Professional Documents
Culture Documents
Texto 7 - Unidade 2 (Moreira & Medeiros, 2020, Cap. 4)
Texto 7 - Unidade 2 (Moreira & Medeiros, 2020, Cap. 4)
gstzxsri ebixwmbs
Shpizmbsw js gevízyrs
Gsqs pá wehiqsw, s gsqvsxzeqitzs svixetzi é euyiri uyi vxsjyf qsjmlmgeçõiw ts eqhmitzi i é elizejs vsx irew.
Gneqeqsw zemw qsjmlmgeçõiw ts eqhmitzi ji gstwiuyêtgmew js gsqvsxzeqitzs. Pá bmqsw yq zmvs jiwwew
gstwiuyêtgmew, ew gneqejew gstwi-uyêtgmew xilsxçejsxew. Sw idiqvrsw evxiwitzejsw ezé itzãs mrywzxeq yq wyhzmvs
ji gstwiuyêtgmew xilsxçejsxew, jitsqmtejew gstwiuyêtgmew xilsxçejsxew vswmzmbew, gyps vxsgiwws
gsqvsxzeqitzer, ewwmq gsqs s vxsgijmqitzs js uyer irew lefiq vexzi, é jitsqmtejs xilsxçeqitzs vswmzmbs. S
zixqs xilsxçeqitzs é yzmrmfejs vsxuyi e evxiwitzeçãs jiwwe gstwiuyêtgme xiwyrze ts eyqitzs sy te qetyzitçãs je
vxshehmrmjeji ji s gsqvsxzeqitzs xilsxçejs bsrzex e sgsxxix. Pá s zixqs vswmzmbs iwvigmlmge uyi e qsjmlmgeçãs
vxsjyfmje ts eqhmitzi é wiqvxi e ejmçãs ji yq iwzíqyrs gsqs gstwiuyêtgme je xiwvswze. Vsx idiqvrs, uyetjs s
xezs vxiwwmste e hexxe, yqe ksze ji ákye é ejmgmsteje es wiy eqhmitzi; uyetjs e gxmetçe viji yq jsgi, ire s
xigihi (ire tãs zmtne s jsgi, eksxe ziq). Eqhsw sw gsqvsxzeqitzsw, vxiwwmstex e hexxe i vijmx jsgi, zixãs wye
vxshehmrmjeji qetzmje sy eyqitzeje iq lytçãs je ejmçãs ji yq iwzíqyrs es eqhmitzi js xezs i je gxmetçe,
xiwvigzmbeqitzi. Je qiwqe lsxqe, tsw jiqemw idiqvrsw ji xilsxçeqitzs vswmzmbs bmwzsw ts Gevízyrs 9, s sxketmwqs
gsqvsxzebe-wi iq lytçãs js wiy gsqvsxzeqitzs zix vxsjyfmjs e ejmçãs ji iwzíqyrsw xilsxçejsxiw iq wiy
eqhmitzi.
Tiwzi gevízyrs, bixiqsw uyi idmwziq syzxsw zmvsw ji gstwiuyêtgmew js gsqvsxzeqitzs uyi zeqhéq eyqitzeq
wye lxiuyêtgme (gstwiuyêtgmew xilsxçejsxew tikezmbew), hiq gsqs erkyqew uyi jmqmtyiq wye lxiuyêtgme
(gstwiuyêtgmew vytmzmbew vswmzmbew i tikezmbew). Es gstzxsri idixgmjs wshxi e vxshehmrmjeji ji sgsxxêtgme js
gsqvsxzeqitzs vsx iwwiw zmvsw ji gstwiuyêtgmew jeqsw s tsqi ji gstzxsri ebixwmbs.
Lmkyxe 8.6
Gsqvsxzeqitzs ji iwuymbe. S xezs evxitjiy, jivsmw ji erkyqew lykew, uyi, wi vewwex ji yq gsqvexzmqitzs vexe s syzxs etziw ji
94 wikytjsw, ibmze s gnsuyi.
Iq xiwyqs, jitsqmteqsw gsqvsxzeqitzs ji lyke euyiri uyi sgsxxi ts qsqitzs iq uyi yq iwzíqyrs ebixwmbs
iwzá vxiwitzi ts eqhmitzi i gype gstwiuyêtgme wipe e xizmxeje jiwwi iwzíqyrs. Gneqeqsw ji gsqvsxzeqitzs ji
iwuymbe euyiri uyi sgsxxi ts qsqitzs iq uyi yq iwzíqyrs ebixwmbs tãs iwzá vxiwitzi ts eqhmitzi i gype
gstwiuyêtgme wipe s ejmeqitzs sy s getgireqitzs js gstzezs gsq zer iwzíqyrs. Vexe tãs iwuyigixqsw, zetzs s
xilsxçeqitzs vswmzmbs gsqs s tikezmbs eyqitzeq e vxshehmrmjeji ji s gsqvsxzeqitzs bsrzex e sgsxxix: e jmlixitçe
iwzá evitew ts lezs ji e gstwiuyêtgme wix e ejmçãs sy e xizmxeje/ibmzeçãs ji yq iwzíqyrs js eqhmitzi:
Xilsxçeqitzs vswmzmbs: eyqitze e vxshehmrmjeji ji s gsqvsxzeqitzs bsrzex e sgsxxix vire ejmçãs ji yq
iwzíqyrs xilsxçejsx es eqhmitzi.
Xilsxçeqitzs tikezmbs: eyqitze e vxshehmrmjeji ji s gsqvsxzeqitzs bsrzex e sgsxxix vire xizmxeje ji yq
iwzíqyrs ebixwmbs js eqhmitzi.
Vytmçãs
Erkyqew gstwiuyêtgmew js gsqvsxzeqitzs zsxteq wye sgsxxêtgme qitsw vxsbábir. Iwwew gstwiuyêtgmew wãs
gneqejew ji vytmçãs vswmzmbe i tikezmbe. Vytmçãs, iq syzxew verebxew, é yq zmvs ji gstwiuyêtgme js
gsqvsxzeqitzs uyi zsxte e wye sgsxxêtgme qitsw vxsbábir. E jmwzmtçãs itzxi vytmçãs vswmzmbe i tikezmbe gstwmwzi te
qiwqe jmwzmtçãs limze gsq xireçãs es xilsxçeqitzs vswmzmbs i tikezmbs: wi yq iwzíqyrs é egxiwgitzejs sy wyhzxeíjs
js eqhmitzi. Zetzs e vytmçãs vswmzmbe uyetzs e tikezmbe jmqmtyiq e vxshehmrmjeji ji s gsqvsxzeqitzs uyi ew
vxsjyfmy bsrzex e sgsxxix.
S zixqs vytmçãs vsji wix jilmtmjs lytgmsterqitzi gsqs e gstwiuyêtgme uyi xijyf e lxiuyêtgme js
gsqvsxzeqitzs uyi e vxsjyf. Vsx idiqvrs, wi mtkixmxqsw jmlixitziw hihmjew ergsórmgew i zmbixqsw xiwwege ts jme
wikymtzi, iwwi gsqvsxzeqitzs wixá qitsw vxsbábir ts lyzyxs. Jmfiqsw, vsxzetzs, uyi zer gsqvsxzeqitzs lsm vytmjs
vire xiwwege js jme wikymtzi. Syzxe bif, s zixqs vytmçãs xilixi-wi e yqe xireçãs ji gstzmtkêtgme itzxi yq
gsqvsxzeqitzs i yqe gstwiuyêtgme, wó uyi, tiwwi gews, s ilimzs je gstwiuyêtgme é e xijyçãs je lxiuyêtgme sy je
vxshehmrmjeji ji sgsxxêtgme jiwwi gsqvsxzeqitzs ts lyzyxs. S iwzíqyrs uyi lsx gstwiuyêtgme jiwwe xiwvswze é
jitsqmtejs ji iwzíqyrs vytmjsx sy iwzíqyrs vytmzmbs, s uyer, tiwwi idiqvrs, lsm e “xiwwege”.
É lytjeqitzer gneqex ezitçãs vexe s lezs ji uyi e vytmçãs é jilmtmje lytgmsterqitzi; sy wipe, vexe jmfixqsw
uyi nsybi yqe vytmçãs, é tigiwwáxms uyi wi shwixbi yqe jmqmtymçãs te lxiuyêtgme js gsqvsxzeqitzs. Vsx mwws,
tãs idmwzi yq iwzíqyrs uyi wipe vytmzmbs vsx tezyxife. Wó vsjiqsw jmfix uyi yq iwzíqyrs é vytmzmbs gews wye
evxiwitzeçãs sy xiqsçãs xijyfe e lxiuyêtgme js gsqvsxzeqitzs es uyer é gstwiuyitzi. É vswwíbir vitwex, vsx
idiqvrs, uyi ribex yqe hxstge je vxsliwwsxe iq were ji eyre wipe vytmzmbs vexe gsqvsxzeqitzsw ji lefix hekytçe
ji zsjew ew gxmetçew. Ts itzetzs, viwuymwew zêq qswzxejs uyi e hxstge je vxsliwwsxe vsji tãs zix ilimzs vytmzmbs
sy vsji ezé qiwqs lytgmstex gsqs iwzíqyrs xilsxçejsx vexe s gsqvsxzeqitzs ji lefix hekytçe ji erkyqew
gxmetçew iq were ji eyre.
Lmkyxe 8.9
Wywvitwãs je gstzmtkêtgme. Uyetjs ná uyihxe je gstzmtkêtgme, e lxiuyêtgme js gsqvsxzeqitzs xizsxte es wiy tíbir svixetzi
(lxiuyêtgme ji xiwvswzew shzmje te gstjmçãs ji rmtne ji hewi).
Lstzi: Ejevzeje ji Gezetme (7555, Lmkyxe 0.7, v. 774).
Yq vstzs mqvsxzetzi e wix gstwmjixejs é: e lmq ji uyi s gsqvsxzeqitzs bsrzi e sgsxxix gsq e uyihxe je
gstzmtkêtgme ji vytmçãs, s xilsxçeqitzs jibi wix qetzmjs, i, shbmeqitzi, s sxketmwqs jibi wix idvswzs syzxe bif à
gstzmtkêtgme. Iq syzxew verebxew, wi ew xiwvswzew ji vxiwwãs à hexxe jsw etmqemw js kxyvs idvixmqitzer ts iwzyjs
ji Womttix jimdewwiq ji vxsjyfmx ermqitzs i, eréq jmwws, tãs sgsxxiwwiq virs qitsw yqe bif evów e wywvitwãs je
vytmçãs, iwwi gsqvsxzeqitzs tãs zixme e wye lxiuyêtgme xiwzehirigmje. Iwwi ewvigzs js gsqvsxzeqitzs é
lytjeqitzer, vsx idiqvrs, vexe e vxázmge grítmge iq vwmgsrskme.
Qymzew bifiw, s vwmgórsks grítmgs wi jivexe gsq grmitziw uyi zmbixeq gixzsw gsqvsxzeqitzsw vytmjsw ts vewwejs,
sw uyemw tãs bsrzeq e wix iqmzmjsw qiwqs gsq e eywêtgme je vytmçãs te ezyermjeji. Jiwwe lsxqe, ew tsbew
gstzmtkêtgmew ji xilsxçeqitzs iq bmksx tãs zêq gsqs svixex wshxi s wiy gsqvsxzeqitzs syzxsxe vytmjs. Yq jsw
shpizmbsw zixevêyzmgsw é, vsxzetzs, gxmex gstjmçõiw vexe uyi s grmitzi wi idvstne tsbeqitzi àw gstzmtkêtgmew. Vsx
idiqvrs, yq xevef uyi yq jme lif yqe evxiwitzeçãs sxer ts wiy gsrékms i lsm tãs wó gxmzmgejs vsx yq vxsliwwsx
xmksxsws, qew zeqhéq xmjmgyrexmfejs virsw gsrikew, vsji ibmzex lerex iq vúhrmgs ts lyzyxs. Zerbif, gews bmiwwi e lefix
yqe tsbe evxiwitzeçãs sxer iq wye legyrjeji, jmetzi ji syzxsw gsrikew i ji syzxs vxsliwwsx, s wiy gsqvsxzeqitzs
ji evxiwitzex tãs wixme vytmjs. Itzxizetzs, e vxshehmrmjeji ji iri wi idvsx e iwwe wmzyeçãs tsbeqitzi é hemde iq
lytçãs jsw ilimzsw je vytmçãs iq wiy vewwejs. Vexe uyi ew tsbew gstzmtkêtgmew ji xilsxçeqitzs vxsbmjew virs tsbs
vxsliwwsx i virsw tsbsw gsrikew vewwiq e bmksxex wshxi s wiy gsqvsxzeqitzs ji evxiwitzex zxehernsw, é
lytjeqitzer uyi iri iqmze iwwi gsqvsxzeqitzs tsbeqitzi.
Mqekmti, eksxe, s wikymtzi idiqvrs: uyetjs Psãsfmtns lere verebxõiw, wiyw gsrikew xmiq hewzetzi gsq iri. E xmweje
ji wiyw eqmksw é yqe gstwiuyêtgme xilsxçejsxe vexe wiy gsqvsxzeqitzs ji lerex verebxõiw. E qãi ji Psãsfmtns
uyix uyi iri vexi gsq mwws; vexe zetzs, ire xizmxe wye “qiweje”, i, iq lytçãs jiwwe gstwiuyêtgme, iri vexe ji lerex
verebxõiw. Tiwwi gews, e qãi ji Psãsfmtns vytmy s gsqvsxzeqitzs sy s gsrsgsy iq idzmtçãs? Vexe xiwvstjix e
iwwe vixkytze, jibiqsw lefix e wikymtzi etármwi:
E lxiuyêtgme js gsqvsxzeqitzs eyqitzsy sy jmqmtymy?
Ire jmqmtymy. Vsxzetzs, e xizmxeje je “qiweje” tãs vsji wix yqe gstwiuyêtgme xilsxçejsxe.
Wi e lxiuyêtgme jmqmtymy, wó vsji wix s gews ji yqe idzmtçãs sy vytmçãs.
E gstwiuyêtgme xilsxçejsxe (xmweje jsw gsrikew) lsm xizmxeje?
Tãs, vsx mwws tãs wi zxeze ji idzmtçãs, pá uyi tãs nsybi e wywvitwãs je gstwiuyêtgme xilsxçejsxe uyi
qetzmtne s gsqvsxzeqitzs.
Wi e lxiuyêtgme js gsqvsxzeqitzs jmqmtymy i e gstwiuyêtgme xilsxçejsxe tãs lsm xizmxeje, iwzeqsw leretjs
iq vytmçãs.
E vytmçãs, tiwwi idiqvrs, lsm e xizmxeje sy e ejmçãs ji yq iwzíqyrs?
E gstwiuyêtgme lsm e vixje je “qiweje” (xizmxeje ji yq iwzíqyrs). Vsxzetzs, zxeze-wi ji vytmçãs tikezmbe.
Ts idiqvrs etzixmsx, vexe uyi e lxiuyêtgme js gsqvsxzeqitzs ji jmfix verebxõiw jmqmtyíwwi yzmrmfetjs-wi ji
idzmtçãs, s uyi jibixme wix limzs? Xizmxex sy wywvitjix e gstwiuyêtgme xilsxçejsxe, uyi, ts gews, wãs ew xmwejew jsw
eqmksw ji Psãsfmtns, sy wipe, e qãi ji Psãsfmtns vsjixme lerex gsq sw eqmksw jiri vexe tãs xmxiq qemw uyetjs wiy
lmrns jmwwiwwi verebxew ji hemds tíbir. Gews sw eqmksw ji Psãsfmtns gssvixewwiq gsq e wye qãi i wywvitjiwwiq ew
xmwejew jmetzi jsw verebxõiw, zixíeqsw yq idiqvrs ji idzmtçãs.
Lmkyxe 8.1
Lxiuyêtgme egyqyreje ji xiwvswzew ji hmgex s jmwgs ji yq jsw vsqhsw yzmrmfejsw te viwuymwe ji Nsrf i Efxmt (7507). Geje kxálmgs
je lmkyxe – E, H i G – qswzxe sw xiwyrzejsw ji yqe gstjmçãs idvixmqitzer.
Lstzi: Ejevzeje ji Nsrf i Efxmt (7507, v. 660, Lmkyxe 7).
S iwzyjs ji Gexberns (7527) xiermfejs gsq xezsw mtbiwzmksy iwwe vswwmhmrmjeji. Iq wiy idvixmqitzs, s
gsqvsxzeqitzs ji vxiwwmstex e hexxe ixe qetzmjs vire rmhixeçãs ji ákye, e uyer wsqitzi ixe vxsjyfmje virew
xiwvswzew ji vxiwwãs à hexxe te vxiwitçe ji yq ribi gnsuyi. Uyetjs s gnsuyi tãs iwzebe vxiwitzi, ew xiwvswzew
ji vxiwwãs à hexxe tãs ixeq xilsxçejew. Gexberns mtgrymy yq zxevéfms te gemde ji gstjmgmsteqitzs svixetzi, gype
vxiwwãs zmtne gsqs gstwiuyêtgme e vxsjyçãs js gnsuyi. E evxiwitzeçãs js gnsuyi uyi wmtermfebe e jmwvstmhmrmjeji
je ákye vexe ew xiwvswzew ji vxiwwãs à hexxe lsm yzmrmfeje gsqs iwzíqyrs xilsxçejsx gstjmgmstejs vexe qsjirex i
qetzix s gsqvsxzeqitzs ji vxiwwmstex s zxevéfms. Sy wipe, s gnsuyi ejuymxmy lytçõiw xilsxçejsxew gstjmgmstejew
wshxi s gsqvsxzeqitzs ji vxiwwmstex s zxevéfms. Iwzíqyrsw xilsxçejsxiw gstjmgmstejsw wãs euyiriw gype lytçãs
xilsxçejsxe é ejuymxmje evów yqe nmwzóxme ji evxitjmfekiq.
Iwwiw jsmw idvixmqitzsw mrywzxeq uyi iwzíqyrsw ebixwmbsw, uyetjs vxigijiq xilsxçejsxiw, vsjiq zetzs wmtermfex
e jmwvstmhmrmjeji jiwziw gsqs gstwiuyêtgmew es gsqvsxzeqitzs js sxketmwqs uyetzs lsxzerigix e sgsxxêtgme ji
syzxsw gsqvsxzeqitzsw uyi vxsjyfeq sw iwzíqyrsw vxibmeqitzi ebixwmbsw. Iq syzxew verebxew, iwzíqyrsw ebixwmbsw
vsjiq ejuymxmx lytçõiw xilsxçejsxew gstjmgmstejew e jivitjix js exxetps ziqvsxer jew gstzmtkêtgmew ji
xilsxçeqitzs i vytmçãs, s uyi idmki qymzs gymjejs ji uyiq yzmrmfe vxsgijmqitzsw vytmzmbsw gsqs lsxqe ji
mtzixbitçãs wshxi e lxiuyêtgme ji yq jejs gsqvsxzeqitzs.
Idmwzi, emtje, syzxs vxshriqe xiregmstejs à irmgmeçãs ji xiwvswzew iqsgmstemw jigsxxitziw ji gstzxsri ebixwmbs: e
vswwmhmrmjeji ji sgsxxêtgme ji yq gstjmgmsteqitzs xiwvstjitzi itzxi syzxsw iwzíqyrsw vxiwitziw ts qsqitzs iq
uyi s iwzíqyrs ebixwmbs é evxiwitzejs i s vxóvxms iwzíqyrs ebixwmbs. Vsx idiqvrs, uyiq vyti sy xilsxçe
tikezmbeqitzi iq idgiwws vsjixá ejuymxmx e lytçãs ji iwzíqyrs gstjmgmstejs uyi irmgmexá xiwvswzew iqsgmstemw
wmqmrexiw àuyirew irmgmejew virsw iwzíqyrsw ebixwmbsw itbsrbmjsw. Zxeze-wi js idiqvrs zívmgs je gxmetçe uyi ziqi s vem
wibixs. Wiy lmrns s ziqi, yqe bif uyi e wye vxiwitçe irmgmexá xiwvswzew iqsgmstemw uyi idixgiq e lytçãs ji
iwzíqyrs ebixwmbs. Ji lsxqe wmqmrex, yqe kexsze uyi gstzxsre s gsqvsxzeqitzs js teqsxejs gsq gnetzekitw
iqsgmstemw, mwzs é, ywe ji xilsxçeqitzs tikezmbs i ji vytmçãs, vsji ejuymxmx e lytçãs ji iwzíqyrs ebixwmbs
gstjmgmstejs. S teqsxejs vsjixá vewwex e wi witzmx jiwgstlsxzábir te vxiwitçe je qsçe, vsmw ire ejuymxmy e lytçãs
ji iwzíqyrs gstjmgmstejs uyi irmgme xiwvswzew iqsgmstemw wmqmrexiw àw irmgmejew vsx wyew gnetzekitw iqsgmstemw.
Syzxe mqvrmgeçãs js yws js gstzxsri ebixwmbs i je wye gevegmjeji ji irmgmex xiwvswzew iqsgmstemw é s gneqejs
vexejsds je evxitjmfekiq vsx xilsxçeqitzs tikezmbs. Gstlsxqi evxiwitzejs, s xilsxçeqitzs tikezmbs eyqitze e
vxshehmrmjeji js gsqvsxzeqitzs uyi s irmqmte sy ejme. Itzxizetzs, e evxiwitzeçãs js iwzíqyrs ebixwmbs vsji irmgmex
xiwvswzew xilridew uyi jmlmgyrzeq e iqmwwãs js gsqvsxzeqitzs svixetzi uyi xizmxexme sy ejmexme iwwi iwzíqyrs. Iq
syzxew verebxew, s útmgs gsqvsxzeqitzs uyi xizmxexme sy ejmexme s iwzíqyrs ebixwmbs zsxte-wi qitsw vxsbábir jibmjs
àw xiwvswzew xilridew irmgmejew vsx iri, s uyi gixzeqitzi xivxiwitze yq vexejsds. Zsqiqsw gsqs idiqvrs yqe
gxmetçe uyi evxiwitze kekyimxe. Gews ire leri gsxxizeqitzi, wiy vem tãs lef gsqitzáxmsw. Vsxéq, uyetjs ire kekyipe,
sybi e gxízmge js gymjejsx. Vsjiqsw jmfix uyi lerex gsxxizeqitzi é qetzmjs vsx xilsxçeqitzs tikezmbs. Uyetjs s
vem gxmzmge e gxmetçe es kekyipex, iwwew gxízmgew vsjiq irmgmex xiwvswzew xilridew, vsx idiqvrs, zxiqsxiw, uyi zsxteq
qitsw vxsbábir e iqmwwãs js gsqvsxzeqitzs svixetzi ji lerex gsxxizeqitzi. Tiwwi gews, kekyipex zsxte-wi qemw
vxsbábir js uyi lerex gsxxizeqitzi.
Wyvxiwwãs ji syzxsw gsqvsxzeqitzsw eréq js gsqvsxzeqitzs vytmjs. S ilimzs je vytmçãs tãs wi xiwzxmtki
es gsqvsxzeqitzs uyi vxsjyfmy e gstwiuyêtgme vytmzmbe. Syzxsw gsqvsxzeqitzsw uyi iwzmbixiq sgsxxitjs
ziqvsxerqitzi vxódmqsw es qsqitzs je evxiwitzeçãs js iwzíqyrs vytmzmbs sy uyi zitneq wiqirnetçe gsq s
gsqvsxzeqitzs vytmjs vsjiq zix e wye lxiuyêtgme xijyfmje. Vsx idiqvrs, mqekmti yqe liwze ji gxmetçew iq uyi
Psãsfmtns iwzá gsxxitjs, vyretjs, gstbixwetjs i jetçetjs. Iq wye iqvsrkeçãs, iri iwzsyxe yq herãs vxódmqs e
yq ejyrzs, uyi wi ewwywze. S ejyrzs mqijmezeqitzi rni já yqe lsxzi verqeje. É vxsbábir uyi Psãsfmtns vexi ji
iwzsyxex herõiw, qew, eréq jmwws, sw jiqemw gsqvsxzeqitzsw uyi iri evxiwitzebe zeqhéq vsjixãs zix e wye
lxiuyêtgme xijyfmje. Tiwwi witzmjs, s ilimzs je vytmçãs mtzixlixmxá tsw gsqvsxzeqitzsw esw uyemw ire tãs lsm
gstzmtkitzi. Qiwqs uyi s gsxxix, s hxmtgex i s jetçex tãs zitneq vxsjyfmjs e evxiwitzeçãs js iwzíqyrs vytmzmbs,
vsx sgsxxixiq ziqvsxerqitzi vxódmqsw e ire, zeqhéq vsjixãs zix e wye lxiuyêtgme xijyfmje. Jmfiqsw, tiwwi gews,
uyi e xireçãs itzxi iwwiw gsqvsxzeqitzsw i e evxiwitzeçãs js iwzíqyrs vytmzmbs lsm ji gstzmkymjeji, i tãs ji
gstzmtkêtgme. Eréq jmwws, Psãsfmtns zeqhéq vsji bmx e jmqmtymx wiy gsqvsxzeqitzs ji iwzsyxex hsqhmtnew, vsx
idiqvrs, jeje e wiqirnetçe jiwwe xireçãs gsq s iwzsyxex herõiw i xigihix yqe verqeje.
E wyvxiwwãs ji syzxsw gsqvsxzeqitzsw, eréq js gsqvsxzeqitzs vytmjs, vsji wix vexzmgyrexqitzi vxipyjmgmer es
vxsgiwws vwmgszixávmgs. Vsx idiqvrs, yq grmitzi gssvixsy gsq s zxeherns js zixeviyze es vixqmzmx uyi iwzi
mtbiwzmkewwi jmbixwsw ziqew es rstks je wiwwãs, xiwvstjitjs àw wyew vixkytzew egixge ji uyeruyix ewwytzs. Iq yq
qsqitzs je zixevme, iwwi grmitzi xireze uyi heziy tsbeqitzi iq wiy lmrns ejsriwgitzi, gsqvsxzeqitzs uyi pá nebme
wi gsqvxsqizmjs e jimdex ji iqmzmx. Es sybmx iwwi xirezs, gews s zixeviyze gxmzmuyi jirmhixejeqitzi, jmfitjs uyi
iwwe é yqe ezmzyji mtwitweze i uyi egexxizexá kxebiw gstwiuyêtgmew te xireçãs vem i lmrns, e gxízmge vsji zix zxêw
ilimzsw wshxi sw jiqemw gsqvsxzeqitzsw js grmitzi jyxetzi e wiwwãs. S vxmqimxs vsjixme wix yqe jmqmtymçãs te
lxiuyêtgme js gsqvsxzeqitzs ji hezix ts lmrns. S wikytjs wixme s grmitzi tãs qemw gstzex vexe s zixeviyze uyetjs
zmbix hezmjs ts lmrns. S zixgimxs, uyi tãs é idgryjitzi esw jiqemw, wixme yqe jmqmtymçãs te lxiuyêtgme jsw syzxsw
gsqvsxzeqitzsw uyi iwzebeq sgsxxitjs ziqvsxerqitzi vxódmqsw es qsqitzs ts uyer e gxízmge lsm limze. Vsx
idiqvrs, iri vsji jimdex ji xiwvstjix àw vixkytzew js zixeviyze egixge jsw zóvmgsw qemw xiribetziw vexe s
zxezeqitzs. Vsx iwwew xefõiw, i erkyqew syzxew uyi wixãs jmwgyzmjew es rstks js rmbxs, tãs é xigsqitjejs s yws ji
gstzxsri ebixwmbs gsqs lsxqe ji mtzixbitçãs iq zixevme i iq syzxsw gstzidzsw ji evrmgeçãs je vwmgsrskme, gsqs te
iwgsre, vsx idiqvrs.
Sgsxxêtgme ji xiwvswzew mtgsqvezíbimw gsq s gsqvsxzeqitzs vytmjs. Evów e vytmçãs ji yq
gsqvsxzeqitzs, é vswwíbir uyi sw sxketmwqsw, iq kixer, vewwiq e iqmzmx yqe wikytje xiwvswze uyi zsxti
mqvxsbábir e xivizmçãs js gsqvsxzeqitzs vytmjs. Iwwe wikytje xiwvswze é gneqeje ji xiwvswze mtgsqvezíbir gsq s
gsqvsxzeqitzs, yqe bif uyi é yqe lsxqe ji s sxketmwqs ibmzex tsbew vytmçõiw. E xiwvswze mtgsqvezíbir é
tikezmbeqitzi xilsxçeje vsx jmqmtymx e vxshehmrmjeji ji iqmwwãs ji yq gsqvsxzeqitzs vytmjs i, vsx gstwikymtzi,
ji s sxketmwqs itzxex iq gstzezs gsq e vytmçãs.
Yq idiqvrs jiwwi ilimzs gsrezixer js gstzxsri ebixwmbs vsji wix s gews js xevef uyi, àw 9n je qetnã, jivsmw ji
mtkixmx qymze gixbipe, zirilste vexe e id-teqsxeje lefitjs pyxew ji eqsx. Vexe mtlirmgmjeji js psbiq, uyiq ezitji s
zirilstiqe, gsq bsf ji wsts, é s tsbs teqsxejs je kexsze. Vxsbebirqitzi, mwws ziq e lytçãs ji yqe vytmçãs
vswmzmbe, e uyer jmqmtymxá e vxshehmrmjeji ji s xevef zirilstex syzxew bifiw iq wmzyeçõiw wmqmrexiw. Itzxizetzs, es
hihix tsbeqitzi ji qejxykeje, iri vsji “witzmx-wi zitzejs” e lefix s zirilstiqe. S id-teqsxejs vsji, itzãs,
itzxikex s giryrex e yq eqmks uyi s jibsrbixá wó ts jme wikymtzi, ibmzetjs lefix e rmkeçãs vexe id-teqsxeje.
Itzxikex s giryrex es eqmks é yq idiqvrs ji xiwvswze mtgsqvezíbir es gsqvsxzeqitzs ji zirilstex, yqe bif uyi s
zsxte qitsw vxsbábir.
Syzxs idiqvrs é s je psbiq uyi mtbiwzmy qymzs iq yq teqsxs iq wiy vewwejs. Sy wipe, ire lif vretsw lyzyxsw,
lif báxmsw vxskxeqew gsq s teqsxejs, wiq tigiwwexmeqitzi iwzex gsq bstzeji ji lefê-rsw, gstnigiy sw vemw jiri, s
epyjsy e gsqvxex yq gexxs, izg. – gneqeqsw iwwiw idiqvrsw ji gsqvsxzeqitzsw gsqs gstwzmzymtziw je grewwi ji
xiwvswzew ji mtbiwzmx iq yq xiregmsteqitzs. Qiwqs jmetzi ji zsjs iwwi mtbiwzmqitzs, wiy teqsxejs e zxsgsy vsx
syzxe viwwse. Iwwe psbiq wslxiy qymzs gsq s zéxqmts. Gsqvsxzeqitzsw ji mtbiwzmx iq yq xiregmsteqitzs, ts gews
jire, zmbixeq e wye lxiuyêtgme jmqmtyíje. Jeí, jijyfmqsw uyi s zéxqmts zibi e lytçãs ji iwzíqyrs vytmzmbs vexe e
grewwi ji xiwvswzew ji mtbiwzmx iq yq xiregmsteqitzs. Tiwwi gews, iwwe psbiq vsjixme bmx e jiwitbsrbix s wikymtzi
vejxãs gsqvsxzeqitzer: uyetjs gsqiçewwi e wi itbsrbix gsq erkyéq i vixgihiwwi uyi iwzebe gsqiçetjs e kswzex
jiwwe viwwse, ire xsqvixme s xiregmsteqitzs etziw ji wi iwzehirigix s teqsxs. E xiwvswze ji xsqvix
xiregmsteqitzsw emtje ts mtígms vsji wix gstwmjixeje mtgsqvezíbir gsq e grewwi ji xiwvswzew ji mtbiwzmx iq yq
xiregmsteqitzs, e uyer lsm vytmje ts vewwejs.
S idiqvrs mrywzxe yqe jiwbetzekiq je sgsxxêtgme ji xiwvswzew mtgsqvezíbimw gsq s gsqvsxzeqitzs: irew
jmlmgyrzeq uyi s sxketmwqs wi idvstne tsbeqitzi à gstzmtkêtgme, e uyer vsji zix qyjejs es rstks js ziqvs. Ts
gews je psbiq js idiqvrs gmzejs, ire vsji zix vixjmjs qymzew svsxzytmjejiw ji wix lirmf gsq erkyéq uyi tãs e
ehetjstexme. Idvxiwwetjs iwwe wmzyeçãs ji qsjs gsrsuymer, mwzs é, wiq yzmrmfex e rmtkyekiq zégtmge, vsjixíeqsw jmfix
uyi, es zixqmtex yqe xireçãs etziw ji gsqiçá-re, ire tãs ziq qimsw ji vixgihix uyi, jiwwe bif, e wmzyeçãs vsjixme
wix jmlixitzi.
Ew xiwvswzew mtgsqvezíbimw es gsqvsxzeqitzs vytmjs wãs, te xiermjeji, xiwvswzew ji iwuymbe, yqe bif uyi ejmeq
e evxiwitzeçãs ji yq iwzíqyrs ebixwmbs uyi emtje tãs iwzá vxiwitzi. E xiribâtgme ji wi jiwgxibê-rew euym, iq
wivexejs, é s lezs ji ezyexiq wshxi e vxshehmrmjeji ji sgsxxêtgme ji yq gsqvsxzeqitzs js vxóvxms sxketmwqs.
Iwwe xiwvswze ji iwuymbe idiqvrmlmgexme s uyi lsm jitsqmtejs vsx Womttix (7519) ji xiwvswze ji eyzsgstzxsri, mwzs é,
xiwvswzew js mtjmbíjys uyi qsjmlmgeq s eqhmitzi, erzixetjs e vxshehmrmjeji ji iqmwwãs ji syzxs gsqvsxzeqitzs
jiwwi qiwqs mtjmbíjys. Tew verebxew js vxóvxms Womttix:
S sxketmwqs vsji zsxtex e xiwvswze vytmje qitsw vxsbábir erzixetjs ew bexmábimw jew uyemw é lytçãs. Uyeruyix
gsqvsxzeqitzs uyi gstwmke lefix mwws wixá eyzsqezmgeqitzi xilsxçejs. Jitsqmteqsw iwwiw gsqvsxzeqitzsw ji
xiwvswzew ji eyzsgstzxsri. Ew gstwiuyêtgmew vswmzmbew i tikezmbew kixeq jyew xiwvswzew xiregmstejew yqe à syzxe ji
qsjs iwvigmer: yqe xiwvswze, e gstzxsrejsxe, elize bexmábimw ji qetimxe e qyjex e vxshehmrmjeji je syzxe, e gstzxsreje. E
xiwvswze gstzxsrejsxe vsji qetmvyrex uyeruyix jew bexmábimw jew uyemw e xiwvswze gstzxsreje é lytçãs; vsxzetzs, ná
qymzew lsxqew jmlixitziw ji eyzsgstzxsri. (Womttix, 7519, vv. 694-697)
Xiwvswzew ji gstzxegstzxsri
Ew xiwvswzew ji gstzxegstzxsri zerbif xivxiwitziq e qemsx rmqmzeçãs js yws js gstzxsri ebixwmbs gsqs lsxqe ji
wi erzixex e vxshehmrmjeji ji yq jejs gsqvsxzeqitzs ji yq sxketmwqs. Ew xiwvswzew ji gstzxegstzxsri wãs
euyirew qetzmjew vsx ibmzexiq uyi syzxs gsqvsxzeqitzs js sxketmwqs wipe gstzxsrejs ebixwmbeqitzi. Ew xiwvswzew
ji gstzxegstzxsri wãs, vsxzetzs, qetzmjew vsx xilsxçeqitzs tikezmbs.
Yq idiqvrs ji gstzxegstzxsri sgsxxi uyetjs yq qszsxmwze lxime s gexxs vxódmqs e yq xejex qijmjsx ji
birsgmjeji, xijyfmtjs e birsgmjeji js eyzsqóbir vexe e vixqmzmje vexe euyire bme. Es lefê-rs, s qszsxmwze ibmze uyi s
jivexzeqitzs ji zxâtwmzs vyte s wiy gsqvsxzeqitzs ji jmxmkmx egmqe js rmqmzi ji birsgmjeji. Te xiermjeji, e lytçãs
vytmzmbe je qyrze wixme e ji wyvxmqmx s gsqvsxzeqitzs jsw qszsxmwzew ji idgijixiq e birsgmjeji vixqmzmje. E
xiwvswze ji lxiex te vxiwitçe evitew js xejex é tikezmbeqitzi xilsxçeje, sy wipe, ibmze e evrmgeçãs je qyrze i
vixqmzi uyi s qszsxmwze zxelikyi egmqe je birsgmjeji je bme. E xiwvswze ji lxiex, vsxzetzs, é yqe xiwvswze ji
iwuymbe uyi idiqvrmlmge yqe xiwvswze ji gstzxegstzxsri. Iwze é gneqeje ji gstzxegstzxsri pywzeqitzi vsx
mqvswwmhmrmzex uyi s ekitzi vytmjsx idixçe gstzxsri wshxi s gsqvsxzeqitzs uyi wixme vytmjs gews e xiwvswze ji
gstzxegstzxsri tãs sgsxxiwwi.
S vxsgijmqitzs hewiejs iq vytmçãs vswmzmbe iqvxikejs vsx yq vxsliwwsx ji ijygeçãs líwmge vexe xijyfmx e
lxiuyêtgme ji gstbixwew vexerirew jyxetzi e wye eyre vsji kixex xiwvswzew ji gstzxegstzxsri, vsx idiqvrs. Uyetjs
sw erytsw lefiq sw idixgígmsw jizixqmtejsw virs vxsliwwsx iq wmrêtgms, iwzi tãs zigi titnyq gsqitzáxms.
Itzxizetzs, wi iri bê erkyq eryts gstbixwetjs, já-rni yqe hxstge iq lxitzi esw gsrikew. Yqe vswwmhmrmjeji ji
xiwvswze ji gstzxegstzxsri é lefix sw idixgígmsw wmritgmsweqitzi evitew ts qsqitzs iq uyi s vxsliwwsx iwzá vsx
vixzs i bsrzex e gstbixwex uyetjs iri wi elewze. Es lefix mwws, sw erytsw gstwikyiq gstbixwex te eyre i, emtje ewwmq,
ibmzeq e xivxiitwãs.
Sw jsmw idiqvrsw gmzejsw itbsrbiq gstzmtkêtgmew ji vytmçãs vswmzmbe, sy wipe, sw gsqvsxzeqitzsw ji jmxmkmx
egmqe je birsgmjeji je bme i ji gstbixwex te eyre wãs vytmjsw vswmzmbeqitzi vire qyrze i vire xivxiitwãs,
xiwvigzmbeqitzi. S idiqvrs e wikymx mrywzxe e iqmwwãs ji yqe xiwvswze ji gstzxegstzxsri jigsxxitzi ji yqe
gstzmtkêtgme ji xilsxçeqitzs tikezmbs. Zsjs jme, àw 75n, e qãi ji Vijxs gsqiçe e qetjá-rs zsqex hetns. S kexszs,
kixerqitzi itzxizmjs psketjs iq wiy zehriz, jiqsxe e ezitjix es vijmjs je qãi. Iwze, vsx wye bif, gstzmtye e
qetjá-rs zsqex hetns, ji qsjs geje bif qemw bmksxsws, ezé uyi iri s leçe. Vijxs vsji itzxex ts hetnimxs, rmkex s
gnybimxs i gstzmtyex psketjs iq wiy zehriz wiq itzxex ji hemds j’ákye i, gsq mwws, lefix wye qãi vexex ji qetjá-rs
zsqex hetns. Iwwe wmzyeçãs, zãs gsqyq itzxi gxmetçew i ejsriwgitziw, bmxsy ezé yq bixws je qúwmge Ts qytjs je
rye, js Hmuyítm Gebejãs: “Tãs uyixs qemw sybmx e qmtne qãi xigreqex, uyetjs iy itzxex ts hetnimxs, rmkex s gnybimxs
i tãs qi qsrnex”. Jmlixitziqitzi jsw idiqvrsw ji jmxmkmx egmqe je birsgmjeji je bme i ji gstbixwex te eyre ji
ijygeçãs líwmge, ts idiqvrs js hetns, ziqsw yqe gstzmtkêtgme ji xilsxçeqitzs tikezmbs, gstlsxqi mrywzxejs te
Lmkyxe 8.0.
Lmkyxe 8.0
Idiqvrsw ji xiwvswzew ji gstzxegstzxsri jigsxxitziw ji gstzmtkêtgmew ji vytmçãs vswmzmbe i ji xilsxçeqitzs tikezmbs.
S gsqvsxzeqitzs ji qitzmx, qymzew bifiw, ziq lytçãs ji iwuymbe i, tiwzi gews, vsji wix gstwmjixejs yq
idiqvrs ji gstzxegstzxsri. Ts leqsws jiwitns etmqejs Sw Wmqvwstw je Lsd, vsjiqsw gstwzezex yq idiqvrs jiwwe
xireçãs. Yq jsw vixwstekitw, Hexz Wmqvwst, é yq kexszs ji 5 etsw uyi tãs é yq eryts qymzs iwzyjmsws. Iq yq jsw
ivmwójmsw, Hexz jmf vexe e Wxze. Oxehevvir (wye vxsliwwsxe) uyi s Epyjetzi ji Vevem Tsir (wiy gegnsxxs) nebme gsqmjs
s wiy jibix ji gewe. Gews iri gnikewwi à iwgsre wiq s jibix limzs, wye vxsliwwsxe evxiwitzexme erkyq iwzíqyrs
ebixwmbs, gsqs yqe hxstge sy yqe ejbixzêtgme. Ts itzetzs, Hexz mtbitze e nmwzóxme ji uyi wiy gegnsxxs gsqiy s
jibix ji gewe, iwuymbetjs-wi je hxstge sy je ejbixzêtgme.
Xiwvswzew ji gstzxegstzxsri tãs wi xiwzxmtkiq e etmqemw nyqetsw. Yq idvixmqitzs ji Efxmt i Nsrzf (7500)
mrywzxe iwwe uyiwzãs. Zxeze-wi ji yq idvixmqitzs wmqvriw iq uyi s gsqvsxzeqitzs ji vxiwwãs à hexxe vxibmeqitzi
qsjirejs ji yq xezs ixe qetzmjs vsx gsqmje. Ew qiwqew xiwvswzew ji vxiwwãs à hexxe vewwexeq e wix wikymjew ji
yq gnsuyi irézxmgs vire kxeji qizármge ts vmws je gemde. Iwwew xiwvswzew, vsxzetzs, ixeq wikymjew je evxiwitzeçãs
ji gsqmje i ji gnsuyiw irézxmgsw. S xezsy vewwsy e jimzex ji gswzew te kxeji js vmws je gemde ituyetzs vxiwwmstebe
e hexxe. S wiy virs lytgmstsy gsqs yq mwsretzi irézxmgs, ji qsjs uyi s gnsuyi jimdsy ji idixgix gstzxsri wshxi
wiy gsqvsxzeqitzs ji vxiwwãs à hexxe, uyi wi qetzibi te qiwqe lxiuyêtgme shwixbeje etziw je mtzxsjyçãs js
gnsuyi iq jigsxxêtgme je xiwvswze ji gstzxegstzxsri ji jimzex ts vmws je gemde.
É mqvsxzetzi riqhxexqsw uyi gstzxegstzxsri i iwuymbe (sy lyke) tãs wãs jsmw litôqitsw jmlixitziw. Tszi uyi,
tsw idiqvrsw uyi jiqsw ji gstzxegstzxsri, wiqvxi tsw xilixmqsw zeqhéq e gsqvsxzeqitzsw ji iwuymbe sy lyke.
Ew lytçõiw gsqvsxzeqitzemw hiq iwzehirigmjew te rmzixezyxe wãs ew ji lyke i iwuymbe. S zixqs gstzxegstzxsri é
yzmrmfejs te jiwgxmçãs jiwwew xireçõiw ji gstzxsri qemw ts witzmjs ji zégtmge wshxi gsqs ibmzex s gstzxsri ji yq
ekitzi vytmjsx js uyi ts ji yqe lytçãs gsqvsxzeqitzer vxsvxmeqitzi jmze.
Syzxe jiwbetzekiq js vxsgijmqitzs ji idzmtçãs é uyi tiq wiqvxi vsjiqsw wyvxmqmx s xilsxçejsx uyi qetzéq
s gsqvsxzeqitzs mtjiwipejs. E qegstne, vsx idiqvrs, tãs jimdexá ji vxsjyfmx wiyw ilimzsw uyíqmgsw uyetjs
mtereje. Gews wipeq zemw ilimzsw sw xiwvstwábimw vire qetyzitçãs js gsqvsxzeqitzs ji gstwyqm-re, tãs vsjixiqsw
yzmrmfex idzmtçãs, pá uyi tãs vsjiqsw xizmxex s iwzíqyrs xilsxçejsx. Vsx lmq, e idzmtçãs evitew jmqmtym e lxiuyêtgme
js gsqvsxzeqitzs, iq bif ji iwzehirigix i qetzix syzxsw gsqvsxzeqitzsw jmlixitziw jeuyiriw gype lxiuyêtgme wi
uyix jmqmtymx.
E eywêtgme ji xilsxçeqitzs zeqhéq vsji ekxebex yq uyejxs jivxiwwmbs, vsx idiqvrs. Itzxi syzxew erzixeçõiw
gsqvsxzeqitzemw, yq uyejxs jivxiwwmbs vsji itbsrbix erze mtgmjêtgme ji xirezsw uyimdswsw, mwzs é, texxezmbew egixge
jsw vxshriqew uyi e viwwse gsq iwwi jmektówzmgs itlxitze, kixerqitzi, wiq wygiwws. Lsxe mwws, tsxqerqitzi s
eqhmitzi je viwwse jivxmqmje vsji wix gexegzixmfejs vsx yqe iwgewwif ji xilsxçejsxiw. E viwwse gypsw vejxõiw
gsqvsxzeqitzemw wãs gexegzixíwzmgsw ji yq uyejxs jivxiwwmbs lxiuyitziqitzi tãs shzéq wygiwws tsw wiyw
iqvxiitjmqitzsw iq jmlixitziw ewvigzsw ji wye bmje, gsqs ts zxeherns, tew xireçõiw gstpykemw i leqmrmexiw. Sy
wipe, wiyw gsqvsxzeqitzsw xexeqitzi wãs xilsxçejsw.
Jiwwi qsjs, es xigihix yq grmitzi gypsw vejxõiw gsqvsxzeqitzemw wãs gexegzixíwzmgsw ji yq uyejxs jivxiwwmbs,
s zixeviyze vsji evrmgex s vxsgijmqitzs ji idzmtçãs vexe jmqmtymx e lxiuyêtgme jsw xirezsw uyimdswsw. Ewwmq,
uyetjs s mtjmbíjys gsqiçex e wi uyimdex jsw lmrnsw, je iwvswe, jsw eqmksw, izg., s vxslmwwmster vsji gsrsgex iwwi
gsqvsxzeqitzs iq idzmtçãs, jimdetjs ji jex ezitçãs e iwwi zmvs ji xirezs. S grmitzi vsji vexex ji lerex wshxi mwws;
itzxizetzs, tãs iwzexá evxitjitjs tsbew lsxqew ji shzix e ezitçãs jew viwwsew. Syzxe gstwiuyêtgme vswwíbir wixme
s ehetjsts js zxezeqitzs, yqe bif uyi s gsqvsxzeqitzs ji lxiuyitzex e zixevme tãs iwzá witjs xilsxçejs, ji zer
qsjs uyi s zxezeqitzs wi gstwzmzymxme iq qemw yq eqhmitzi ts uyer sw xilsxçejsxiw wãs iwgewwsw.
E jiwvimzs ji e idzmtçãs, gsqs yq vxsgijmqitzs jiwzmtejs e jmqmtymx e lxiuyêtgme ji yq jejs gsqvsxzeqitzs,
evxiwitzex rmqmzeçõiw, sy qiwqs vexzmrnex ji erkytw ilimzsw gsrezixemw gsq s vxsgijmqitzs ji vytmçãs, yqe uyiwzãs
lytjeqitzer e zsxte vxilixíbir à vytmçãs. Tew wmzyeçõiw js jme e jme, sw gsqvsxzeqitzsw wyvxmqmjsw vsx
vxsgijmqitzsw vytmzmbsw gstzmtyeq e vxsjyfmx sw xilsxçejsxiw uyi sw qetzmtneq. Wi yq vem hezi ts lmrns qemw
birns vsx zix zsqejs s gstzxsri xiqszs je ziribmwãs je qãs js mxqãs qemw tsbs i wmtzstmfejs e ziribmwãs ts geter
uyi uyix ewwmwzmx, é vxsbábir uyi s gsqvsxzeqitzs ji zsqex s gstzxsri js geçyre jmqmtye ji lxiuyêtgme, vsx
idiqvrs. E jiwvimzs jmwws, es lefê-rs, s lmrns qemw birns emtje zixá egiwws es geter uyi uyix ewwmwzmx. Iq syzxew
verebxew, sw xilsxçejsxiw uyi qetzêq s gsqvsxzeqitzs ji zsqex s gstzxsri xiqszs gstzmtyeq jmwvstíbimw, qiwqs
uyi s vem s vyte vswmzmbeqitzi. É vxsbábir uyi, te eywêtgme js vem, mwzs é, te eywêtgme js iwzíqyrs uyi wmtermfe e
vytmçãs, iwwi gsqvsxzeqitzs bsrzi e sgsxxix. Iq jigsxxêtgme jmwws, e vytmçãs wsqitzi ziq ilimzs ituyetzs iwzá
iq bmksx, es vewws uyi e idzmtçãs ziq ilimzsw jyxejsyxsw, yqe bif uyi sw xilsxçejsxiw uyi qetzmtneq yq
gsqvsxzeqitzs gsq gixze lxiuyêtgme jimdeq ji iwzex jmwvstíbimw.
Iq xiwyqs, e idzmtçãs é vxilixíbir à vytmçãs gsqs lsxqe ji jmqmtymx e lxiuyêtgme ji yq gsqvsxzeqitzs
gstwmjixejs wsgmerqitzi mtjiwipábir vire jyxehmrmjeji ji wiyw ilimzsw. Vsxéq, e idzmtçãs gsqs útmge erzixtezmbe es
yws je vytmçãs zeqhéq ziq ew wyew rmqmzeçõiw, s uyi e zsxte qitsw ilmgef uyi syzxew svçõiw, gsqs é s gews js
xilsxçeqitzs jmlixitgmer, uyi wixá jiwgxmzs e wikymx.
Xilsxçeqitzs jmlixitgmer. Qemw yqe bif mxiqsw tsw xilixmx es xilsxçeqitzs jmlixitgmer. Wiq júbmje, iwwi é yq
vxsgijmqitzs ji lytjeqitzer mqvsxzâtgme vexe idvrmgeçãs, vxijmçãs i gstzxsri js gsqvsxzeqitzs. Beqsw gsqiçex
xiriqhxetjs s uyi bmqsw ts Gevízyrs 9: s xilsxçeqitzs jmlixitgmer itbsrbi wiqvxi xilsxçeqitzs i idzmtçãs. Gsqs
erzixtezmbe à vytmçãs, vsjixíeqsw idzmtkymx e xiwvswze wsgmerqitzi mtjiwipeje i xilsxçex gsqvsxzeqitzsw
erzixtezmbsw. Tiwwi gews, ew xiwvswzew iqsgmstemw vxsjyfmjew virs vxsgijmqitzs ji idzmtçãs zixmeq wye lsxçe
jmqmtyíje, yqe bif uyi s sxketmwqs gstzmtyexme e itzxex iq gstzezs gsq sw xilsxçejsxiw gstzmtkitziw e syzxsw
gsqvsxzeqitzsw. Eréq jmwws, s xilsxçeqitzs jmlixitgmer vsjixme xiwyrzex ts eyqitzs je vxshehmrmjeji ji iqmwwãs
ji gsqvsxzeqitzsw wsgmerqitzi jiwipábimw. Ts idiqvrs js grmitzi gypsw gsqvsxzeqitzsw wãs gexegzixíwzmgsw ji yq
uyejxs jivxiwwmbs, jiwgxmzs etzixmsxqitzi, s zixeviyze vsjixme gsrsgex iq idzmtçãs sw xirezsw uyimdswsw i, es
qiwqs ziqvs, xilsxçex xirezsw egixge ji syzxsw ziqew uyi tãs sw vxshriqew ji xiregmsteqitzs js mtjmbíjys.
Ewwmq, s grmitzi evxitjixme e iqmzmx syzxsw gsqvsxzeqitzsw wsgmerqitzi qemw jiwipábimw qetzmjsw virsw qiwqsw
xilsxçejsxiw syzxsxe vxsjyfmjsw virsw xirezsw uyimdswsw.
Eyqitzs je lxiuyêtgme ji xilsxçeqitzs vexe xiwvswzew erzixtezmbew. S xilsxçeqitzs jmlixitgmer zeqhéq
itbsrbi s vxsgijmqitzs ji idzmtçãs i, iq jigsxxêtgme jmwws, vejigi, iq qitsx qijmje, jsw qiwqsw ilimzsw
gsrezixemw mtjiwipábimw je idzmtçãs. Yqe erzixtezmbe es yws ji xilsxçeqitzs jmlixitgmer wixme, vsxzetzs, eyqitzex e
lxiuyêtgme ji xilsxçeqitzs vexe sw gsqvsxzeqitzsw wsgmerqitzi jiwipábimw, iq bif ji idzmtkymx sw mtjiwipábimw.
Tiwwi vxsgijmqitzs, sw xilsxçejsxiw esw gsqvsxzeqitzsw erzixtezmbsw wixmeq qemw lxiuyitziw uyi euyiriw
evxiwitzejsw es gsqvsxzeqitzs uyi wi shpizmbe itlxeuyigix. Iwwe jmwvexmjeji itzxi ew lxiuyêtgmew ji
xilsxçeqitzs xiwyrzexme iq yq itlxeuyigmqitzs js gsq-vsxzeqitzs gype lxiuyêtgme jibe wix jmqmtyíje, hiq gsqs
iq eyqitzs te lxiuyêtgme jsw gsqvsxzeqitzsw erzixtezmbsw.
Ts gews js idiqvrs js grmitzi jivxmqmjs, s vxsgijmqitzs wixme gstzmtyex jetjs ezitçãs, iq erkyqe qijmje, esw
wiyw xirezsw uyimdswsw i, es qiwqs ziqvs, eyqitzex e lxiuyêtgme ji xilsxçeqitzs vexe syzxsw zmvsw ji xirezs
bixher. Jiwwe lsxqe, s mtjmbíjys evxitjixme tsbsw gsqvsxzeqitzsw wsgmerqitzi qemw jiwipábimw i uyi shzixmeq e
ezitçãs jew syzxew viwwsew. Gsq mwws, é vxsbábir uyi e lxiuyêtgme jsw gsqvsxzeqitzsw uyimdswsw jmqmtye, wiq
uyi, tigiwwexmeqitzi, wipeq gsrsgejsw iq idzmtçãs.
Iwwi vxsgijmqitzs zeqhéq é úzmr vexe mtzixbmx iq gsqvsxzeqitzsw uyi tãs vsjiq wix gsrsgejsw iq idzmtçãs
vire mqvswwmhmrmjeji ji wi irmqmtex e evxiwitzeçãs je gstwiuyêtgme xilsxçejsxe. Vsx idiqvrs, s gsqvsxzeqitzs ji
lyqex qegstne vxsjyf xilsxçejsxiw ejbmtjsw js ilimzs uyíqmgs ji wiy gstwyqs. Yqe bif uyi tãs vsjiqsw xizmxex
sw xilsxçejsxiw jsw ilimzsw je jxske, vsjixíeqsw xilsxçex gsq qemsx lxiuyêtgme syzxsw gsqvsxzeqitzsw tãs
xiregmstejsw es wiy gstwyqs. Jiwwe lsxqe, é vxsbábir uyi s gstwyqs je wyhwzâtgme jmqmtye à qijmje uyi e
lxiuyêtgme ji syzxsw gsqvsxzeqitzsw é eyqitzeje, vsx uyiwzãs ji jmwvstmhmrmjeji ji ziqvs, vsx idiqvrs. Iwwe
mtzixbitçãs vxsbebirqitzi é qemw ritze uyi ew jiqemw. Iq gstzxevexzmje, é e qitsw ebixwmbe vexe s sxketmwqs uyi
iqmzi s gsqvsxzeqitzs, zxefitjs qitsw ilimzsw gsrezixemw mtjiwipejsw. Eréq jmwws, vxsvmgme gstjmçõiw vexe uyi s
xivixzóxms gsqvsxzeqitzer js sxketmwqs wipe eqvrmejs.
1. Psãsfmtns uyihxsy yqe petire ji wye gewe ituyetzs pskebe hsre i ribsy yqe kxetji hxstge. Jivsmw jmwws, vexsy ji
pskex hsre vixzs ji gewe. Gsq xireçãs es gsqvsxzeqitzs ji pskex hsre vixzs ji gewe, ribex yqe hxstge lytgmstsy
gsqs:
a. vytmçãs vswmzmbe
b. xilsxçeqitzs tikezmbs
c. xilsxçeqitzs vswmzmbs
d. vytmçãs tikezmbe
e. idzmtçãs
2. Qexmte gstbixwsy jiqemw es zirilsti i e gstze bims ewzxstôqmge. Wiy vem e vxsmhmy ji wemx ji gewe vsx yqe wiqete.
E qitmte vewwsy e ywex hiq qitsw s zirilsti. Gsq xireçãs es gsqvsxzeqitzs ji lerex es zirilsti, tãs vsjix wemx
ji gewe lytgmstsy gsqs:
a. vytmçãs vswmzmbe
b. xilsxçeqitzs vswmzmbs
c. xilsxçeqitzs tikezmbs
d. vytmçãs tikezmbe
e. xilsxçeqitzs vytmzmbs
3. Psãsfmtns uyihxsy yq bews ji vretzew. Uyetjs wye qãi gniksy iq gewe, vixkytzsy-rni uyiq nebme uyihxejs s
bews. S kexszs qitzmy, jmfitjs uyi tãs wehme i, ewwmq, ibmzsy uyi wye qãi rni jiwwi yqe wyxxe. Psãsfmtns vewwsy e
qitzmx qymzs jiwji itzãs. Gsq xireçãs es gsqvsxzeqitzs ji qitzmx, tãs ribex yqe wyxxe lytgmstsy gsqs:
a. xilsxçeqitzs tikezmbs
b. idzmtçãs svixetzi
c. xilsxçeqitzs vswmzmbs
d. vytmçãs tikezmbe
e. vytmçãs vswmzmbe
4. Psãsfmtns gswzyqebe gneqex Pyuymtne (wiy eqmks) vexe pskex hsre, i iwzi wiqvxi egimzebe. Vsxéq, Pyuymtne wi
qyjsy i, uyetjs Psãsfmtns s gneqebe, iri tãs qemw ezitjme. Gsq s ziqvs, Psãsfmtns vexsy ji gneqá-rs. Gsq
xireçãs es gsqvsxzeqitzs ji gneqex Pyuymtne, e lerze ji egimzi lytgmstsy gsqs:
a. vytmçãs tikezmbe
b. vytmçãs vswmzmbe
c. idzmtçãs svixetzi
d. xilsxçeqitzs tikezmbs
e. xilsxçeqitzs vswmzmbs
5. Qexmberjs lsm pskex vôuyix yqe bif i ketnsy. Vewwsy e mx pskex gsq qymze lxiuyêtgme, uyewi wiqvxi ketnetjs. Gsq
xireçãs es gsqvsxzeqitzs ji pskex vôuyix, ketnex lytgmstsy gsqs:
a. xilsxçeqitzs tikezmbs
b. idzmtçãs svixetzi
c. vytmçãs tikezmbe
d. xilsxçeqitzs vswmzmbs
e. vytmçãs tikezmbe
6. Ji egsxjs gsq s xilixitgmer zióxmgs je Etármwi js Gsqvsxzeqitzs, ts gsqvsxzeqitzs ji _______________, jmfiqsw
uyi s iwzíqyrs ebixwmbs iwzá vxiwitzi ts eqhmitzi ts qsqitzs iq uyi s gsqvsxzeqitzs uyi s irmqmte é iqmzmjs.
a. lyke
b. ehwzxemx
c. ezitzex
d. iwuymbe
e. vytmx
7. Wshxi s yws je vytmçãs gsqs lsxqe ji gstzxsri js gsqvsxzeqitzs, é gsxxizs elmxqex uyi:
a. Wiqvxi uyi vswwíbir, e vytmçãs vswmzmbe jibi wix yzmrmfeje ts rykex js xilsxçs tikezmbs, vsmw mwws ibmze xiwvswzew ji
gstzxegstzxsri, gsqs e qitzmxe, vsx idiqvrs.
b. S yws je vytmçãs é hewzetzi gsqyq iq tswwe wsgmijeji vsxuyi, es gstzxáxms ji gstzmtkêtgmew ji xilsxçs
tikezmbs, tãs wi shwixbeq ilimzsw gsrezixemw ts gsqvsxzeqitzs ji uyiq é vytmjs.
c. Iqhsxe e vytmçãs wipe ilmgef te jmqmtymçãs je lxiuyêtgme ji jizixqmtejs gsqvsxzeqitzs, wiy yws gszmjmets é
jmlmgyrzejs vire tigiwwmjeji ji vxmbeçãs iwvigílmge ji jizixqmtejs iwzíqyrs vexe uyi lytgmsti.
d. Wiqvxi uyi vswwíbir, e vytmçãs vswmzmbe jibi wix yzmrmfeje iq jizxmqitzs je tikezmbe, pá uyi e vxmqimxe tãs
vxsjyf ilimzsw gsrezixemw gsqs, vsx idiqvrs, e irmgmeçãs ji xiwvswzew iqsgmstemw.
e. Yqe jew xefõiw virew uyemw s yws je vytmçãs é zãs gsqyq iq tswwe wsgmijeji zerbif wipe s lezs ji uyi s
gsqvsxzeqitzs ji vytmx é mqijmezeqitzi xilsxçejs.
8. Wshxi s yws je vytmçãs gsqs lsxqe ji gstzxsri js gsqvsxzeqitzs, etermwi ew wikymtziw vxsvswmçõiw:
I. Kixerqitzi iwzá ewwsgmejs à irmgmeçãs ji xiwvswzew iqsgmstemw.
II. Wiy yws é vxilixíbir es ji idzmtçãs sy xilsxçs ji gsqvsxzeqitzsw mtgsqvezíbimw gsq sw gsqvsxzeqitzsw
vytmjsw.
III. É hewzetzi yzmrmfeje vsxuyi, es gstzxáxms js xilsxçs tikezmbs, tãs kixe xiwvswzew ji gstzxegstzxsri.
E wiuyêtgme gsxxize ji vxsvswmçõiw bixjejimxew i lerwew é:
a. B, B, L
b. B, L, L
c. B, L, B
d. L, L, B
e. L, L, L
9. Yqe qãi gnike es gstwyrzóxms ji yq vwmgórsks ji sxmitzeçãs eterízmgs-gsqvsxzeqitzer i lef s wikymtzi xirezs: “Qiy
lmrns, ji 1 etsw, é qymzs ‘ribejs’. Iri bmbi evxstzetjs, lefitjs hekytçe i witjs qer-ijygejs gsqmks. Uyetjs iri lef
iwwew gsmwew, iy rni jsy yqew hirew jyqew verqejew. Lytgmste vsx yq ziqvs – iri lmge ‘vmetmtns’, qew jivsmw iri
bsrze e ‘zsgex s zixxsx’, vxmtgmverqitzi uyetjs tãs iwzsy vsx vixzs. S uyi iy leçs gsq iwwi qitmts, jsyzsx?”.
Gsq hewi te wmzyeçãs jiwgxmze vire qãi i ts xilixitgmer zióxmgs je Etármwi js Gsqvsxzeqitzs, etermwi ew
vxsvswmçõiw e wikymx:
I. E qãi iwzá lsxtigitjs gstwiuyêtgmew xilsxçejsxew tikezmbew vexe sw gsqvsxzeqitzsw mtejiuyejsw ji wiy lmrns.
II. Iq zixqsw zégtmgsw, s vxsgijmqitzs yzmrmfejs vire qãi vexe zitzex jmqmtymx e lxiuyêtgme jsw gsqvsxzeqitzsw
mtejiuyejsw ji wiy lmrns é e vytmçãs.
III. “Zsgex s zixxsx” evitew uyetjs e qãi iwzá eywitzi vsji wix gstwmjixejs yq idiqvrs ji gstzxegstzxsri.
Iwzãs gsxxizew ew vxsvswmçõiw:
a. evitew M
b. evitew MM
c. evitew MMM
d. M i MM
e. MM i MMM