Trakeostomia

është një incision që bëhet nën kërcin kortikoid midis unazës së 2-të dhe 4-t trakeale.
Trakeostomi quhet hapja ose stoma e bërë nga kjo prerje.Kërkon një përgatitje kirurgjikale të një stome me
rrethanat e përcaktuara mirë. Stoma shërben si rrugë ajrore ose si vend për të vendosur një tub që përfaqëson
një rrugë artificial ajrore.

Trakeostomia realizohet atëherë kur:

1.Janë të bllokuara rrugët ajrore
2. Pengesë ose pamundësi e individit për tënxjerrë jashtë sekrecionet bronkiale
3. Insuficencë e rëndë respiratore akute ose kronike

Mjekimi i stomës:
1. Lajmë duart
2. Veshim dorezat
3. Lagim një garz me ujë dhe sapun
4. Pastrojmë zonën rreth qafës dhe lëkurës poshtë pjesës së trakeostomisë
5. Lëvizim krustet me një shkop me pambuk me antiseptic; për mukusin një garzë pa fiber
pambuku
6. Rregullojmë lidhjet e trakeostomisë
7. Kontrollojmë lëkurën

Intubimi endotrakeal është vendosja e një tubi me material fleksibël në brendësi të trakesë së
një pacienti me qëllim të ruaje aktivitetin respirator. Në disa raste qëllimi është të pengoje mbushjen
e bronkeve me material që vijnë nga stomaku ose për kryerjen e kërkimeve diagnostike.

Materialet e nevojshme:
1. Laringoskop
2. Pinca Magill (për heqjen e trupave të huaj)
3. Mandarinë për tubin trakeal
4. Katetrë steril për aspirimin e sekrecioneve
5. Shiringë për të fryrë manshetën e tubit
6. Leucoplast për të fiskuar tubin
7. Lubrifikues për tubin
8. Fonendoskop për të verifikuar pozicionin e tubit në pulmone
9. Tuba trakealë

Intubimi oro-trakeal ; rino-trakeal; I verbër

1
Hemoragjia cerebrale
1. Hematoma kasulo-lentikulare është pasojë e rupturës së arterieve të thella lentikulostriatale. I
sëmuri ndjen një dhimbje koke të menjëhershme dhe humb ndjenjat. Ekzaminimi neurologjik tregon
nje hemiplegji me deviacion të konjuguar të kokës dhe syve nga ala e lezionit.
2. Hematoma kortikale zakonisht simptomatika lidhet me lokalizimin që më shpesh është temporal,
parietal ose rolandik
3. Hematoma cerebrale fillon me dhimbje koke të forta, nauze, vertigo.
4. Hemoragjia subaraknoidale derdhia e gjakut në hapsirën subaraknoidale.
Diagnoza është klinike dhe bazohet në fillimin e menjëhershëm me dhimbje koke shumë të forta,
turbullimet e moderuara të vetëdijes dhe prania e sindromës meningeale në ekzaminim objektiv
neurologji.
TAK-u cranial I realizuar urgjentisht konfirmon diagnozën në shumicën e rasteve. Zakonisht punksioni
lumbar kryhet kur TAK-u del negativ. Zakonisht trajtimi është kirurgjikal.

Citostatikët përdoren për mjekimin e sëmundjeve malinje dhe pengojnë ciklin qelizor. Jepen të
kombinuara osë të vetme. Megjithatë efekti i tyre nuk është i garantuar, kjo sepse ka qeliza tumorale
që janë jashtë ciklit qelizor dhe janë rezistente ndaj mjekimit dhe procesi kancerogjen fillon përsëri.

Japin efekte anësore në:

1. Kocka: leukopeni; anemi; agrunolocitozë
2. Trakti gastro-intestinal: nauze; të vjella; diarre
3. Alopeci; infeksione; rritet temperature

Infermieri si fillim njihet me sëmundjen e pacientit, shikon medikamentet që do të marri pacienti dhe
njihet me efektet anësore te tyre për tja shpjeguar me pas atij. Përpara përgatitjes infermieri duhet të
shikojë udhëzimet lidhur me tretësirën që duhet të përdorë. Nqs do të përdoret në rrugë paranterale
infermierit do ti duhen doreza sepse disa preparate thithen nga lëkura dhe janë mjaft toksike.
Kujdes duhet te tregojme ne:
- Ne sasine e dhenies se medikamentit
-Ne kohen e dhenies se medikamentit
Pacienti duhet observuar vazhdimisht per te pare nese mund ti shfaqet ndonje reaksion
alergjik nga medikamenti ose ne rast prishje e rruges venoze.
Shembuj:
1. Ciklofosfamidi (agjent alkilantë) përdoret për limfomat malinje, leucemi, Hodgkin, ovare, gjiri 1-5
mg/kg/ditë
2. 5-Flurouracil (antimetabolit) ca. kolonit, stomakut, pankreasit, gjirit 3-12 mg/kg/ditë IV
3. Dactinomycin (antibiotic) ca.testeve dhe uterusit 0.5mg/ditë/IV
4. Tamoxifen (hormone) ca. e gjirit për gratë në menopauzë 10-20 mg orale 2 herë në ditë

2
Marrja e gjakut intravenoz realizohet ne venat fossa kubiti. Materialet që na nevojiten janë
një shiringë sterile, tub gjaku, zhgut, doreza të pastra, pambuk, dezifektant, etiketat e
parapërgatitura.
Teknika:
1. Përgatisni personin për të marrë një pozicion të rehatshëm
2. Lani duart
3. Hapni epruvetën dhe futeni në mbajtëse
4. Llogarisni sasinë e gjakut që do të merret dhe zgjidhni shiringën e duhur
5. Vendosni zhgutin rreth 4 cm mbi vendin e çpimit
6. Vishni dorezat
7. Palponi venën
8. Tërhiqni lëkurën dhe vendosni agen në kënd 30 gradë
9. Thithni sasinë e gjakut
10. Hiqni zhgutin
11. Nxirrni agen nga krahu dhe komprimoni shpejt vendin e cpimit me pambuk
12. Hidhni gjakun në epruvetë
13. Kontrolloni krahun dhe vendosni pambuk me ngjitës
14. Dërgoni epruvetën në laborator

Kujdesi për pacientin konsiston në marrjen e gjakut në mënyrë sa më të mirë që të mos i shkaktojmë
dhimbje, dizifektim që të mos i shkaktojmë infeksion dhe të mos I dëmtojmë venën.
Kujdesi për veten i përdorim dorezat dhe kujdes mos cpohemi gjatë marrjes së gjakut, larja e duarve.

Urostomia është një procedurë kirurgjikale në të cilën krijohet një stomë dhe shërben për
nxjerrjen e urinës jashtë organizmit kur me rrugë normale apo kateter urinar nuk është e mundur si
psh kur kemi ndonjë obstruksion.
Indikacionet:
1. Pas një cistestomie
2. Kancerit të veshkave
3. Dëmtim të traktit urinar
4. Komplikacione kirurgjikale të hapjes abdominal

Çrregullimet urinare më të zakonshme janë infeksionet ku përfshihen:

1. Cistiti (inflamacion i vezikës urinare)
2. Uretriti (Inflamacion i uretrës)
3. Prostatiti (pezmatim i prostatës)
4. Piolonefriti (infeksion i traktit të sipërm urinar)

3
Faktorët që ndikojnë
Në cistit shktarët janë bakteret, kërpudhat, viruset, parazitët. Cistiti joinfeksioz shkaktohet nga
ekspozimi kimik, terapia rrezatuese, reagimi imunologjik.
Shkaktari më i zakonshëm i uretritit në burrat është gonorea, clamydia ose Trichomonas vaginalis
(protozoar që gjendet dhe te femrat dhe te meshkujt)
Shkaktarët më të zakonshëm të pielonefritit: E.koli, pseudomonas, enterobakteri etj
Vlerësimi :
Në cistit merret anamneza e pacientit; bëhet vlerësimi fizik duke pyetur pacientin për shpeshtësinë,
urgjencën dhe disurinë. Gjithashtu bëhet dhe vlerësimi psikosocial.
Në uretrit pacienti pyetet për SST, urimin të dhimbëshm, sekrecione, discomfort në pjesën e poshtme
abdominal.
Në pielonefrit pyetet pacienti për discomfort abdominal, hematuri, urinë të turbullt, dobësi të lehtë
të përgjithshme ose lodhje, të ftohtë ose temperaturë.
Problemet e urinimit:
1. Anuri
2. Oliguri
3. Poliuri
4. Retension urinar
5. Urina residual

Ndërprerja e shtatzanisë indikohet atëherë kur:

1. Nëna ka hipërtension i cili po dëmton atë dhe fetusin
2. Sëmundje kardiake
3. Depresion ose sëmundje të tjera psikologjike
4. Sëmundje të veshkave ose mëlçisë
5. Disa lloje infeksionesh
6. Sëmundje malinje
7. Gravidancë ekstra uterine
Edukimi shëndetësor:
1. Nëse ka qenë një shtatëzani e padëshiruar i rekomandojmë gruas përdorimin e kontraceptivëve
2. Nëse ajo është RhD – atëherë i shpjegojmë për imunizimin e mundshëm
3. E informojmë për teknikat e asepsisë sepse ka mundesi infeksioni

Fazat e vdekjes
Brenda disa kufijve kohorë, ekzistojnë manovra reanimatore që janë në gjendje ta “ringjallin”
pacientin. Për këtë arsye flitet për vdekje relative. Reanimimi korret Brenda 5 minutave mund të
rikthejë funksionet normale në të gjithë organizmin përfshirë këtu edhe indin nervor.

4
Është pranuar se indi nervor i bazës së kafkës dëmtohet pas 15 minutash. Shkatërrimi total i indit
nervor qëndror shënon kalimin nga vdekja relative në vdekje të ndërmjetme.
Këtë gjendje e ndjek moment i vdekjes absolute në të cilën materiali organic nuk ndikohet nga
transformimet natyrale kimiko-fizike.
Humbja e parikthyeshme e korteksit cerebral quhet vdekje kortikale, por nuk ndalon jetën
vegjetuese, ndërsa ndalimi i funksionit të bërthamave të trunkus cerebri njihet si vdekje cerebrale.
Është pikërisht kjo fazë kur është e mundur heqja e organeve me qëllim transplanti.

Kushtet e një donatori gjaku

1. Të mos ketë kaluar infeksion javën e fundit
2. Të mos ketë pasur trajtim te dentisti javën e fundit
3. Të mos jetë trajtuar me medikamente për 2 javët e fundt
4. Të mos ketë pasur temperaturë apo sëmundje infektive për 4 javët e fundit
5. Të mos ketë bërë vaksinë
6. Të mos ketë pasur diarre
7. Të mos ketë kryer operacion në 6 muajt e fundit
8. Të mos jetë trajtuar me produkte gjaku
9. Të mos ketë kryer tattoo, piercing
10. Të mos ketë bërë imunizim në 12 muajt e fundit
11. Të mos ketë qëndruar në zona me rrezik për malarje
12. Të mos ketë pasur kontakt me persona me rrezik për HIV ose hepatit
13. Të mos jetë çpuar me materiale të infektuara
14. Të mos ketë pirë drogëra ose alkool rregullisht
15. Të mos ketë pasur sëmundje të zemrës, gjakut, diabet, tubërkuloz në 2 vitet e fundit
16. Të mos ketë pasur sëmundje malinje ose ostemielite gjatë gjithë jetës
17. Të mos ketë kryer transplant
18. Të mos jetë trajtuar me hormone
19. Të mos kenë pasur HIV ose hepatit

Hiperglicemia është gjendja e clia karakterizohet nga përqëndrimi I lartë I glukozës në gjak.
Simptomat janë: humbje kontrolli, konvulksione, takikardi.
Kujdesi infemieror:
1. Njohja e shenjave të ndërlikimeve si: dëmtime të lëkurës, zemrës, veshkave, syve, systemin
neuromuskulor, traktin gastro intestinal
2. Sigurohet anamneza familjare
3. Vlerësohet gjendja pacienti (i shqetësuar, frikësuar, lodhur, i axhituar, përgjumur)
4. Vlerësohet lëkura nese ka problem (nëse është e thatë, e djersitur, e ftohtë)
5Vlerësohet sistemi neurologjik (i axhituar, i përgjumur, etj.).
6. Vlerësimi fizik i kompletuar është thelbësor sepse hiperglicemia mund të ndikojë në të gjitha
sistemet.
5
7.Vlerësohet sëmundja në lidhje me moshën e pacientit.
8. Pyetet për sasinë dhe shpeshtësinë e urinimit
9. Pyetet për stilin e jetesës dhe rekomandohet dieta me pak sheqerna dhe shumë vitamina
10. Rekomandohet aktiviteti fizik,dhe një dietë e pasur me shumë vitamina dhe pak sheqern

Çrregullimi hidro-elektrik është ajo gjendje e organizmit në të cilën uji dhe përbërësit e tij janë
në përpjestime jo të duhura, në përqëndrime të gabuara dhe/ose në kompartimentet e gabuara.
Diagnozat infermierore:
1. Lëkura dhe mukozat thahen progresivisht ndërkohë që nivelet e lëngjeve në trup bien poshtë
normave
2. Buzët çahen dhe një shtresë e bardhë mund të jetë e pranishme
3. Sytë duken të fundosur ngaqë indi subkutan rreth tyre humbet lëngje
4. Nëse kap lëkurën me 2 gishta ajo kthehet shumë ngadalë në pozicionin e saj
5. Pacienti mund të jetë duke shtuar ose humbur peshë në mënyrë të përshpejtuar
6. Anoreksia, nauze, të vjella, diarre shoqërohen me çrregullimi elektrike
7. Etja është një simptomë e zakonshme kur marrjet e ujit janë të ulta
8. Distencion abdominal dhe dhimbje në formë krampesh

Adrenalina indikohet në:

1. Bllokun kardiak komplet dhe arrestin kardiak, bradikardive
2. Alergjitë e ndryshme (përfshirë shokun anafilaktik)
3. Për të shoqëruar substancat anestezike lokale

Morfina indikimet:
Para së gjithash duhet pasur parasysh që përdorimi i përsëritur i morfinomimetikëve favorizon
zhvillimin e apasionit dhe ambientimit.
1. Përdoret në dhimbje të ndryshme nga organet e brendshme
2. Në dhimbjet pas traumave (përjashtohen traumat e kokes)
3. Djegiet e sipërfaqeve të mëdha
4. Frakturat
5. Dhimbjet e infarktit të miokardit
6. Diarretë e rënda
7. Në edemën pulmonare

Nifidepina indikimet:
1. Parandalimin e krizës anginoze
2. Mjekinin mbajtës të hipertonisë

Furosemidi (bën pjesë në diuretikët e hansës) indikimet:

1. Preferohen në urgjencën hypertensive
6
2. Edemat e theksuara renale, hepatike, kardiake, edemën pulmonare
3. Në raste helmimesh

Nitroglicerina (trinitrina) indikimet:

1. Në trajtimin e krizës anginoze me rrugë sublinguale
2. Në trajtimin e infarktit të miokardit
3. Krizën hypertensive
4. Spazma biliare dhe ezofageale
P.s
Ne rastet e nje mbidozimi nga morfina mund te vihen re disa shenja kryesore:
-frenimi i frymemarrjes qe vjen si pasoje e uljes se ndjeshmerise se qendres se frymemarrjes ndaj
dioksidit te karbonit..Ky efekt eshte m i shpeshte ne te moshuarit dhe kur perdoret e kombinuar me
barna qe formojne aktivitetin e SNQ ose kur administrohet me rruge intravenoze
-Morfina ne SNQ shkakton sedacion,konfuzion,frenim te aktivitetit te SNQ dhe m rralle dhimbje
koke,nervozizem,cregullime gjumi,eufori,cregullime te humorit,ethe e halucinacione.
-ne traktin gastrointestinal verehen kryesisht nauze e te vjella dhe konstipacion.Analgjeziket opioide
mund te shkaktojne spazma te sfinkter Oddi me hipermilazemi dhe hiperlipazi sekondare.
-nder edektet kryesore kardiovaskulare permendim bradikardine ose takikardine
sinusale,hipertensionin,hipotensionin..
-ne sistemin endomrin morfina shkakton efekte anesore si amenorre,frenim te clirimit te hormoneve
te tiroides,nxitje te clirimit te vazopresines
-gjate perdorimit kronik te opiateve mund te zhvillihet vartesu psikologjike ndaj barit dhe tolerance
ndaj efekte e te agonistit opioid perfshi dhe efektin analgjezik
-nderprerja e menjehershme e morfines mund te shfaq simptoma te abstinences

Mbetjet spitalore klasifikohen në:

1. Mbetje të zakonshme ku futen letra, karton, plastik, paketime, qelq, tuba të paster, qese
solucionesh, mbjetje ushqimore, produkte sanitare
2. Mbetje të kontaminuara ku futen tampone, fasho, pambuk të ndotur me gjak, fasho me lëngje
trupore, qeset e gjakut, sistemet, mostra indesh, shiringa të ndotura me gjak, tuba dhe filtra dialize
etj
3. Mbetje të mprehta: age, bisturi, qelqe të thyera, ampula, gjilpëra qepëse për plagët, instrumente të
tjerë të mprehtë

Shkaktarët e hepatitit C janë të ngjashëm me shkaktarët e e hepatitit B.

Ndërhyrjet infermierore:
1. Hepatiti C trajtohet me interferon alfa, i cili rrit imunitetin e organizmit
2. Pushimi fizik
3. Pushimi psikologjik

7
4. Përmirësimi i dietës
5. Terapia medikamentoze (në raste nauzesh)
6. Masat e komfortit

Kur del nga spitali infermieri i këshillon pacientit që në shtëpi të përdori në mënyrë individuale enët
në të cilat ushqehet, furçen e dhëmbëve, brisqet e rrojes. Pacienti nuk mund të përgatisë ushqime
për pjesëtarët e tjerë.
Edukimi shëndetësor
1. Mësohet për masat e parandalimit të infeksionit
2. Rritje graduale e aktivitetit fizik
3. Dietë e varfër në yndyrna dhe e pasur në karbohidrate
4. Shmang aktivitetin seksual

“Komunikimi është procesi më anën e të cilit shkëmbehen dhe kuptohen informacionet midis dy
a më shumë njerëzve me qëllim që të motivohen ose të influencohen në sjelljet apo në qëndrimet e
tyre.” Ndër llojet më të rëndësishme të komunikimit janë: komunikimi verbal dhe joverbal.

Komunikimi joverbal është shkëmbimi i mesazhit pa përdorur fjalët. Përbën 85% të komunikimit
dhe është më pak i ndërgjegjshëm se ai verbal. Kërkon informacione dhe observime sistematike.
Infermierët duhet të tregohen të vëmëndshëm në stilin personal të pacientit. Përdor qëndrimin,
gjestet, gjuhën e trupit, aparenca fizike, prektjet, qëndrimi, mënyra e të ecurit.
Komponentet e komunikimit joverbal:
mjedisi,gjuha e trupit,shprehja e fytyres,kontakti me sy,gjestet,hapesira ose afersia

Komunikimi verbal është procesi i transmetimit të një mendimi të shprehur me fjalë apo shprehje
të shkruara.. Përzgjedhja e fjalëve mund të reflektojë moshën, arsimin, nivelin e zhvillimit dhe
kulturës. Ndjenjat mund të shprehen me anë të tonit të zërit dhe ritmit.
Karakteristikat: është i thjeshtë, i qartë, i programuar, i përshtatur, ka një transmetim në kohë reale
dhe marrje të mesazhit nga dërguesi dhe marrësi, evitojmë mundësitë e keqkuptimeve
Efektiviteti i komunikimit verbal varet nga toni i folësit, qartësia e fjalës, volumi, shpejtësia, gjuha e
trupit dhe cilësia e fjalëve të përdorura në bisedë.

Nje komunikim te jete sa me efikas ka keto elemente:

-fjalori
-domethenia e kuptimit dhe ngjyrimi
-ritmi
-intonacioni I zerit te folsit
-humori
-qartesia dhe permbledhja
-koha dhe perkatesia

8
Torakocenteza është një proçedurë invasive që përdoret për të hequr ajrin ose lëngje nga
kaviteti pleural.
Shenjat që çojnë në trakeocentezë:
1. Dhimbja e kraharorit është kryesorja. Pleura ka shumë mbaresa nervore dhe një gjë e vogël të
ndodhi preken mbaresat nervore dhe dhimbjet janë tipike çpuese që se lënë pacientin të marri frymë
2. Distresi respirator (dispne, takipne)
3. Rënie e saturimit arterial të oksigjenit
4. Takikardi dhe hypotension
5. Rritje e presionit venoz jugular
6. Deviacioni i trakesë
Torakocenteza realizohet duke hequr ajër ose likid me shiringë nga toraksi. Identifikohet hapësira e 3
dhe e 4 interkostale në linjën mediale pranë shtyllës kurrizore. Injektohet lidokainë poshtë pleurës
dhe më pas thithim ajrin ose lëngun. Për të parë rezultatet bëjmë radiografi

Reaksionet që shoqërojnë një dhënie IV të gjakut apo përbërësve të tij janë komplikacione të
gjakut të transfuzuar.
Të gjitha reaksionet transfuzionale qofshin edhe ato më pak të rëndësishme në dukje apo ndodhin
për herë të parë, duhen raportuar me shkrim dhe të zbulohen pse ka ndodhur. Mund të ketë
reaksione alergjike, por mund të jetë dhe reaksion hemolitik. Mund të ndodhë nga papajtueshmëria
(shkaku më i shpeshtë i hemolizës). Reaksione shumë të rënda ndodhin kur donatorët e eritrociteve
hemolizohen nga antikopet e plazmës së marrësit.

Shkaqe të tjera: teknika të vjetëruara të përcaktimit të grupit të gjakut, identifikimi jo korrekti i grupit
të gjakut, tëstim jo i mjaftueshëm e grupit të gjakut etj

Kujdesi infermieror:
1. Shikohet nëse pacienti është në gjendje të qetë dhe të mirë
2. Vlerësohet nëse pacienti ka reaksione hemolitike
3. Përpiqemi ta mbajmë të qetë

Plagët konsiderohen si një dëmtim i vazhdimësisë së një indi, organi që mund të shkaktohet nga
faktorë të ndryshëm, nga agjentë të jashtëm ose të brendshëm.
Plagët mund ti klasifikojmë në disa kategori
1. Kontuzion
2. Abrazion
3. Laçeracion
4. Inçizion

9
Vlerësimet infermierore
1. Identifikohet shkalla e rrezikut për infeksion
2. Përcaktohet koha e qëndrimit e pacientit në spital
3. Planifikohen masat e nevojshme për të parandaluar nje infeksion potencial
Pajisjet që përdoren për trajtim:
1. Doreza sterile
2. Maska
3. Shirita me mikropore
4. Solucion fiziologjik
5. Pambuk steril
6. Kompresa sterile
7. Sutura sterile
8. Leucoplast
9. Solucione antiseptike
10. Garza sterile absobuese
11. Solucion dhe shiringa sterile për lavazh

Sterilizimi është eleminimi i të gjithë mikroorganizmave (viruse, baktere, funge, spore)

Sterilizimi behet me mjete te ndryshme fizike:nxehtesi,rrezatim,vibrim,filtrim

Dezifektimi është eleminimi i shumicës së mikroorganizmave që janë të pranishme në sipërfaqen e

një objekti
Metodat e realizimit janë:
1. Sterilizim me autoklav
2. Zierja
3. Flakërimi
4. Sterilizimi me avull nën presion

Lipotimia është gjendja e të fiktit, një episode momental i humbjes së vetëdijes e shkaktuar nga
një ulje e menjëhershme tensionit arterial.
Shenjat
1. Marrje mendsh
2. Humbje e ekuilibrit
3. Fytyrë e zbehtë
4. Djersitje
5. Ankth dhe shqetësim i përgjitshëm
6. Nauze
7. Kolaps

10
Kujdesi infermieror
1. Ndihmojë pacientin të shtrihet nëse ishtë ulur
2. Nëse pacienti nuk është i vetëdijshëm e shtrijmë duke e kthyer anash
3. Kontrollomë respiracionin dhe frekuencën kardiake
4. Ngrejmë këmbët e pacientit në mënyrë që të furnizohen me gjak organeti vitale
5. Nëse lipotimia ka ardhur nga i nxehti i vendosim pacientit kompresa të ftohta
6. Vlerësojmë pacientin për dëmtime

Gangrenizimi i këmbës vjen si shkak i neuropatisë sensore. Shenjat:

1. Mpirje dhe ftohtësi të këmbës
2. Ulet furnizimi me gjak i këmbës sepse kemi dëmtim të ënëve të gjakut
3. Ngadalësimi i shërimit të plagëve
4. Dhimbje në pulpat e këmbëve
5. Enjtje

Insufiçenca respiratore
Shfaqet në individë në të cilët struktura dhe funksioni i mushkërisë kanë qenë normale përpara fillimit
të sëmundjes që është prezente.

Insuficenca respiratore akute eksiston kudo ku shkëmbimi i oksigjenit me dioksidin e karbonit

në mushkëri nuk mund të sigurohet për shkak të ritmit të konsumimit të oksigjenit dhe prodhimit të
CO2 nga qelizat e trupit. Kjo konsiston në renie të tensionit të O2 (hipoxemi) dhe rritje të tensionit të
CO2 (hiperkapni). Kjo shfaqet në pacientë në të cilët struktura dhe funksionimi i mushkërisë ka qenë
normale para fillimit të sëmundjes që është prezente.

Klasifikohet si:
1. Insuficencë oksigjenimi
2. Insuficncë ventilator
3. Kombinim i të dyjave

Shenjat klinike:
1. Dispneja (karakteristike) dhe bëhët gjithmonë e më e theksuar
2. Merr më lehtë frymë në pozicionin drejt
3. Ndryshime në tingujt e mushkërive
4. Shenja të hipoksemisë
5. Shenja të hiperkapnisë
Kujdesi infermieror:
1. Pacienti kërkon monitorim të vazhdueshëm sepse gjendja e tij mund të pësojë një ndryshim të
menjëhershëm dhe të kalojë në një situatë kërcënuese për jetën.
11
2. Oksigjenoterapia rekomandohet për të mbajtur nivelin e PaO2 mbi 60mmHg si dhe të trajtohen
probleme të tjera.
3. Të mësohet pacienti për përdorimin e inhalatorëve dhe medikamenteve.
4. Të bëhet frymëmarrje të thella dhe ushtrime për frymëmarrjen.
5. Të observohen nevojat e pacientit.
6. Të vendoset pacienti në pozicion gjysmëulur (semi-fouler) për të liruar toraksin dhe mushkërinë.
7. Inkurajohet dhënia e lëngjeve.
8. T'i shpjegohen proçedurat për çdo gjë që i aplikohet.
9. Pushimi është shumë i nevojshëm.
10. Të reduktohet ankthi sepse rrit kërkesën për oksigjen.

Shoku anafilaktik është një reaksion alergjik i rëndë akut dhe mund të shkaktojë vdekjen.

Shenjat klinike:
1. Urtikarie
2. Angioedemë
3. Hypotension
4. Bronkospazëm që pasqyrohet me
dispne
5. Urinim i pavullnetshëm
6. Dhimbje koke
7. Ulet pulsi
8. Prurit
9. Të vjella
10. Koma

Ndërhyrjet infermierore dhe mjekimi

1. Të ndërpritet marrja e alergjenit në trup
2. Oksigjen i lagështuar me presion të lartë
3. Gjetja e një linje IV dhe vendosja e sistemit të perfuzionit duke filluar me likide
4. Monitorimi kardiak (pulsi, TA, EKG)
5. Mbajtja e lirë e rrugëve të frymëmarrjes nga sekrecionet ose dispneja
6. Masat për ringjalljen zemër – mushkëri
7. Jepet solucion fiziologjik ose Ringer
8. Jepen medikamente beta agoniste me inhalacion, epinefrinë IM ose SC
9. Jepen antihistaminikë ose kortizonikë si dexametazon

Angina pektoris është një imbalancë e përkohshme midis aftësive së arterieve koronare për të
mbështetur me oksigjen muskulin e miokardit dhe nevojat për oksigjen të tij. Dhimbja është
substernale.
12
Simptomat klinike:
1. Dhimbje substernale
2. Përhapet në krahun e majtë
3. Nauze, të vjella
4. Djersitje të shumta
5. Marrje mendsh
6. Dobësi
7. Frymëmarrje e shkurtër
8. Lëkurë e ftohtë
9. Dëmtim ose mungesë pulsi
Kujdesi infermieror
1. Dhënia e oksigjenit me kanjulë nazale
2. Vendosja e pacientit semi-Foëler
3. Lehtësimi i dhimbjes duke dhënë nitroglicerinë
4. Morfinë për lehtësimin e dikomfortit
5. Terapia trombolike përdoret për të shkrirë thrombin në arterie
6. Monitorohet pacienti për hypotension dhe dhimbje koke

Infarkti i miokardit ndodh nga deprivimi i O2 i indeve të miokardit. Kur rrjedha e gjakut reduktohet
nga 80-90% zhvillohet ischemia. Ischemia mund të çojë në në nekrozë të indit miokardial nëse
rrjedhja e gjakut nuk rivendoset

Angina
1. Dhimbje substernale
2. Përhapet në krahun e majtë
3. Shkaktohet nga ushtrime apo stresi
4. Lehtësohet me administrimin e nitroglicerinës sublinguale
5. Shoqërohet me pak simptoma

Infarkti akut i miokardit

1. Dhimbje substernale
2. Përhapet në krahun e majtë dhe shpinë
3. Ndoshtë pa ndonjë shkaktar
4. Lehtësohet vetëm me opiade
5. Zgjat 30 min ose më shumë
6. Shoqërohet me nauze, djersë, dispne, frikë, ankth, disritmi

Larja e thjeshtë e duarve

1. Hapni rubinetin, rregulloni temperaturën e ujit dhe lagni duart
2. Hidhni në duar një sasi detergjenti
3. Lani me kujdes krrizin e dorës, pëllëmbën, hapësirën midis gishtave, majat e thonjve, pulsin,
13
pjesën e parakrahut. Kjo kërkon rreth 1 min kohë
4. Shpëlani duart mirë duke filluar nga duart në dretim të brrylit
5. Thani me kujdes duart me peshqir deri te brryli
6. Me peshqirin e përdorur mbyllni rubinetin e ujit

Larja e duarve preoperatore

1. Hapni rubinetin dhe rregulloni temperaturën e ujit dhe lagni duart, parakrahët, brrylat dhe pak cm
mbi brrylin
2. Hidhni në duar sasinë e duhur të detergjentit antiseptic
3. Fërkoni me kujdes shpinën e dorës, pëllëmbën, hapësirën midis gishtave, pulsi, majat e gishtave,
parakrahun duke arritur 3-4 cm mbi brryl
4. Mbajeni solucionin për 1 min
5. Mbi furçe hidhni një dozë solucioni antiseptic duke fërkuar thonjtë dhe më pas kalohet te duart
6. Hidhni furçën dhe shplani me ujë të bollshëm duart dhe parakrahët
7. Merrni një dozë tjetër detergjenti antiseptic dhe procedohet me shplarjen e duarve
8. Thani duart (fillimisht një dorë pastaj tjetra) deri në nivelin e brrylit
9. Mbyllni rubinetin me peshqirin e përdorur

Shëndeti sipas OBSH është mirëqenia fizike, mendore dhe sociale dhe jo thjesht mungesa e
sëmundjes në organizëm.
4 parimet e shëndetit janë:
1. Ushqyerja
2. Ushtrimet
3. Mospërdorimi i drogës dhe duhanit
4. Përgjegjësia ndaj seksit dhe reduktimi i stresit

Hepatiti B- është një vaksinë me 3 doza ku doza e parë bëhet që në lindje. Më pas dozat e tjera
bëhen çdo 3 muaj.

Vaksina e tetanozit bëhet së bashkur me difterinë dhe poliomielitin (DTP) në moshën 2 vjeçare.

Shenjat klinike të një reaksioni medikamentoz janë

1. Skuqje e lëkurës
2. Edema
3. Nauze
4. Të vjella nëse kemi kaluar dozën e rekomantuar për pacientin
5. Hypotension

14
Kujdesi infemieror:
1. Ndalimi i menjëhershëm i medikamentit që ka dhënë reaksion
2. Dhënia e ultrakortenit (nqs pacienti se ka alergji)
Adrenalina jepet në rrugë S/C ose I/M dhe jepen maksimumi 2 injeksione në një rast reaksioni
medikamentoz. 0.5 ml I/M

Faza post-operatore është faza e tretë dhe finale e ekpseriencës kirurgjikale. Ajo fillon me
pranimin epacientit në dhomën e zgjimit ose në reanimacion dhe mbaron me një vlerësim në klinikë
ose shtëpi.

Periudha post-operatore mund të ndahet në 2 faza:

1. Faza e parë: është periudha e orëve të para mbas operacionit, ku pacienti është akoma nën efektin
e anestezisë
2. Faza e dytë: është koha për shërimin dhe parandalimin e komplikacioneve
Kujdesi infemieror në periudhën post operatore ka si qëllim:
1. Rivendosjen e ekuilibrit psiqik të pacientit
2. Parandalimin e komplikacioneve dhe dhimbjeve
3. Kthimin e pacientit në funkion normal
Kujdesi infermieror post-operator në njësinë e kujdesit post-anestezik (NJ.K.P.A)

Priudha e menjëhershme post anastezike është një kohë kritike për pacientin. Observimi i shpeshtë
është i rëndësishëm. Funksionet jetësore psikologjike duhet të ndihmohen derisa efektet e anestezisë
të kenë mbaruar.
Infermierja ka kujdes për: funksionin respirator, kardiovaskular, eleminimi i urinës, kujdesi për gojën,
rregullimi i eleminimit nga zorrët, temperature trupore, nauze dhe të vjella, shmangia e infeksionit
dhe ruajtja e integritetit të lëkurës.

Llogaritje medikamentesh
Mënyra e llogaritjes së numrit të tabletave
X= numri i kokrrave që do të marrë i sëmuri
D= doza që rekomanton mjeku
H= doza që ka një kokërr

Formula: X= D/H
Mënyra e llogaritjes së sasisë së tretësirës që do marrë pacienti nga goja (dhe injektimet e njëjta
formulë)
Q= sasia në ml, në të cilën është tretur sasia e preparatit
H= doza që ndodhet në masën e tretësirës së dhënë
D= doza që rekomandon mjeku

Formula: X= D/H*Q
15
Mënyra e llogaritjes të shpejtësisë së dhënies së tretësirave në rrugën intravenoze
1. Sasia totale e tretësirës pjesëtohet me numrin e orëve = numri i ml/orë
2. Numri i ml/orë pjesëtohet me 60 = numri i ml/min
3. Numri i ml/min shumëzohet me faktorin pikë = numri i pikave / minute
Faktori pikë zakonisht shënohet në etiketën e tretësirave

Formulat standarte për llogaritjen e dozave në pediatri:

Për fëmijë 0-1 vjeç = Mosha e fëmijës në muaj∗dozën e të rriturit / 150 muaj
Për fëmijë 1-12 vjeç =Mosha e fëmijës në vite*dozën e të rriturit / Moshën e fëmijës në vite+12
Doza e fëmijës = Pesha e fëmijës në kg*dozën e të rriturit / 70 kg

Oksigjenoterapia
Oksigjeni është një medicament shumë potent i përshkruar nga mjekët. Ai ndihmon në lehtësimin e
simptomës së hipoksisë që do të çonte në hipoksemi.
Kur indikohet:
1. Gjendjet respiratore akute dhe kronike të shoqëruara me ulje te saturimit
2. Gjendje të tjera që mund të shoqërohen me problem respiratore
3. Kur kanë aneksa nga hipoksemia

Sistemet e shpërndarjes së O2 me ritëm të ulët përfshijnë:

1. Kanula nazale
2. Maska e thjeshtë e fytyrës (40-60% për kohë të shkurtër ose raste emergjence)
3. Maska me rithitje të ajrit të pjesshëm (70-90% përbëhet nga një maskë me një qese)4. Maskë pa
rithithje të ajrit (>90%)

Qendrat shëndetësore janë njësia bazë e ofrimit të shërbimeve parësore të shëndetit në

komunitetin ku jetojmë. Roli i saj është ti ofroj kujdesin në raste urgjente dhe të zakonshme, luan rol
në edukimin shëndetësor të pacientëve, ofron kujdes për fëmijë, të rritur dhe të moshuar.
Pajisjet e nevojshme:
1. Set mikrokirurgjikal
2. Maska O2
3. Matës glukoze
4. Stilolaps me dritë
5. Stetoskop
6. Mjete sterilizuese
7. Aparat tensioni

16
8. Peshore
9. Metër për gjatësinë
10. Shina për fraktura
11. Autoklav
12. EKG
13. Tabelë për testimin e shikimit
14. Termometër
15. Frigorifer për vaksinat
16. Pajisje gjinekologjike
17. Shiringa age dhe solucione fiziologjike
18. Çekiç për reflekse
19. Garza

Heqja e kateterit permanent

1. Si fillim zbrazim qesen e kateterit
2. Më pas zbrazim ballonin duke u siguruar që kemi zbrazur të gjithë sasinë.
3. Heqim kateterin dhe pastrojmë zonën rreth meantusit me një antiseptic
4. Inspektojmë kateterin për tu siguruar që asnjë copë nuk ka ngelur në fshikëz
5. Observojmë pacientin pas heqjes së kateterit për urnim të shpeshtë, ndjenjën e të djegurit,
pamundësi apo vështirësi në urinim, nëse ka të pranishëm infeksion
6. I japim sasi të mëdha lëngjesh

Kujdesi infermieror:
1. Respektimi strict I teknikës antiseptike
2. Mbajtja e pacientit me pastërti maksimale
3. Privatësia e pacientit

Dializa,fazat
Dializa-eshte nje process,nje mekanizem artificial,nepermjet te cilit lengjet e teperta dhe substancat
toksike te tretura ne gjak hiqen nga qarkullimi.
Ekzistone dy forma kryesore te dializes : hemodializa(me makine), dializa peritoneale (duke perdorur
lengje ne bark)
Dializa perdoret x t mundesuar zhdukjen e : urese,kaliumit,acideve,mbeturinave t tjera metabolike
-dializa kryhet ne rast se pacienti vuan nga nje semundje e veshkave
-dializa kryhet edhe per pamjaftueshmerine akute t veshkave
-dializa perdoret per shkak te mbidozave t ilaceve

17
Nefrektomia
Nefrektomia-heqja kirurgjikale e veshkave
Ndahet ne: a.radikale b.e pjesshme

-radikale-heq te gjithe veshken dhe shpesh disa struktura te tyre si pjesen qe lidh veshken me
fshikezen,apo struktura te tjera si nyjet limfatike etj.
-E pjesshme- kirurgji ku behet ruajtja e veshkave.Hiqen indet e semura nga veshka dhe ruan indet e
shendetshme

Arsyeja e kryerjes-Nefrektomia kryhet per te trajtuar kancerin e veshkave ose per te hequr nje tumor
kancerogjen (beninj). Kryhet per te trajtuar nje veshke te semure ose demtuar rende. Ne rastin e nje
nefrektomie te donatoreve,,urologu heq veshken e shendetshme per ta transplantuar ate tek nje
person i shendetshem.

Saturimi i O2 ne gjak
Niveli i O2 te gjakut eshte sasia e O2 qe qarkullon ne gjak.Shumica e O2 mbartet nga qelizat e kuqe te
gjakut,te cilat mbledhin O2 nga mushkerite dhe e cojne ate ne te gjithe pjeset e trupit
Niveli normal i O2 ne gjak- 75-200mmHg
Niveli i ulet i O2 ne gjak- nen 60mmHg

Shenjat e niveleve te uleta te O2 ne gjak:

1.Pakesim i frymemarrjes
2.rrahje e shpejt e zemres
3.gulcim
4.dhimbje koke
5.dhimbje gjoksi
6.tension i larte
7.marramendje
8.shqetesim
9.Ndjen e euforise
Kujdesi infermieror
1.respektim strikt i teknikes aseptike
2.matja e pacientit me pasterti maksimale
3.privatesia e pacientit

Ulçera stazike venoze është nje lesion nekrotik i hapur në lëkurë që rezulton nga shkëmbimi
jo I mjaftueshëm i oksigjenit dhe i lëndëve të tjera ushqyese të indeve për shkak të qarkullimit të ulur.
Klasifikimi i ulçecrave:
1. Arteriale
2. Venoze
18
3. Diabetike
Komplikacionet
1. Celuliti
2. Infeksioni
3. Recidivimi i ulçerës
4. Shtimi i numrit të tyre
Ndërhyrjet infermierore
1. Monitorimi i gjakut arterial, pulseve periferike dhe ekzaminimet e duhura
2. Monitorimi i qarkullimit venoz duke vlerësuar ngjyrën dhe temperaturën e këmbës
3. Ruajtja e indeve përreth ulçerës dhe shenja te celulitit
4. Erritema
5. Rritja e sensibilitetit
6. Drenimi
Edukimi i pacientit
1. Mbajtja e higjenës dhe përdorimi i teknikave sterile
2. Dieta, hidratim adekuat, ushtrime të rregullta

Vlerësimet infermierore pre-operatore pulmonare

1. Shenjat si kollë, gëlbazë, hemoptisis, dhimbje kraharori, dispne
2. Pyetet pacienti a pi duhan dhe prej sa kohesh, sa cigare pi në ditë
3. Tolerance e tij kardiopulmonare gjatë pushimit, ngrënies, dushit, ecjes
4. Modeli i frymëmarrjes
5. Mosha psikologjike
6. Preferencat personale

Veprimet (ndërhyrjet) infermierore

1. Përmirësimi i shkëmbimit të gazeve
2. Shmangja e irritimeve bronkiale
3. Pirjen e lëngjeve në sasirë të mëdha
4. Administrimi i bronkodilatatorëve
5. Frymëmarrje diafragmale për një ventilim më efektiv

Manifestimet e një reaksioni alergjik në:

Sistemi gastro intestinal
1. Turbullime tretëse
Sistemi kardiak
1. Takikardi
2. Hypotension

19
Sistemi nervor
1. Vertigo, shurdhim
2. Çrregullime visive
3. Koma toksike
4. Konvulksione

Sistemi respirator
1. Insuficenca akute respiratore
2. Enjtje ose edema në membranën mukozale
3. Ngjirje zëri
4. Respiracion astmatik
5. Vështirësi në frymëmarrje
Lëkurë
1. Prurit
2. Urtikarie
3. Angioedemë

Arresti kardiak është ndalimi i qarkullimit të gjakut nga pamundësia e zemrës për tu kontraktuar
siç duhet.

Simptomat:
1. Humbje koshience
2. Mungesë frymëmarrje
3. Djersë të ftohta
4. Mungesë e qarkullimit të gjakut
5. Mungesë pulsi
6. Cianozë
7. Dhimbje gjoksi
8. Dispne
9. Tension arterial i ulët
Ndërhyrja infermierore:
1. Kapja e menjëhershme e shenjave dhe simptomave
2. Proçedura e reanimimit kardio-pulmonar
3. Lirimi i rrugëve të frymëmarrjes, administrimi i oksigjenit
4. Hapja e një rruge venoze
5. Kontrollohet pulsi dhe respiracioni
6. Administrimi i medikamenteve
7. Vlerësimi i shenjave vitale

20
Helmimet nga dioksidi i karbonit
Shenjat:
1. SNQ ka mungesë të theksuar O2 dhe pacienti ka hipoksi cerebrale
2. Dhimbje koke
3. Dobësi muskulare
4. Marrje mendsh
5. Konfuzion mental
Trajtimi i urgjencës ka për qëllim të parandalojë hypoksinë cerebrale dhe atë të miokardit dhe të
nxisë eleminimin e CO2

Veprimet infermierore:
1. Jepni oksigjen 100%
2. Observo pacientin në mënyrë të vazhdueshme. Psikozat, paralizat spastike, disturbancat vizuale
dhe keqësim të personalitetit mund të jenë pasuese të dëmtimeve të vazhdueshme të sistemit nervor
3. Kur helmimi ka ndodhur një pjesëtar i ekipit mjekësor bën njoftimin e rastit te qendra e toksikimit
si dhe pret udhëzimet prej tyre

Urokultura rekomandohet kur pacienti ka një infeksion urinar.

Mënyra e marrjes:
1. Lajmë duart
2. Përgatisim materialin e nevojshëm
- qese për mbledhjen e urines
- legen
- pambuk steril
- mbulese banjo
-provëz urine
- doreza sterile
3. Informojmë pacientin
4. Garantojmë intimitet
5. Veshim dorezat
6. Pastrojmë zonën perianale
7. Heqim ngjitësin e qeses së urines
8. Ngremë pjesën superior të shtratit
9. Shkruajmë informacionin e kërkuar te provëza
10. Lajmë duart
11. Regjistrojmë të dhënat

21
Konstipacioni është eleminimi i vështirë i feçeve të forta dhe të thata.
Shenjat:
1. Dhimbje rektale
2. Lagështim i rektumit
3. Humbje e oreksit
4. Tendosje
5. Shtrëngime të barkut

Shkaqet:
1. Disa medikamente
2. Mosha
3. Ushtrime fizike
4. Sëmundje të intenstinit
5. Ushqyerja e varfër në fibra

Trajtimi
1. Parandalimi i konstipacionit
2. Laksativ
3. Nxjerrja me dorë
4. Kujdes për perforim të zorrës

Klizma konsiston në futjen e likidit në rectum ose në pjesën e fundit të kolonit. Klizma përdoret
zakonisht për të lëvizur materialin fekal. Përdoret para ndërhyrjeve kirurgjikale ose aktivitetit të
lindjes.
Llojet e tyre:
1. Klizma zbrazëse
2. Klizma pastruese
3. Klizma mbajtëse
- mjekuese
-ushqyese
Teknika
1. I shpjegojmë proçeduërn pacientit
2. Marrim materialet e nevojshme (aparati i klizmës, solucionet që do të përdoren)
3. Ngrini spondin e krevatit dhe ulni çarçafët
4. Përgatisni klizmën: mbyllni kapësen e tubit dhe hidhni ujë të vakët
5. Përgatisni solucionin dhe vareni qeskën në mbajtësen e krevatit
6. Poziciononi pacientin
7. Lubrifiko tubin
8. I thuhet pacientit të bëjë një frymëmarrje të thellë
9. Gjatë ekspiracionit inseroni sondën në rektum me një lëvizje rrotulluese

22
10. Hapni kapse dhe lini solucionin të rrjedhë
11. Mbyllni kapsen më para se qeska të boshatiset

Supostot janë medikamente që futen në brendësi të rektumit në formë suposti apo ndonjë klizme
me qëllim që të arrihet një efekt lokal apo i përgjithshëm.
Indikacionet:
1. Kur rruga orale jep probleme në stomak dhe jep nauze, të vjella
2. Mund të përdoret si rrugë alternative I/M te fëmijët

Aplikimi i supostit
1. Lani duart dhe përgatisni materialet e nevojshme si:
- skeda e terapisë, suposti, gërshërë
-doreza, Garza, baçinelë
- identifiko pacientin
- siguroji privatësi
2. I japim pacientit infon e nevojshëm
3. I kërkojmë pacientit të vendoset në pozicionin decubitus lateral dextra ose sinistra. Te neonati
pozicion ventral apo supin dorsal
4. Hapim supostin dhe e vendosim mbi garzën sterile
5. Veshim dorezat, marrim supostin dhe me dorën tjetër hapim muskujt gluteal
6. Futsim me delikatesë supostin me një lëvizje rrotulluese duke e shtyrë për disa cm me qëllim që të
kalohet sfinkteri anal intern. Të fëmijët mbahen muskujt gluteal të shtrënguar
7. Heqim dorezat dhe bëjëm dokumentimin

Ajo degë e filozofisë që merret me standartet e sjelljes dhe gjykimit moral është quajtur etikë. Termi
etikë vjen nga greqishtja që do të thotë “zakon” “traditë”.

Parimet e etikës:
1. Bamirësi dhe jo keqdashje
2. Autonomia dmth pavarësi dhe aftësi për të qenë I vetdrejtuar
3. Drejtësia trajtimin e pacientëve në mënyrë të barabartë

Dekubituset janë lezione të lëkurës dhe të indeve bazë të shkaktuara nga kombinimi i disa
faktorëve.
Dekubituset ndodhin shpesh mbi zonat kockore ose kërcore si:
- artikulacionet
- muskujt gluteal
- bërrylat

23
- gjunjët
- këmbët
Dekubituset klasifikohen në katër gradë:
1. Eritemë e kufizuar nga lëkura e paprekur. Shenjat klinike janë: edemë, hipertermi locale
2. Humbja e pjesshme e lëkurës, epiermës dhe pjesë të dermës janë të dëmtuara. Humbja është
sipërfaqësore
3. Humbje e lëkurës së dëmtuar ose e indit subkutan të nekrotizuar
Stadet e zhvillimit të dekubitusve
1. Çrregullime në sistemin qarkullues
2. Shtresat sipërfaqësore të lëkurës si dhe enët e gjakut vazhdojnë të dëmtohen
3. Nekroza depërton në thellësi
4. Infektimi i dekubitusve
5. Lëkura mbi daljet kockore bëhet ishemike dhe nekrotike
6. Edhe pse rrallë dekubituse mund të degradojë në kancer

Vlerësimi infermieror
1. Shikohen zonat e shtypura për zbehje apo skuqje
2. Shikohen zonat për shtypje për të dalluar nëse lëkura ka pësuar rrepje
3. Përcaktimin e dëmtive qelizore (shikohen zonat e prirura)4. Nëse dekubitusi është infektuar
shikohen sekrecionet
5. Me duar të ngrohta preket sipërfaqja e lëkurës për të ndjerë temperaturën e zonës së shtypur
6. Me duar të ngrohta preken daljet kockore dhe kontrolloen përkohësisht zonat trupore për prani të
edemave

Diagnozat infemierore
1. Rrezik për prishjen e tërësisë së lëkurës lidhur me mungesën e lëvizjeve
2. Lidhur me ushqyerje të pamjaftueshme
3. Rrezik për prishjen e integritetit të lëkurës lidhur me inkontinencën urinare
4. Dëmtim i integritetit të lëkurës lidhur me plagët ulçeroze të shkaktuara nga shtypja

Ndërhyrjet infermierore për parandalimin e formimit të dekubitusve

1. Të ndryshohet pozicioni i pacientit çdo 2 orë
2. Të sigurohet një ushqyerje e mire
3. Të mbahet lëkura e thatë dhe e pastër
4. Të lyhet lëkura me pomadë zbutëse për të parandaluar tharjen dhe rrjepjen
5. Të mos masazhohen daljet kockore gjatë banjos me ujë dhe sapo
6. Të sigurohet një sipërfaqe e butë dhe e lëmuar mbi të cilën të shtrihet i sëmuri
7. Të mësohen familjarët për kujdesin që duhet të japin
8. Të njihen dhe të dallohen simptomat e para të dekubitusve
9. Të pakësohet fërkimi i lëkurës me mbulesat
10. Të masazhohen me kujdes pjesët trupore nën presion
11. Të mësohet personi të ndryshojë pozcionin e vetes vazhdimisht
12. Të ngrihet koka e shtratit në pozicion jo më tepër se 30 gradë
13. Të nxitet personi të kryejë ushtrime dhe lëvizje për qarkullimin e gjakut

24
EKG është një ekzaminim diagnostic joinvaziv i cili konsiston në prezantimin grafik të aktivitetit
elektrik të zemres, e nxjerrë kjo nëpërmjet varacionit potencial elektrik që regjistrohet mbi lëkurë.

Elektrodat vendosen në bazë të ngjyrave:

E zeza në këmbën e djathtë
E kuqja në krahun e djathtë
Jeshilja në këmbën e majtë
E verdha në kradun e majtë

Elektrodat e tjera:
V1 – skaji i djathtë i sternumit hapësira e 4 interkostale
V2 – skaji hapësira e 4 interkostale
V3 – midis V2 dhe V4
V4 – vija medioklavikulare hapësira e 5 interkostale
V5 – vija e përparme aksilare në nivelin V4
V6 – vija e mesme aksilare

Kujdesi infermieror
I themi pacientit të jetë sa më i qetë dhe të mos flasi në mënyrë që të dalë një pamje sa më e qartë.

Tani kuptojmë se 5 katrorë të mëdhenj na japin 1 sekondë në letrën e EKG-së (d.m.th. 1 sek : 25 mm =
0.04 sek.). Në boshtin horizontal të shiritit të EKG-së regjistrohet kohëzgjatja e fenomeneve elektrike
në zemër. Në boshtin vertikal regjistrohet amplituda apo voltazha e fenomeneve elektrike. Në këtë
bosht 1 milimetër apo 1 katror i vogël paraqet amplitudën prej 0.1 mV, 10 mm = 1 mV.

Gjendja e shokut
Shoku eshte nje insuficence cirkulatore akute dhe progresive gjate se ciles debiti kardiak behet i
pamjaftueshem per te permbushur nevojat metabokike te indeve.Eshtë humbja e vetëdijes e
përcjellur me çregullime të rrënda të organizmit.

Klasifikohet ne:
-shok hipovolemik (hemoragjite,drone,poliuri)
-shok kardiak (insuficence kardiake,infrakt miokardi)
-shok distibutiv(septik,anafilatik)
-shok abstruktiv

Vlerësimi infermieror
1. Kërkon mekanizma që çojnë në hiposki indore
2. Vlerësimi i mikroqarkullimit periferik përfaqëson elementin më tregues
3. Mund të ketë ose jo modifikmi të vlerave të presionit arterial dhe venoz
25
4. Pacienti mund të paraqitet i zbehtë me lëkurë të ngrohtë ose të ftohtë
5. Infermierja i ofron pacientit mundësi për tu ekuilibruar
6. Gjëndja shoqërohet nga një nomenklaturë e gjerë që identifikon shkakun. Nga kjo infermieri mund
të orientohet për ngjarjet dhe për elementët që influencojnë në nivelin e rrezikut ndaj të cilit është i
ekspozuar një person.
7. Rezistencë të rritura periferike (vazokonstruksion, lëkurë e zbehtë, e ftohtë)
8. Hedhje e ulët kardiake (vazokonstruksion, ulje e PA , rritje e P.V.C)
9. Rezistenca të ulta periferike (vazodilatacion, lëkurë e skuqur dhe e ngrohtë)
Kujdesi infermieror
1. Përmirësimi i oksigjenimit
2. Përmirësimi i perfuzionit dhe rivendosja e eficencës kardiake (kryhet kanjulimi i një vene)
3. Monitorimi i aktivitetit kardiak
4. Reduktimi i ankthit
5. Monitorimi i të dhënave dhe parametrave sinjifikantë; vlerësimi i përgjigjes ndaj terapisë

Djegiet janë shkaqe të jashtme të plagëve. Sipas shkaktarit djegie i kemi:

1. Termale
2. Kimike
3.Elektrike
4. Nga rrezatimi.
Sipas thellësisë djegiet i kemi:
1. Sipërfaqësore
2. Të thella
3. Të plota
Kujdesi infermieror për djegiet
Për djegiet e stadit të parë :
1. Mënjanimi i shokut
2. Ruajtja e rrugëve respiratore
3. Vlerësimi i plagës dhe kujdesi
4. Vlerësimi I dëmtimeve të tjera

Për djegiet e stadit të dytë

1. Kujdesi për plagën
2. Parandalimi dhe trajtimi Ikomplikacioneve (infeksioni)
3. Dieta

Për djegiet e stadit të tretë

1. Mënjanimi I deformimeve dhe kontrakturave
2. Rehabilitimi fizik
3. Rikonstruksioni funksional

26
Rregulli i nëntës për llogaritja e sipërfaqes trupore të djegur:Sipas këtij rregulli koka dhe qafa
llogariten 9%, ekstremitetet superior secili 9% (krahu 3%, parakrahu 3%, dora 3%), pjesa e përparme
trupore torako-abdominale 18%, pjesa e prapme torako-lumbo-gluteale 18%, ekstremitetet inferiore
secili 18% (kofsha 9%, kërciri 6%, këmba 3%), organet genitale 1% , gjithsej 100%

Imobiliteti, pasojat
1. Sistemi muscular
- atoni
- atrofi
-dhimbje shpine
- kontrakturë
2. Sistemi skeletik
- osteoperoza
3. Sistemi kardiovaskular
- ul asistencën cirkulatore
-flebitis
-emboli
-trombe
- tromboflebit
- hypotension
4. Sistemi respirator
- ulje nëlëvizshmërinë e toraksit- humbje e tonusit
- shkëmbim jonormal
-grumbullim sekrecionesh
- infeksion nga sekrecionet
- atelektaza
5. Sistemi urinar
- infeksione
-formimi i gurëve urinim I pavullnetshëm
6. Sistemi gastrointestinal
- kapsllëk
- muskujt e sfinkteritnuk funksionojnë normalisht

Imobiliteti rekomandohet kur pacienti nuk është i aftë të lëvizë i pavarur. Sa më e madhe dhe sa më e
gjatë të jetë periudha e imobilizimit, aq më të shumta janë pjesët që preken nga ky imobilizim.
Kujdesi infermieror:
1. Te këta pacientë duhet vlerësuar lëvizshmëria, ku përfshihen lëvizshmëria e kyçeve, fortësia e
muskujve, aktiviteti që mund të kryhet, ecja dhe pozicioni i pacientit.
2. Duhen vlerësuar treguesit dhe rreziqet e imobilitetit.
27
3. Kujdesi infermieror konsiston në matjet antropometrike, në sistemin respirator, kardiovaskular,
metabolik, në sistemin e eliminimit, e lëkurës dhe kushteve psikologjike.
4. I mësohen pacientit ushtrimet që duhet të bëjë
5. Nisen ngadalë dhe gradualisht
6. Bëhet kryerja e ushtrimeve passive

Ekzaminimi gjinekologjik
Infermierja:
1. Vendos gruan në pozicion litotonik
2. E ndihmon atë me teknikat relaksuese
3. Vezika dhe rektumi duhet të jenë të zbrazura
4. Vlerësohet gjatësia, pesha, abdomeni, ndonjë anomali radikale ose pelvike
5. Shihet për cikatrice parietale ose masë tumorale
6. Inspektohen organet genital për malformimet ose lezione
7. Bëhët ekzaminimi pelvic
8. Ekzaminim i përgjithshëm (shenja vitale)
Mjetet:
1. Doreza sterile
2. Ndriçim i mirë

Rubrikat e kartelës infermierore:

1. Spitali
2. Shërbimi
3. Data e hyrjees/daljes
4. Mënyra e shtrimit
5. Emër
6. Mbiemër
7. Nr cel
8. Mënyra e ardhjes
9. Grupi i gjakut/ RhD
10. Diagnoza kryesore
11. Proteza/lente/aparate
12. T/A
13. Pulsi
14. Defekimi
15. Frekuenca respiratore
16. Kontrolli diurezës
17. Reaksione + alergji
18. Profesioni
19. Gjendja e të sëmurit
20. Vëzhgimi i sëmundjes
28
- çfarë thotë pacienti
- çfarë shikoj unë
- çfarë duhet të bëj
21. Gjendja pas operacionit
22. Aplikime të ndryshme
- mjekimi

Kujdesi infermieror te pacientët me probleme kardiake

1. Matja e shpeshtë e shenjave vitale
2. Ti kushtojmë vëmëndje ankesave të pacientit
3. Dhënien e medikamenteve
4. Parandalimi i komplikacioneve
5. Informimi i pacientit
Ndërhyrja infermierore:
1. Rregullimi i debitit kardiak
2. Mbahen nën vëzhgim parametrat me monitor
3. Mbajtja e një diete të caktuar
4. Informimi i pacientit për vetëkujdesj

Edema pulmonare është grumbullimi jo normal I një sasie lëngu në indin pulmonar. Likidet
kalojnë nga muret kapilarë, depërtojnë në rrugët respiratore dhe shkaktojnë dispne dhe situata
traumatike.

Kujdesi infermieror:
1. Reduktimi total i volumit cirkulator dhe përmirësimi i respiracionit
2. Oksigjenoterapia lehtëson hiposkinë dhe dispnenë
3. Terapia me medikanente:
- morfina I/V dozë e vogël
- diuretikët I/V furosemide
- digitalët përmirësojnë forcën kontraktuese të zemrës
- aminofilina lehtëson bronkospazmën
4. Pushimi i pacientit
5. Të mbahen nën vëzhgim shenjat vitale (sidomos respiracioni)
Diagnoza infermierore
1. Shtim i tepërt i vëllimit të lëngjeve në organizëm
2. Prishje e integritetit të lëkurës
3. Çrregullime të frekuencës respiratore
4. Pakësim i rezervave energjitike

29
Pozicionet e pacientit
1. Pozicioni ortostatik: qëndrimi në këmbë
2. Supin – dorsal: është pozicioni horizontal ku koka dhe qafa janë të vendosura në jastëk
3. Dekubitus – lateral : pacienti është i shtrirë në njërën anë në një jastëk
4. Foëler: pjesa superiore e trupit formon një kënd 25-30 kurse anësitë janë të shtrira drejt nën 2
jastiqe njëri poshtë gjurit tjetri nën kavilje
5. Anti – tredelemburg: personi është nën pozicion supin i cili formon një kënd rreth 20-30,
mbështetëse në artikulacionin e gjurit dhe 2 jastiqe në anësinë superior
6. Tredelemburg: personi është në pozicion supin që formon kënd 20-30, koka ndodhet të pozicion
më të ulët se baçini
7. Duflas: personi rri gjysëm ndenjur, koka dhe toraksi më lart se barku,këmbët e përthyera
8. Gjinekologjik
9. Prone: I shtrirë përmbys

Ndërhyrjet infermierore në rast pickimi nga gjarpri

1. Të ruhet qetësia
2. Pacientit i bëhet një lidhje shtrënguese mbi vendin e kafshimit
3. Herë pas here ndryshojmë vendin e lidhjes për të mënjanur edemën
4. Bëhet një prerje në formë X
5. Bëhet disifektimi i plagës me permanganate kaliumi ose hipoklorit kalciumi
6. Vendosen Garza sterile
7. Merret trajtim simptomatik

Urolitiaza (gurët në traktin urinar)

Veprimet infermierore
Vetkujdesja e pacientitn
- Të mbajë hidratim optimal
1. Të zbatojë teknika aseptike
2. Kujdesi për lëkurën
3. Ruajtjen dhe stabilizimin e drenit
4. Të raportojë një eleminim urinar <30 ml/orë

Pakësimi i dhimbjeve dhe diskomfortit

1. Administroni analgjezik
2. Masazho zonën ku është lokalizuar dhimbja
3. Shtrëngo vendin e inçizionit gjatë kollitjes

Reduktimi i ankthit dhe dhimbjes

1. Vlerëso nivelin e ankthit dhe frikës
2. Vlerëso nivelin e njohurive

30
3. Inkurajo pacientin të shprehet
4. Mundëso vizitat nga familjarët
Përmirësimi i shkëmbimit të gazrave
1. Administro analgjezikët sipas përshkrimit të mjekut
2. Pacienti të ndryshojë vazhdimisht pozicion
3. Të përdorë spirometrin nëse indikohet
4. Inkurajo pacientin për jetë ambulatore më të shpejtë
Nderhyrjet infermirore te nje pacient qe ka merr 2000ml likide dhe ka nxjerre 200ml
Pacientët me insufiçencë renale akute kanë nevojë për një plan përkujdesje që fokusohet në
rivendosjen dhe monitorimin e likideve dhe elektroliteve.
Ndërhyrja infermierore:
1. Modifikime në dietën ushqimore
2. Mbajtja e një balanci likidesh të pranueshme
3. Sigurimi i një pune kardiake normale
4. Zvogëlimi i rrezikut për infeksione
5. Shmangia e lodhjes
6. Reduktimi i konstipacionit
7. Eleminimi i ankthit

Komunikimi me pacientët pediatrik është zakonisht shumë i vështirë. Infermierja duhet të

përdorë një sërë metodash dhe teknikash komunikimi. Infermierët mund të sillen si klloun dhe të
bëhet argëtues duke i treguar atyre përralla, të përdorin gjeste fëmijësh, të bashkëpunojnë me
familjarët, të qeshin dhe të përdorin komunikimin ezopik (komunikimi i drejtpërdrejtë i pasqyruar me
figura).

Roli infermieror në kujdesin në shtëpi

1. Kujdesi për lidhjen e plagëve, lavazhin e plagëve, mbulimin e tyre, vlerësimin e kullimit dhe
kulturës së plagëve
2. Menaxhimi i terapisë me oksigjen, ventilimi mekanik, kujdesi respirator ndaj trakeostomisë
3. Shenjat vitale
4. Eleminimi, përfshihet dhe kujdesi për kateterin urinar
5. Ushqyerja, japim informacion dhe pacienti të jetë gjithmonë i hidratuar
6. Rehabilitimi, jepet informacion për aparaturat, për ushtrimet lëvizëse
7. Medikamentet, informohet pacienti dhe familjarët për rrugën e marrjes, efektet anësore

31
Gjumi është një gjendje e natyrshme pushimi i rregullt trupor. Fazat e tij:
1. Gjumi është i lehtë
2. Gjumi bëhet gjithnjë e më i thellë
3. Në fazat 3 dhe 4 të quajtura dhe DELTA arrihet thellësia maksimale e gjumit. Në këto faza trupi
shplodhet nga lodhja e ditës
4. Faza 5 quhet ndryshe REM, karakterizohet nga ndryshime të dukshme fizike si frymëmarrja e
përshpejtuar, aktivitet më I shpejtë cerebral, lëvizje e shpejtë e syve dhe shplodhje e muskujve.
Gjatë kësaj faze dhe ëndërrohet.

Zhvillimi dhe shfaqja klinike e sëmundjeve të zemrës është e lidhur drejtpërdrejt me mënyrën e
ushqyerjes. Ja si varion kjo lidhje për dieta të ndryshme
Dieta vegjetariane
Ka rezultuar efikasë në uljen e riskut për vdekje nga sëmundjet e zemrës.faktori më I fuqishëm që
ndikon në uljen e kolesterolit është konsumimi i produkteve bimore, të cilat përmbajnë fibra të
tretshme, yndyra të pasaturuar dhe fitokimikate.
Dieta mesdhetare
Konsiston në:
1. Konsumimin e shumtë të vajit të ullirit, frutave dhe zarzavateve, frutave të thata, drithëra
2. Konsumin e moderuar të verës dhe produkteve të mishit të kuq
3. Evitimin e duhanit dhe qumështit të homogjenizuar
4. Uljen e konsumit të kripër dhe sheqerit
5. Përshtatjen e aktivitetit fizik

Dieta te pacientet me semundje kardiovaskulare.

1.Kripa duhet të jetë e kufizuar, ushqimi i kripës është i papranueshëm. Rekomandohet të gatuani
ushqim pa kripë dhe vetëm pak kripë disa pjata të përgatitura tashmë.
2.Për të përmirësuar funksionimin e muskujve të zemrës dhe heqjen e lëngjeve të tepërta nga trupi,
produktet që përmbajnë kalium janë të nevojshme. Kripë kaliumi në shumë perime, fruta, manaferra,
lëngje. Ata janë veçanërisht të pasur me lakër, kungull, kajsi, si dhe prunes, kajsi të thata, rrush të
thatë, rosehips.
3.Kripërat e magnezit janë shumë të rëndësishme, ato kanë një efekt vasodilatues dhe ndihmojnë në
parandalimin e spazmave të enëve të gjakut. Rozë dhe bukë gruri me krunde, bollgur, mel, elb, qull
hikërror (buds, casseroles) janë burime të magnezit. Shumë Mg në karrota, panxhar, marule,
majdanoz, manaferrat e rrushit të zi, arra.
4.Është e nevojshme që të përjashtohen konsumi i çajit të fortë dhe kafe, ata kanë një efekt stimulues
në sistemin kardiovaskular dhe nervor. Kafeina dhe substanca të tjera tonike të çajit dhe të kafes
mund të shkaktojnë palpitacione në zemër, pagjumësi dhe presion të lartë të gjakut.
5.Për të mos mbingarkuar punën e sistemit kardiovaskular, sasia totale e lëngjeve duhet të
reduktohet në 1-1.2 litra. në ditë, duke përfshirë çajin, komposto, qumështin, supë. Prej supave

32
rekomandohet t'i jepni përparësi perimeve, frutave, drithërave, qumështit.
6.Mishi dhe zierjet e peshkut janë të pranueshme, por jo më shumë se dy herë në javë. Fowl, viçi
është më mirë të vlim, atëherë do të jetë më pak substanca nxjerrëse që nxisin sistemin
kardiovaskular.
7.Kufizoni konsumin e ushqimeve të larta në yndyrna shtazore. Yndyrnat e kafshëve rrisin rrezikun e
arteriosklerozës dhe obezitetit. Salads perime janë më të mira për të mbushur me çdo vaj perimesh.
8.Pacientët shpesh kanë peshë të tepërt të trupit, prandaj është e rëndësishme që gradualisht të
humbni peshën. Me një ulje të peshës trupore prej 10% nga origjinali, numrat e presionit të gjakut
reduktohen me 5-10 mm Hg. Është e nevojshme që të reduktohet marrja e ushqimit në ushqim, duke
kufizuar konsumin e sheqerit, bllokimin, produktet e miellit, bukën etj. Ditët e agjërimit në këtë rast
janë shumë efektive (emërimi i të cilave është i mundur vetëm pas rekomandimit të mjekut). Për
shembull, gjizë: 300-400 g gjizë të ulët yndyrë për 5 pritje, 2 gota kefir, 1-2 gota çaj ose kafe të dobët
dhe të këndshëm. Apple: 1-1,5 kg mollë për 5 pritje.
9.Gjatë ditës, duhet të hani në pjesë të vogla përafërsisht çdo 2,5-3 orë.
Për të siguruar trupin me sasinë e nevojshme të proteinave, yndyrave dhe karbohidrateve, është e
rëndësishme të vëzhgoni përmbajtjen e tyre në ushqime.

Diagnoza radiologjike infermieristike post-traumë

Radiografia në dy projeksione vërteton diagnozën dhe plotëson të dhënat e dëmtimit si kundër është
tipi i frakturës, niveli, kominucioni, situata lokale e kockës etj. Është e detyrueshme që radiografia të
bëhet përherë në 2 projeksione standart antero-posteriore dhe latero laterale. Gjithashtu duhet të
ekspozohen të dy artikulacionet kufizuese dhe kocka e dëmtuar në mesin e tyre.

HTA
Hipertensioni arterial ose shtypja e larte e gjakut eshte nje semundje ne te cilen shtypja e gjakut ka
nivele te larta dhe permanente mbi arteriet.
Hipertensioni përkufizohet si rritje e presionit sistolik më i madh se 140mmHg ose presionit diastolik
më i madh se 90mmHg.

Diagnoztifikimi-eshte i komplikuar sepse ai varet edhe nga gjendja psikike e pacientit dhe ka vlera te
ndryshme gjate dites

Normat- 120mmHg me 80mmHg

Nese kalon mbi keto vlera atehere kemi te bejme me hipertension,mbi 140/90mmHg
Mjekimi-me dhe pa medikamente
Pa medikamente:
-zvogelimi i peshes trupore
-dieta me shume perime dhe fruta
-zvogelimi i konsumit te kripes
-aktiviteti fizik
33
Me medikamente:
-diuretiket
-furosemidi B
-betabllokuesit
-vazodilatatuesi

Shenjat klinike
-Dhimbje koke
-Marrje mendsh
-Cregullime te gjumit
-Zhurme ne vesh

Faktorët që ndikojnë në rritjen e tensionit arterial janë:

1. trashëgimia familjare
2. konsumimi i tepërt i sodiumit
3. pirja e tepërt e alkoolit
4. marrja e ulët e kaliumit
5. jeta sedentare
6. konsumimi i tepërt i kalorive.

Kujdesi ne politraume,nderhyrja imediate

Politrauma-nje gjendje mjekesore me demtime te shumta traumatike sic jane lendimet ne koke.
Politrauma perfshin se paku 2 a m shume organe ose sisteme.

Kujdesi infermieror:
-Kontrolli i hemoragjise
-matja e shenjave vitale
-menaxhimi i dhimbjeve
-kujdesi per pozicionimin e pacientit
-njohja me simptomat dhe kujdesi per ta
-prandalimi i komplikacioneve

Respiracioni artificial,metodat,mjetet
Eshte nje funksion organik i cili siguron shkembimin e gazeve O2 dhe CO2

Mjetet:
1.kanjulimi orofaringeal-pengon per renien e gjuhes
2.kanjulimi rino-faringeal
3.maska faciale
4.baloni Ambu dhe baloni me oksigjen

34
Metoda:
-Goje m goje
-Respiracioni me ambu

Nderhyrja ne aksidentet automobilistike

1.infermierja vezhgon gjendjen e pacientit dhe plaget qe ai ka marr
2.infermierja vlereson shenjat vitale nqs jane shume te dobeta
3.ndalon gjakederdhjen,ne rastet kur ka.
-infermierja pozicionin pacientin qe ti reduktoj dhimbjet nga plaget e marra
Rregullat qe praktikohen ne cdo emergjence:
1.te jemi te ndergjegjshem per kufinjte tona,mos pretendohen t zgjidhen operacione jashte aftesise
dhe kompetencave tona
2.te mbahet qetesia
3.kontrollojm pulsin,frymemarrjen apo prezecn hemoragjie
4.viktima mbahet i shtrire ose ne pozicionin q e kemi gjetur duke patur parasysh qe nqs e levizim
mund t keqsojme situaten
5.vihen ne veprim masat e emergjences se nevojshme
6.i kerkohet dikujt te telefonoje per te aktivizuar sistemin e pare te nderhyrjes
7.nuk duhet ti heqim veshjet viktimes nese nk eshte e nevojshme
8.i sigurojme mbrojtje viktimes.E mbulojme me nje mbulese,kapote etj
9.Sigurohet viktima nese eshte koshient,i shpjegohet se cfare po i ndodh dhe se eshte kerkuar ndihme
10.nuk duhet ti japim viktimes uje ose pije
11.nuk duhet ta levizim viktimen

Mastektomia kujdesi infermieror

1. Parandalimi i komplikacioneve (shenjat vital, hemoragji, mpirja është normale, inkurajimi lëvizjes,
mbrojtja ndaj infeksioneve)
2. Parandalimi i edemave (krahu vendoset mbi jastëk, ushtime, shtypja e një topi të butë, jo orë,
ushtrime gravitacionale)
3. Parandalimi i kontrakturave të muskujve (shtypja e topit, nxit shtrirjen e krahut, varja dhe lëkundja
e krahut, frymëmarrje e thellë)
4. Të ndihmojë pacienten ndaj ndryshimeve të imazhit trupor

Vleresimi dhe kujdesi infermieror te pacientet afer vdekjes.

Përkujdesje totalisht aktive për pacientët
Kontrolli i dhimbjes dhe i simptomave të tjera
Mbështetja psikologjike, sociale dhe shpirtërore janë supreme

35
Rritja e kualitetit të jetës për pacientin dhe familjen e tij.
Te degjojm pacientin me vemendje
Te mbahet nje regjim mjekimi sa me I thjeshte

Si veprohet pasi vdes pacienti

Asistenca post-martum:
1.lani duart
2.materiali i nevojshem:
-mbulese funerali,kemishe,dy etiketa,gazra,spilla sigurimi
-lista e objekteve me vlere
-mbulese mbrojtese per krevatin
-baçinelë
-peshqir
-peshqir banje
-leukoplast
-bende
-doreza njeperdorimshe
3.garantoni intemitetin
4.coni krevatin ne nivelin m t larte
5.siguroni qe krevati te jete ne pozicion horizontal
6.vishni dorezat
7.vendosni pacientin ne pozicionim supin,me krahet dhe kembet e shtrira.Vendoset nj jastek pisht
kokes
dhe shpatullave
8.mbyllni syte e te vdekurit.Plikohet nje pambuk i lagur mbi sy nqs nuk mbyllen
9.vendosni protezat dentare
10.mbyllni gojen e te vdekurit
11.hiqni te gjitha bizhuterite pervec unazes martesore
12.Hiqni flakonet,qeset dhe mbajteset e drenave.Lini drenat dhe kateteret nqs duhet t kryhet
autopsia
13.Lani zonat e pista me uj.thahen me kujdes
14.Vendosni nje mbulese mbrojtese poshte gluteuseve
15.hiqni bendet e pista dhe zevendesohen me bende te pastra
16.vendosni nje veshje t paster kufomes
17.krini nese eshte e nevojshme
18.plotesoni etiketat e identifikimit
19.mbuloni kufomen deri ne shpatulla nese familjaret duan ende ta shikojne
20.mblidhni sendet personale te kufomes dhe vendosni ne nje qese te etiketuat
21.hiqni biankerine dhe mjetet e perdorura,pervec mbuleses funerale dhe etiketes se identifikimit
22.garantoni intemitetin.Dorezoni sendet e kufomes familjareve
23.beni gati nje barele
24.vendosni kufomen mbi mbulesen funerale ose e mbuloni me nje mbulese.
26.ngjitni etiketen e dyte te identifikimit ne mbulesen funebre
27.transferoni kufomen ne barele me ndihmen e infermiereve te tjere
36
28.beni kujdes qe dyert e dhomave te pacienteve te tjere ne korridor te jene te mbyllura
29.transferoni kufomen ne morg
30.coni barelen ne vendin e saj
31.sistemoni dhomen e te vdekurit
32.hiqni dorezat
33.lani duart
34.referoni ose nese eshte e nevojshme,regjistroni:
-momentin ne te cilin kufoma u cua ne morg
-ku jane depozituqt bizhuterite dhe objektet personale te te vdekurit
-ku eshte cuar proteza e dhembeve(nese eshte hequr)

Ceshte EKG holter? Kateterizimi arterial.

Elektrogardiogrami-dokumenton efektet elektrike qe ndodhin ne zemer gjate fazave te aktivitetit te saj
Parametrat thelbesor qe vleresohen ne nje EKG jane:
-frekuenca
-ritmi
-aksi
EKG holter- eshte nje paisje e vogel portative qe vendoset ne kraharor ndermjet disa elektrodave,per
te regjistruar ne menyre te vazhdueshme EKG
Perdoret per te zbuluar parregullsite ne ritmin e zemres,aritmite e ndryshme,takikardite

Teknika e kryerjes- pozicionohen elektrodat ne artikulacionet pasi jane lyer me paste per
EKG,pozicionihen elektrodat me ventuza mbi toraks,ndizet aparati,shtypet pulsanti qe prodhon mbi
letren milimitrike nje vale drejtekendore.Pozicionimi i pacientit me duart nen gluteus.

Kateterizimi arterial
Kateteret jane tuba plastik,elastik,steril,te cilet futen ne organizem nepermjet arterieve ose venave
Kateterizimi arterial ose ndryshe koronarografia konsiston ne inserksionin ndermjet arterieve te
ndryshme te trupit,zakonisht arterieve femorale dhe asaj radiale
Procedura behet ne anestezi lokale,ndaj dhe pacienti nuk ka dhimbje dhe qendron zgjuar.Ekzaminimi
kryhet duke futur brenda trupit te pacintit permes nje porte hyrese,zakonisht nje ene gjaku qe kalon
ne pjesen e siperme te kofshes apo ne krah,nje tub plastik te gjate,te holle dhe fleskibel te quajtur
kateter.Maja e kateterit vendoset ne hyrje te arteries koronare ndersa pjesa fundore jashte trupit te
pacientit eshte e lidhur me nje shiring,ndermjet seciles injektohet ne arteriet koronare nje leng i
posacem,e cila ka veti te behet e dukshme nen veprimin e rrezeve x.Gjate perfundimit mjeku
percakton numrin dhe shkallen e ngushtimeve brendq arteries koronare

37
Punksioni lumbar është një proçedurë me anë të së cilës merret një sasi lëngu cerebrospinal.
Gjate nje punksioni lumbar, pacienti duhet te qendroje ne njeren ane ose ulur. Kurrizi tij pastrohet me
nje solucion antiseptik.Injektojme anestezi lokal ne lekuren e tij.Kur zona te mpihet nga anestezia,do
te vendoset nje gjilpere e vogel ne kurriz ne lartesine e kockave to legenit ne pjesen fundore te palces
kurrizore. Gjiipera shtyhet ngadale derisa to gjendet LCS. Per testimet do to nevojiten nje sasi lengu
rreth 2cc,I cili do te vendoset ne proveza te vecanta.
Indikacionet:
1. Dyshim për meningjit
2. Leukemi ose limfomë
3. Vlerësim për sëmundje neurologjike si skleroza multiple
4. Për dhënien e anestezisë spinale
5. Encefalopati
6. Mielit.
Kujdesi infermieror: Infermieri bën gati të gjithë instrumentat dhe pajisjet e nevojshme, i shpjegon
proçedurën pacientit, pozicionon pacientin në një pozicion të pështatshëm, siguron komfortin e
pacientit, dezinfekton zonën ku do të kryhet proçedura, ruan kushtet e asepsisë para, gjatë dhe pas
proçedurës, vlerëson gjendjen e pacientit para, gjatë dhe pas proçedurës.

Vlerësimi infermieror në pacientë me patologji të sistemit biliar

1. Prezenca e diskomfortit me shenja dhe simptoma si diarre, të vjella, ikter, dhimbje
2. Llojin e ushqimeve dhe likideve të marra
3. Vetëkuptimin e sëmundjes nga ana e pacientit
4. Histori e problemeve resiratore
5. Llojet e medikamenteve të përdorura nga pacienti
6. Statusi mental
7. Shenjat vitale
8. Pasha trupore
9. Vlerësimet abdominal për distension, butësi apo fortësi
10. Ritmin dhe tingujt e frymëmarrjes
11. Kapaciteti marrës dhe ai nxjerrës

Dezinfektimi i salles operatore

Zonat qe duhen pastruar ne nje salle jane:
1.llambat kirurgjikal dhe trajektoret e saj
2.paisjet e fiksuara dhe ato te levizshme
3.shtrati operator
4.aparatura qe gjenden ne sale

38
5.dorezat e dyerve dhe dyert6.siperfaqet horizontale,dyshemeja
7.lavamanet qe perdoren per larje sterile
Dezinfektimi:
-dezinfektimi i salles nepermjet aparaturave te posacme
-mbulimi i pisjeve me amballazhe sterile
-tek te semuret me (HIV,hepatite) keto rregulla zbatohen ne nje reze sigune prej 3 metrash nga
tavolina operatore

Bilanci hidro-elektrik
Cregullimet e bilancit elektrik-ajo gjendje e organizmit ne te cilen uji dhe perberesit e tij jane ne
perpjestim jo te duhur,ne perqendrime te gabuara dhe ne komportimentet e gabuara
Bilanci hidrik-shkon ne dizekuiliber kur prishet ekuilibri acido-bazik dhe ai hidro-elektrik
Nga sigurohen lengjet? :
1.ndermjet pirjes
2.ndermjet ushqimeve
3.nenprodukt i oksidimit te substancave
Disa simptoma si pasoje e cregullimit te bilancit hidro-elektrik:
-lekura dhe mukozat thahen
-carja e buzeve dhe shtresa e bardhe e pranishme
-syte e fundisur pasi indi subkutan humb lengjet
-humbje ose shtim peshe e menjehershme
-etje e zakonshme
-anoreksi,nauze,te vjella,shoqerohen me cregullime elektrike

Hemoptizia është nxjerra e gjakut nga goja nëpërmjet gëlbazës

Hemoptizia masive përkufizohet në mënyrë të ndryshueshme si ekspektorimi i më shumë se 100-600
mL gjatë një periudhe prej 24-orësh
Hemoptizia mund te shfaqet me disa shenja prodromike si: ndjenje te fikti, nxehtesi retrosternale,
ndjenje irritimi ne larinks.
Ndërhyrjet infermierore:
1. Shtrirje e pacientit me kokën poshtë
2. Japim sasi të mëdha oksigjeni
3. Kujdes me të vjellat sepse personat mund të mbyten nga gjaku
4. Vendos një kanjulë I/V
5. Marrje e gjakut për analiza të mëtejshme

39
Hematemeza është nxjerrja nga goja e gjakut të kuq, të errët kafe ose të zit ë pa oksigjenuar
shpesh I përzier me koagula e mbjetje ushqimore.
Ndërhyrja infermierore:
1. Qetësimi i pacientit
2. Verifikohet gjendja e pacientit nëse ka nauze, të vjella të shoqëruara me hemoragji
3. Përgatiten mjetet e nevojshme të ndihmës mjekësore
4. Vendoset pacienti në pozicion me kokën më poshtë se niveli i trupit
5. Përgatisim injeksione I/M sipas përshkrimit të mjekut
6. Është e rrezikshme të jepen lëngje

Konsultori i fëmijës
Konsultori i fëmijës ndjek zhvillimin e mirë të foshnjës deri sa mbush 3 vjeç
Roli:
1. Ndjekja e zhvillimit psikomotor të fëmijës
2. promovimi i ushqyerjes me gji
3. vaksinimi sipas kalendarit
4. parandalimi i pamjaftueshmërisë jodike
5. të ndikojë mbi shëndetin dhe zhvillimin e fëmijës
Pajisjet:
1. Poster me kurbat e rritjes
2. peshore, matës gjatësie
3. frigorifer për vaksinat
4. stetoskop
5. Thermometer
6. shiringë veshi
7. stilolaps me dritë.

Faza pre-operatore
1. Parandalimi dhe reduktimi i ankthit dhe stresit
2. Krijohen marrëdhënje të besueshme dhe inkurajohet të shprehi ndjenjat
3. I mësmojmë metodat relaksuese
4. Shmangim garancitë false
5. I shpjegojmë procedurën kirurgjikale
6. I japim instruksione rreth masave parandaluese

40
Vleresimi dhe kujdesi ne hepatitin B dhe C,simptomat,rruget e trasmetimit:
Hepatiti C - eshte nje semundje inflamatore e melcise,e cila perhapet shume shpejt. Infektimi me
virusin e hepatitit C con ne semundje kronike te melcise si: cirroza dhe kanceri i melcise
Trasmetimi- trasmetohet direkt nepermjet kontaktit direkt me gjakun e infektuar
Simptomat- konsiderohet si “semundje e heshtur”. Shenjat klinike jane te pakta
Disa nga shenjat jane: Lodhje, ankth, depresion, humbje oreksi, zverdhje te mukozave dhe lekures,
nauze,te vjella, dhimbje muskujsh dhe artikulacionesh.
Hepatiti B- semundje e heparit e cila e ben ate te zmadhohet dhe mos te kryeje gunksionin e tij sic
duhet.

Trasmetimi:
-nepermjet gjakut te infektuar
-lengut semunal (sperma)
-mardheniet seksuale
-perdorimi i te njejtes shiring nga nje i infektuar
-shpim me age te kontaminuar
-perdorimi i se njejtes furce dhembesh
-nena-femija
-te dentisti kur num respektohen tregullat e sterilizimit te aparaturave

Simptomat:
Lodhje, te perziera, temperature te larte, humbje oreksi, diarre, urinim te erret, fece te zbardhur,
zberdhje te syve dhe te lekures
Vleresimi infermieror
-pushim fizik
-pushim psikologjik
-permiresim i dietes
-terapia medikamentoze
-masat e komfortit
-shmangia e aktivitetit seksual
-keshillimi i pacientit per parandalimin e infeksionit.

Kateteri është një sondë që futet në një kavitet për të drenuar ose injektuar likuide. Kateterizimi
urinar aplikohet në fazën preoperatore ose postoperatore për të zbrazur fshikëzën e urinës. Kemi
kateterizim të përkohshëm dhe të përhershëm.
Indikacionet:
1. Vendoset kur ka probleme në traktin urinar

41
2. kur pacienti ka pamundësi në lëvizje për të urinuar
3. vendoset për daljen e urinës jashtë
Mënyra e vendosjes: Kapim me pincë disa garza, heqim tepricën e solucionit, dezinfektojmë organin
gjenital, përdorim tamponët vetëm një herë pa u kthyer prapa, veshim dorezat sterile, infermieri i
dytë përgatit kateterin, mbajmë në dorë kateterin në largësi 4-5 cm, lubrifikojmë kateterin, fusim me
delikatesë kateterin në uretër, shtypim lehtësisht simfizën pubike duke favorizuar derdhjen deri në
fund.
Mjetet e nevojshme:
1. 1 shiringë sterile 10cc.
2. 1 age sterile sipas diametrit të valvulës.
3. 1 ampulë me solucion fiziologjik steril 10ml.
4. 1 fletë sharrë për të hapur ampulën.
5. 1 tapë për 1 përdorim për të mbyllur kateterin.
6. 1 qese plastike e tejdukshme sterile për 1 përdorim e pajisur me tub lidhës me kateterin.
7. 2 perde ndarëse.

Heqja
-si fillim zbrazim qesen e kateterit
-me pas zbrazim ballonin duke u siguruar qe e kemi zbrazur te gjithe sasine
-heqim kateterin dhe pastrojme zonen
-observojme pacientin pas heqjes se kateterit per urinim te shpeshte,ndjenjen e te
djegurit,pamundesi
apo veshtiresise ne urinim,nese ka te pranishem infeksion
-i japim sasi lengjesh te medha

Faza akute ose e ndërmjetme fillon 48-72 orë pas lëndimit të djegies.
Kujdesi për plagët me djegie dhe kontrolli i dhimbjes janë prioritete në këtë fazë.
- Përqendrohet në ndryshimet hemodinamike, shërimin e plagëve, dhimbjet dhe përgjigjet
psikosociale dhe zbulimin e hershëm të komplikimeve.
- Maten shenjat vitale. Statusi i frymëmarrjes dhe lëngjeve mbetet prioriteti më i lartë.
- Vlerësohen impluset periferike shpesh për ditët e para pas djegies për rrjedhje të kufizuar të gjakut.
- Vëzhgohet në mënyrë të ngushtë marrja e lëngjeve për orë dhe prodhimi urinar, si dhe presioni i
gjakut dhe ritmi kardiak, ndryshimet duhet t’i raportohen menjëherë kirurgut të djegies.
- Për pacientin me dëmtime të inhalimit, monitorohet rregullisht niveli i vetëdijes, funksioni pulmonar
dhe aftësia për të ventiluar, nëse pacienti është intubuar dhe vendosur në një ventilator, thithja e
shpeshtë dhe vlerësimi i rrugëve ajrore është përparësi.

Diagnoza infermierore
- Prishje e integritetit të lëkurës
-Rrezik për infeksion
- Imbalance nutritive

42
- Çrregullim i mobilitetit fizik
- Çrregullim i imazhit të trupit (organizmit)

Nderhyrjet infermierore
-Minimizimi i dhembjes dhe ankthit
-Promovimi i shkëmbimit të gazit dhe pastrimit të rrugëve të frymëmarrjes
Rivendosja e balancit të lëngjeve dhe elektroliteve
-Ruajtja e temperaturës normale të trupit
-Monitorimi dhe menagjimi i komplikimeve të mundshme
-Parandalimi i infeksionit
-Marrja e ushqimit adekuat
-Mësimi për vetkujdes
Diarreja kronike dhe akute,nderhyrja infermierore
Diarreja-jashteqitje e shpeshte-nenkupton kryerjen e nevojes me shpesh se 3 here ne dite.

Diarreja akute-nenkuptojne defekim me shume se tre here ne dite me fece me kosistence me te

ujshme se normalja dhe zgjat me pak se 14 dite. Diarreja akute eshte me e shpeshte te
femijet,moshat e tgyera,personat me higjene te ulet,ushqimet e pakontrolluara.

Faktoret e diarrese akute:

-mosha
-higjena vetiake
-aciditeti i stomakut
-mikroflora e zorres
-imuniteti
Diarreja akute ne shumicen e rasteve eshte me origjine infeksioze dhe trajtimi zgjidhet pa nderhyrjen
e mjekut,para se ti vendoset diagnoza

Diarreja kronike-zgjat me shume se 4 jave

Shkaktohet nga:
-stresi
-alergjite e ushqimit
-kequshqyerja
-infeksionet kronike
-semundje kronike te zorres
-mosfunksionim i pankreasit dhe melcise si dhe temthit
Inferieria:
-vendoset kanjul
-meren analizat e gjakut
-vendoset perfusion

Dhimbja është një gjendje fizike dhe mendore vuajtjeje dhe lëndimi, e cila shkakton mjerim dhe
mundim për atë që e kalon.
43
Klasifikimi: Akute (më pak se 3 muaj), kronike (më shumë se 3 muaj).

1. Somatike (dëmtim i indeve; e qëndrueshme, e mprehtë, e dhunshme, rrahëse, e lokalizuar, etj.)

2. Viscerale (dëmtim i organeve të brendshme; e thellë, mpirëse, e dhunshme, shypëse, etj.)
3. Neuropatike (dëmtim i SNQ; djegëse, shpuese, shtytëse, shtrënguese, etj.)

Nëse një person nuk ushqehet dhe nuk merr lëngjet e mjaftueshme për organizmin e tij, ai do të
fillojë të ketë mungesë të lëngjeve, gjë që çon në dehidratim.
Shenjat: Lodhje, këputje, temperaturë, nausea, të vjella, diarre.
Kujdesi infermieror:
1. Pacientit i thuhet të pijë lëngje kur dehidratimi është i lehtë.
2. Kur është i rëndë, trajtimi i pacientit kërkon ndërhyrje të specializuara si marrja e lëngjeve venoze,
ku futen kripëra dhe glukoza.
3. Për kujdesin infermieror duhet prezenca e dietologut, i cili përcakton me saktësi marrjen e
lëngjeve, kohën dhe sasinë e duhur.

Epistaxis është gjakderdhja nga hundët. Sëmundje që e shkaktojnë janë: hipertensioni, polipet
nazale, çrregullime të koagulimit, medikamente që shtojnë hemorragjinë, angiofibroma nazale,
telangiektazia hereditare, disa tumore nazale.

Kujdesi infermieror:
-Duhen kontrolluar T/A dhe pulsi periferik për të parandaluar një shok të mundshëm hemorragjik.
-Duhet marrë gjaku për analiza, gjak eritrocit, Hb, hematokrit.
-Pacienti të qendrojë i shtrirë në një pozicion të rehatshëm të kokës dhe me një baçinelë për të
hedhur mbeturinat dhe gjakun që rrjedh.
-Pacientit i duhen dhënë analgjezikë.
-Paketimi apo mbushja në garza sterile të pambukta.
Mjetet që duhen për kujdesin infermieror: aspiratori, hapësi i hundës, garza të lagura me solucion
fiziologjik dhe të thata.

Urokultura,kur rekomandohet,menyra e marrjes

Urokultura-mbjellja e urine, rekomandohet kur pacienti ka infeksion urinar
Menyra e marrjes:
1.lajme duart
2.pergatisim materialet e nevojshme:
a.qesje per mbledhjen e urines
b.legen
c.pambuk steril
d.mbules banjo
44
e.doreza sterile
3.informojm pacientin
4.garantojme intemitet
5.veshim dorezat
6.pastrojme zonen perianale
7.heqim ngjitesin e qeses se urines
8.ngrejme pjesen superiore te shtratit
9.shkruajme informacionin e kerkuar te proves
10.lajme duart
11.regjistrojme te dhenat

Prezantimi
-prezantohemi me pacientin duke i marre te dhenat e tij
-marrim te dhenat e pacientit dhe personave qe e shoqerojne
-Informohemi nese pacienti ka alergji dhe nese ka perdorur qetesues,keto te dhena i raportohen
mjekut.
-Me pas pacienti ekzaminohet nga mjeku.
-Ekzaminimi perfshin:anamnezen,ekzaminimin fizik,analizat laburatorike si gjak komplet,urine
komplet,radioskopi,toraksi...
- E vezhgojme dhe e degjojme me kujdes pacientin qe na ndihmon te vendosim diagnozen
infermierore dhe formojne bazen e programit te kujdesit infermieror per pacientin.E keshillojme per
terapine dhe e mbeshtesim psikologjikisht
- Njohja me pacientin fillon me komunikimin pacient-infermier, që ka për qëllim mbledhjen e të
dhënave, dhënien e informacioneve të ndryshme, identifikimin e problemeve, vlerësimin e
ndryshimeve, mbështetjen psikologjike dhe këshillimin mbi terapinë.

Kateterizimi,nderhyrja infermierore,mjetet dhe indikacionet.

*Indikacionet e zakonshme per kateterizim:
1.Nje pacient mund te kateterizohet per te nxjerre nje moster urine krejtesisht te
pakontiminuar.Megjithate m shoesh nje moster e marr ne kushte te pastra kerkohet nga mjeku
2.Kateterizimi mund te perdoret perpara nje procedure kirurgjikale per te zbrazur krejtesisht
fshikezen.Pergjithesisht kateterizimi rekomandohet te kryhet nen kushte aseptike te dhomes
operatore ne menyr qe te parandalohen infeksionet
3.Kateterizimi behet i domosdoshem kur per cdaredo arsye pacienti nuk arrin te urinoj dhe masat we
ndermerren per te induktuar urinimin deshtohen.
4.Kateterizimi perdoret ne ato raste kur duam te zbatojme a mbetet urina reziduale pas urinimit.
5.Kateterizimi mund te perdoret per te zbrazur urinen nga ajo fshike shume e distenduar

Kateteri eshte nje tub qe sherben per te futur apo drenuar lengje.
Kateterizimi i fshikezes urinare eshte futja e nje kateteri permes uretres ne fshikez per te nxjerre
urinen nga kjo e fundit.

45
Pacientit duhet ti shkpjegohet se gjate kateterizimit ai do te ndjej thjesht nje ndjesi shtypjeje m fort
se sa dhimbje.Per m shume pacienti duhet te sigurohet se do te ndermerret cdo mase per te
pakesuar ekspozimin dhe futjen ne siklet te tij.Aq m i qete te jete pcienti aq m e thjeshte do te jete
per infermieren kateterizimi.Materialet sterile duhet t kapen me forceps steril.
Infermjeria duhet te laje plotesisht duart menjehere perpara kateterizimit.

Materialet e nevojshme:kateteri, lubrifikanti, enet e drenimit, carcaf nje perdorimesh qe nuk

penetron ujin.

Prani i urgjencës (triazhi)

Infermieri është profesionisti i parë që kontakton me pacientin. Shërben për fillimin e trajtimit të
dëmtimeve të vogla, dhënien e ndihmës në diagnostikimin e pacientit, marrjen e analizave, bërjen e
radioskopisë dhe radiografisë.
Fillimisht vlerësohen shenjat emergjente në 2 faza:

1. Shikon nëse ka ndonjë problem në rrugët respiratore dhe fillon trajtimin e menjëhershëm.
2. Përcakton nëse pacienti është në shok apo në pavetëdije apo me konvulsion apo ka diarre me
dehidratim të rëndë.
Pastaj, nëse janë gjetur shenjat emergjente:

1. Thirret një profesionist shendetësor me përvojë pa e vonuar trajtimin.

2. Kryhen hulumtimet emergjente si: glicemi, hemoglobinë, grup gjaku në rast kur kemi humbje të
mëdha të gjakut dhe vlerësohen vazhdimisht shenjat vitale.
Triazhimi konsiderohet si momenti i parë i njohjes dhe i vlerësimit të pacientit sipas kritereve të
përcaktuara qartë, mbi bazën e të cilave jepet përparësia. Të triazhosh do të thotë të zgjedhësh, të
dallosh midis dhe të klasifikosh pacientët sipas përparësisë së trajtimit. Ky sistem përdoret në rastet
kur numri i të sëmurëve i kalon burimet e disponueshme.
Roli i infermierit është:
1. Të grumbullojë të dhënat e pacientit.
2. Të vlerësojë shkallën e përparësisë.
3. Të japë ndihmën e duhur mjekësore.
4. Të japë informacion të saktë dhe të vlefshëm.
Kategoritë e triazhimit:
- Urgjent: e kuqe,
- Shpejt: e verdhë,
- Ngadalë: jeshile,
- Pret: e bardhë.

46
Dhimbja akute,pankreatiti akut dhe kronik,simptomat
Dhimbja akute-eshte ajo qe ndjek traumat pas operacionit,konsiston ne sinjal per nje tru te
ndergjegjshem rreth prezences se nje stimuli dhimbje shkaktues ose te demtimit indor.Dhimbja akute
eshte nje rezultat direkt i ngjarjes dhimbjeshkaktuese dhe rrjedhimisht klasifikohet su nje simptome e
indit te demtuar ose semundjes

Simptomat e dhimbjes akute:

-imobilizim,dobesim muskular dhe artikular
-cregullime te gjumit
-varesi nga mjekimet
-mbi varesi nga familja dhe kujdestaret e tij
-mbiperdorim ose varesi e papershtatshme ndaj sistemit shendetesor
-performanc e ulet ne pune ose pamundesi per te punuat
-izolim nga shoqeria,familja dhe mbyllje ne vetvete
-ankth,fike
-hidherim,merzitje,depresion,suicide

Pankreatiti-eshte nje inflamacion i pankreasit.Pankreasi eshte nje gjender ne bark,e rrethuar nga
stomaku,zorret dhe organe te thera.Ai prodhon lende te quajtura lengje pankreatike dhe hormonin e
quajtur insuline.Keto enzima tretese derdhen ne zorren e holle.
Shkaqet me te zakonshme jane: guret ne temth dhe perdorimi i alkoolit,barnat,nderhyrjet kirurgjikale
ne bark,anomalite e pankreasit apo zorreve,dhe rralle infeksioneve

Pankreatiti kronik-nqs demtimi i pankreasit vazhdon,mund te zhvillohet pankreatiti kronik.Pankreatiti

kronik ndodh kur enzimat tretese “sulmojne” dhe shkaterrojne pankreasin dhe inde perreth duke
shkaktuar fibriotizim,cikatrice dhe dhimbje
Shkaku me i shpesht i pankreatitit kronik eshte abuzimi per cite me rradhe me alkoolin.Nga ana tjeter
forma kronike mund te shkaktohet vetem nga sulmi i pankreatitit akut.
Shkaqet: Alkooli, disa medikamente, nivelet e larta te yndyrnave,bllokimi ose ngushtimi i duktuseve
biliare, trashegimia, hiperproteinemia, hipergliceridemia, shkaqe te panjohura

Diagnoza:
-testet laboratorike
-EKO abdominale
-EKO endoskopike
-pankreatikolangiografise retrograde
-skaner
Simptomat:
-dhimbje barku
-nauze
-te vjella
-humbje ne peshe
-fece te yndyrosura
47
Trajtimi:
-lehtesimi nga dhimbjet
-diete
-enzima teetese
-insuline
-vendosja e katetereve venoz
-vendosja e sondes nazo-gastrike
-fillimi i perfuzioneve venoze

Sistemi shendetesor,roli infermieror ne kujdesin paresor dhe spitalor

Pershkrimi i sherbimit:
-Informimi dhe edukimi shendetesor u komunitetit
-Informimi dhe edukimi shendetesor pacienteve ne qendren shendetesore
-Promovimi i shelljeve te shendetshme
-Qellimi i sherbimit
-Komunikimi efektiv i informacionit shendetesor tek individet,grupet dhe publikun ne pergjithesi
A.Instituti i sigurimeve te kujdesit shendetesor
B.Institucione nacionale
C.Instituti i shendetit public
D.Qendra kombetare Kontrollit te barnave
E.Qendra kombetara transfuzionit te gjakut
F.Qendra kombetare e Inxhinierise biomjekesore

Shenjat vitale janë: Temperatura, pulsi, respiracioni, presioni i gjakut dhe dhimbja. Vlerësimi i
shenjave vitale është një pjesë e kujdesit infermieror në çdo mjedis. Duhen matur në varësi të
gjendjes dhe sëmundjes së pacientit.

MOSHA TEMPERATURA PULSI (rr/minut) RESPIRACIONI TA (mmHg)

(‘C) (res/min)
I porsalinduri 36.8 (aksilare) 80-180 30-80 73/55
1-3 vjeç 37.7 (rektale) 80-140 20-40 90/55
3-8 vjeç 37 (orale) 75-120 15-25 95/75
8-10 vjeç 37 (orale) 75-110 15-25 102/62
Adoleshent 37 (orale) 60-100 15-20 102/80
I rritur 37 (orale) 60-100 15-20 120/80
Mbi 70 vjeç 37 (orale) 60-100 15-20 120/80 & 160/95

48
Vendet e matjes së pulsit.
1. Temporal 2. Karotid 3. Apeks kordis, 4. Brakial 5. Radial
6. Femoral 7. Popliteal 8. Tibia posterior 9. Dorsalis pedis.

1.temperatura e trupit
Pasquton balancin ndermjet prodhimit dhe humbjes se nxehtesise se trupit.
Faktoret qe ndikojne ne temperaturen e trupit:
-mosha -hormonet -ushtrimet dhe aktivitetet -koha e dites -emocionet
Vendet per matjen e temperatures normale
-metoda orale-temperatura 37.0
-metoda rektale-temperatura 37.5 (0.5-1 m e larte se aksilare)
-metoda aksilare- temperatura 36.5
-metoda ne membranen timpanike-eshte matja e temperatures ne vesh (ne gliz)
Temperatura e trupit qe ndodhet mbi normale quhet hipotermi
Temperatura e trupit qe ndodhet poshte normales quhet hipertermi
2.Frymemarrja (respirimi) eshte akti i frymemarrjes
Perfshin dy procese:
1.frumemarrja e jashtme e cila i referohet shkembimit te oksigjenit dhe dioksidit te karbonit midis
albeolave te mushkerive dhe gjakut pulmonar
2.respirimi i brendshem ndodh ne te gjithe trupin,por eshte shkembimi i ketyre gazeve te njejte ne
mes te gjakut qarkullues dhe qelizave e indeve te trupit
3.Respiracioni eshte pershkruar si frymemarrje e thelle,e ceket dhe normale
-Respiracioni i thelle ndihmon te zgjeroje mushkerite sepse nje vellim i madh i ajrit thithet dhe nxirret
ne te gjitha seksionet e mushkerive
-Respiracioni i ceket perfshin shkembimin e nje vellimi te vogel te ajrit dhe shpesh perdorimin
minimal te indeve te mushkerive
Frymemarrja tek te rriturit e shendetshem eshte 12-20 frymemarrje ne minut
Bradipnea-karakterizohet me frymemarrje te ngadalte nen 12 frymemarrje dhe mund te jete
simptomi i nje cregullimi te metabolizmit
Takipnea- eshte frymemarrje jo normale e shoejte,ku zakonisht shkaktohet nga astma,semundje
kronike abstuktive te mushkerive dhe dhimbje gjoksi.
Apnea-eshte nje nderprerje e perkohshme e frymemarrjes qe zgjat te pakten 10 sekonda.Kjo ndodh
ne mungese te levizjes se ajrit ne mushkeri dhe mund te shkaktoje nivel te ulet te O2 ne gjak

49
Ekzaminimi objektiv dhe subjektiv,vleresimi dhe nderhyrja infermierore para nderhyrjes
kirurgjikale.
Ekzaminimi objektiv i te semurit ka per qellim zbulimin e shenjave objektive te semundjes.
Metodat e ekzaminimit objektiv jane:
-Inspeksioni: te verejturit te semurin mund te zbuloje te dhena te rendesishme te semundjes
-Palpacioni: me ane te prekjes se lekures dhe ndryshimeve te tjera qe i ka shkaktuar semundja,e
percaktojme konsistencen,levizshmerine,temperaturen,dridhjet,poziten e organeve etj
-Parkusioni: me ane te goditjes se organeve me metoden gisht mbi gisht dhe metodes
direkte,zbulojme fenomenet akustike ne baze te tingullit te fituar konkludojme per ndryshimet e
mundshme
-Askultacioni: ben te mundur degjimin e ndryshimeve te tingujve mbi organet qe
ekzaminihen.Realizohet me ane te veshit dhe stetoskopit.

Ekzaminim subjektiv - kuptojme marrjen e anamnezes qe bazohet ne te dhenat qe i semuri apo nje i
aferm i te semurit i jep personelit mjekesorz
Ekzaminimi subjektiv perfshin:
-ankesat e te semurit
-anamneza e semundjes (anamnesis morbi)
-anamneza e jetes (anamnesis vitae)
-anamneza familjare
-anamneza epidemiologjike

Hematemeze,hemoptizi,simptomat,nderhyrjet infermierore,faktoret e rriskut

Hemoptizia-eshte nxjerrja e gjakut nga goja nepermjet gelbazes.

Nderhyrjet infermieriore:
-shtrirje e pacientit me koken poshte
-japim sasi te medha oksigjeni
-kujdes me te vjellat sepse personat mund te mbyten nga gjaku
-vendos nje kanjule I/V
-marrja e gjakut per analiza te ndryshme

Shkaqet e hemoptizise:
-bronkit
-bronkektozia
-kanceri i mushkerive
-perdorimi i holluesve te gjakut
-pneumonia
-emboli pulmonare

50
Komplikimet e hemoptizise:
-Asfiksi
-Shok
-Anemi
-Insuficence renale
-Atelektazi
-Infeksion pulmonar
Hematemeza-eshte nxjerrja nga goja e gjakut te kuq,te erret kafe ose te zi e te pa oksigjenuar shpesh
i perzier me koagula e mbetje ushqimore
Nderhyrje infermierore:
1.qetesimi i pacientit
2.verifikohet gjendja e pacientit nese ka nauze,te vjella te shoqeruara me hemoragji
3.pergatiten mjetet e nevojshme te ndihmes mjekesore
4.vendoset pacienti me pozicion me koken me poshte se niveli i trupit
5.pergatisim injeksione I/M sipas pershkrimit te mjekut
6.eshte e rrezikshme te jepen lengje
Shkaqet hematemeza:
1-jo varrikoze
-demtime ne ezofag
-ulcera gastrike e perforuar
-ulcera gastrike e suturuar
-tumore gastro-duodenale malinje
-duodenite hemoragjike te perhapura me ose pa ulcer paresore medikamentoze
2-vareikoze
-hipertension portal
-teomboza e venave portale
-tumore
-trauma

Konsultori i gruas ndjek gruan gjatë shtatzënisë së saj dhe kujdese për ruajtjen e shëndetit të
gruas dhe për marrjen e masave në rast sëmundjeje.

Roli i tij lidhet me:

1. Informimin, edukimin dhe këshillimin për shëndetin riprodhues.
2. Dhënien e suplementeve vitaminik.
3. Parandalimin e pamjaftueshmërisë jodike.
4. Ushqyerjen me gji të fëmijës.
5. Informimin për shëndetin familjar.
6. Informimin rreth depistimit të sëmundjeve të kancerit të mitrës dhe të gjirit
7. Abortin
51
8. Depistimi dhe trajtimi i SST-ve
9. Këshillimi lidhur me HIV/AIDS
10. Mbështetje piskosociale për prindërit e ardhshëm
Pajisjet: Set për mikrokirurgji, maskë O2, matës glukoze, aparat matës tensioni, termometër, pajisje
gjinekologjike, pelvimetër, tavolinë ekzaminuese gjinekologjike, pajisje për PAP test, EKG, aparat për
ekografi.
Konsultori i gruas është në shërbim në territorin ku jeton për të ruajtur dhe promovuar shëndetin
psikofizik dhe social për gratë.

Kujdesi infermieror ne administrimin e medikamenteve,llojet e tyre dhe administrimi

Medikamentet njihen me disa emra:

1.me emrin kimik qe pershkruan perberesit e struktures molekulare.Pshm ibuprofen-acid propionic
2.me emrin zyrtar qe eshte emri i pergjithshem kimik i thjeshtezuar.Pshm acetominofen,ibuprofen
3.me emrin tregtar,i cili caktohet nga prodhuesi.Ne brendesi te ambalazhit te kutise se medikamentit
gjthm gjendet fleta e tij e udhezimit qe permban keto te dhena:
Perberja,veprimet,farmakokinetika,indikimet,kunderindiket,perkujdesjet,efektet e
padeshirueshme,kunderveprimet,dorzimi,ruajtja,ambalazhi.
Medikamentet ndahen ne:
1.medikamente pa recete-nuk kan nevoje per recete sepse konsiderohen si te
parrezikshme.Aspirina,accetominofeni
2.medikamentet me recete
-konsiderohen si te rrezikshme kur administrohen pa keshillim mjekesor
-nje recete eshte nje urdher legal per pergatitjen dhe administrimin e nje medikamenti
-nje recete duhet te kete:emrin e klientit,emrin e medikamentit,dozen,rrugen e administrimit,firmen
e atij qe leshon kete recete.
3.herbat
-kane efekt te pamatshem,si rrjedhoje mund te jene te rrezikshme
-konsiderohen si suplemente dietike
-duhet te kontrollojet bashkeveprimi me medikamentet
Medikamentet administrohen ne rruge te ndryshme nga hoja (per os), intravenoze (i/v), intranazale
(i/n), subcutane (sc), intramuskulare (i/m), sublinguinale(s/l), intrarektale (i/r), intraorikulare me pika
ne vesh,epidurale ne palcen kurrizore,intraoseale,intradermike etj..
Barnat qe meren nga goja,ne pjesen me te madhe absorbohen nga zorra e holle,mirpo ka substanca
te cilat absorbohen nga stomaku.Eshte nje rruge mjaft e sigurt dhe mjaft ekonomike,tableta dhe
kapsulat kushtojne shume me pak se injeksionet.

Por marrja e medikamenteve per os mund te irritoje mukozen gastrike,paraqet veshtiresi tek te
semuret te pavetedijshem ose tek ata qe kane nauze apo te vjella,kame veprime shkaterruese te

52
enzimave te traktit digjestiv,interferojne me ushqimin dhe interreaksionet farmakokinetike ne
absorbim ose intereaksionet farmakodinamike.
Rruga orale bukale dhe sublinguale si rruge interale eshte e shfrytezueshme ne rastet kur bari duhet ti
shmanget kalimit te pare neper melci per shkak te metabolizimit te larte qe mund te ndodh me kete
rast psh gliceril trinitrati qe gjate kalimit te pare neper melci metabolizohet pothuajse 100%
Medikamentet nga goja jane ne forme tabletash,kapsulash,pluhuri,shurupi,me pika,inhalacion,xheli.
Infermieri njeh formen e medikamentit:
e rrumbullaket,trekendesh,vezake,ngjyren,madhesine,aromen.Ai pergatit medikamentet orale per
cdo pacient dhe ia jep pacientit direkt nga goja shoqeruar shpesh me pak uje.
Medikamentet orale mund te jepen para,gjate,pas ushqimit,midis vakteve sipas udhezimeve te
mjekut.Kur gjendja e pacientit eshte e renduar kalohen me sonden gastrike.

Medikamentet rektale
Barnat ndonjehere jepen per rektum si sumposte ose forma tretesire si klizme.Kjo rruge shfrytezohet
kur aplikimi per os eshte i pamundur ose i veshtiresuar,me qellim te veprimit lokal.Nepermjet kesaj
rruge bari i shmanget veprimit te acidetit dhe fermerve te lengut gastrik,si dhe metabolizmit gjate
kalimit te pare neper melci.Kujdes duhet te tregohet qe suposti te qendroje ne rektum dhe te mos
dale.Nuk jepet medikament antipiretik ne rast diarreje.

Medikamentet vaginale
Ne trajtimin parandalues te infeksioneve vaginale rekomandohet marrja e medikamenteve te pasura
me laktobacile.Kryesisht jane ovula lokale qe permbajne laktobacile dhe mbajne te pandryshuar pH e
vagines.Nqs pH i vagines do te jete ne normalen 4.5 atehere sigurisht qe nuk do te paraqitet
infeksion.Medikamentet vaginale mund te jene ne forme suposti,pomade,xheli,likidi..Kujdes duhet
treguar ne shpjegimin e teknikes.
Medikamentet per lyrje
Keto perdoren ne lekure dhe ne siperfaqe te tij epiteliale.Aplikimi lokal i barit eshte edhe ne rastet
kur jepet ne qellim te veprimit lokal pra ne nje pjese te caktuar te trupit.Qellimi i ketij aplikimi eshte
qe te perkufizoje aktivitetin e barit vetem ne vendin e aplikimit.Shume barna,potencialisht
toksike,jepen lokalisht ne lekure,pa marre parasysh efektet e mundshme te padeshirueshme
sistemike.Keto barna quhen per perdorim te jashtem pasi nuk futen ne mukoza. Absorbohen nga
lekura dhe jane ne forme pluhuri,pomade,xheli..

Medikamentet me pika,pomada ne sy,vesh hunde:

Medikamentet me pika mund te jepen ne sistemin ORL.Pikat jepen me pikatore ne baze te dozes se
kerkuar nga mjeku.Ne pergjithesi tretesira ne flakon eshte e qarte dhe e tretur mire.Medikamentet
me pika,pomada ne sy,vesh,hunde kane qellim mjekues ne pergjithesi dhe jane per perdorim te
brendshem,ne mukozat e brendshme,psh te hapesires se gojes,hundes veshit.
Disa medikamente mund te jepen me injektim intravenoz ose infuzion.Kjo do te thote se ato
dergohen direkt ne vene duke perdorur nje shiringe ose sistem perfuzioni.
Gjate administrimit IV,nje tub i holle plastik i quajtur kateter IV futet ne vene.Kateteri lejon marrjen e

53
mjekimeve ne menyre te shpejte.Medikament qe perdoret ne rruge venoze duhet holluar me
solucion fiziologjik ose glukoze.
Medikamentet Intradermike
Jane barna qe futen direkt ne shtresen e lekures.Ketu hyjne edhe medikamentet qe jane per lyerjen e
lekures.Kane veprim te ngadalte. Behen ne lekure.
Pozicionet: pjesa e brendshme e parakrahut,pjesa e siperme e krahut,pjesa e siperme e shpatullave.
Medikamentet subkutan
Ku Injektim behet nen lekure.Eshte rruge e zakonshme e dhenies se barnave,si
insulina,heparina.Volumi i injeksionit subkutan eshte 1ml ose me pak,por jo me shume se
2ml.Qarkullimi i gjakut ne lekure eshte shume me i ngadalshem.Kane veprim te ngadalt dhe te plote.
Pozicionet: pjesa e brendshme e parakrahut,pjesa e siperme e krahut,ne pjesen abdominale,pjesen e
siperme te shpatullave
Medikamentet ne hunde perdoren per kongjeston nazal,pra per gjendjen inflamatore dhe sekrecione
te rritura te hundes.Medikamentet ne hunde kane efekte te ndryshme si: irritime lokale,veprim i
reduaktuar pas perdorimit te zfjatur.Medikamentet ne hunde perdoren 2-3 here ne dite.Ndonjehere
jane edhe ne forme spray. Pikat dhe pomadat ne sy perdoren si sasi te vogla brenda qeses se
poshtme konjuktivale.

Spirrometria,marrja e sputumit
Spirometria eshte nje analize e thjeshte qe mat sasine e ajrit qe nje person mund te nxjerre gjate
frymemarrjes dhe sasine e kohes qe I duhet.Spirometri eshte mjeti qe mund te mase ne menyre
efektive te shpejte zbrazjen e mushkerive.
Parametrat spirometrik:
-FVC
-FEV1
-FEV1/FVC
Pacienti duhet: Te marre fryme thelle,te mbaje buzet ngjitur me pipezen.Te nxjerre frymen me force
sa me forte dhe shpejte te jete e mundur Brenda pipezes deri sa mushkerite te zbrazen plotesisht.Te
rimarr fryme serish dhe te qetesohet.Frymenxjerrja duhet te vazhdoje derisa te mos kete me ajer per
te nxjerre.

Marrja e sputumit:
Procedura- Shpjegimi prane te semurit realizimin e ekzaminimit.Shpjegohet rendesia e ketij
ekzaminimi.Shpjegohet menyra per te nxjerre spotumin pas kollitjes . Shpjegohet menyra e nxjerrjes
se se spotumit pas aerozolit.Nje moster e spotumit testohet psh ne rastin e TB apo per te kuptuar
mjekimet qe bejne efekt ne kete semundje nepermjet antibiotikeve.Per te marre analizen duhet
sputum dhe jo sekrecione te gojes,prandaj mesojme pacientin sit e nxjerre spotumin nga pulmonet.
Perdoret nje kateter steril dhe mesojme pacientin si:
-Mos e hapni kupen derisa te jeni gati ta perdorni.
-Kur te zgjoheni,para se te hani ose pini ndonje gje,lani vetem dhembet dhe pini vetem uje,mos beni
54
gargare.
-Nese eshte e mundur dilni jashte,ose hapni nje dritare para marrjes se mostres se sputumit,per te
mbrojtur njerezit qe keni perreth nga mikrobet e turbekulozit kur kolliteni
-Merr fryme thelle pastaj mbaj frymen per 5 sec.Deale ngadale thith ajer perseri dhe kollitu deri sa te
keni nxjerre pak sputum.
-Hidheni ate ne kantenierin plastic.
-Nese eshte e mundur perseriteni kete procedure derisa vellimi I sputumit te mbledhur ne kete
menyre arrin shenjen e 5ml treguar ne kontenierin plastic.
-Mbylleni kapakun ne menyre te sigurte per te parandaluar rrjedhjen dhe kontaminimin.Kini kujdes te
mos hyje uji ne kontenier.
-Shenoni daten e grumbullimit te sputumit ne etiketen e kontenierit.Mos e vendosni ne frigorifer dhe
mos e lini ne temperature e dhomes.Analiza duhet derguar ne laburator.

Një plagë quhet e infektuar kur në të janë shumëzuar mikrobe dhe kanë pushtuar indet rreth
vatrës. Kriteret: skuqja e buzëve të plagës, enjtje, dhimbje, nxehtësi lokale.
Mjekimi i plagës:
1. Të kufizohet infeksioni.
2. Të drenohet qelbi i krijuar.
3. Të sterilizohet zona e infektuar.
4. Të mbulohet sipërfaqja e plagës.
5. Rikthimi i shpejtë i funksionit.
Bëni dezinfektimin e zonës me betadinë ose alkool. Bëni lavazh të zonës së infektuar me ujë të
oksigjenuar ose fiziologjik. Nëse plaga ka dren, të bëhet lavazh dreni.

Plagë të pastra ose aseptike quhen të gjitha plagët kirurgjike që konsiderohen të pandotura nga
mikrobet dhe kanë mundësi më të madhe dhe kohë më të shpejtë shërimi.
Mjekimi:
1. Lani duart.
2. Vishni dorezat sterile.
3. Lagni me solucion shkrirës leukoplastin dhe hiqeni.
4. Hidhni mjekimin e vjetër në kosh.
5. Hiqni dorezat josterile.
6. Observoni plagën dhe filloni mjekimin me tampon të lagur me fiziologjik.
7. Kaloni tamponin me jod ose betadinë.
8. Vendosni garzë të pastër dhe fiksojeni me leukoplast.
9. Nëse pacienti ka sekrecione në brendësi të plagës, vendosni një dren kirurgjikal. Kur mbushet dreni
bëhet zbrazja e tij

55
Dhimbja kronike është përcaktuar si një dhimbje që shfaqet për periudha të gjata kohe më
shumë se 6 muaj. Fillimi është gradual dhe karakteri i cilëcisë së dhimbjes ndryshon herë pas here.
Zakonisht është difuze me një lokalizim të varfër dhe e vështrirë për tu përshkruar. Shoqërohet me
një sërë problemesh të shëndetit si kanceri, sëmundje periferale vaskulare si dhe çrregullimet
muskuloskeletale.

Vlerësimi infermieror:
1. Pyetet pacienti rreth eksperiencës së dhimbjes
2. Vlerësohet kohëzgjatja e përjetimit të dhimbjes së pacientit
3. Përcaktimi nëse është dhimbje kronike apo akute
4. Identifikimi i faktorëve që influencojnë në dhimbje
Veprimet infermierore
1. Informimi i pacientit
2. Modifikimi i faktorëve që ndikojnë në natyrën e dhimbjes
3. Përgjigjet e pacientit në sjelljet dhe veprimet për dhimbjen (psh ndarja me të tjerët)
4. Përzgjedhja e qëllimeve apo objektivave të duhura për ndërhyrjen infermierore
Diagnoza infermierore
1. Ankth
2. Frikë
3. Pafuqi
4. Ndryshime të performancës
5. Ndryshime në jetën seksuale
6. Intolerancë në aktivitet fizike
7. Çrregullime të cikleve të gjumit
8. Paaftësi për vetëkujdesje

Kontuzioni,torsioni,luksacionet,carja e ligamenteve,demtimi I muskujve,vleresimi

dhe nderhyrja infermierore.

Shembja ose (kontuzioni)

Shembje quhet demtimi I indeve dhe I organeve, kur nuk prishet teresia e mbuleses se lekures. Ne
ndryshim nga terheqja mrkanizmi I shembjes ka te bej me veprimin e drejtperdrejte te forces qe e
shkakton ate.
Shenjat: Enjtja, ndryshini I ngjyres se lekures, dhimbja, ulje e harkut te levizjes.
Diagnoza bazohet ne shenjat klinike, kur dyshohet per demtim te kockave i aksidentuari duhet te bej
radiografi.
Trajtimi: vendi imobilizohet me ndonje fashatur , allci , apo shina speciale, perdoren procedura te
ftohta 38-48 oret e para. Pas 48 oresh perdorim procedura te ngrohta si : parafine, diatermi,
ultraviolet , paisje fizioterapie. Pas 1 jave bejm masazh te lehte ne vendin e demtuar, procedurat e
ngrohta vazhdojn per 2-4 jave, pas 2-3 javesh fillon procesi I gjimnastikor.
56
Torsioni testicular eshte perdredhja e testikujve nje situate ne te cilen tekstikuli perdridhet rreth
vetes,duke e nderprere keshtu edhe furnizimin me gjak.
Luksacioni eshte humbje e kontaktit ndermjet dy siperfaqeve artikulare ten je kyci.Shpatulla eshte
kyci qe peson me shpesh laktacione,nga te cilat rreth 84% jane te pershtatshme.Nderlikimi me I
zakonshem I laktacioneve jane riperseritjet,te cilat behen aq me te rralla,sa me shume rritet mosha e
pacientit.
Ligamentet jane struktura te forta indore qe lidhin fundet kockore.Nuk jane me elastike se
tendinat.Funksioni I ligamenteve eshte qe te kufizojne levizjen e nyjes Brenda parametrave normale.
Muskujt jane pjese active e sistemit lokomotor,jane nje kombinat kimik ku behet
prodhimi,grumbullimi dhe perdorimi I energjise,ai eshte organ I cili si aftesi kryesore ka kotraksionet.
Nderhyrjet infermierore
1.qetesimi I pacientit
2.menaxhimi dhe qetesimi I dhimbjeve
3.dhenie e medikamenteve per qetesim te dhimbjeve
4.pozicionimi I pacientit per mosdemtim te vendit te demtuar (ligament,muskul)
5.instruksione per kryerjen e disa aktiviteteve fizike per demtimin qe ka pacienti
Vleresimi infermieror:
1.vleresimi I gjendjes se pacientit
2.kontrolli I shenjave vitale
3.vlereson pjesen ku eshte demtuar pacienti

Ciroza është një sëmundje kronike progressive e heparit.

Vlerësimi infermieror:
1. Vlerësimi fizik
- dobësi e përgjithshme
- humbje në peshë
- simptoma gastrointestinale
2. Vlerësimi abdominal
- distencion abdominal
- asciti
- hernie inguinale
- hepatomegalia
3. Vlerësimi psikosocial

Diagnoza infermierore:
1. Shtim të volumit të likideve e lidhur me hipertensionin portal (asciti)
2. Ndryshime në perfuzionet e indeve
3. Rrezik i lartë për ndryshime në proçesin e të menduarit e lidhur me rritjen e nivelit të amoniakut

57
Ndërhyrjet infermierore:
1. Ulja e volumit të likideve ekstravaskulare dhe intraabdominale
2. Dieta, medikamentet, paracenteza, masa për lehtësimin e komfortit

Paracenteza
Është vendosja e një kateteri në abdomen për të lëvizur dhe drenuar likidin në kavitetin peritoneal.
Përdoret gjithashtu si mjet diagnostikues për ekzaminimin e likidit të ascitit dhe masë qetësuese për
të lehtësuar presionin abdominal. Likidi largohet ngadalë. Përsëritja e proçedurës është e
kundërindikuar për shkak të hipovolemisë dhe imbalancës së elektroliteve.

Kolelitiasis është formimi i gurëve biliar në kolecist. Kolecistitis është inflamacioni i kolecistës.
Veprimet infermierore:
1. Trajtimi konservativ
- ushqimi është I kufizuar
- nëse ka të vjella inserohet tubi nazogastrik
- trajtimi më i zakonshëm është laparoskopia
2. Kontrolli i dhimbjeve
3. Parandalimi infeksionit
4. Edukimi i pacientit

Pacienti shfaq krizë hypertensive kur ka hypertension të shprehur. Duhen bërë disa matje:
1. Matja e presionit arterial dhe pulsit
2. Kontroll për shenja të pamjaftueshmërisë kardiake dhe regurgitacionit
3. Fundus okuli sepse përcakton fazën e hipertensionit

Shenjat:
1. Dhimbje koke
2. Nauze dhe të vjella
3. Gjendje sinkopi
Mjekimi
1. Modifikimi i stilit të jetës
2. Kalçibllokuesit (nifidipinë, verapramil)
3. Diuretikët (furosemid, hidroklortiazid)
4. Acetahibilator (enalapril)
5. Nitroglicerinë

58
Pergatitja pre-operatore e infermierit
Infermieri duhet te kete gati gjith veshjen
1.Si fillim vesh veshjen dhe mbledh floket
2.Vendoset kapuci duke future Brenda gjithe pjesen e flokeve
3.Sigurohemi qe eshte I mireputhitur qe te mos na pengoje
4.Behet gati per larjen e duarve sipas 8 hapave
5.Veshja e perparses me ndihmen e asistentes per te ruajtur sterilitetin dhe maska qe
vendoset me ndihmen e asistentit.
6.Dorezat e hapura nga ndihmes infermieri me ane te dores se majte kapet doreza te pjesa e
palosur dhe terhiqet lart me pas me doren e djathte ndihmojme veshjen e dores se majte

Përparësja me një përdorim evidenton kontaktin e infermierit me mikroorganizmat patogjen të

pacientit dhe mbron pacientin nga kontakti me mikroorganizmat.

Teknika e veshjes:
1. Hiqni orën dhe unazat.
2. Përvishni krahët e uniformës nëse janë të gjata.
3. Lani duart.
4. Mbani një përparëse të pastër para pa e shpalosur dhe pa e shkundur.
5. Futni duart dhe krahët në mëngët e përparëses.
6. Lidhni lidhësen në nivelin e qafës dhe të belit.
7. Përparësja të jetë e shtrënguar mirë në nivelin e qafës.
Heqja:
1. Zgjidheni në pjesën e qafës dhe të belit, lani duart dhe hiqeni përparësen duke e kthyer në anën e
kundërt.
2. Rrotulloni përparësen duke e mbajtur larg trupit.
3. Hidhni përparësen në koshin e veçantë.
4. Lani duart.

Maska:
1. Lani duart.
2. Mbani maksën nga lidhëset superiore pa prekur anën që mbulon fytyrën.
3. Siguroni maskën në mënyrë të tillë që të mbuloni hundën dhe gojën.
4. Kaloni lidhëset mbi veshë dhe i fiksoni posteriorikisht mbi kokë.
5. Mbuloni mirë mjekrën, fiksoni mirë lidhëset pas kokës.
6. Lani duart.
7. Asistoni pacientin me proçedurat e nevojshme.
8. Ndryshoni maskën nëse lagështohet ose kontaminohet.
Heqja:
1. Lani duart.
2. Zgjidhni lidhëset.

59
3. Palosni maskën në mënyrë që pjesa interne të jetë brenda.
4. Hidhni maskën në kosh.
5. Lani duart.

Ekzaminimet radiologjike,per cfare patologjie rekomandohen,roli infermieror.

Radiografia eshte e rendesishme ne diagnoztifikimin e semundjeve te tilla si:
pneumonia,kancer,artrite,infeksionet kockore.
Roli infermieror
Konsiston ne pergatitjen e pacientit dhe shoqerim deri tek departamenti imazherise specifike.
Mbeshtetje morale e pacientit dhe shpjegim i procedures
Duhet pasur kujdes tek femrat qe jane shtatzen pasi nuk rekomandohet te behet radiografia per
shkak se sjelljes anomali tek fetusi

Cfare kuptojme me dezinfektim te duarve dhe si realizohet.

Dezinfektimi eleminon apo mbyt shumicen e bakterieve viruseve.

Duhet te behet:
-ne rast vendosje kateteri vigoni apo dhe marrje gjaku per analiza
-ne rast se kemi kontakt me lengjet trupore te pacientit
-ne rast se duhet te manipulojme nga nje pacient dhe me pas nje tjeter

Kohezgjatja e procedures eshte 40-60 sec

-lagen duart me uje
-aplikohet dezinfektuesi
-ferkohen duart pellemb-pellemb
-pellemba e djathte mbi kurrizin e majt dhe anasjelltas
-pellembe pellembe dhe gishtat e gershetuar
-pjesa e pasme e gishterinjve ne pellemben perball me gishterinjt e gershetuar
-ferkim rrotullues i gishtit te madh te mberthyer me pellemben e djathte dhe anasjelltas
-ferkim rrotullues para mbrapa me gishterinj te mberthyer te dores se djathte ne pellemben e majte
dhe anasjelltas
-shperlani duart me uje
-thahen duart me leter nje perdorimshe
-me leter nje perdorimshe mbyllet rubineti.

Teknika pre-operatore e larjes se duarve.

1.hapim rubinetin, rregullojme temperaturen e ujit dhe lagim duart,parakrahet,brrylat dhe pak mbi
mbrrylin.
2.hedhim ne duar sasine e duhur te detergjentit antiseptic

60
3.ferkojme me kujdes shpinen e dores,pellemben,hapesiren midis gishtave,majat e
gishtave,parakrahun,duke arritur 3-4 cm mbi brryl
4.mbajme solucionin per nje minute
5.mbi furce hedhim nje doze solucioni antiseptik duke ferkuar thonjte dhe me pas kalohet tel duart
6.hedhim furcen dhe shperlajme me uje te bollshem duart dhe parakrahet
7.marrim nje doze tjeter detergjenti dhe procedojme me shperlarjen e duarve
8.thajme duart,fillimisht njeren dore dhe pastaj tjetren,deri ne nivelin e brrylit.
9.mbyllim rubinetin me peshqirin e perdorur.

Rregulli i shtratit me pacient

1. Shpjegojini pacientit proçedurën.
2. Lani duart.
3. Përgatitni biankerinë e pastër si për shtratin e papërdorur.
4. Vendosni biankerinë mbi një sipërfaqe të pastër.
5. Garantoni intimitetin e pacientit.
6. Shikoni zilen nëse funksionon.
7. Ulni shtratin në minimum në mënyrë që të punoni me lehtësi.
8. Ulni kokën e krevatit në një nivel të përshtatshëm për pacientin.
9. Ulni spondin e krevatit nga krahu që punon dhe spondi tjetër të jetë i ngritur mirë.
10. Palosni biankerinë superiore në pjesën e fundit të krevatit.
11. Hiqni batanijen dhe mbulesën e shtratit një nga një.
12. Mbuloni pacientin me mbulesë të posaçme për ta mbajtur ngrohtë dhe për t'i siguruar intimitet.
13. Shtyni dyshekun e pacientit drejt kokës së shtratit.
14. Poziciononi pacientin në krah të kundërt nga punoni.
15. Prishni këndet dhe hiqni çarçafin nga pjesa superiore dhe inferiore e shtratit nga ana juaj.
16. Kapni në formë roleje të gjitha pjesët e biankerisë drejt pacientit.
17. Vendosni çarçafin mbi mbulesën e dyshekut.
18. Vendosni çarçafin e sipërm.
19. Ngrini spondin e shtratit, shkoni nga ana tjetër dhe ulni spondin.
20. Hapni pjesën inferiore nga dysheku dhe hiqni biankerinë e papastër.
21. Shtrihuni dhe tendosni mbulesën e dyshekut.
22. Tërhiqni nga vetja çarçafin e poshtëm të pastër.
23. Vendosni pacientin në pozicion shpine në qendër të shtratit dhe sistemojeni në mënyrë komode.
24. Mbuloni pacientin me çarçaf që të jetë komod dhe me intimitet.

Rregullimi i shtratit tek pacientet e imobilizur

1-Shpjegojm pacientit procedure
2-Lani duart
3-Pergatitni biankerine e paster siper shtratit te pa perdorur
4-Vendosni biankerine mbi nje siperfaqe te paster
5-Garantoni intimitetin e pacientit
61
6-Shikoni zilen nqs funksionon
7-Ulni shtratin ne minimum ne menyre qe te punoni me lehtesi
8-Ulni koken e krevatit ne pozicion te pershtatshem per pacientit
9-Ulni spondin e kevatit nga krahu qe punon dhe spondi tjeter te jete ngritur mir
10-Palosni biankerine superiore ne pjesen e fundit te krevatit
11-Hiqni batanijen dhe mbulesen e shtratit nje nga nje
12-Mbuloni pacientin me mbulese te posacme per ta mbajtur ngrohte dhe per ti sigururar intimitet
13-Shtyni dyshekun e pacientit drejt kokes se shtratit
14-Poziciononi pacientin ne krah te kundert ku punoni
15-Prishni kendet dhe hiqni carcafin nga pjesa superjore dhe inferjore e shtratit nga ana juaj
16-Kapni ne forme roleje te gjitha pjeset e biankerise drrejt pacientit
17-Vendosni carcafin mbi mbulesen e dyshekut
18-Vendosni carcafin e siperm
19-Ngrini spondin e shtratit,shkoni nga ana tjt dhe ulni spondin
20-Hapni pjesen inferiore nga dysheku dhe hiqni biankerine e papaster
21-Shtrihni dhe tendosni mbulesen e dyshekut
22-Terhiqni nga vetja carcafin e poshtem te paster
23-Vendosni pacientin ne pozicion shpine ne qender te shtratit dhe sistemojeni ne menyre komode
24-Mbuloni pacientitn me carcaf qe te jete komod dhe intimitet

Privatësia
Bazohet në respektimin e vullnetit të çdo individi për të marrë pjesë në vendimet që kanë të bëjnë me
ndërhyrjet mbi shëndetin e tij. Nga ky princip rrjedh dhe nevoja e informimit të pacientit për gjendjen
dhe ecurinë e sëmundjes së tij në mënyrë që pjesëmarrja në vendim të jetë sa më efektive dhe e
bindur. Marrëdhënia mjek-pacient përbën një kontratë midis 2 personave e cila duhet të shoqërohet
njëkohësisht me besimin që pacienti duhet të ketë kundrejt mjekut të tij. Në këtë kuadër përfshihet
konfidencialiteti, ose sekreti profesional, ose e fshehta mjekësore. Pra, mjeku qe njihet me jetën e
individit, në aspekte të ndryshme intime të një familjeje, etj. duhet t'i mbajë sekret ato ndaj njerëzve
të tjerë, opinionit publik, etj. Kjo përbën esencën e kësaj kontrate. Nuk duhet treguar nëse pacienti ka
diagnozë të keqe që ndikon për keq në shëndetin e pacientit.

Inkontinenca urinare është humbja e kontrollit të fshikëzës së urinës, pra mosmbajtja e

urinës.
Shkaqet: Ushqimet e ndryshme, shtatzënia, proçesi i lindjes, ndryshimet e moshës, menopauza,
heqja e mitrës, infeksione urinare, prostata, konstipacioni, mosfunksionimi i kontraktimit të muskujve
të qafës së fshikëzës së urinës.

62
Kujdesi infermieror:
1. Mbledhja e të dhënave rreth gjendjes së përgjithshme.
2. Instruksioni i pacientit për higjienën personale për të reduktuar infeksionin.
3. Ndihma ndaj pacientit për të bërë provat e sforcos.
4. Marrja e analizave të urinës.
5. Ndihma ndaj pacientit për të mbajtur një ditar rreth sasisë së lëngjeve që po pi, kohën kur urinon,
sasinë e eliminimit urinar dhe numrin e episodeve të inkontinencës.
6. Matja e sasisë së urinës së mbetur në fshikëz.

Kujdesi infermieror ne respektimin e dietave te pacentet me patologji te ndryshme.

1.ushqime te pasura me vitamina dhe fibra
2.ushqyerja me ushqime bio
3.pirja e sa me shume ose me pak lengjeve
4.perdorimi sa me pak i yndyrnave sheqernave dhe kripes
5.nje diete sipas udhezimeve te mjekut,infermieria duhet te kete kujdes qe ta ndjek kete diete per
pacientin

Injeksioni nazal është futja e substancave terapeutike në formën e pomadave ose spray.
Teknika:
1. Lani duart.
2. Përgatisni materialet e nevojshme: skeda e terapisë, tabaka, doreza, medikamenti, baçinela,
facoleta, pikatore.
3. Informoni pacientin në lidhje me proçedurën dhe medikamentin.
4. Kërkojini ose ndihmojeni pacientin të vendoset në pozicion supin dorsal ortopneik.
5. Kërkojini pacientit të pastrojë hundët.
6. Merrni medikamentin me pikatore.
7. Dorën tjetër mbështeteni te balli i pacientit.
8. Hidhni medikamentin në hundë.
9. Kërkojini pacientit të bëjë një inspiracion të lehtë me qëllim thithjen e medikamentit.
10. Afrojini pacientit facoleta.
11. Rregulloni materialin e përdorur dhe regjistroni skedën e terapisë

Koma është një gjendje gjumi patologjik nga i cili pacienti nuk mund të zgjohet. Shfaqet kur presioni
i rritur intracranial shkakton gradient presioni dhe shift të trurit.

Shkaqet:
1. Çrregullime metabolike (hiposkia, hipoglicemi, hiperglicemi)
2. Intoksikimi nga barnat (overdose me opiade, benzodiazepine)
3. Intoksikimi me alkol
63
4. Konvulksionet
5. Dëmtime primare të trurit
Parimi kryesor i trajtimit është mjekimi i shkaqeve të komës dhe mbështetja e funksioneve vitale.

Koma hipoglicemike është komplikacioni më i shpejtë dhe i rrezikshëm i hipoglicemisë.

Hipoglicemia ndodh kur glukoza në gjak është 50mg/dl ose më pak.

Shenjat klinike:
1. Djersë, uri e shprehur
2. dridhje
3. ankth
4. dhimbje koke
5. takikardi
6. palpitacione
7. ndjenjë të fikëti
8. asteni
9. çrregullim i përqendrimit
10. konfuzion
11. koma
12. konvulsione
13. shenja Babinski
14. çrregullim i shikimit
15. paralizë faciale
16. hemiparezë
17. kriza epileptike.

Kujdesi infermieror:
1. Kur pacienti është i vetëdijshëm, duhet të pijë lëngje të ëmbla nga goja si dhe karbohidrate.
2. T'i jepet glukagon dhe perfuzione glukoze 10%.

Infermierja instrumentare ka përgjegjësi:

1. Përgatitjen e mjeteve dhe pajisjeve në fushën sterile
2. Ruajtja e sigurisë dhe integritetin e fushës sterile gjatë proçedurës kirurgjikale
3. Observimi i skuadrës kirurgjikale për shkelje të teknikës sterile
4. I jep instrumentat sterile, suturat dhe pajisjet e nevojshme mjekut operues
5. Vlerësimi i fushës sterile dhe pjesëmarrja për nevojat e kirurgut
6. Numërimi i instrumentave dhe pajisjeve të përdorura në operim

64
Organizimi i sherbimit spitalor ne shqiperi dhe roli i tyre.
Sistemi shendetesor ne Shqiperi eshte kryesisht publik.Shteti siguron pjesen me te madhe te
sherbimeve qe i ofrohen popullates si ne fushen e promocionit,parandalimit,diagnostifikimit dhe
kurimit.Ne sektorin publik rolin e liderit e luan Ministria e Shendetesise e cila eshte hartuese dhe
pergjegjese per politikat dhe strategjite e sistemit shendetesor,per rregullimin e tij si dhe per
kordinimin e te gjithe aktoreve brenda dhe jashte sistemit
Sherbimi shendetesor parandalues,diagnoztifikues dhe kurues eshte u organizuar ne 3 nivele:
-sherbimi paresor
-sherbimi spitalor dytesor
-sherbimi terciar
Sherbimet e shendetit publik dhe promocionit ofrojne sherbimet e tyre dhe nje sere institucionesh
nacionale si:

-Qendra kombetare e transfuzionit te gjakut e cika ka si qellim sigurimin e gjakut dhe produkteve te tij
per te plotesuar ne menyren me optimale kerkesat per transfuzione qe nevojiten per trajtimin e
personave te aksidentuar,pacienteve qe vuajne nga anemia e rende dhe kronike,pacienteve me
ca,pacienteve qe do tu nenshtrohen nderhyrjeve kirurgjikale,grave qe kane hemoragji te madhe gjate
lindjes.Sherbimi kombetar i transfuzionit eshte i perbere nga 29 banka gjaku,3 ne tirane dhe 26 ne
rrethe

-qendra kombetare e mirerritjes,zhvillimit dhe rehabilitimit te femijeve.

Ne tirane eshte ngritur si qender kombetare,diagnoztikuese,trajtuese e trainuese ne vitin 2000,mbi
bazen e spitalit diagnostik ne tirane.Misioni i saj eshte permiresimi i cilesise se jetes se femijeve me
nevoja te vecanta,si dhe mbeshtetje e familjareve te tyre,per ti pasur partner ato ne ruajtjen e gjate
te rehabilitimit,kujdesit dhe edukimit te ketyre femijeve.

-Klinika stomatologjike universare: funksionon ne baze te rregullores si dhe udhezimeve perkatese te

ministrise se shendetesise.Ofron sherbime te specializuara ne kirurgji maximofaciale,terapi,ortopedi
dhe siguron formimin profesional te mjekeve specializant
-Qendra kombetare e Inxhinierise biomjekesore.Qellimi i saj eshte profilaksia dhe mirembajtja e
paisjeve mjekesore me qellim qe paisjet mjekesore te kombinuar me personelin e institucioneve
shendetesore
-Qendra kombetare e kontrollit te barnave.
Eshte institucion pergjegjes per kontrollin e cdo veprimtarie ne fushen e farmaceutikes
Ajo ushtron kontroll mbi:
-veprimterite e fabrikimin,mjediset dhe paisjet e tij
-trajtimin me shumice dhe pakice si dhe kushtet ruajtese se barnave
-lendet e para medikamentoze dhe lendet ndihmese ambalazhuese
-barnat e importuara nga te gjitha subjektet e licensave
-qendra kombetare e cilesise,sigurise dhe akomodimit te institucioneve shendetesore
65
Me perjashtim te tiranes ku ne kuadrin e nje projekti pilot eshte riorganizuar sherbimi shendetesor
paresor dhe eshte krijuar ASHR-ja.

Roli infermieror ne repartin e reanimacionit

1.Pritja e pacientit ne sherbimin e reanimacionit.
-matja e parametrave vitale dhe shenimi me kujdes ne fleten e ndjekjes se pacientit
-Ketu perfshihen gjithashtu vleresimi i shkalles Glasshow dhe kontrollimi i pupilave
-vezhgimi dhe kontrolli imtesisht i te semurit dhe i funksionimit te katetereve
venoze,urinare,drenave,sondes nazogastrike qe mund te kete i semuri
-marrja ne dorezim i karteles klinike dhe gjithe ekzaminimet e kryera

2.kujdesi i rrugeve venoze periferike dhe centrale

-mjekimi dezinfektimi dhe nderrimi i garzave mbrojtese dhe leukoplasteve cdo 24 ore
-kontrolli i funksionimit ose tejshkueshmerise se kateterit venoz
-heparinizimi i rrugeve venoze
-nderrimi i kateterit venoz periferik cdo 48-72 ore ose me heret nese vihen re shenjat e inflamacionit
-mbledhje e kateterit nqs ka inflamacion sipas porosise se mjekut
-kujdes ne teknikat e aplikimit te medikamenteve dhe perfuzioneve te cilat mund te shkaktojne
demtime te medha venoze
-per shmangien e infeksioneve duhet treguar kujdes me shiringat e perdorura dhe me nderrimin e
aparateve te perfuzioneve sa here nderrojme flakon

3.trakeotomia
-vezhgimi i trakeotomise ne oret e para per hemoragji te mundshme ose zhvendosje nga pozicioni
-mjekimi dhe nderrimi i garzes se trakeotomise sa here te jete e nevojshme
-berja e gjimnastikes se muskujve se trakese duke ndryshuar pozicion
-aspirimi i sekrecioneve nga trakeotimia duke ruajtur me rigozitet kushtet esterilikidit per shmangien
e sekrecioneve
-vezhgimi i sekrecioneve per ngjyren dhe viskozitetin
-marrje e kultures nga trakea ne rast temperature,me porosi te mjekut
4.aplikimi i terapise ditore dhe rendesia e saj:
-kontrolli me kujdes i medikamentit qe do te aplikohet
-doza e sakte e pershkruar nga mjeku
-ora e sakte ne te cilen do te aplikohet
-menyra e aplikimit
-observimi i pacientit gjate marrjes se medikamentit per efekte anesore te mundshme
5.ne rast dekubituesesh
-higjena e pacientit ku perfshihen banjoja,fshirja me kujdes,masazhimi,perdorimi i kremrave apo
spray antidekubitues
-nderrimi i pozicionit cdo dy ore,tendosje e carcafeve,perdorimi i dyshekeve me ajer dhe jastekeve
per pozicione te ndryshme.
66
-dieta e pasur me proteina
-kujdes i vecante tregohet tek pacientet me faktore risku me te larte per te bere dekubituese si pshm
tek te semuret me diabet,anemi etje .

Injeksioni s/c konsiston në injektimin e medikamentit në indin adipoz nën lëkurë, ku absorbimi i
medikamentit është i ngadaltë.

Vendet e aplikimit:
1. Zona absominale.
2. Zona e muskulit deltoid.
3. Kuadrati superior ekstern i kofshës.
4. Zona retroskapulare.
5. Zona gluteale

Teknika e injektimit:
1. Lani duart.
2. Përgatisni karrocën e terapisë më materialet vijuese: kartela infermierore, medikamenti, tabaka,
pambuk për dezinfektim, shiringë për një përdorim, age për një përdorim, doreza.
3. Përgatisni medikamentin.
4. Vishni dorezat dhe vendosni pacientin në pozicionin e duhur.
5. Dezinfektoni lëkurën me pambuk dhe alkool.
6. Injektoni solucionin dhe vendosni pambuk në vendin e aplikimit.
7. Nuk duhet ta masazhoni vendin e aplikimit.
8. Hidhni agen në vendin e dugur, hiqni dorezat, lani duart.
Shembuj medikamentesh: Insulina dhe heparina

Egzaminimet radiologjike,cilat jane dhe per cfare sistemi indikohen.

Radiologjia
Nje tufe e madhe e vetme me rreze x kalon neper trup,duke prodhuar nje pamje te strukturave te
brenshme ne nje film te ndjeshem ndaj rrezeve x.Rrezet x perdoren ne doza me te vogla ku
ekzaminohen inde te buta si gjoksi (mamografia) dhe kur duhet te percaktohet dendesia e kockave
(densiometria e kockave).Kontrasti me rreze x gjithashtu perdoret per te marre pamje nga enet e
gjakut (angiografia),te sistemit urinat (urografi) dhe te TGI (contrast rrezesh x me Barium)

Ekografia
Eshte nje metode diagnostikuese qe perdor vale zanore me frekuence te larte per te prodhuar
imazhe relativisht te sakta te strukturave te brendshme te trupit.Realizohet duke perdorur nje sonde
ne kontakt te jashtem me lekuren ose sonde te brendshme ne varesi te organit qe do te ekzaminohet
dhe informacionit qe do marrim.

67
Indikacionet e ekografise
-vlersimi I fetusit
-vleresimi I teresise se aparatit urogenital
-semundje te kolecistes
-vleresimi I fluksit te gjakut ne vaza
-marrje te materialit bioptik me ane ten je ageje
-vleresimi I gjendrave te gjirit
-vleresimi I gjendres tiroide
-studimi I zemres (echo grafi )
-diagnoza e disa formave infeksioni
-vleresimi I enomalive te tendinave,muskujve dhe indeve te buta
Tomogrfia e kompjuterizuar (CT)
Eshte ekzaminim joinvaziv qe ndihmon ne diagnostikimin dhe me pas ndjekjen e semundjeve te
ndryshme.Ky ekzaminim ne saje te rrezeve x perfton imazhe aksiale te trupit te cilat perpunohen nga
kompjuteri.CT krahasuat me Radiografine e thjeshte,jep informacion me te detajuar ne
traumat,tumoret,dhe semundje te tjera te trupi.
Indikacionet:
-Diagnostifikimi I semundjeve te kraharorit,kokes dhe barkut
-diagnoztifikimi I semundjeve te ndryshme,malinje te mushkerive,melcise dhe pankreasit sepse
konfirmon prezencen e tumorit,dimensioned e sakta te tij,lokalizimin dhe shtrirjen e tij Brenda ose
jashte organit te prekur
-diagnoza e semundjeve te kolones vertebrale dhe traumave te anesive te siperme dhe te poshme
deri te kockat me te imeta
-diagnostikimi I semundjeve vaskulare te cilat mund te shkaktojne ishemi cerebrale,insuficence
renale etj
Rezonanca magnetike
Ekzaminimi imazherik joivaziv,pa dhimbje qe ndihmon mjeket në diagnostikimin e sëmundjeve të
ndryshme , kur metodat e tjera radiologjike janë të pamjaftueshme. Rezonanca Magnetike, pra RM,
përdor fushë të fuqishme magnetike, valë elektromagnetike dhe një kompjuter për të prodhuar
pamje të detajuara të organeve, indeve të buta, kockave dhe virtualisht të gjitha strukturave të tjera
të brendshme të trupit.
RM nuk përdor rrezatim të jonizuar (rrezet x). Imazhet e detajuara të RM i mundësojnë mjekut të
vlerësojë më mirë pjesët e trupit dhe patologji të veçanta që nuk mund të përcaktohen në mënyrë të
përshtatshme me metodat e tjera të imazherisë si rreze x, ultratingujt ose tomografinë e
kompjuterizuar(e quajtur edhe CT ).

Rezonanca Magnetike e sistemit muskuloskeletal përdoret për të diagnostikuar apo vlerësuar:

• dëmtimet e meniskut, ligamenteve, kartilagos tendoneve dhe muskujve.
• frakturat (në pacientë të veçantë).
• patologjitë e diskut spinal (p. sh, hernia diskale).
• dëmtimin e shtyllës kurrizore pas traumave
• dëmtimet e lidhura me sportin dhe çrregullimet e lidhura me punën të shkaktuara nga sforcimi i
përsëritur ose goditjet e fuqishme.
68
• infeksionet (p. sh. osteomieliti).
• tumoret (p. sh. tumoret fillestare dhe metastazat) që përfshijnë kockat dhe kyçet
• dhimbjen, ënjtjen ose hemorragjinë në indet brenda dhe përreth kyçeve dhe kockave.
Rezonanca Magnetike gjithashtu përdoret për të diagnostikuar:
• tumoret e kraharorit, abdomenit ose pelvisit
• patologjitë funksionale dhe anatomike të zemrës.
• tumoret dhe anomalitë e tjera të organeve ripro¬dhuese (p. sh. uterusin, ovaret, testikujt,
prostatën).
• sëmundje të mëlçisë ose organeve të tjera (kur diagnoza nuk arrihet me teknika të tjera).
• anomali dhe sëmundje vaskulare, arteriale dhe venoze(Angiografia RM).
• patologjitë e tëmthit dhe rrugëve hepatobiliare (MRCP) si alternative e ERCP invazive.
Si funksionon procedura?
Ndryshe nga ekzaminimet konvencionale me rreze x dhe tomografia e kompjuterizuar (CT), RM-ja nuk
ka radiacion. Ajo përdor fushën magnetike e cila përfitohet nga rryma elektrike. Ndërkohë që ju rrini
shtrirë brenda njësisë së RM-së, valët elektromagnetike drejtohen tek protonet në zonën e trupit tuaj
që do të studiohet. Nën ndikimin e fushës magnetike, këto protone ndryshojnë pozicionin e tyre,
duke prodhuar sinjale që kapen nga bobinat. Më pas një kompjuter përpunon sinjalet dhe prodhon
një seri imazhesh secila prej të cilave tregon një shtresë të hollë të trupit që më pas përpunohen në
pamje 3 dimensionale shumëplanëshe.
Për shkak se protonet janë më të shumtë në molekulat e ujit, imazhet RM tregojnë diferenca në
përmbajtjen e ujit në inde të ndryshme të trupit. Si rrjedhim, RM është veçanërisht e përshtatshme
për të zbuluar çrregullimet në zonat e sëmura të trupit, për shembull, zonat e prekura nga tumoret,
infeksionet dhe inflamacionet të cilat ndikojnë në prishjen e ekuilibrit të lëngjeve në qelizë dhe jashtë
saj. Në përgjithësi, diferencimi i indeve anormale (të sëmura) nga indet normale është veçanërisht më
i lehtë me RM sesa me modalitetet e tjera të imazherisë siç janë rrezet x, CT dhe ultratingujt.
Përfitimet
• Rezonanca Magnetike është një teknikë jo-invazive e imazherisë që nuk përfshin ekspozimin ndaj
radiacionit ,prandaj eshte e pershtatshme per te gjitha moshat.
• Imazhet e RM të trurit dhe strukturave të tjera kraniale janë më të qarta dhe më të detajuara se me
metodat e tjera të imazherisë. Ky detaj e bën RM një mjet të pazëvendësueshëm në vlerësimin e
shumë patologjive te trurit, përfshirë dhe tumoret.
• Angiografia RM jep imazhe të detajuara të enëve të gjakut..
• RM e indeve të buta të trupit – siç është zemra, mëlçia dhe shumë organe të tjera – kanë një
ndjeshmëri të madhe për të identifikuar dhe karakterizuar patologjitë dhe lezionet lokale në krahasim
me metodat e tjera të imazherisë. Ky detaj e bën RM një mjet të pazëvendësueshëm në
diagnostikimin e hershëm dhe vlerësimin e shumë lezioneve fokale dhe tumoreve.
• RM është provuar si metoda më e vlefshme në diagnostikimin e shumë patologjive përfshirë
kancerin, sëmundjet e zemrës dhe enëve të gjakut dhe ato të sistemit muskuloskeletal.
• RM jep informacion të detajuar jo vetëm për strukturën e një organi po edhe për funksionin e tij.
• Lënda e kontrastit e përdorur në ekzaminimet e RM ka më pak mundësi të prodhojë reaksione
alergjike sesa kontrastet me bazë jodi të përdorura ne CT.

69
Rreziqet
• Rezonanca Magnetike nuk paraqet ndonjë rrezik për pacientin kur ndiqen udhëzimet përkatëse të
sigurisë.
• Megjithëse fusha e fortë magnetike nuk është e dëmshme në vetvete, pajisjet mjekësore që
përmbajnë metale mund të keq-funksionojnë ose të shkaktojnë probleme gjatë një ekzaminimi RM.
• Ka një rrezik shumë të vogël për reaksion alergjik nëse injektohet lëndë kontrasti. Reaksione të tilla
janë zakonisht të lehta dhe kontrollohen mirë nga medikamentet. Fibroza nefrogjenike është
aktualisht një komplikacion i rrallë i RM që mendohet të shkaktohet nga injektimi i disa (por jo të
gjitha) kontrasteve të RM në pacientë me funksionim të dobët të veshkave.
• Megjithëse nuk ka asnjë arsye për të besuar se Rezonanca magnetike dëmton fetusin, efektet e
fushës së fortë magnetike nuk janë kuptuar mirë. Për këtë arsye rekomandohet qe gratë shtatzëna te
këshillohen paraprakisht me mjekun përpara se te kryejne kete ekzaminim.
RM është zgjidhja më e mirë për ekzaminimin e:
• Trurit
• Artikulacioneve si gjuri, shpatulla, kyçi i dorës e i këmbës etj
• Shtyllës kurrizore për sëmundje të diskut
• indeve te buta
Aktualisht RM është ekzaminimi më i ndjeshëm i imazherisë së kokës (veçanërisht trurit) rutinë në
praktikën mjekësore.
Rezonanca Magnetike e Gjirit është metoda më e avancuar diagnostikuese e gjirit, e cila ofron
informacion të vlefshëm rreth shumë patologjive të gjendrës mamare që nuk mund të merren
përmes modaliteteve të tjera të imazherisë, siç janë mamografia dhe ekoja duke çuar në diagnozën e
saktë. Rekomandohet fuqishem sidomos per pacienten me risk te larte per zhvillimin e kancerit te
gjirit sic jane ata me predominance genetike ( BRCA1 dhe 2) histori familjare, kancer te ovareve ,
pacientet me gji te dendur ne mamografi apo te diagnostikuar me pare me lezione prekanceroze.
Rezonanca Magnetike e gjithë trupit (whole body MR) është ekzaminim i detajuar i gjithë trupit (nga
koka deri te këmbët) që realizohet me anë të sitemit modern TIM të RM dhe përdoret në
diagnostikimin dhe percaktimin e shkallës së përhapjes të shume patologjive.

Kujdesi infermieror tek pacientet post-operator

-Fraza post-operatore esht fraza e trete dhe finale e eksperiences kirurgjikale
Ajo fillon pranimin e pacientit ne dhomen e zgjimit ose ne reanimacion dhe mbaron me nje vlersim ne
klinike ose shtepi
Periudha post-operatore mund te ndahet ne dy faza
1-Faza e pare esht periudha e oreve te para pas operacionin,ku pacienti eshte akoma nen efektin
anestezise
2-Faza e dyte eshte koha per sherimin dhe parandalimin e komplikacioneve
Kujdesi infermieror
-Rivendosja e ekuilibrit psiqik te paceientit

70
-Parandalimin e komplikacioneve te dhimbjeve
-kthimin e pacientit ne funksion normal

Diagnozat mjekesore qe kerkojne intervent te menjehershem kirurgjikal

Emergjencat kirurgjikale jane urgjenca mjekesore qe kerkojne intervent te menjehershem kirurgjikal
per zgjidhjen e problemit
Disa nga diagnozat mjekesore qe kerkojne ndihmen e menjehershme te kirurgut jane:
-tamponada kardiake
-pneumotoraks

Dekubituset,klasifikimi I tyre,parandalimi ..
Dekubitueset jane plaget e shkaktuara nga presioni mbi lekuren qe mbulon praminencat kockore
(pjese te dal ate trupit te ekspozuara ndaj shtypjes).
Quhen ndryshe dhe “plage te shtratit” .Formohen nga mos ajrosja e lekures.
Ndoshin shpesh mbi zonat kockore ose kercore si:
Artikulacionet,gjunjet,muskujt gluteal,kembet,berrylat.
Kane 4 stade.
1.Grada e pare skuqje,abrasion ne epiderme
2.grada e dyte skuqje dhe flluska ne epiderme
3.grada e trete prezenca e indit nekrotik,ne derme,muskuj,kocke
Klasifikohen ne 4 grade:
-Eriteme e mufizuar nga lekura e paprekur.Shenjat klinike jane: edeme,hipertermi locale
-Humbja e pjesshme e lekures,epidermes dhe pjeses te dermes jane te demtuara.Humbja eshte
siperfaqesore
-Humbje e lekures se demtuar ose e indit subkutan te nekrotizuar

(varianti a) Stresi është një fenomen kompleks që përcaktohet si një stimul ose përgjigje që
shkakton tension fizik ose emocional.
Shkaqet: Shqetësim për moshën trupore, mërzitje për shëndetin e një pjesëtari të familjes, shpenzime
të jetesës, shqetësime për pronat, mërzitje për një krim të ndodhur, etj.

Përgjegjësia kryesore e infermierit është të ndihmojë individin të përballojë stresin dhe të përshtatet
ndaj tij duke përfshirë: vlerësimin e aftësive të individit për të përballuar faktorët stresues,

71
përcaktimin e faktorëve që mund të çojnë në përballim të pasuksesshëm, zbatimin e ndërhyrjeve
infermierore për t'ju përshtatur rasteve të stresit. Infermierët duhet të njohin dhe të përballojnë
stresin efektivisht në jetën e tyre.
(varianti b) Stresi është gjendja emocionale dhe fiziologjike që njerëzit shfaqin në situata që ata i
perceptojnë të rrezikshme apo kërcënuese për ta.

Shkaqet: Ngjarjet katastrofike, ndryshime të mëdha në jetën e tyre, telashe të përditshme.

Metoda relaksuese: Terapi me muzikë, rivlerësim.
Detyra e infermierit është të përcaktojë se çfarë lloj aktiviteti për reduktimin e stresit është më i
përshtatshëm dhe të inkurajojë përdorimin e rregullt të tyre.

Dorezat sterile janë të domosdoshme për të mbrojtur infermierin nga kontakti me agjentet
patogjene prezente në gjak dhe në substancat e eliminuara.
Manipulimet që kërkojnë doreza:
1. Kur ekziston rreziku i kontaktit me gjak, sekrecione apo mukoza.
2. Kur është e dëmtuar lëkura e pacientit.
3. Kur është e dëmtuar lëkura e duarve të infermierit.
4. Për kryerjen e higjienës së ambjentit.
5. Gjatë injeksioneve i/v, i/m. 6. Gjatë operacioneve, etj.

Kimioterapia është përdorimi i medikamenteve antikanceroze që synojnë eleminimin ose

kontrollimin e rritjes së qelizave kanceroze. Disa nga problemet më frekuente (efektet anësore) janë:
1. Stomatiti
2. Alopecia
3. Lezione metastatike në lëkurë
Ndërhyrjet infermierore:
1. Shpëlarja e gojës me solucione saline çdo dy orë
2. Përdoret furçë e butë për pastrimin e dhëmbëve
3. Rekomandohet të hiqen protezat dentare
4. Përdoret solucion lubrifikues për buzët
5. Shmangen ushqimet pikante dhe temperaturat ekstreme të ushqimeve
Në alopeci
1. Sigurohet informacioni
2. Support psikologjik
3. Shampo rekomandohet nga dermatologu dhe ndihmojmë në mbajtjen e higjenës
4. Parandalohen traumat potenciale të skalpit
5. Lubrifikohet skalpi me pomade

72
Për lezionet
1. Mbajtja e higjenës
2. Reduktimi i florës bakteriale
3. Reduktim i aromave të pakëndshme
4. Parandalimin e traumave sekondare në lëkurë

Hemokultura,mjetet qe perdoren
Gjaku per hemokulture meret ne momentet kur te semurit i ngrihet temperatura dhe meret ne
kushte sterile.

Materialet:
-tabaka
-kompresa sterile,alkool ose betadine
-zhgut
-pambuk
-age per punksion venoz
-shiringe sterile
-doreza sterile
-flakon hemokulture

Marrja e urinës
Teknika:
1. I shpjegohet pacientit proçedura
2. Lahen duart,
3. Vishen dorezat sterile,
4. Merret një uturak i zakonshëm,
5. Vendoset etiketa në mbajtësin e urinës me informacionet që duhen,
6. Garantohet intimiteti i pacientit,
7. Afrohet uturaku ose ndihmohet pacienti për në banjë,
8. Lihet pacienti të kryejë proçedurën nëse është i aftë,
9. Merret kampioni i urinës,
10. Pastrohet uturaku,
11. Ndihmohet pacienti të lajë duart,
12. Shoqërohet në shtrat dhe sigurohet që është mirë,
13. Çohet kampioni i urinës në laborator dhe sigurohet që është me fletën shoqëruese,
14. Lahen duart dhe regjistrohen të dhënat.

73
Drenimi llojet e drenave dhe perdorimi I tyre.
Vendosja e nje dreni ben te mundur eleminimin e mbetjeve pas nje nderhyrje kirurgjikale ato kan rol
mbrojtes dhe parandalues .

Llojet me te perdorura jan :

1. dreni tubular
2. drenimi ne forme cigareje , dren me shum vrima
3. drenimi prenos ,ka nje tub te jashtem te but
4. drenimi rendon,ka nje sistem mbledhes me vakum
5. drenimi cattel,presiston brenda rrugeve biliare
6. drenimi petzer ,drenon kolecisten duodenin dhe kolonin

Sonda nazogastrike
Nese na duhet te aspirojme per mbrojtjen gastrike dhe te mbajme bosh stomakun perdorim sonde
nazo gastrike.
Perdoret
-kur kemi semundje dhe trauma te traktit gastro-intestinal,
-kur kryejme nderhyrje kirurgjikale,
-ne raste helmimi,
-kur duam te nxjerrim mostra nga stomaku per analiza
-ne rastet e melenave
-per te ber lavazh stomaku

Sondazhi gastrik eshte futja e nje sonde ne stomak nga hunda per te hequr apo per te future
solucion direct ne stomak
Indikacionet:
-aspiracion gastrik
-ushqyerje enterale
-lavazhin gastrik
-administrimin e medikamenteve
-vleresime diagnostike

Komplikacionet
1. irritim i hundes
2. irritim te kavitetit oral
3. shtypje te nivelit to hundes
4. refluks nazogastrik
5. demtim to stomakut

74
Mjetet:
-sonde gastrike
-doreza jo sterile
-kompresa
-lubrifikant
-gote uji
-shiringa 60ml
-stetoskop
-leukoplast
-leter
-dezinfektant

Kujdesi infermieror:
Sonda nazo gastrike mund te shkaktoje irritim te hundes dhe kavitetit oral te pacientit.
Duhet mbajtur higjena orale dhe e hundes
Duhet kujdes sepse sonda shkakton shtypje te zgjatur ne nivelin e hundes
INFERMIERI DUHET TE:
-lubrifikoje dhe pastroje vrimat e hundes
-administroje higjenen orale dhe te lageshtoje buzet here pas here
-te siguroje komfortin e pacientit
-te sigurohet qe mukoza te mos demtohet
-te raportoje cdo ndryshim
-te pozicionoje pacientin ne pozicion fouler per te siguruar komfort.

Perdorimi i citostatikeve,pergatitja dhe perdorimi i tyre

Citostatiket perdoren per mjekimin e semundjeve malinje dhe pengojne ciklin qelizor.Jepen te
kombinuara ose te vetme.Megjithate efekti i tyre nuk eshte i garantuar,kjo sepse ka qeliza tumorale
qe jane jashte ciklit qelizor dhe jane rezistente ndaj mjekimit dhe procesi kancerogjen fillon perseri.

Japin efekte anesore ne:

-kocka
-traktin gasto intestinal:nauze,te vjella,diarre
-alopeci(renie flokesh vende vende) :infeksione,temperatur
Marrja e analizes nga fecet lejon qe te kerkohet drejt problemeve intenstinale
1.parazit
2. prezenc gjaku
3. mikroorganizma patogjen
Teknika
I shpjegohet pacientit rendesia e marries se kesaj analize dhe procedure, vishen doreza, pozicionohet
pacienti ,futet tamponi ne rektum nepermjet anusit rreth 2 cm ,rrotullohet ne mukozen rektale dhe
75
terhiqet futet tamponi ne epruvet dhe mbyllet me pambukun steril te enes, hiqen dorezat ,lahen
duart ,shoqerohet tubi me etiketen perkatese duke e plotesuar me kujdes ,dergohet tubi ne laburator
sa me shpejt te jet e mudur kur nuk eshte e mundur ruhet menjeher per disa or ne temperatur plus 4
grad ceisius .

Nauze dhe te vjella

Te perzierit dhe te vjellat jane pergjithesisht simptoma te nje semundje themelore,por edhe
simptoma per arsye te vecanta specifike.
Nauzea eshte ndjesia qe stomaku deshiron te zbrazet,ndersa e vjella eshte pikerisht akti i sforcuar
dhe i detyruar i zbrazjes se permbajtjes se stomakut.

Kemba diabetike,mjekimi
Demtimi ulceroz i kembes diabetike eshte nje ulceracion qe mund te formohet ne pjesen e kembes
dhe kaviljes tek personat e prekur nga diabeti i tipit 1 dhe 2
-mjekimi i thjeshte apo i avancuar ne varesi te lezionit
-shkarkimi i presionit patologjik duke perdorur corape medikimi
-terapi me antibiotike ne rastet e infeksioneve te dukshme por edhe ne rastet e infeksioneve jo te
dukshme si psh pacient me veshtiresi ne qarkullimin e gjakut tek gjymtyret e poshtme
-kontrolli i glicemise
-trajtimi kirurgjikal
-trajtimi ishemik

Kujdesi infermieror:
1.Pozicionimi I kembes
2.Kujdesi per lekuren
3.Kujdesi ne larjen dhe tharjen midis gishtave tharja duhet te jete shume e mire
4.Perdorimi I krmrave hidratues
5.Nese ka te rekomanduar corapen veshja e sakte e saj
6.Prerja e thonjeve

Simptomat
-Skuqje ose lezione në këmbë ose në gjymtyrë;
-Dhimbje të ndryshme në këmbë;
-Ecje me vështirësi;
-Ndryshimi i ngjyrës së lëkurës të një pjese apo në tërë këmbën;
-Këmbë të ftohta

76
-Enjtje të këmbëve dhe kaviljes;
-Ethe ose temperaturë e lidhur me skuqjen ose enjtjen e këmbës

Parandalimi:
-Kryerja e një pastrimi të këmbëve çdo ditë, larja me ujë të vakët dhe sapun, pastaj të thahen
plotësisht dhe nëpërmjet gishtave;
-Higjiena e përditshme është e nevojshme për të zbuluar në kohë lezionet ulceroze;
-Përdorimi i kremrave me aromë dhe pa alkool për ta mbajtur lëkurën elastike. Kremi nuk përdoret
mes gishtërinjve;
-Mjeku duhet të bëjë kontrollet e këmbëve tuaja për të parë praninë ose jo të lezioneve dhe për të
kontrolluar ndjeshmërinë, të paktën çdo vit;
-Përdorimi i çorapeve varikoze;
-Evitoni konsumimin e duhanit;
-Mbani nën kontroll diabetin;
-Kallot mund të rrisin presionin nën lëkurë dhe pastaj të shkaktojë lezione ulceroze;
-Mbajtja në mënyrë të vazhdueshme e temperaturës në nivel kutan të këmbëve.

IRA është pakësimi akut i filtrimit glomerular që shkaktohet nga sëmundje parenkimale intrinsike
ose nga ndryshime në hemodinamikën intra-renale që shoqërohet me rritje të shpejtë të azotemisë.
Është një keqësim i shpejtë i funskioneve renale.

Klinika:
1. Oliguri
2. Azotemi
3. Prishje elektrolitike

Vlerësimi infermieror
1. Ekzaminimi fizik
2. Vlerësim i shenjave vitale
3. Merren analizat e gjakut dhe të urinës
4. Vlerësim psikosocial

Kujdesi infermieror:
1. Terapia dietike: përfshin format e mbështetjes ushqimore, ushqyerja totale parenterale.
2. Terapia medikamentoze: diuretikët, dopaminë.
3. Terapia e rivendosjes renale: dializa, hemodializa.

SIDA,ceshte,shenja madhore e saj,ndryshimi me HIV

77
Virusi HIV eshte virusi I mungeses se imunitetit te njeriut,eshte nje virus qe shkaterron sistemin
imunitar. Pa nje sistem te fort imuniteti trupi gjen veshtiresi ne luftimin e semundjeve te ndryshme.

Trasmetimi:
1. Shumica e njerëzve marrin virusin duke pasur marrëdhënie seksuale të pambrojtura me dikend që
është i infektuar me HIV.
2. Një tjetër mënyrë për marrjen e virusit është nëpërmjet shkëmbimit të gjilpërave të drogës me
dikend që është i infektuar me HIV.
3. Virusi mund edhe të kalohet nga nëna tek fëmija e saj gjatë shtatzënisë, lindjes, apo gji me gji.

Simptomat:
-dhimbje koke
-nauze,te vjella
-lodhje kronike
-dhimbje muskujsh
-dhimbje fyti
-ethe
-djersitje e tepert naten
-njolla ngjyre vjollce qe nuk hiqen
-renie ne peshe ne menyre te pashpjegueshme
-diarre e vazhdueshme..

AIDS-sindroma e fituar e mungeses se imunitetit,eshte gjendja qe pason kur trupi eshte I infektuar
me virusin HIV
Kalon nga faza e mbartesit te virusit ne fazen e semundjes

Maska e oksigjenit.Si vendoset?

-Maska e oksigjenitt duhet te mbuloj hunden dhe gojen e pacientit
-Maska ka anash disa hapje qe lejojn daljen e dioksidit te karbonit
-infermieri duhet te pershtas madhesin e maskes me moshen e pacientit ne menyr qe maska te
qendroj dhe te puthitet sa me mir

Maska e thjeshte eshte paisje hapjeje laterale pa valvula te perkulshme qe lejon nxjerrjen e ajrit te
aspiruar CO2
-verifikojme pershkrimin I mjekut
-informojme pacienti
-vendosim pacientin ne pozicion gjysemulur
-I themi pacientit te fryje hundet
-lajme duart
-monitorojme sistemin e oksigjenimit
-verifikojme burimin O2
78
-I vendosim masken
-verifikojme nese nuk ka rrjedhje
-mbikqyrim suturimin O2
-e ndrrojme masken cdo dite si dhe ujin e destiluar te lageshtuesit

Krizë hipertensive quhet rritja e presionit sistolik >= 140mmHg ose presionit diastolik >=
90mmHg. Trajtimi konsiston në rënien në peshë, modifikimet në marrjen e alkoolit, shmangia e pirjes
së duhanit dhe terapia me medikamente si diuretikë, beta-adrenalgjezik bllokues. Pacientët me krizë
hipertensive shtrohen në shërbimet e reanimacionit, ku marrin terapi i/v antihipertensive si nipride,
nitroglicerinë, nifedipinë sublinguale.

Kateteret venoz central

Kateteret qendror vendosen ne vena te medha si subklavia,jugulare etj nga mjeket por I gjithe procesi
asistohet nga infermieret te cilat pergatisin materialet e nevojshme dhe ndihmojne mjekun,pacientin
per nje nderhyrje sa me te sakte dhe ne kushte sterile.

Aplikimi intravenoz kur indikohen vendet teknikat dhe mjetet e nevojshme ?

Aplikimi intravenoz indikohet :

1- Kur kemi prishje te venes
2- Pozicioni jo I rregullt I krahut
3- Marja e shpejt e perfuzionit
4- Mosfiksimi I mir I kateterit venoz
5- Temperature e larte e pacientit

Vendet ku mund te kryejm nje aplikim intravenoz jane :

1- Parakrahu
2- Dorsali
3- Ne kok
4- Ne kemb
5- Jugulare
6- Femorale

Mjetet e nevojshme jane:

1- Kateteri venoz

79
 2- Leukoplasti
3- Garza
4- Alkoli
5- Dorezat
6- Zhguti
7- Nje shiringe me fiziologjik 0.9%

Cili eshte kontakti I pare I pacientit me nje sherbim shendetesor paresor dhe spitalor.

Infermieri pasi pyet pacientin dhe merr nje informacion te pergjithshem jep nje ndihme nese
eshte e nevojshme dhe me pas lajmeron mjekun.

Si behet shoqerimi I pacientit ne dhome nga infermieri sipas repartit?

Nese pacienti eshte ne gjendje te vetedijeshme ecen vete dhe shenjat vitale jane normale
infermieri e shoqeron duke e drejtuar ate ne repartin ku do te trajtohet. Nese pacienti nuk
eshte ne gjendje te ece ( ka pesuar nje trauma, paralize, apo nderhyrje kirurgjikale) infermieri
ben te mundur shoqerimin e tij me barrele ose karroce duke e akomoduar pacientin aaty dhe
duke e shoqeruar ne repartin perkates.

Pergatitja e gruas per vizite gjinekologjike

1. Akomodimi
2. Veshja
3. Marrja e nje anamneze te hollesishme
4. Ekzaminimi objektiv dhe subjektiv
5. Matja e gjatesise dhe peshes
6. Matja e perimetrit te abdomenit
7. Shenim I te dhenave ne kartele
8. Pozicionimi ne kaluc
9. Dezinfektimi I zones genitale
10. Pergatitja e mjeteve per te asistuar mjekun

Insuficenca renale akute, shenjat klinike, kujdesi infermieror?

Insuficenca renale akute paraqet nje renie te menjehershme te funksionit te veshkes. IRA është
pakësimi akut i filtrimit glomerular që shkaktohet nga sëmundje parenkimale intrinsike ose nga
ndryshime në hemodinamikën intra-renale që shoqërohet me rritje të shpejtë të azotemisë. Është një
keqësim i shpejtë i funskioneve renale.
80
Shenja klinike:

1. oliguri
2. azotemi
3. prishje elektrolitike

Kujdesi infermieror:
1. Terapia dietike perfshine: format e mbeshtetjes ushqimore ushqyerja totale parenterale
2. Terapia medikamentoze: diuretike dhe dopamine
3. Terapia e rivendosjes renale: dializa dhe hemodializa.

Mbledhja e kampionit të urinës te bebet.

Ndahet në 3 faza:
Faza e parë është faza përgatitore: Ofrojini fëmijës të pijë sa më shumë ujë para se të merret
kampioni, vendosni fëmijën në pozicion në mënyrë që gjenitalet të jenë të ekspozuara. Kur duhen
vetëm pak kampione për analizë mund të merret urinë nga pelena.

Faza e dytë është faza e veprimit: Kryeni higjienën e nevojshme sipas kujdesit të standardeve.
Pastroni zonën gjenitale. Aplikoni një ngjitës kimik në mënyrë që të bëhet ngjitja e qeses me lëkurën.
Vendosni qesen në një vend të sigurt në mënyrë që të mose përdorim në këtë procedurë. Ngrini
kokën e krevatit dhe vendoseni në karrige beben nëse është nevoja. Kontrolloni pacientin çdo 5-
10min për të parë nëse ka urinuar. Nëse fëmija nuk urinon brenda 45min proçedura duhet të
përsëritet.
Faza e tretë është faza pas proçedurës: Dërgojmë kampionin në laborator brenda 30min në mënyrë
që të parandalohet rritja e m.o. Të gjitha proçedurat i dokumentojmë.

Medikamentet orale , forma e tyre roli infermieror ne administrimin e tyre.

Medikamentet orale I kemi
1. Tablet
2. Capsule
3. Shurup
4. Pluhur

Kujdesi infermieror ne administrimin e tyre:

1. Shikohet data e skadences

2. Orari kur duhet mare
3. Doza sa duhet marre
4. Vendosja dhe ruajtja ne mjedisin e duhur.
81
Ceshte diarreja komplikacionet, nderhyrje infemierore Diarreja ehte
jashteshqitja e lengshme kur e kemi mbi 4 here ne dite merr emrin diarre.
Komplikacionet:
1. Lodhje
2. haxhitim
3. prishje te integritetit te lekures
4. mungese oreksi
5. humbje lengjesh
6. temperature
7. dehudrim
8. prishje te frekuences respiratiore dhe kardiake

kujdesi infemieror:
1. I jepet trisol
2. Marrja e lengjeve

Higjena parciale e pacientit teknika dhe mjetet e nevojshme

Higjena parciale fillon nga:
1. Goja
2. Fytyra
3. Floket
4. Sqetullat
5. Duart
6. Organet genital
7. Pjesa inguinale
8. Kembet

Teknikat:

1. rregullimi I ambientit
2. vendosja e shampove te buta
3. rregullimi I vendit ku do qendroj pacienti
4. vendosja e peshqirave
5. vendosja e rrobave.

Mjetet:
1. Uji
2. Shampoo
82
 3. Sfungjeri
4. Doreza
5. Kreher
6. Furce dhembesh

Vleresimi dhe kujdesi infermieror te limfodemat dhe kontrakturat

muskulare ne masteoktomi radiale.

Limfoma eshte nje forme e kancerit qe prek sistemin imunitar ne menyr specifike ky eshte nje kancer
i qelizave te imunitetit te quajtura limfocite nje lioj qelizave te bardhe te gjakut .

Kontrakturat muskulare jan irritimi dhe mbingarkesa e nje grupi muskulor qe ben te mundur shfaqien
e dhirmbjes dhe fortesis ne nje pik te caktuar ne gjatesin e muskulit

Masteoktomi radiale eshte heqja ne bllok e gjirit muskujve pektoral dhe diseksion aksilen komplet .
Simtomat Jan :
1. enjtje ne kemb ose ne nyje te kembeve
2. djersitje dhe ethe gjat nates
3. spazma dhe fryrje barku
4. humbje peshe dhe humbje oreksi
5. te dridhura
6. kruajtje te pazakonshme
7. lodhje dhimbje ose ndjesi e keqe
8. kollitje te vazhdueshme
9. mbajtje fryme
10. bajame te zgjeruara
11.dhimbje koke

Kujdesi infermieror:
1. Pozicionimi I kembes
2. Kujdesi per lekuren
3. Kujdesi ne larjen dhe tharjen midis gishtave tharja duhet te jete shume e mire
4. Perdorimi I kremrave hidratues
5. Nese ka te rekomanduar corapen veshja e sakte e saj
6. Prerja e thonjeve
Mjekimi i thjesht apo i avancuar ne varesi te lezionit
1. shkarkimi i presionit patologjik duke perdorur corape medikimi
2. terapi me antibiotik
3. kontrolli I glicemis
4. trajtimi kirurgjikal

83
Nderhyrja dhe kujdesi infermieror ne kolostomi, ceshte dhe si behet pastrimi.

Kolostomia: është ndërhyrja kirurgjikale nëpërmjet të cilës mundësohet lidhja (anastomoza) e zorrës
së trashë me lëkurën e barkut. Kolostoma zakonisht hapet në pjesën e poshtme majtas të barkut dhe
fillon të funksionojë në ditën e tretë ose të pestë pas operacionit.
Ndërhyrja infermierore:
1. Reduktimi i dhimbjes
2. Kujdesi për ushqimin
3. Ruajtja e balancës së likideve dhe elektroliteve
4. Parandalimi i infeksionit

Kujdes te vecante kerkojne :

Anusi pastrohet mire dhe mbulohet me garza. Rreth stomes lekuren e lyejme me garze adezive oksid
zinku dhe vendosen garza. Mbi stome vendoset nje garze e plote me pambuk dhe kur stoma fillon te
funksionoje vendoset qese per grumbullimin e feceve. Kolostomia fillon e funksionon diten e dyte ose
te trete. Ka raste qe ne kolostomi,ne ditet e para,kemi veshtiresi te daljeve te materieve fekale. Ne
keto raste,qe zakonisht ndodh diten e katert ose te peste pas operimit,mosdalja e materieve fekale
krijon nje problem per pacientin. Ne kete rast e ndihmojme ate per eleminimin e materieve fekale me
metoda me lavazh dhe pa lavazh.

Pastrimi I qeses
Qesja nuk lihet qe te mbushet por zbrazet sapo mbushet 1/3 e saj. Po ta leme me shume ajo mund te
rrjedhe anash dhe ndyhet lekura. Sa here nderrohet behet pastrami I kujdesshem I lekures. Per te
mbajtur qesen qe te mos bjere,ajo mund te fiksohet me nje brez perreth trupit. Me nderrimin e qeses
duhet te trgojme kujdes. Nese ne qese ka shume gazra,perpara se ta heqim bejme disa vrima me
gjilpere qe ato te dalin,te zvogelohet volume I saj dhe ne kete menyre ajo hiqet me lehte. Po keshtu
,ne fiksimin e mbajteses se qeses ne lekure duhet kujdes I vecante. Ajo duhet te tendoset mire dhe te
mos formoje rrudha,sepse neper rrudha rrjedh permbajtja. Pas vendosjes pacientit I themi te
qendroje pa levizur per 5 minuta,kohe ne te cilen ngjitesi vepron me lekuren dhe fiksohet mire.
Pacienti duhet te kete ne shtepi nje rezerve te mire me qesen e kolostomise.

Melena është rrjedhje e gjakut nga niveli oral deri ne cekum dhe kur arrin aty hemoglobin
oksidohet në enzimat tretëse dhe bakteriale. Kjo është arsyeja pse gjaku merrë ngjyrë në të zezë si
katran. (dalja jashte e feceve me gjak.)
Vleresimi:
1. berja e vleresimit objektiv dhe subjektiv
2. berja e ekzaminimeve laboratorike
3. shikimi I eritrociteve dhe hemoglobines

nderhyrjet infermierore:
1. perdorimi I nje diete te mire
84
 2. aplikimi I terapise
3. marja e gjakut dhe plazmes ne rast se ka shume humbke
4. berja e gr te gjakut dhe rezusit
5. marrja e medikamenteve

Vlersimi infermieror te pacientet me fraktura te cerviksit shtylles kurrizore dhe ansive te

poshtme.
Nderhyrjet infermierore:
1. monitorimi i shenjave jetesore
2. shenimi i fushave te zbehejes
3.sjelljen dhe bashkpunimin sa me te mir me pacientin ne menyr qe mos ta ndjej veten te frikesuar
4. kujdesi per imobilizimin e duhur te pacientit
5. administrimi I terapis te percaktuar nga mjeku
6. sqarimi ne menyren e duhur rreth trajtimit terapeutik dhe farmakologjik
7. pergatitje psikologjike e pacientit per ekzaminimin
8.pergatitjen e pacientit para dhe pas operacionit
6.menteve

Reanimacioni polivalent, roli infermieror.

1. Mbajtja e nje higjene te paster
2. Sterilizimi I repartit dhe imjeteve
3. Rregullimi I shtreterve dhe inkubatoreve
4. Observimi dhe rregullimi I aparaturave
5. Rregullimi I mbajteseve te medikamenteve
6. Sigurimi I stativeve
7. Percaktimi I vendeve te hedjes se mbetjeve
8. Observimi I oksigjenit lageshtimi I tij.

Klasifikimi I plageve
Plagët mund ti klasifikojmë në disa kategori
1. Kontuzion
2. Abrazion
3. Laçeracion
4. Inçizion

85
Mikroklima e dhomes se pacientit
1. Ajrosja e dhomes per tu pastruar nga ajri I ndotur I nates
2. Larja duke perdorur dezinfektant jo aromatizues e gjithe dhomes per te hequr gjithe
mbetjet mikrobike.
3. Rregullimi I shtratit te pacientit
4. Sistemimi I komedine
5. Rregullimi I temperatures

Shenjat klinike te krizes hipertensive kujdesi infermieror dhe mjekimi.

Shenjat klinike:
1- Skuqje ne fytyre
2- Dridhje te ekstremiteteve
3- Lipotimi
4- Lodhje
5- Dhimbje koke

Roli infermieror:

1- Akomodimi I pacientit
2- Matja e TA
3- Pergatitja e nje rruge venoze
4- Pergatitja e medikamenteve

Mjekimi:
1- Adalat
2- Furosemid

Kartela infermierore rubrikat e saj?

Kartela infermierore eshte te hedhja e te dhenave te pacientit nga dita e shtrimit deri ne
momentin e daljes.
Rubrikat:
1. Rubrika me te dhenat e pergjithshme te pacientit
2. Rubrika e ekzaminimeve objective dhe subjective
3. Rubrika e nderhyrjeve infermierore
4. Rubrika e daljes

86
Injeksinet intramuskulare teknika vendet e aplikimit mjetet e nevojshme.

Injeksioni muskular eshte administrimi I nje solucioni me permbajtje medikamentoze ne

brendesi ten je nje muskuli ose nje grupi muskujsh.
Muskujt gluteal (i madh, i mesëm, i vogël) janë zonat më të përdorshme për injeksionin i/m.
Dallohen 4 vende:
1. Zona dorso-gluteale, ku aplikohet në 1/4 e sipërm, duke e ndarë muskulin gluteal në 4 pjesë.
2. Zona ventro-gluteale, ku na intereson muskuli gluteal minor dhe medial, ku nuk ka shumë enë
gjaku dhe nerva.
3. Muskuli vasto-lateral i kofshës.
4. Muskuli deltoid.

Teknika:
1. Lani duart.
2. Përgatisni karrocën e terapisë me materialet e nevojshme si: kartela infermierore,
medikamente, tabaka, shiringë për 1 përdorim, doreza, qese për hedhjen e mbeturinave.
3. Identifikoni pacientin: emrin e tij, numrin e shtratit.
4. Përgatisni medikamentin dhe garantoni intimitetin.
5. Vishni dorezat.
6. Lokalizoni zonën e injeksionit, observoni dhe palponi.
7. Dezinfektoni lëkurën në vendin e injeksionit.
8. Shtriheni lëkurën me gishtin e madh dhe atë tregues.
9. Largoni kapuçin e ages dhe futeni agen me kënd 90o .
10. Mbajeni agen me gishtin e madh dhe tregues.
11. Pasi është injektuar solucioni, tamponi pikën e injektimit.
12. Hidhni agen në koshin e veçantë.
13. Hiqni dorezat dhe lani duart.

Mjetet:
1. Age
2. Shiringe
3. Doreza
4. Pambuk me alkol
5. Medikamenti qe do aplikohet

Transfuzionet e gjakut dhe kujdesi infermieror ne rast reaksioni.

1. Transfusion ne rast humbje te nje sasie te konsiderueshme gjaku

2. Ndikim te madh ka edhe te pacientet qe vuajne nga kanceri hemophilia

87
Kujdesi infermieror

Kujdesi Infermieror ne rastet e transfuzionit te gjakut duhet te jete shume I madh sepse mund
te ndodhi reaksion dhe ne ne kete rast duhet te ndalojme menjehere transfuzionin e gjakut.
Duhen kontrolluar me imtesi analizat e pacientit, gr e gjakut te pacientit por edhe te gjakut te
cilit po bejeme transfuzionin.

Teknikat e marrjes se gjakut venoz, vendet dhe kujdesi infermieror para gjate dhe pas
procedures.

Si merret gjaku
Gjaku venoz perdoret kur duhet relativisht e madhe gjaku ose kur ekzaminimet do te behen me vone.
Materialet:
-test tube me vakum
-age me maje
-zhgut
-Alkool 70%
-garze sterile
Metoda:
Lidhim njerin nga krahet me zhgut dhe zgjedhim njeren nga venat e parakrahut.Vena nese eshte e
mundur duhet te shikohet mire dhe te jete e palpushme me gisht.Nese vena nuk duket i themi
pcientit te mbylle e te hap gishtat disa here,ose te ferkoje disa here vendin ku do te behet punkimi.
Zhguti nuk duhet te mbahet me shume se 2 minuta nese nuk gjejme venen.Pasi eshte gjetur vena
pastrohet lerkura me alkool dhe thahet me garze sterile.Lekura mbahet e tendosur me gishtin e
madh.Agia mbahet ne te mprehten e saj te drejtuar lart.Shpohet lekura ngjitur me venen

Marrja e gjakut intravenoz realizohet ne venat fossa kubiti.

Materialet që na nevojiten janë një shiringë sterile, tub gjaku, zhgut, doreza të pastra, pambuk,
dezifektant, etiketat e parapërgatitura.
Teknika:
1. Përgatisni personin për të marrë një pozicion të rehatshëm
2. Lani duart
3. Hapni epruvetën dhe futeni në mbajtëse
4. Llogarisni sasinë e gjakut që do të merret dhe zgjidhni shiringën e duhur
5. Vendosni zhgutin rreth 4 cm mbi vendin e çpimit
6. Vishni dorezat
7. Palponi venën
8. Tërhiqni lëkurën dhe vendosni agen në kënd 30 gradë
9. Thithni sasinë e gjakut
88
 10. Hiqni zhgutin
11. Nxirrni agen nga krahu dhe komprimoni shpejt vendin e cpimit me pambuk
12. Hidhni gjakun në epruvetë
13. Kontrolloni krahun dhe vendosni pambuk me ngjitës
14. Dërgoni epruvetën në laborator Kujdesi për pacientin konsiston në marrjen e gjakut në
mënyrë sa më të mirë që të mos i shkaktojmë dhimbje, dizifektim që të mos i shkaktojmë
infeksion dhe të mos I dëmtojmë venën. Kujdesi për veten i përdorim dorezat dhe kujdes mos
cpohemi gjatë marrjes së gjakut, larja e duarve.

Injeksionet subkutane medikamentet qe aplikohen teknika.

Injeksioni s/c konsiston në injektimin e medikamentit në indin adipoz nën lëkurë, ku absorbimi i
medikamentit është i ngadaltë.
Vendet e aplikimit:

1. Zona absominale.
2. Zona e muskulit deltoid.
3. Kuadrati superior ekstern i kofshës.
4. Zona retroskapulare.
5. Zona gluteale

Teknika e injektimit:
1. Lani duart.
2. Përgatisni karrocën e terapisë më materialet vijuese: kartela infermierore, medikamenti,
tabaka, pambuk për dezinfektim, shiringë për një përdorim, age për një përdorim, doreza.
3. Përgatisni medikamentin.
4. Vishni dorezat dhe vendosni pacientin në pozicionin e duhur.
5. Dezinfektoni lëkurën me pambuk dhe alkool.
6. Injektoni solucionin dhe vendosni pambuk në vendin e aplikimit.
7. Nuk duhet ta masazhoni vendin e aplikimit.
8. Hidhni agen në vendin e dugur, hiqni dorezat, lani duart.

Shembuj medikamentesh: Insulina dhe heparina.

Diureza 24 orëshe është monitorimi i sasisë së urinës për 24 orë. Patologjitë janë: IRA, IRK,
sëmundje të veshkave. Infermieri monitoron sasinë e urinës për 24 orë, ngjyrën, erën, konsistencën,
dendësinë.

89
Shërbimi ambulator është shërbim kompleks që i ofrohet pacientit pa e detyruar të zërë një
shtrat institucional gjatë kohës kur ai merr përkujdesje. Roli i tij është të përmirësojë shëndetin e
popullsisë që kërkojnë ndihmë në kohë të shkurtër.

Hipoglicemia është gjendja e cila karakterizohet nga përqendrimi i ulët i glukozës në gjak.
Shenjat:
1. Vështirësi në përqendrim
2. Dhimbje koke
3. Përgjumje
4. Rrahje të shpeshta zemre
5. Ndjesi ankthi,
6. Uri
7. Lodhje
8. Konvulsione.

Trajtimi: Në hipogliceminë serioze fillimisht jepet në rrugë i/v 100ml 50% solucion glukozë. Pacientët
që kanë harxhim të madh të glukozës mund të kërkojnë 15-20 gr glukozë/orë. Trajtime të tjera
përfshijnë dietat ku të sëmurët duhet të hanë shpesh dhe nga pak.

Hiperglicemia është gjendja e cila karakterizohet nga përqendrimi i lartë i glukozës në gjak.
Simptomat: Humbje kontrolli, konvulsione, takikardi, etj.
Kujdesi infermieror:
1. Aspekti kryesor është njohja e shenjave të ndërlikimeve, si: dëmtime të lëkurës, zemrës, veshkave,
në sy, në sistemin neuromuskular, në traktin gastrointestinal.
2. Sigurohet anamneza familjare. ]
3. Vlerësohet aparenca e pacientit (i shqetësuar, i frikësuar, i lodhur, etj.).
4. Vlerësohet lëkura nëse ka probleme (e djersitur, e ftohtë, e thatë, etj.).
5. Vlerësohet sistemi neurologjik (i axhituar, i përgjumur, etj.).
6. Vlerësimi fizik i kompletuar është thelbësor sepse hiperglicemia mund të ndikojë në të gjitha
sistemet. 7. Vlerësohet sëmundja në lidhje me moshën e pacientit.
8. Pyetet pacienti për sasinë dhe shpeshtësinë e urinimit.
9. Pyetet pacienti për stilin e jetesës.
10. Rekomandohet një dietë e pasur me shumë vitamina dhe pak sheqerna, si dhe aktivitet fizik.

Intubimi është një proçedurë që bëhet në reanimacion për të menaxhuar insufiçencën pulmonare.
Koha e intubimit dhe fillimi i ventilimit mekanik është shpesh një periudhë e instabilitetit
hemodinamik. Gjatë dhe pas intubimit kërkohet një monitorim i kujdesshëm.

Indikacionet:
1. Obstruksion i rrugëve ajrore
90
2. Oksigjenim jo i përshtatshëm (saturimi i O2 më pak se 90%)
3. Ventilim jo i përshtatshëm (rritet presioni i CO2 dhe ul pH e gjakut)
4. Rritja e punës së frymëmarrjes (respiracion i shpejtë paradoksal)
5. Mbrojtja e rrugëve ajrore

Kujdesi infermieror:
1. Vlerësimi bëhët përditë për të parë nëse janë korrigjuar shkaqet e insufiçencës respiratore
2. Monitorojnë pacientin për shenja të intolecansës respiratore (takipne, ulje e saturimit,
hypertension, takikardi, discomfort, dispne)
Komplikacionet:
1. Pozicion i keq
2. Daljen nga vendi i vendosjes
3. Shkëputjen
4. Obstruksionin
5. Infeksion
6. Traumë lokale të laringut dhe trakesë
7. Pamundësi të ngrohjes dhe lagështimit normal të gazeve të inspiruar

Diagnoza infermierore,ku bazohet ajo

Diagnoza infermierore ose diagnoza klinike e bere nga infermieria profesioniste pershkruan
nderhyrjen e shenjave dhe te simptomave qe tregojne probleme te rendesishme te shendeti,aktuale
dhe potenciale,qe infermieret me eksperiencen e tyre jane te afta ti trajtojne.Infermieria vendos nje
diagnoze infermierore mbi problemet qe lindin brenda fushes se kopetencave te saj.Diagnoza
infermierore pershkruan pergjigjet e personave per nje semundje e cila eshte e ndryshme nga nje
person tek nje tjeter.Ajo orientohet nga individet dhe ndryshon ne varesi te pergjigjeve te personave.

PAP testi eshte ekzaminimi mikroskopik i qelizave te marra nga cerviksi,ndihmon në një diagnozë
të hershme të hershme të kancerit të ceviksit pasi zbulon lezionet prekanceroze.

Teknika e kryerjes:
1. Gruaja pozicionohet në shtratin gjinekologjik
2. Pranë gruas vendoset një llambë
3. Veshim dorezat sterile
4. Marrja e materialit kryhet përpara se të bëhet një vizitë gjinekologjike në moshën e fekondimit,
nuk kryhet gjatë menstruacioneve
5- Shënohet mbi lamën prej xhami emri i pacientit (ose nr që i korespondon në regjistër)
6- Mjeku merr një mostër të qelizave të qafës së mitrës (në shtresën sipërfaqësore) me një spatul
plastike apo prej druri dhe e shtrin në lamë.
91
7- Fiksohet materiali shpejt, duke e zhytur lamën në një likid fiksues me 95% ethyl alcohol ose duke
përdorur një spray fiksativ (95% alcohol ose 100% metanol).
8- Lama dërgohet në laborator per t\'u ngjyrosur nga laboranti histopatolog.
9- Mjeku histopatolog ekzaminon lamën në mikroskop.

Sherbimet spitalore,llojet
Janë të ndara në 2 kategori:

- Spital i përgjithshëm: mund të quhen ato spitale ku trajtohen problemet e patologjisë së

përgjithshme, pediatrisë, obstetrikës, gjinekologjisë dhe kirurgjisë.
- Spitalet e specializuara: janë ato spitale që përbëhen nga shërbime të specializuara, kirurgji,
neuropsikiatri, otorino-laringologji, okulistikë, kardio-kirurgji, neuro-kirurgji, etj.
Spitalet e specializuara ndikojnë në zhvillimin e mjekësisë për arsye të qendrimit të rasteve të
mjeteve të specializuara për fusha të veçanta dhe krijojnë mundësi për kërkime shkencore.

Komunikimi me pacientet ne pediatri

Komunikimi me pacientet pediatrik eshte zakonisht shume i veshtire.Infermieri duhet te perdore nje
sere metodash dhe teknikash komunikimi.Infermieret mund te behen argetues duke i treguar atyre
perralla,te perdorin gjeste femijesh,te bashkepunojme me familjaret,te qeshim dhe te perdorim
komunikimin e drejteperdrejte te pasqyruar me figura.

Si pritet pacienti kur vjen ne spital

Kur infermieria mer lajmin se do te mberrije pacient i ri ajo duhet te pergatise dhomen e pcientit,qe ai
te ndihet i mirepritur.
Infermieria kontrollon paisjet e dhomes si:impiantin e oksigjenit,pozicionin e krevatit ne varesi te
gjendjes se pacientit.Ajo e pershendet dhe i drejtohet te semurit me emrin e tij duke e shoqeruar ne
dhome,duke i shpjeguar orarin e vizitave,te ngrenies,paisjet e alarmit dhe komunikimin me
infermieret.I semuri njihet dhe me objektet e dhomes,banjen dushin etj. Kjo do te thote ta besh ate
te ndihet me i sigurte dhe me i qete.

Infeksionet nozokomiale
Ose ndryshe infeksionet spitalore qe nuk jane te pranishme ne momentin kur i semuri hyn ne spital
por qe merren gjate periudhes se shtrimit .

92
Subjektet e ekspozuara per marrjen e ketyre infeksioneve jane:
-te semure te shtruar
-stafi shendetesor
-subjekte qe shkojne ne day-hospital (dializa,abulatoret)
-te afermit,miqte,vizitoret

Infeksionet spitalore me te shpeshta jane:

-infeksione te traktit urinar
-infeksione te prerjeve kirurgjikale
-infeksione te traktit te frymemarrjes
-bakterihemi

Insuficenca renale
Eshte nje sindrom klinik gjete te cilit veshkat num mund ti largojne produktet e fundit te metabolizmit
nga gjaku dhe ta rregullojne baraspeshen ujore,te elektroliteve dhe pH-se
Mjekimi:
1.Gjetja dhe eleminimi i shkaktarit (psh permiresimin e perduzionit renal)
2.Regjim higjeno-dietik (marrja e sasi e adekuate te kalorive me qellim qe mos te zberthehen
proteinat e trupit,sepse zberthimi i proteinave e rrit nevojen per eleminimi. E mbetjeve azotike
3.alimentacia parenterale
4.Dialize,ku mbetjet azotike dhe baraspesha mes ujit dhe elektrolite nuk mund te mbahet nen
kontroll me metoda te tjera.

Kujdesi infermieror,insuficenca renale akute:

-te nderpritet marrja e alergjenit ne trup
-O2 i lageshtuar me presion te larte
-gjetje e nje linje IV dhe vendosja e sistemit te perfuzionit duke filluar me likide
-monitorimi kardiak (pulsi,Ta,EKG)
-matja e lire e rrugeve te frymemarrjes nga sekrecionet ose dispneja
-masat per ringjalljen zemer-mushkeri
-Jepet solucion fiziologjik ose ringer
-jepen medikamente beta agoniste me inhalacion, epinefrine IM ose SC
-jepen antihistamikë me kortizonike si dexametazon.
Marrja e urines te bebet
Ndahet ne tre faza:
FAZA E PARE-eshte faza pergatitore
I ofrojme femijes te pije sa m shume une para se te meret kampioni.Vendosim femijet ne pozicion qe
organet gjenitale te jene te ekspozuara
FAZA E DYTE-eshte faza e veprimit
Kryejme higjenen e nevojshme sipas kujdesit te standarteve.Pastrojme zonen gjenitale.Aplikojme nje
ngjites kimik ne menyre qe te behet ngjitja e qeses me lekuren.Vendosim qesen ne nje vend te sigurt
ne menyre qe te mos e perdorim ne kete procedure.Ngrejme koken e krevatit,vendosim ne karrive
93
beben nese eshte nevoja.
Kontrollojme pacientin cdo 5-10min per te pare nese ka urinuar.Nese femija nuk urinin brenda 45min
procedura duhet te perseritet
FAZA E TRETE eshte faza pas procedures.Dergojme kampionin ne laburator brenda 30min ne menyre
qe te parandalohet rritja e (m.o)

Dhenia e medikamenteve ne rruge inhalatore

Eshte dhenia e medikamenteve nga tubi nazo-gastrik.
Perpra administrimit te tyre infermieria duhet te kete prasysh:
-te mos i japi medikamentet sebashku me ushqimin nepermjet tubit nazo-gastrik vetem kur
rekomandohet.
-te kontrolloje nqs medikamentet japin reaksion me ushqimet qe pacienti merr me ane te tubit nazo-
gastrik

Plani i nderhyrjes:
-pergatit medikamentin e pershkruar.Nqs do te jene tableta ose kapsula duke bere tretja e tyre ne
30ml uje te ngrohte
-merr medikamentet,30-50ml uje te ngrohte,peshqir te paster,shiringe nje hinkë ose cilinder dhe
vendosi ne anen e krevatit te pcientit
-vendos pcientim ne pozicion Fowler
-fshi pcientim me peshqir
-lidh shiringen me tubin nazo-gastrik dhe hidh medikamentet ne shiringe
-hap tubin dhe lejo kalimin e medikamenteve ne stomak.Shto 30-50ml uje.Nderpre dheniem e
medikamenteve nqs pacienti ndien diskomfort.
-mbyll tubin ,hiq shiringen,vendos pacientin ne pozicion ulur per 30min,ose shtrije ne amen e djathte
me koken e krevatit lehtesisht te ngritur.Duke qene pjesa e siperme e trupit pak me e ngritur se
stomaku ndihmon parandalimin e regurgitacionit dhe boshatisjen e stomakut
-Nqs medikamenti duhet te qendroje ne stomak per efektin lokal te tij pacienti pozicionohet ne te
majte
-Regjistro administimin e medikamenteve,cileso se dhenia e tyre eshte bere me ane te tubit nazo-
gastrik.

Aspirimi nazogastrik
Nëse na duhet të aspirojme përmbajtjen gastrike dhe të mbajmë bosh stomakun përdorim sondë
nazogastrike. Përdoret kur kemi sëmundje dhe trauma të traktit gastro-intestinal, kur kryejmë
ndërhyrje kirurgjikale, në raste helmimi, kur duam të nxjerrim mostra nga stomaku për analiza dhe në
rastet e melenave.
Kujdesi infermieror: Sonda nazo-gastrike mund të shkaktojë irritim të hundës dhe kavitetit oral të
pacientit. Pra, duhet mbajtur higjiena orale dhe e hundës. Duhet kujdes sepse sonda shkakton shtyp
të zgjatur në nivelin e hundës.
94
Infermieri duhet të:
1. Lubrifikojë dhe pastrojë vrimat e hundës.
2. Administrojë higjienën orale dhe të lagështojë buzët herë pas here.
3. Të sigurojë komfortin e pacientit.
4. Të sigurohet që mukoza mos të dëmtohet.
5. Të raportojë çdo ndryshim në ngjyrë, sasi, pH, erë të materialit.
6. Të pozicionojë pacientin në pozicionin fouler për të siguruar komfort.

Me anë të dëgjimit (askultacionit) përcaktojmë ndryshimin në sistemin respirator të pacientit,

pra nëse ky respiracion është i qetë dhe normal apo është i sforcuar. Dëgjohet kolla e pacientit nëse
është e thatë apo e njomë. Dëgjohen të rrahurat e zemrës, nëse janë ritmike si dhe fortësia e tyre.
Pra, auskultacioni bazohet në dëgjimin e tingujve që shfaqen në organizëm.

Tamponë për ekzaminim kulture mund të marrim në faring, hundë, veshë, rektum dhe
vaginë. Tamponi për të kryer një ekzaminim kulture është i përbërë nga një shkopth druri ose plastik i
futur në një tapë gome që lejon kapjen e saj pa e kontaminuar. Ekstremiteti tjetër është i veshur me
pambuk. Kjo duhet bërë përpara fillimit të trajtimit farmakologjik me bazë antibiotike sepse këto
veprojnë drejtpërdrejt mbi mikroorganizmat që duhen analizuar dhe rrjedhimisht analiza nuk del e
saktë.
Mjetet e nevojshme: Tampon, garzë ose letër higjienike, ndriçues portabël, spatul, doreza, qeskë për
mbeturinat.

Kultura nazale dhe faringeale,kur indikohen,teknikat e marrjes

Per kryerjen e tamponit faringeal:
-Veshim dorezat,
-ulim pacientin,
-I themi te hape gojen,
-Identifikojme faringun me spatula
-ndricojme faringun,
-fusim tamponin dhe e kalojme mbi mukozen peritonsilare,
-heqim tamponin dhe e fusim ne provez duke e mbajtur me kujdes
95
-Dergojm kampionin ne laburator duke bere shenim mbi te
-bejme regjistrimin e dokumentacionit infermieristik
Teknikat per kryerjen e tamponit nazal:
-Veshim dorezat
-Ulim pacientin duke ia ngritur koken larte per te pare m mire vrimat e hundes duke perdorur dhe
ndricues portable
-Hapim provezen me tamponin duke respektuar normat e asepsise
-Kalojme tamponin ne mukozen nazale nga anet drejt variceve
-Rivendosim tamponin ne provez duke e mbyllur me kujdes
-dergojme kampionin ne laburator
-Regjistrojme kryerjen e ekzaminimit ne dokumentacionin infermieristik

Me termin antiseptic do të kuptojmë sistemin e masave të drejtuara në pakësimin e sasisë të

mikrobeve në plagë si dhe uljen e rrezikut të depërtimit dhe zhvillimit të tyre në plagë. Janë 4 lloje të
antiseptikës: mekanike, fizike, kimike dhe biologjike.

Abcesi është një zonë e infektuar me qelb e cila shkakton ënjtje dhe shkatërrim të indeve.
Ndonjëherë në divertikulat e infektuara formohen disa vrima të vogla që quhen perforacion. Këto
perforacione lejojnë qelbin të dalë jashtë zorrës në hapësirën abdominale. Në qoftë se abcesi është i
pakët dhe qëndron në hapësirën e zorrës, situata përmirësohet pas disa ditësh mjekimi me
antibiotikë. Në qoftë se abcesi nuk pastrohet nga antibiotikët mund të lindë nevoja e drenimit
kirurgjikal. Abcesi në sasi të madhe mund të bëhet problem serioz në qoftë se përmbajtja rrjedh
jashtë hapësirës së zorrës nëpërmjet perforacioneve. Infeksioni i cili përhapet në hapësirën e barkut
quhet peritonitis, situatë që ka nevojë për kirurgji emergjente për të pastruar hapësirën nga lëngjet
dhe për të hequr pjesën e zorrës së dëmtuar. Pa kirurgji, peritonitis mund të jetë fatal për pacientin.

Qëndra shëndetësore është njësia bazë e ofrimit të shërbimeve shëndetësore në zonën ku

jetojmë. Roli i saj është të ofrojë shërbim 24 orë për të gjitha kategoritë, të ofroj shërbim në raste
urgjente apo raste normale.

Komplikacionet e opiadeve
1. Efekti frenues në frymëmarrje
2. Sedativ
3. Marrje mendsh
4. Pështjellime
5. Të vjella
96
6. Djersitje
7. Dobsi e përgjithshme
8. Konstipacion
9. Bradikardi
10. Apasioni dhe ambjentimi

Ileostomia është një ndërhyrje kirurgjikale që konsiston në hapjen dhe lidhjen midis abdomenit
dhe murit abdominal me qëllim ndryshimin e zakoneve të defekimit.
Komplikacionet:
1. Irritim i lëkurës peristomale
2. Diarreja
3. Stenoza
4. Kalkuloza urinare (nga dehidrimi)
5. Kolelitiasis
6. Ileitis
Ndërhyrjet infermierore:
1. Eleminimi i feçeve
2. Lehtësimi i dhimbjeve
3. Sigurimi i likideve
4. Menaxhimi i ushqimit
5. Pushimi
6. Reduktim i ankthit

Të dhënat objective sigurohen me anë të komunikimit, observimit dhe perceptimit duke përdorur
shqisat. Këto të dhëna përfshijnë: pamjen e jashtme, ngjyrën e lëkurës, peshën, gjatësinë etj
Të dhënat subjective janë përshkrimi individual i situatës sipas këndvështrimit të pacientit në
lidhje me idetë, ndjenjat dhe gjendjen shëndetësore të tij si dhe të familjarëve dhe personave të tjerë
që interesohen për të.
Gastrostomia është një intervent kirurgjikal që kryhet për të siguruar një hapje në stomak për
qëllim të administrimit të ushqimit dhe fluideve. Mund të jetë e përkoshme ose permantente.

Ndërhyrjet infermierore:
1. Nevojat nutricionale
2. Kujdesi për tubin
3. Kujdesi për lëkurën
4. Adaptimi me imazhin trupor

97
SPOK i përkasin atij grupi sëmundjesh që shkaktojnë obstruksionin e rrugëve të frymëmarrjes.
Përfaqësuesit e SPOK janë:
1. Emfizema (karakteristikë është dispneja)
2. Bronkiti kronik (shtim i prodhimit të sekrecioneve)
3. Astma bronkiale (shtrëngim të kraharorit, ndjenjë asfiksimi)

Ndërhyrja infermierore:
1. Përmirësimi i shkëmbimit të gazeve
2. Uljen e takikardisë
3. Reduktimi i lodhjes
4. Demostrimi i teknikave dhe metodave që mbështesin përmirësimin e oksigjenimit pa kthim të CO2

Larja e pacientit
1. Ruaj/mbro çarçafët me një peshqir gjatë bërjes të pacientit për çdo pjesë të trupit
2. Zhvish, laj, shplaj dhe thaj me rradhë pjesët e trupit
3. Shtupën e larjes mbështille mirë në dorë që të mos varen cepat
4. Njome shtupën tamam, shkumoje,shplaje mirë por jo të mbaj shumë ujë sat ë pikojë
5. Laje, shplaje dhe thaje lëkurën mirë
6. Ndërroje ujin po qe nevoja
7. Mos e lër sapunin në ujë kur bëhet banjo
8. Trego kujdes poshtë gjinjve, ndërmjet gishtave, në rrëzë të kofshës, poshtë barkut
9. Vendos duart në legen për ti larë
10. Bëj banjo pjesëvë të këmbës, kofshës dhe rrëzës së kofshës

98
Ne kartelen mjekesore rekomandohet trajtimi me klorur kalciumi 400mg ne tretesire 250ml fiziologjik
0.9% per 1 ore intravenoze, ku doza e klorurit eshte 1000mg ne 10ml. Te gjendet sa ml klorur kalciumi
do ti bashkohet sasise se fiziologjikut, ml/minute dhe numri i pikave/minute

Jepen:
400mg KCl ku
250ml – 1ore
1000mg- 10ml

A. 1000mg – 10ml
400mg - x ml
X=400mg x 10ml / 1000mg = 4000ml/1000 = 4ml
Pra: 250ml/NACl + 4ml/KCl = 254ml tretesire gjithse

B.254ml – 1ore(60min)
x ml – 1min
X = 254ml x 1min/60min = 254ml/60 = 4.23ml

C.Tani: 4.23ml x 20(nr konstant) = 85 pika/min gjithsej

Pacienti A.H. eshte paraqitur ne urgjence me diagnoze shok hipovolemik si rezultat i humbjes se
hemorragjise. Mieku vendos mjekimin urgjent ne kartele 2 flakon gjak 400ml (grupi 0, rezus negativ)
per 2 ore ne nje rruge te hapur intravenoze. Ne nje rruge tjeter pacienti do to trajtohet me solucion
Ringer 1000ml per 1 ore. Te gjendet sasia ne ml/ore dhe numri pikave/minute per secilen rruge
intravenoze.

Jepen:
A. 400ml – 2ore
100ml – 1ore

400ml – 20ore
x ml – 1 ore
X= 400ml x 10 ore / 2 ore
X= 200ml

400ml – 120min
x ml – 1min
X= 400ml x 1min / 120min
X= 400/120 = 3.33
=> 3.33ml x 20(nr constant) = 67pika/min
99
B. 1000ml – 1ore
x ml – 1 min

1000ml – 1ore=60min
xml – 1min
X= 1000ml x 1min / 60min = 1000/60 = 17ml
=> 17ml x 20=333.9pika/min

Jepen 1500ml per 1 ore.Te gjendet sa pika/min

1500ml – 1h (60min)
x – 1min
X = 1500ml x 1min / 60min = 1500ml/60 = 25ml
=> 25ml x 20 (nr kostant) = 500pika/min

Jepet nje solucion likid 1000ml per 8 ore.Llogarit pikat/min

1000ml – 8ore (480min)
x–1
X = 1000ml x 1min / 480 = 1000ml / 480 = 2.08ml
=> 2.08ml x 20 = 42pika/min

Nje neonati I behet 2x30mg gentamicine. 50mg=2ml vija ne shiringe.Sa vija jane 30mg?
50mg – 2ml vija ne shiringe
30mg – x vija ne shiringe
X = 30mg x 2ml / 50mg = 6 / 5 = 1.2ml vija ne shiringe

100