DİFÜZYON

Sıvı veya gaz halindeki bir maddenin konulduğu ortamda gelişigüzel molekül
hareketi ile yayılmasına difüzyon denir. Difüzyon hızı, sıcaklığa, molekül ağırlığına,
yoğunluğa bağlı olarak değişir.
Bu deneyde sadece gazların difüzyonu incelenecektir.

Gaz molekülleri içinde bulunduğu kabı tamamen kaplayacak şekilde kısa sürede
kendiliğinden yayıldığını hepimiz biliriz. Bir gaz molekülü bir uçtan diğer uca
giderken gerçekte sık sık diğer moleküllerle çarpışır ve yön değiştirir. Bu zik-zaklı
ilerleme yayılmasını yavaşlatır. Kinetik enerjilerinin farklı olması ve gelişigüzel
çarpışmalar nedeniyle hiçbir zaman tüm gaz moleküllerinin hızı aynı
olmayacağından net hız olarak ortalama hız kullanılır.

Thomas Graham 1891 de yaptığı çalışmalarla gazların difüzyon hızının mol

kütlelerinin karekökü ile ters orantılı olduğunu bulmuştur. Mol kütleleri de
yoğunluklarla doğru orantılı olduğundan Graham Yasası aşağıdaki gibi yazılır.

D1 M2 d2
= ( ) 1/2 =( )1/2
D2 M1 d1

D1 , D2 = 1 ve 2 gazlarının difüzyon hızı

M1 , M2 = Gazların mol kütleleri
d1 , d2 = Gazların yoğunlukları

Unutulmamalıdır ki Graham yasası ancak bazı koşullarda uygulanabilir. Gerçekte

kuram yayılmaya tam olarak uygulanamaz. Bu kuramın uygulanabilmesi için gaz
moleküllerinin birbiri ile çarpışmamaları ve bir aralıktan yayılan gaz moleküllerinin
basıncı fışkırmaya neden olmayacak kadar küçük olmalıdır. Fakat her şeye rağmen
yayılma gerçekleşir. Graham yasası da gazların yayılmasını açıklamakta önemli
bilgiler verir.
DENEYSEL KISIM

Gerekli madde ve malzemeler

- Derişik NH3
- Derişik HCl
- 1,5-2,5 cm çapında 30-50 cm boyunda cam boru
- Spor ve kıskaç
- 2 adet cam boru ağzına uygun mantar veya lastik tıpa
- Pamuk
- Cetvel
- Eldiven ve pens

Deneyin Yapılışı
1- Cam boruyu ortasından kıskaçla bir spora tutturun.
2- Tüpün içine girebilecek kadar iki pamuk parçası hazırlayın.
3- Pamuklardan birine der. HCl’den diğerine der. NH3’ den 3-4 damla damlatın
ve hemen tüpün iki ucuna pamukları yerleştirin.
4- Borunun uçlarını tıpa ile kapatın.
5- Borunun içini takip edin. Kısa bir süre sonra borunun bir yerinde beyaz bir
duman görülecektir (Daha iyi görmek için borun arkasına koyu renkli bir cisim
koyun).
6- Dumanın ilk görüldüğü yeri işaretleyin ve uçlara olan uzaklığını ölçün.
 Rapor Kağıdı 1
DİFÜZYON

Öğrenci Adı: Tarih:

Laboratuar Grubu: Asistan adı ve imzadı

1- HCl ucunun dumana olan uzaklığı :……………….

NH3 ucunun dumana olan uzaklığı :…………….....

2- Deneysel MHCl / MNH3 :

3- Gerçek MHCl / MNH3 :

4- Deneysel ve gerçek MHCl / MNH3 oranının karşılaştırılması ve yorumunuz :

5- Oluşan beyaz duman nedir? Reaksiyonu yazarak açıklayınız:

6- Beyaz duman hangi uca daha yakındı, neden?

 Rapor Kağıdı 2
DİFÜZYON

Öğrenci Adı: Tarih:

Laboratuvar Grubu: Asistan adı ve imzadı

1- HCl ucunun dumana olan uzaklığı :……………….

NH3 ucunun dumana olan uzaklığı :…………….....

2- Deneysel MHCl / MNH3 :

3- Gerçek MHCl / MNH3 :

4- Deneysel ve gerçek MHCl / MNH3 oranının karşılaştırılması ve yorumunuz :

5- Oluşan beyaz duman nedir? Reaksiyonu yazarak açıklayınız:

6- Beyaz duman hangi uca daha yakındı, neden?