‫روش درون يابی در‬

‫جداول ترموديناميک‬

‫کوروش اميراصالنی‬

‫عضو ھيئت علمی گروه مکانيک –‬

‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد تھران جنوب‬
 ‫روش درون ﻳﺎﺑﻲ در ﺟﺪاول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬

‫‪ .1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫در اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪاول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪ ،‬ﮔﺎه ﺣﺎﻻﺗﻲ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً در ﺟﺪول ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﻮده و ﺑﺎﻳﺪ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ درون ﻳﺎﺑﻲ ‪، 1‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺠﺎور درون ﺟﺪول‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺿﻤﻦ اﺷﺎره اي ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درون ﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد آن‬
‫در ﺟﺪاول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪ 2‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .2‬درون ﻳﺎﺑﻲ‬
‫اﮔﺮ ‪ x1 ،x0‬و ‪ (n+1) ، xn ...‬ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ و ‪ f1 ، f0‬و ‪ fn...‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺎﺑﻌﻲ در اﻳﻦ ﻧﻘﺎط ﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ،‬ﻫﺪف از درون ﻳﺎﺑﻲ ﺗﺎﺑﻊ )‪، f(x‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ اي ﺣﺪاﻛﺜﺮ از درﺟﻪ ‪ n‬اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺗﺎﺑﻊ )‪ f(x‬در ﻧﻘﺎﻃﻲ ﻏﻴﺮ از ﻧﻘﺎﻃﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﺎﺑﻊ دﻗﻴﻘﺎً ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬از اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﺸﺘﻖ‪ ،‬اﻧﺘﮕﺮال و ‪ ...‬ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ xi‬ﻣﺴﺎوي ﺑﻮده ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬روش ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي درون ﻳﺎﺑﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ ،‬وﻟﻲ از آن ﺟﺎ ﻛﻪ در‬
‫ﺟﺪاول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده اي ﻛﻪ ﺗﺤﺖ درون ﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻟﺰوﻣﺎً ﻣﺘﺴﺎوي اﻟﻔﺎﺻﻠﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻟﺬا در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ روش‬
‫"درون ﻳﺎﺑﻲ ﻻﮔﺮاﻧﮋ" ‪،‬ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﺎره ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ .3‬درون ﻳﺎﺑﻲ ﻻﮔﺮاﻧﮋ‬

‫اﮔﺮ ‪ x1 ،x0‬و ‪ (n+1) ، xn ...‬ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ‪،‬ﻛﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﻣﺘﺴﺎوي اﻟﻔﺎﺻﻠﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ‪ f1 ، f0‬و ‪ fn...‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺎﺑﻊ )‪ f(x‬در اﻳﻦ ﻧﻘﺎط‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ اي )‪ Pn(x‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﭼﻨﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در)‪ (n+1‬ﻧﻘﻄﻪ ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ xi‬ﺑﺎ ﺗﺎﺑﻊ ‪ fi‬ﻫﻢ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ ‪:‬‬
‫‪Pn(xi) = fi‬‬ ‫‪ i=0, 1,…,n‬و‬
‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ اي ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪Pn(x) = L0(x) f0 + L1(x) f1+ ... + Ln(x) fn‬‬ ‫)‪( 1‬‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮاﺑﻊ )‪" ، Li(x) (i=0,1,…,n‬ﺗﻮاﺑﻊ ﻻﮔﺮاﻧﮋ" ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ 0 <i<n‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪ . 1‬ﻣﻴﺎن ﻳﺎﺑﻲ )‪ (interpolation‬ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ . 2‬ﺟﺪاول اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﻛﺘﺎب " اصول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻛﻼﺳﻴﻚ" ) ‪ (Van Wylen , et al‬استفاده شده اند‪ ،‬ولی در مورد ساير کتاب ھای ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪2‬‬
 ‫…‬ ‫…‬
‫)‪( 2‬‬
‫…‬ ‫…‬

‫∏‬ ‫‪,‬‬ ‫)‪( 3‬‬

‫ﭘﺲ‬

‫∑‬ ‫∑‬ ‫∏‬ ‫‪,‬‬ ‫)‪( 4‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :1‬ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ اي درون ﻳﺎب ﺗﺎﺑﻊ ﺟﺪوﻟﻲ زﻳﺮ را ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ درون ﻳﺎﺑﻲ ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫‪xi‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪fi‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪29‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ‪ n=3‬اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ اي درون ﻳﺎب ﺣﺪاﻛﺜﺮ از درﺟﻪ ‪ 3‬اﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ‪:‬‬

‫و‬

‫‪3‬‬
 ‫‪1‬‬

‫ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ Li(x) fi‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ‪ f2 =3 ، f1 =2 ، f0 =1‬و ‪ f3 =29‬اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ درون ﻳﺎﺑﻲ ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از‪:‬‬

‫ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﻜﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺟﺪول ﻓﻮق در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ f(x)=x3+2‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﻛﺎرﺑﺮد درون ﻳﺎﺑﻲ ﻻﮔﺮاﻧﮋ در ﺟﺪاول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬

‫از آن ﺟﺎ ﻛﻪ در ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺟﺪاول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﻦ دو ردﻳﻒ از ﺟﺪول درون ﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪xi‬‬ ‫‪x0‬‬ ‫‪x1‬‬
‫‪fi‬‬ ‫‪f0‬‬ ‫‪f1‬‬

‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ اي درون ﻳﺎب ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪4‬‬
 ‫)‪(4‬‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ x‬و‪ f‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ دو ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ از ﺟﺪول ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ درون ﻳﺎﺑﻲ از ﺟﺪول ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﻴﻦ راﺑﻄﻪ اﺧﻴﺮ ‪ –f‬اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺨﺮج ﻣﺸﺘﺮك دارﻳﻢ‪:‬‬

‫و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﺲ از ﺳﺎده ﻛﺮدن دارﻳﻢ‪:‬‬

‫ﻳﺎ‬
‫)‪(5‬‬

‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي درون ﻳﺎﺑﻲ از ﺟﺪاول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ 1.4‬ﻣﺜﺎل ﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‬

‫‪ 1.1.4‬ﺟﺪاول اﺷﺒﺎع‬
‫در ﺟﺪاول آب اﺷﺒﺎع ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس دﻣﺎ )ﺟﺪول ‪ (B.1.1‬ﻳﺎ ﻓﺸﺎر )ﺟﺪول ‪ (B.1.2‬ﻣﺪو‪‬ن ﺷﺪه اﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮدن ﻳﻜﻲ از ﺧﻮاص‬
‫ﻣﺜﻞ دﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺸﺎر و ‪ ...‬ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﺎﻳﻊ و ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع ﻣﻘﺪار ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺨﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :2‬ﻓﺸﺎر و ﺣﺠﻢ وﻳﮋه)ﻣﺨﺼﻮص( ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع آب ‪ 93 º C‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺧﻮاص ﺳﻴﺎل در دﻣﺎي ﻓﻮق در ﺟﺪول ‪ B.1.1‬وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻓﺸﺎر اﺷﺒﺎع در اﻳﻦ دﻣﺎ ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ ، (5‬دﻣﺎ)‪ (T‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ‪ x‬و ﻓﺸﺎر )‪ (P‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ‪ f‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪T T‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪P‬‬ ‫)‪(6‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪T‬‬

‫‪5‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ P0 ، T1 ، T0‬و ‪ P1‬ﻣﻘﺎدﻳﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ B.1.1‬در ردﻳﻒ ﺑﺎﻻ )‪ (P0,T0‬و ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫)‪ (P1 , T1‬ﻣﺤﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻣﺎي ‪ 93 º C‬اﺳﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬از ﺟﺪول ‪ B.1.1‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫‪T0 = 90 ºC, P0 = 70.14 kPa‬‬
‫‪T1 = 95 ºC, P1 = 84.55 kPa‬‬
‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (6‬ﻓﺸﺎر در دﻣﺎي ‪ 93 º C‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬

‫‪P=78.786 kPa‬‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ وﻳﮋه ﺑﺨﺎر اﺷﺒﺎع )‪ ، (vg‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5‬ﺑﺎ ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪ T‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ‪ x‬و ‪ vg‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ‪ f‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫)‪(7‬‬
‫از ﺟﺪول ‪ B.1.1‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪3‬‬
‫‪T0 = 90 ºC, vg0=2.36056 m /kg‬‬
‫‪3‬‬
‫‪T1 = 95 ºC, vg1=1.98186 m /kg‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (7‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫)‪vg =2.36056+(1.98186 – 2.36056‬‬
‫‪vg =2.1333 m3/kg‬‬
‫اﮔﺮ در ﺻﻮرت ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ وﻳﮋه )ﻣﺜﻼً ﺑﺨﺎر( داده ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ دﻣﺎ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫زﻳﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﺪ‪:‬‬

‫‪ 2.1.4‬ﺟﺪاول ﺑﺨﺎر ﻣﺎﻓﻮق ﮔﺮم ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺎدون ﺳﺮد )ﻓﺸﺮده(‬

‫در ﻧﻮاﺣﻲ ﺑﺨﺎر ﻣﺎﻓﻮق ﮔﺮم و ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺎدون ﺳﺮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﺮ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺑﻪ دو ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻧﻈﻴﺮ)‪، (T,P‬‬
‫)‪ ... ، (P,v) ، (T,v‬ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :3‬ﺣﺠﻢ وﻳﮋه ﺑﺨﺎر ﻣﺎﻓﻮق ﮔﺮم ‪ 170ºC‬و ‪ 300 kPa‬را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (5‬و ﻓﺮض ‪ v‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ‪ f‬و ‪ T‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ‪ x‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫از آن ﺟﺎ ﻛﻪ در ﻓﺸﺎر ‪ 300 kPa‬و دﻣﺎي ‪ 170 ºC‬ﻣﻘﺪار ‪ v‬را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﺟﺪول ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﻤﻮد ‪ ،‬در ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺪول ‪ B.1.3‬در ﻓﺸﺎر ‪ 300 kPa‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺠﻢ وﻳﮋه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻣﺎﻫﺎي ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻤﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 170 ºC‬را ‪ ،‬ﻛﻪ در‬
‫ﺟﺪول ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬

‫‪3‬‬
‫‪T0 = 150 ºC, v0=0.63388 m /kg‬‬
‫‪3‬‬
‫‪T1 = 200 ºC, v1=0.71629 m /kg‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (8‬دارﻳﻢ‪:‬‬
‫)‪v=0.63388+ (0.71629 – 0.63388‬‬
‫‪v=0.66686 m3/kg‬‬
‫از آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﺷﻜﻞ ﺟﺪول ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺎدون ﺳﺮد )‪ (B.1.4‬ﺷﺒﻴﻪ ﺟﺪول ﺑﺨﺎر ﻣﺎﻓﻮق ﮔﺮم اﺳﺖ ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻨﺪ ‪ 2.1.4‬در ﻣﻮرد‬
‫ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺎدون ﺳﺮد ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :4‬ﺣﺠﻢ وﻳﮋه ﺑﺨﺎر ﻣﺎﻓﻮق ﮔﺮم ‪ 170ºC‬و ‪ 250 kPa‬را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬در ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ B.1.3‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻪ ﻓﺸﺎر و ﻧﻪ دﻣﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ در ﺟﺪول ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ‪،‬ﻟﺬا‬
‫درون ﻳﺎﺑﻲ ﺑﺎﻳﺪ در دو ﻣﺮﺣﻠﻪ ‪،‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻣﺎ در ﻓﺸﺎر ﺛﺎﺑﺖ و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر در دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺻﻮرت‬
‫ﮔﻴﺮد‪.‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪:‬‬
‫‪T T0‬‬
‫‪T ,P‬‬ ‫‪T ,P‬‬ ‫‪T ,P‬‬ ‫)‪( 9‬‬
‫‪T1 T0‬‬
‫‪P P0‬‬
‫‪T ,P‬‬ ‫‪T ,P‬‬ ‫‪T ,P‬‬
‫‪P1 P0‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ از ﺟﺪول ‪ B.1.3‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪T0 = 150 ºC, P0 = 200 kPa‬‬

‫‪T1 = 200 ºC, P1 = 200 kPa‬‬
‫‪v(T0 ,P0)= 0.95964 m3/kg‬‬
‫‪v(T1 ,P0)=1.08034 m3/kg‬‬
‫‪v(T0 ,P1)= 0.63388 m3/kg‬‬
‫از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (9‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪0.95964‬‬
‫‪7‬‬
 ‫‪0.845 m /kg‬‬

‫ﻣﺜﺎل ‪ :5‬دﻣﺎي ﺑﺨﺎر ﻣﺎﻓﻮق ﮔﺮم ‪ 70kPa‬و ﺑﺎ ﺣﺠﻢ وﻳﮋه ‪ 7 m3/kg‬را ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬ﻧﻜﺘﻪ اي ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺜﺎل ‪ 4‬وﺟﻮد دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﺪاول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ‪ ،‬ﺣﺠﻢ وﻳﮋه ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻨﻈﻤﻲ ﻧﺪارد؛ ﻟﺬا در ﻫﻨﮕﺎم درون ﻳﺎﺑﻲ و ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ B.1.3‬ﺑﺮاي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ‪ 50 kPa‬و‬
‫‪، 100 kPa‬ﺣﺠﻢ وﻳﮋه ‪ 7 m3/kg‬ﻫﻢ در ﻣﺤﺪوده دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﻓﺸﺎر ‪ 100 kPa‬و ﻫﻢ در ﻣﺤﺪوده دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻓﺸﺎر‬
‫‪ 50 kPa‬وﺟﻮد دارد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺮاي ‪ P0 = 50 kPa‬و ‪ P1 =100 kPa‬دارﻳﻢ‪:‬‬

‫ﮔﺮوه اول)در ‪(50 kPa‬‬

‫‪v(1200,50 kPa)=6.79863 m3/kg‬‬
‫‪v(1300,50 kPa)=7.26030 m3/kg‬‬
‫‪v(1200,50 kPa)=13.59737 m3/kg‬‬
‫‪v(1300,50 kPa)=14.52054 m3/kg‬‬

‫ﮔﺮوه دوم) در ‪(100 kPa‬‬

‫‪v(400,100 kPa)=3.10263 m3/kg‬‬

‫‪v(500,100 kPa)=3.56547 m3/kg‬‬
‫‪v(400,100 kPa)=6.20929 m3/kg‬‬
‫‪v(500,100 kPa)=7.13364 m3/kg‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺠﻢ وﻳﮋه ‪ 7 m3/kg‬در ﻫﺮ دو ﮔﺮوه وﺟﻮد دارد وﻟﻲ ﻓﻘﻂ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو ﮔﺮوه ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻮاب ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻟﺬا ﻣﺤﺪوده دﻣﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﻴﻦ ‪ 400 ºC‬ﺗﺎ ‪ 1300 ºC‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (9‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮوه اول ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪13.59737‬‬

‫‪T= 780 ºC‬‬

‫و اﮔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (9‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﮔﺮوه دوم ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪6.20929‬‬

‫‪8‬‬
‫‪T= 620 ºC‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ‪ v‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ ، (9‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ دﻣﺎي ‪ 780 ºC‬و ﻓﺸﺎر ‪ ، 70 kPa‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪:‬‬
‫‪v(780 ºC, 70 kPa)=7.9 m3/kg‬‬
‫و اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ‪ v‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ ، (9‬در دﻣﺎي ‪ 620 ºC‬و ﻓﺸﺎر ‪ ، 70 kPa‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪v(620 ºC, 70 kPa)=6.6 m3/kg‬‬
‫ﻛﻪ ﻫﻴﺠﻜﺪام ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ‪ v = 7 m3/kg‬ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧﺪارد ‪،‬ﭘﺲ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺮ ﺷﺪن ﻣﺤﺪوده ﻋﻤﻞ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد از اﺑﺘﺪا ‪،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ ،(9‬ﻣﻘﺪار ‪ v‬در ﻓﺸﺎر ‪ 70 kPa‬در دﻣﺎﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮآورد ﺷﺪه ﺗﺎ ‪ T‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﺠﻢ وﻳﮋه ‪ 7 m3/kg‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﺪ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺮدﻳﺪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻲ ﻣﻮرد ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻘﺎدﻳﺮ زﻳﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪v(500 ºC,70 kPa)=5.70 m3/kg‬‬

‫‪v(600 ºC,70 kPa)=6.44 m3/kg‬‬
‫‪v(700 ºC,70 kPa)=7.18 m3/kg‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻣﺤﺪوده ﻫﺎي ‪ 600<T<700‬و ‪ 50<P<100‬ﻣﻘﺪار ‪ v‬در ﻣﺤﺪوده ‪ 6/44< v<7/18‬اﺳﺖ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ)‪ (9‬و درون ﻳﺎﺑﻲ در ﻣﺤﺪوده ﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر دارﻳﻢ‪:‬‬

‫‪8.05748‬‬

‫‪T= 660 ºC‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ازاي ‪ 660 ºC‬و ‪ 70 kPa‬ﻣﻘﺪار ‪ v‬از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (9‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ v = 7 m3/kg‬ﻣﻲ رﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺻﺤﺖ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﺧﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬ﭘﺲ در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﺗﺮدﻳﺪﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ روﻳﻪ ﻣﺬﻛﻮر در اواﺧﺮ اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ‪ ،‬در ﻃﻲ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ازاي دﻣﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻘﺪار ‪ v‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻣﺤﺪوده ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺮ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ در اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده از ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫)‪ (9‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪9‬‬