1. Scharakteryzuj przyczyny oraz skutki wielkich odkryć geograficznych.

Przyczyny:

- wzrost popytu na towary luksusowe (przyprawy, balsamy, bawełnę czy jedwab) sprowadzane ze
wschodu,

- osiedlenie się na Bliskim Wschodzie Turków Osmańskich po upadku Cesarstwa Bizantyjskiego. Podróż
stała się niebezpieczna,

- rozwój żeglugi (budowanie nowych typów statków),

- rozwój kartografii i nawigacji,

- wzrost ciekawości światem oraz popularności teorii o kulistości Ziemi,

- chęć chrystianizacji nowych ludów przez Kościół.

Skutki:

Polityczne:

- Hiszpania i Portugalia imperiami kolonialnymi,

- wzrost znaczenia tych obu państw w Europie,

- podzielenie świata na dwie strefy wpływów - Hiszpańską i Portugalską.

Gospodarcze:

- powstanie tzw. złotego trójkąta,

- rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej,

- przywiezienie do Europy nowych owoców, warzyw oraz zwierząt (m. in. ziemniaków, pomidorów,
papryki, ananasów, indyków czy kakao)

- napływ złota do Europy z terytoriów zamorskich spowodował spadek wartości złota,

- rozwój piractwa i korsarstwa.

Społeczne:

- upadek cywilizacji prekolumbijskich - Azteków, Inków i Majów,

- chrystianizacja Ameryki Południowej oraz środkowej,

- rozwój niewolnictwa.

2. Scharakteryzuj przemiany gospodarcze w XVI wieku

W XVI wieku miały miejsce istotne przemiany gospodarcze, które wpłynęły na organizację produkcji,
stworzyły dualizm gospodarczy i zapoczątkowały pewne elementy gospodarki wczesnokapitalistycznej.
a) Zmiany w organizacji produkcji

Zwiększenie się liczby ludności w Europie oraz stopniowa poprawa warunków życia przyczyniły się do
zapotrzebowania na produkty rzemieślnicze. Producenci rywalizowali ze sobą nie tylko pod względem
jakości ich produktów, ale także ceną. Aby wyprodukować najtaniej jak to tylko możliwe towar to
wdrażali nowe rozwiązania.

Warsztat rzemieślniczy:

Tak jak w średniowieczu, rzemieślnik wykonywał produkt i wszystkie jego elementy od początku do
końca. Musiał się znać na swoim fachu. Sam zdobywał materiały i surowce do wytworzenia produktu.

System nakładczy:

Produkty były produkowane w kilku warsztatach, a później łączone w całość w innym. Rzemieślnicy w
poszczególnych warsztatach musieli dobrze znać się wyłącznie na swoich czynnościach. Surowce do
produkcji dostarczał nakładca, który później czerpał największe zyski.

Manufaktura:

Są to duże warsztaty, w których rzemieślnicy prowadzili produkcję. Wyspecjalizowani rzemieślnicy w

określonych pracach wytwarzali elementy przedmiotu, które na koniec łączono w całość. Manufaktury
były często połączone z domami pracy przymusowej, gdzie za darmo musieli pracować żebracy, sieroty
lub skazańcy.

b) dualizm gospodarczy

Dualizm gospodarczy polegał na podziale kontynentu europejskiego na dwie strefy ekonomiczne -

wschodnią i zachodnią. Symboliczną granicą była rzeka Łaba w Niemczech.

Przeważał tam rozwinięty handel kolonialny i morski oraz rzemiosło. Dzięki temu rosła rola
mieszczaństwa, a malała szlachty. Dominowało tam rolnictwo intensywne oraz zaczęto masowo
wprowadzać płodozmian zamiast tradycyjnej trójpolówki. Z kolei na wschodzie utrwalił się porządek
społeczny i ekonomiczny bazujący na gospodarce folwarczno- pańszczyżnianej.

c) początek gospodarki wczesnokapitalistycznej

Wzrost handlu i rozkwit przedsiębiorczości przyczyniły się do akumulacji kapitału. Ludzie zaczęli
inwestować swoje zyski w dalszą produkcję, co stanowiło istotny element rozwoju gospodarki
kapitalistycznej. Wzrost liczby przedsiębiorstw, zarówno małych jak i dużych, oraz rozwój handlu
międzynarodowego przyczyniły się do powstania nowych struktur gospodarczych. Zastąpienie
tradycyjnych, małych warsztatów produkcyjnych przez manufaktury było charakterystyczne dla tego
okresu. Rozwój banków i instytucji finansowych był istotny dla wzrostu gospodarki. Kredyty, inwestycje i
rozwój systemów finansowych stworzyły warunki dla dynamicznego rozwoju przedsiębiorczości. Wzrost
gospodarczy skutkował migracją ludności z obszarów wiejskich do miejskich, co prowadziło do powstania
rynku pracy. Ludzie zaczęli pracować na zasadzie wynagrodzenia za swoją pracę, co różniło się od
tradycyjnego systemu feudalnego. Powstanie giełd, korporacji handlowych i innych instytucji
kapitalistycznych miało miejsce w tym okresie. To było związane z rosnącą rolą kapitału w decyzjach
gospodarczych.