Professional Documents
Culture Documents
Raqamli Multimedia Axborotlarni Nashr Qilish 2 Kurslar Kollej
Raqamli Multimedia Axborotlarni Nashr Qilish 2 Kurslar Kollej
T
'L
A
M
I
IB
OS
HQ
ARUV HAM
DA
P
E
DA
G
O
PEDAGOGIK INNOVATSIYALAR, KASB-HUNAR
TA’LIM BOSHQARUV HAMDA PEDAGOG
G
N K
A
U D
R
- L
H A
B R
N
S
K
,
M
A
R
L
II
S
T S
SO
N
A
V
O
N H
NIK H
SI
RI
OG
ITU
ADEP
RAQAMLI MULTIMEDIYA
AXBOROTLARNI NASHR
MUTAXASSISLIKKA KIRISH
QILISH TEXNOLOGIYASI
O‘QUV AMALIYOTI
SURXONDARYO – 2023
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
SURXONDARYO VILOYATI KASBIY TA’LIMNI
RIVOJLANTIRISH VA MUVOFIQLASHTIRISH
HUDUDIY BOSHQARMASI
MUZRABOT TUMAN
KASB-HUNAR MAKTABI
Surxondaryo -2023
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
SURXONDARYO VILOYATI XOKIMLIGINING
KASBIY TA’LIMNI RIVOJLANTIRISH VA
MUVOFIQLASHTIRISH HUDUDIY
BOSHQARMASI MUZRABOT TUMAN
KASB-HUNAR MAKTABI
“TASDIQLAYMAN”
Muzrabot - sonli kasb-hunar
maktabi direktori
________ B.Kurbanov
“_____” __________2023yil
Mutaxassisligi Informatik
kasb-hunar maktabi
Elektron pochta manzili Ibragimovy915@gmail.com
5 Vizual-didaktik resurslar
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA
MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
SURXONDARYO VILOYATI KASBIY TA’LIMNI
RIVOJLANTIRISH VA MUVOFIQLASHTIRISH
BOSHQARMASI
MUZRABOT TUMAN
KASB-HUNAR MAKTABI
“TASDIQLAYMAN”
Muzrabot kasb-hunar
maktabi kasbiy ta’lim bo‘yicha
direktor o‘rinbosari:
___________ T.Jabborov
“_____” ___________2023 yil
30610101- 2-bosqich
Raqamli
1 axborotlarni 12-2021 243 180 180 63
qayta ishlash guruh
ustasi
2023-yil
O‘qitishni O‘quvchilarni Guruh
Kompyuterlashtir
ilgan ish o‘rni va Amaliy
1 mehnat 6 Amaliy
mashg‘ulot
xavfsizligiga
rioya qilish
Mediateka bilan
ishlashda
2 kompyuterning 6 Amaliy 6 Amaliy
periferik mashg‘ulot
uskunalari
ulash va sozlash
Ma’lumotlarni
3 tashuvchi 6 Amaliy 3 Amaliy
vositalari bilan mashg‘ulot
ishlash
Raqamli
4 axborotlarni 6 Amaliy 3 Amaliy
saqlashni mashg‘ulot
strukturalash
Internet
xizmatlaridan Amaliy
5 foydalanish, 6 Amaliy 3
mashg‘ulot
ma’lumotlarni
izlash
Google.com Amaliy
6 platformasida 6 Amaliy 3
mashg‘ulot
ro‘yxatdan o‘tish
Instagramda Amaliy
Facebookda Amaliy
8 ro‘yxatdan o‘tish 6 Amaliy 2
mashg‘ulot
va tahrir qilish
Facebook va
Intagramda profil
xavfsizligini Amaliy
9 ta’minlash va 6 Amaliy 2
mashg‘ulot
boshqa
sozlovlarni
amalga oshirish
Telegram
tarmog‘ida Amaliy
11 Setting 6 Amaliy 1
mashg‘ulot
(Sozlash)ni
amalga oshirish
Yotube va
Telegram Amaliy
12 tarmoqlari 6 Amaliy 2
mashg‘ulot
xavfsizligini
ta’minlash
Telegram
ijtimoiy Amaliy
13 tarmog‘ida kanal 6 Amaliy 2
mashg‘ulot
va guruhlar
tashkil etish
ZOOM
14 videokonferns 6 Amaliy 3 Amaliy
aloqa dasturida mashg‘ulot
ishlash
ZOOM dasturida
bepul hisoblar
uchun 40
15 daqiqalik cheklov 6 Amaliy 3 Amaliy
bilash bir mashg‘ulot
vaqtning o‘zida
100 tagacha
qurilmani ulash
Fayl menejerlari.
16 Total commander 6 Amaliy 3 Amaliy
dasturini yuklab mashg‘ulot
olish va o‘rnatish
Fayl menejerlari.
17 Far manager 6 Amaliy 3 Amaliy
dasturini yuklab mashg‘ulot
olish va o‘rnatish
Audio va Video
18 ma’lumotlarini 6 Amaliy 2 Amaliy
qayta ishlash va mashg‘ulot
yuborish
Ovoz
anilizatorlari
ixtisoslashtirilgan Amaliy
20 audio tiklash 6 Amaliy 2
mashg‘ulot
vositalari
o‘rnatish va
ishlatish
Word dasturida Amaliy
Kompyuter
22 grafikasi va 6 Amaliy 2 Amaliy
texnologiyalarini mashg‘ulot
o‘rnatish
Animatsion va
Tasvirli
23 ma’lumotlarni 6 Amaliy 2 Amaliy
ishlab chiqish mashg‘ulot
vositalari bilan
ishlash
Internet
24 provayder 6 Amaliy 2 Amaliy
saytlaridan mashg‘ulot
foydalanish
Internetda saytlar
25 joylashtirish, 6 Amaliy 2 Amaliy
hosting va domen mashg‘ulot
olish
Hosting xizmatini
tanlash Amaliy
26 mezonlari,pullik 6 Amaliy 2
mashg‘ulot
va bepul xosting
olish
Web-saytlar
yaratish uchun
27 dasturiy Amaliy 2 Amaliy
ta’minot.Web- mashg‘ulot
saytlar yaratish
texnologiyasi
Sayt yaratish
bo‘yicha dasturiy Amaliy
28 ta’minot 6 Amaliy 2
mashg‘ulot
litsenziyalarini
yangilish
Web-sayt
yaratish uchun Amaliy
29 eng yaxshi 6 Amaliy 1
mashg‘ulot
dasturiy taminot
tanlash
Jami: 180 63
MUZRABOT TUMAN
KASB-HUNAR MAKTABI
2023-yil
№1.Mavzu: Kompyuterlashtirilgan ish o‘rni va mehnat xavfsizligiga rioya qilish
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Abdullayeva Sh.Z.. Pul muomalasi va kredit. O‘quv qo‘llanma. T., «ILM
ZIYO», 2013.
Аbdurаhmоnоv Q.Х. Mеhnаt iqtisоdiyoti: nаzаriya vа аmаliyot. Dаrslik.
Qаytа ishlаngаn vа to‘ldirilgаn 3-nаshri – T.: O‘zbеkistоn Rеspublikаsi
Fаnlаr аkаdеmiyasi «FAN» nаshriyot dаvlаt kоrхоnаsi, 2019. –.
Аbdurахmаnоvа G.Q. Kichik biznеsdа аhоlini ish bilаn tа’minlаsh.
Mоnоgrаfiya. –T.: “Iqtisоdiyot”, 2014. .
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Asbob
Faoliyat uskuna, Rasm (ko‘rinish) Ish bajarishda
turlari moslama va qo‘yiladigan talablar
ashyo.
1.Asbob uskunalarga
Ulangan simlarning ochiq
joylari yo‘qligini
nazorat qilish.Asbob
Elektr Kompyuterlar, uskunalardan
kabellar, foydalanganda qo‘l quruq
tokidan
tarmoq holatda bo‘lishi shart.
foydalanish
komponentlari, 2. Ish jarayonida
qoidalari
otvyortka. o‘zboshimchalik
bilan qo‘shimcha
asbob uskunalarni
ulamaslik va devorlarga
mixlar qoqmaslik kerak.
1. Asbob uskunalardan
Foydalanganda ularning
Kompyuterlar, qizib ketishini oldini
olishimiz lozim.
kabellar,
2. Asbob
tarmoq
Yong‘ining uskunalardan
komponentlari,
oldini olish foydalanganda lazer
(Hub, modem,
choralari nurlarining ko‘zga tik
tarmoq
tushishidan saqlanish
adapterlari),
kerak.Kompyuterdan
otvyortka
foydalanishni 2-3
12 soatdan oshirmaslik
lozim
Kimyoviy moddalar bilan
Ishlash jarayonida
Moddalar ko‘zimizga,
qo‘limizga va tanamizga
ta’sir etmaslik choralarini
ko‘rishimiz lozim.
Zaharli
Kompyuter Kimyoviy moddalarni
moddalar
Printer tayyorlashda oshxona
Sanitariya
Kimyoviy idishlaridan foydalanish
gigiena
moddalar mutlaqo taqiqlanadi.
talablari.
ovqatlanishdan avval
albatta qo‘llarni
sovunlab yuvish kerak va
ish joyidan alohida
ajratilgan maxsus
joydaovqatlanish kerak
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Abdullayeva Sh.Z.. Pul muomalasi va kredit. O‘quv qo‘llanma. T., «ILM
ZIYO», 2013.
Аbdurаhmоnоv Q.Х. Mеhnаt iqtisоdiyoti: nаzаriya vа аmаliyot. Dаrslik.
Qаytа ishlаngаn vа to‘ldirilgаn 3-nаshri – T.: O‘zbеkistоn Rеspublikаsi
Fаnlаr аkаdеmiyasi «FAN» nаshriyot dаvlаt kоrхоnаsi, 2019. –.
Аbdurахmаnоvа G.Q. Kichik biznеsdа аhоlini ish bilаn tа’minlаsh.
Mоnоgrаfiya. –T.: “Iqtisоdiyot”, 2014. .
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Asbob
Faoliyat uskuna, Rasm (ko‘rinish) Ish bajarishda qo‘yiladigan
turlari moslama va talablar
ashyo.
Flesh disklar juda katta
Flesh hajmdagi axborotni o‘z ichiga
Flesh sig‘dira oladigan yarim
disklarni
disklar o‘tkazgichli elementlardan
o‘rganish
qurilgan xotira. Hozirgi kunda
flesh xotiralarning hajmi 32 Gb
gacha bo‘lgan axborotni o‘ziga
sig‘dira oladi. Flesh xotiralar
o‘lcham jihatidan juda kichik
bo‘lib foydalanish uchun juda
qulay
CD disklar – bu kompakt disk
so‘zlarining bosh harflaridan
olingan nomli disklar bo‘lib,
axborotlarni saqlash uchun optik
CD yuzadan iborat, yumaloq disk
disklarni CD disklar ko‘rinishidagi axborot
o‘rganish tashuvchi hisoblanadi. Kompakt
disklar 700 Mbayt hajmga ega
bo‘lib, unga mahlumot disk
o‘quvchi qurilmaning lazer nuri
yordamida yoziladi va o‘qiladi.
DVD disklar – bu dijital video
5-ILOVA
Reja.
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Asbob
Faoliyat uskuna, Rasm (ko‘rinish) Ish bajarishda
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Internet xizmatlari
Internetning dasturiy ta`minoti
Internet manzillari va domenlari
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
Biroz kutib turgacha, «Registration successful, you can login now» yozuvi
chiqqan bo‘lsa, siz ro‘yxatdan muvoffaqiyatli o‘tgan bo‘lasiz.Saytga kirish uchun
«Registration successfull, you can login now» yozuvi yuqorisdagi «Kirish»
tugmasini bosingKirish uchun ro‘yxatdan o‘tishda ishlatgan FOYDALANUVCHI
NOMI’ni va PAROL’ni kiriting va «Hoziroq kirish» tugmasini bosing. «Eslab
qolish»ni belgisi qo‘yilsa, keyingi gal parolni qayta kiritish shart bo‘lmaydi. Buni
tavsiya qilamiz.Muvoffaqiyatli saytga kirganingizdan so‘ng, yuqori o‘ng
burchakda doira paydo bo‘ladi. Unga bosganingizdan so‘ng, huddi shunga
o‘xshash oyna ochiladi. Profilingiz boshqaruv paneliga kirish uchun «Boshqaruv
paneli» menyusini tanlang.
Boshqaruv panelida esa siz ro‘yxatdan o‘tgan kurslaringiz, xaridlaringiz,
tugatgan kurslaringiz, yozgan izohlaringiz va hozirda o‘qiyotgan kurslaringizni
ko‘rishingiz mumkin.
Google orqali kirish
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
ko‘rsatish bajarish
2. Undagi ma’lumotlarn tahrir qilish 2. Undagi ma’lumotlarn tahrir
3. Kuzatuvchilarni ko‘paytirish qilishni amalga oshirish
3. Kuzatuvchilarini ko‘paytirish
Deyarli hamma narsa tayyor. Biz uchun qolgani - ijtimoiy tarmoqlardan taklif
qilingan do‘stlarni topish. Birinchi tarmoq - VKontakte. Biz sizning VK-
hisobingizga kiramiz va do‘stlaringizga qo‘shilgan do‘stlarni belgilaymiz. Agar biz
buni xohlamasak, "O‘tkazib yuborish" variantini tanlaymiz.
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Instagramni o‘rnatish va profil yaratish
Instagramda rasm va video yuklash
Kuzatuvchilar sonini ko‘ytirish
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga tayyorlanib
kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№8.Mavzu: Facebookda ro‘yxatdan o‘tish va tahrir qilish
ko‘rsatish bajarish
2. Undagi ma’lumotlarn tahrir qilish 2. Undagi ma’lumotlarn tahrir
3. Facebookda do‘stlarni taklif qilish qilishni amalga oshirish
3. Facebookda do‘stlarni taklif qilish
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Asbob
Faoliyat uskuna, Rasm (ko‘rinish) Ish bajarishda
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Kampaniya asoschisi haqida
Tarmoq xavsizlik chora tadbirlari
2004 yildagi voqealar
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№10.Mavzu: Youtube saytida kanal ochish
Bungacha siz YouTube’da biror rolikka izoh yozgan yoki pleylist yaratgan
bo‘lsangiz shunaqa – tizim siz uchun kanalni ham tayyorlab qo‘yadi. «Vash
kanal»ni bosib, o‘z kanalingizni boshqarishni boshlashingiz mumkin.
Bordiyu profilingiz belgisi ustiga bosganda pastga ochilgan menyuda «Vash kanal»
emas, balki «Sozdat kanal» bandi ko‘rinsa – tizim sizga kanal tayyorlamagan ekan:
Demak, ayni mana shu joyni bosib, shaxsiy kanalingizni o‘zingiz yaratasiz va
«S vashim imenem» variantini tanlaysiz:
Agarda kanalni bir necha kishi bo‘lib boshqarishni rejalashtirsangiz, u holda kanal
profili ustiga chertasiz va chap tomondagi ro‘yxatdan «Nastroyki»ni topib, ustiga
bosasiz.
Endi ochilgan oynada «Dobavit ili udalit administratorov kanala» yozuvi ustiga
chertasiz:
So‘ng «Nastroyki dostupa» bo‘limiga o‘tasiz:
Mana shu yerdagi «Priglasit polzovateley» belgichasi ustiga chertib, kanalni birga
boshqarishi kerak bo‘lgan kishilarning rollari va pochta manzillarini ko‘rsatasiz:
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Хоdiеv B.Yu., Qоsimоvа M.S., Sаmаdоv А.N. Kichik biznеs vа хususiy
tаdbirkоrlik. – T.: TDIU, 2010. .
Хudоyqulоv S. Sоliq tizimi. O‘quv qo‘llаnmа. –T.: “ILM ZIYO”,2013.
Аyzеksоn Uоltеr. Stiv Jоbs [Mаtn] / U. Аyzеksоn. – Tоshkеnt: «Ofset-
print» MCHJ, «Nihol» nаshriyoti, 2019.
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 10. Youtube saytida kanal ochish
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish Youtube saytida kanal ochish ko‘nikmalarini
shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Youtubeda kanal ochish yo‘llari
Kanal turlari
Kanal ochish ketma-ketliklari
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№11.Mavzu: Telegram tarmog‘ida Setting (Sozlash)ni amalga oshirish
Kompyuter
Kompyuter uchun Telegram versiyasi har qanday operatsion tizim uchun, xoh u
Windows, xoh Linux yoki Mac OS uchun mutlaqo bir xil interfeysga ega
bo‘lganligi sababli, protsedura boshqacha bo‘lmaydi.
Shaxsiy suhbatlar uchun signalni qanday o‘chirish mumkin
Agar siz barcha suhbatlar uchun qo‘ng‘iroqlarni butunlay olib tashlashingiz shart
bo‘lmasa, har bir yozishma uchun sozlashingiz mumkin. Har bir platforma uchun
harakatlar algoritmi deyarli bir xil bo‘lishiga qaramay, keling, ularning har biri
uchun har bir alohida suhbat uchun Telegramdagi signalni qanday o‘chirishni
ko‘rib chiqaylik.
Android Kerakli chat, guruh yoki kanalni oching.
Ekranning yuqori qismidagi sarlavhani bosing, u erda suhbatdosh, umumiy suhbat
yoki kanal haqida asosiy ma'lumotlarni ko‘rasiz.
"Bildirishnomalar" tugmasini bosing, so‘ngra qalqib chiquvchi oynada siz bir
nechta variantni ko‘rishingiz mumkin: yoqish, sozlash, shuningdek, ma'lum vaqt
uchun o‘chirish (odatda ikki yoki uchta variant 1 soatdan bir necha kungacha taklif
etiladi) yoki aylantiring butunlay o‘chiring.Shuningdek, siz uchta vertikal nuqtani
bosish va "Bildirishnomalarni o‘chirish" ga o‘tish orqali chat parametrlariga
kirishingiz mumkin, bu erda sizga cheklov qo‘llaniladigan vaqt oralig‘i taklif
etiladi yoki uni butunlay o‘chirib tashlashingiz mumkin.Sizga kerak bo‘lgan
variantni belgilang va asosiy oynada chat nomining qarshisida chizilgan qo‘ng‘iroq
ko‘rsatiladi.Har qanday yozishmalarni ochgandan so‘ng, uning sarlavhasini bosing
yoki yuqori o‘ng burchakdagi profil fotosuratiga teging."Bildirishnomalar"
menyusiga o‘ting, u erda siz signalni qancha vaqt davomida o‘chirishni
xohlayotganingizni tanlashingiz mumkin. Vaqt oralig‘idan birini belgilashingiz
yoki uni butunlay o‘chirib qo‘yishingiz mumkin.Xat yozish oynasida ismning
qarshisida chizilgan qo‘ng‘iroq paydo bo‘ladi.Windows telefon.Barmog‘ingiz
bilan suhbat, kanal yoki guruh sarlavhasini bosing yoki uchta gorizontal nuqta
ustiga bosing. "Bildirishnomalar" belgisini olib tashlang.
Suhbatlar ro‘yxatida ismning yonida chizilgan qo‘ng‘iroq belgisi bo‘ladi.
Kompyuter
Xulosa
Kompyuter yoki telefonda Telegram messenjeri uchun bildirishnomalarni o‘chirish
mutlaqo oson. Aytgancha, avvalgi sozlamalarni qaytarish orqali o‘chirilgan
signalni yoqishingiz mumkin. Izohlarda ushbu xususiyatdan qanchalik tez-tez
foydalanayotganingizni bizga ayting.
Telegram messenjeri foydalanuvchilarga nafaqat bir-biri bilan muloqot qilish, balki
turli guruhlar va kanallarga obuna bo‘lish imkonini ham beradi. Shaxsiy muloqotda
har bir xabar muhim bo‘lishi mumkin, har xil chatlar va kanallarda ko‘pincha o‘ndan
ortiq odam bor, ularning har biri bir vaqtning o‘zida yozishi mumkin. Bu juda ko‘p
xabarlarga va natijada ko‘plab bildirishnomalarga olib keladi. Telegram messenjeri
faqat ma'lum kontaktlardan Yangi xabarlar kelganda ovozni saqlab,
ogohlantirishlarni sozlash imkonini beradi va ushbu maqolada buni qanday qilishni
ko‘rib chiqamiz.
Telegramda bildirishnomalarni qanday o‘chirish mumkin
Agar siz Telegram’dagi kanalga obuna bo‘lgan bo‘lsangiz, undagi har bir postga
bildirishnoma ham ilova qilinadi. Sozlamalarga (quyida muhokama qilinadi) qarab,
ogohlantirishlarning tabiati turli qurilmalarda farq qilishi mumkin. Ba'zi Telegram
mijozlarida bu tovush va tebranish bo‘ladi, boshqalarida bu shunchaki tovush yoki,
masalan, Yangi xabarning vizual ko‘rinishi bo‘ladi.
Telegram’da kanal, guruh suhbati yoki ma’lum bir foydalanuvchi
bildirishnomalarini o‘chirish uchun xabarlar oynasining yuqori o‘ng burchagidagi
uchta nuqta ustiga bosing, shundan so‘ng ochiladigan menyu paydo bo‘ladi. Ushbu
muloqot oynasidagi Yangi xabarlar haqidagi bildirishnomalarni yashirish uchun
Ovozni o‘chirish bildirishnomalarni o‘chirish) bandini bosing.
Iltimos, diqqat qiling: Agar siz xabarlarni qabul qiladigan kanalga obuna
bo‘lsangiz, lekin unda muloqot qila olmasangiz, undan bildirishnomalarni osonroq
o‘chirib qo‘yishingiz mumkin. Muloqot oynasining pastki qismida joriy
ogohlantirish holatini ko‘rsatadigan tugma mavjud -Ovozni o‘chirish yokiovozni
yoqish. Ushbu kanaldan ildirishnomalar holatini o‘zgartirish uchun ustiga bosing.
Telegramda bildirishnomalar ovozini qanday o‘chirish mumkin
Muhim: Biz ma'lum bir mijoz uchun bildirishnomalarni o‘chirish haqida
gapiramiz. Ya'ni, agar sizda bitta hisob ostida avtorizatsiya qilingan Telegram bir
nechta qurilmalarda (telefon, planshet, kompyuter va boshqalar) o‘rnatilgan bo‘lsa,
har bir mijozda quyida tavsiflangan usuldan foydalangan holda bildirishnomalarni
o‘chirib qo‘yishingiz yoki sozlashingiz kerak bo‘ladi.
Telegram xabarnomalari alohida bo‘limda quyidagicha sozlangan:
Iltimos, diqqat qiling: Ayrim foydalanuvchilar yoki kanallar bildirishnomalarini
to‘g‘ridan-to‘g‘ri ushbu sozlamalar oynasidan o‘chirib qo‘yish ham mumkin.
Shuni ta'kidlash kerakki, yuqorida aytilganlar rasmiy mijozlarni o‘rnatish haqida.
Agar siz uchinchi tomon Telegram ilovalaridan foydalansangiz, ularning
bildirishnoma sozlamalari farq qilishi mumkin.
Telegram messenjerida maxsus bildirishnoma tizimi mavjud. U holat satrida matnli
eslatmalar va ovozli signallarning paydo bo‘lishi orqali amalga oshiriladi. Va agar
uning birinchi namoyon bo‘lishi foydalanuvchilarga juda ko‘p noqulaylik
tug‘dirmasa, ikkinchisi zerikarli bo‘lishi mumkin. Axir, odatda guruhda juda ko‘p
sonli ishtirokchilar bor, ulardan juda ko‘p xabarlar keladi. Muntazam ovozli
signallar foydalanuvchini muhim ishlardan yoki dam olishdan chalg‘itadi. Bundan
tashqari, tebranish signali ham mavjud, bu ham hammaga yoqmaydi.
Ogohlantirishlarni o‘chirish
Avvalo, ilovadagi bildirishnoma tizimi to‘liq o‘chirilgan variantni ko‘rib chiqing.
Jarayonning o‘zi juda oddiy, u bir necha bosqichlarni o‘z ichiga oladi:
Xuddi shu menyuda foydalanuvchi bildirishnomalarni batafsil sozlashi, qalqib
chiquvchi xabarlarni ko‘rsatishi, ogohlantirish paytida tebranishi va boshqa
rejimlarni sozlashi mumkin. Har bir narsa o‘zingizning xohishingizga ko‘ra
o‘rnatilishi mumkin.
Lekin bu hammasi emas. Ushbu menyuda global sozlamalar o‘rnatiladi va biz
shaxsiy sozlamalarga o‘tamiz. Har bir chat, kanal yoki guruh uchun bildirishnoma
rejimini alohida tanlashingiz mumkin. Bu juda oddiy: Sozlash kerak bo‘lgan dialog
oynasini oching;
Yuqori o‘ng burchakda menyuga qo‘ng‘iroq qilish, uni ochish uchun mo‘ljallangan
uchta vertikal nuqtali belgi mavjud;
Qalqib chiquvchi ro‘yxatda bildirishnoma elementini tanlang va hamma narsani
o‘zingizning xohishingizga ko‘ra sozlang.
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Хоdiеv B.Yu., Qоsimоvа M.S., Sаmаdоv А.N. Kichik biznеs vа хususiy
tаdbirkоrlik. – T.: TDIU, 2010. .
Хudоyqulоv S. Sоliq tizimi. O‘quv qo‘llаnmа. –T.: “ILM ZIYO”,2013.
Аyzеksоn Uоltеr. Stiv Jоbs [Mаtn] / U. Аyzеksоn. – Tоshkеnt: «Ofset-
print» MCHJ, «Nihol» nаshriyoti, 2019.
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi Mavzu № 11.
Telegram tarmog‘ida Setting (Sozlash)ni amalga oshirish Amaliy
mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini mustahkamlash,
chuqurlashtirish telegram tarmog‘ida Setting (Sozlash)ni amalga oshirish
ko‘nikmalarini shakllantirish.
Faoliyat Asbob Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari uskuna, qo‘yiladigan talablar
moslama va
ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Telegram xabarnomalari kelmasa
Suhbatning jim yoki yo‘qligini tekshirish
Guruh yoki kanalni ochish
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№12.Mavzu: Yotube va Telegram tarmoqlari xavfsizligini ta’minlash
va sozlamalar.messenjerning“Nastroyki"("Sozlamalar”) Konfidensialnost"("Maxfi
ylik”) — “Nomer telefona"(“Telefon raqami”) bo‘limida amalga oshiriladi.Bu
funksiya “Konfidensialnost"("Maxfiylik”) — “Nomer
telefona"(“Telefon raqami”) bo‘limida joylashgan. Foto: Telegram Desktop “Kto
vidit moynomer telefona"(“Telefon
raqamimni kimlar ko‘rishi
mumkin”) va “Kto mojet nayti
menya po nomeru"(“Telefon
raqamim orqali kimlar topishi
mumkin”) bo‘limlari o‘zaro
bog‘liq: ikkinchisini sozlash uchun “Kto vidit moy nomer telefona"(“Telefon
raqamni kimlar ko‘rishi mumkin”) bo‘limida “Moi kontaktы"(“Mening
kontaktlarim”) elementi o‘rnatilgan bo‘lishi kerak Natijada, sizni o‘z kontaktlari
ro‘yxatiga qo‘shgan foydalanuvchilar sizning ham kontaktlaringiz ro‘yxatida
bo‘lsagina, o‘zaro raqamlarni ko‘rish mumkin bo‘ladi.“Istisnolarni
kiritish"(“Dobavit isklyucheniya”) bo‘limiga qo‘shilgan kontakt
va foydalanuvchilarga yuqorida keltirilgan sozlamalar ta’sir qilmaydi.So‘nggi
faollik va onlayn status.Telegram messenjeri sozlamalardan kelib chiqqan
holda foydalanuvchining tarmoqda faol bo‘lgan so‘nggi vaqtini ko‘rsatadi. Sozlama
“Nastroyki"("Sozlamalar”) —
“Konfidensialnost"("Maxfiylik”) —
“Poslednyaya aktivnost"(“So‘nggi
faollik”) bo‘limida joylashgan va
qo‘yidagi turkumlarga
bo‘linadi:aniq qiymat — aniq vaqtni
ko‘rsatadi, misol: “So‘nggi faollik:
19:00 da”;“yaqinda onlayn edi” —
foydalanuvchi yaqin orada onlayn
bo‘lganini ko‘rsatadi;
“bir hafta ichida onlayn edi” — foydalanuvchi so‘nggi haftaning noma’lum kunida
onlayn bo‘lgan;
“bir oy ichida onlayn bo‘lgan” —
foydalanuvchi oxirgi bir oyning
noma’lum kunida so‘nggi marotaba
onlayn bo‘lgan.“Oxirgi faollik
vaqtini kimlar ko‘ra oladi”
sozlamasida uchta element
mavjud:“Vse"("Hamma”) —
so‘nggi onlayn vaqtni hamma
ko‘rishi mumkin.
“Moi kontaktы"(“Mening
kontaktlarim”) — so‘nggi onlayn
bo‘lgan vaqtni faqat foydalanuvchi
tomonidan abonentlar ro‘yxatiga
kiritilganlar ko‘ra
oladi.“Nikto"("Hech kim”) —
tarmoqda faol bo‘lgan vaqtni hech
kim ko‘ra olmaydi.“Istisnolarni
kiritish"(“Dobavit isklyucheniya”),
“Vsegda pokazыvat” bo‘limiga
kiritilgan foydalanuvchilari so‘nggi
faol vaqtni ko‘rishlari mumkin
bo‘ladi.
Profil rasmi
Telegram messenjerida har bir foydalanuvchi o‘zining profiliga
“Nastroyki"("Sozlamalar”) — “Izmenit profil"(“Profilni tahrirlash”) bo‘limida
fotosurat o‘rnatishi mumkin. Shu bilan birga, bu suratni kimlar ko‘ra olishini
“Konfidensialnost"("Maxfiylik”) — “Fotografiya profilya"(“Profil
fotografiyasi”) bo‘limida belgilasa bo‘ladi.
“Vse"("Hamma”) — hamma ko‘rishi mumkin, “Moi
kontaktы"(“Kontaktlarim”) — faqat foydalanuvchi kontaktlar ro‘xatiga kiritganlar
ko‘ra oladi.“Dobavit isklyucheniya"(“Istisnolarni kiritish”) bo‘limida “Vsegda
zapreat"(“Doimo taqiqlash”) belgisi o‘rnatilgan foydalanuvchilar, yuqorida eslatib
o‘tilgan sozlamalarga qaramasdan, sizning profilingizdagi rasmlarni ko‘ra olmaydi.
Uzatilgan xabarlar maxfiyligi
Messenjerda boshqa foydalanuvchi yoki kanaldan xabar uzatilganda xabar
manbasi ko‘rsatilgan bo‘ladi. Uzatilgan xabarlar manbasining ko‘rsatilishini
“Nastroyki"("Sozlamalar”) — “Konfidensialnost"("Maxfiylik”) — “Pereslannыye
soobeniya"(“Uzatilgan xabarlar”) bo‘limida sozlash mumkin.
Xabar manbasiga havola
“Kto mojet ssыlatsya na moy akkaunt pri peresыlke soobeniy"(“Xabarlarimni
uzatganda kimlar profilimga havola berishi mumkin”) bo‘limida “Vse"("Hamma”)
sozlamasi o‘rnatilgan bo‘lsa, istalgan kishi sizdan uzatilgan xabar orqali
profilingizni ko‘rishi mumkin. “Moi kontaktы"(“Mening kontaktlarim”) elementi
profilingizni faqat sizning foydalanuvchilar ro‘yxatiga qo‘shilgan kontaktlar ko‘ra
olishini anglatadi. “Nikto"("Hech kim”) elementi o‘rnatilgan bo‘lsa, hech kim
sizning profilingizni uzatilgan xabar orqali ko‘ra olmaydi.
Telegram orqali qo‘ng‘iroq qilish
2017 yilning 30 mart sanasida
Telegram kompaniyasi
messenjerga ko‘ng‘iroqlar amalga
oshirish imkoniyatini kiritganini xabar bergan edi.
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Хоdiеv B.Yu., Qоsimоvа M.S., Sаmаdоv А.N. Kichik biznеs vа хususiy
tаdbirkоrlik. – T.: TDIU, 2010. .
Хudоyqulоv S. Sоliq tizimi. O‘quv qo‘llаnmа. –T.: “ILM ZIYO”,2013.
Аyzеksоn Uоltеr. Stiv Jоbs [Mаtn] / U. Аyzеksоn. – Tоshkеnt: «Ofset-
print» MCHJ, «Nihol» nаshriyoti, 2019.
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi Mavzu
№ 12. Yotube va Telegram tarmoqlari xavfsizligini ta’minlash
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish yotube va telegram tarmoqlari xavfsizligini
ta’minlash ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Telefon raqamimni kimlar ko‘rishi mumkin
Kanal va guruhlar xavfsizligi
Raqamni yashirish
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№13.Mavzu: Telegram ijtimoiy tarmog‘ida kanal va guruhlar tashkil etish
Telegram o‘ziga xos xususiyatga ega bo‘ldi guruhlar yaratish uchun eng yaxshi
dastur, guruhlarga qo‘shilishdan qo‘rqmasdan erkin qo‘shilishimiz mumkin
bo‘lgan guruhlar har doimgidek WhatsApp-da bo‘lganidek (biz maxfiylik
opsiyalaridan o‘chirib qo‘yishimiz mumkin).Agar bilmasangiz Telegramda
guruhlarni qanday qidirish kerak, ular nima uchun, ularni qanday yaratish kerak,
ular nima, ular kanallardan qanday farq qiladi, ushbu maqolada biz Telegram
va uning qanday ishlashi haqidagi barcha shubhalaringizni hal qilamiz.Telegram
kanallari nima
Telegram kanallari odatlanib qolgan ma'lumot
tarqatish. Ular qandaydir e'lon taxtasi bu erda ijodkor
kanalga qo‘shilgan barcha foydalanuvchilar kirish
huquqiga ega bo‘lgan ma'lumotlarni e'lon
qiladi.Kanallarda administratorlardan boshqa hech kim
matn joylashtira olmaydi, havolalar, rasmlar yoki boshqa
turdagi kontent. Biroq, kanalning bir qismi bo‘lgan
foydalanuvchilar, agar ular nashrlarga sharh berishlari
mumkin bo‘lsa, nashr etilgan ma'lumotlarga boshqa foydalanuvchilar bilan izoh
berishlari (ortiqcha bo‘lishi kerak).Telegram kanallari odatda bloglar tomonidan
qo‘llaniladi, ularda nashr etilgan maqolalarga barcha havolalar nashr etiladi. Ular
tomonidan ham foydalaniladi korxonalar, maktablar, mahalla fuqarolar yig‘inlari,
uyushmalar, jamoat tashkilotlari. Guruhdagi obunachilarga kanal faoliyati bilan
bog‘liq qiziqishlaringiz haqida ma’lumot berish.
Telegram guruhlari nima
Telegram guruhlari WhatsApp guruhlari bilan bir xil ishlaydi, lekin muhim farq
bilan guruhning bir qismi bo‘lishi mumkin bo‘lgan odamlar soni
haqida.WhatsApp-da chegara 200 kishi bo‘lsa, Telegramda limit 200.000 XNUMX
kishi qilib belgilangan. Siz bunday katta chegarani absurd deb o‘ylaysiz.
WhatsAppdan farqli o‘laroq, Telegram bizga saqlashga imkon beradi
mavzulardagi suhbatlar, ya'ni asosiy guruhdan mustaqil ravishda, bu tarzda bunday
bilan adashib bo‘lmaydi to‘lqin to‘lqini gaplashayotgan odamlar haqida.
Telegramda biz yaratadigan kanallar bo‘lishi mumkin davlat va xususiy,
kanallar kabi, unda chop etilgan ma'lumotlarga kirish cheklangan bo‘lishi mumkin.
Kanal administratori sozlashi mumkin kanalda qanday kontent chop etilishi
mumkin va barcha Yangi a'zolar kirish uchun javob
berishlari kerak bo‘lgan savolni o‘rnating, bu esa trollar
va botlarning ularga kirishiga yo‘l qo‘ymaydi.
Siz ham cheklashingiz mumkin ilgari nashr etilgan
tarkibga kirish ushbu guruhda guruh faoliyatini nazorat
qiluvchi boshqa administratorlarni yarating ...
Telegramda guruhlarni qanday qidirish kerak Guruhlar
va kanallar o‘rtasida qanday farq borligini
bilganimizdan so‘ng, biz sizga ko‘rsatamiz guruhlarni
qanday topish mumkin. Guruhlar va kanallar o‘rtasidagi
farqni bilish juda muhim, chunki qidiruv paytida biz
nafaqat guruhlarni, balki kanallarni ham topamiz.
Telegram guruhlarini qidirish uchun qaysi platformadan foydalanmasligingizdan
qat'iy nazar, barcha ilovalarda usul bir xil. Telegramda guruhlarni qidirish uchun
men quyida ko‘rsatgan amallarni bajarishimiz kerak:
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Хоdiеv B.Yu., Qоsimоvа M.S., Sаmаdоv А.N. Kichik biznеs vа хususiy
tаdbirkоrlik. – T.: TDIU, 2010. .
Хudоyqulоv S. Sоliq tizimi. O‘quv qo‘llаnmа. –T.: “ILM ZIYO”,2013.
Аyzеksоn Uоltеr. Stiv Jоbs [Mаtn] / U. Аyzеksоn. – Tоshkеnt: «Ofset-
print» MCHJ, «Nihol» nаshriyoti, 2019.
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 13. Telegram ijtimoiy tarmog‘ida kanal va guruhlar tashkil etish
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish telegram ijtimoiy tarmog‘ida kanal va
guruhlar tashkil etish ko‘nikmalarini shakllantirish.
Faoliyat Asbob Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari uskuna, qo‘yiladigan talablar
moslama
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Telegram guruhlari nima
Telegramda guruhlarni qanday qidirish kerak
Guruh va kanal yaratish ketma-ketliklari
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№14.Mavzu: ZOOM videokonferns aloqa dasturida ishlash
Dasturni o‘rnatish
Mobil qurilmalar uchun:
Telefon qurilmalarida dastur avtomatik ravishda yuklab olishni bosgandan so‘ng
o‘zi o‘rnatiladi.
Komputer uchun:
Yuklab olingan faylni ochamiz.
Ro‘yhatdan o‘tish
Yuqorida oynadan “Sign In” tugmasini bosamiz:
Agar kompyuteringizda Facebook yoki Google profillarindan biri bo‘lsa, Sign
in with Google / Facebookni bosamiz. Shu orqali kirish oson hech qanday login
yoki parollarni yaratishga hojat yo‘q va keyingi bosqichga o‘tsangiz ham bo‘ladi.
Agar ushbu profillaringiz bo‘lmasa, “Sign Up Free” tugmasini bosamiz. Yoki
quyidagi Havolaga ham kirsa bo‘ladi.
Ushbu oynadan so‘ng Tug‘ilgan kuningiz va Email ma’lumotlaringizni
kiritasiz. Va Email aktivlash uchun havola jo‘natiladi, o‘sha havolaga kiramiz.
Ro‘yhatdan o‘tgamizdan so‘ng, dastur avtomatik ravishda asosiy oyna ochiladi.
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Хоdiеv B.Yu., Qоsimоvа M.S., Sаmаdоv А.N. Kichik biznеs vа хususiy
tаdbirkоrlik. – T.: TDIU, 2010. .
Хudоyqulоv S. Sоliq tizimi. O‘quv qo‘llаnmа. –T.: “ILM ZIYO”,2013.
Аyzеksоn Uоltеr. Stiv Jоbs [Mаtn] / U. Аyzеksоn. – Tоshkеnt: «Ofset-
print» MCHJ, «Nihol» nаshriyoti, 2019.
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 14. ZOOM videokonferns aloqa dasturida ishlash
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish zoom videokonferns aloqa dasturida ishlash
ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
ZOOMni o‘rnatish usullari
ZOOMni afzalliklari
Vediokanfirensiya tashkil etish
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№15.Mavzu: ZOOM dasturida bepul hisoblar uchun 40 daqiqalik cheklov bilash
bir vaqtning o‘zida 100 tagacha qurilmani ulash
Zoom dasturini yuklab olish bilan bir qatorda Zoom-dan boshqa usullarda ham
foydalanish mumkin. Masalan, a Outlook plaginini kattalashtirish to‘g‘ridan-to‘g‘ri
Microsoft Outlook mijozida yoki an sifatida ishlashga mo‘ljallangan Internetda
Outlook uchun plagin. Ushbu Outlook vilkasi Zoom tugmachasini standart
Outlook asboblar paneliga tushiradi va Zoom uchrashuvini oddiy chertish bilan
boshlash yoki rejalashtirishga imkon beradi.
Brauzer kengaytmalarini kattalashtirish
Zoom uchrashuvini tezda boshlash yoki rejalashtirishning yana bir vositasi sizning
sevimli brauzeringiz uchun kengaytma shaklida keladi. A bor Chrome
kengaytmasini kattalashtirish va Firefox-ni kattalashtirish bu sizga Google Taqvim
orqali Kattalashtirish uchrashuvini rejalashtirishga imkon beradi. Kattalashtirish
tugmachasini bosish orqali siz oddiy yig‘ilishni boshlashingiz yoki uchrashuvni
rejalashtirishingiz mumkin, chunki yig‘ilish to‘g‘risidagi barcha ma'lumotlar
Google Taqvim orqali yuborilib, ishtirokchilarga qo‘shilishni osonlashtiradi.
Brauzeringizda Zoom-dan foydalanish
O‘zingizning brauzeringizda Zoom yig‘ilishiga dasturni ishlatmasdan qo‘shilish
juda qiyin. Ammo mumkin. Masalan, siz to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘xshashlikdagi Zoom
veb-mijozi havolasi yordamida uchrashuvga qo‘shilishingiz mumkin -
zoom.us/wc/join/your-meeting-id.
Ba'zi bir aqlli brauzerlar brauzer kengaytmasini ishlab chiqishdi, shunda sizga
kattalashtirish yig‘ilishiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri brauzeringizdan ilova muammosiz
qo‘shiling. Masalan, siz biron bir dasturni o‘rnatishga imkon bermaydigan xavfsiz
ishlaydigan noutbukda bo‘lsangiz, bu juda yaxshi.
Zoom "brauzeringizdan qo‘shilish" havolasini qasddan yashirishi meni
o‘ldiradi, shuning uchun kichik (20 qatorli) brauzer kengaytmasi o‘z veb-
mijozidan foydalanish uchun Zoom havolalarini shaffof ravishda yo‘naltiradi:
Hozirda ushbu kengaytma mavjud Chrome va Firefox. Shuni ta'kidlash kerakki, u
rasmiy ravishda Zoom tomonidan yaratilmagan. Televizoringizni kattalashtiring
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 15. ZOOM dasturida bepul hisoblar uchun 40 daqiqalik
cheklov bilash bir vaqtning o‘zida 100 tagacha qurilmani ulash
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish zoom dasturida bepul hisoblar uchun 40 daqiqalik
cheklov bilash bir vaqtning o‘zida 100 tagacha qurilmani ulash ko‘nikmalarini
shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Kattalashtirish qayd yozuvingizga kiring
Ko‘rish uchun bosing Profil sozlamalari/ Uchrashuv sozlamalari
Quyidagiga o‘ting Yozib olish yorlig‘i va video yozishni yoqish uchun
bosing
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№16.Mavzu: Fayl menejerlari. Total commander dasturini yuklab olish va
o‘rnatish
ko‘rsatish ko‘rsatdilar
2. Total commander dasturini yuklab 2. Total commander dasturini yuklab
olish olishadi
3. Total commander o‘rnatib berish 3. Total commander dasturini
o‘rnatib berishadi
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
R. Usmonov. Kompyuter tizimlariga texnik xizmat ko‘rsatish Ilm ziyo 2014
O.Parpiev. Raqamli va kompyuterli texnologiyalar Cho‘lpon – 2014
R.X.Alimov, A.A.Sobirov. Web dasturlash o‘quv qo‘llanma Toshkent -2019
N.O.Ro‘zimurodovWeb dasturlash fanidan maruzalar matni Toshkent -2011
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 16. Fayl Menejeri. Total commander dasturini yuklab olish va
o‘rnatish Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish total commander dasturini yuklab olish va
o‘rnatish ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Total Commander dasturining oynasining tuzilishini aytib bering?
Total Commander dasturining asosiy vazifalarini aytib bering?
Total Commander dasturining oynasida birinchi oynadan ikkinchi oynaga o`tish
uchun qaysi tugmadan foydalaniladi
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№17.Mavzu: Fayl menejerlari. Far manager dasturini yuklab olish va o‘rnatish
o‘rgatish o‘rgandilar
2. Far manager dasturini yuklab olish 2. Far manager dasturini yuklab
va o‘rnatishni ko‘rsatish olishadi.
3. Far manager dasturini o‘rnatishni 3. Far manager dasturini o‘rnatishni
ko‘rsatish ko‘rsatishadi
grafik qobiq emas, grafik muhit deyish qabul qilingan.Norton Commander kompyuter
ekranida disk, katalog va fayllar strukturasini ko‘rgazmali tarzda ko‘rsatib turadi.
Ma`lumki, operatsion sistemaning buyruqlarini kompyuterga kiritish ko‘p mehnat,
vaqt va qunt talab qiladi. Norton Commander foydalanuvchini bu mehnatdan va
operatsion sistemaning o‘nlab buyruqlarini doimo yodda saqlashdan xalos etadi.
Mazkur dasturning eng afzal tomonlaridan biri bo‘lib, operatsion sistema
buyruqlaridan oson va samarali foydalanish imkonini beradi.
Norton Commander dan foydalanuvchi qobiq dasturni tark etmasdan turib, biror
dasturni tuzishi yoki matnni tayyorlashi, ularni tahrirlashi va ishga tushirishi mumkin.
Norton Commander foydalanuvchi kiritgan buyruqlarni esda saqlab boradi va ishlash
jarayonida yana shu buyruqlardan foydalanishga to‘g‘ri kelsa, ularni
takroran klaviatura orqali termasdan amalga oshirish imkonini beradi.
Foydalanuvchi tomonidan tanlangan operatsion sistema buyrug‘i yoki amaliy
dastur bajarib bo‘lingandan so‘ng yana Norton Commander ga qaytiladi.
Kompyuterlar texnik tomondan mukammallashib, ularning grafik imkoniyatlarining rivojlanib borishi
dasturchilarda grafik interfeysli qobiq dasturlar yaratish fikrini uyg‘otdi. Bu ishga birinchi bo‘lib Microsoft
kompaniyasi kirishdi. Mazkur kompaniya tomonidan 1985 yilda yaratilgan WINDOWS 1.0 grafik qobiq-dasturi
aytarlik afzalliklarga ega emas edi. Unda fayllar ekranda chiroyliroq tasvirlangan. Shunday bo‘lsada, u grafik qobiq-
dasturlarning keyingi naqllarini
yaratilishigaturtki bo‘ldi. 1987 yilda yaratilgan WINDOWS 2.0 grafik
qobiqda WINDOWS 1.0 dagi kamchiliklar bartaraf etilgan bo‘lsada,
foydalanuvchilar tomonidan qo‘llab-quvvatlanmadi. 1990 yilda ishlab
chiqarilgan WINDOWS 3.0 dasturi birinchi ommaviy grafik qobiq-dasturga
aylandi. Keyinchalik, 1992 yilda WINDOWS 3.1 yaratilib, unda WINDOWS
3.0 da yo‘l qo‘yilgan xatolar bartaraf etildi. 1993 yilda bir nechta kompyuterlarni
bir biri bilan bog‘lab ishlatish imkoniyatini (lokal tarmoq, bu haqda keyingi
paragraflarda batafsil fikr yuritiladi) beruvchi WINDOWS 3.11 dasturlar tizimi
yaratildi. Quyida WINDOWS ni boshqa qobiq-dasturlardan farqlab turadigan ba`zi
xususiyatlari keltirilgan.Ko‘pvazifalilik. Bir vaqtda bir nechta dasturlarni ishga
tushirish imkoniyati mavjud.Yagona dasturiy interfeys. WINDOWS uchun
yaratilgan dasturlar bir-biri bilan shunday aloqadaki, bir dasturda hosil qilingan
ma`lumotlarni boshqa dasturga olib o‘tish va qayta ishlash mumkin.
Foydalanuvchining yagona interfeysi. WINDOWS uchun yaratilgan barcha
dasturlarda foydalanuvchi bilan muloqat usuli deyarli bir xil. Shu sababli bunday
dasturlarning bittasi bilan ishlashni o‘zlashtirib olgan foydalanuvchi boshqasini
ham oson o‘zlashtirib oladi.
Grafik interfeys. Dastur va ma`lumotlar fayllari ekranda o‘ziga xos rasmli
nishonlar ko‘rinishida tasvirlanadi. Fayllar bilan ishlash "sichqoncha" yordamida
amalga oshiriladi.
Yagona apparatli-dasturiy interfeys. WINDOWS turli-tuman qurilmalar va
dasturlarning mutanosib ishlashini o‘z zimmasiga oladi.
FAR MANAGER qobiq dasturi ishlash
Far Manager qobiq dasturi– matn rejimida ishlaydi, bu dastur
Windows-95/98/Me/NT/2000/XP operatsion tizimlarida ishlash uchun
mo‘ljallangan. Bu dastur uzun fayllarni qayta ishlab berish imkoniga ega.
Far Manager dasturi c:\ProgramFiles\Far katalogida joylashadi. Bu dasturni asosan
ishga tushuruvchi fayli far.exe bo‘ladi.
C:\ - joriy disk; Program Files – joriy diskda joylashgan katalog (papka); Far –
Program Files katalogida joylashtirilgan papka (podkatalog); Far.exe – Far
dasturini ishga tushuruvchi asosiy fayl.
Windows operatsion tizimida bu dasturni ishga tushurish uchun tugmasi
bosiladi so‘ng yunalish yoki sichqoncha yordamida
qatori tanlanadi va keyingi menyudan menyusini tanlab
va so‘ngi paydo bo‘lgan menyudan esa yorliqchasini tanlab Enter
yoki sichqonchaning chap tugmasi bosiladi. Bundan tashqari Выполнить taklif
qatoriga Far so‘zini terib Enter tugmachasini bosish kifoya. Far manager dasturi
ishga tushgandan so‘ng ekranda fayllar ruyxati va ular ҳaqidagi axborotlar
yozilgan qo‘sh chiziq bilan chegaralangan ikkita tug‘ri turtburchak shaklidagi
oynalar paydo bo‘ladi.
Far Manager dasturida funkstional tugmalarning amallar
F1 – bajarilayotgan ish xaqida yordam chaqiruvchi.
F2 – foydalanuvchi tomonidan tuzilgan tavfsiyanoma va saqlash.
F3 – ajratilgan faylni ko‘rish va ajratilgan katalog xajmini ko‘rish.
F4 – ajratilgan faylni taxrirlash. Agar F4 tugmachasi katalog ustida bosilsa katalog
atributlarini o‘zgartirish mumkin.
F5 – aktiv yoki tanlangan fayldan yoki papkadan nusxa olish. F5 tugmasi bosilganda
nusxa (Копировать (Copy) olish darchasi paydo bo‘ladi. Paydo bo‘lgan darchasida
Enter tugmasi bosiladi, natijada fayldan qo‘shni papkasiga nusxa olinadi.
Bir diskdagi bir katalogdan boshqasiga o‘tish uchun [Alt+F10] tugmalarini bosish
kerak. Natijada ekranda diskdagi kataloglar shaxobchasi namoyon bo‘ladi. Yunalish
tugmalar bilan foydalanib kerakli katalogni tanlab [Enter] tugmasi bosilganda
avtomatik ravishda tanlangan
katalokga kursor o‘tib boradi.
Katalog shaxobchasi oynasida
katalogni tez topish uchun
[Поиск] satrida katalogning
birinchi ya’ni bosh xariflari
kiritilganda kursor bu katalogni
ajratib qo‘yadi. Agar bir xil
katoglar bo‘lsa bunda
[Ctrl+Enter] tugmalar yordamida
keyingi katalokga o‘tish mumkin.
Boshqa diskka o‘tish.
Disklar ruyxatini chap oynaga chiqarish uchun [Alt+F1] tugmalari bosiladi, o‘ng
oynaga chiqarish uchun esa [Alt+F2] tugmalari bosiladi. So‘ngra yunalish
tugmalari yordamida kerakli diskni ajratib [Enter] tugmasini bosish kerak.
Fayllarga atribut o‘rnatish.
Ajratilgan yoki to‘plamga kirgan fayllarga atribut o‘rnatish uchun [Ctrl+A]
tugmalari yoki yukori tavfsiyanomadagi «Файл» bo‘limini tanlab ochilgan
menyudagi «Атрибуты файлов» katorini tanlab [Enter] tumasi bosiladi. So‘ng
«Атрибуты» nomli darcha paydo bo‘ladi. Bu darcha quyidagicha: [ ] Толко для
чтения (Read Only) – faqat o‘qish atributi.
[ ] Архивный (Archive) – arxivga joylashtirish uchun atribut.
[ ] Скрытый (Hidden) – yashirin atribut.
[ ] Системный (System) –sistemali atribut.
Bu darchasida yщэnalish tugmalardan foydalanib to‘rt burchak qavslarga o‘tib bo‘sh
tugma (probel) bosiladi, natijada bu to‘rt burchak kavslarga [x] belgisi quyiladi.
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
Asbob
Faoliyat uskuna, Rasm (ko‘rinish) Ish bajarishda
turlari moslama va qo‘yiladigan talablar
ashyo.
Fayl
menejerlarin Sh.komp. Buyruqli processor (BP)
ing tahlili. video foydalanuvchining SHK
Far Manager proyektor, BUYRUQLI bilan o‘zaro ishini amalga
fayl ekran, PROCESSOR oshiradi. U DOS fayli
menejerining elektron hisoblanadi va
umumiy darsliklar Command.com nomiga ega
buyruqlari
SHK da ishlaganda ba’zi
bir doimiy jarayonlarning
Sh.komp. bajarilishini ta’minlovchi
“Fayllarni bir xil buyruqlarni tez-tez
video
boshqarish JARAYONLARNI bajarishga to‘g‘ri keladi.
proyektor,
va xizmat AVTOYUKLASH Operacion tizim bu tez-tez
ekran,
ko‘rsatish” FAYLI takrorlanadigan
elektron
buyruqlari buyruqlarni maxsus faylga
darsliklar
birlashtirish imkonini
beradi, bu fayl buyruqli
fayl deyiladi
Fayl Sh.komp. Tashqi buyruqlarga
video
menejerining DOS NING TASHQI misollar: vaskur, undelete,
proyektor,
matn BUYRUQLARI format, ndd, sys, exe2bin,
ekran,
muharriri VA UTILITALARI sort, diskcomp, find va
elektron
buyruqlari boshqalar
darsliklar
Sh.komp. AUTOEXEC.BAT faylini
Fayl video OPERASION qidirish va yuklash va
menejerida proyektor, faylni hamma buyruqlarini
axborotlar ekran, TIZIMNI bajarish amalga oshiriladi.
YUKLASH
bilan ishlash elektron Displey ekranida ishga
darsliklar taklif etish paydo bo‘ladi
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Far manager dasturining oynasining tuzilishini aytib bering?
Far manager dasturining asosiy vazifalarini aytib bering?
Far manager dasturining oynasida birinchi oynadan ikkinchi oynaga o`tish
uchun qaysi tugmadan foydalaniladi
6-ILOVA
Uyga vazifa
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Ovoz yozuvchi va ularga ishlov beruvchi dasturlar (Sound Forge)ni izohlang.
Tovush fayl formatlarini zichlashtirish qanday amalga oshiriladi?
Raqamli video tushunchasini tushuntirib bering..
Windows OT muhitida ishlovchi video fayllarga ishlov beruvchi dasturlarni
keltiring
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№19.Mavzu: Raqamli audio muharrirlari bilan ishlash
Wavepad Sound Editor ovoz sifatini qayta ishlash va yaxshilash uchun katta
effektlar to‘plamiga ega, kompakt disklarni yozib olish va nusxalash uchun
vositalar mavjud va CD lardan audio chiqarish mumkin. Alohida-alohida, ovoz
bilan ishlash vositalarini ajratib ko‘rsatish kerak, ularning yordami bilan musiqiy
kompozitsiyadagi vokal qismini butunlay bostirish mumkin.
Dastur VST texnologiyasini qo‘llab-quvvatlaydi, buning natijasida uning
funksionalligi sezilarli darajada kengaytirilishi mumkin. Bundan tashqari, ushbu
muharrir audio fayllarni, ularning formatidan qat'i nazar, ommaviy qayta ishlash
imkoniyatini beradi va bu bir vaqtning o‘zida bir nechta treklarni tahrirlash,
o‘zgartirish yoki oddiygina o‘zgartirish kerak bo‘lganda juda qulaydir.
GoldWave ko‘p jihatdan Wavepad Sound Editor-ga o‘xshaydi. Ular tashqi
ko‘rinishida farq qilsa-da, bu dasturlar deyarli bir xil funktsiyalar to‘plamiga ega
va ularning har biri juda kuchli va xususiyatlarga boy audio muharrirdir. Ko‘rib
chiqilayotgan dasturning kamchiliklari, ehtimol, VST texnologiyasini qo‘llab-
quvvatlamaslikdir.Oltin to‘lqinda siz shuningdek, Audio CD-larni yozishingiz va
import qilishingiz, audio fayllarni tahrirlashingiz, qayta ishlashingiz va
o‘zgartirishingiz mumkin. Bundan tashqari, o‘rnatilgan konvertor mavjud,
ommaviy faylni qayta ishlash mavjud. Ovozni tahlil qilish uchun ilg‘or vositalarni
alohida ta'kidlash kerak. Ushbu muharrirning o‘ziga xos xususiyati uning
interfeysini sozlashning moslashuvchanligi bo‘lib, bunday turdagi har bir dastur
maqtana olmaydi.OcenAudio juda chiroyli, mutlaqo bepul va ruslashtirilgan audio
muharriri. Bunday dasturlarda mavjud bo‘lgan barcha kerakli funktsiyalarga
qo‘shimcha ravishda, bu erda, GoldWave-da bo‘lgani kabi, audio tahlil qilish
uchun ilg‘or vositalar mavjud.
Dasturda audio fayllarni tahrirlash va o‘zgartirish uchun juda ko‘p vositalar
mavjud, bu erda siz audio sifatini o‘zgartirishingiz, trek ma'lumotlarini
o‘zgartirishingiz mumkin. Bundan tashqari, Wavepad Sound Editor-da bo‘lgani
kabi, VST texnologiyasini qo‘llab-quvvatlash mavjud bo‘lib, bu muharrirning
imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi.
Audacity - bu ruslashtirilgan interfeysga ega ko‘p funktsiyali audio muharrir,
afsuski, tajribasiz foydalanuvchilar uchun biroz ortiqcha yuk va murakkab
ko‘rinishi mumkin. Dastur ko‘pgina formatlarni qo‘llab-quvvatlaydi, audio yozish,
treklarni kesish, ularni effektlar bilan qayta ishlash imkonini beradi.
Effektlar haqida gapiradigan bo‘lsak, Audacity ularning juda ko‘pini o‘z ichiga
oladi. Bundan tashqari, ushbu audio muharriri ko‘p trekli tahrirlashni qo‘llab-
quvvatlaydi, audio yozuvlarni shovqin va artefaktlardan tozalash imkonini beradi,
shuningdek, o‘z arsenalidagi musiqiy kompozitsiyalar tempini o‘zgartirish
vositalarini o‘z ichiga oladi. Boshqa narsalar qatorida, bu musiqaning kalitini
tovushini buzmasdan o‘zgartirish dasturidir.
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar 2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 19. Raqamli audio muharrirlari bilan ishlash
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish raqamli audio muharrirlari bilan
ishlash ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
AudioMASTER - bu
Tovush fayl formatlarini zichlashtirish qanday amalga oshiriladi?
Raqamli video tushunchasini tushuntirib bering..
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№20.Mavzu: Ovoz anilizatorlari ixtisoslashtirilgan audio tiklash
vositalari o‘rnatish va ishlatish
Reja.
Audio dasturlarini o‘rnatish
Fayllarni tiklash uchun uchta qadam
Audio tiklash vositalarini ishlatish
Men musiqiy manyakman. Men tez-tez eng so‘nggi pop musiqalarini
Yangilayman va kompyuterda bir necha tonna qo‘shiqlarni saqlayman. Bir kuni men
boshqa musiqalarni mobil telefonimdan kompyuterga o‘tkazmoqchi bo‘lganimda,
audio fayllarim buzilganligini bilib qoldim. Fayllarimni zaxira qilishni unutganim
uchun juda tushkunlikka tushdim. Audio fayllarni tiklashning oson yo‘li bormi?
Ko‘p odamlar Mac, kompyuter va mobil telefon kabi turli xil qurilmalardan
foydalanib musiqa, audiokitoblar, uchrashuv mazmunini yozishni yoki audio
materiallarni yuklab olishni yaxshi ko‘radilar.Ushbu turdagi audio fayllarni ko‘rib
chiqish siz uchun katta ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin, ushbu fayllarning
xavfsizligiga katta e'tibor bering. Ovoz fayllari virusni yuqtirish yoki odamning xatosi
tufayli fayllarning buzilishi sababli yo‘qolishi mumkin. Shuningdek, siz tasodifiy
formatlash yoki qurilmaning ishdan chiqishi natijasida musiqa kutubxonangizni
MacOS, Windows, ichki / tashqi qattiq disk, SD-karta yoki xotira kartangizda
yo‘qotishingiz mumkin. Nima bo‘lishidan qat'iy nazar, bu muhim audio fayllarni,
masalan, ish uchun audio materiallarni, shaxsiy audio yozib olingan fayllarni, iTunes-
dan sotib olingan qimmatbaho musiqalarni va boshqalarni yo‘qotish juda
achinarli.Qurilmalaringizdagi audio fayllarni yo‘qotmaslik uchun, siz yo‘qotishingiz
mumkin bo‘lgan ba'zi keng tarqalgan sabablar haqida bilishingiz kerak.Tasodifiy
o‘chirish - Ma'lumotni yo‘qotishning asosiy sababi noto‘g‘ri fayllarni bilmasdan
o‘chirishdir. Ayniqsa, qurilmalaringizning xotirasi to‘lganida, ba'zi fayllarni oldindan
zaxiralashsiz o‘chirib, bo‘sh joy bo‘shatishga harakat qilasiz.Qattiq disk yoki
tizimning noto‘g‘ri ishlashi - bu ma'lumotlar yo‘qotilishining eng keng tarqalgan
sabablaridan biridir. Shubhasiz, apparat yoki tizimdagi nosozliklar elektr uzilishi,
boshning qulashi va boshqalar kabi turli xil shakllarda namoyish etilishi
mumkin.Zararli virus bilan dasturlarni yuklab olish, SD-kartani noto‘g‘ri ajratish,
qattiq diskni formatlash va boshqalar ma'lumotlarning yo‘qolishiga olib kelishi
mumkin.Agar Mac, kompyuter yoki mobil telefoningizda SD-kartada o‘chirilgan
audio fayllarni tiklash usulini topishga harakat qilsangiz, muvaffaqiyatsiz. Xavotir
olmang, bu erda Windows va Mac-dagi barcha yo‘qolgan audio fayllarni
kompyuterdan, qattiq diskdan, flesh-diskdan, xotira kartasidan, raqamli kameradan va
boshqalardan tiklashga yordam beradigan Aiseesoft Data Recovery dasturi mavjud.
Shuningdek, u boshqa yo‘q qilingan yoki yo‘qolgan
fayllarni rasmlar, hujjatlar, elektron pochta xabarlari, audio, videolar va
boshqalarni tiklashi mumkin. Agar siz aqlli telefonlardan ovozni tiklashni
xohlasangiz, o‘qing o‘chirilgan audio faylni android telefonidan qanday tiklash va
iPhone ma'lumotlarini qanday tiklash kerak.Har qanday formatda ma'lumotlarni
tiklash uchun etarlicha kuchli. Masalan, JPG, TIFF / TIF, PNG, BMP, GIF, PSD,
CRW, CR2, NEF, ORF, RAF, SR2, MRW, DCR, WMF, DNG, ERF, RAW
formatidagi rasmlar va AIF formatidagi audio fayllar. / AIFF, M4A, MP3, WAV,
WMA, MID / MIDI, OGG, AAC va hk, ushbu fayllarni tiklash dasturi ularning
barchasini osongina qaytarib olishi mumkin.Endi Aiseesoft Data Recovery dasturi
yo‘qolgan audio fayllarni bir necha marta bosishda qanday yordam berishini
tekshirib ko‘ramiz. Faqat ko‘rsatmalarga amal qiling.
Eslatma: Sizning audio fayllaringiz yo‘qolganligini bilganingizda, avval
fayllarning manzilini tasdiqlang va so‘ngra yozilgan ma'lumotlarning oldini olish
uchun hech qanday ma'lumotni o‘sha joyga saqlamang. Yo‘q qilingan yoki
yo‘qolgan audio fayllarni uyali telefonning SD-kartasidan tiklash uchun SD-
kartani o‘qish moslamasidan foydalanib kartani kompyuterga ulang.Endi
yo‘qolgan audio fayllarni tiklash uchun uchta oson qadam.
1 qadam: Aiseesoft ma'lumotlarini tiklash dasturini yuklab oling.
Win Download Mac-ni yuklab olish
O‘rnatish va kompyuteringizga muvaffaqiyatli yuklab olingandan so‘ng darhol
ishga tushiring. Tanlang audio. Avval barcha fayl turlarini tekshirish yonidagi
katakchani olib tashlashingiz kerak, shunda faqat ovozni alohida tiklashni
tanlashingiz mumkin. Fayllarni yo‘qotgan joyni tanlang va keyin ni bosing Scan
tez tekshirishni boshlash uchun tugmani bosing. Bundan tashqari, foydalanishingiz
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar 2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 1. Ovoz anilizatorlari ixtisoslashtirilgan audio tiklash
vositalari o‘rnatish va ishlatish
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish ovoz anilizatorlari ixtisoslashtirilgan audio
tiklashvositalari o‘rnatish va ishlatish ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Rasm (ko‘rinish) Ish bajarishda
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Ovoz sozlash qurilmalari haqida
O‘chirilgan audio fayllarni tiklash.
Windows va Mac dasturi bilan ishlash
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№21.Mavzu: Word dasturida rasmlar bilan ishlash
Word sizning rasmingiz tartibini o‘zgartirish uchun turli xil variantlarni taqdim
etadi. Misol uchun, matnning atrofida matnni o‘rashingiz mumkin yoki siz
rasmning ichki matnini hujjat matniga qo‘shishingiz mumkin.
Tartiblash parametrlarini o‘zgartirish uchun quyidagi bosqichlarni bajaring:
Hujjatda rasmni o‘ng tugmasini bosing
Rasm formatini tanlang.Yaratilgan yorlig‘ini oching
Rasmingiz qanday ko‘rinishini ko‘rishni tanlang. 5. Suratlar atrofida bo‘sh joy
miqdori kabi kengaytirilgan variantlar uchun Advanced ni bosing
Rasmingiz uchun sarlavha qo‘shish.Rasm yozuvi sizning rasmingizni
o‘quvchilarga ochib beradi. Rasmni muayyan manbaga moslashtirish uchun
foydalanish mumkin. Yoki u hujjatning boshqa qismlarida rasmga ishlov berishga
yordam beradi. Rasmga rasm qo‘shish uchun quyidagi bosqichlarni bajaring:
Rasmni o‘ng tugmasini bosing va Caption-ni tanlang
Taglavha muloqot oynasidagi sarlavhani Caption etiketli oynaga kiriting
Taglavhangiz uchun yorlig‘i tanlang Tagni tagdan tashqariga chiqarib tashla
Agar siz tanlov imkoniyatlarini yoqtirmasangiz, Yangi belgini bir marta bosish bilan
Yangi yaratishingiz mumkin
Taglavhaning manzilini tanlash uchun Obyekt ochiladigan ro‘yxatidan foydalaning
Sizning tanlovingizga qarab, sizning rasmingiz yonida, ostida yoki yuqorida
ko‘rinadi. Bu xususiyatlarni sinab ko‘rish va hujjatlarni keyingi darajadagi sifatga
erishishga yordam berishga harakat qiling.
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
amaliy ishlari
tayyorgarligi va va darsga
va yo’riqli
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar
2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 21. Word dasturida rasmlar bilan ishlash
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish word dasturida rasmlar bilan ishlash
ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Word dasturida rasm yuklash
Rasmda o‘zgartirishlar kiritish
Rasmni jouin o‘zgartirish
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№22.Mavzu: Kompyuter grafikasi va texnologiyalarini o‘rnatish
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar
2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi Mavzu
№ 22 Kompyuter grafikasi va texnologiyalarini o‘rnatish Amaliy
mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish kompyuter grafikasi va texnologiyalarini
o‘rnatish ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Kompyuter grafikasi to‘g‘risida tushuncha.
Tasvirni tanlash to‘g‘risida tushuncha.
Tasvirni kayta ishlash to‘g‘risida tushuncha.
Rastr grafikasi to‘g‘risida tushuncha.
Vektor grafikasi to‘g‘risida tushuncha
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№23.Mavzu: Animatsion va Tasvirli ma’lumotlarni ishlab chiqish
vositalari bilan ishlash
Multimediya vositalari
Multimediya vositalari bilan ishlash
Multimediyalarning tasvirlari.
Multimediy vositalari (multimedia – ko‘pvositalilik) - bu insonga o‘zi uchun
tabiiy muxit: tovush, video, grafika, matnlar, animatsiya va boshqalardan
foydalanib, kompyuter bilan muloqatda bo‘lishga imkon beruvchi texnik va
dasturiy vositalar majmuidir.Multimedia - gurkirab rivojlanayotgan zamonaviy
axborotlar texnologiyasidir. Uning ajralib turuvchi belgilariga quyi-dagilar kiradi:
axborotning xilma-xil turlari: an'anaviy (matn, jadvallar, bezaklar va boshqalar),
original (nutk, musika, videofilmlardan parchalar, telekadrlar, animatsiya va
boshqalar) turlarini bir dasturiy maxsulotda integratsiyalaydi. Bunday integratsiya
axborotni ro‘yxatdan o‘tkazish va aks ettirishning turli kurilmalari: mikrofon, audio-
tizimlar, optik kompaktdisklar, televizor, videomagnitafon, videokamera, elektron
musiqiy asboblardan foydalanilgan holda kompyuter boshqaruvida bajariladi;
muayyan vaqtdagi ish, o‘z tabiatiga ko‘ra statik bo‘lgan matn va grafikadan farqi
ravishda, audio va videosignallar faqat vaqtning ma'lum oralig‘ida ko‘rib chiqiladi.
Video va audio axborotlarni kompyuterda qayta ishlash va aks ettirish uchun
markaziy protsessor tez harakatchanligi, ma'lumotlarni o‘zatish shinasining
o‘tkazish qobiliyati, operativ (tezkor) va video-xotira katta sig‘imli tashqi xotira
(ommaviy xotira), hajm va kompyuter kirish-chiqish kanallari bo‘yicha almashuvi
tezligini taxminan ikki baravar oshirilishi talab etiladi;
"inson-kompyuter" interaktiv mulokotining Yangi darajasi, bunda muloqot jarayonida
foydalanuvchi ancha keng va har tomonlama axborotlarni oladiki, mazkur xolat ta'lim,
ishlash yoki dam olish sharoitlarini yaxshilashga imkon beradi.
Multimedia vositalari asosida o‘quvchilarga ta'lim berish va kadrlarni qayta
tayyorlashni yo‘lga qo‘yish xozirgi kunning dolzarb masalalaridandir. Multimedia
tushunchasi 90-yillar boshida xayotimizga kirib keldi. Uning o‘zi nima degan savol
tug‘iladi? Ko‘pgina mutaxassislar bu atamani turlicha tahlil qilishmoqda. Bizning
fikrimizcha, multimedia - bu informatikaning dasturiy va texnikaviy vositalari asosida
audio, video, matn, grafika va animatsiya (ob'yektlarining fazodagi xarakati) effektlari
asosida o‘quv materiallarini o‘quvchilarga yetkazib berishning mujassamlangan
xoldagi ko‘rinishidir.Rivojlangan mamlakatlarda o‘qitishning bu usuli, xozirgi kunda
ta'lim sohasi yo‘nalishlari bo‘yicha tatbiq, qilinmoqda. Xatto, xar bir oila multimedia
vositalarisiz xordiq, chiqarmaydigan bo‘lib koldi. Multimedia vositalarining 1981
yildagi yalpi oboroti 4 mlrd. AQSh dollarini tashkil qilgan bo‘lsa, 1994 yili esa 16
mlrd. AQSh dollarini tashkil kildi. X,ozirgi kunda esa sotilayotgan har bir
komp'yuterni multimedia vositalarisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Kompyuterlarning
70-yillarda ta'lim soxasida keng qo‘llash yo‘lida urinishlar zoye ketganligi,
avvalombor, ular unumdorligining nixoyatda pastligi bilan bog‘liq edi. Amaliyot
shuni ko‘rsatmoqdaki, multimedia ' vositalari asosida o‘quvchilarni
o‘qitish ikki barobar unumlidir va vaqtdan yo‘tish mumkin. Multimedia vositalari
asosida bilim olishda 30 % gacha vaqtni tejash mumkin bo‘lib, olingan bilimlar esa
xotirada o‘zoq muddat saqlanib qoladi. Agar o‘quvchilar berilayotgan materiallarni
ko‘rish (video) asosida qabul qilsa, axborotni xotirada saqlab qolinishi 25-30 %
oshadi. Bunga qo‘shimcha sifatida o‘quv materiallari audio, video va grafika
ko‘rinishda mujassamlashgan holda berilsa, materiallarni xotirada saqlab kolish 75
ortadi. Bunga biz multimedia vositalari asosida chet tillarini o‘rganish jarayenida
yana bir bor ishonch xosil qildik.
Multimedia vositalari asosida o‘quvchilarni o‘qitish quyidagi afzalliklarga ega:
a) berilayotgan materiallarni chuqurroq, va mukammalroq o‘zlashtirish imkoniyati:
b) ta'lim olishning Yangi sohalari bilan yaqindan aloqa qilish ishtiyoqi yanada
ortadi:
v) ta'lim olish vaqtining qisqarish natijasida, vaqtni tejash imkoniyatiga erishish; g)
olingan bilimlar kishi xotirasida o‘zoq muddat saqlanib, kerak bo‘lganda amaliyotda
qo‘llash imkoniyatiga erishiladi.Shuni aytib o‘tish kerakki, kadrlarni qayta tayyorlash
yo‘lida Jaxon Valyuta Fondi, Umumjaxon banki, Yevropa Ittifoki komissiyasi kabi
nufo‘zli tashkilotlar katta tajribaga egadirlar.Biz bunga, ushbu tashkilotlar tomonidan
tashkil qilingan seminar va konferensiyalarning ishtirokchisi sifatida yana bir bor
ishonch xosil qildik. Avvalombor, o‘quv jarayonida zamonaviy kompyuter
texnologiyalaridan foydalanish taxsinga sazovordir.
O‘z o‘rnida, multimedia vositalaridan keng foydalanish yo‘lida ayrim ob'yektiv
muammolar ham mavjud. Bulardan eng asosiysi - o‘quvchilar uchun kerak bo‘lgan
o‘quv materiallarini, qonunlarni va boshqa ko‘rsatmalarni qo‘llanma qilib
kompyuter dasturlarini ishlab chiqarishdir. Ishlab chiqilgan kompyuter dasturlarida
multimedia elementlarini qo‘llash esa, kompakt disklarni (lazer disklari) qo‘llashni
talab qiladi. Xozirgi kunda bunday ko‘rinishdagi kompakt disklarni
respublikamizda ishlab chiqarish imkoniyati yo‘qdir. Bular ma'lum bir miqdordagi
mablag‘ni oldindan jalb etishni talab qiladi.
Bizning fikrimizcha, zamonaviy kompyuter texnologiyalaridan o‘quvchilarga
ta'lim berish va qayta tayyorlash jarayonida keng foydalanish, kelajakda yetuk va
yuqori malakali mutaxassislarni kamol toptiradi.
2.Distant uslubi asosida o‘quvchilarni o‘qitish xozirgi kunning eng rivojlanib
borayotgan yo‘nalishlaridan bo‘lib, o‘qituvchi bilan o‘quvchilar ma'lum bir masofada
joylashgan holda ta'lim berish tizimidir. O‘qituvchi va o‘quvchining ma'lum bir
masofada joylashganligi, o‘qituvchini dars jarayonida kompyuterlar, sputnik aloqasi,
kabel televideniyesi kabi vositalar asosida o‘quv ishlarini tashkil qilishini talab qiladi.
Zamonaviy kompyuter texnologiyalarining tez rivojlanib borishi, ayniqsa,
axborotlarni o‘zatish kanallarini rivojlanishi telekommunikatsiya sohasiga o‘ziga xos
tarixiy o‘zgarishlar kiritmoqda. Mamlakatimizdagi barcha o‘quv yurtlarini va biznes
bilan shug‘ullanayotgan kompaniyalarni distant uslubi asosida birlashtirilsa, o‘qitish
jarayonini va tijorat ishlarini yanada yuqori pog‘onaga olib chiqadi.Distant uslubi
asosida o‘qitish quyidagi texnologiyalarni o‘z ichiga oladi:
Interaktiv texnologiyalar:
- audiokonferensiyalar ; -
videokonferensiyalar ;
ish stolidagi videokonferensiyalar ;
elektron konferensiyalar ;
ovoz kommunikatsiyalari ;
ikki tomonlama sputnik aloqa ;
virtual borliq ;
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar
2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 23. Animatsion va Tasvirli ma’lumotlarni ishlab chiqish vositalari
bilan ishlash
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish animatsion va tasvirli ma’lumotlarni ishlab
chiqish vositalari bilan ishlash ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Multimedia vositalarining 1981 yildagi o‘zgarishlar
Ishlanma vositalar: xolati va istiqbollari
Mutimediali taqdimot
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№24.Mavzu: Internet provayder saytlaridan foydalanish
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
amaliy ishlari
tayyorgarligi va va darsga
va yo’riqli
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar
2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 24. Internet provayder saytlaridan foydalanish
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish internet provayder saytlaridan foydalanish
ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Rasm (ko‘rinish) Ish bajarishda
turlari moslama va qo‘yiladigan talablar
ashyo.
Elektron Internet Elektron pochtamanzili:
armog‘iga
pochta pochta qutisinomi va pochta
ulangan lokal
manzili serverimanzilidan iborat
tarmoq
Dastlab, mail.ruWeb ahifasi
ishga tushiriladi hosil
Internet bo‘lgan ishchi oynaning
Xabarlarni armog‘iga Imya maydoniga
uzatish ulangan lokal foydalanuvchi elektron
tarmoq manzili va Parol maydoniga
parole kiritiladi Voyti
tugmachasi bosiladi
Xabarni uzatish uchun
quyidagi ketmaketlik
Internet bajarilishi lozim Komu
maydoniga xat jo‘natilishi
Xabarlarni armog‘iga
kerak bo‘lgan elektron
uzatish ulangan lokal
manzil Tema maydoniga xat
tarmoq
mavzusi Xat mazmuni
pastki bo‘sh oynaga yoziladi
Otpravit tugmachasi bosiladi
Xalqaro pochta xizmatlari
Bepul electron pochta
Xalqaro Internet xizmati deb yuritilib, undan
armog‘iga foydalanish uchun
pochta
ulangan lokal Internetda ma’lum bir
xizmatlari
tarmoq Web sahifalari mavjuddir.
Bular mail.ru, yahoo.som,
mail.uz,gmail.com
5-ILOVA
Har qanday sayt qaysidir serverda joylashgan bo‘ladi. Sayt va unga bog‘liq
fayllar (rasm, video, boshqa yuklab olinadigan fayllar) uchun ma’lum hajmda joy
olish kerak. Masalan, 100 MB dan bir necha GB gacha bo‘lishi ham mumkin. Sizni
saytingiz uchun joy ajratib beruvchi xizmat turiga “hosting” deb ataladi. Odatda
domen beruvchi kompaniyalarda ham hosting xizmati bo‘ladi. Hosting va domenni
bir kompaniyadan olish ham mumkin, yoki ularni boshqa-boshqa kompaniyalardan
ham olish mumkin.
Saytlar uchun hosting beruvchi kompaniyalarda katta hajmdagi maxsus
serverlar mavjud. Ular tinimsiz ishlab turish orqali saytlarning ishlashini
ta’minlaydi. Hosting beruvchi kompaniyalar bir vaqtning o‘zida yuzdan ortiq
saytlarni o‘zida saqlagan bo‘lishi mumkin.Siz internetga ulanib biror saytni ochish
uchun kerakli manzilni terganingizda, dastlab, DNS (Domain Name Server) bilan
bog‘lanasiz. Keyin esa, DNS server tomonidan domen (sayt nomi) haqida malumot
tekshiriladi. Masalan www.qalam.uz nomli manzilni ochganingizda, dastlab DNS
server orqali qalam.uz nomi haqiqatdan mavjudligi va qaysi hostingda joylashgani
haqida ma’lumot olinadi, keyin ana shu hosting bilan bog‘lanadi va saytga oid
fayllar sizga ko‘rsatiladi. Albatta, bular barchasi avtomatik tarzda bir necha
soniyada amalga oshadi.Quyidagi rasmlarda saytga kirish uchun sodir bo‘ladigan
jarayonlar tasvirlangan.Bunda,use – foydalanuvchi;browser – saytni ochish dasturi
(opera , Mozilla, Xrome, );webserver – sayt va uning fayllarini saqlovchi
hosting.DNS – domain name server (domenlar haqida malumotni saqlovchi
server)Yuqoridagi rasmdan ko‘rinib turibdiki, internetdagi biror saytga kirish
uchun sayt nomi yozilganda, brouzer dasturi dastlab DNS serverga murojaat qiladi
va undan shu manzilning IP manzilini so‘raydi. Boshqacha qilib aytganda, shu sayt
qaysi hostingda joylashganini so‘raydi. DNS o‘zining bazasini tekshiradi va
so‘ralgan sayt nomini izlaydi, Agar topsa uning IP manzilini brauzerga yuboradi
(ya’ni internetga.kirgan odamning kompyuteriga saytning qayerdaligini bildiradi)
Keyin esa shu vaqtning o‘zida brouzer berilgan manzilga (ya’ni hosting) bilan
bog‘lanib undan saytning kerakli sahifasini so‘raydi. Shunday qilib hosing
tomonidan sayt ko‘rinishlari sizning brouzeringizga yetib keladi.Hosting xizmati
uchun mo‘ljallangan serverlarning ba’zi ko‘rinishlari quyida tasvirlangan.Veb
server xonalariXulosa qilib aytganda, Hosting – bu sayt uchun ajratilgan joy bo‘lib,
saytdagi malumotlarni (matn, rasm, fayllar va hokazo) o‘zida saqlaydi. Uning
hajmi bir necha MB (megabayt) yoki GB (gigabayt) bo‘lishi mumkin. Domen yoki
hosting olish uchun internet provayderiga murojaat qilish mumkin. Domen uchun
yillik to‘lov to‘lanadi. Hosting uchun esa har bir provayderning tarif narxlariga
ko‘ra bir necha oylik yoki yillik to‘lov to‘lash mumkin.
O‘zbekistonda domen yoki hosting beruvchi kompaniyalar (provayder yoki
registrator) hozirda ko‘plab shaharlarda faoliyat yuritmaqda. Masalan: BCC
(www.bcc.uz) , Arsenal-D (www.webname.uz) , Active (www.active.uz) ,
Uzinfocom (www.uzinfocom.uz) va boshqalar Hosting nima: saytni internetga
joylashtirish imkoniyati Agar siz «hosting nima» deb qidirayotgan bo‘lsangiz,
demak web sayt yaratishni boshladingiz. Web-sayt yaratilganda tarkibida ko‘p
ma’lumotlar bo‘ladi: HTML va CSS fayllar, saytga kiritilgan ma’lumotlar, rasmlar
va media fayllar. Xo‘sh, shu barcha ma’lumotlar internetga ko‘rinishi uchun ular
qayerda joylashgan bo‘ladi? Qayerda turadi? Ushbu maqolani veb-hosting nima
ekanligini, nima uchun unga ehtiyoj borligini va hosting provayderlari sizga
ishlashga qanday yordam berishi mumkinligini tushunishga yordam berish uchun
to‘pladik.Veb hosting – bu Internetda veb-saytingiz oson topilishi uchun
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va darsga
va yo’riqli
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar
2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi Mavzu № 25.
Internetda saytlar joylashtirish, hosting va domen olish Amaliy mashg‘ulotning
maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini mustahkamlash, chuqurlashtirish
internetda saytlar joylashtirish, hosting va domen olish ko‘nikmalarini
shakllantirish.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Hosting va Domen haqida umumiy ma’lumot
Hosting xizmatlaridan foydalanish
IP adres orqali ishlash
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№26.Mavzu: Hosting xizmatini tanlash mezonlari,
pullik va bepul xosting olish
Bugun dunyo bo‘ylab qanday bepul va pulli hostinglar borligi bilan tanishib
chiqamiz
Qanday BEPUL hosting hizmatlari bor?
Umuman olganda hosting hizmatlari juda ham ko‘p. Ularning ba'zilar pulli ba'zilari
esa freemium (tekin ammo ba'zi funksiyalar faqat pulli ko‘rinishida mavjud). Biz
uchun ishlatishga qulay bo‘lgan eng yaxshi bepul hosting bu 000webhost.com
ushbu saytta siz deyarli barcha imkoniyatlarga egasiz. Qulayliklari:
Bepul
BEPUL SSL SERTIFIKAT (Deyarli hech qaysi bepul hostingda yo‘q)
Sizga xxxx.000webhost.com ko‘rinishidagi bepul domen ham beradi
O‘zingiz xohlagan domen nomiga ulashingiz mumkin.
Cron Job (PHP kodlarnga qandaydir vaqtta murojaat qilish) va boshqalar.
Kamchiliklari: Saytingizning o‘ng pastgi burchagida 000webhost logosi turadi va
buni olib tashlashning iloji yo‘q.Javobgarlik yo‘q istalgan paytta server o‘chib
qolishi mumkin va bu uchun hech kimni aybdor qila olmaysizAgar ushbu hostinga
sayt qo‘yishni to‘liq qo‘llanmasini xohlasangiz komentariyada yozib qoldiring.
Qanday PULLI hosting hizmatlari bor?
Pulli hosting hizmatlari judaham ko‘p chunki pulli hizmat doimo yaxshi. bo‘ladi.
Saytni serverga yuklashda o‘zingiz juda ko‘p yo‘llar orasidan birini tanlaysiz. Misol
uchun Serverning O‘zbekistonda yoki boshqa bir davlatta joylashganligi. Xotiraning
ko‘pligi serverda yadroning ko‘pligi. Albatta narx ham shunga yarasha o‘zgarib
boradi. O‘zingizga eng muqobil server topganingizda so‘ng uni sotib olasiz va
fayllarni yuklaysiz. Xo‘sh qanday hosting hizmatlari mavjud va narxlari qanday.
Men O‘zbekiston va dunyodagi eng mashxur hosting hizmatlarining bir biriga
yaqin mbli hostinglarni necha pulligi haqidagi ro‘yxatini tuzdim O‘zbekistondagi
Hostinglarda Narxlar
Nomi Siz uchun ajratiladigan joy (MB) Narxi (1 Oy)
Narxi
(1 Yil)
Ko‘rib turganingizdek global hostinglar ancha arzon. Aynan shu sababli Visa
kartasi bo‘lgan o‘zbek dasturchilar global hostingdan foydalanishadi. Ammo
global hostinglarning yomon tarafi shundaki ular Tas-Ix tizimida ishlamaydi.
Agar ushbu hostinglardan biriga sayt qo‘yishni to‘liq qo‘llanmasini xohlasangiz
komentariyada yozib qoldiring.
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar
2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 26.Hosting xizmatini tanlash mezonlari ,pullik va bepul xosting olish
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish hosting xizmatini tanlash mezonlari pullik va
bepul xosting olish ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
BEPUL hosting hizmatlari
PULLI hosting hizmatlari
Hostinglar bilan ishlash ketma-ketliklari
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№27.Mavzu: Web-saytlar yaratish uchun dasturiy ta’minot.
Web-saytlar yaratish texnologiyasi
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar
2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 27. Web-sayt yaratish uchun dasturiy ta’minot.Web-sayt
yaratish texnologiyasi
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish web-sayt yaratish texnologiyasi ko‘nikmalarini
shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Rasm (ko‘rinish) Ish bajarishda
turlari moslama va qo‘yiladigan talablar
ashyo.
Shaxsiy Fayl menyusidan Sozdat
buyrug‘ini tanlang. Obshie
Birinchi kompyuter va
rejim ostidan Webstranitsa
amal uning atrof
Belgisini tanlang. Ekranda
qurilmalari
bo‘sh saxifa hosil bo‘ladi
Bu saxifaga Websaxifa
uchun quyidagi matnni
kiriting : Izuchenie sistemi
1. Vvedenie
Shaxsiy 2. Opisanie i
svoystva sistemi
Matn kompyuter va
3. Primenenie
kiritish uning atrof
sistemi
qurilmalari
4. Nekotorqe
dopolnitelnie
vozmojnosti sistemi
Zaklyuchenie
Rekomenduemaya literatura
Web-stranitsa rejim ostida
Shaxsiy Prostaya Webstranitsa,
Andozasini (shablon)
Ikkinchi kompyuter va
tanlang: Andozadan
amal uning atrof
foydalanib yuqoridagi
qurilmalari
«Sistema» saxifasi matnini
kiriting
1.Obshie rejim ostidan
Obichniy dokument
belgisinimtanlang. Ekranda
Shaxsiy bo‘sh saxifa paydo bo‘ladi.
2.«Sistema» nomli saxifa
Uchinchi kompyuter va
matnini terib kiriting.
amal uning atrof
3.Fayl menyusidan
qurilmalari
Soxranit kak Webstranitsu
buyrug‘ini tanlang.
4. Hujjatni
«Sistema» nomi bilan
saqlang va Word oynasini
yoping.Moy dokumenti
papkasini oching.
Ko‘rsatkichni «Sistema»
nomli faylga keltiring va
sichqoncha chapmtugmasini
ikki bor bosing. Internet
Explorer dasturi ishga
tushib, unda «Sistema»
nomli saxifa tasvirlanadi.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
HTTP-so`rovlarini qabul qiluvchi serverlar haqida
Apache http–server
HTML-sahifalarini ma`lumotlar bazasi bilan birgalikda hosil qilish
ISAPI-Windows tizimlari haqida
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№28.Mavzu: Sayt yaratish bo‘yicha dasturiy ta’minot litsenziyalarini yangilash
Litsenziyaya haqida
Litsenziyaya shartlari
Litsenziyayani bekor qilish holatlari.
Litsenziya (lot. licentia — ruxsatnoma, huquq) — 1) vakolatli davlat organlari
tashqi savdo harakatlarini olib borish uchun beradigan ruxsatnoma. Eksport va
importni, valyuta sarflarini nazorat qilish usullaridan biri. Odatda, 1 yilga beriladi;
texnikaviy, iqtisodiy, ilmiy Yangiliklar egasining ularni ishlatish uchun shartnoma
asosida beradigan ruxsati. Odatda, L. patent olingan yoki patent olish uchun
talabnoma berilgan ixtirolarga nisbatan qoʻllaniladi. Ammo ixtirolarga, texnika
Yangiliklariga, ishlab chiqarish tajribasi, ishlab chiqarish sirlari, tijorat axborotlari
uchun patentsiz ham berilishi mumkin. L. beruvchi litsenziar, L. oluvchi litsenziat deb
yuritiladi. Yangi texnika va texnologiyaga oid L.lar 3 xil boʻladi: oddiy
L. — litsenziar ixtirodan shartnomada belgilangan doirada foydalanish huquqiga
ega boʻladi, ayni bir L.ni maʼlum hudud doirasida faqat bir emas, balki bir necha
litsenziatga bera oladi; maxsus L. — litsenziat ixtiro, texnika yoki texnologiyani
ishlatishga tanho huqukli boʻladi, litsenziar esa uni shu hududda koʻllay olmaydi
va oʻz nomidan boshqalarga sota olmaydi; toʻliq L. — bunda L. obʼyektini
ishlatish toʻla-toʻkis litsenziatlar qoʻliga beriladi, litsenziar esa undan mustaqil
foydalana olmaydi. Bunday qoida L. berilgan muddat ichida amal qiladi. L.
muayyan narxda sotiladi.
L. haqi shartnoma muddati davomida L. boʻyicha ishlab chiqarilgan mahsulotni
sotishdan olingan mukofot shaklida toʻlanadi (royalti). Bir necha bor toʻlangan
royalti yigʻindisi L. narxini tashkil etadi. L. xaqi uni qoʻllab, iqtisodiy samara
olishdan ilgari, bir yoʻla toʻlansa paushal toʻlovi deb yuritiladi. L. narxi L.ni
qoʻllashdan olinadigan qoʻshimcha foyda bilan birga L. bozoridagi talab va
taklifga ham bogʻliq. L. narxining past boʻlishi texnik-texnologik Yangiliklarni
ommalashtirish sharti hisoblanadi.
Shuningdek, L.ning vakolatli davlat organlari beradigan savdo, hayvonlarni ovlash,
muayyan faoliyat bilan shugʻullanish, bank harakatlarini olib borish va boshqa
koʻrinishlari uchraydi.
Litsenziya shartnomalari qanday tartibda ro‘yxatdan o‘tkaziladi?
— Litsenziya shartnomasi taraflarning xohishi bilan tuziladi. U yozma shaklda
tuzilishi va agentlik ro‘yxatidan o‘tkazilishi lozim. Litsenziya shartnomasini
yozma shaklda tuzish yoki ro‘yxatdan o‘tkazish talabiga rioya etmaslik
shartnomaning haqiqiy emas deb topilishiga sabab bo‘ladi.
— Litsenziya shartnomasini ro‘yxatdan o‘tkazish uchun agentlikka qanday
hujjatlar taqdim etilishi lozim?
— Litsenziya shartnomasini ro‘yxatga olish uchun ariza, uch nusxada shartnoma va
shartnomani ro‘yxatga olish uchun belgilangan miqdordagi patent boji to‘langanini
tasdiqlaydigan hujjatlar taqdim qilinishi lozim. Agentlik tomonidan shartnomalarni
ro‘yxatdan o‘tkazish uchun taqdim etiladigan hujjatlar haqida ma'lumotlar va
maslahatlar beriladi.
— Litsenziya shartnomasi qanday hollarda bekor qilinishi mumkin?
— Tovar belgisidan oxirgi uch yil davomida O‘zbekiston Respublikasi hududida
uzrli sababsiz uzluksiz foydalanilmagan taqdirda, uning ro‘yxatdan o‘tkazilgani
istalgan manfaatdor shaxsning talabi bo‘yicha, sudning qaroriga asosan, bekor
qilinishi mumkin. Tovar belgisidan foydalanish uchun litsenziya berilishi undan
foydalanish deb hisoblanadi.
— Insonning intellektual faoliyatdagi Yangi bilim darajasi dastlabki mahsulot
birligini ifodalaydi. Ushbu mehnat mahsulidan foydalanuvchi uchinchi shaxs
faoliyati mahsulot himoyalanishini — patent va mualliflik huquqi hamda yakka
monopol, individ institutini vujudga keltiradi. Bunday sharoitda intellektual mulk
tijorati iqtisodiy-huquqiy munosabatlarni keltirib chiqaradi. SHunday emasmi?
— Albatta, zamonaviy taraqqiyotda insonlarning bilim va tajribalari intellektual
faoliyatning natijalari hisoblanadi. Innovatsion iqtisodiyotda intellektual mulk
iqtisodiy o‘sishning asosiy omili bo‘lib, iqtisodiy faoliyatda korxonalarning bozor
qiymatini belgilaydi. Bunga biz iqtisodiyotning xomashyosi deb qarasak bo‘ladi.
Bir so‘z bilan aytganda, oxirgi yillarda intellektual kapital-tovar va xizmatlarning
ishlab chiqarishda ahamiyati ortib borayotgani guvohi bo‘lyapmiz.
Ayrim faoliyat turlari bilan shug‘ullanish uchun litsenziya olish talab etiladi.
Ro‘yxat bilan tanishish uchun havolaga o‘ting.
Faoliyat turiga qarab litsenziyani olish uchun hujjatlar davlat xizmatlari markazlari
va Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali qabul qilinadi. Elektron
shaklda taqdim etilgan hujjatlar tadbirkorning elektron raqamli imzosi bilan
tasdiqlanadi.
Litsenziyaning amal qilishini to‘xtatib turish:
litsenziyalovchi organ tomonidan 10 ish kunidan ortiq bo‘lmagan muddatda;
sud tomonidan 10 ish kunidan ko‘p bo‘lgan muddatga amalga oshirilishi mumkin.
Litsenziyaning amal qilishi to‘xtatiladigan holatlar:
litsenziya talablari va shartlari buzganligi aniqlanganda;
litsenziyalovchi organning aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etish bo‘yicha
chiqargan qarori litsenziat tomonidan bajarilmaganda.
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar 2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 28 Sayt yaratish bo‘yicha dasturiy ta’minot litsenziyasini
yangilash Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy
bilimlarini mustahkamlash, chuqurlashtirish sayt yaratish bo‘yicha dasturiy
ta’minot litsenziyasini yangilash ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Ish bajarishda
Rasm (ko‘rinish)
turlari moslama qo‘yiladigan talablar
va ashyo.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
Litsenziya haqida umumiy ma’lumotlar
Litsenziya shartnomalari qanday tartibda ro‘yxatdan o‘tkaziladi
Litsenziya muddatlari haqida
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
№29.Mavzu: Web-sayt yaratish uchun eng yaxshi dasturiy taminot tanlash
2-ILOVA
BAHOLASH MEZONI
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va yo’riqli va darsga
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar
2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 29. Web-sayt yaratish uchun eng yaxshi dasturiy taminot tanlash
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish web-sayt yaratish uchun eng yaxshi dasturiy
taminot tanlash ko‘nikmalarini shakllantirish.
Asbob
Faoliyat uskuna, Rasm (ko‘rinish) Ish bajarishda
turlari moslama va qo‘yiladigan talablar
ashyo.
Shaxsiy Fayl menyusidan Sozdat
buyrug‘ini tanlang. Obshie
Birinchi kompyuter va
rejim ostidan Webstranitsa
amal uning atrof
Belgisini tanlang. Ekranda
qurilmalari
bo‘sh saxifa hosil bo‘ladi
Bu saxifaga Websaxifa
uchun quyidagi matnni
kiriting : Izuchenie sistemi
1. Vvedenie
Shaxsiy 2. Opisanie i
svoystva sistemi
Matn kompyuter va
3. Primenenie
kiritish uning atrof
sistemi
qurilmalari
4. Nekotorqe
dopolnitelnie
vozmojnosti sistemi
Zaklyuchenie
Rekomenduemaya literatura
Web-stranitsa rejim ostida
Shaxsiy Prostaya Webstranitsa,
Ikkinchi kompyuter va Andozasini (shablon)
amal uning atrof tanlang: Andozadan
qurilmalari foydalanib yuqoridagi
«Sistema» saxifasi matnini
kiriting
1.Obshie rejim ostidan
Obichniy dokument
belgisinimtanlang. Ekranda
bo‘sh saxifa paydo bo‘ladi.
2.«Sistema» nomli saxifa
matnini terib kiriting.
3.Fayl menyusidan
Soxranit kak Webstranitsu
Shaxsiy buyrug‘ini tanlang.
4. Hujjatni
Uchinchi kompyuter va
«Sistema» nomi bilan
amal uning atrof
saqlang va Word oynasini
qurilmalari
yoping.Moy dokumenti
papkasini oching.
Ko‘rsatkichni «Sistema»
nomli faylga keltiring va
sichqoncha chapmtugmasini
ikki bor bosing. Internet
Explorer dasturi ishga
tushib, unda «Sistema»
nomli saxifa tasvirlanadi.
5-ILOVA
Havola
2. Glitch
Bepul rejasining xususiyatlari:
Soatiga 4000 ta so‘rovni taqdim qiladi.
Xotirasi 512MBgacha.
Cheksiz statik saytlar.
Github import/eksport funksiyasini qo‘llab-quvvatlaydi.
Kamchiliklari: Sizning kodingiz va loyihangiz avtomatik ravishda ommaga
ochiq turadi.
3. Fleek
Bepul rejasining xususiyatlari:
Domenni tahrirlashni qo‘llab-quvvatlaydi.
HTTPSni qo‘llab quvvatlaydi.
3 GB xotira.
Cheksiz veb saytlar.
Gitda avtomatik joylashtirish.
Bandwidth: 50GB..
Bepul SSL sertifikati
4. Netlify
Bepul rejasining xususiyatlari:
Bandwidth: oyiga 100 GB.
Veb saytlar soni: Cheksiz.
Sayt versiyalarini qayta tiklay olish
Bepul CLI taqdim etadi.
5. Render
Bepul rejasining xususiyatlari:
Bandwidth va xotira: oyiga 100 GB.
Tezkor CDN.
SSL funksiyasini ulay olash.
Gitda avtomatik joylashtirish.
6. Surge
Bepul rejasining xususiyatlari:
404.html sahifa funskiyasini beradi.
Cheksiz veb saytlar va API.
Shaxsiy domen ulash imkoniyati.
CLI orqali oson joylashtirish mumkin.
Cheksiz veb saytlar.
7. Vercel
Bepul rejasining xususiyatlari:
Edge Network yordamida veb sayt ish faoliyatini yaxshilash.
Cheksiz veb saytlar va API.
To‘liq SSL funksiyasi bilan domenni ulash mumkin.
Serversiz funksiyalarni taqdim etadi.
Bandwidth: oyiga 100GB.
Rasmlarni avtomatik optimallashtirish (bepul versiya uchun 1000 ta rasm)
8. Hostman
Bepul rejasining xususiyatlari:
3 ta veb sayt yaratish imkonini beradi.
Bandwidth: 100GB.
Gitda avtomatik joylashtirish.
Bepul SSL sertifikati.
CDN xizmati bilan veb saytni joylashtirish.
Oldingi versiyalarni qaytarish imkoniyati.
9. Cloudflare sahifalari
Bepul rejasining xususiyatlari:
Oson Git integratsiyasi.
Cheksiz veb sayt va sahifalar soni.
Bandwidth: cheksiz.
Loyihalar uchun CDN integratsiyasi.
Oyiga 500tagacha sayt qo‘yish ruxsat beriladi.
11. Heroku
Bepul rejasining xususiyatlari:
Domeningizni tanlash imkonini beradi.
Git va Docker bilan foydalanish mumkin.
CLI qo‘llab-quvvatlaydi.
12. Firebase
Bepul rejasining xususiyatlari:
10 GB xotira.
Bandwidth: kuniga 360MB.
Saytingizning domen nomini tahrirlashingiz mumkin.
Bitta loyihaga bir nechta sahifalarni qo‘shish imkonini beradi.
SSL qo‘llab-quvvatlaydi.
O’tilgan
O’tiladigan o’quv amaliyot Amaliyot Bahosi
bo’yicha
amaliyotiga amaliy ishlari davrida xulqi (ballar yig‘indisi)
tayyorgarligi va va darsga
va yo’riqli
texnika xavfsizligi faolligi
xarita asosida
qoidalarini bilishi uchun
topshiriqni
bajarganligi
3-ILOVA
Mustaqil tayyorlanish uchun adabiyotlar ro‘yxati
T.S.Safarov. Informatika va axborot texnologiyalari Toshkent 2006
S.Ganiyev, M.Karimov Axborot xavfsizligi Aloqachi-2008
O.O.Hoshimov, M.M.Tulyaganov Kompyuterli va raqamli texnologiyalar
2005
Zamonaviy kompyuterlardan foydalanish sirlari Toshkent Ma’rifat –
Madadkor
4-ILOVA
YO‘RIQLI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30610101- Raqamli axborotlarni qayta ishlash ustasi
Amaliyot nomi: Raqamli axborotlarni nashr qilish texnologiyasi
Mavzu № 30. BEPUL hosting sayt tayyorlash
Amaliy mashg‘ulotning maqsadi: O‘quvchilarning nazariy bilimlarini
mustahkamlash, chuqurlashtirish bepul hosting sayt tayyorlash
ko‘nikmalarini shakllantirish.
5-ILOVA
Mustahkamlash uchun savollar
15 ta bepul hostinglar haqida
Pulli hostinglar bilan ishlash
Hostinglarning vazifalari
6-ILOVA
Uyga vazifa
O‘tilgan mavzu bo‘yicha konspekt to‘ldirish
O‘tilgan mavzudagi ma’lumotlarni takrorlab tezkor savol-javobga
tayyorlanib kelish
Nazorat savollariga tayyorlash
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
SURXONDARYO VILOYATI KASBIY TA’LIMNI
RIVOJLANTIRISH VA MUVOFIQLASHTIRISH HUDUDIY
BOSHQARMASI
MUZRABOT TUMAN
KASB-HUNAR MAKTABI
Surxondaryo 2023
O‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini baholash
O‘quv moduli davomida o‘tkazilgan mavzular bo‘yicha o‘quvchilar
tomonidan o‘zlashtirilgan bilim va ko‘nikmalar ichki nazorat bo‘yicha
amaldagi tartib asosida baholanadi. Baholash usullari yozma, og‘zaki, savol
javob, test, amaliy topshiriqlardan iborat bo‘lib, ular o‘quv elementini
o‘zlashtirish natijalarini aniqlashga imkon beradi. Nazorat savollari va
topshiriqlar qo‘yilgan maqsadga hamohang bo‘lishi lozim.
Baholash tizimi:
A’lo bahoga:
bajargan ishining nazariy va amaliy ahamiyatini, maqsadi va vazifasini
atroflicha tushungan bo‘lsa;
vazifani mustaqil ijodiy yondashib bajara olsa;
chizgan xaritalarining mazmunini tushunsa, to‘g‘ri bayon qilib bersa;
voqea-hodisalar tafsilotlarini, chegaralarini buzmay to‘g‘ri tasvirlasa;
ishni belgilangan muddatda va puxta tayyorlab topshirsa.
Baholash mezoni
1 2 3 4 5 6
1
2
Har bir guruh mezonlar bo‘yicha ballarni jamlab, boshqa guruhlar chiqishini
baholaydi. Guruh olgan baho guruhning har bir a’zosi bahosini belgilab beradi:
5 ball - «a’lo»; 4– «yaxshi»; 3 – «qoniqarli»; 2 ball – «qoniqarsiz». Dars
yakuni O‘qituvchi o‘tgan yangi mavzu bo‘yicha tushunmagan
savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o‘quvchilar javobini
muhokama qilib, o‘quvchilar bilimini baholaydi va darsni yakunlaydi.
Uyga vazifa:
Nazorat savollari
Test savollari
Test savollari
MUZRABOT TUMAN
KASB-HUNAR MAKTABI
RAQAMLI MULTIMEDIA AXBOROTLARNI NASHR QILISH
TEXNOLOGIYASI O‘QUV AMALIYOTIDAN