Sanat
wan
bine attr.
Bu kitaptoki
Eserleri Yasasindan we yas
enya tn Haart
Yayunlanan oywilaren
salinelenmesi, oynanmast vey eserlerden
Iherhangi viraniacla yarartanlmest,
tancakeser sain iznine bolt oldugundan,
toga bu Konstan ilitenecek
Bi aruen ve Rurlglarn
tuazart Roland Topar'n yada gevirment Mine G, Saulnier'e
Iragourmalan zoruntudar.
MitesBOYUT
Tiyatro Oyun Dizisi, 66
Joko'nun Dogum Giinif Roland Topor
1. Basu: Eylll/1996
Kapok Tasarinu: Meng Ertel
Ofset Hazirlk: Tem Yapio, 249 87 37
Bask: Presi, Matbaasi/iST.
Cilt : Yeni Gitven Ciltevi, 567 69 20
ISBN 975-8106-06-6
MitosBOYUT Yaymlart,
‘TEM Yapim Yayincilik Ltd, $ti,
Aga Caraga Sok 7/2 Gitmissuyu—80090 Istanbul
‘Tels (212) 249 87 37-38 ; Pax: (212) 249 02 18
ArMitar vali ‘os
MitosBOYUT Tiyatro/Oyun Dizisi = 66
ROLAND TOPOR
JOKO’NUN DOGUM GUNU
Tirkgest
Mine G. Saulnier1938
1946-1964
1957
1961
1962
1969
1972
1977
1981
1983
1987
1989
YAZARIN OZGECMISi
Paris'te dogfdu. Babs. Abram Topor, 1930's
yillarda Vargova'dan géc etmis bir yontucu
ve ressam, annesi aynt kikenli Zlata Bins-
ztok't
yillarsarasinda lise ve Giizel Sanatlar dgre-
inimini Pariste yapt.
Cesitli gazete ve dergilerde ilk bykti ve de-
senlerini yayinlamaya basladt.
“Hara Kiri" dergisinde gizmeye baslad
Arrabal, Jodorowski ve Stemberg'le birlikte
“Groupe Panique” akimuns kurdu. "Kara
Mizah Odili” kazandl
‘oko Dogun Gini” adh dykisti, "Des
Deux Magots Edebiyat Odii“nii kazandh
Rene Laloux ile bilikle yaptigt "Valisi Ge:
gen” ad cizgi film, Canines festival dzel ir
Sdildiné Kazaa
“Hayat Kiraet” adh roman, Roman Polans-
kitarafindan “Kier” adiyla sinemaya akto-
nila. Fellin'nin Casanoca filminde “Biyiilit
Kutu” desenlerini gizdi
Voiker Schlindorffun “Teneke Trampet” file
fisini gizdi. Alman Sinema Yonetm
ni Werner Herzog'un “Nosferatu” flminde
rol ald
Desenier igin “Prix Honore,” grafik galigma
lartigin Arte Grafica'nin *Ulusal Biyik
dia
Fransiz televizyonu igin Teleketi adl 156 bi
lamlik bir gizgi film dizisi yapt ve Voiker
Schkindorffun *Steanm’in Bir Agkr” flminde
rol all
“Palace” adh televizyon dizininin senaryolo-
sins yazd
Henri Xhonneus ile birlikte “Marquis” filmi-
ni yapAlfred Jarry'nin “Kral Ubu” Gli adh yapit
aie 1m) Fransiz Ulusal Tiyatrosu Chaillot'da sab
Cloyd vebettnle
9 ‘aa yap lay
yapildi, ae
3 e oland Topor'un sanat
994 ARTE Televizyonu, Roland gaat
' yagamini konu alan “Topor‘un Diisleri” ad
bir belgesel gerceklestirdi. :
ve “Onl st”ad trana Pae
eens Munn Voc Testr sane
1996 okomun Dour Gini,” Minh elk Thee
teresa
ONEMLI YAPITLARI
ROMANLARI —:HayaiKie, Press Aji
eet nats
OVUNLARL Jolene Dg lint Mas
‘Altinda Kis, Leonardo da Vinci
Haklydi, Marquis, Bay Laurent’nin
Bebe.
OYKU KITAPLARI : Diinyanin En Giizel Gagisler,
sll KITAPLARI
fe Poniqu, Yas ir Budalanin
Sina, Proton tel Kitt
Fanjatn Muto, Mx amin
Gergeh Vi, Jean Time, Gz-
Taker Olmadan Asia
Kisa Vadeler, Rumsteak, Topor
Tas Top Toper.
Ve binlerce desen, yizlerce afig, bir
‘o kadar da illastrasyon.
OZGECMISLERE SIGMAYAN ADAM:
ROLAND TOPOR
Mine Sautnier
Roland Topor'un tim tiyato oyunlarina hayranhk
besleyen biri olarak, Tiirkiye gizliklerimi taktigimda ilk
tercihim, hig teredditiz, “Jo nan Dogum Giinii"ydi ek
bette. Onur ve insanhigi, daviz birolarinda bozdurula
bozdurula hareanan, dovillen, ezilen, horlanan ilkemiz-
de, akin, halkun sitina binentesin, halkan siitklere, i
Jiiklerin halka aastl olup da yopighginin, bu oyundan
daha basarih bir parodisi diigiinilemezdi; Roland Topor,
1965 yibnda , nce dykii, ardindan oyun olan bu yapitt
kaleme aldiginda, gtiniimiz. Tirkiye'sini anlatmak istese,
daha iyisini yapamazdh
“foko'nun Degiumn Giinit’nis Tarkseye geviemekte 2or-
Janmacim. Ancak, sira Roland Toporun ézgecmigini
Ozetlemeye geldiginde, durum degigt. Ressam, desina-
tr, grafikei, roman yazan, ayun yazan, gale, kostiimed,
dekoratér, senarist, tiyatro yénetmeni, film yénetment
Roland Topor, aisilmis boyutiarda bir sanatgnin ne ka-
hhbina sigiyordu, ne de olagan bir sanate: ézgemigine
Almanya'da, Polonya'da, Fransa'da, Belcika‘da, Roland
Toporun sanatin: konu alan kitaplar yayinlanmis, belge-
sel filmler yapilmugh, Sanatn “komple atlet’i gibi, her
dalda ve inarulmaz sayida eser veren bit sanatgayla karst
kargiyaydim,
Isin iginden gikamayince, en “kisa” Sogegmigini nere-
de bulabilecegimi sordum kendisine. Bana Napoli‘de ya-
yinianan “Toporsnapoli” adh belgeseli Srnek gésterdi. Ya.
zl bir Topor retrospeltifi sayilabilecek kitapta,
sanatginin karinca duast gibi yazilmus dzgegmisi tam beg
sayfa tutuyordu,
Beg altin sayfa... Yuzlerce olaganistit afi, binlerce
7desenin stistedigi yk, gir yUkKI kitaplan, romantart ve
oytnlan, Belgika'dan Almanya'ys, Ingiltereden ABD'
Polonya'dan Tokyolya wlagmas, sergilenmig, basilmustt
Universitelerde tez olmusta Topor. Universitelerde,
resim dalinda ressam, grafik dalinda grafike, tiyatto bi-
liminde tiyatrocu yaniyla incelenmist
Roland Topor icin ansiklopediler, “Sanat, acimasi2-
Iikda absiirdiin kangtifi, wurucu bir kara mizah igerir
‘Ancak yaptlarinda bu gidcet dgesine Kargin, 19. ylizysl
igravércilerini andiran bir gir vardue,” diyoriar.
Bu tanim, Topor'un yazsmina da, gizimine de uygun-
dur.
Roland Topor, gergek bir “sinik"tir, Ama yagama se-
vinci, gildiira Ogesi, zevk ve sefa eksik olmaz yap
rindan, Yasachip gibi yazan ve gizen, yazdigi ve cizdigi
gibi yagayan sanalct yapisina uygun olarak, ”sadizmn”
ve“ mazogizm” Topor'un tim yepallarinda kendini
gésteri.
Zaten kahveyi de Tarkse olarak "sade" sever, Rov
land Topor. Dilimizdeki “sede” sbzciigiyle Marquis de
Sade arasinda bir bag kurmustut. Sadizmin babasinin,
aslinda “katiksyz,” “dogal” insan yaprsin simgelediigint
digianmektedir.
‘Roland Toporun, Alman, Ingiliz, talyan, Danimar-
ka, Hollanda, Polonya ve Ispanyolea'ya cevrilen yaprtla-
rina kargl, bugiine degin Tirkgeye cevrilmig bir esert
bulunuyordu: 1988 yilinda Ferit Edginiin kusursuz ce
virisiyle Ada Yoyinlarindan gikan “Top Topor” adh siit
kaitabr
“"Joko'mun Doguin Gilli”, Roland Topor'un Tiirkseye
sevrilen ik tiyatro oyunu.
Halen Pariste yasamint siirdiren bu biiytk yazan,
“Firkiye bu yapitla biraz daha tantyacek obs.
Ne muta bize.
ROLAND TOPOR
JOKO'NUN DOGUM GUNU
Tarkgesi:
Mine SaulnierKisiLer:
JOKO
ANNE: Joko'nan annesi
BABA