Mardhenie Ekonomike Nderkombetare

Tema V: Sistemi Monetar Nderkombetar dhe Institucionet

Financiare Monetare Nderkombetare

Ne 1922 ne Genova, Itali, u mbajt Konferenca Monetare Nderkombetare, diskutimet e se

ciles u orientuan ne drejtim te adoptimit te nje standarti, standarti i kembimit te arit (Gold
Exchange Standard), standart i cili duhet te perfaqesonte dhe te mundesonte daljen nga kriza e
gjeneruar nga Lufta e Pare Boterore e cila kishte prekur sistemet monetare te shteteve te
implikuara ne kete konflikt. Rekomandimi i Konferences se Genova-s pati si efekte theksimin e
luftes mes Britanise se Madhe dhe SHBA per sa i perket te qenit lider suprem i standartit te kembit
te arit me monedhen vendase: ar - lira sterlina apo ar-dollar amerikan.

Problemi i ndertimit te nje sistemi monetar nderkombetar u kthye ne vemendjen e te

gjitheve dhe ishte ne plan te pare ne diskutimet e Konferences Monetare dhe Financiare te
Kombeve te Bashkuara, e mbajtur ne Bretton Woods ne 1-22 Korrik 1944. Principet qe qendruan
ne bazen e funksionimit te Sistemit Monetar Nderkombetar ishin:

- Sigurimi i stabilitetit te standartit monetar

- Sigurimi i funksionimit te nje regjimi valutor mbi bazen e kurseve te kembimit fiks
- Statuti i monedhave te vendeve pjesemarrese, ne aspektin e konvertimit
- Ndertimi dhe forcimi i rezervave monetare zyrtare
- Sigurimi i nje ekuilibri te jashtem sa me te mire

Realizimi i ketyre principeve do te mbikqyrej nga insitucioni i krijuar posacerisht ne kete

konference, Fondi Monetar Nderkombetar.

Ndryshimet strukturore te kryera ne vitet '50 - '60 ne fusha si ajo ekonomike, politike apo
sociale, detyruan te kryheshin edhe shume ndryshme kantitative dhe cilesore ne planin e
aktiviteteve financiaro-monetare nderkombetare, pasi ishin shume ata qe tregonin pse dhe si ra
Sistemi i Bretton Woods.

Ne 1976, me rastin e konferences se realizuar ne Kingston, Xhamajke, u be publik dhe

braktisja e sistemit monetar te ngritur ne Bretton Woods. Konferenca e Kongston parashikonte:

- modifikimin zyrtar te statutit te arit duke hequr palevizshmerine e cmimit te arit

dhe duke e bere kete cmim me fleksibel;
- legalizimin e pricipit te ndryshimeve te luhatshme, duke nenkuptuar se:

1
 o shtetet anetare te FMN ishin te detyruara te adoptonin politikat
makroekonomike te cilat do te mund te benin te mundur sigurimin e
stabilitetit te cmimeve;
o referenca tek ari, per sa i perket paritetit monetar, u eleminua dhe u krijua
monedha virtuale SDR (Special Drawing Rights / XDR mbi bazen e ISO
4217 currency code);
o FMN ishte institucione qe kishte per detyre te mbikqyrte politikat valutore
te shteteve anetare;
o u caktua qe kurset valutore duhet te ishin stabile por te rregullueshem;
o marzhi i luhatjes u vendos te ishte +/- 4.5%, dhe mund te modifikohej ne
funksion te evoluimit ekonomik por edhe te c'ekuilibrimeve themelore ne
aspektin e pagesave
- transformimi pjesor i FMN ne nje organizem asistence.

Fondi Monetar Nderkombetar dhe pozita e tij ne Mardheniet

Monetare Nderkombetare

FMN u themelua mbi bazen e Akordit te Konferences se Bretton Woods ne 29 Dhjetor

1945, atehere kur 29 shtete ratifikuan statutin e tij. FMN filloi fuksionimin efektiv ne 1 mars 1947.

Formimi i burimeve financiare te FMN bazohet kryesisht tek kuota e pjesemarrjes qe

paguajne shtetet anetare mbi bazen e shume kritereve (jo te gjithe paguajne njesoj), por edhe tek
pagesa te ndryshme qe kryejne keto shtete kundrejt FMN. Te gjitha keto pagesa behen mbi bazen
e fuqise ekonomike te secilit shtet dhe te madhesise ekonomike qe keto shtete kane, duke ecur me
parimin se shtetet me te fuqishme paguajne me shume. Kuotat e pjesemarrjes llogariten nga FMN
si nje perqindje e Prodhimit te Brendshem Bruto te cdo shtetit.

Kuotat qe paguhen FMN jane te formuara si me poshte:

- 25% ne ar (deri ne 1979); qe prej 1979 e ne vazhdim, vendin e arit e ka zene

SDR ose valuta te tjera te fuqishme;
- 75% ne monedhen kombetare.

Kuota e pjesemarrjes se cdo shteti anetar ne formimin e burimeve te FMI evidencion me

tutje mardheniet financiar dhe administrative te cilat mund te percaktohet mes ketij shtetit anetar
dhe FMN, ne menyre qe, pervec kontributeve financiar, shtetet anetar perfitojne dhe te
meposhtmet:

- percaktimi i nje numeri votash te cilat i sigurojne te drejten e vendimarrjes;

- akses ne financime: niveli vjetor i financimeve qendron mes 100% te nivelit te
kuotes se paguar, e deri ne 300% te kesaj kuote;

2
 - alokime falas te SDR, alokime keto te llogaritura ne menyre proporcionale me
nivelin e kuotes se paguar;

Duke u bazuar ne te mesipermet, mund te themi se FMN eshte institucioni koordonator

kryesor i Sistemit Monetar Nderkombetar, dhe ka si objekti te meposhtmet:

- percaktimin dhe mbajtjen e nje sistemi te kembimit monetar nderkombetar te

bazuar ne kurse kembimi valutore stabile dhe, gjithashtu, edhe promovimin e
bashkepunimit monetar nderkombetar;
- sigurimin e funksionimit te tregetise nderkombetare mbi bazen e eleminimit te
cdo pengese;
- mbrojtjen dhe promovimin e ekspansionit te ekuilibruar te tregetise dhe te
prodhimit, duke pasu parasysh, ne te njejten kohe, edhe sigurimin e nje niveli te
larte te punesimit te forces se punes;
- financimin e deficiteve te perkohshme te balancave te pagesave te shteteve
anetare;
- koordinim ne plan qeveritar per adoptimin e nje politika e cila mund te coje ne
ekuilibrimin e balancave te pagesave;
- akordimin e asistences se duhur teknike ne plan valutor;
- akordimin e kredive per mbeshtetjen e kurseve valutore te monedhave
kombetare;
- realizimi i nje mbikqyrjeje strikte te politikave valutore te shteteve anetare;
- vendosja e nje sistemi multilateral pagesash mes shteteve anetare per te
eleminuar, sa me shume te jete e mundur, kufizimet valutore te cilat
influencojne tregetine nderkombetare;

Sipas statutit te FMN, Artikulli I i "Articles Agreement", i cili shfaq pergjegjesite e FMN thote
keshtu:

• promoting international monetary cooperation;

• facilitating the expansion and balanced growth of international trade;
• promoting exchange stability;
• assisting in the establishment of a multilateral system of payments; and
• making its resources available (with adequate safeguards) to members experiencing
balance of payments difficulties.

Shenim:
• Nje informacion shtese per mbeshtetjen e ketij leksioni mund ta gjeni ne librin
“Biznesi Nderkombetar – Pro. Dr. Ilia Kristo (botimi i dyte)”, faqet 171-190.