Anlatım Biçimleri (Yöntemleri) Konu Testi 1
Pragmatizm genelde faydacılıkla eş anlamlı olarak
kullanılır. Hatta pek çok kişi için faydacılık ve pragmatizm
diye iki farklı akımdan bahsetmek oldukça olağandışı bir
durumdur. İkisi arasındaki benzerlik ve ortaklık çoğu zaman
farklılığın önüne geçmiş, iki akımın layıkıyla anlaşılmasının
önünde bir engel teşkil etmiştir. Halbuki faydacılıkla
pragmatizm aynı anlama gelen iki sözcük olmadığı gibi,
farklı kaynaklardan beslenen ve farklı gerekçelerle oluşmuş,
temsilcileri ve temel terimleri itibariyle de ayrışan iki
akımdır.
1. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır
basmaktadır?
A) Açıklama B) Tartışma C) Betimleme
D) Öyküleme E) Tanık gösterme
Hindistan’da halkın yüzde sekseni Hindu dininden.
Hinduizm, milattan önce 1000 yıllarında doğmuş. "Veda"
adlı kitaplarla dinin ilkeleri belirlenmiş. Budizm ise milattan
önce 500 yıllarında Hindistan’da doğmuş. Ancak Hindular
Budizm’i din olarak benimsememişler. Bu yüzden Budizm,
Hindistan dışındaki ülkelerde yaygınlaşmış. Hindistan’da
Sih dini de yaygın.
2. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Sayısal verilerden yararlanılmıştır.
B) Açıklama yapılmıştır.
C) Nesnel anlatımdan yararlanılmıştır.
D) Farklı cümle türlerine yer verilmiştir.
E) Tanımlamadan yararlanılmıştır.
(I) Okulda olduğu kadar, hayatta da başarının en önde gelen
şartlarından biri okumaktır. (II) Yüzyılların deneme ve
araştırma ürünlerinden faydalanmak; uygar ve kültürlü bir
insan olmak için çok okumalı, okul kitapları ile
yetinmemeliyiz. (III) Uygarlık, bizden önceki kuşakların
biriktirdiği bilgi ve anıların bir toplamıdır. (IV) Biz,
uygarlığa o kuşakların kitaplarını okumakla katılabiliriz. (V)
Kültürlü bir insan olmanın tek yolu okumaktır.
3. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi
tanımsal bir nitelik taşımaktadır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
Akşamüstleri, Tünel’den Taksim’e doğru sol kaldırımdan
yürürseniz, gözünüze, dalgın, siyah gözlüklü, yüzü kederli
ama müthiş kederli, -yüzündeki keder besbellidir, elle
tutulacak gibi, yüzde donup kalmıştır- pantolonu ütüsüz,
ağarmış saçları kabarmış bir adam çarpar. Bu adamın bu
Beyoğlu kalabalığı içinde bir hali vardır ki -daha doğrusu
her hali- size bu kocaman şehirde yalnız, yapayalnız
olduğunu söyler. Bu neden böyledir? Orasını kimse de
bilemez. Bazı adamlar vardır; insan yüzlerinde sırf hınç, kin
okur. Bazısında gurur, bazısında neşe, bazısında bayağılık,
aşağılık. Bu adamın üstünden de başından da yalnızlık akar.
Bir de bu adama, Kadıköy iskelesinin kanepelerinden birine
oturmuş, heybeli köylüleri, çıplak ayaklı serseri çocukları,
hanımefendileri seyrederken rastlarsınız. Bu adam, hikâyeci
Sait Faik’tir.
4. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Konuşma havası içinde yazılmıştır.
B) Betimleyici ögelere yer verilmiştir.
C) Öznellik ağır basmaktadır.
D) Bir varlığa insana özgü bir nitelik aktarılmıştır.
E) Somutlaştırma yapılmıştır.
General Çernyayev, boz bir tepenin üzerinden tek gözlü
dürbünle bakıyordu. Sadece önündeki dümdüz tarla değil, ta
uzakta karartı halinde Taşkent’in tuhaf duvarları, akşam
karanlığına bürünen ağaçlı köyler, ırmak boyundaki
kamışlar, daha ileride de kanatlı çekirgeler gibi kaynaşan,
yavaş hareket eden askerler rahatlıkla görünüyordu. Saf saf
atlılar, akıbetlerini bilmeden yavaş adımlarla yürüyen
yayalar… Kalkan toz, sararmış otların üzerine sağanak
halinde dökülüyor, uzaklardan at kişnemeleri ve insan
sesleri duyuluyordu. General, Hokandlıların bu kadar hazır
geleceklerini beklemiyordu. İlerlemiş yaşına rağmen
yüreğindeki ateş hala alev alevdi. Sarışın yüzünde korkudan
eser yoktu. Kaderinde zafer olduğundan endişe etmiyor;
aksine, gaflet içinde, siyaha çalan sarımtırak bıyığıyla,
kibirle, büzülmüş bir halde dik dik bakıyordu. Bu eğri
kılıçları ilk defa mı görüyordu ne?
5. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
yoktur? (www.yksedebiyat.org)
A) Benzetmeden yararlanma
B) Birden fazla duyuya seslenme
C) Betimleyici ögelere yer verme
D) Kişileştirmeye başvurma
E) Mecazlı söyleyişlere yer verme
Rauf Bey, ilk bakışta paşanın zayıflamış olduğunu anladı.
Çünkü sadrazamlık zamanında giydiği sivil elbiseleri
üzerinden sarkıyor gibi geldi ona. Bu yüz yirmi kiloluk iri
yarı adam aşağı yukarı yirmi otuz kilo vermişe benziyordu.
Geniş, ablak ve zeki yüzünün ortasındaki kara gözleri üzgün
bir ateşle için için yanıyordu. Hatta kocaman etli ve
yumuşak elini sıktığı zaman bu elin garip bir ateşle
yandığını duydu.
6. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır
basmaktadır?
A) Betimleme B) Öyküleme C) Örnek verme
D) Açıklama E) Tartışma
Çocuklara yönelik yazılan şiirlerin yetişkinlere yönelik
olanlardan yazınsallık açısından pek bir farkı yoktur.
Aradaki farkın kullanılan dilde olduğu söylenebilir. Çocuk
şiirleri, şiire ait bütün özellikleri taşımakla birlikte; dil
duyarlığı, söyleyiş, imge vb. açısından yetişkin şiirinden
ayrılmaktadır.
7. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden
yararlanılmıştır?
A) Somutlaştırma B) Tanımlama C) Karşılaştırma
D) Tanık gösterme E) Öyküleme
İyi bir eser ortaya koymak, anlık bir çabanın ürünü olamaz.
İyi bir ürün ancak bir bitki gibi yavaş yavaş sulanarak,
ilaçlanarak, özen gösterilerek alınabilir. Ünlü yazar, Andre
Gide: "Tomurcukların büyümesine, sapların kalınlaşmasına,
meyvelerin yavaş yavaş şekerlenmesine dokunulmamalıdır.
Onların olgunlaşacağı zamanı öne atmakla meyvenin tadını
bozabiliriz." der. Bu gerçeği bilen sanatçıların eserlerinde
olağanüstü bir sabır, emek ve özveriyi görmek mümkündür.
8. Yazar, parçada öne sürdüğü düşünceyi inandırıcı
kılmak için aşağıdaki yollardan hangilerine
başvurmuştur?
A) Açıklama - Öyküleme
B) Benzetme - Tanık gösterme
C) Tanımlama - Karşılaştırma
D) Örnekleme - Tartışma
E) Betimleme - Kanıtlama
Narin, mor çiçekleri demir kapının üzerinden sarkan,
gümrah iki erguvan ağacının arasından geçerek girdik küçük
bahçeye. Koca gövdesi eğilmiş, ta Bizans’tan kalmış
izlenimi veren bir incir ağacı karşıladı bizi. İyice yükselen
güneşin sıcaklığıyla, baygın, insanın genzini yakan bir koku
yayıyordu ortalığa. Kavgacı martıların cırtlak sesleri
geliyordu bir yerlerden, arka sokaktan çocuk gülüşleri
yükseliyordu.
9. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Kişileştirmeye yer verilmiştir.
B) Birden fazla duyuya seslenilmiştir.
C) Öykülemeye başvurulmuştur.
D) Betimlemeye yer verilmiştir.
E) Örneklemeye başvurulmuştur.
İmge, yazınsal metin türlerinin tümünde yer alabilir ancak
onu en belirgin yansıtan şiirdir. Her imge duyuşsal, düşünsel
bir resimdir. İmgenin, sanatçının duyularıyla
deneyimlediklerinin üst düzey bir belleksel etkinlikle dile
yansıması olduğu söylenebilir. İmge; şairin düşünce ve
duygu dünyasından doğan, şiirin içeriğini oluşturan
tasarımların dile getiriliş biçimidir.
10. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
ağır basmaktadır?
A) Karşılaştırma
B) Betimleme
C) Tanımlama
D) Tartışma
E) Benzetme
Venezüella’nın iklimi hep ilkbahar. İnsanlar, yaza ve kışa
özlem duyuyor. Çokluk sıcaklık 16‐25 derece. Bu iklim
yüzünden her yer çiçeklerle bezenmiş. Bizde, saksılarda
özenle büyütmeye çabaladığımız tropikal çiçekler, burada
ağaç olmuş. Atatürk çiçekleri, kaktüsler hele orkideler! Yılın
on iki ayı süren bu bahar iklimi nedeniyle evlerde otellerde
soba, kalorifer vb. ısıtma düzeneği yok. Sıcak ve nemli hava
insanı bunaltıyor. Bu yüzden konutlara soğutma düzeneği
konulmuş. Bizim ısınmak için yakıta ödediğimiz parayı,
onlar serinlemek için harcıyorlar.
11. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Tahminde bulunulmuştur.
B) Örneklemeden yararlanılmıştır.
C) Çıkarımda bulunulmuştur.
D) Öznel değerlendirmeler vardır.
E) Karşılaştırma yapılmıştır.
Not almak, masa başında plan yapmak adetim değildir. Çok
eskiden beri zaman zaman zihnimde adeta kendiliğinden çok
iptidai bazı hikaye adları çizilmiştir. İleride tekrar ele
alınmak düşüncesiyle bir köşeye atarım. Evlerin hırdavat
depolarındaki kırık çocuk oyuncakları gibi karmakarışık
birikirler. Ara sıra bunlardan biriyle bir parça oynayıp tekrar
yerine atarım. Masa başı çalışmaları başladıktan ve bir parça
ilerledikten sonra onlar yine tekrar kendiliğinden değişmeye,
şahıslar ve vakalar başlarını alıp evvelden hiç
düşünmediğim büsbütün ayrı yollara gitmeye başlarlar.
Hatta bazıları büsbütün kaybolarak yerine yenileri gelir.
Bundan sonra bütün mesele yazıyı dara getirmekte, bana
zahmet vermeden gelen değişikliklere ve gelişmelere
muhtaç oldukları zamanı vermektedir.
12. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi
yoktur?
A) Karşılaştırma yapılmıştır.
B) Mecazlı söyleyişlere yer verilmiştir.
C) Benzetmeden yararlanılmıştır.
D) Öznellik ağır basmaktadır.
E) Konuşma havası içinde yazılmıştır.
Irmağa giden yol, kasabadan kurtulunca göz alabildiğine
uzanan sayısız şeftali bahçeleri arasından geçerdi. Haziran
içinde bile taşkın dere ayaklarının çamurlu, ıslak tuttuğu bu
gölgeli yerlerde otlar bütün bir yaz mevsimi yeniden yeniye
sürer, kızgın güneş, ağaçların tepelerinde meyveler
pişirirken rutubetli toprakta birbiri arkasına yoncalar fışkırır,
çayırlar kabarırdı. Suların serinliği, taze ot kokusu, gölgelik
ve bereket içinde bahar, bu bahçelerde ta kışa kadar uzanıp
giderdi.
13. Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerin hangisinden
yararlanılmıştır?
A) Tartışma
B) Öyküleme
C) Açıklama
D) Betimleme
E) Tanımlama
Kent dışına çıkıp Himalaya dağlarıyla Everest tepesini ve
öteki tepeleri görmeye gidiyoruz. Derken, dağları saran
bulutlar da katar katar akıp gidiyorlar. Ötelerdeki tepeler
arasında, güneşin ilk ışıkları beliriyor. Hepimizde bir sevinç
bir sevinç. Sanki, güneşi anasının karnından çıkarıp,
doğumunu yaparak dünyaya biz armağan ediyoruz. Aydınlık
ayıldıkça, Himalaya dağları olanca görkemiyle ortaya
çıkıyor. Kimi tepeler buzullarla kaplı. Kimileri sarp kayalık
ya da karlarla örtülmüş. Bu görünüm insana ürperti veriyor.
Ötelerde, dünyanın en yüksek tepesi, Everest’in silueti
beliriyor. Bu görkemli görünüm karşısında, iliklerime kadar
titriyorum. Bu büyülü güzellik, sadece beni, değil, dorukta
bulunan herkesi kuşatmış durumda. Kimliklerimiz,
milliyetimiz, cinsiyetimiz yok olmuş.
14. Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Kişileştirmeye başvurulmuştur.
B) Betimlemeye yer verilmiştir.
C) Tekdüzelikten kaçınılmıştır.
D) Öznel değerlendirmeler vardır.
E) Öneri nitelikli cümleler kullanılmıştır.
Hem Don Kişot hem de Züğürt Ağa, kendilerine aşina
dünyayı kökten değiştirip istikrarsız hale getiren sosyo-
ekonomik ve tarihsel süreçler karşısında derin bir
yabancılaşma, şaşkınlık ve yönünü şaşırma duygusu yaşayan
karakterlerdir. Her ikisi de ahlaki kesinliklerin ve geçmişin
ezeli ve hazır anlamlarının büyük ölçüde ortadan kalktığı
yeni bir sistemde şaşkına dönmüş bulurlar kendilerini.
15. Bu parçanın anlatımında özellikle aşağıdakilerden
hangisine başvurulmuştur?
A) Tanık gösterme
B) Karşılaştırma
C) Örneklere yer verme
D) Betimleme
E) Tanımlama
www.yksedebiyat.org
Metin ÇAKIR