BEBEKLİK DÖNEMİNDE GELİŞİM

1. FİZİKSEL GELİŞİM
2. BİLİŞSEL GELİŞİM
3. SOSYODUYGUSAL GELİŞİM

BEBEKLİKTE FİZİKSEL BÜYÜME VE GELİŞME

Büyüme örüntüleri
Tüm vücudun olağanüstü oranı baştadır.
Başın vücuda oranı;

• Yeni doğan 1/4

• 2 aylık 1/2 (hızlı büyüme gerçekleştiği için)
• 3 aylık 1/3
• 2 yaş 1/5
En erken büyüme tepeden başlar, motor gelişim de bu çerçevede ilerler. Aynı zamanda
büyüme vücudun ortasından başlayıp uçlara ilerler. Bebeklerde normal doğum ağırlığı
2500-4000 gr olarak kabul edilirken, boy uzunlukları da 45-50 cm arasında
değişmektedir. Doğumdan sonra ilk birkaç günde bebeklerin çoğu %5-7 oranında
ağırlığını kaybeder. 2 yaşından itibaren büyüme azalır
6. ayda fetüs; hızla büyüyen beyin kabuğu kafatasına sığmak için kıvrımlar oluşturmaya
başlar. 7. ayda fetus beyni tüm yaşamı boyunca sahip olacağı 100 milyar beyin
hücresinin hemen tamamını oluşturmuştur. Her bebek düşünme, görme, duygu gibi
beyin fonksiyonlarından sorumlu yaklaşık 100 milyar sinir hücresi ile doğar. 8 ayın
sonunda yaklaşık 1000 trilyon sinaps oluşmuştur.
Yeni doğan bebek ortalama 18 saat uyur (10-21 saat arası). 1 aylıkken gece daha uzun
uyumaya başlar. 6 aylıkken gecenin çoğunu uyuyarak, gündüz uyanık geçirir. Uyku
düzeninde kültürel farklılıklar vardır.

Bebek Ani Ölüm Sendromu (SIDS) Risk Faktörleri

• Yüzükoyun yatırma

• Düşük doğum ağırlığı

• Kardeşin SIDS’den ölmesi

• Uyku apnesi

• Alt sosyoekonomik grupta olma

• Pasif sigara içici bebeklerde

• Yumuşak yatak

• Odanın havalandırmalı olmayışı

• Beyin işlevlerinde anomali olan bebekler

Beslenme: Anne sütüyle beslenen bebeklerde;

✓ Daha az mide bağırsak enfeksiyonu
✓ Daha az solunum yolu enfeksiyonu
✓ Alerji riski az
✓ Astımla ilgili kanıt yok
✓ Orta kulak iltihabı riski az
✓ Egzama ihtimali az
✓ Aşırı kilo ihtimali düşük
✓ Diyabete yakalanma ihtimali az
✓ SIDS ihtimali düşük

BEBEKLİKTE MOTOR GELİŞİM

Dinamik sistemler görüşüne göre bebekler algı ve eylemle motor becerilerini birleştirir.
Bebekler bir şey yapmaya güdülendiğinde yeni bir motor davranış yaratabilirler.
Dinamik sistemler görüşüne göre, emeklemek, yürümek gibi motor gelişimin evrensel
taşları bile bu şekilde ortaya çıkar

Arama refleksi ve emme refleksi: 7. ayda kaybolur

Moro refleksi: en geç 6. ayda kaybolur
Kavrama refleksi: 2. ayda kaybolur(bilinçli tutma)
Babinski refleksi: 8-12 ayda kaybolur
Yüzme refleksi:9. aya kadar sürer
Yürüme refleksi: genellikle 2 ay sürer
 REFLEKSLERİN ÖNEMİ
1. Bebeklerin yaşamlarını sürdürebilmesi ve olgunlaşma sürecinin devam edebilmesi
2. Bebeklerin sinir sisteminin değerlendirilmesinde de önemlidir. Belirli yaşlarda
kaybolması gereken yenidoğan reflekslerinin kaybolmaması veya ortaya çıkması gereken
reflekslerin ortaya çıkmaması yenidoğanın nörolojik gelişimde büyük önem taşır.
ÖRN: Moro refleksinin 5. aydan itibaren kaybolmaması beyin hasarı şüphesini doğurmaktadır.

KABA MOTOR BECERİLER

• Bebeklik döneminde ilk ay içerisinde sergilenen kaba motor beceriler oldukça

basittir.

• 6. aydan itibaren kaba motor beceriler biraz daha karmaşıklaşmaya başlar.

Duruşun gelişimi: Doğumdan birkaç hafta sonra başı dik tutabilir. 2 aya destekli
oturabilir. 6-7 ay kendi başına oturabilir. 1 yılda ayakta duruş gelişir.
Yürümeyi öğrenmek: Bacak hareketlerini kontrol eden sinirsel yollar doğum
öncesinden oluşmuştur. Yürümek için temel beceri bir ayak üzerinde dengede
dururken diğer ayağını ileri sallamak ve düşmeden denge sağlamaktır. Ortalama 8,5
aylık bebeklerde eğimli yüzeyde emekleme deneyi yapılmış ve deneyim etkisi
gözlenmiştir

İNCE MOTOR BECERİLER

ilk göstergeleri yaklaşık 3 aylık olduklarında ellerini açabilmeleri,
3,5 aylık olduklarında çıngırağını yakalayabilmesi,
8.5 aylık olduklarında herhangi bir nesneyi yakalamak için parmaklarını kullanması yer
almaktadır.

DUYU VE ALGI

• Normalde bir bebeğin ilk birkaç haftada ışığa tepki vermesi, ilk 3 ayda göz göze
gelmesi beklenir.
Görme duyusu gelişimi:

• 0-2 ay: 25-50cm mesafeden ışığı, canlı ve tek renkli (mavi hariç), parlak ve büyük
cisimleri görür, ışığa bakar. Annesini fark eder. Görme % 5 düzeyindedir.

• 2-3 ay: Kendisine yakından bakan birisiyle göz göze gelebilir.

• 3-6 ay: Canlı renkli, parlak, büyük cisimlerin yerini algılar ve tutmaya çalışır.
• 6-10 ay: Giderek daha küçük cisimleri daha uzaktan (1-3 m) görebilir ve tutmaya çalışır.
Görme %10 düzeyindedir.

• 10-18 ay: Daha uzak mesafelerdeki (3-6m) cisimleri görebilir, kişileri tanıyabilir.

• 18 ay: Oyuncakların ayrıntısını, resimli kitaplardaki resimleri net görebilir, tanıyabilir.

• 24 ay: Cisimlerin en küçük ayrıntısını görebilir, benzerlikleri ve farklıkları ayırt edebilir.

• 3 yaş: Görmesi erişkin görmesinin yaklaşık % 80’ine ulaşmıştır.

BEBEKLİKTE BİLİŞSEL GELİŞİM

Piaget’in Bebek Gelişim Kuramı

• Şemalar: örgütlenmiş düşünce-davranış örüntüleri

• Özümleme: Yeni deneyimlerin var olan şema ile yorumlanması

• Uyma: yeni bilgi ve deneyimlere var olan şemanın uyarlanması

• Örgütleme: deneyimleri üst-bilişsel örgütleme

• Denge ve gelişim

Piaget’nin Duyu Hareket Evresinin Değerlendirilmesi

Bu evrede A değil B hatası görülür;
Bebeklerin bu 4. alt evreye geçerken, yeni saklama yerini (B) seçmek yerine bildikleri
saklama yerini (A) seçme hatasını yapmalarıyla ortaya çıkan yanlıştır. Piaget’nin
dördüncü düzeydeki bu hatayla ilgili yorumu çocukların boş kafalı olmaları değil, nesne
kavramının onlar için benim ve sizin için olduğu gibi olmamasıdır.
Algısal gelişim ve beklentiler: Bazı araştırmalara göre Piaget’in belirttiğinin aksine,
bebeklerin 2’den fazla algısal bilgiyi eşgüdümlemeleri daha erken dönemde
olmaktadır. Aynı zamanda bebekler 3 aylıkken gelecekte olacak olaylara ilişkin
beklentiler geliştirmektedir. Araştırmacılar Piaget’in aksine bebeklerin doğumdan önce
ya da hemen sonra (3-4 aya kadar) nesneleri sürekli, sınırlı, tek, katı ve arka plandan
ayrı olarak gördüğünü savunur.
 ÖĞRENME-HATIRLAMA-KAVRAMLAŞMA

• Erken deneyimlerin çocukların belleklerinde uzun bir süre kaldığı düşünülmektedir.

• Bu doğrultuda bebeklere sunulan zengin bir çevre olanağının ve bakım veren kişilerin
sundukları deneyimler önem kazanmaktadır.

DİL GELİŞİMİNDE TEMEL KAVRAMLAR

1.Fonem (Ses): Bir dilde yer alan en küçük ses birimidir.
2.Morfem (Sıra): Bir dildeki en küçük dil yapı birimidir. Hatta her hecenin bir morfem
olduğu söylenebilir.
3.Semantik (Anlam): Semantik anlam bilimidir. Konuşma dilinde kelimelere yüklenen
anlamları inceler.
4. Sentaks (Söz Dizimi-Dilbilgisi): Sentaks gramer bilgisiyle ilgilidir.
5. Cıvıldama Dönemi: Kısa bir zaman içinde bebekler kendi çevrelerinde konuşulan
dilin fonemlerini andıran sesler çıkarmaya başlarlar. Bu seslerin bir anlamı yoktur.
Cıvıldama dönemi başlarında çocuklar evrensel olarak benzer sesler çıkarsalar da, bu
aşamanın sonlarında artık kendi kültüründe konuşulan dile uygun olanları kullanıp
diğerlerini bırakırlar.
6.Morgem: "tek sözcük" evresi. Bu evrede çocuk tek bir kelime kullanarak bir şeyler
anlatmaya çalışır.
7.Telegrafik Konuşma: "iki sözcük" evresi. Bu evrede çocuk iki kelimeyi yan yana
koyarak, bir şeyler anlatmaya çalışır.
8. Aşırı Kurallaştırma: Çocuğun bir olay ya da kavramla ilgili öğrenmiş olduğu kuralı,
bu olayla ilgili - ilgisiz ayrımı yapmaksızın tüm durumlara genellemesidir.
9. Eksik Kurallaştırma: Çocuğun bir olayla ilgili öğrendiği kuralı, sadece o olayla
sınırlandırmasıdır.
10. Alıcı Dil: Alıcı dil, çocuğun çevresindeki kişilerin dilini anlama becerisidir. Çocuk bir
olayla ilgili yeni bir sözcük öğrendiğinde, bu olayla ilgili olabilecek diğer sözcükleri de öğrenmek
istiyorsa alıcı dil becerisi gelişmiştir.
11. İfade Edici Dil: Çocuğun kendisini anlatabilme becerisidir. Alıcı dil, ifade edici dilden
önce gelişir.

PİAGET`YE GÖRE DİL GELİŞİMİNİN EVRELERİ

1. Agulama (0-12 ay)
o Ağlama (0-2 ay)
 o Babıldama (2-6 ay)
o Çağıldama (Heceleme) (6-12 ay)
2. Tek Sözcük (Morgem) (12-18 ay)
3. Telegrafik Konuşma (18-24 ay)
4. İlk Gramer Konuşması (24-60 ay)

VYGOTSKY VE DİL GELİŞİMİ

o Vygotsky, Piaget`in belirttiği "benmerkezci konuşmanın, sosyalleşmiş
konuşmaya dönüştüğü" düşüncesini kabul etmez. Çünkü ona göre sosyal düşünce
bebeklikten itibaren vardır. Piaget'ye göre dil gelişimi bireysellikten sosyalliğe
doğrudur. Vygotsky'e göre ise sosyallikten bireyselliğe doğrudur.

DUYGUSAL ANLATIM VE SOSYAL İLİŞKİLER

• AĞLAMA: temel ağlama (ağlama ve dinlenme ritmik)-kızgınlık ağlaması(açlık)-acı
ağlaması
• GÜLÜMSEME: refleksif gülümseme (uyarandan bağımsız, uyurken)-sosyal gülümseme
(uyarana bağlı-2. ayda)
• KORKU: ilk 6. ayda görülür 18. ayda doruğa ulaşır. İhmal ve İstismara uğramış
çocuklarda 3 ayda da ortaya çıkar. Genelde yabancı kaygısı olarak ortaya çıkar. 9. ayda
doruğa ulaşır daha sonra yabancı kaygısı azalır
TEMEL KAYNAKLAR
• Bilgin,M., Yazgan İnanç, B. ve Kılıç Atıcı, M. (2018). Gelişim Psikolojisi I. Pegem Akademik
Yayıncılık.
• Erdoğan, İ., Mercan, Ç. S., Kılıçaslan Çelikkol, A., Poyraz, C., Ergin, T., Ergin, H., Demir, İ.,
Köseoğlu, S. A. & İşmen Gazioğlu, A. (2017). Gelişim Psikolojisi. E Ergin, H. & Köseoğlu, S. A.
(Ed.). İstanbul: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Santrock, J. W. (2017). Yaşam Boyu Gelişim. Yüksel, G. (Çev.). İstanbul: Nobel Akademik
Yayıncılık.