Oneri.C.7.8.28. Haziran 2007.397-404. TORKIYE’DE YABANCI DiL EGiTIMININ DUNU BUGUNU (Oya SONER Marmara Oniversitesi, Yabanct Diller Yiiksekokulu, Yardimet Dogent Dr. FOREIGN LANGUAGE EDUCATION IN TURKEY IN THE PAST AND IN THE PRESENT Abstract: There are different hypothesis regarding the initial tuse and nature of language assumed to be simultaneous with the first appearance of primates on earth one million years ‘ago. However, these assumptions can be categorized as mother ‘and foreign languages. This article aims to show the past and present forcign language education systems and methods in Turkey. Time-wise division is as follows. + Foreign language learning in pre-Ottoman * Ottoman era = Until the modern schools period in the ‘education system = Modern schools period © Turkish Republic period + Significant regulation changes on 07/06/2005 The pros and cous of education in foreign language was and iit i « mater of coneroversy in Turkey. Different approaches are analyzed in this article. ‘Though foreign language education has quite a long history in Turkey, satisfactory results could not be achieved. The failure in forvign language education is a by product of the Insufficiency of the general education system. Turkish Keywords: Education, reign Language, Tukey I DiLOLGUSU Tirkiye'de Yabanct Dil uygulamasim konu olarak alan bu calismaya, yabanci dil 6jrenimi her seyden duce bir dil problemi olduguna gore, “dil” denilen davranssin Gzeelliklerini ve niteiklerini belistmeKle baslanabili insan ili, insamimst diye tammlanan ilk insanin ir milyon yil Once yerylziinde meydana gikist ile do§mustur, ik insaniarn gikardiklarr ses" bekleri rastlantsal olarak birkag defa aym nesne veya olay ile birlikte huhmmugsa o zaman katsisindaki insanin bu ses bedi ile o nesne veya olay arasmdaki bir ilinti kurmus olmast milmkindiir Béylelikle bazi sz Obekleri belli nesneleri veya olaylant gdsteren bitlikler durumuna sgecmis ve anlam kazanmg olabilirler [1]. Insan konugan bir varhk oldugu igin, dil her gagda gincelligini korur. Tarihtc istedigimiz kadar gerilere gidelim, insanlar hep dil topluluklant iginde bulurwz. TORKIVEDE YABANCI DIL EGITIMININ DONO ‘BUGUNO Ozets Insanumst dive tanmmlanan ik insamn bir milyon yil Gnce yeryiisinde meydana cikist ile eszamank oldugu varsayilan dil kullarumunn olusumuna iiskin degisih hipotecer ve dil olgusuna iliskin fark gdrlsler vardirAncak ‘bu gorisler ortak temel dgelere indirgenebilir. ‘Ana dil ve yabanct dit olarak iki ana kategoriye ayrlan dit lgusunun pabanct dil boliimi,itkemize iiskin bu ealigmamn Konusunu olusturur ve su kronolojk dzende incelenir. © Osmant’dan dnce Titrklerde yabanct dl. © Osmantlar Dinemi ~ Meltepler dinemine kadar gecen sire = Mektepler déneni © Cumhuriyet Dinem © 07/06/2008 tarihli énemli desir. Otkemizde, uzun bir sireden beri artlar ve eksileri tartsilan Yabunct Dille Opretim uygulamast —degiyik girisler dogrultusunda irdelenmektedir Utkemizde ok uzun bir gecmisi olan yabance ail exit, fiilerek —belirilebilir “ki, arcu edilen—_ sonuglart verememistr.Yabanct dil efitimindeki basarsih, gene! etirim sistemimizin aksakldlarmdan seyutlanamaz. Egitim sistemimisin yeniden gizden gecirlerek daha verimli bir dizeye gikarimast, yabanct dil efitiminden de daha iyi sonug alinmas icin gereklidi. Analiar Kelimeler: Yabanct Dil, Egiim, Tiirhiye Latince konuganlar, gocugu, pek kiigik gocuklan “infant” diger bir anlatmla konusmayan, hendz dili olmayan anlaminda bir kelime ile belirtmistr. Insan olus, dilin olusturduga bir slrectir. Cocuk Konustukea_insanlastr. Genellikle insanin gelisip olgunlasmasi, kendisiyle, baskalanyla ve nesnelerle karsilagmasindaki tutumuna bakarak degerlendirildigine gore, bir birine dolamk karsilagmalann cotjunun dille olup bittigini gézden kkagirmazsak, dilin Slinceye dek insam —eBitip olgunlastiran bir yol giisterici oldugundan kuskumuz kalmaz. Ditin gogla etkisi, Koltir varlginn ber yéniinde beligindis. Toplum, din’, edebiyat, tanh, bilim, egitim gibi kiltirin her 'yBresi en ig OBelerine dek dil, damgasin tagir. Cepegevre insan var olugunun ana osuludur dil (2) Insanlann bir milyon yildan beri kullandigi dil aracina iliskin arastirmalann gegmisi gdreceli olarak gokHaziran 2007,397-404, yenidit. insanlar genelde dili bilingsizee kullamirlar, Ancak ‘dilbilim’ dili bilimsel ve sistematik sckilde bir arastirma konusu yapmustir. Ditbitimeitere gore aut + Dil, insanlar arasinda bir iletisim aracxdsr [3]. = Dil, bireylerarasinda ‘toplumsal bir sistemdir (4). anlagmay1 salayan - Dil, anlam biritkeler tkimds (5) ve ses dizeleri arasinda iliski kuran + Dil, digince, bir toplumda duygn ve isteklerin ses ve anlam yOniinden ortak olan geler ve Kurallardan yararlanarak ‘baskalanna aktarilmasim saglayan gok ‘yonli, gok gelismis bir dizedir [6 - Dil, sosyallesmis bir igaret sistemidir. Baska bir seyin yerine gecen, veya bu seyi igarct eden “sembol” di. - Dil, aym: topluluga ait ayclere Szgi, sesli bir semboller sistemi, bir iletim aracidx. [7} Dilbilimcilere gore ditin tammum yapuiktan sonra, ‘bu tanmmlar igerisinde ne tir ortak temel gelerin olduguna deginmek gerekir, Farkd: dil ammlarida ortak olan temel dgeler sunlardir = Dil bir sistemdir. Baska bir deyisle dil, belli alplara ve kurallara uyar ve dilin kendine zg belli bir kodlama sistemi vardir [8]. = Dil kendilecine ‘kumelerinden olusur. anlam —yiiklenmig ses + Dil bir iletisim aracidur + Dilbir dagtince aracxdr ~ Dil insanlarin olusturdugu toplularda kullanilyr (3). I ANADIL-YABANCI DIL Bugiin —yeryiiztinde —_degisik —_toplumlann Kullwiklasy dil) sayisim kesin olarak belirtmenin ofanaksiz oldugu, buna karsin varolan dil. sayisinm yyaklagik 3000 ile 3500 arasi oldugu bilinmektedir [4]. ‘Ancak bireye gore, ana dil ve yabanci dil diye bir ayirum bz konusudur. Ana dil insanin aile gevresiyle iligkilerinden ‘SBrenilen ilk dildir. Konusmaci ana dilini hig farkina 398 varmadan kolaylikla kullanir. Bu dil kolay ve dogaldir (9) Anadil, temel dilimizdir, ginltk dilimizdir. Bu, msanin iginde dogdudu, gelitigi, bigim kazandit topluma ézgii dildir. Gerek Tlrkge'deki, gerek baska dillerdeki adlandintigima_balap, anadilin ille de analarimizin konustugu dil olmesi gerekmez. Anadil ashinda her bakumdan beslendigimiz, sonra da bir seyler katmayr denedigimiz, iginde yagad\gimuz gevrenin, kendi gevremizin didi (2) Artan uluslararast iligkiler, uluslann Kendi ana dilleriyle iletisim saglamalarm: yetersiz kilmakta ve bu nedenle diger iilkelerin dillerini égrenme_gereksinimi ortaya gikmaktadir. Dinya tzerince yaklastk 3000-3500 degisik dilin bulunmasma Karsin ikinci dil (yabanct dil) olarak 6Grenilen dillerin sayisi obdukga azdie. Bu dilin bagkauluslar tarafindan orenilmesini énemli Kalan ‘lgilerin basinda, o dili Konusan ilkenin politik ve ckonomik durum gelmektedir. Bunu askeri sdzlesmeler, tarihsel, Kittel ve ticariliskiler izlemektedir (8) Il. OSMANLI'DAN TURKLERDE YABANCI DIL, ONCE Osmaniy'dan énce tarih boyunca Turkler, gok ulustu imparatorluklar kurmuslard. Yénetimde soy, din, dil ayn gdzetmemis, bBylece cok ulusu, igslerinde bir ‘lgdde zgirldk tamyan, merkezi bir toplumlar yénetimi ile gok dilli ig ve dh iigkiler orteya gum. Omegin Hunlar’da siyasi iligkileri yritea disisheri dairesinde sesili dilleri Konusan ve yazan Kalabalik bir kurul Galina, Atilla’nm sarayinda(434453) Tsk, Got ve Latin dilleinin ayn Slide Komuguldugu bilinmektedir {10} Tiirklerin Islam dinini kabul ile (932-1212) {stam’'m, Kuran’mn dili olan Arapea, Turk Dili karsisinda stn bir duruma yilkselmisti. Islam uygarhginin_dili Arapea olmakla birlikte, Abbasi'ler dineminden (750- 1258) baslayarak ybnetimde birokrat sifin Irank olmas, kiiltir dili olarak Farsca’nm gelismesini saglamist. Bir Islam devleti olan Bayak Selguklu Devleti yénetiminde de saray ili Farsca kalmisti. Saray, dil ayrm ozetmeksizin, sair ve yazarlan korudugundan, birgok ‘Tark sairi bile siirlerini Farsea yaziyordu. Divan veya saray edebiyats dili Farsga’ydi-Ancak gtinlik yagam dili (Balk Dili) olarak Turkee yayginhigin korumustur. Saray Gili ve saray edebiyat: halk dili ve halk edebiyats arasinda olusan farkliik ve yabanctlagma asirlar boyu siirmiistir. IV. OSMANLILAR DONEMI Osman devletinin kuruléugu 1299 yihndan, Cumhuriyetin 1923 yilmdaki ilamm kadar gegen sireye Osmanlhlar dénemi denilmektedir. Bu 624 yilbk dénemOya SONER a) Mektepler dénemine kadar gegen stire (1773) ) Mektepler dnemi lak Qaere iki Bld incelenmektedir, Bu ayrim, efitimin, Mektepler D&nemine kadar, vakaflara bagh kuruluslar tarafindan, din esasina gére yiirttilmesine kersin, Mektepler Déneminde, bir kama gorevi olarak ve ban usullete gore yardilmeye baslanms olmasmdan kaynaklanmaktadi. Mektepler Donemine Kadar Gegen Sire Bu devre iginde Osmanht Imparatorlugunda Sibyan, Okullan, Medreseler ve Enderun egitim hizmeti vermekte ii: Sibyan Okullari: Bunlar, ilk egitim okullanydh Maballe mektepleri diye de adiandiniian bu okullarda, cocuklara 4-6 yasindan sonra Islam dini ile ilgili dualar, Arapsa olarak ezberletili, namaz kalmak, kutsal metinleri sesli okumak ve biraz. da eski yazx yazmak Ofretilirc. Anadil Turkge’nin okutulmast ve ogretilmesi, bu okullar igin Gnemli degildi, gergek anlaryla bir Arapea OBretimi de yapilmyordu. Medreseler: Osmanislarda, ilk medreseler, 1331 yilinds Orhan Gazi tarafindan lznik’te kurulmustur. En taninmmys olantan, Fatih (1451-1481), Stleymaniye (1520- 1566), Ayasofya ve Beyazit Medreseleridit. Battin Osman Medreseleri parasiz yatth, vakiflara_baght kurumlardhr, Bu dgretim kurumlarinda anadil Turkce okutulmayordu, Oretimde en Gnemli yeri Arapea tutuyordu. Arapga difetiminden amac, ders kitaplart ve teki Arapga kaynaklann okunup anlasilmasiydi. Bu nedenle ilk énce dil bilgisi déretiliyordu, Kullanlan plat, bigim bilgisi (sarf) ve s6z dizim (nahiv) dgretimi ‘gin yazalmust [8] Bigim bilgisi kitaplant, “Emsile” (eylem gekim cetveli), “Bina” (eylem satis), “Maksud”, “Izz", “Safiye"; Sézdizimi kitaplan’ ise, “Avamil” (s6zctik igin Ainfileri "ogreten kitap), “Izhar”, “Kafiye” adianyla anhyordu (11). Enderun: Enderun, saray hizmetlriigin, gdrgl ve bilgi adam yotistirmek amacryla kurulmustu. Burada Titekge’nin diginda yabanc: dil olarak Arapea ve Farsea ‘pretiimekteydi. Bu okullarm dil Bretimi apssindan bir Szelli§i de Turk olmayan gocuklara (devsirmelere) ‘Tiirkge'nin ikinci dil olarak 6gretilmesiyal [8]. ‘Mektepler Donemi 1773 yilnda Mahendishane-i Babri-i Hamayun ve 1796 yilinda Milhendishane-i i acilmast ile mektepler dinemine girilmigtir, Bu okullara yyetenckli yabancs 68retmenler atanmust. Genellikle 13-16 ‘yaslanindski gocuklara, ilk iki yal okuma, yazma gene! kkaltar ve Fransizea dersleri verilr, sonraki yillarda da ‘meslek dersleri eBitim programa olugtururdu, Datlh bir yyabanct dilin (Fransizea) citim programina_girmesi Osman Devietinde ilk kez. bu okullarda olmusta. 1827 yilinda Istanbul’da agian Tiphane-i Amire’de Ogretim Fransizca, Cerrahane-i Mamure’de ise Ofretim Tuirkoe yapilmsti, 1863 yilmnda da Fransizea dersi Mekteb-i ‘Milkiye’nin programlarma girmistir. 1 Eyl] 1868 yolnda agilan Galatasaray Sultanisi isesi) Osmanhda yabanci dil dgretimi agisindan bir déniim noktast olmustur. Galatasaray Sultanisi orta gretim ditzeyinde yabanci dilde (Fransizea) egitim yapan, ilk devlet okuludur. 1869 yrlna kadar Galatasaray Sultanisi'nden bagka ortaégretim —kuroma —bulunmayan imparatorluk doneminde —-Maerif-i Unuumiye Nizammamesinin yyayinlanmasindan sonra Idadi ve Sultani adiyla yeni orta Sgretim kurumlan agildi ve bu okullarm ders programlarinda yabanct dil derslerine de yer verild Baylece yabanct dil, Osmanh Turkiye’sinde, devleteliyle yritilen orta dereceli okullarda, programlara normal bir ‘ders olarak, ilk kez bu yilda (1869) girmis oldu [8] Istanbul'un ilk ézel lisesi olan Dariggafaka, 15 Haziran 1873 yllmda derslere baslamustr. Ozellikle 0 donemde, matematik, fen dersleri ile Fransizca dersinde, ier Idadi ve Sultan'lerden daha kavvetli_-mezun vermekle shret kazanmst. Darisgafaka Lisesi, bustin de, yabancsdille (Ingilizee) égretim yapan ézel bir Tirk Lisesi olarak basarilarim suirdurmektedir ikinci Mesrutiyetten (1908) sonra yabaner dil ‘SGetimi giderek abu kazanmug, Fransizca zorunia, Ingilize ve Almanca sesmaci dil dersi olmustur. ‘Tenzimat devrinde yabancilarm agtiklan ilk dzel ‘yabanct okul, 1863 yilinda eBitime baslayan Robert Kolej lustur. Bunu, 1871 yihnda agitan Oskidar Amerikan Kuz Lisesi, daha sonra da Fransiz, Alman ve Italyan ‘okullar takip etmistir. 1921 yrlma gelindiginde, yabanet okullarin sayisi, asaGidaki tabloda g6rilduga boyatlara ‘gelmistir (10). ‘Tablo.t. Yabane1 Okullar Sayist (1921) wana "Tae |e [ane [awe [ea | ia aio [2 [2 |. |. 2 |e ual com 4 1_l2_f2 ats ti fe ate da |e |e |b 399‘Haziran 2007.397-404. V. CUMHURIYET DONEMI Bu dénem Cumburiyetin ilan edildigi 1923 yibndan bugiine kadar gegen siieyi kapsamaktadir. Bu ‘Ainemde egitim slaninds ile ve en Suernli karar 430 sayil ve 3 Mart 1924 tarihli Tevhid-i Tedrisat’ (Ogretimin Birlestitilmesi) kanunu ile, yabanci okullar da dahil, atin bilim ve egitim ‘Kurumlarmim Milli Egitim Bakanhgy'na baglanmasidir, Vakaflara baglk Medreseler Kapatidi. 1927 yilnda da okullarda Arapsa ve Farsya ‘pretimine son verildi, Bu taribten sonra Tiirkiye'de ‘yabanci dil 6Qretimi demek, bir bat dilinin zorunlu, kimi okullarda da bir ikincisinin segmeli olarak Ogretilmesi demekti. Ancak Imam Hatip Okullannda, bu okullann kapandigi 1931 yuna kadar, Arapsa dili 8gcctilmeye devam edilmistir. 1950 yslmdan sonra DP*nin iktidara gelmesiyle tekrar agilan Imam Hatip Okullarv’nda, -miifredat programinin %55"i Ortaokul ve Liselerde okutulan genel kkitir derslerine, %45"i ise Arapea olarak okutulan Kuran cokuma ve diger dini konularda meslek derslerine aynimistr [12]. Cumhuriyet Déneminde yabanct dilin Sgrenildipi orta dereceli okullar dért gurupta toplanabilir: V.1. Yabanet Ditle Ogretim Yapan Yabane Okullar Kapitilasyonlarm isledigi 1820-1923 yillan arasinda, yabanc1 okullar, programlanin: istedikleri gibi dizenliyor, diledikleri kadar okul agabiliyorlarch 1923"ten sonra Ogretim laiklestrilmis, ilk ve orta @gretimde din eBitimi yasaklanms, yabanct okullann sayist da dondurulmustar. Bu okullarda aruk Tiirkse, CoBrafys, Tarih, Yurttashk Bilgisi ve Askerlik dersleri, Tarkge okutulmaya baslanmsur 1924 yinda Mustafa Kemal, yabanci okullara iliskin gériglerini gOyle agikhyordu: “Biz istiyoruz ki, ‘okullarnyz kalsin, ancak oralardaki dini propagandalardan siiphe edebiliriz, fakat Turkiye'de, bizim okullanmizin bile elde edemedigi imtiyazlara, yabancr okullann malik ‘olmasint kabul edemeyiz.” 3 Mart 1931 tarihinde gikanilan 1718 sayilt yasa ile Tark vatandast gocuklarnn’ ilk Ogrenimlerini Turk iikokullarmda yapma zoruntulugu getitilmis, yabanct okullann likokul bélimlerinde Tirk vatandaslaruun eBitim gormesi yasaklanmig, yabanci dille egitim yapan yabanct okullar, bir ya de iki yilstreyle, yalnizca yabane1 Gil Ogretimi yapmaic tere, hazathik suflan agmaslardie {8} 1986 yi verilerine gore, Tirkiye’de _meveut yyabanci dille dgretim yapan yabanci okullarin says, Bitim yaptiklan yabanci dillere gore, [13]. toplam on 400 drtite (Fransizca Italyanca = 1) Bunlarm ikisi lzmir'de, biti Tarsus’ta, on bir tanesi de Istanbul’dadir, Yabanct okullann eayte: dondurulmug ‘oldugu iin, bu sayalar bugtin igin de gecerlidir. 7, Ingilizee = 4, Almanca = 2, Talim ve Terbiye Kurulu Bagkanlgnin 15.08.1991 gin ve 4215 sayil yezisinda, “Yabane1 dille egitim yapan dzel yabanct okallarda, Matematik, Fen Bilgisi, Fizik, Kimya, Biyoloji ve dil dersleri disindaki derslerin Turkge okutulmasian —gereklioldugu belistilmistx V2. Yabanet Dille Ogretim Yapan Resmi Okullar (Anadolu Liseleri): 1983 yih verilerine gore Turkiye’de efitim yapan toplam 36 Anadoht Lisesi vandt, Bu liseler, egitim yapuklan yabanci diller Fransizca (2), Almanca (3) ve Ingtizce (29)'dur [14] Bu sayt, 1985-1986 Fgitim Yilmda 78 Lise, $ Ticaret Lisesi, 1 Aggihk Lisesi ve 1 de Almanca egitim ‘yapan Imam Hatip Lisesi olmak tzere, 85’e ulasmistir (13) 1988-1989 ddneminde ise Anadolu Liselerinin sayist 146"ya ulasmustr [8], Anadolu Liseleri’nde bir yil_ youn yabanct dil hazirhk simfi vards. Bu okullar, yabanet dille égretim yap derslerde, yabanci okullar paralelindedir. Ancak Talim ve Terbiye Kurulunun 04.07.1985 taribli karan. uuyannea, yabanct dille okutulmasi uygun gorillen dersler, @Gretmen bulunmamast halinde, Bakanligim izniyle, Tirkse okutulabilir 2004-2005 ABretim yilmdan itibaren égretimini yabane! dille yapan Resmi okullarda uygulanan ders programlanndaki yabanet dil ve JJ. yabanet dil haftalik ders saatleri agagida gOsterilmistir (15). ‘Tablo.2. Resmi Okullarda Uygulanan Ders Programlarndaki Vabanes Dit ve 2. Yabane Dil Haftalk ers Seatleri Okul Dil Maarhk XX XI Simf_Sinif Sf Fen Yabanes 0 6 4 & Lisesi 1, Yabancs 202 2 Anadolu Yabanet mM 8 4 4 Lisesi UYabane! 40202 2Dille Egitim Yapan Ozel Tiirk ‘Yabanes dille opretim yapan ilk Gzel Turk Okulu ‘olan Darisgafaka.Lisesi'nden sonra, 31 zak 1923 tarihinde kurulan Turk Egitim DerneGi'nin yabancr dille ‘ietim yapan okullar agma gabasi, 1931-1932 dgretim yilinda ilk tiriinini vermis ve zaman iginde Ingilizce ‘ogretim yapan TED kolejlerinin sayisi bese yakselmistir. Bu okullarda da bir yl hazarlik sufi vari 1999-2000 gretim yuk itibari ile yabanct dille aeretim yapan Ozel_ Tiitk Olkullant sayist gene! corabgretiminde 446'ya,-Mesleki ve Teknik ortabretiminde 24’e ulagmusti [8] V4. Yabane1 Dil Egitimi Veren Orta Okullar Genel orta okullarda yabancr dil dersiigin ayrian sfire haftada en az tg, en cok bes saati gesmemektedit. Bu siire, baftaltk toplam ders saatlerinin yaklagik 1/10°una sit Genel ortaokul disinda, mesleki ve teknik okullann yabanci dil 6fcetim programlan, her okulun kendi konusu ile baglant olarak, farkihk gosteri. Omegin, Turizm ve Oteeiike Mesick Liselerinde, Lise iki ve tig siniflarda, yabanci dil ders saati, haftalk yediser saat olarak saptanmustir [16]. Diinyadaki ekonomik, _politik ve _glig dengelerindcki dedisimler, ‘kisilerin yabanci il tercinlerini de etkilemektedir. Bir dénemde dgrenilmesi ok Snemli olan bir yabanci dil, zamanla yerini baska bir yabanet dile brakabiimektedit Asalidaki tablo, genig bir zaman streci iginde, ‘ilkemizdeki —yabaneidillerinOncelik—surasimt gstermektedir [10], ‘Tablo3. Yabane: Dil rin Ukemizdeki Oncelik Sirast ‘rvtenTrygasy9sR80ISONREO198'en ‘rapes Arapga—‘Franszca—‘Ingiiane ——_‘Ingiace Fasga Fara ‘Ingiigge—ransizea—Alrmnca ramazca —Almenea—Almanca —Franstzsa Inglizce Atmanea Yukandaki tabloda da g6rtldaga gibi 1950 yilina kadar Fransizca birinci yabanct dil iken, 1950"lerden sonra yerini ingilizee alms ve Fransizea ikinci yabanc dil durumuna dismistis, 1980"lerden sonra, ingilizce halen birinet yabanet dil olma ézeligini Korumakta iken, Almanca ise Fransizca’nin éniine gegip, ‘kinci yabanci dil duramuna yikselmistir. “Orta Ogsetimde Yeniden Yapilandirma” karan, ilk ve orta 6gretimdcki yabancr dil egitimi ve Ogretimi ile ilgii Snemli degisiklikler igermektedir: kéGretimden iibaren orta_ABeetimin comma kadar, Avrupa Birligi Yabanc: Dil Seviye Sistemi benimsenerek ders saati sayilarinm buna gore Delirlenmesi. Yabanci dil Ogretimi agprhikh olarak ilk ‘Gretimde baslanlacak (4,5,6,7 ve 8. suflar), AB ve OECD lkelerinde oldugu gibi yabanci ili gintik hayatta kullamilabilir kilmak amactyia, enteraktif yaklasim esas almarak, Ogretim programlan ve haflalik ders saati sayilart belirleneeektir [17] ‘Tablo.t itk Ogretim Okullan Haftaltk Vabanet Dil Ders Programs [18] ‘Sunflar ve Ders Saatieri 112 [3 [4[s[6[7 [8 Zorantu | | | [2[2[4[4 [4 ‘Secmeli_ | 2[2]2]2 |2 = Hazihk simfi bulunan liselerin Ogrenim stielerinin drt yila gre yeniden dizenlenmesi. Oniinde havarhk sinafi bulunan ve OBretim stiresi hazarhk + 3 yal olan genel ve mesleki orta 6fretim kurumlaninin dgrenim siresi 2005-2006 dgretim yrlindan itibaren hazarhk sufi olmaksizin, dort yil olacaktur. Bu uygulama da kademeli olarak gerceklestirilecektir. Mevcut 6Brencilerin durumu korumacaktu. ~ Hazirik simfi ile birlkte bes yal sireli Ogretim yopan resmi ve 6zel liscer, istege bagh olarak meveut Batlerini uygulamaya devam edebileceklerdir. Meveut sistemde, 8frenim siresi hazwlik + 4 yal olan bir kisim resmi ( Galatasaray Lisesi, Istanbul Lisesi ve Kadikoy ‘Anadolu Lisesi) ve Gzel orta Sfretim Kurumlar istemelert halinde ——meveut —statlerini’—uygulamays stirdirebileceklerdie ~ Anadolu Liseleri ile Yabancr Dil Agurikl liseler, kademeli olarak Anadolu Lisesi adiyla tek program alunda birlestrilecektir = Orta 8gretimde haftalkk yabaner dil ders sayist degisik tir liselerde farklbk arz etmektedir. 401Haziran 2007.397-404, Tablo.S. Lise Turlerine Gore Haftabk Vabanet Dil Ders Saatler [18], ‘Similar ve Dew Sale ies Toa ne [cnet 33] dol if | | 4 Fen aft yy Panos Git Snaae 3] yy ScsyalBilimler ee Spor aL] stn af tof 4 easy Aradotu | 20] 10] 4] 4 Not: tkinei Yabanci Dil egitimi, Sosyal Bilimler Lisesi, Istanbul Lisesi ve Kadikéy Anadolu liselerinde: Hiatt Sufi haftada 4 saat 9Simf ——haflada 2 saat 10Smt ——_aftada 2 saat 11,Sm ——hatada 2 saat 12. Sim’ haflada 2 saat yapuacaktr. VI. -YABANCT DILLE OGRETIM veya YABANCI DiL OGRETIMi ‘Tark Egitim sistemine Tanzimat déneminde giren ve bugiine dek degisik evrelerden gegen yabanct dil ‘SBretme abalan, hem ilkesel, hem de uygulama agisindan hala saglam temellere oturtulamamystr. Hletisimin gok Snem kazandhss bir gagda, hig kimse yabanct dil dgretimine Kars gikamaz, Bilim, sanat ve Teknikte ulusal smirlarnn soktan asildigi dinyamtzda, yyabanct dil iletisimin en gerekli araglarindan biridir, Bu nedenle, bir insamm ana dilinden baska, bir veya bitkag yabanci dil bilmesi, kendisi igin de, iginde yasadigi toplum igin de kazangtr. Uzerinde hala taruisilan konu, yabanci dil ‘SBreniminin gerekli olup olmadigindan gok, d2retimin yyabanci dille yapihp yapiimamasidir. Ancak yabanct dil ‘greniminin gerekli olup olmadigs da gok yekin gegmiste gtindeme gelmis, resmi devlet okullarinda yabanct dil zorunlu ders olmaktan kaldiriimss, sogmeli ders haline déniistivtlmistir, Egitim sistemimizin Kasik “yaz-boz” laubaliigi, bu konuda da isleligin’ gostermis, “Bakan” degisikligini takiben, yabanci dil dersleri tekrar zorunli ders haline déndstirilmastir. 402 Yabanci dille Ogretim yepimasim elestiren, bu yyénetimin kaldwalmasins savunanlarin gerekgelerini: 8) Yabancr dille Ogretim yapilan okullarda orta ofsetimini surdiren Ogrencilerin, ana dillerint gerektigi gibi gelistirememesi, ) Ana dill gelismemis kisilerin, bir yabane1 dili de hhakk ile dgrenemeyecesi, ©) Ulusal kiiltdriin ancak ana dille kezamhp gelistirlebilecesi, yabanci dille ogretim yapilmasinin, gengleri ulusal kilttire yabancilastracags, 4) Yabanci difle Ogretim yapilmasi, bu tir okullann toplumun varlikh kesimsine hitap etmesi nedeni ile, bu tip eGitimin Ulkemizde firsat egitsizlifine neden olmast, olarak bzetleyebiliriz, Yabanci dille 6gretim yapilamasim ve bu uygulamanin daha da yaygmlastmlmasi —goristin savunanlar ise, ana dilin ¢ok iyi bilinmesi geregini yansitmakta, fakat yabanc: dille ogretim yapitmasiun, bu hedefe variimasinda enge! olusturmadigs inancmndadirlar. Ikinei bir dilin, 11 yaslarmda _8grenilmeye baglanmasinin, ana dilin beyinde egemenligini yitirerek, yerini yabancr dile birakma durumunda kalacagi savi kkabul edilmemekte, gift dilli gocuklarm durumunun bu cendiseyi yersiz kaldii Gne slirdlmektedie. Arastirmacilar, iki dil Konusan bir insan beyninin, hem bu dillerin uyum ve etkilegimini, hem de bu dillerin karssimindan dogan bir figlincd “melez” dili son derece etkin bir bigimde Jeullanabildigini kanutlamaktadurlar. Cift dilli kisi, bu tg dilden birini baglama, amaca ve muhatabe gére kullanma biling ve yetenegi tasumaktad [19], Yabanct dille gretim yapilan okullarda, birgok ders Tiirkge okutulmakta ve 6Brenci ana dilinin Konusuldugu ev ve sosyal ortamda yasamaktadx. Ana dilint yogun sekilde duymak ve kullanmak durumundady, Ana ‘dilinden kesinlikle kopmamistir. Fen Dersleri terimlerini yabanct dilde Ogrenmek, belirli bir anlamda ana dilin “gelismesini kisitlayrer bir etken olarak disiinilebili. thi dilliligin aventajlany yanmnda, bu durumun elestiri Konusu dabi olmamasi gerekir, Birgok dilbilimei, yabanet dil 6greniminin, anadili de olumlu etkiledigi, ana dili de gelistirdigi gorlndst savunmakia, yabancr dilin, ana ili olumsuz etkiledigi savim, bilimsellikten uzak bir yabanci digmanhigi diye nitelemektedir Ana dilimizin, orta ve tatta yoksek ogrenim déneminde dahi, gereken zenginlik ve Javrakhk boyutlaninda égretilmedigi bir gersektir. Toplumun etkili ve yetkili kigileri dai, gok fakir ve yanlislarla dolu bir ‘Tarkge konusmaktadrr. Universitelerden mezun nice geng‘Oya SONER insan, ne sizlt, ne de yazih olarak, kendini dogru diirist ifade edememelte, fikitlerini anlaurken zorlanmaktadr. Bu nedenle ana dilimizin iyi bilinmesi sorunu, yabanet dille Gretim yapan okullarin sorunu olmaktan gok, tim ebjtim sistemimizin ve hor konuda oldugu gibi, dil konusunda da giderek ézensizlesen toplumumuzun bir sorunudur. Catumzda, lkeleringiderek _bitbirlerine acilmalan sonuct, ekonomisi ve politik gic tstin ‘lkelerin, geligmekte olan tkelere yaptiklar teknoloji ve kciltr wansferihuzlanmgar. Yeni yasam sekilleri ve deer yargilan toplumda yayginhk kazanmaktadie. Hamburger ve Pizza salonlan, bunlarm carpier_émekleridie. ‘Akaitirasyon olgusu, yabanci dil Gfrenmenin sonucu edildir. Yabonci dile olan talebin —_artmast, akiltrasyonun sonucudur [19]. Bitbitlerine “bye bye" diyenlerden, yabenci dil e¥itimi sorumlu degildir. Olay, ‘ened, bir fark Kilt 6zentsiir Yabanct dil digetiminin amacr, kisiye sadece yeni bir iletisim araci kazandurmak degildir. Ana hedef, ‘Sgrencilerin diinya sorumlarma _ilgilerini _arttrmak, ulustararasi fikir alis verigini, yardimlagma ve isbiligini olaylastrmak, Ogrenciyi baska fikir dinyalart ile kargilagtirmak, kendi topluma disindaki dkelerin, sosyal, cckonomik ve Kiitirel hayatlarim ve Kuruluslarin 68renme imkam yaratmak, diinya biitinligi ve birligi gorsiind kuvvetlendirmek, diger uygarhilardaki degerleri tantma jimkant yaratmak, yanlis Gnyargilan dnlemek, kiside clestitiyetenegini ve yanhslanm daha kolay bulup duzeltebime becerisini gelistirmek, milleticraras. gortis kazandirinak ve baska milletlerin distince seklini, hayat tarzim tammalanm saglamak, bireyde daba belirgin ve apsamh bir ksiik olusturmaktr [20]. Yabanci dille Sgretim yapan_okullarn birgogu paral okullardir. Bu okullara dgrenciler giris smavi ile alnmaktadi Ogrencilerin girig sinavlarina bazitlanmalan da, ailelere hatin saylur parasal yilk getirmektedir. Toplumun ancak belitli ve simrlt bit _kesimi gocuklarimn eBitimi icin gercken bu parasal fedakarligi yapabilmekte, bayik gofunluk yabanci dille ogretim lanagindan yoksun kalmaktady. Firsat csitsizligini yok etmenin iki yontemi vardr: Ya azmligin elde edebildigi nimetieri yok etmek ya da bu nimetierden biyik kitlelerin yararlanmasim saglamak, Fursat esitsizligi yaratiyor diye, yabanct dil editiminde kesinlikle normal yabancr dil efitimi yapan okullardan cok daha iyi sonue alan yabancr dille dgretim sistemini Kaldirmak, “Yakirlikte esiilik” tir, cok yanlis bir sosyal adalet yaklagirmdhr. Yapilmasi gereken, yabanct dille Sgretim yapan Kurumlan ogaltyp, " yurt gapinda yaygmlastirmaktr. Bu tir tutarh yaklasimin igerdigi ‘ekonomik zorluklar bilinmekle beraber,tutarh politkalar, ‘sa vadede yapilabilenteri degil, uzun vadede yaprimasi gerekenleri saptama yontemleridir. ‘Yabane1 dille Ogretim sistemini reddetmek yerine, aksakklan — gidererek —yabanc: dil cBitimini yayginlastirmanin, gagdas ihtiyaglara gok daha uygun ‘olacagi distnillmektedir. VI. YABANCI_ Dit. BASARI DURUMU, OGRETIMININ BUGONKU Yabanci ille gretim yapan_yabanet_okullar dismidaki, ister yabanet dille dgretim yapan (Anadolu Liseleri), isterse normal ders diizeyinde yabanct dil eBitimi veren okullarin goku, arzuedilen dizeyde yabanct dil ogrotememektedir. “Ulkemizde yabanct dil niin Sgretilememektedir” sorusu yillardir sorulmakta, fakat saghikh uygulamalara gegilememektedit. Bu konuda soylenenleriSzetlersek, yabancs di egitiminin basansizhic nedenlerin 1) Yeterli sayida ogretmen bulunmamast, 2) Opretmenlerin iyi _yetistirilmemi olmast, yabanci dil ve yéntem bilgilerinin yetersiz kalmast, 3) Simflari gok kalabahk olmast, 4) Ogrencilerin, diger derserin yogunhugu nedeni ile, yabane dil desine yeterince zaman aysramamas, 5) Arag-gereg —eksikligi, eitimde —_gadag yOntemlerin kullanalmamass, 6) Ogrenci_gogunlugunun, —_yabane:_— il ogreniminin Onemini kavramamis olmasi, yabanci dile ‘gergek ilgi duymamasi, motivasyon eksikligi, yabanci dil derslerini de diger dersler gibi, smavdan sonra unutulmasinda sakinea olmayan bir zoruntuluk olarak algilamasi, 7) Okul disinda kllenma olanaklaruun bulunmamast, yabancr dill 8) Ogrencinin kendi gabas ile yebanes dilde bol Ikitap olyarake okulda Ogrendiklerinipekigtrp scligtimemesi olarak Gzctleyebiliriz.. Ancak, ana diinde dah okuma aiskankg olusmams drencinin,s6z konnsu sabayn gostermemesi dogatdr. Yabanci dil efitimini tlm egitim sistemlerinden soyutlamak imkansizdir. Tirk egitim sistemindeki bitin aksakliklar bu konuda da gegerlidit. Exitim sistemimizin yeniden gizden gegirilerek daha verimli bir dizeye Gikanimasi, yabanct dil egitiminden de daka iyi sonuclar almmasinda yararh olacakir. 403Haziran 2007.397-404, wu a al 4 6 6 a (8) Pp) 110) nn 02) 03) 4) us) a6) un us} U9] bo, 404 YARARLANILAN KAYNAKLAR, Baskan, ©. (1969). Yabanci Dil Ozretimi. Istanbul: dcbiyatFakdltesi Basimevi Uygur, N. (1984). Dilin Ged, Denemeler. Istanbul: Birim Yaymian. Roucek, 1S. (1968). The Study Of Foreign Languages. ‘New York: Philosophical Library Inc. Dilaga, A. (1968). Dil, Diller ve Dileilk. Ankar Dil Kurama, Turk Langacker, R.W. (1968). Fundamentals Of Linguistic Analysis, New York: Harcourt Brace Jovanovich, Ine. Aksan, D. (1977), Her Yoniyle Dil, Ana Clzgileiyle Dilbilim , Ankara: Turk Dil Kurursu Vaytalae Dubois, J; Guespin, L. & Giacomo, M. (1973). Dictionnaire de Linguistque. Pais: Libraite Larousse. Demirel, 0. (2004). Yabancs Dil Ogretimi. Ankara: Pegem Yayinlan, Gleason, H.A. (1969). (Traduction de F. Dubois Charlier) Introduction & la linguistique. Pais: Libraiie Larousse. Demircan, 0. (1988). Ditden Bugiine Turkiye de Yabane: ‘Dil. Istanbul: Remzi Kitapevi. Uzungarsit, LH. (1965). Osmanti Devletinin llmive Tesilau. Ankara: Tirk Tarih Kuruma Yayilan. Kays, KY. (1974), Insan Yotgtirme Dizenimiz. Ankara Nuve Matbaas. (1986). MB. Tebligler Dergsi, Sayr 2222. (1983). MB. Tebligler Dergisi, Sayt 2153. (2004). MB. Tebligler Dergisi, Says 2560, 16.04.2004 tarih ve 46 say kara. (2002). MEB. Tebligler Dergisi, Say 2537. (2005), MB. Tebligler Dergisi, Sayt 2573, 07.06 2005, tanh ve 184 Say kara. (2005), MB. Tebligler Dergis, Says 2575, 14.07.2005, sarih ve 192 says Karr. Alptekin, C. (1989), Ikinei Dil, Anadil Yetenegini Art Cumhuriyet Gazetesi 11.09.1989, 2. Gumds, H. (1991). Diladam Konferanst. Istanbul: Lv. Mly. Ok. ve Bg. Mrk. Matbaast Oya SONER (cicekoya@hotmail.com) received her BA and her first Master's degree from Istanbul University in French and Roman Languages anc Literature, She did a second Master's program at Bosphorous University, Institute of Social Sciences, Educational Sciences and completed the doctorate program at Marmara University, Institute of Social Sciences, Educational Sciences in 1995. She attended courses on French Language and Literature in Sorbonne University, Peris and the University of Mare Bloch, Strasbourg and has received many certificates in the field of pedagogical formation from esteemed institutes. She hes taught at different faculties of Marmara University since 1984 and published several articles in the national joursals. Dr. Oya Soner is now the head of the Department of French Simultaneous ‘Translation, Marmara University, School of Foreign Languages,