You are on page 1of 96

/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf]

;+lIfKt kl/ro
cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult ljj/0f

g]kfn ;/sf/
/fli6«o of]hgf cfof]u
l;+xb/af/, sf7df8f}+, g]kfn
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf]
;+lIfKt kl/ro
cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult ljj/0f

g]kfn ;/sf/
/fli6«o of]hgf cfof]u
l;+xb/af/, sf7df8f}+, g]kfn
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

k|ltlnlk clwsf/ © /fli6«o of]hgf cfof]u

k|sfzs
g]kfn ;/sf/
/fli6«o of]hgf cfof]u
l;+xb/af/, sf7df8f}+, g]kfn
6]lnkmf]g g+M ±((&– !–$@!!))$, $@!!!#@
www .npc . gov . np
dGtJo
cfly{s, ;fdflhs, ;f+:s[lts tyf jftfj/0fLo b[li6n] k|efjsf/L, /0fgLlts tyf /fli6«o
dxTjsf ljsf; cfof]hgfx¿nfO{ g]kfn ;/sf/af6 /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ¿kdf
3f]if0ff u/L sfof{Gjogdf NofOPsf] 5 . /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx?nfO{ ;/sf/n] ah]6
/ hgzlQmsf] cefj x'g glbg] Joj:yf ug{'sf ;fy} sfof{Gjog k|lqmofnfO{ ;/n agfpFb}
nluPsf] 5 .

/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿nfO{ tf]lsPsf] nfutdf tf]lsPs} cjlw leq ;DkGg u/L
ef}lts ljsf;dfkm{t\ ;d[4 g]kfnsf] cfwf/lznf lgdf{0f ug]{ Wo]o /flvPsf] 5 . /fli6«o
of]hgf cfof]un] /fli6«o uf}/jsf, ?kfGt/0fsf/L, /0fgLlts dxTjsf / k|fyldstf k|fKt
cfof]hgfx?sf] th{'df / ;~rfngdf ;dGjo / ;xhLs/0f ub}{ cfPsf] 5 .

cf= j= @)^*÷^( df !& j6f cfof]hgfx?nfO{ /fli6«o uf}/jsf] ;"rLdf ;dfj]z ul/Psf]
lyof] . cf= j= @)&)÷&! df rf/, @)&%÷&^ df Ps, @)&^÷&& df Ps / @)&&÷&*
df yk Ps cfof]hgfnfO{ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] ?kdf 3f]if0ff u/L xfn @$ j6f
cfof]hgfx? /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] ?kdf sfof{Gjogdf cfPsf 5g\ .

/fli6«o of]hgf cfof]un] /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] :ynut cg'udg ub}{ cfPsf]
5 . To;}u/L /fli6«o ljsf; ;d:of ;dfwfg ;ldlt tyf dGqfno:t/Lo ljsf; ;d:of
;dfwfg ;ldltsf] a}7sx¿df oL cfof]hgfx¿n] k|ult ;dLIff ug]{ / sfof{Gjogdf b]vfk/]sf
Jojwfgx? ;dfwfg ug]{ ul/+b} cfPsf]5 . /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ljljw kIfx¿
af/]df cfd gful/s Pjd\ ;/f]sf/jfnfx¿nfO{ ;';"lrt u/fpg] / cfGtl/s l;sfO{ tyf lg0f{o
k|lqmofdf ;'wf/ Nofpg] p2]Zon] logLx¿sf] cjl:ylt, p2]Zo, ;dfofjlw, nfut cg'dfg,
xfn;Ddsf] k|ultsf] l:ylt, cfof]hgfn] sfof{Gjogsf qmddf em]Ng' k/]sf ;d:ofx¿ cflb
ljifox¿ ;d]6]/ of] k'l:tsf k|sfzg ul/Psf]5 .

cGTodf, of] k'l:tsf tof/ ug]{ sfo{df ;+nUg cfof]usf] cg'udg tyf d"NofÍg dxfzfvfsf
sd{rf/Lx¿, ljifout dGqfno tyf cfjZos ;"rgfx¿ pknAw u/fpg] ;DalGwt cfof]hgf
k|d'v tyf sd{rf/Lx¿nfO{ wGojfb 5 .

/fli6«o of]hgf cfof]u


d+l;/, @)&(
ljifo ;"rL

kl/R5]b – Ps
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] kl/ro !
!=! k[i7e"ld !
!=@ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] cjwf/0ff @
!=# /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf lsl;d @
!=$ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] p4]Zo #

kl/R5]b – b'O{
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ah]6 / k|ultsf] ;f/f+z %
@=! cfof]hgfx¿sf] lgdf{0f z'¿ / ;DkGg x'g] ldlt %
@=@ cfof]hgfx¿sf] s'n nfut &
@=# cfof]hgfx¿sf] jflif{s ah]6 (
@=$ cfof]hgfx¿sf] jflif{s ef}lts Pj+ ljQLo k|ult !)
@=% cfof]hgfx¿sf] xfn;Ddsf] ;dli6ut k|ult !!

kl/R5]b tLg
/fli6«o uf}/jsf] cfof]hgfx¿sf] cfof]hgfut k|ult ljj/0f !#
#=! l;S6f l;FrfO cfof]hgf !#
#=@ aaO{ l;FrfO cfof]hgf !%
#=# /fgL hd/f s"nl/of l;FrfO cfof]hgf !(
#=$ e]/L aaO{ 8fO{e;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgf @!
#=% a'9Lu08sL hnljB't cfof]hgf @&
#=^ dxfsfnL l;FrfO cfof]hgf @(
#=& ;'gsf]zL dl/g 8fO{e;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgf ##
#=* ldn]lgod Rofn]~h Psfp06 g]kfn ljsf; ;ldlt -ljB't k|;f/0f cfof]hgf_ #^
#=( klZrd ;]tL hnljB't kl/of]hgf #*
#=!) uf}tda'¢ cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf #(
#=!! kf]v/f If]qLo cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf $)
#=!@ lghu9 cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf $#
#=!# /]n, d]6f« ] /]n tyf df]gf]/n] ljsf; cfof]hgf -k"j{ klZrd ljB'tLo /]ndfu{ cfof]hgf_ $$
#=!$ x'nfsL /fhdfu{ $&
#=!% k'iknfn dWokxf8L_ nf]sdfu{ cfof]hgf_ $*
#=!^ pQ/ blIf0f -sf]zL sf]l/8f]/_ cfof]hgf %)
#=!& pQ/ blIf0f -sflnu08sL sf]l/8f]/_ cfof]hgf %#
#=!* pQ/ blIf0f -s0ff{nL sf]l/8f]/_ cfof]hgf %%
#=!( sf7df08f}–t/fO{÷dw]z ›'tdfu{ cfof]hgf %&
#=@) d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf ^!
#=@! kz'klt If]q ljsf; sf]if ^^
#=@@ n'lDagL ljsf; sf]if ^&
#=@# /fi6«klt r'/] t/fO{ dw]z ;+/If0f sfo{qmd &!

kl/R5]b – rf/
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf sfo{k|ultsf] ;dLIff / ;femf ;d:of &&
$=! /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] sfo{k|ultsf] ;dLIff &&
$=@ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿df b]lvPsf ;femf ;d:ofx¿ &*
$=# cfufdL lbgdf Wofg lbg'kg]{ ljifox¿ *)

cg';"rL !
tflnsf ;"rL
tflnsf g+ !=!M ljifo÷If]qsf cfwf/df /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] juL{s/0f
tflnsf g+ !=@M dGqfnout cfwf/df ;~rfng x'g] /fli6«o uf}/jsf cfof]hgf
tflnsf g+= @=!M/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] lgdf{0f z'¿ ePsf] / ;DkGg x'g] cf=j=
tflnsf g+= @=@M/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] s'n nfut -¿= s/f]8df_
tflnsf g+= @=#Mcf=j= @)&%÷&^ b]lv cf=j= @)&*÷&( ;Dd /fli6«o uf}/jsf
cfof]hgfx¿sf] jflif{s ah]6 -¿= s/f]8df _
tflnsf g+= @=$M cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] s'n vr{ / ;dli6ut ef}lts tyf ljQLo k|ult
tflnsf g+= #=!M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -l;S6f l;FrfO cfof]hgf_
tflnsf g+= #=@M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -aaO{ l;rfO cfof]hgf_
tflnsf g+= #=#M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -/fgL hd/f s"nl/of l;FrfO cfof]hgf_
tflnsf g+= #=$M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -e]/L aaO{ 8fO{e;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgf_
tflnsf g+= #=%M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -a'9Lu08sL hnljB't cfof]hgf_
tflnsf g+= #=^M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -dxfsfnL l;FrfO cfof]hgf_
tflnsf g+= #=&M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -;'gsf]zL dl/g 8fO{e;{g ax'p2]ZoLo
cfof]hgf_
tflnsf g+= #=*M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -kf]v/f If]qLo cGt/f{li6«o ljdfg:yn
cfof]hgf_
tflnsf g+= #=(M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf-k"j{ klZrd ljB'tLo /]ndfu{ cfof]hgf_
tflnsf g+= #=!)M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -x'nfsL /fhdfu{_
tflnsf g+= #=!!M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -k'iknfn -dWokxf8L_ nf]sdfu{ cfof]hgf_
tflnsf g+= #=!@M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -pQ/ blIf0f -sf]zL sf]l/8f]/_ cfof]hgf_
tflnsf g+= #=!#M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -pQ/ blIf0f -sfnLu08sL sf]l/8f]/_
cfof]hgf_
tflnsf g+= #=!$M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -pQ/ blIf0f -s0ff{nL sf]l/8f]/_cfof]hgf_
tflnsf g+= #=!%M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf_
tflnsf g+= #=!^M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf -n'lDagL ljsf; sf]if_

cg';"rL
cg';'rL !M cf=j= @)&%÷&^ b]lv cf=j= @)&*÷&( ;Dd /fli6«o uf}/jsf
cfof]hgfx¿sf] jflif{s ef}lts tyf ljQLo k|ult -k|ltztdf_
ABBRIVIATIONS
ADB Asian Development Bank
BDA Building Design Authority
BOOT Build, Own, Operate and Transfer
DPR Detailed Project Report
ECoCoDE Engineering Consultancy for Constructive Development Efforts
ICAO International Civil Aviation Organization
ICB International Competitive Bidding
IDA International Development Agency
IFB Invitation for Bid
IRAD Integrated Road Accident Database
JICA Japan International Cooperation Agency
LMW Land Mark Worldwide
LRP Life Reconstruction Project
MGCE: Mahatma Gandhi College of Engineering
NDF National Development Fund
NEPECON Nepal Engineering Consultancy
PQ Pre-Qualification
RAP Rehabilitation Action Plan
RCC Reinforced Cement Concrete
SEIA Supplementary Environmental Impact Assessment
TBM Tunnel Boring Machine
UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organizations
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

kl/R5]b – Ps

/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] kl/ro

!=! k[i7e"ld
g]kfn ;/sf/n] xfn;Dd @$ j6f cfof]hgfx¿nfO{ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf ?kdf
juL{s/0f u/L sfof{Gjogdf NofPsf] 5 . oL cfof]hgfx¿ sfof{Gjogsf ljleGg r/0fdf
/x]sf 5g . /fli6«o of]hgf cfof]un] k|To]s cfly{s jif{ ;dfKt ePkl5 ;Da4 cfof]hgf
tyf dGqfnoaf6 k|fKt ljj//0fsf cfwf/df /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿n] xfl;n u/]sf
ef}lts tyf ljQLo k|ult, d'Vo pknAwLx¿, ljBdfg ;d:ofx¿ / ;dfwfgsf nflu ePsf
k|of;x¿ nufotsf ljifox¿ ;d]6]/ k'l:tsf k|sfzg ub}{ cfPsf] 5 .

/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] 3f]if0ff g]kfn ;/sf/ -dlGqkl/ifbsf]_ lg0f{ocg';f/ ug]{ ul/Psf]
5 . ;j{k|yd, cf=j= @)^*÷^( df !& j6f cfof]hgfx¿nfO{ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgf
3f]if0ff ul/Psf] lyof] . To;kl5, @)&)÷&! df rf/, @)&%÷&^ df Ps, @)&^÷&& df Ps
/ @)&&÷&* df Ps cfof]hgf ylkP;Fu} /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] ;+Vof rf}la; k'u]sf]
xf] .

/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿nfO{ ;|ft] ljlgof]hgdf k|fyldstf lbO{ ;|ft] sf] cefj x'g glbg
/ sfof{Gjogdf ;3g cg'udg ug]{ ul/Psf] 5 . oL cfof]hgfx¿sf] k|ult / ;fdgf ug{k' /]sf
;d:ofsf ;DaGwdf rf}dfl;s ?kdf k|wfgdGqLsf] cWoIftfdf a:g] /fli6«o ljsf; ;d:of
;dfwfg ;ldlt, /fli6«o of]hgf cfof]usf pkfWoIfsf] cWoIftfdf a:g] /fli6«o ljsf; ;d:of
;dfwfg pk;ldlt / dGqLsf] cWoIftfdf a:g] ;DalGwt dGqfno:t/Lo ljsf; ;d:of
;dfwfg ;ldltsf] a}7sdf 5nkmn u/L ;d:of ;dfwfg ug]{ ul/Psf] 5 .

oL cfof]hgfx¿sf] sfof{GjognfO{ glthfd'vL agfpg ;DalGwt dGqfno / ;Da4 cfof]hgf


k|d'vaLr sfo{;Dkfbg s/f/ ug]{ Joj:yf ;d]t ul/Psf] 5 . ;fy}, /fli6«o of]hgf cfof]uaf6
oL cfof]hgfx¿sf] sfof{Gjogdf cfjZos ;xof]u, ;dGjo Pj+ ;xhLs/0f ug]{ ul/Psf] 5 .

  1
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

!=@ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] cjwf/0ff


/fli6«o uf}/jsf] cfof]hgf 3f]if0ff ug]{ dfkb08 xfn;Dd to gul/Psf] eP klg d"ntM
b]xfosf cfwf/df 3f]if0ff ug]{ ul/Psf] 5 .

!= d'n'ssf] cfly{s, ;fdflhs ?kfGt/0f ug{ ;3fp k'¥ofpg] /0fgLlts dxTjsf


cfof]hgfx¿ h:t}M vfg]kfgL, /]ndfu{, ljdfg:yn, hnljB't, l;+rfO{, jg tyf ko{6g
;Da4 ef}lts k"jf{wf/ .
@= ljQLo / k|fljlws ?kdf r'gf}tLk"0f{ 7"nf cfof]hgfx¿ .
#= ;f+:s[lts dxTjsf cfof]hgf .

!=# /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf lsl;d

xfn sfod ePsf rf}la;j6f /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿nfO{ ljifo÷If]qsf cfwf/df


auL{s/0f u/L tflnsf g !=! df k|:t't ul/Psf] 5 .

tflnsf g+ !=!M ljifo÷If]qsf cfwf/df /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] juL{s/0f


ljifo÷ If]q cfof]hgf ;+Vof
/fhdfu{ ^
/]n j] !
l;FrfO ^
hnljB't $
ljdfg:yn #
wfld{s tyf ;fF:s[lts ;Dkbf @
vfg]kfgL !
jg If]q ;+/If0f !

To;}u/L dGqfnout cfwf/df ;~rfng x'g] /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿ tflnsf g+= !=@
df ;dfj]z ul/Psf] 5 . ;a}eGbf a9L !) j6f /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿ pmhf{, hn;|f]t
tyf l;FrfO dGqfno cGtu{t ;~rflnt 5g\ .

2
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

tflnsf g+ !=@M dGqfnout cfwf/df ;~rfng x'g] /fli6«o uf}/jsf cfof]hgf


dGqfno cfof]hgf ;+Vof
pmhf{, hn;|f]t tyf l;FrfO dGqfno !)
ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfno ^
;+:s[lt, ko{6g tyf gful/s p•og dGqfno %
/Iff dGqfno !
vfg]kfgL dGqfno !
jg tyf jftfj/0f dGqfno !

!=$ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] p4]Zo


/fli6«o uf}/jsf k|To]s cfof]hgfx¿sf] cfof]hgfut ?kdf ljlzi6 p4]Zox¿ /x]sf 5g\ .
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] p4]Zo ;d[4 g]kfnsf] lgdf{0fdf of]ubfg lbg] g} xf] .
o;afx]s cfof]hgfx¿sf] If]qut ?kdf b]xfo adf]lhd k|d'v p4]Zo /x]sf] 5M

l l;FrfO ;'ljwfdfkm{t\ s[lif If]qsf] pTkfbg / pTkfbsTj a9fpg],


l oftfoft k"jf{wf/sf] ljsf;dfkm{t\ ;3g cGt/cfa4tf a9fpg],
l pRr Ifdtfsf, 7"nf / hnfozo'Qm cfof]hgfaf6 hnljB't pTkfbg u/L pmhf{sf]
:jb]zL dfunfO{ k"lt{ ub}{ cGt/b]zLo Jofkf/ ug]{,
l ;fF:s[lts ;DkbfnfO{ d'Vo ko{6sLo uGtJox¿sf] ?kdf ljsf; ug]{,
l z'4 vfg]kfgLsf] cfk"lt{nfO{ ;xh agfpg],
l r'/] If]qsf] ;+/If0fdfkm{t\ hnjfo" kl/jt{gsf] c;/nfO{ Go"gLs/0f ub}{ h}ljs ljljwtfsf]
Joj:yfkg tyf kof{j/0fLo ;Gt'ngdf 6]jf k'¥ofpg] .

  3
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

kl/R5]b – b'O{

/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf]


ah]6 / k|ultsf] ;f/f+z

o; kl/R5]bdf /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] lgdf{0f cjlw, pQm cfof]hgfx¿sf] ;'?sf]


nfut tyf ;+zf]lwt nfut, ljut rf/ jif{sf] jflif{s ljlgof]lht ah]6 / cf=j= @)&*÷&(
;Ddsf] ljQLo tyf ef}lts k|ult / xfn ;Ddsf] ;dli6ut ljQLo tyf ef}lts k|ult k|:t't
ul/Psf] 5 .

@=! cfof]hgfx¿sf] lgdf{0f z'¿ / ;DkGg x'g] ldlt


/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] lgdf{0f z'¿ ePsf] / ;DkGg x'g] jif{ tflnsf g+= @=! df
k|:t't ul/Psf] 5 . /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] gfddf ah]6 ljlgof]hg x'g z'¿ ePsf]
cfly{s jif{nfO{ cfof]hgf z'¿ ePsf] jif{ dflgPsf] 5 . kl5Nnf] k6s :jLs[t jf ;+zf]lwt
v/Lb u'?of]hgfdf lgwf{l/t ldltsf] cfwf/df lgdf{0f sfo{ ;DkGg x'g] cfly{s jif{ v'nfOPsf]
5.

tflnsf g+= @=!M /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] lgdf{0f z'¿ ePsf] / ;DkGg x'g] cf=j=
qm=;+= cfof]hgfsf] gfd lgdf{0f z'¿ lgdf{0f ;DkGg
ePsf] cf=j= x'g] cf=j=
! l;S6f l;FrfO cfof]hgf @)^!÷^@ @)*(÷()
@ aaO{ l;FrfO cfof]hgf @)$%÷$^ @)*@÷*#
# /fgL hd/f s"nl/of l;FrfO cfof]hgf @)^&÷^* @)*)÷*!
$ ;'gsf]zL dl/0f 8fOe;{g ax'p4]ZoLo cfof]hgf @)&#÷&$ @)*)÷*!
% dxfsfnL l;FrfO cfof]hgf @)^#÷^$ @)*&÷**
^ e]/L aaO{ 8fOe;{g ax'p4]ZoLo cfof]hgf @)^*÷^( @)&(÷*)
& dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't cfof]hgf @)^&÷^* ;DkGg
* a'9Lu08sL hnfzoo'Qm hnljB't cfof]hgf @)^(÷&) @)*#÷*$

  5
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

qm=;+= cfof]hgfsf] gfd lgdf{0f z'¿ lgdf{0f ;DkGg


ePsf] cf=j= x'g] cf=j=
( ldn]lgod Rofn]~h PsfpG6 g]kfn ljsf; @)^&÷^* @)*$÷*%
;ldlt -ljB't k|;f/0f cfof]hgf_
!) klZrd ;]tL hnljB't cfof]hgf @)^&÷^* olsg gePsf]
!! uf}tda'4 cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf @)&@÷&# @)&*÷&(*
!@ kf]v/f If]qLo cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf @)&$÷&% @)&(÷*)
!# lghu9 cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf @)&!÷&@ @)*%÷*^
!$ /]n, d]6«f] /]n tyf df]gf]/]n ljsf; cfof]hgf @)^^÷^& @)*^÷*&**
-k"j{–klZrd ljB'tLo /]ndfu{_
!% x'nfsL nf]sdfu{ cfof]hgf @)^^÷^& @)*)÷*!
!^ k'iknfn dWo kxf8L nf]sdfu{ cfof]hgf @)^$÷^% @)&(÷*)
!& pQ/ blIf0f -sf]zL sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ cfof]hgf @)^%÷^^ @)*&÷**
!* pQ/ blIf0f -sfnLu08sL sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ cfof]hgf @)^^÷^& @)&(÷*)
!( pQ/ blIf0f -s0ff{nL sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ cfof]hgf @)^%÷^^ @)*$÷*%
@) sf7df08f}–t/fO{÷dw]z ›'tdfu{ cfof]hgf @)&#÷&$ @)*)÷*!
@! d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf @)%%÷%^ @)*)÷*!***
@@ kz'klt If]q ljsf; sf]if cfof]hgf @)&)÷&! @)&*÷&(
@# n'lDagL If]q ljsf; sf]if cfof]hgf @)^(÷&) @)*)÷*!
@$ /fi6«klt r'/] ;+/If0f sfo{qmd @)&!÷&@ @)(#÷($
* ;DkGg .
** cfof]hgfsf] cjlw Plsg gePsf], pNn]lvt cjlw sfFs8le§f–lghu9 v08sf] ;DkGg x'g] cjlw /x]sf] .
*** klxnf] r/0fsf] lgdf{0f cf=j= @)&&÷&* ;Dd / bf];|f] r/0f cf=j= @)*)÷*! ;Dd ;DkGg ug]{ nIo /x]sf] .
;|f]tM ;DalGwt cfof]hgf sfof{no

klZrd ;]tL hnljB't cfof]hgfsf] ljsf; tyf ljB't ahf/, ;fdflhs tyf cfly{s
nufotsf kIfx¿sf] ;+lIfKt cBfjlws cWoog kZrft\ ljsf;stf{ klxrfg÷5gf]6 u/L
lgdf{0fdf n}hfg] tof/L eO/x]sf]n] cfof]hgfsf] lgdf{0f cjlw olsg x'g g;s]sf] xf]. /fi6«klt
r'/] t/fO{ dw]z ;+/If0f ljsf; ;ldltsf] aL; jif]{ u'?of]hgf lj=;+=@)&$ h]i7 dlxgfdf
:jLs[t ePsf] / cf=j=@)(#÷($ df ;DkGg x'g] cg'dfg 5. cf=j=@)&&÷&* df tLgj6f

6
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿ lgdf{0f ;DkGg x'g'kg]{df uf}tda'4 cGt/f{li6«o ljdfg:yn


@)&( h]i7 @ ut]af6 Jofj;flos ?kdf ;~rfngdf cfO{;s]sf] 5 . /fli6«o uf}/jsf] d]nDrL
vfg]kfgL cfof]hgfdf @)&* c;f/ ! ut] d]nDrL gbLdf cfPsf] af9Lsf] sf/0f cfof]hgfsf]
x]8jS;{df Iflt ePsf] tyf eljiodf x'g hfg] yk Ifltsf] cg'dfg Go"gLs/0f / cfof]hgfnfO{
tTsfn k'g:yf{kg ug{ ;lsg]÷g;lsg] ;DaGwdf lj:t[t cWoog ug{ cfjZos b]lvPsf]
ePklg tTsfn ljsf; ;ldltsf] tkm{af6 sfo{x¿ eO/x]sf] 5 eg] dflyNnf] tfdfsf]zL
hnljB't cfof]hgf ;DkGg eO{ ;~rfngdf cfPsf] 5 .

kz'klt If]q ljsf; sf]if cf=j= @)&*÷&( df ;DkGg x'g] sfo{tflnsf /x]sf] ePklg ;DkGg
x'g ;s]sf] 5}g . $ j6f cfof]hgfx¿sf] lgdf{0f cf=j= @)&(÷*) df ;DkGg x'g] cg'dfg
ul/Psf] 5 . To;}u/L, cf=j= @)*)÷*! df yk ^ j6f cfof]hgfx¿ ;DkGg x'g] cg'dfg
ul/Psf] 5 .

@=@ cfof]hgfx¿sf] s'n nfut


/fli6«o uf}/jsf cfof]hgf ;~rfng ug]{ dGqfno tyf ;DalGwt cfof]hgf sfof{noaf6
k|fKt ljj/0fsf] cfwf/df o; v08df ;a} cfof]hgfx¿sf] s'n nfutsf] PsLs[t ljj/0f
k|:t't ul/Psf] 5 . cfof]hgfsf] s'n nfut pNn]v ubf{ ;DalGwt cfof]hgfsf] :jLs[t vl/b
u'?of]hgfnfO{ k|d'v cfwf/ dflgPsf] 5 . /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] z'¿ / ;+zf]lwt
nfut cg'dfg tflnsf g+=@=@ df k|:t't ul/Psf] 5 .

tflnsf g+= @=@M /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] s'n nfut -¿= s/f]8df_
qm=;+= cfof]hgfsf] gfd z'¿sf] ;+zf]lwt s'n
s'n nfut nfut
-¿=s/f]8df_ -¿=s/f]8df_
! l;S6f l;FrfO cfof]hgf !@*) @%)@
@ aaO{ l;FrfO cfof]hgf @*&=#( !*(^=#)
# /fgLhd/f s"nl/of l;FrfO cfof]hgf !@#& @&%@=@#
$ ;'gsf]zL dl/0f 8fOe;{g ax'p4]ZoLo cfof]hgf $^!(=#( $^!(=#(
% dxfsfnL l;FrfO cfof]hgf #%)) #%))
^ e]/L aaO{ 8fOe;{g ax'p4]ZoLo cfof]hgf !^$# #^*)=&&
& dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't cfof]hgf #%@( ;DkGg

  7
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

* a'9Lu08sL hnljB't cfof]hgf @^))) @^)))


( ljB't k|;f/0f cfof]hgf &%)) ^!@^
!) klZrd ;]tL hnljB't cfof]hgf !#@)* @&#*%
!! uf}tda'4 cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf ^@@ ^*@
!@ kf]v/f If]qLo cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf @@)) @@))
!# lghu9 cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf !^%)) !^%))
!$ /]n j] tyf d]6«f] tyf df]gf]/]n ljsf; cfof]hgf &)^@ (%%@@
-k"j{–klZrd ljB'tLo /]ndfu{_
!% x'nfsL nf]sdfu{ cfof]hgf $&@$ ^%@)
!^ k'iknfn dWo kxf8L nf]sdfu{ cfof]hgf ###^ *$##
!& pQ/ blIf0f -sf]zL sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ cfof]hgf !^@) !!(#
!* pQ/ blIf0f -sfnLu08sL sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ cfof]hgf @$)) @$))
!( pQ/ blIf0f -s0ff{nL sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ cfof]hgf $!) ^^^=!(
@) sf7df08f}–t/fO÷dw]z ›'tdfu{ cfof]hgf !!^)) !&%!(=#^
@! d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf @$)) #!#^
@@ kz'klt If]q ljsf; sf]if cfof]hgf !@& @@&
@# n'lDagL If]q ljsf; sf]if cfof]hgf %%% !#@^
@$ /fi6«klt r'/] ;+/If0f sfo{qmd !@% @$(&)=)@
hDdf !),$%,(& @%,(&,%^
* cd]l/sL 8n/ -ldlnogdf_
;|f]tM ;DalGwt cfof]hgf sfof{no

vl/b u'?of]hgf :jLs[t eO{g;s]sf] bf];|f] cGt/f{li6«o ljdfg:yn, lghu9sf] lj:t[t cfof]hgf
k|ltj]bg agfpg] sf]l/og sDkgLn] k]z u/]sf] cg'dfgsf] cfwf/df / klZrd ;]tL hnljB't
cfof]hgfsf] xsdf ;f] cfof]hgfsf] ;DefJotf cWoogsf] qmddf cg'dflgt nfutnfO{ g}
s'n nfut dflgPsf] 5 . /]n j] tyf d]6«f] ljsf; cfof]hgf cGtu{t pNn]v ePsf] cg'dfg
k"j{–klZrd /]n j]sf] lj:t[t cfof]hgf k|ltj]bg tof/ e};s]sf] Pp6f v08sf] nfut dfq
xf]. To;}u/L, g]kfn ;/sf/ / ldn]lgod Rofn]Gh skf]{/];gaLr ePsf] ;Demf}tfsf] cfwf/df
ljB't k|;f/0f cfof]hgfsf] s'n nfut pNn]v ul/Psf] 5 .

8
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

@=# cfof]hgfx¿sf] jflif{s ah]6


/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ljut rf/ cfly{s jif{ -cf=j= @)&%÷&^ b]lv cf=j=
@)&*÷&( ;Dd_ sf] ljlgof]lht ah]6sf] ljj/0f tflnsf g+=@=# df pNn]v ul/Psf] 5 .

tflnsf g+= @=#M cf=j= @)&%÷&^ b]lv cf=j= @)&*÷&( ;Dd /fli6«o uf}/jsf
cfof]hgfx¿sf] jflif{s ah]6 -¿= s/f]8df_
qm=;+= cfof]hgfsf] gfd cf=j= cf=j= cf=j= cf=j=
@)&%÷&^ @)&^÷&& )&&÷&* @)&*÷&(
! l;S6f l;FrfO cfof]hgf !$( !%@ !%^ !%%=*$
@ aaO{ l;FrfO cfof]hgf &*=&$ !#( !%) !$$=$)
# /fgLhd/f s"nl/of l;FrfO @(#=( @&& @@&=!^ @#%=#$
cfof]hgf
$ ;'gsf]zL dl/0f 8fOe;{g – @@&=^& !*# @$^=!!
ax'p2]ZoLo cfof]hgf
% dxfsfnL l;FrfO cfof]hgf – $#=( *(=&# !@$=*^
^ e]/L aaO{ 8fOe;{g ax'p2]ZoLo #%*=! ##! !%* #)&=*$
cfof]hgf
& dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't %&^ ^)! #$# ;DkGg
cfof]hgf
* a'9Lu08sL hnljB't cfof]hgf !)^(=& %*& &^*=$# &((=^&
( ljB't k|;f/0f cfof]hgf – – ^($ &@@
!) klZrd ;]tL hnljB't cfof]hgf – – – –
!! uf}tda'4 cGt/f{li6«o ^*# ##$ @@! @*)
ljdfg:yn cfof]hgf
!@ kf]v/f If]qLo cGt/f{li6«o ^*) *)) !)@% *%)
ljdfg:yn cfof]hgf
!# lghu9 cGt/f{li6«o ljdfg:yn !^^=* !#) %&=@# %^=*&
cfof]hgf
!$ /]n j] tyf d]6«f] tyf df]gf]/]n $%) &@^ *@@=%# %$#=$)
ljsf; cfof]hgf -k"j{–klZrd
ljB'tLo /]ndfu{_

  9
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

!% x'nfsL nf]sdfu{ cfof]hgf %$%=@& ()( !)#$ *@#=)#


!^ k'iknfn dWo kxf8L nf]sdfu{ %%)=# *^! &^%=$% ^&!=#&
cfof]hgf
!& pQ/ blIf0f -sf]zL sf]l/8f]/_ $& *$ ^^=&$ *#
nf]sdfu{ cfof]hgf
!* pQ/ blIf0f -sfnLu08sL !## @!% $@(=@& 363
sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ cfof]hgf
!( pQ/ blIf0f -s0ff{nL sf]l/8f]/_ #(=* ^% $)=#% #)
nf]sdfu{ cfof]hgf
@) sf7df08f}–t/fO÷dw]z ›'tdfu{ !%#(=&* $$^ *(^=** *92=79
cfof]hgf
@! d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf &)& $&@ %)^=(% @%#=*$
@@ kz'klt If]q ljsf; sf]if cfof]hgf #$=*& #% ^% #%
@# n'lDagL If]q ljsf; sf]if cfof]hgf %&=&! &% !)) 1%0
@$ /fi6«klt r'/] t/fO{ dw]z ;+/If0f !^$=^ !^& !*@=&* !%#=@#
sfo{qmd
hDdf &(,^^ &^,&* *(,*# &*,(!=%(
;|f]tM ;DalGwt cfof]hgf sfof{no

pQm tflnsf cg';f/ cf=j= @)&%÷&^ df @) j6f /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] jflif{s
ljlgof]hg hDdf ¿= *# ca{ @% s/f]8 ul/Psf] lyof] . cf=j= @)&^÷&& df @@ j6f
cfof]hgfx¿sf] nflu ljlgof]hg 36]/ ¿= &^ ca{ && s/f]8 ePsf]df cf=j= @)&&÷&* df
@# j6f cfof]hgfx¿sf] nflu a9]/ ¿= *( ca{ *# s/f]8 ljlgof]hg k'u]sf] b]lvG5 . To;}u/L
cfly{s jif{ @)&*÷&( df pQm /sd 36]/ ¿= &% ca{ * s/f]8 dfq ljlgof]hg ePsf] 5 .

@=$ cfof]hgfx¿sf] jflif{s ef}lts Pj+ ljQLo k|ult


/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ljut rf/ cfly{s jif{sf] ef}lts tyf ljQLo k|ult cg';"rL
! df pNn]v ul/Psf] 5 . cf=j= @)&*÷&( df uf}td a'4 cGt/f{li6«o ljdfg:yn;lxt !@
-afx|_ j6f cfof]hgfx¿sf] jflif{s ef}lts k|ult *) k|ltzt jf ;f]eGbf a9L /x]sf] 5 eg]
%)–*) k|ltzt ef}lts k|ult xfl;n u/]sf] cfof]hgfx¿ ^ -5_ j6f /x]sf 5g\ . %) k|ltzt
jf ;f]eGbf sd ef}lts k|ult xfl;n ug]{ cfof]hgfx¿ #-tLg_ j6f /x]sf 5g\ eg] klZrd
;]tL hnljB't cfof]hgf / lghu9 cGt/f{li6«o ljdfg:ynsf] ef}lts k|ult x'g ;s]sf] 5}g .
10
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

@=% cfof]hgfx¿sf] xfn;Ddsf] ;dli6ut k|ult


/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿df cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] s'n vr{ / xfn;Ddsf] ;dli6ut
ef}lts Pj+ ljQLo k|ult tflnsf g+= @=$ df pNn]v ul/Psf] 5 .

tflnsf g+= @=$ M cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] s'n vr{ / ;dli6ut ef}lts tyf ljQLo k|ult
l;=g+= cfof]hgfsf] gfd cf=j= @)&*÷&( ;dli6ut ;dli6ut
;Ddsf] s'n vr{ ef}lts k|ult ljQLo k|ult
-¿=s/f]8df_ -k|ltztdf_ -k|ltztdf_
! l;S6f l;FrfO cfof]hgf !(#% &@=%) &%=(
@ aaO{ l;FrfO cfof]hgf !!!%=&( ^@=@# %*=*$
# /fgLhd/f s"nl/of l;FrfO cfof]hgf !^@)=&) %*=&) %*=%)
$ ;'gsf]zL dl/0f 8fOe;{g #$(=*@ &=^) &=%&
ax'p2]ZoLo cfof]hgf
% dxfsfnL l;FrfO cfof]hgf %#&=** !%=&# !%=$#
^ e]/L aaO{ 8fOe;{g ax'p2]ZoLo !%$#=)& %& $!=(@
cfof]hgf
& dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't ;DkGg ;DkGg –
cfof]hgf
* a'9Lu08sL hnljB't cfof]hgf $!$*=!@ @@ !%=(%
( ljB't k|;f/0f cfof]hgf #)& %=)! %=)!
!) klZrd ;]tL hnljB't cfof]hgf – – –
!! uf}tda'4 cGt/f{li6«o ljdfg:yn ^*@ ;DkGg ;DkGg
cfof]hgf
!@ kf]v/f If]qLo cGt/f{li6«o !&$!=%^ (* &$=*!
ljdfg:yn cfof]hgf
!# lghu9 cGt/f{li6«o ljdfg:yn – – !)=)$
cfof]hgf
!$ /]n j] tyf d]6«f] tyf df]gf]/]n @&$* #*=% #*=(@
ljsf; cfof]hgf -k"j{–klZrd
ljB'tLo /]ndfu{_
!% x'nfsL nf]sdfu{ cfof]hgf %@!* *)=() *)=)#

  11
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l;=g+= cfof]hgfsf] gfd cf=j= @)&*÷&( ;dli6ut ;dli6ut


;Ddsf] s'n vr{ ef}lts k|ult ljQLo k|ult
-¿=s/f]8df_ -k|ltztdf_ -k|ltztdf_
!^ k'iknfn dWokxf8L nf]sdfu{ %**% ^$=!^ ^(=&(
cfof]hgf
!& pQ/ blIf0f -sf]zL sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ $#* $! #^=^(
!* pQ/ blIf0f -sfnLu08sL sf]l/8f]/_
u}8fsf]6 /fDbL dfn9'Ëf ;8s &&#=!! #) #)
a]gL hf]d;f]d sf]/f]nf ;8s %=#* *@=!% &(=#%
!( pQ/ blIf0f -s0ff{nL sf]l/8f]/_ !@) @) !*
nf]sdfu{ cfof]hgf
@) sf7df08f}–t/fO{÷dw]z ›'tdfu{ #$@(=*@ @!=!* !(=%*
cfof]hgf
@! d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf #!)@ *(=$& (%=&&
-k|yd_ r/0f_
@@ kz'klt If]q ljsf; sf]if cfof]hgf !$!=)$ *% ^@=!#
@# n'lDagL ljsf; sf]if cfof]hgf &)@ *& %@=($
@$ /fi6«klt r'/] t/fO{ dw]z !@)*=^) $=(( $=*$
;+/If0f sfo{qmd
;|f]tM ;DalGwt cfof]hgf sfof{no

dflysf] tflnsf cg';f/ cf=j= @)&*÷&( ;Dd /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿df ¿= $ vj{
@( ca{ ^% s/f]8 nufgL ePsf] b]lvG5 . *) k|ltzt jf ;f]eGbf dfly ;dli6ut ef}lts
k|ult xfl;n ug]{ cfof]hgfx¿ ^ -5_ j6f /x]sf 5g\ To:t} %)–*) k|ltzt ;dli6ut
ef}lts k|ult xfl;n ug]{ cfof]hgfx¿ %-kfFr_ j6f 5g\ . dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't
cfof]hgf / uf}td a'4 cGt/f{li6«o ljdfg:yn ;DkGg eO{ ;~rfngdf cfO{;s]sf 5g\ . *)
k|ltzt jf ;f]eGbf dfly ;dli6ut ef}lts k|ult xfl;n ug]{ cfof]hgfx¿ ^ -5_ j6f dWo
d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf -k|yd r/0f_ sf] ;dli6ut ef}lts k|ult *(=$& k|ltzt /x]klg
@)&* c;f/ ! ut] cfPsf] af9Laf6 x]8jS;{ nufot d'Vo ;+/rgfx¿ Ifltu|:t ePsf]n]
;f]sf] dd{t sfo{ x'Fb}5 . To;}u/L !@ -afx|_ j6f cfof]hgfx¿df %) k|ltzt jf ;f]eGbf sd
;dli6ut ljQLo k|ult xfl;n ePsf] 5 .
12
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

kl/R5]b tLg

/fli6«o uf}/jsf] cfof]hgfx¿sf]


cfof]hgfut k|ult ljj/0f

#=! l;S6f l;+rfO cfof]hgf


;g\ !(&% df o'=Pg=8L=kL= / PlzofnL ljsf; a}+ssf] ;xof]udf o; cfof]hgfsf] k"j{
;+efAotf cWoog hd{g k/fd{zbft[ kmd{ Lahmeyer International GmbH n] lj=;+= @)#^ -;g\
!(*)_ df tof/ u/]sf] lyof] . of] l;FrfO cfof]hgf n'lDagL k|b]zsf] afFs] lhNnfdf cjl:yt
5 . afFs]sf] cu}ofdf /fKtL gbLdf afFw lgdf{0f u/L pQm lhNnfsf xfnsf /fKtLklZrd /x]sf
^ j6f ufpFkflnsf, sf]xnk'/ gu/kflnsf / g]kfnu~h pkdxfgu/kflnsf / /fKtL k"j{tkm{
/x]sf] /fhs'nf] l;FrfO of]hgf;d]taf6 u/L o; cfof]hgfaf6 s'n $@,&^^ x]S6/ s[lif of]Uo
e"lddf l;FrfO ;'ljwf pknAw u/fpg] nIo /x]sf] 5 .

cfof]hgf cjlwM z'? cjlw cf=j= @)^@÷^# b]lv @)&&÷&* ;Dd /x]sf]df ;+zf]lwt
sfo{tflnsf cg';f/ cf= j= @)*$÷*% ;Dddf ;DkGg x'g] .

cfof]hgfsf] nfutM ¿= !@ ca{ *) s/f]8, ;+zf]lwt cg'dfg ? @%ca{ @ s/f]8 /x]sf] .

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/

cfof]hgsf k|d'v lqmofsnfkx¿


l d"n gx/ tyf zfvf gx/ lgdf{0f ug]{,
l l;Flrt If]q ljsf; tyf la:tf/ ug]{,
l gbL lgoGq0f tyf hndfkg s]G› :yfkgf ug]{,
l gx/ ;~rfng tyf l;FrfO k|0ffnL Joj:yfkg ug]{ .

cf=j= @)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l k'n;lxtsf] #!& dL= nfdf] Aof/]h ;DkGg,
l $%=@% ls=dL= nfdf] klZrd d"n gx/ ;DkGg,

  13
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l k"jL{ d"n gx/sf] sfo{ *^=!^ k|ltzt ;DkGg,


l klZrdtkm{sf zfvfx¿sf] $) k|ltzt lgdf{0f sfd ;DkGg,
l klZrdtkm{sf l;wlgof zfvf !@=( ls=dL=;Dd gx/ lgdf{0f, csnu/xjf zfvf $=^
ls=dL= ;Dd, uf]xjf pk zfvf @=)% ls=dL=;Dd k|;]gLk'/ zfvf $=^ ls=dL=;Dd tyf
lk8f/L zfvf gx/ $=@^ ls=dL= ;Dd lgdf{0f sfo{ ;DkGg ePsf],
l klZrd d"n gx/df ;'rf? ?kn] kfgL ;~rfng ePsf],
l klZrd d"n gx/df 8'G8'jf gx/ k|0ffnLdfkm{t\ / vf]N;fdf v;]sf] kfgL ls;fgn] lnˆ6
u/L l;FrfO ;'ljwf pknAw ePsf],
l klZrd d"n gx/af6 uf]xjf zfvfaf6 ls/0f gfnf / h]7L gfnfdf v;fnL pQm
kfgLaf6 ls;fgn] lnˆ6 u/L lxpb] l;FrfO ;'ljwf pknAw ePsf],
l d"n gx/cGtu{t gx/ k|0ffnLsf] /fhs'nf]dfkm{t\ !))) x]S6/df tyf kmQ]k'/ l;+rfO{
k|0ffnL dfkm{t\ @))) x]=df l;FrfO ;'ljwf pknAw ePsf] .

cf=j= @)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l k'jL{ d"n gx/sf] r}g]h @$±^%) df /x]sf] ln+s gx/af6 kmQ]k'/ l;FrfO k|0ffnLdfkm{t\
yk @))) x]S6/df l;FrfO ;'ljwf pknAw ePsf],
l k"jL{ gx/sf] l8k sl6+u If]qdf :nf]k stabilization sf] sfo{ cGtu{t wire net matting
sf] sfo{, bio–engineering, gabion sf] sfo{x¿,
l sdf08 If]q !%)@ x]S6/ /x]sf] klZrdL d"n gx/ cGtu{t lk8f/L zfvfsf] 7]Ssf g+=
SIP/RMC/PDR/NCB–01 sf] sfo{ cGtu{t $=@^ ls=dL=sf] gx/ lgdf{0f sfo{ ;DkGg,
l ;fdflhs ;/f]sf/sf] sfo{ cGtu{t klZrdL d"n gx/sf] Idle length df kg]{ sdf08
If]qdf l;FrfO k'¥ofpg] p4]Zon] lnˆ6 l;FrfOsf] ;DefJotf cWoog sfo{ ePsf],
l hUuf clwu|x0fsf] lglDt pknAw ah]6 !) s/f]8 %) nfv af6 !) s/f]8 @! nfv
?k}ofF vr{ eO (&=@$Ü k|ult xfl;n u/]sf],
l u'?jfufpF zfvf tyf csnu/xjf, uf]xfjf, lk8f/L / k;]{gLk'/ k|zfvf gx/ lgdf{0fsf]
nflu cfjZos kg]{ hUufx¿sf] d'cfAhf lgwf{/0f eO{ ;"rgf k|sfzg ePsf] .

xfn cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vf k/]sf d'Vo ;d:ofx¿M


l hUuf clwu|x0f,
l gx/ cltqmd0f -8'08'jf gx/ 9nsf] ?kdf k|of]u_,
l 8'08'jf zfvf gx/ k|0ffnLsf] 7]=g+= SIP/DIS/MC/ICB–01 sf] 7]Ssf Termination eO{
Arbitration df /x]sf]n] ;f] ;Fu ;DalGwt sfo{x¿ z'? x'g g;s]sf],
l /fli6«o lgs'~hleq sfo{ ug{'kbf{ lgdf{0f ;fdfu|L / jGohGt'sf] ;d:of .

14
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x?M


l ;DalGwt lgsfodf cfjZos ;dGjo ePsf],
l 3'ngl;n df6f]sf] sf/0f km'6]sf :yfgx¿ dd{t ug{ /fli6«o lgs'~h åf/f gbLhGo
lgdf{0f ;fdfu|L lgsflnPsf],
l :jLs[t jflif{s b/aGbL cg';f/ k|fljlws sd{rf/Lx¿sf] kbk"lt{ ePsf] .

cfufdL sfo{of]hgfM
l o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=! df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=!M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+= lqmofsnfk :jLs[t ah]6 ;do;Ldf ck]lIft lhDd]jf/
-s/f]8df_ pknlAw lgsfo÷
! gbL lgoGq0f sfo{ !$=%) )&(÷*) sf] & ls=dL= cfof]hgf
cGt ;Dd
@ afof d"n gx/ @@=#) ,, $=* ls=dL= cfof]hgf
lgdf{0f ug]{
# 8'08'jf zfvf gx/ &*=^$ ,, !! ls=dL= cfof]hgf
lgdf{0f ug]{
$ bfof d"n gx/ tyf @(=#! ,, ^=@ ls=dL= cfof]hgf
cGo zfvf k|zfvf
gx/ lgdf{0f ug]{
% hUuf clwu|x0f sfo{ !@=!) ,, !! x]S6/ cfof]hgf

#=@ aaO{ l;“rfO cfof]hgf


alb{of lhNnfsf] s/Lj #^,))) x]S6/ If]qkmndf l;FrfO ;'ljwf k'¥ofpg] p2]Zosf;fy
aaO{ l;FrfO cfof]hgf cGtu{t ljleGg lqmofsnfkx¿ ;~rfngdf 5g\ . g]kfn ;/sf/n]
cGt/f{li6«o ljsf; ;+:yf -IDA_ sf] ;+nUgtfdf lj=;+=@)@$ b]lv cWoog yfngL u/]sf] /
;+o'Qm /fi6« ;+3Lo ljsf; sfo{qmdsf] cfly{s ;xof]udf ;DkGg ePsf] o; cfof]hgfsf] k"j{
;DefJotf cWoog k|ltj]bgdf aaO{ gbLeGbf k"j{df s/La !(,))) x]S6/ tyf klZrddf
@!,))) x]S6/ hldgnfO{ l;FrfO of]Uo egL lgwf{/0f ul/Psf] lyof] .

o; cfof]hgfsf] k|yd r/0fcGtu{t /fhdfu{df k'n;lxtsf] afFw -Weir Cum Bridge_ lgdf{0f
sfo{ lj=;+= @)$( ;fndf ;DkGg ul/Psf] ;fy} %=% ls=dL= nfdf] d"n gx/sf] ;'?sf] v08
  15
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

lj=;+=@)%) ;fndf ;DkGg u/L k/Dk/fut ?kdf ls;fgåf/f ;~rflnt a'9L s'nf], dem/f
s'nf], /fhs'nf] / wwjf/ s'nf]dfkm{t s/La $,))) x]S6/ If]qdf l;FrfO k'¥ofpFb} cfPsf] 5 .

aaO{ gbLdf ;fOkmg, 9f]9/L gx/ tyf gx/ ;+/rgfx¿sf] lgdf{0f sfo{ cf=j=@)^&÷^* df
z'¿ eO{ cf=j=@)^(÷&) df ;DkGg ug]{ nIo lnPsf]df ;fOkmg tyf ln+s gx/ / cGo gx/
;fO{kmgx¿sf] lgdf{0f ;DkGg eO{ k/Dk/fut ?kdf s'nf]x¿sf] ;+/rgfaf6 9f]9/L tyf hDtL
au{bftkm{ kfgL ;~rfng eO{ ;s]sf] cj:yfdf @)&! >fj0f @* b]lv #) ;Ddsf] af9Ln]
Ifltu|:t l;FrfO{ ;+/rgf @)&# c;f/ ;Dddf k'gMlgdf{0f ;DkGg eO;s]sf] 5 .

cfof]hgfsf] nIo
alb{of lhNnfsf] #^))) x]S6/ -k"j{df s/La @!,))) x]S6/ tyf klZrddf !%,))) x]S6/_
s[lifof]Uo e"lddf l;FrfO ;'ljwf k'¥ofpg] .

cfof]hgf cjlwM z'? cjlw cf=j= @)$%÷$^ b]lv @)^(÷&) ;Dd, ;+zf]lwt sfo{tflnsf
cg';f/ cf=j= )*@÷*# ;Dddf ;DkGg ug]{ .

cfof]hgfsf] nfutM cfof]hgfsf] nfut cg'dfg ¿= @*&=39 s/f]8, ;+zf]lwt cg'dfg


¿=!*(^=#) s/f]8 /x]sf] 5 .

cfof]hgsf k|d'v lqmofsnfkx¿


d"n gx/ lgdf{0f -ls=ld=_ –k'j{ tkm{ ##=(& tyf klZrd tkm{ $!=)* / hDtL ju{bf tkm{
!%=(% u/L -hDdf (! ls=ld=_

zfvf÷pkzfvf÷k|zfvf gx/ lgdf{0f -ls=ld=_ – #!# ls=ld=


gx/ ;+/rgf lgdf{0f
k'jL{ d"n gx/ – VRB 41, DUP 32, PUP 27, CUP 14, Aqueduct 2, Escape 3, Spillway 5
klZrd d"n gx/ – VRB 24, DUP 3, PUP 1, CUP 3, Aqueduct 1, Escape 3, Escape 2
l;+lrt If]qsf] ljsf; / lj:tf/M l;+lrt If]q jrfj6 sfo{ #@ ls=ld=
8«]g]h, ;le{; /f]8 lgdf{0f nufotsf sfo{x¿

cf=j= @)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l x]8jS;{ ! uf]6f,
l d"ngx/ *)=@* ls=dL= lgdf{0f,
l zfvf÷pkzfvf gx/ @#%=^# ls=dL=,

16
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l af9Laf6 Ifltu|:t If]q tyf ;+/rgf ;+/If0f sfo{ @%=@% ls=dL=,


l ;fOkmg lgdf{0f tyf af9Laf6 Ifltu|:t ;fOkmg k'gM lgdf{0f !)) k|ltzt .

cf=j= @)&*÷&( df ;DkG‍g ePsf lqmofsnfkx¿


l d"n gx/df yk ^*) ld6/ lgdf{0f ;DkG‍g,
l l;Flrt If]q÷af9Laf6 Ifltu|:t If]q tyf ;+/rgf ;+/If0f #=#% ls=dL= ;DkG‍g,
l zfvf, pkzfvf tyf k|zfvf gx/ lgdf{0f @^=*# ls=dL= ;DkG‍g,
l gx/÷;+/rgf dd{t ;Def/ sfo{ @5 k|ltzt ;DkG‍g,
l gx/ ;~rfng, hndfkg tyf u]h lgdf{0f @) k|ltzt ;DkG‍g,
l gbL tyf l;FrfO k|0ffnLsf] lj:t[t ;j]{If0f÷;DefJotf cWoog sfo{ * uf]6f ;DkG‍g .

xfn cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vf k/]sf d'Vo ;d:ofx¿M


l x/]s jif{ & dlxgf gx/df kfgL ;~rfng ug{'kg]{ ePsf]n] afFsL % dlxgfdf gx/
lgdf{0f sfo{sf] k|ult jflif{s nIo cg';f/ xfl;n ug{ ufx|f] x'g',
l hUuf k|flKtdf ;fdflhs tyf k|s[ofut hl6ntf /xg',
l /fli6«o lgs'Gh If]qleq cfof]hgf k/]sf]n] dfgj, oflGqs pks/0f, ;fdfu|L 9'jfgL /
cfjfudgdf cj/f]w x'g',
l gbLhGo lgdf{0f ;fdfu|L 9'ª\‍uf, lu§L / afn'jfsf] cefj /xg',
l lah'nL, OG6/g]6, 6]lnkmf]g, ;jf/L ;fwg tyf cGo cfjZos ;|ft] ;fwgsf] ;d:of /xg',
l d'cfAhf b/ lgwf{/0fdf sl7gfO,
l jlb{of lhNnfsf] ljleGg efudf af9L, e"Ifo, 8'jfg / s6fgsf] ;d:of tyf af9L,
8'afg / em/gfsf] kfgL lgsf;sf] ;d:of,
l vl/b u'?of]hgfn] k|If]k0f u/] cg';f/sf] jflif{s ah]6 ljlgof]hg gx'g' .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿M


l hnkof{K‍ttfsf] b[li6sf]0fn] jif}{e/L e/kbf]{ l;FrfO ;]jf k'¥ofpg e]/L aaO{ 8fOe;{g
sfo{sf] sfof{Gjog;Fu ;dfgfG‍t/ x'g] u/L l;Flrt If]q ljsf; / lj:tf/ nufotsf
sfo{x¿sf] k|of; eO/x]sf],
l hUuf clwu|x0f sfo{nfO{ k|efjsf/L agfpg ;fk]If?kdf hUuf clwu|x0f sfo{df
cfjZos ;xof]u / ;dGjo eO/x]sf],
l /fi6«sf] k|fyldstf qmddf /x]sf] of]hgfx¿sf] af/]df gLltut ?kn] jg tyf jftfj/0f
dGqfno, cy{ dGqfno Pj+ pmhf{, hn;|f]t tyf l;FrfO dGqfnoaLr ;dGjosf] k|of;
eO/x]sf],

  17
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l gbLhGo lgdf{0f ;fdfu|Lsf] nflu :yfgLo tx, lhNnf ;dGjo ;ldlt alb{of / alb{of
/fli6«o lgs'~h;Fu ;dGjo eO/x]sf],
l aaO{ gbL l:yt x]8jS;{df ljB't pknAw gx'Fbf u]6x¿ ;~rfngdf ;d:of ePsf]n]
g]kfn ljB't k|flws/0f u'nl/of;Fu ;dGjosf] k|of; eO/x]sf],
l aaO{ l;FrfO cfof]hgfsf] k"jL{ tyf klZrdL d"ngx/x¿ l/df]l8\nË / lgdf{0f sfo{
;DkGg eO/x]sf] ;Gbe{df pknAw x'g] kfgLsf] ;d'lrt ;b'kof]u u/L pTkfbg j[l4
ub}{ hLljsf]:t/ j[l4 ug]{ tkm{ PsLs[t sfo{qmdx¿ nfu" ug]{ k|of; eO/x]sf] .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=@ df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=@M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


:jLs[t ah]6 ck]lIft lhDd]jf/ lgsfo
qm=;+= lqmofsnfk ;do;Ldf
-s/f]8df_ pknlAw ÷dxfzfvf
! hUuf clwu|x0f !% cf=j= aaO{ l;FrfO aaO{ l;FrfO
@)&(÷*) cfof]hgfsf] cfof]hgf
;Dd s'nsdf08
@ l;Flrt If]q÷ af9Laf6 @$=@@ ,, If]q #^,))) ,,
Ifltu|:t If]q tyf x]S6/ dWo
;+/rgf ;+/If0f @#,^)) x]S6/
# l;Flrt If]q ljsf; !^=!! ,, sdf08 If]qdf ,,
tyf lj:tf/ sfo{ l;FrfO ;'ljwf
k'lu;s]sf],
$ d"ngx/ lgdf{0f sfo{ !% ,, ,,
afFsL dWo
tyf l/df]8ln+ª
#,))) x]S6/
% zfvf÷ pkzfvf gx/ ^!=(% ,, yk sdf08 ,,
lgdf{0f sfo{ If]qdf l;FrfO
^ gx/ ;~rfng, #=% ,, ;]jf lj:tf/ ,,
hndfkg tyf u]h eO{ sdf08
lgdf{0f If]q @^,^))
& gx/÷;+/rgf dd{t $ ,, x]S6/ k'Ug]. ,,
;Def/ sfo{

18
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

#=# /fgL hd/f s"nl/of l;“rfO cfof]hgf


/fgL hd/f s"nl/of cfof]hgfaf6 s[ifsx¿åf/f Jojl:yt / ;~rfng /fgL, hd/f / s"nl/of
l;FrfO k|0ffnLsf] !$,#)) x]S6/, gofF l;Flrt If]q ljsf; cGtu{t nDsL lj:tf/sf] ^)))
x]S6/ tyf ky/}of gbLb]lv sfG›f gbL;Ddsf] !*,))) x]S6/ u/L s'nhDdf #*,#)) x]S6/
hldgdf jif}{el/ l;FrfO ;]jf pknAw u/fpg] p2]Zo /x]sf] 5 . /fgL hd/f s"nl/of l;FrfO
k|0ffnL g]kfnsf] ;'b"/ klZrd k|b]z, s}nfnL lhNnfdf cjl:yt s[ifsx?af6 lgdf{0f u/L
Joj:yfkg ;d]t ul/Psf] ;j} eGbf 7"nf] l;FrfO k|0ffnL xf] . o; k|0ffnLsf] kfgLsf] >f]t
s0ff{nL gbLsf] klZrdL eËfnf] em/xL gfnf /x]sf] 5 . o; k|0ffnLsf] lgdf{0f s/La ! ;o
jif{cufl8 yf? ;d'bfosf] cys k|of;af6 ePsf] xf] .

o; k|0ffnLsf] blIf0fL efudf l;FrfO ug{ /fgL l;FrfO k|0ffnL, dWo efudf hd/f l;FrO{
k|0ffnL / pQ/L efudf s"n/Lof l;FrfO k|0ffnL Joj:yf ePsf] b]lvG5 . oL k|0ffnLx¿sf]
Joj:yfkg cf–cfˆgf] k|0ffnLsf] hnpkef]Qmf ;+:yf -s'nf] ;+:yf_ /x]sf] / oL tLg} k|0ffnLsf]
;+o'Qm Jo:yfkg tyf ;dGjosf] nflu /fgL hd/f s"n/Lof hn pkef]Qmf ;+:yf /x]sf] 5 .

cfof]hgfsf] nIoM
l d"n gx/M %@ lsnf]ld6/,
l zfvf gx/M !@% lsnf]ld6/,
l k|zfvf gx/M &)) lsnf]ld6/,
l #*,#)) x]S6/ hldgdf jif}{e/L l;rfO{ ;]jf pknAw u/fpg]
l $=&! d]ufjf6 laB't pTkfbg eO{ lgld{t l;FrfO k"jf{wf/sf] lgoldt dd{t ;Def/;d]t
x'g] .

cfof]hgfsf] cjlwM cf=j @)^&÷^* b]lv @)&$÷&% ;Dd /x]sf]df ;+zf]lwt sfo{tflnsf
cg';f/ cf=j @)*)÷*! ;Dd /x]sf] .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfg ?M !@#& s/f]8 ;+zf]lwt cg'dfg ¿= @&&)=@$ s/f]8 /x]sf] .

ah]6sf] ;|f]tM
g]kfn ;/sf/M !& ca{ %^ s/f]8 &@ nfv
j}b]lzs >f]t -ljZj a}+s_M ( ca{ (% s/f]8 %! nfv

  19
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgfsf] k|d'v lqmofsnfkx¿


l ;fO{8 OG6]s lgdf{0f,
l d"n gx/ tyf ;+/rgf lgdf{0f,
l lkm8/ gx/ tyf xfO8«f]kfj/ lgdf{0f,
l yk l;Flrt If]q lj:tf/ -nDsL lj:tf/_,
l zfvf gx/ k'g:yf{kgf, k'n tyf sNe6{ lgdf{0f,
l s0ff{nL gbL lgoGq0f sfo{ .

cf=j= @)&&÷&* ;Dd ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l OG6]ssf] u]6 h8fg tyf c6f]d]zg sfo{ ;DkGg,
l hnljB't lgdf{0ftkm{ On]S6«f]d]sflgsn tyf xfO8«f]d]sflgsn sfo{ afx]s cGo ;Dk"0f{
sfo{ ;DkGg,
l nDsL la:tf/ gx/sf ;Dk"0f{ r]g]hdf gx/ lgdf{0f sfo{ z'¿ Pj+ ;+/rgf lgdf{0f
clGtd r/0fdf k'u]sf],
l s0ff{nL gbLsf clt cfjZos Pj+ hf]lvdo'Qm 7fpFdf gbL lgoGq0f sfo{ ;DkGg -#=*@
ls=dL=_,
l cGo gbLx¿df gbL lgoGq0f sfo{ ;DkGg -8lNkmg Pl/ofM !=$# ls=dL=, rf]/L / /f]/f
gbLM &=&* ls=dL=_,
l ljZj a}+ssf] C0f ;xof]udf ;~rfng l;Flrt If]q arfj6 sfo{, sdf08 If]q ljsf;
sfo{ / ;'kl/j]Ifs sG;N6]G6 sfo{sf nflu cGt/f{li6«o :t/sf] vl/b sfo{ ;DkGg .

cf=j= @)&*÷&( df ;DkG‍g ePsf lqmofsnfkx¿


l OG6]ssf] u]6 c6f]dfOh];g sfo{ ;DkGg u/L lgolGqt kfgL gx/df 5f]8\g ;Sg] ePsf],
l ^%=!$ ls=dL nDsL lj:tf/ gx/ lgdf{0f sfo{ clGtd r/0fdf /x]sf],
l /fgL hd/f s"n/Lof l;FrfO k|0ffnLdf k|0ffnL cfw'lgs/0f sfo{ cGtu{t #% j6f
;+/rgfx¿ ;DkGg . ;fy} #) lsld u|fe]lnË sfo{ ;DkGg ePsf],
l ky/}of gbLdf l;Flrt If]q arfj6 sfo{ cGtu{t @&)) ld6/ ;DkGg,
l klxnf] r/0fdf 5'6 ePsf ;+/rgfx¿ dWo Pp6f k'nsf] lgdf{0f ;DkGg,
l @)&* sflt{s dlxgfdf cfPsf] af9Lsf] sf/0f zfxLk'/ If]qdf t6aGw km'6fO{ s0ff{nL
gbLn] wf/ kl/jt{g ubf{ l6sfk'/ gu/kflnsfdf hgwgsf] Iflt ePsf] x'gfn] ;f]
7fpFdf 7"nf 7"nf 9'Ëfx¿ k|of]u u/L t6aGw lgdf{0f u/L af9Laf6 ;'/lIft agfPsf] .

20
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

xfn cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf d'Vo ;d:ofx?M


l hn ljB't pTkfbgaf6 k|fKt x'g] /fhZj afF8kmfF8 / ljB't u[x ;~rfng tyf dd{t
;+ef/ sfo{ljlw to x'g g;s]sf],
l l;Flrt If]q arfp tyf s0ff{nL gbL lgoGq0f cGtu{t lgdf{0f ePsf ;+/rgfx¿
s0ff{nL gbLn] aufPsf] .

;d:of ;dfwfg ug{ ul/Psf k|of;x¿


t6aGw arfj6sf nflu cfsl:ds sfo{x¿ cGtu{t 7"nf 9'Ëf kfOlnª tyf af]/f / tf/hfnL
k|of]u u/]sf]. ;fy} ;f] ;d:of af/] :yfgLo tx, lhNnf k|zf;g sfof{no, lhNnf ;dGjo
;ldlt / alb{of /fli6«o lgs'~h;Fu ljleGg r/0fdf 5nkmn u/L ;d:of ;dfwfgsf] nflu
k|of; ePsf] .

cfufdL sfo{of]hgfM
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=# df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=#M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;= lqmofsnfk :jLs[t ah]6 ;do;Ldf ck]lIft lhDd]jf/ lgsfo
-s/f]8df_ pknlAw ÷dxfzfvf
! wf]a]gL vf]nf hnfwf/ @) @)*)÷*! hnfwf/ cfof]hgf
Aoj:yfkg sfo{qmd Joj:yfkg
@ pkef]Qmf ;+:yfsf] # ,, pkef]Qmfx¿ ,,
;+:yfut ljsf; ug]{ ljsf; sfo{

#=$ e]/L aaO{ 8fO{e;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgf


;'v]{t lhNnfsf] e]/Lu+uf gu/kflnsfsf] lrKn]l:yt e]/L gbLsf] kfgLnfO{ aaO{ gbLdf
kyfGt/0f u/L aaO gbLsf] l;Flrt If]qnfO{ jif}{e/L l;rfO ;'ljwf pknAw u/fpg'sf]
;fy} hnljB't pTkfbg ug]{ d'Vo nIo /fvL klxnf] ax'p2]ZoLo cfof]hgf æe]/L aaO{
8fOe;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgfÆ sf] ?kdf cfof]hgf sfof{no jL/]G›gu/, ;'v]{tdf ldlt
@)^*÷)%÷)& df :yfkgf ePsf] lyof] . cfof]hgf lgdf{0f sfo{ cf=j= @)&!÷)&@ af6
z'? ul/Psf] lyof] / ;+zf]lwt ;dotflnsf cg';f/ cf=j= @)&(÷)*) df ;DkGg ug]{ nIo
/x]sf] 5 . o; cfof]hgf g]kfn ;/sf/sf] >f]tdf ax'p2]ZoLo hn :yfgfGt/0f cfof]hgfsf]
?kdf sfof{Gjog k|lqmof cufl8 a9fOPsf] 5 .

  21
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

o; cfof]hgfcGtu{t ;'v]{t lhNnfsf] e]/Lu+uf gu/kflnsfsf] lrKn]l:yt e]/L gbLdf s/La


!@) ld6/ nfdf] Aof/]h;lxt l8l;lN6Ë a]l;g / $Ö@) ld6/ Aof; ePsf] !@=@ ls= ld=
nfdf] ;'?Ëdfkm{t\ $) 3gld6/ k|lt ;]s]08 kfgL aaO{ gbLdf v;flng] 5 . tLg j6f @#=$
d]ufjf6 Ifdtfsf 6af{O{g dWo Ps j6f 6af{O{g dd{t ;+ef/sf] a]nfdf dfq k|of]u ug]{u/L /
afFsL b'O{ j6f 6af{O{gsf] lgoldt ;~rfngaf6 e]/Lu+uf gu/kflnsfs} xfQLvfnl:yt aaO{
gbLsf] lsgf/df $^=* d]ufjf6 ljB't pTkfbg ul/g] nIo 5 .

cfof]hgfsf] nIoM
cfof]hgf ;DkGg ePkl5 aaO{ gbLdf pknAw x'g] yk kfgLaf6 aaO{ x]8as{\; pkof]u ub}{
alb{of / afFs] lhNnfsf s/La %!,))) x]S6/ e"lddf afx|} dlxgf l;+rfO{ ;'ljwf pknAw
x'g]5 .

cfof]hgf cjlwM
z'? cjlw cf=j= @)&!÷&@ b]lv @)&%÷&^ ;Dd /x]sf]df ;+zf]lwt sfo{tflnsf cg';f/
cf=j=@)&(÷*) ;Dddf ;DkGg ug]{ .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM ¿= !^ ca{ $# s/f]8, ;+zf]lwt cg'dfg afFw tyf kfj/xfp;,
xfO{8«f]d]sflgsn tyf O{n]S6«f]d]sflgsn ;DaGwL sfo{nufotsf yk sfo{x¿sf] vr{ ;dfa]z
;d]t ¿= #^ ca{ *) s/f]8 && nfv /x]sf] .

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/

cfof]hgfsf k|d'v lqmofsnfkx¿


s_ e]/L aaO{ 8fO{e;{g cfof]hgf tkm{
l !@=@ ls= ld= ;'?Ë lgdf{0f sfo{,
l x]8jS;{ -afFw_, ;h{ ;fˆ6, k]g:6s, kfj/xfp;sf] l;len lgdf{0f sfo{,
l xfO{8«f]d]sflgsn lgdf{0f tyf h8fg sfo{,
l On]S6«f]d]sflgsn lgdf{0f tyf h8fg sfo{,
l k|;f/0f nfOg lgdf{0f sfo{,
l jftfa/0f ;+/If0f, ;fdflhs ;'wf/ tyf ;fd'bflos ;xof]u sfo{,
l hUuf k|flKt sfo{ .

22
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

v_ e]/L sf]l/8f]/ l;+rfO{ ljsf; cfof]hgf tkm{


l e"ldut÷ lnˆ6 l;+rfO{ lgdf{0f sfo{,
l l;+rfO{ s'nf] lgdf{0f tyf k'g:yfkgf ug]{ sfo{,
l l;Flrt If]q tyf OG6]s arfj6 sfo{ -t6aGwg sfo{_,

cf=j=@)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l afFw lgdf{0f :yn lrKn]df Site camp lgdf{0f ;DkGg, D/S Stilling Basin ;+/rgf
-Cutoff_ ;lxtsf] hu vGg] sfo{ tyf RCC 9nfg sfo{ ;'rf?, Coffer dam lgdf{0f
sfo{df cfjZostf cg';f/ prfO{ yk u/L Drilling tyf Grouting sf] ;d]t yk
sfo{x¿ ePsf], Settling basin sf] nflu Foundation vGg] Rock Cutting tyf Plum
Concreting sfo{sf ;fy} lrKn]df Diversion road ;DkGg ePsf], kfj/xfp; lgdf{0f
:yfgdf Excavation sfo{ eO/x]sf], Surge Shaft sf] nflu acess road with drain lgdf{0f
tyf Excavation ePsf],
l ;e]{ tyf l8hfOg;Fu} nfut cg'dfg tof/ u/L e]/L sf]l/8f]/ l;FrfO ljsf;
cfof]hgftkm{ & tyf ;fdflhs ljsf; sfo{qmdtkm{ yk * j6f Pj+ klxnfsf] &^ u/L
;–;fgf ;d]t s'nhDdf (! j6f of]hgfx¿sf] v/Lb k|lqmof ;DkGg Pj+ ;Demf}tf eO{
kl/rfng eO{;s]sf],
l /}s/ hUufsf] d'cfAhf /sd lgwf{/0f eO{ s/La *=!!$ x]S6/ -ut cf=j= )&^÷)&&
df &=&* x]S6/ / rfn' cf=j= )&&÷)&* df )=##$ x]S6/_ hUufsf] d'cfAhf ljt/0f
ul/Psf] tyf P]nfgL hUufsf] xsdf @@=*! x]S6/ P]nfgL hUufsf] d'cfAhfsf] af/]df
cfjZos lg0f{o tyf sfof{Gjogsf nflu ;dGjo tyf kxn eO{/x]sf] tyf 5'6 hUuf
olsg ug]{ sfo{ ePsf] .

cf=j= @)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l g]kfndf g} klxnf] k6s TBM d]lzgsf] ;kmn k|of]u u/L !@=@) ls= ld= 6g]n lgdf{0f
sfo{ ;DkGg ePsf] / ldlt @)&*÷!@÷@$ -07th April, 2022_ df o; cfof]hgfaf6
Performance Certificate ;d]t hf/L e};s]sf],
l afFw tyf kfj/xfp; ;+/rgfsf] l;len lgdf{0f sfo{ cGtu{t
n afFw lgdf{0f :yn lrKn]df afFwsf] hDdf ^ j6f Bay dWo] Bay 1 / @ sf] nflu D/S

Spillway, Stilling Basin, U/S Floor sf] hu vGg] sfo{ tyf Divide Wall ;lxtsf] RCC
9nfg sfo{ ;'rf? /x]sf],
n Coffer dam lgdf{0f sfo{df cfjZostf cg';f/ prfO{ yk ul/Psf],

l Settling basin, Intake Pj+ Forebay ;+/rgf lgdf{0fsf nflu Foundation vGg] -Rock
cutting_, Plum Concreting tyf RCC 9nfg ug]{ sfo{ e}/x]sf],

  23
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

n x]8jS;{ ;fO{6 lrKn]l:yt l5Gr' hfh/sf]6 ;8s v08sf] Diversion road lgdf{0f
;DkGg ePsf],
n lrKn] vf]N;L Diversion lgdf{0f sfo{sf] klxnf] r/0fsf] sfo{ ;DkGg,
l O{n]S6«f]d]sflgsn;DaGwL sfo{sf] ICB af]nkq k|lqmofåf/f af]nkq cfJxfg eP adf]lhd
k|fKt af]nkqx¿sf] k|fljlws Pj+ cfly{s d"NofÍg ;DkGg,
l aaO{ dfg vf]nf 8fO{e;{g;DaGwL sfo{sf] lj:t[t cWoogsf nflu vl/b k|s[of k|f/De
eO{ xfn clGtd r/0fdf /x]sf],
l ;fdflhs ljsf; tyf jftfj/0fLo ;'wf/ sfo{qmd cGtu{t ljleGg k|efljt If]qdf
ePsf dfux¿ tyf cfjZostf cg';f/ l;FrfO, vfg]kfgL, t6aGw, :jf:Yo, ;'/Iff Pj+
lzIff nufotsf If]qx¿df sfo{ ub}{ cfPsf],
l cfof]hgfsf] hUuf k|flKt ;DaGwdf d'cfAhf lgwf{/0f ;ldltaf6 b//]6 lg{wf/0f eO{
/}s/ hUufsf] xsdf !)=!( x]S6/ dWo] *=!!$ x]= hUufsf] d'cfAhf ljt/0f sfo{
;DkGg ePsf] .
l e]/L sf]l/8f]/ l;+rfO{ ljsf; cfof]hgf cGtu{t xfn;Dd ;tx l;FrfOdfkm{t\ l;Flrt
If]q k'g:yf{kgf ePsf] $(%) x]= / gofF k|ljlw -lnˆ6 l;FrfO_ dfkm{t\ l;Flrt If]q
a9]sf] !$%) x]= u/L s/La hDdf ^$)) x]= hldgdf l;FrfO ;'ljwf k'u]sf] tyf
xfn;Dd !& ls= ld= gbL Joj:yfkg sfo{ eO{ s/La &) x]= hldg psf; ePsf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vf k/]sf k|d'v ;d:ofx¿M


l ;dod} >f]t Joj:yfkg gx'Fbf lgdf{0f Joj;foLsf] of]hgf / sfo{qmd tflnsfaLr
;fd~h:otf gePsf],
l o; lsl;dsf cfof]hgfdf 7'nf oGq, pks/0fsf] k|of]u ug{'kg]{ x'Fbf ;f]sf] Joj:yfkg
tyf k}7f/Ldf ;do nfu]sf],
l ;fj{hlgs lgdf{0fdf vl/b P]g, lgodfjnL tyf cGo k|zf;lgs hl6ntf /x]sf],
l bIf k|fljlws hgzlQmsf] cefj /x]sf],
l hUuf k|flKtdf :yfgLo ;d:of tyf k|s[ofut hl6ntf /x]sf] ;fy} P]nfgL hUufsf]
;Gbe{df :ki6 gLlt tyf sfo{ljlwsf] cefj /x]sf],
l ag tyf /fli6«o lgs'~h If]qdf lgdf{0f;DaGwL sfo{x¿ ubf{ k|s[ofut hl6ntf /x]sf],
l o; lsl;dsf] /fli6«o uf}/jsf] cfof]hgfdf :yfgLox¿sf] w]/} dxTjfsf+IfL ck]Iff
/x]sf], To;} cg'?ksf ljleGg lsl;dsf -:jLs[t u'¿of]hgfdf gePsf_ of]hgfx¿sf]
dfu Pj+ cj/f]w x'g] u/]sf],
l o; k|s[ltsf] cfof]hgfdf lgdf{0f:yn Pj+ cfof]hgf sfof{nodf ;'/Iffsf] ;d]t r'gf}tL
/x]sf] / s]xL 36gfx¿ ;d]t ePsf],

24
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l k/fdz{bftf MGCE (International) / ECoCoDE (National) sf] cfGtl/s ljjfbsf


sf/0f @)&& df3 !( b]lv cfof]hgfdf /fli6«o k/fdz{bftf 5'l§Psf] / xfn ljb]zL
k/fdz{bftfåf/f dfq} k/fdz{sf] sfo{ e}/x]sf]df a}+lsË Ans ;d:ofsf] sf/0f k6s
k6s cj/f]w e}/x]sf] .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿M


l g]kfn ;/sf/åf/f hf/L ul/Psf] :jf:Yo;DaGwL dfkb08 ckgfO{ cfjZostfcg';f/
;DalGwt kIfx¿;Fu ;dGjo u/L lgdf{0fsf sfo{x¿ cufl8 a9fO{Psf],
l lgdf{0f Jofj;foLnfO{ cfjZos bIf hgzlQm, oGq pks/0f tyf lgdf{0f ;fdfu|Lx¿
nufotsf] plrt Joj:yfkgdf hf]8 Pj+ lgb]{zgsf ;fy} cfjZos ;dGjo ul/Psf],
l ;DalGwt lgsfodf :jLs[t b/aGbLcg';f/sf] k|ofKt k|fljlws hgzlQmsf] kbk"lt{sf
nflu cg'/f]w ul/Psf],
l hUuf k|flKt k|s[ofdf ljleGg ;d:ofx¿ cfpg] u/]sf] ePtf klg ;xhLs/0f ug{sf
nflu :yfgLo k|zf;g nufot ;DalGwt lgsfox¿;Fu ;dGjo ub}{ cfof]hgfnfO{
cufl8 a9fO{Psf] tyf P]nfgL hUufsf] ;Gbe{df :ki6 gLlt / sfo{ljlwsf nflu s]G›Lo
:t/df kxn eO{/x]sf],
l jg tyf jftfj/0f, /fli6«o lgs'~h h:tf If]qdf cfO{kg]{ ;d:of tyf sfof{Gjog k|s[of
:jLs[ltdf x'g] l9nfO{ tyf emGem6nfO{ ;s];Dd Go'gLs/0f Pj+ ;xhLs/0f ug{sf
nflu :yfgLo k|zf;g nufot ;DalGwt lgsfox¿;Fu ;dGjo ub}{ cfof]hgfnfO{
cufl8 a9fO{Psf],
l :yfgLo JolQmx¿sf] cj/f]w, ;'/Iff r'gf}tL nufot cgfjZos emGem6 h:tf
;d:ofx¿nfO{ ;s];Dd Go'gLs/0f Pj+ ;xhLs/0f ug{sf nflu :yfgLo k|zf;gsf]
;xof]udf, :yfgLo lgsfo nufot ;DalGwt kIfx¿;Fu ;dGjo u/L ;d:of ;dfwfg
ub}{ cufl8 a9]sf] ;fy} bL3{sfnLg ;'/Iff Joj:yfsf nflu s]G›Lo lgsfodf kxn
ePcg'?k cfof]hgfn] g} cfjZos ejgsf] Joj:yf u/L ;z:q k|x/L an g]kfnsf]
SofDk a;]sf] .

cfufdL sfo{of]hgfM
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=$ df ;d]l6Psf] 5 .

  25
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

tflnsf g+= #=$M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+= lqmofknfk :jLs[t ah]6 ;do ;Ldf ck]lIft lhDd]jf/ lgsfo
-s/f]8df_ pknlAw ÷dxfzfvf
! x]8jS;{sf] l;len lgdf{0f !@)=)) @)*) $!Ü af6 cfof]hgf
sfo{ cfiff9 ^%Ü k'¥ofpg]
@ kfj/xfp;sf] l;len d;fGt *Ü af6 cfof]hgf
lgdf{0f sfo{ $)Ü k'¥ofpg]
# xfO8«f]d]sflgsn ;DaGwL !)=)) ,, !^Ü af6 cfof]hgf
sfo{ $)Ü k'¥ofpg]
$ On]S6«f]d]sflgsn ;DaGwL @)=)) ,, @)Ü cfof]hgf
sfo{
% ljB't k|;f/0f )=)% ,, !))Ü cfof]hgf
nfO{g;DaGwL cWoog sfo{
^ P]nfgL hUuf *=)) @)*) cfiff9 !# x]S6/ cfof]hgf
k|fKtL;DaGwL sfo{ d;fGt
& e]/L sf]l/8f]/ l;FrfO ljsf; )=@) @)*) $# j6f cfof]hgf
cfof]hgf cGtu{tsf l;FrfO kmfNu'g
tyf gbL Joj:yfkg d;fGt
of]hgfx¿sf] vl/b sfo{
* e]/L sf]l/8f]/ l;FrfO !)=@# @)*) #! j7f cfof]hgf
ljsf; cfof]hgf cfiff9
cGtu{tsf lnˆ6 l;FrfO d;fGt
of]hgfx¿ lgdf{0f sfo{
( e]/L sf]l/8f]/ l;FrfO ljsf; !%=)) @)*) ($ j6f cfof]hgf
cfof]hgf cGtu{tsf l;FrfO cfiff9
of]hgfx¿sf] k'g:yf{kgf sfo{ d;fGt
!) e]/L sf]l/8f]/ l;FrfO ljsf; $=%) @)*) ! ls= ld= cfof]hgf
cfof]hgf cGtu{tsf gbL cfiff9 Pj+ % x]S6/
Joj:yfkg Pj+ hUuf d;fGt
psf; sfo{
!! aaO{ dfg vf]nf !=)) @)*) !))Ü cfof]hgf
8fOe;{g cfof]hgfsf] cfiff9
lj:t[t cWoog sfo{ d;fGt
26
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

#=% a'9Lu08sL hnljB't cfof]hgf


k|:tfljt a'9Lu08sL hnljB't cfof]hgf jfUdtL k|bz ] / u08sL k|bz ] sf] ;Ldf eP/ aUg]
a'9Lu08sL pkTosfdf cjl:yt 5 . o; cfof]hgfn] wflbª lhNnftkm{ ;flassf !# uflj;x¿
/ uf]/vf lhNnftkm{ ;flassf !$ uflj;x¿;d]t u/L @& uflj;x¿ k|efljt x'g5 ] g\ . o;
cfof]hgfdf nufgL clea[4L u/L d'ns ' sf] pRr lbuf] lasf; xfl;n ug]{ /0fgLlt u|x0f ub}{
wflbª / uf]/vf lhNnfdf lgdf{0f x'g] !@)) d]=jf= Ifdtfsf] hnfzoo'Qm /fli6«o uf}/jsf]
cfof]hgfsf] ?kdf /x]sf] 5 . o; cfof]hgfsf] jfw :yn lqz'nL / a'9Lu08sL gbLsf] bf]efg
a]gL3f6af6 s/La @ lsnf]ld6/ pQ/tkm{ / af+wsf] pmrfO{ @^# ld= x'g5 ] . o; cfof]hgfsf]
lgdf{0f kZrft d'ns ' sf] cfly{s–;fdflhs ?kfGt/0fsf nflu cfjZos ljB'tLo pmhf{ pknAw
u/fO{ g]kfnsf] ;d[l4sf nflu of]ubfg k'Ug]5 . cfof]hgf lgdf{0fsf] ;j{q d'Vo r'gf}tLsf] ?kdf
b]vfk/]sf] hUuf clwu|x0f, d'cfAhf tyf Ifltk'lt{ ljt/0f, k'gjf{; tyf k'g:yf{kgfsf sfo{ u/L
cfof]hgf lgdf{0fsf] ;xh jftj/0f tof/ ug{ o; PsfO{sf sfo{x¿ s]lG›t /x]sf 5g\ .

cfof]hgfsf] nIoM
!,@)) d]ufjf6 Ifdtfsf] hnfzoo'Qm hnljB't cfof]hgf lgdf{0f eO{ jflif{s #,#*# luufjf6
306f ljB't pTkfbg x'g] .

cfof]hgf cjlwM z'? cjlw cf=j= @)^(÷&) / ;DkGg x'g] cf=j= @)*#÷*$ /x]sf] 5 .

cfof]hgfsf] s'n nfutM z'? nfut cg'dfg ? @ vj{ ^) ca{ /x]sf] @%(# ldlnog cd]l/sL
8n/ -cfwf/ jif{ @)!%_ dWo jftfj/0f tyf ;fdflhs nfut s/La ? ^! ca{ /x]sf] -^!@
ldlnog cd]l/sL 8n/_ .

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/

cfof]hgsf k|d'v lqmofsnfkx¿


l d'cfAhf ljt/0fsf] sfo{ eO/x]sf],
l hUuf clwu|x0f d'cfAhf -Ifltk'lt{_ ljt/0f, k'gjf{; tyf k'g:yf{kgf sfo{x¿ .

cf=j=@)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l uf]/vf / wflbª lhNnftkm{ !#$$ /f]kgL hUufsf] ¿=! ca{ ^! s/f]8 d'cfAhf /sd ljt/0f ul/Psf],
l uf]/vf / wflbª lhNnftkm{ 3/ uf]7 nufot cGo ;+/rgf, kmnkm"n tyf af]6lj?jfx¿sf]
tYofÍ ;+sngsf] sfo{ ;DkGg eO{ tYofÍ ljZn]if0fsf] sfo{ ePsf],
l afFsL /x]sf] rqmkysf] ;e]{;DaGwL sfo{ ;DkGg ePsf] .

  27
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cf=j=@)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


cf=j=@)&*÷&(df @)&=@& /f]kgL hUufsf] d'cfAhf jfkt @) s/f]8 (^ nfv ljt/0f
ePsf] / xfn ;Dd wflbª lhNnf / uf]/vf lhNnf tkm{u/L hDdf $*,((! /f]kgL hUufsf]
d'cfAhf jfkt #$ ca{ ( s/f]8 *) nfv ljt/0f ePsf]5 .

l 3/uf]7 nufot cGo ;+/rgfx¿sf] d'cfAhf -Ifltk"lt{_ lgwf{/0f eO{, lgj]bg ;+sngsf]
sfo{ ;DkGg u/L, b'j} lhNnftkm{ $%!% hgf hUufwgLsf] hUufdf jg]sf s/Lj
@@,!^$ ljleGg k|sf/sf e}lts ;+/rgfx¿sf] Ifltk"lt{ jfkt ¿=$ ca{ ** s/f]8
31 nfv d'cfAhf ljt/0f ePsf],
l kmnkm"n tyf jf]6lj?jfx¿sf] d'cfAhf -Ifltk"lt{_ lgj]bg ;+sngsf] sfo{ ;DkGg
u/L b'j} lhNnf tkm{ s/Lj ^,$!,%@*=)) j6f ljleGg k|hfltsf] kmnkm"n tyf
jf]6lj?jfsf] Ifltk"lt{ jfkt ? (@ s/f]8 #$ nfv d'cfAhf ljt/0f ePsf] .

xfn cfof]hgf sfo{Gjogdf b]vfk/]sf k|d'v ;d:ofx¿


l k'gjf{;÷k'g:yf{kgf gLlt gx'bfF k'gjf{;÷k'g:yf{kgf;DaGwL sfo{cufl8 a9fpg g;lsPsf],
l lkmN8a's sfod ePsf nfnk'hf{ gePsf hUufsf] d'cfAhf ljt/0fdf sl7gfO{ ePsf],
l cfof]hgf lgdf{0fsf] sfo{ z'? gx'g' .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿M


l lkmN8a's sfod ePsf t/ nfnk'hf{ gePsf hUuf clwu|x0f;DjGwL cfjZos lg0f{osf]
kxn ePsf],
l k'gjf{;÷k'g:yf{kgfsf] nflu gLlt tof/ eO{ k]z ePsf] .

cfufdL sfo{of]hgfM
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=% df ;d]l6Psf] 5 .

28
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

tflnsf g+= #=%M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


:jLs[t jh]6 ck]lIft lhDd]jf/L
qm=;= lqmofsnfk ;do;Ldf pknlAw
-s/f]8df_ lgsfo
! k'gjf{; tyf k'g:yfkgf @%) rfn' cf=j= hUuf a'9Lu08sL
nufot cfof]hgfsf] nflu @)&(.*) vl/b hnljB't
hUuf vl/b ;Dd cfof]hgfsf]
@ 3/uf]7 nufot cGo $)) ,, hUuf jftfj/0f
ef}lts ;+/rgfx¿sf] vl/b d'cfAhf
d'cfAhf -Ifltk"lt{_ ljt/0f ljt/0f,
k'gjf{; tyf
# jf]6lj?jf tyf kmnkm"nsf] !#@ ,, hUuf k'g:yf{kgf
d'cfAhf -Ifltk"lt{_ ljt/0f vl/b O{sfO .

#=^ dxfsfnL l;+rfO cfof]hgf


dxfsfnL l;+rfO{ cfof]hgfnfO{ g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\n] ldlt @)&*.)*.#) df lg0f{o u/L
/fli6«o uf}/jsf] cfof]hgfdf :t/f]Gglt u/]sf] xf]. o; l;+rfO{ cfof]hgf s~hgk'/ lhNnfsf]
dx]G›gu/df cjl:yt 5 eg] o; cfof]hgfsf] kfgLsf] d"n ;|f]t dxfsfnL -6gsk'/ Aof/]h_
gbL /x]sf] 5 . ;g\ !((^ df g]kfn / ef/taLr ePsf] ;Demf}tf -Mahakali Integrated
Development Treaty_ cg'?k g]kfnn] 6gsk'/ Aof/]haf6 lxFpbdf #)) So";]s / udL{ ofddf
!))) So";]s kfgL kfpg] Joj:yf /x]sf] 5 .

cfof]hgfsf] nIoM o; cfof]hgfsf] d'Vo nIo ;tx l;FrfOaf6 @*,@@% x]S6/ / e"ldut
l;FrfO af6 %,@^% x]S6/ u/L hDdf ##,$() x]S6/ -a|xd b]j, dfnfv]tL, bf]wf/f rfFbgL,
lqe'jg j:tL_ hldgdf l;FrfO ;'ljwf k'¥ofpg] /x]sf] 5 .

cfof]hgfsf] cjlwM z'? cjlw cf=j=@)^#÷^$ /x]sf] / ;+zf]lwt sfo{tflnsf cg';f/


cf=j=@)*&÷** ;Dd ;DkGg ug]{ .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM ¿ #% ca{ /x]sf] 5 .

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/

  29
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgfsf k|d'v sfo{x¿M


l !@)) x]S6/ hUuf clwu|x0f sfo{,
l !%@ ls=dL= nfdf] d"n gx/ lgdf{0f tyf sdf08 If]q arfj6 sfo{,
l !&@ ls=dL= nfdf] zfvf gx/ lj:tf/ sfo{, !)@$ ls=dL= nfdf] k|zfvf lj:tf/ sfo{,
l d"n gx/ tyf zfvf gx/x¿df cfjZos ;+/rgf lgdf{0f sfo{ .

cf=j=@)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l 6gsk'/ d"n gx/sf] r]g]h !@±^() ;Ddsf] d"n gx/ lgdf{0f sfo{ ;DkGg ePsf],
pQm r]g]h leqsf ;fy} r]g]h @*±*)) ;Ddsf cfjZos laleGg d'Vo ;+/rgfx¿
Canal syphon–14, Drain syphon–20, VRB–31, Road bridge–2, Superpassage–4,
Animal Crossing–5, DUP–5 , Escape–1 sf] lgdf{0f sfo{ klg ;KkGg ePsf],
l r]g]h @@±!)) b]lv r]g]h @$±&)) leq lgs'~h If]qdf kg]{ @& x]S6/ hUuf k|flKt
kZrft pQm If]qleq d"n gx/ lgdf{0f sfo{ eO/x]sf] 5 .
l cfof]hgfsf] r]g]h !@±^() b]lv @#±#)) ;Dd d"n gx/ /]vf+sgleq kg]{ ;fd'bflos
jg If]qsf] @(=^) x]S6/ hUuf k|fKt ePsf], pQm If]qleqsf] ?v s6fg eO{ gx/
lgdf{0f k|lqmof ;'? ePsf],
l cfof]hgfnfO{ cfjZos kg]{ !@)) x]S6/ hUufdWo xfn;Dd hDdf !^& x]S6/ hUuf
dfq pknAw ePsf] 5 eg] aiff}{ b]lv a;f]jf; ub]{ cfPsf] !*=^) x]S6/ d"n gx/
/]vf+sgleq kg]{ P]nfgL hUufsf] Ifltk'lt{ ljt/0f ug]{ sfo{ eO{ /x]sf] 5 .

cf=j=@)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l !*% x]S6/ hUuf clwu|x0f sfo{,
l @^=@ ls=dL= nfdf] d"n gx/ lgdf{0f sfo{ -;+/rgf ;lxt_ ;DkGg,
l 6gsk'/ d"n gx/ lgdf{0fsf] sfo{ r]= !@±^() b]lv @*±*)) ;Ddsf] ltgj6f 7]Ssf
Kofs]hsf] xfn;Ddsf] ;dli6ut k|ult s/La *&Ü -hDdf !^=!! ls=dL= dWo] s/La
!#=%! ls=dL=_ ;DkGg,
l 6gsk'/ d"n gx/ r]=!@±^() b]lv r]=@*±*)) df lgdf{0fwLg cj:yfdf /x]sf
7]Ssfx¿ tyf Desilting Basin / zfvf gx/x¿sf] u'0f:t/ sfod tyf k|fljlws
;'kl/j]If0fsf] nflu k/fdz{bftf lgo'lQm sfo{sf] vl/b k|lqmof cGtu{t ;Demf}tfsf]
nflu cfXjfg ul/Psf],
l a|Xdb]j, d';]kfgL÷xfQLynf tyf km'n]nL If]qsf] %#)) x]= If]qkmndf l;rfO ;'ljwf
k'¥ofpg r]g]h )±))) b]vL r]g]h @*±*)) ;Dddf kg]{ @@ j6f zfvfx¿ lgdf{0f
sfo{sf] vl/b sfo{sf] nflu af]nkq cfXjfg ul/Psf],

30
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l @)) x]S6/ If]qkmndf l;rfO ;'ljwf k'¥ofpg bf]wf/f rfFbgLsf] sGhef]hdf lnˆ6
l;FrfOsf] nflu af]nkq cfXjfg ul/Psf],
l r]=)±))) b]lv @*±*)) ls=dL= ;Ddsf @@ j6f zfvf gx/x¿ Desilting Basin sf]
Flushing Channel / bf]wf/f rfFbgL d"n gx/sf] r]= )±))) b]lv !±@)) ls=dL=;Dd
sf] gx/ lgdf{0f /]vfÍgleq kg]{ s/La !$ x]= Registered ePsf hUuf k|flKtsf] nflu
ldlt @)&(÷)@÷@( ut] uf]/vfkq /fli6«o b}lgsdf ;"rgf k|sfzg ul/Psf] . pQm
hUufx¿sf] d'cfAhf b/ /]6 lgwf{/0fsf] nflu pk–;ldlt u7g eO{ b/ /]6 ;Íng
qmddf /x]sf],
l l;Flrt If]q arfj6 -CAP_ sfo{ cGtu{t hf]ua'8f gbLdf s/La &%) ld= t6aGw
lgdf{0f sfo{ ul/Psf],
l 6gsk'/ d"n gx/sf] r]g]h @*±*)) b]lv cufl8 r]g]h $*±#)) ls=dL=;Dd
6gsk'/ d"n gx/, u'n/Lof d"n gx/ tyf s}nfnLsf] dfnfv]tL If]q / bf]wf/f rfFbgL
d"n gx/ lgdf{0f sfo{sf] nflu g]kfn– ef/t af]8{/b]lv s/La !^ ls=dL=;Ddsf]
Design Review u/fO{ Report k|fKt ePsf],
l 6gsk'/ d"n gx/sf] r]g]h @*±*)) b]lv cufl8 r]g]h $*±#)) ls=dL=leq kg]{
!) cf]6f ;fd'bflos ag h+un If]q #&=##% x]S6/ ef]ulwsf/ tyf ?v lj?jf s6fg
5kfg;DaGwL kmfO{n jg ljefudf k'u]sf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf k|d'v ;d:ofx¿


l hUuf clwu|x0f / d'cfAhf ga'‰g] ;d:of,
l d"n gx/ ;fd'bflos jg lgs'~h If]qdf kg]{ / jg If]qsf lgod sfg"gx¿ k"/f ug]{
emGeml6nf] k|lqmof,
l gbLhGo kbfy{sf] clgolGqt lsl;daf6 pTvgg ubf{ gx/ ;+/rgfx¿df c;/ k'uL
/x]sf] .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿


jg sfof{no / :yfgLo lgsfox¿;Fu ;dGjog eO{ sfo{ cl3 al9/x]sf] .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=^ df ;d]l6Psf] 5 .

  31
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

tflnsf g+= #=^ cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+= lqmofsnfk :jLs[t ah]6 ;do;Ldf ck]lIft pknlAw lhDd]jf/ lgsfo÷
-s/f]8df_ dxfzfvf
! 6gsk'/ d"n gx/ !% @)*) # ls=ld d"n hn;|f]t tyf
lgdf{0f sfo{ c;f/ gx/ lgdf{0f l;FrfO ljefu ÷
d;fGt dGqfno
@ d"n gx/ ;+/rgf % @)*) !) j6f d"n hn;|f]t tyf
lgdf{0f sfo{-gx/ c;f/ gx/ ;+/rgf l;FrfO ljefu ÷
lgdf{0f sfo{_ d;fGt lgdf{0f dGqfno
# zfvf gx/ lgdf{0f !% @)*) !) ls=ld zfvf hn;|f]t tyf
sfo{ / gx/ lgdf{0f c;f/ gx/ lgdf{0f l;FrfO ljefu ÷
sfo{, a|Dxb]j If]qsf d;fGt dGqfno
@@ zfvf gx/ _
$ zfvf gx/df ( @)*) !) j6f zfvf hn;|f]t tyf
;+/rgf lgdf{0f c;f/ gx/ ;+/rgf l;FrfO ljefu ÷
sfo{ d;fGt lgdf{0f dGqfno
% l8l;lN6Ë a]l;g $) @)*) l8l;lN6Ë j]l;g hn;|f]t tyf
tyf lnÍ gx/ c;f/ tyf HR/CR l;FrfO ljefu ÷
lgdf{0f sfo{ d;fGt lgdf{0fsf] $%Ü dGqfno
sfo{ ;DkGg ug]{
^ hUuf clwu|x0f !^= &% @)*) !$ x]S6/ hUuf hn;|f]t tyf
c;f/ clwu|x0f l;FrfO ljefu ÷
d;fGt dGqfno
& ;tx l;FrfO k'Ug % @)*) lnˆ6 l;FrfO hn;|f]t tyf
g;Sg] :yfgx¿df c;f/ k|0ffnL lgdf{0f l;FrfO ljefu ÷
lnˆ6 l;FrfO d;fGt sfo{ ;DkGg ug]{ dGqfno
k|0ffnL lgdf{0f sfo{
* l;Flrt If]q tyf & @)*) @ ls=dL= df hn;|f]t tyf
;+/rgf arfj6 c;f/ hf]ua'9f If]q l;FrfO ljefu ÷
sfo{ -hf]ua'9f d;fGt arfj6 dGqfno
gbLaf6 l;Flrt If]q sfo{ ug]{ .
arfj6 sfo{_

32
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

#=& ;'gsf]zL dl/g 8fO{e;{g ax'p2]ZoLo cfof]hgf


afudtL l;+rfO{ cfof]hgfaf6 l;+rfO{ eO/x]sf] /f}tx6 / ;nf{xL lhNnfsf] $%,^)) x]S6/
hldg ;d]t afudtL l;FrfO of]hgfsf] l;Flrt If]q af/f, /f}tx6, ;nf{xL, dxf]Q/L, wg'iff
lhNnfx¿sf] hDdf !,@@,))) x]S6/ hldgdf jif}{e/L e/kbf]{ l;FrfO ;]jf pknJw u/fpg' o;
cfof]hgfsf] d'Vo p4]Zo ePsf] ;fy} #!=)& d]ufjf6 ljB't pTkfbg ug]{ ;xfos p4]Zo /x]sf]
5. h; cGtu{t l;Gw'nL lhNnfsf] v'sf]{6 ahf/af6 @ ls=dL= dfly / ;'gsf]zL–tfdfsf]zL
bf]efgaf6 s/La (%) ld= tn ;'gsf]zL gbLdf Aof/]h lgdf0f{sf ;fy} OG6]s, l8;]G8/ tyf
!#=# ls=dL= 6g]naf6 ^& So'd]S; -^& 3g ld6/ k|lt ;]s]G8_ kfgL dl/g vf]nfsf] afofF
lsgf/df lgdf{0f x'g] kfj/xfp;df v;flng]5 .

cfof]hgfsf] nIoM
afudtL l;FrfO of]hgfsf] l;Flrt If]q ;lxt af/f, /f}tx6, ;nf{xL, dxf]Q/L, wg'iff
lhNnfx¿sf];d]t u/L hDdf !,@@,))) x]S6/ hldgdf e/kbf]{ l;FrfO ;'ljwf k'¥ofpg'sf
;fy} #!=)& d]ufjf6 ljB't pTkfbg ug]{ .

cfof]hgfsf] cjlwM cf=j= @)&#÷&$ b]lv cf=j= @)*@÷*# ;Dd .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM ¿= $^ ca{ !( s/f]8 #( nfv .

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/÷j}b]lzs ;xof]u

cfof]hgsf k|d'v sfo{x¿M


l x]8jS;{, OG6]s, l8;]G8/ a]l;g, kfj/ xfp;, xfO8«f]d]sflgsn nufotsf lgdf{0f sfo{,
Relocation, clkm; lgdf{0f nufot cGo l;len sfo{,
l 6g]n, ;h{ 6\of+s lgdf{0f sfo{,
l On]lS6«sn, On]S6«f]d]sflgsn / 6«fG;ld;g nfO{g lgdf{0f sfo{,
l dl/0f gbL lgoGq0f sfo{,
l cWoog÷cg';Gwfg tyf k/fd;{ ;]jf .

cf=j=@)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l cfof]hgfsf] Detail Feasibility Study Report :jLs[t ePsf],
l cfof]hgfsf] vl/b u'?of]hgf :jLs[t ePsf],
l jftfj/0fLo k|efj ljZn]if0f -Environmental Impact Analysis_ k|ltj]bg :jLs[t
ePsf],

  33
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cf=j=@)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l /fd]5fk lhNnf cGtu{tsf] 8'jfgdf kg]{ hUuf clwu|x0fsf] ;DaGwdf hUufsf] d"NofÍg
;DkGg eO{ d'cfAhf ljt/0fsf] sfo{ eO/x]sf],
l ;'?Ë lgdf{0f sfo{sf] 7]Ssf ;Demf}tf ;DkGg eO{ 7]s]bf/ cfof]hgf :yndf kl/rfng
ePsf]. TBM Inlet Portal, Segment plant, Crushing plant, TBM Platform, Batching Plant,
Starter Tunnel sf] lgdf{0f sfo{ ;DkGg ePsf], TBM Re–engineering sfo{ ;DkGg eO{
TBM sf] ;fdfgx¿ snsQf aGb/ufx x'Fb} g]kfn cfpg] qmddf /x]sf] s]xL ;fdfg
cfof]hgf :yndf cfOk'u]sf] tyf TBM Backup System sf] h8fg sfo{;DkGg eO{ TBM
Assembly at site -h8fg sfo{_ z'¿ ePsf],
l x]8js{;\, kfj/xfp;, ;h{;fˆ6, jL=kL= /fhdfu{ Realignment sf ;fy} xfQL6f/ hldg
psf; sfo{sf] ;d]t nfut cg'dfg ljefuaf6 :jLs[t ePsf] / ;f]xL Headworks
Package cGtu{tsf] PQ notice ldlt @)&( c;f/ @$ ut] k|sfzg ePsf],
l ;fdflhs ljsf; cGtu{tsf sfo{x¿ ug{sf] lglDt :ynut dfu ;+sng sfo{ ePsf]
tyf k|efljt If]qsf afl;GbfnfO{ l;k ljsf; tflnd tyf cjnf]sg e|d0f sfo{
;DkGg ePsf],
l ;'gsf]zL tyf tfdfsf]zL gbL lgoGq0f sfo{sf nflu ljefu tyf cof]hgfsf] k|ltlqmof
k/fdz{bftfnfO{ k7fOPsf]df ;f]xL cg'?k k/fdz{bftfaf6 k'gM k]z ePsf] . dl/0f
gbL lgoGq0f sfo{sf] nfut cg'dfg tof/ eO{ :jLs[ltsf] nflu ljefudf k]z
ePsf]df ljefuaf6 :ynut lg/LIf0fsf] tof/L eO/x]sf] . 8'afg k|efljt If]qdf lnˆ6
l;FrfOx¿sf] Project Appraisal ljefuaf6 ePsf] / o;sf] nfut cg'dfg :jLs[tL
tyf af]nkq cfJxfgsf] tof/L ePsf],
l jL=kL= /fhdfu{ Realignment l8hfOg ;8s ljefuaf6 :jLs[t k|fKt ePsf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf k|d'v ;d:ofx¿M


l /fd]5fk lhNnftkm{sf] 8'afg If]qsf] hUuf clwu|x0f sfo{df s]xL ;d:of ePsf],
l k/fdz{bftfsf] lgo'lQmdf l9nfO{ x'g uPsf],
l bft[ lgsfo / ljleGg ;/f]sf/jfnf lgsfox¿ ;Fusf] ;dGjo / ;xof]u ckof{Kt /xg',
l cfof]hgfaf6 jL=kL= /fhdfu{, dbg e08f/L /fhdfu{sf] s]xL efu Divert ug{' kg]{ tyf
/fd]5fksf] xfQL6f/df /x]sf] dfemL a:tLsf] Land Reclamation ug{' kg]{,
l lgdf{0f ;fdu|L pTvgg If]q cem} lgSof]{n x'g g;s]sf] .

34
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x?M


l ljleGg txdf k6s k6s 5nkmn eO{ d"No lgwf{/0f sfo{ ;DkGg eO{ d'cfAhf ljt/0f sfo{ eO/x]sf],
l o; cfof]hgfaf6 ;a} ;/f]sf/jfnf lgsfox¿;Fu k|efjsf/L ;dGjo u/L sfo{cufl8 a9fOPsf],
l jL=kL= /fhdfu{sf] Realignment Plan sf] ;DaGwdf ;8s ljefuaf6 l:js[tL lng] sfo{ ePsf],
l dbg e08f/L /fhdfu{sf] Realignment Plan e}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnoaf6
:jLs[t lng] sfo{ ePsf],
l /fd]5fksf] xfQL6f/df /x]sf] dfemL a:tLsf] Land Reclamation sfo{sf] nflu k|efljt
If]qsf afl;Gbf;Fu ;dGjofTds a}7s ePsf] / ;f] sfo{sf] nfut cg'dfg Headworks
Package cGtu{t hn;|f]t tyf l;FrfO ljefuaf6 :jLs[t ePsf],
l ;f]sf] ;dfwfgsf nflu /fi6«klt r'/]–t/fO{ dw]z ;+/If0f ljsf; ;ldltsf] ;xdltdf
gbLhGo kbfy{ pTvgg\ tyf ;+sng sfo{ ePsf] .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=& df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=&M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+= lqmofsnfk :jLs[t ah]6 ;do;Ldf ck]lIft lhDd]jf/
-s/f]8df_ pknlAw lgsfo÷dxfzfvf
! hUuf @% >fj0f, ef›, hUuf cfof]hgf
clwu|x0f sfo{ c;f]h, k'if, df3 clwu|x0f sfo{
;DkGg x'g]
@ ;'?ª lgdf{0f !*% >fj0f – c;f/ $ ls=dL= cfof]hgf
sfo{ ;'?ª lgdf{0f
x'g]
# x]8jS;{ / !^=$# >fj0f – c;f/ @Ü x]8jS;{ cfof]hgf
ljB'tu[x / ljB'tu[x
lgdf{0f sfo{ lgdf{0f x'g]
$ jftfj/0fLo !) >fj0f – c;f/ /fd]5fk tkm{sf] cfof]hgf
Joj:yfkg % j6f lnˆ6
of]hgf l;FrfO of]hgf
;DalGw sfo{ lgdf{0f x'g]
% gbL lgoGq0f @) >fj0f – c;f/ % ls=dL= dl/g cfof]hgf
sfo{ gbL lgoGq0f
sfo{ x'g]

  35
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

#=* ldn]lgod Rofn]~h Psfp06 g]kfn ljsf; ;ldlt


-ljB't k|;f/0f cfof]hgf_
g]kfn ;/sf/ / cd]l/sL ;/sf/L lgsfo ldn]lgod Rofn]Gh skf]{/];g -Millennium
Challenge Corporation_ aLr g]kfndf pmhf{ / oftfoft If]qsf k"jf{wf/ ljsf;sf nflu
MCC n] %)) ldlnog cd]l/sL 8n/ cg'bfg ;xfotf pknAw u/fpg];DaGwL ;Demf}tf
-Compact Agreement_ ;]K6]Da/ !$, @)!& df eP cg'?k ;f]sf] sfof{Gjogsf nflu ljsf;
;ldlt P]g cGtu{t ldn]lgod Rofn]Gh Psfp06 g]kfnsf] u7g ePsf] 5 . ;Demf}tf cg';f/
ljz]if u/L cGtb]{zLo ljB'tk|;f/0f nfOg lgdf{0f / ljsf;df cd]l/sfn] s/La ¿= ^) ca{
g]kfnL ?k}ofF cg'bfg lbg] h;dWo s]xL /sd ;8s dd{t / cGo ljifodf vr{ x'g]5 .
;Demf}tfcg';f/ g]kfn ;/sf/n] klg k"jf{wf/ ljsf;df s/La ¿= !% ca{ ?k}ofF nufgL ug]{
k|fjwfg /x]sf] 5 .

g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifbsf] cflZjg %, @)&% z'qmaf/ a;]sf] a}7sn] ;/sf/n] cd]l/sfsf]
ldn]lgog Rofn]Gh skf]{/];gsf] ;xof]usf b'O{ cfof]hgfnfO{ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgf 3f]if0ff
u¥of] . cd]l/sL ;xof]udf lgdf{0f ug{ nfluPsf sf7df08f}sf] nK;Lkm]bLb]lv wflbªsf]
uN5L–/ftdf6] k|;f/0f nfOg / bdf}nL–e/tk'/–a'6jn k|;f/0f nfOg lgdf{0f cfof]hgfnfO{
/fli6«o uf}/jsf] cfof]hgfsf ¿kdf ;"rLs[t ug]{ lg0f{o ul/Psf] xf] .

cfof]hgfsf] nIoM @*( lsnf]ld6/ cfGtl/s -$)) s]=eL=_ tyf @# lsnf]ld6/ cGt/b]zLo
-Go"–a'6jn–;'gf}nL_ k|zf/0f nfO{g / # j6f ;a–:6]zg lgdf{0f ug]{ .

cfof]hgfsf] cjlwM cfof]hgf sfof{Gjogsf] r/0f -EIF_ df uPkZrft % aif{sf] x'g] .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM cd]l/sL 8n/df %!=(!s/f]8 -g]kfnL ?k}of ^!@%=&& s/f]8_

ah]6 ;|f]tM g]kfn ;/sf/ / j}b]lzs

g]kfn ;/sf/M cd]l/sL 8n/ !@=)( -g]kfnL ?k}ofF !$ ca{ @^ s/f]8 ^@ nfv_

a}b]lzs Pdl;l;M cd]l/sL 8n/ #(=*@ s/f]8 -g]kfnL ?k}ofF $^ ca{ (( s/f]8 !%nfv_

cfof]hgfsf k|d'v sfo{x¿M


s_ $)) KVA sf] #!% ls=dL= 8an ;ls{6 6«fG;ldzg nfOg lgdf{0f,
v_ # j6f ;a–:6]zg lgdf{0f .

36
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cf=j=@)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l /ftfdf6] ;a–:6]zgsf nflu hUuf clwu|x0f / d'cfAhf ljt/0f sfo{ ;DkGg,
l ;fem]bf/L sfo{qmd cGtu{t cfof]hgf nfu"x'g] :yfgLo txsf hgk|ltlglw
Pj+ ;/f]sf/jfnf;Fusf] 5nkmnsf] cfwf/df o; cfof]hgfaf6 ;~rfng x'g]
lqmofsnfkx¿sf] of]hgf tof/,
l jftfj/0fLo k|efj d'Nof+sg k|ltj]bg :jLs[t,
l ?v s6fgsf nflu ;DalGwt dGqfnodf cg'/f]w u/L k7fOPsf],
l k'gjf{; sfo{of]hgf / hLljsf]kfh{g k'g:yf{kg of]hgf tof/ ePsf],
l ljB't lgodg cfof]u;Fusf] cfof]hgf sfof{Gjog ;Demf}tf x:tfIf/,
l ;fdflhs tyf n}+lus ;dfj]zL sfo{of]hgf :jLs[t,
l Trafficking–In–Person -TIP_ Risk Management Plan tof/,
l ;8s d'NofÍg ;j]{If0f ;DkGg,
l k|f/lDes Ol~hlgol/Ë l8hfOg ;DkGg .

cf=j= @)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l 6«fG;ldzg nfOgsf] #) ls=dL= cltl/Qm v08sf] ;e]{sf] ;Demf}tf ;DkGg e} sfd
cl3 al9/x]sf],
l /ftfdf6] ;a–:6]zgsf nflu lhljsf]kfh{g k'g:yf{kgf sfo{qmd -LRP_ sf] ;Demf}tf
;DkGg e} cl3 al9/x]sf],
l ;fd'bflos jg pkef]Qmf ;d'xsf] sfo{of]hgf tof/,
l /ftdf6] ;a–:6]zgsf nflu hUuf clwu|x0f / d'cfAhf ljt/0f sfo{ clGtd r/0fdf,
l 6«fG;ldzg nfO{g tyf ;a–:6];gsf nflu af]nkq;DaGwL sfuhft -IFB_ tof/
e};s]sf],
l k|;f/0f nfO{g k'gjf{; sfo{of]hgf -RAP_ tyf lhljsf]kfh{g k'g:yf{kgf sfo{qmd -LRP_
sf nflu k|:tfj d'Nof+sg eO/x]sf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf d'Vo ;d:ofx?M


l /ftfdf6] ;a–:6]zgsf nflu hUuf clwu|x0f ug]{ qmddf lkmN8a'sdf /x]sf] $ j6f
lsQfsf] hUuf clwu|x0fsf] ljifo cbfntdf ljrf/flwg /x]sf] . hUufsf] lg0f{o x'g
afFsL /x]sf],
l lgdf{0f ;fdfu|Ldf ePsf] d'No j[l4n] cfof]hgfsf] nfutdf j[l4 x'g ;Sg],
l 6«fG;ld;g nfO{g ?6df hUuf clwu|x0f nufotsf sfddf :yfgLosf] cj/f]w .

  37
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x?M


l vr{ ldtJolotftkm{ cfof]hgfn] Wofg s]lG›t u/]sf],
l ;/f]sf/jfnf;Fusf] 5nkmnnfO{ lg/Gt/tf lbO{Psf] .

cfufdL sfo{of]hgfM
l 6«fG;ld;g nfOg k'gjf{; sfo{ of]hgf -RAP_ / lhljsf]kfh{g k'g:yf{kgf sfo{qmd
-LRP_ ul/g],
l gofF ljt/0f nfO{g lgdf{0f tyf Ifdtf clej[l4sf nflu l8hfO{g / lgdf{0f 7]Ssf
nufO{g],
l gofF ljB'tLo vfg]kfgL ljt/0f k|0ffnL nflu l8hfO{g 7]Ssf nufO{g],
l cfof]hgf k|efljtIf]qsf JolQmx¿sf] Ifdtf clej[l4sf nflu k/fdz{ ;]jf k|fKt ul/g] .

#=( klZrd ;]tL hnljB't kl/of]hgf


lgoldt / e/kbf]{ ?kdf laB't pTkfbg / lat/0f u/L cfGtl/s dfusf] k"tL{ tyf laB't
Aofkf/ la:tf/ ug{'kg]{ cfjZostf /x]sf] 5 . o;sf nflu cfof]hgfsf] tNnf] tl6o If]qdf
/x]sf] P;= cf/= ^ ;d]tnfO{ ;dfa]z u/L hnfzoo'Qm kzlrd ;]tL tyf P;= cf/= ^
hnlaB't cfof]hgfaf6 !,@)) d]ufjf6 laB't pTkfbg Ifdtf /x]sf] of] cfof]hgf /fli6«o
uf}/jsf] cfof]hgfsf] ?kdf /x]sf] 5 .

cjl:yltM ;'b"/klZrd k|b]z l:yt 8f]6L, a}t8L, 88]Nw'/f / aemfË lhNnf .

cfof]hgfsf] nIoM ;]tL gbLdf !,@)) d]ufjf6 Ifdtfsf] hnljB't cfof]hgf lgdf{0f ug]{ .

cfof]hgf cjlwM cfof]hgf z'¿ jif{M cf=j=@)^&÷^* cfof]hgf ;DkGg x'g] jif{ to x'g afFsL .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM ¿= !$*) ldlnog cldl/sL 8n/ -bf]>f] nufgL ;Dd]ngdf
k|:t't ul/Psf]_ .

;+zf]lwt cg'dfgM ¿= !#@) ldlnog cldl/sL 8n/ -nufgL af]8s { f] $& cf}+ a}7sn] /fli6«o
of]hgf cfof]usf pkfWoIfsf] ;+of]hsTjdf u7g u/]sf] cWoog ;ldltsf] k|ltj]bg adf]lhd ._

ah]6sf] >f]tM ;fj{hlgs–lghL–;fem]bf/L

38
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgf ljsf;sf nflu xfn;Dd ePsf k|d'v sfo{x¿


ldlt @)&%÷!@÷)! df a;]sf] nufgL af]8{sf] k}+tL;f} a}7ssf] lg0f{ofg';f/ dfr{ @)!( df
;DkGg bf];|f] nufgL ;Dd]ngdf klZrd ;]tL hnljB't kl/of]hgf -&%) d]ufjf6_ / SR–6
hnljB't kl/of]hgf -$%) d]ufjf6_ 5'§f5'§} tyf ;+o'Qm ¿kdf Show Case u/L kl/of]hgf
ljsf; / sfof{Gjog k|lqmof cufl8 a9fpgsf] nflu cfzokq dfu ul/Psf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf k|d'v ;d:ofx?M


l klZrd ;]tL hnfzoo'Qm hnljB't kl/of]hgf ljsf;sf] nflu k6s k6s ePsf
k|of;x¿ ;kmn x'g g;ls/x]sf],
l k|ultsf] lgoldt cg'udg tyf ;xhLs/0fsf sfo{x¿ x'g'kg]{ b]lvPsf] .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿M


l nufgL af]8{sf] %! cf}+ tyf %@ cf}+ j}7sx¿af6 dxTjk"0f{ lg0f{ox¿ ePkZrft
kl/of]hgf ljsf; sfo{ cufl8 a9\g] ck]Iff ul/Psf],
l @)&(.$.@# df a;]sf] af]8{sf] afpGgf} a}7sn] :jLs[t u/]sf] ;dembf/Lkqdf x:tfIf/
;DkGg ePsf]df oyf;dodf ;j]{If0f cg'dltkq hf/L u/L cWoogsf] sfo{ cufl8
a9fpg'kg]{ b]lvPsf] .

cfufdL sfo{of]hgfM
g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\ -d=k=a}=;+= (÷)&(_ sf] ldlt @)&(÷@÷#! sf] a}7ssf] lg0f{o
adf]lhd NHPC Limited, A Government of India Enterprise Sector 33, Faridabad ;Fu &%)
d]ufjf6 Ifdtfsf] klZrd ;]tL hnfzoo'Qm kl/of]hgf tyf $%) d]ufjf6 Ifdtfsf] ;]tL
gbL–^ hnljB't kl/of]hgf jftf{åf/f sfof{Gjog ug{ ;dembf/Lkqsf] Joj:yf tyf ljBdfg
sfg"gL k|fjwfgadf]lhd ;j]{If0f cg'dltkq k|bfg ug]{ tyf ;f]sf] lgoldt cg'udg ug]{ .

#=!) uf}tda'å cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf


s/La ^) jif{sf] cfGtl/s ljdfg:yn ;~rfngsf] Oltxf; af]s]sf] uf}tda'4 ljdfg:yn
!%)) ld= nDafO{ / #) ld= rf}8fO{sf] wfjgdfu{nfO{ :t/f]Gglt u/L ICAO Code B / C sf
hxfhx¿ h:t} ATR 72 –500, CRJ–700 p8fg cjt/0f ug]{ #))) dL= nDafO{ #) dL= rf}8fO{
wfjgdfu{ ;lxt cGt/f{li6«o 6ld{gn ejg agfpg] nIo lnO{ @)&!÷&@ df z'¿ ePsf]
cfof]hgf xf] . o; ljdfg:yn UNESCO sf] ljZj ;Dkbf ;"rLdf ;dfj]z eujfg uf}td
a'4sf] hGde"ld n'lDagLaf6 sl/a @$ ls=dL=sf] b'/Ldf ePsf]n] klg o; ljdfg:ynsf]
dxTj 5 . o;} cg'?k g]kfn ;/sf/n] PlzofnL ljsf; a}+ssf] ;xof]u tyf cfˆgf] >f]taf6

  39
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

o; ljdfg:ynsf] :t/f]GgtL sfo{ u/L eujfg uf}td a'4sf] hGde"ld ljZje/ lrgfpg]
k|of; u/]sf]5. ljZjsf af}4 wdf{jnDaLx¿ Pjd\ cGo ko{6sx¿nfO{ n'lDagL e|d0fdf
k|ToIf ;xof]u k'Ug], wfld{s ko{6gsf] dfWodaf6 ;d[4 /fi6« lgdf{0f ug{ ;xof]u k'Ug],
xjfO{ ko{6s Pjd\ ofq'x¿nfO{ ;xof]u k'¥ofpg], /f]huf/L l;h{gf ug]{, b]zsf] Psdfq rfn'
cGt/f{li6«o ljdfg:ynsf] j}slNks ljdfg:ynsf] ?kdf;d]t ef}uf]lns ;xhtfsf sf/0f o;
ljdfg:ynnfO{ cGt/f{li6«o ljdfg:ynsf] ?kdf :t/f]Gglt ug]{ sfo{ cufl8 a9fOPsf] xf] .

cfof]hgfsf] nIoM b]zdf P/x]sf] sdfq cGt/f{li6«o ljdfg:ynsf] xjfO{ rfk sd ug]{ u/L
cGt/f{li6«o ko{6gsf] ;+Vof a9fO{ ko{6g k|j4{gdf ;xof]u u/L b]zsf] cfly{s ljsf; ug]{ .

cfof]hgfsf] cjlwM z'? cjlw cf=j= @)&!÷)&@ b]lv ut cf=j= @)&*÷)&( sf] k';
d;fGt;Dddf ;DkGg ug]{ .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM nfut cg'dfg ;+zf]lwt;lxt ¿=^ ca{ *@ s/f]8 /x]sf] .

cfof]hgfsf k|d'v sfo{x¿


l nDafO{ #))) ld6/ rf}8fO{ ^) ld6/ sf] wfjgdfu{ lgdf{0f ug]{,
l rf/j6f Link Taxiway 6\ofS;L j] tyf k|zf;sLo ejg, sG6«f]n 6fj/ lgdf{0f ug]{ ,
l cGt/f{li6«o hxfhsf nflu kfls{Ë If]q -Pk|f]g_ lgdf{0f ug]{,
l cGt/f{li6«o 6ld{gn ejg tyf cfjZos pks/0fx¿ h8fg ug]{,
l k]l/ld6/ /f]8, cfjZos 8«]g]h, km]lG;Ë, kmfo/ lalN8Ë, kfgL 6\ofÍL, sf/ kfls{Ë If]q
lgdf{0f sfo{,
l Communication, Navigation ;DaGwL pks/0fx¿sf] h8fg ug]{ .

cfof]hgf ljsf;sf nflu xfn;Dd ePsf k|d'v sfo{x¿


pNn]lvt sfo{x¿ ;DkGg eO{ ldltM @)&( h]7 @ ut]af6 ljdfg:yn Jofj;flos ?kdf
;~rfngdf cfO{;s]sf] .

#=!! kf]v/f If]qLo cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf


sf:sL lhNnfl:yt kf]v/f dxfgu/kflnsfdf ljut $) jif{b]lv clwu|x0f ul/Psf] hUufdf
If]qLo cGt/f{li6«o ljdfg:yn lgdf{0f u/L ko{6g pBf]usf] k|j4{g ug]{ o; cfof]hgfsf] nIo
/x]sf] 5 . ;g\ @)!! df cfof]hgf z'¿ eP tfklg g]kfn ;/sf/ / rLg ;/sf/ aLr C0f
;Demf}tf ePsf] ldltaf6 $ jif{leq ;DkGg x'g] cg'dfg ul/Psf] lyof] . ;g\ @)!! df
cfof]hgf z'¿ ePtf klg g]kfn ;/sf/ / rLg ;/sf/aLr @)!& dfr{df C0f ;Demf}tf

40
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

ePsf]n] ;f] ldltaf6 $ jif{leq cyf{t\ ;g\ @)@! ;Dddf ;DkGg x'g] cg'dfg ul/Psf] eP
klg ;+zf]lwt sfo{tflnsf cg';f/ cf=j= )&(÷)*) ;Dddf ;DkGg ug]{ /x]sf] 5 .

cfof]hgfsf] nIoM kf]v/fdf 4D :t/sf] cGt/f{li6«o ljdfg:yn lgdf{0f ug]{ .

cfof]hgf cjlwM z'? cjlw cf=j @)&$÷&% b]lv @)&&÷&* ;Dd /x]sf]df ;+zf]lwt
sfo{tflnsf cg';f/ cf=j= @)&(÷*) ;Dddf ;DkGg ug]{ .

cfof]hgfsf] nfutM z'? nfut cg'dfg @!%=(^% ldlnog cd]l/sL 8n/ -sl/a @@ ;o
s/f]8_,

ah]6sf] >f]tM g]kfn gful/s p•og k|flws/0f -hUuf clwu|x0f_

j}bl] zs C0fM kf]v/fdf If]qLo cGt/f{li6«o ljdfg:yn lgdf{0f ug{ rLg ;/sf/ China Exim Bank

cfof]hgfsf k|d'v sfo{x¿M


s_ 4D :t/sf] cGt/f{li6«o ljdfg:yn lgdf{0f ug]{
(Runway, Taxiway, Apron, Hangar, Isolated Parking, Terminal Building & other ancillary's
buildings)

cf=j= @)&&÷&* df ;Dkfbg ul/Psf lqmofsnfkx¿


l Major Infrastructure Construction and Installation work Completion.

cf=j= @)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


s_ Communication, Navigation, Surveillance pks/0f h8fg .
v_ Security Equipment Installation=

xfn cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf k|d'v ;d:ofx¿


l OGwg e08f/ u[x lgdf{0f sfo{ g]kfn cfon lgudaf6 7f]; ?kdf sfo{cufl8 ga9]sf],
l ladfg:yn If]qeGbf aflx/ pQ/tkm{ s/La $ ls=dL= k/ -dl0fkfn ,;]tL gbL,
sfx'Fvf]nf_ b]lv s/La %)) x]S6/ hUufsf] jiff{tsf] ;dodf aUg] kfgL, leqL ;8s
/ k[YaL /fhdfu{sf] gfnfaf6 / l;rfFOsf] gx/af6 au]/ cfpg] kfgL Pslqt eO{
ljdfg:yn If]qdf k|j]z u/L k"j{tkm{sf] ljhok'/ vf]nf glhssf] hUufdf klx/f] uO{
hldgsf] Iflt tyf cfof]hgf If]qleqsf] kfgLsf] lgsf;sf nflu agfOPsf gx/ tyf

  41
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

;+/rgf ;d]t elTsPsf]n] kfgLsf] lgsf; ug{ ;d:of k/]sf] sf/0fn] klx/f] hfg] qmd
a9\b} uPsf],
l kf]v/fsf] xfn /x]sf] :oflg6/L Nof08lkmN8 ;fO6sf] :yfgfGt/0f x'g g;Sg' .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿


l g]kfn cfon lgud;Fu lg/Gt/ j}7s a;L 5nkmn, kqfrf/ tyf kmf]g;Dks{ lg/Gt/
ub}{ cfPsf], ;f]sf] hfgsf/L g]kfn ;/sf/nfO{ u/fpFb} cfPsf],
l k|d'v lhNnf clwsf/L tyf dxfgu/kflnsf k|d'vsf] pkl:ytLdf a;]sf] a}7saf6
lg0f{o ePadf]lhd jiff{ofddf cfpg] af9L klx/f] lgoGq0fsf nflu ;d:of klxrfg Pj+
;dfwfgsf] ljsNk k]z ug{ o; cfof]hgf / ;DalGwt l;FrfO, ;8s, dxfgu/kflnsf
k|ltlglw ;lxtsf] sfo{bn u7g u/L k|fKt k|ltj]bg cg';f/ cfjZos sfof{y{ hn;|f]t
tyf l;FrfO ljsf; l8lehg sfof{nonfO{ lgb]{zg ePsf],
l af9Lsf] Joj:yfkg ug{ cfof]hgf sfof{noaf6 ljdfg:ynsf] pQ/tkm{ -klZrdb]lv
k'j{tkm{ aUg]_ cfjZos Ifdtfsf] Drainage tyf k"j{tkm{ ljhok'/ vf]nf glhs} Outlet
Structure lgdf{0f sfo{ ;DkGg u/]sf] ;fy} cTolws jiff{sf] ;dodf cfpg] enaf9LnfO{
Jojl:yt ug{ 5'§} Pp6f Escape Canal sf] lgdf{0f ul/Psf],
l kf]v/f dxfgu/kflnsfnfO{ k6s k6s kqfrf/ u/L :oflg6/L Nof08lkmN8 ;fO6sf]
:yfgfGt/0f ug{ cg'/f]w ul/Psf] / k|:tfljt 7fpFdf ;+o'Qm ?kdf lkmN8 e|d0faf6
olsg u/L sfo{ cufl8 a9fpg ldNg] egL kqfrf/ ul/Psf] .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=* df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=*M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


ck]lIft lhDd]jf/ lgsfo
qm=;+ lqmofsnfk :jLs[t ah]6 ;do;Ldf
pknlAw ÷dxfzfvf
!= cf=j= @)&(÷*) d+l;/ $ ca{ #) cS6'j/,@)@@ !))Ü g]=gf=p=k|f=
;Dddf ;dl:6ut s/f]8 /f=uf}=cf=
!))Ü ef}lts k|ult
xfl;n ug]{ .
@= yk hUuf clwu|x0f #) s/f]8 @)&( d+l;/ !))Ü g]=gf=p=k|f=
sfo{ ;DkGg ug]{ . d;fGt ;Dd /f=uf}=cf=

42
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

#=!@ lghu9 cGt/f{li6«o ljdfg:yn cfof]hgf


;g !((%df g]kfn ;/sf/n] NEPECON in association with IRAD/BDA gfds sDkgLnfO{
cGt/f{li6«o ljdfg:yn lgdf{0fsf nflu k|f/lDes ;DefJotf cWoog÷;e]{If0f ug]{ lhDdf
lbPsf]df pQm sDkgLn] ljdfg:yn lgdf{0f x'g] hUufsf] pko'Qmtf, wfjgdfu{sf] nflu
cfjZos If]qkmn, ef}uf]lns cjl:ylt e"agf]6, Po/ ?6, Po/ :k]z, jGohGt' ;+/lIft
If]q;Fusf] b'/L, b]zsf k|d"v zx/x¿;Fusf] b'/L, hUuf d'cfAhf afkt e'Qmfg ug{'kg]{ d"No,
hg3gTj, nufotsf ljljw kIfsf] d"NofÍg;lxtsf] cWoogsf cfwf/df * 7fFpsf] ;j]{If0f
u/L ;Dk"0f{ b[li6n] pko'Qm :yfgsf] ?kdf af/fl:yt 6fFluof a:tL;lxtsf] *)=$% ju{
ls=dL==sf] jg tyf a:tL If]qnfO{ pko'Qm :yfgsf] ?kdf 7x¥ofPsf] lyof] .

/fli6«o of]hgf cfof]un] ldlt @)^$÷)(÷!* df bf]>f] cGt/f{li6«o ljdfg:yn lgdf{0f


lghLIf]qsf] nufgL (BOOT Model) df lgdf{0f ug]{u/L ;"rLs[t u¥of] . ldlt @)^%÷)(÷)@
df g]kfn ;/sf/ -dlGqkl/ifb_ af6 ;+:s[lt, ko{6g tyf gful/s p•og dGqfno /
Land Mark Worldwide (LMW) aLr kl/of]hgfsf] ;DefJotf cWoog ;Demf}tf ug]{ lg0f{o
eof]. ;f]cg'?k ldlt @)^^÷!!÷@# -dfr{ )&, @)!)_ d=k=sf] lg0f{ofg';f/ ;+:s[lt ko{6g
tyf gful/s p•oog dGqfno / Land Mark Worldwide (LMW) aLr bf];|f] cGt/f{li6«o
ljdfg:ynsf] lj:t[t ;DefJotf cWoog ug]{ ;Demf}tf eO{ LMW n] @ cu:6, @)!! df
;+:s[lt, ko{6g tyf gful/s p•oog dGqfno ;dIf lj:t[t ;DefJotf cWoogsf] clGtd
k|ltj]bg klg k]z u¥of] . pQm k|ltj]bg adf]lhd @ j6f wfjgdfu{;lxtsf] Po/kf]6{ l;l6sf]
;d]t ;DefAotf cWoog u/L ^%$ s/f]8 cd]l/sL 8n/ -g]kfnL ?k}Fof s/La &)) ca{_
vr{ nfUg] cg'dfg ul/Psf] lyof] .

cfof]hgfsf] nIoM
af/f lhNnfsf] lghu9df ;'ljwf;DkGg 4F :t/sf] j}slNks cGt/f{li6«o ljdfg:yn lgdf{0f ug]{ .

cfof]hgfsf] cjlwM cf=j=@)&!÷&@ b]lv cf=j=@)*%÷*^;Dd .

cfof]hgfsf] nfutM ¿= !^%)) s/f]8 /x]sf] .

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/ / j}b]lzs ;xof]u

cfof]hgfsf] k|d'v sfo{x¿ M


cfof]hgfsf] d"Vo sfdx¿ z'? gePsf], k|f/lDes r/0fsf] sfd dfq eO/x]sf] .

  43
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cf=j= @)&&.&* ;Dddf ;Dkfbg ul/Psf s[ofsnfkx¿


l River Training work at Pasaha River ;DkGg ePsf],
l !!)–)#–)$ hUuf dWo &)–!–(–$ If]qkmn hUuf g]kfn gful/s p8\oog k|flws/0f
sfof{nosf] gfddf Nofpg] sfo{ ;DkGg,
l Airport Master Plan tof/ ePsf] .

cf=j= @)&*.&( ;Dddf ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l *)Ü River Training work at Bakaiya River tof/ ePsf],
l Airport Master Plan tof/ ePsf],
l )–!&–!# If]qkmn hUuf g]kfn gf=p=k|f=sf=sf] gfddf Nofpg] sfo{ ;DkGg ePsf] .

xfn eO/x]sf sfo{x¿


l gbL lgoGq0f sfo{,
l d'cfAhf ljt/0f sfo{,
l Preparation Of Updated Airport Master Plan .

xfn cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vf k/]sf k|d'v ;d:ofx¿


l 6fFluof a:tL Joj:yfkg,
l ¿v s6fg,
l cfof]hgfsf] df]8fln6Laf/] lg0f{o x'g g;Sg' .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿


l :yfgfGt/sf] nflu 7fpF klxrfg ul/Psf],
l :yfgLo tx -g=kf=x¿_ ;Fu 5nkmn k/fdz{ ul/Psf] .

cfufdL sfo{ of]hgf


l 6fFluof a:tL Joj:yfkg ug]{,
l Site Clearance sfo{ ;'¿ ug]{ .

#=!# /]n, d]6«f] /]n tyf df]gf]/]n ljsf; cfof]hgf -k"j{ klZrd ljB'tLo
/]ndfu{ cfof]hgf_
k"j{ d]rLb]lv klZrd dxfsfnL;Ddsf] t/fO{ If]qdf jftfj/0f d}qL oftfoftsf] ?kdf
/]ndfu{sf] ljsf; u/L :jb]zd} pTkflbt hnljB'tåf/f /]n;]jf ;~rfng ug]{ tyf lskmfotL

44
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

oftfoftsf] dfWodsf] ?kdf /]n;]jf ;~rfng u/L ;fdfg 9'jfgL tyf ofq' cf];f/k;f/df
nfUg] vr{df pNn]Vo art ug]{ nufotsf pb]Zon] of] cfof]hgfsf] :yfkgf ul/Psf] xf] .

cfof]hgfsf] nIoM k"j{ d]rLb]lv klZrd dxfsfnL;Dd t/fOsf] If]qdf /]ndfu{ lgdf{0f Pjd
;~rfngdfkm{t\ lbuf], ;'/lIft, lskmfotL / jftfj/0fd}qL oftfoftsf] kx'Fr k|bfg ug]{ .

cfof]hgf cjlwM z'? cjlw @)^%÷^^ b]lv @)*^.*& ;Dd -sfs/le§f lghu9 v08_,

cfof]hgfsf] nfut cg'udgM ¿= ( va{ %% ca{ @@ s/f]8

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/ / j}b]lzs ;xof]u

cfof]hgfsf k|d'v sfo{x¿ M


l /]ndfu{sf] 6«ofsj]8 lgdf{0f,
l /]ndfu{sf] nflu k'nx¿ tyf cGo ;F/rgf lgdf{0f,
l /]n j] :6]zg, l:nk/, /]ndfu{sf] 6«ofsj]8 tyf cGo l;Ugln+u;DaGwL sfo{,
l ;+:yfut Ifdtf clej[l4 .

cf=j= @)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l 6«ofsa]8 lgdf{0f %@=% ls ld,
l /]n j] k'n % j6f .

cf=j= @)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l 6«ofsa]8 lgdf{0f @=%) ls=dL=
l /]n j] k'n # j6f,
l yk !) j6f /]n j] k'nx¿sf] kmfp08]zg lgdf{0f ePsf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf k|d'v ;d:ofx¿


l hUuf clwu|x0f, 3/, 6x/f Ifltk"lt{sf ljjfbx¿ ;dfwfg gx'g',
l jg If]qleq /]vfÍg ePsf] :yfgx¿df lgdf{0f sfo{ cufl8 a9fpg emGeml6nf] k|lqmof,
l cfof]hgf ;DkGg ug{ 7"nf] /sd cfjZos ePsf],
l gbLhGo lgdf{0f ;fdu|L k|fKt ug{sf] nflu :yfgLo cj/f]w,
l P]nfgL hUuf, hUufsf] ef]urngdf ;d:of .

  45
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x?M


l d'cfAhf ljjfb ePsf] :yfgdf :yfgLo tx tyf lhNnf k|zf;g sfof{no;Fu ;dGjo ul/Psf],
l o'l6ln6L l/nf]s]zgsf] nflu ljB't k|flws/0fsf ;DalGwt sfof{nox¿ tyf cGo
lgsfox¿df ;dGjo ul/Psf],
l vf]nfhGo lgdf{0f ;fdfu|L k|fKt ug{sf] nflu :yfgLo lgsfox¿;Fu ;dGjo ug]{ sfo{ eO/x]sf],
l P]nfgL hUufsf] af/]df ug{'kg]{ gLltut lg0f{osf] nflu ljj/0f tof/ ul//x]sf],
l k6s k6s jftf{ u/L d'cfAhf lgwf{/0f ul/Psf] tyf ljjflbt :yfgx¿df ;dGjo e}/x]sf] .

cfufdL sfo{of]hgfM
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=( df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=(M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+= lqmofsnfk :jLs[t ah]6 ;do;Ldf ck]lIft lhDd]jf/ lgsfo
-s/f]8df_ pknlJw ÷dxfzfvf
! hogu/–hgsk'/–s'yf{– @)&( yk ! nfv g]kfn /]n j] sDklg,
ljhnk'/f /]n ;]jf df3 hg;+VofnfO /]n /]n ljefu tyf
lj:tf/ ug]{ oftfoftsf] kx'r F x'g] k//fi6« dGqfno
@ jygfxf–lj/f6gu/ @)&( df]/u+ ;'g;/Ldf /x]sf g]kfn /]n j] sDklg,
g]kfn s:6d of8{ df3 pWof]ux¿nfO /]n /]n ljefu tyf
;Dd dfnjfxs oftfoftsf] kx'rF x'g] k//fi6« dGqfno
/]n;]jf ;Grfng ug]{
# alb{jf;–lghu9 !&% @)*) yk % j6f /]nk'n /]n of]hgf sfof{no,
v08sf] 6«ofsj]8 c;f/ tyf !@ ls ld nfnaGbL tyf /]n
tyf k'nx¿ lgdf{0f 6«ofsj]8 ;DkGg x'g] d]6f« /] n] tyf df]gf]/n]
sfo{ ;DkGg ug]{ ljsf; cfof]hgf
$ lgdf{0f ;DkGg ePsf] %) @)&( d]rL dxfsfnL /]n d]6f« /] n] tyf
alb{jf;–lghu9-rf]rf_ kmfNu'0f /]ndfu{ cGt/ut df]gf]/n] ljsf;
v08df :6]zg lghu9 k"j{ tkm{ cfof]hgf, jx'alif{o
ejg nufot af+ls alb{jf; :6]zg ;xdltsf] nflu cy{
sfdx¿sf] 7]Ssf nufotsf 7]Ssf dGqfno tyf of]hgf
Joj:yfkg ug]{ Joj:yfkg x'g afFls cfof]u ;d]t
;+/rgfx¿sf] 7]Ssf
Joj:yfkg x'g] .
46
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

#=!$ x'nfsL /fhdfu{


x'nfsL /fhdfu{ lgb]{zgfno cGtu{tsf] ;Dk"0f{ ;8s ;~hfnsf] s'nnDafO{ !&(@=$@ ls=dL=
/x]sf] 5 h;dWo k"j{b]lv klZrdtkm{sf] nDafO{ (&% ls=dL= /x]sf] 5 eg] pQ/b]lv blIf0f
hf]l8g] ;xfos ;8sx¿sf] nDafO{ *!&=$@ ls=dL= /x]sf] 5 h;df yk tLgj6f ;8sx¿
-nDafO{ s/La ^% ls=ld_ ;dfj]z ePsf] x'Fbf pQ/ b]lv blIf0f hf]l8g] ;xfos ;8sx¿sf]
s'nnDafO{ **@=$@ ls=dL= /x]sf] 5 .

cfof]hgfsf] nIoM !%# ls=dL= ;8s sfnf] kq] ug]{ tyf ^) j6f k"n lgdf{0f ;DkGg ug]{ .

cfof]hgfsf] cjlwM z'? cjlw cf=j= @)^^÷^& b]lv @)*)÷)*!

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM ^% ca{ @) s/f]8

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/ / j}b]lzs ;xof]u

g]kfn ;/sf/M g]kfn ;/sf/sf] %&=@ ca{ / ef/t ;/sf/sf] -ef=¿= %ca{_ * ca{ u/L hDdf
^% ca{ @) s/f]8 ljlgof]lht

cfof]hgfsf k|d'v sfo{x¿M


l x'nfsL ;8s cGtu{tsf ljleGg ;8ssf] lgdf{0f tyf :t/f]Gglt h;df !&(@=$@
ls=dL= ;8s lgdf{0f tyf :t/f]GgtL x'g],
l x'nfsL ;8scGtu{tsf @!( j6f k"n gLdf{0f sfo{ ;DkGg x'g] .

cf=j=@)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l !$^ ls=dL= ;8s sfnf]kq] ;DkGg -nIo !$) ls=dL=_
l !^ j6f k"nsf] lgdf{0fsfo{ ;DkGg -nIo !*_

cf=j= @)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l xfn ;Dd *()=&! ls=dL= ;8s sfnf]kq] ug]{ sfo{ ;DkGg,
l xfn ;Dd !!% j6f k"n lgdf{0fsfo{ ;DkGg .

  47
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vk/]sf k|d'v ;d:ofx¿


l lrtjg /fli6«o lgs'~hleq kg]{ / lrtjg / gjnk/f;Lsf] lqj]0fL hf]8\g] !)) ls=dL=
;8ssf] /]vf+sgsf] cGof]ntfn] 7]Ssf Joj:yfkg ug{ afFsL,
l Utility relocation /Electric pole shifting df g]kfn ljB't k|flws/0f tyf g]kfn
6]lnsdaf6 ck]lIft ;xof]u gePsf] .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿


l ;8s ljefu tyf dGqfno :t/af6 jg dGqfno, /fli6«o lgs'Gh tyf g]kfn ljB't
k|flws/0f, g]kfn 6]lnsd;Fu ;d:of ;dfwfgsf] nflu cfjZos kxn tyf ;dGjo
x'g' kg]{ .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=!) df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=!)M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


:jLs[t ah]6 ck]lIft lhDd]jf/ lgsfo÷
qm=;+= lqmofsnfk ;do;Ldf
-s/f]8df_ pknlAw dxfzfvf
!= ;8s lgdf{0f @%) ls=dL= ;8s laefu
;8s sfnf]kq]
%((=)! ljsf; ;fxotf
k"n lgdf{0f ! jif{ tyf !^ j6f
@= -k'FhLut_ sfof{Gjog
sfo{ k"n lgdf{0f
;DkGg x'g] dxfzfvf

#=!% k'iknfn -dWokxf8L_ nf]sdfu{ cfof]hgf


/fli6«o oftfoft gLlt @)%* df k"j{–klZrd /fhdfu{sf] ljsNksf] ?kdf g]kfnsf] dWo–kxf8
x'Fb} k'j{b]lv klZrd;Dd ;8s lgdf{0f ug]{ pNn]v ePsf], ;f]xL adf]lhd g]kfn ;/sf/af6
k'iknfn -dWokxf8L_ /fhdfu{ gfds/0f u/L )^$÷^% af6 cfof]hgf sfof{Gjog z'?ePsf]
xf].g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\sf] ldlt @)^%÷!!÷@^ sf] lg0f{oaf6 k'iknfn /fhdfu{sf]
/]vf+sg :jLs[t ePsf] xf] . dWo kxf8sf @^ lhNnfx¿sf @!% j:tLx¿ hf]8\b} lgdf{0f x'g]
o; ;8saf6 dWo–kxf8df a;f]af; ug]{ s/La ! s/f]8 hgtf o; cfof]hgf af6 k|ToIf
nfeflGjt x'g]5g\. cfof]hgfnfO{ cf=j= )^&÷^* b]lv @ v08df ljefhg u/L dWokxf8L
k"j{ v08 -s/La &@! ls=ld_ / dWokxf8L klZrd v08 -s/La !!%* ls=ld_ u/L @ j6f
cfof]hgfaf6 lgdf{0f sfo{ eO/x]sf]df cf=j= @)&%÷&^ b]lv k'iknfn -dWokxf8L_ /fhdfu{

48
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgf lgb]{zgfno / lgb]{zgfno cGtu{t kfFr j6f of]hgf sfof{nox¿ -kfFry/, sfe|],
uf]/vf, kj{t, b}n]v_ af6 lgdf{0f sfo{ eO/x]sf] 5 | cf=j=@)^(÷&) df g]kfn ;/sf/n]
/fli6«o uf}/jsf] cfof]hgf 3f]if0ff u/L k|fyldstf ;fy sfof{Gjog e}/x]sf] 5 .

cfof]hgfsf] nIoM k"j{sf] kfFry/ lhNnfsf] lrof] eGHofËb]lv klZrdsf] a}t8L lhNnfsf]
em'nf3f6 ;Dd 8an n]g :t/df sfnf]kq] ;lxtsf] ;8s lgdf{0f ug]{ .

cfof]hgfsf] cjlwM z'? cjlw cf=j= @)^$÷^% b]lv @)&#÷&$ ;Dd, ;+zf]lwt sfo{tflnsf
cg';f/ cf=j= @)&(÷*) ;Dddf ;DkGg ug]{ .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM z'? nfut cg'dfg ?= ## ca{ #^ s/f]8, ;+zf]lwt cg'dfg ?=
*$ s/f]8 ## s/f]8 /x]sf] .

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/

cfof]hgfsf k|d'v sfo{x¿M


l !$!& ls=dL= -dWo kxf8L /fhdfu{sf] s'nnDafO{ !*&( ls=dL= dWo $^@ ls=dL=
;8s cGo cfof]hgfaf6 lgdf{0f ePsf]_ sfnf]kq] ;8s lgdf{0f .
l !#& j6f k'n lgdf{0f .

cf=j= @)&&÷&* ;Dd ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l ^%! ls=dL= sfnf]kq] ;8s lgdf{0f ePsf],
l () j6f k'n lgdf{0f ePsf] .

cf=j=@)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l !$^ ls=dL yk ;8s sfnf]kq] ;DkGg ePsf],
l # j6f k'n lgdf{0f ;DkGg ePsf],
l #! ls=ld ;8ssf] 7]Ssf Joj:yfkg ePsf],
l ljleGg !) j6f k'nx¿sf] 7]Ssf Joj:yfkg ePsf] .

o; cf=j= df % ca{ %! s/f]8 $( nfv ah]6 vr{ ePsf] .

  49
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vk/]sf k|d'v ;d:ofx¿M


l ;8s ;Ldf olsg gePsf],
l hnfzoo'Qm cfof]hgfx¿sf] k|efj,
l Ifltk'lt{ ;DaGwdf,
l ?v s6fg, Utility Relocation sfo{ emGeml6nf] x'g' .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x?M


l /]vf+sg ljjfbdf :yfgLotxx¿;Fu ;dGjo u/]sf], dfu cg';f/ /]vf+sg kl/jt{gsf
nflu l;kmfl/; u/]sf],
l hnfzoo'Qm cfof]hgfx¿af6 k|efj kg]{ :yfgx¿df k'gM/]vf+sg ePsf],
l Ifltk'lt{ ;DaGwdf 3/sf] Ifltk'lt{sf nflu l;kmfl/; u/]sf],
l ?v s6fgsf nflu jg sfof{no;Fu ;dGjo u/]sf] .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=!! df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=!!M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


lhDd]jf/
:jLs[t ah]6 ck]lIft
qm=;+= lqmofsnfk ;do;Ldf lgsfo÷
-s/f]8df_ pknlAw
dxfzfvf
! cf=j= )&(.*) M #%& (@@=($ cf=j= #%& ls=dL= of]hgf
ls=dL= yk ;8s )&(÷*) ;8s sfof{no,
sfnf]kq] ug],{ !* sfnf]kq]:t/df cfof]hgf
j6f k'n lgdf{0f ug],{ :t/f]Gglt / !* lgb]{zgfno
!#$=% ls= ld= ;8s j6f k'n lgdf{0f
7]Ssf Joj:yfkg ug]{ ul/g].

#=!^ pQ/ blIf0f -sf]zL sf]l/8f]/_ cfof]hgf


pQ/ blIf0f -sf]zL_ ;8s of]hgf gfdaf6 kl/lrt o; of]hgf vfFbjf/Lb]lv lsdfyf+sf
v08 ;Dd kb{5 . ;+vj' f;ef lhNnfsf] ;b/d'sfd vfFbjf/Laf6 pQ/tkm{sf] lrlgofF gfsfn]
lsdfyf+sfnfO{ hf]8b\ 5 . hDdf !^@ ls=dL= nDafO{ /x]sf] o; of]hgfdf !$* ls=dL= ;8ssf]
6«ofs vf]ln;lsPsf], !$ ls=dL= 6«ofs vf]Ng afFsL /x]sf] / ;f] sfd g]kfnL ;]gfn] ul//x]sf] .
oftfoft ;~rfng && ls=dL= uf]nf ahf/;Dd /x]sf] / Gravel Standard 55 ls=dL= /x]sf] .

50
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

o; of]hgf cf=j= @)^%÷^^ af6 z'? eO{ @)&(÷*) ;Dd ;Sg] nIo /flvPsf]df ;dodfg}
;DkGg gx'g] b]lvG5 . lsdfyfÍf gfsf;Fu k"jL{ g]kfnnfO{ hf]8\g] o; of]hgf -;8s_ af6
cfoft, lgof{t Jofkf/df j[l4 eO{ cy{tGqdf ;sf/fTds k|efj kfg]{ cg'dfg ug{ ;lsG5 .
o; ;8s of]hgf dfu{ x'Fb} ax'rlr{t c?0f t];|f], dflyNnf] c?0f, tNnf] c?0f ljB't u[x;Dd
hfg cfpg ;lsG5 . kfj/ xfp;;Ddsf kx'Fr dfu{ o;} of]hgf;Fu hf]l8Psf 5g\ .

cfof]hgfsf] nIoM ! g+= k|b]z cGtu{t ef/t;Fusf] l;dfgf hf]ujgLb]lv lrg;Ddsf] l;dfgf
lsdfyfÍf ;8s lqb]zLo -rLg, g]kfn / ef/t_ Jofkfl/s dfu{sf] ?kdf ;~rfng eO{ cfly{s
lqmofsnfk a9fO{ /fi6«s} cfly{s ;d[l4sf] nIo xfl;n ug]{, cfGtl/s tyf afXo ko{6g
k|j4{g ug]{, o; If]qdf pTkflbt s[lifhGo kbfy{nfO{ ;lhn} ahf/;Dd kx'Fr u/fO{ cGo
cfly{s lqmofsnfk a9fO{ /fi6«sf] pGgltsf] nIo xfl;n ug]{ .

cfof]hgfsf] cjlwM z'? cjlw cf=j= @)^%÷^^ b]lv cf=j= @)&(÷*) ;Dd, ;+zf]lwt
sfo{tflnsf cg';f/ cf=j= @)*&÷** ;Dd .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM !^ ca{ @) s/f]8, ;+zf]lwt cg'dfg ¿= !! ca{ (# s/f]8 /x]sf] .

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/ / j}b]lzs ;xof]uM j}b]lzs -gub C0f_

cfof]hgsf k|d'v sfo{x¿M


l Aofs sl6Ë, Uoflaog, Knd, d]l;g/L 6]jf kvf{n lgdf{0f,
l k'n lgdf{0f,
l Xo'd kfOk sNe6{÷ :Nofa sNe6{ lgdf{0f,
l :6f]g ;f]lnË .

cf=a= @)&&÷&* ;Dd ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l % j6f k'n lgdf{0f ePsf] .

cf=j= @)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l $ j6f k'n lgdf{0f ;DkGg eO{ oftfoft ;~rfngdf /x]sf] ! j6f k'nsf] *)Ü lgdf{0f
sfo{ ;DkGg eO;s]sf],
l !* ls=dL= Aofs s6LË,
l % ls=dL= kSsL gfnL lgdf{0f,
l @=% ls=dL= Uoflaog÷Knd÷d]l;g/L 6]jf kvf{n lgdf{0f,

  51
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l @ j6f :Nofa sNe6{ / !) Xo'd kfOk sNe6{ lgdf{0f,


l @ ls=dL= :6f]g ;f]lnË .

xfn cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vk/]sf k|d'v ;d:ofx¿M


l cToflws aiff{ / lxdkftn] ubf{ lgdf{0f sfo{ cjlw sd x'gfn] 7]Ssfx¿ ;dod}
;DkGg ug{ g;Sg',
l k|lts'ndf};dsf sf/0fn] lgdf{0f ;fdfu|L 9'jfgLdf ;d:of .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x?M


l ljefu, dGqfno nufotsf] lgsfox¿;Fu ;d:of /flvPsf] / g]kfn ;/sf/
dlGqkl/ifbsf] ldlt @)&^.)%.@@ sf] lg0f{ofg';f/ s8f r§fgL efu !$ ls=dL= g]kfnL
;]gfdfkm{t\ u/fpg] lg0f{o ePsf] / ;f] v08df o; cf=j= df @ ls=dL= 6«ofs vf]Ng]
sfo{ ;DkGg ePsf],
l lgdf{0f :yndf pTkGg ePsf ;d:ofnfO{ tTsfn ;dfwfg ul/Psf],
l :yfgLo lgsfo;Fu 5nkmn u/L lgdf{0f Joj;foLnfO{ sfo{ ;'rf? ug{ clek|]l/t
ul/Psf] .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=!@ df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=!@ cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+= lqmofsnfk :jLs[t ah]6 ;do ck]lIft lhDd]jf/
-s/f]8df_ ;Ldf pknlAw lgsfo÷dxfzfvf
!= vfFbaf/Lb]lv bf]efg;8s !!) cf=j *) p=b=-sf]zL_ ;8s
-)±)))–%)±)))_ @)&( ls=dL= of]hgf÷p=b=Jofkfl/s
sf] ljleGg ;8s ÷*) ;8s dfu{ lj:tf/ cfof]hgf
v08df -!) ls=dL=_ lgdf{0f Pj+ lgb]{zgfnfo
sfnf]kq] ug]{ sfo{ :t/f]Gglt
@= bf]efg-gofF a:tL_–a?0f eO{oftfoft p=b=-sf]zL_ ;8s
;8s v08sf] s/Lj ;~rfng of]hgf÷p=b=Jofkfl/s
!@ ls=dL= ;8s u|fe]n ;xh x'g] dfu{ lj:tf/ cfof]hgf
ug]{ lgb]{zgfnfo

52
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

qm=;+= lqmofsnfk :jLs[t ah]6 ;do ck]lIft lhDd]jf/


-s/f]8df_ ;Ldf pknlAw lgsfo÷dxfzfvf
#= vfFbaf/Lb]lv a?0f ;8s p=b=-sf]zL_ ;8s
-)±)))–*)±)))_ of]hgf÷p=b=Jofkfl/s
v08sf] ljleGg dfu{ lj:tf/ cfof]hgf
:yfgdf kSsL gfnL lgb]{zgfnfo
-s/La !% ls= dL=_
lgdf{0fsf] sfo{ u/fpg]
$= vfFbaf/Lb]lv a?0f ;8s p=b=-sf]zL_ ;8s
-)±)))–*)±)))_ of]hgf÷p=b=Jofkfl/s
v08sf] ljleGg dfu{ lj:tf/ cfof]hgf
:yfgdf Back Cutting lgb]{zgfnfo
ug]{ sfo{

#=!& pQ/ blIf0f -sflnu08sL sf]l/8f]/_ cfof]hgf


o; cfof]hgfn] gjnk/f;L lhNnfsf] u}+8fsf]6b]lv u'NdLsf] l/8L, afUn'ªsf] dfn9'Ëf, DofUbLsf]
a]gL / d':tfªsf] hf]d;f]d x'Fb} pQ/L l;dfgf sf]/nf gfsf;Dd ;8s lgdf{0f Pj+ :t/f]Gglt
ug]{ nIo lnPsf] 5 . of] cfof]hgf ;DkGg ePkl5 u}8fsf]6b]lv sf]/nf gfsf;Ddsf] $$%
ls=dL= dWo] u}F8fsf]6–/fDbL–dfn9'Ëf ;8s @$% ls=dL= ;8s lgdf{0faf6 sflnu08sL
t6Lo If]qdf cfjfudgsf] ;'ljwf k'u]sf] x'g]5 .

o; cfof]hgf @ j6f of]hgfdf ljefhg u/L lgdf{0f eO/x]sf] 5 . klxnf] cfof]hgf cGtu{t
u}+8fsf]6–/fDbL–dfn9'Ëf ;8s of]hgf kb{5 . k|f/De laGb' gjnk/f;Lsf] u}F8fsf]6 / ;dflKt
laGb' kj{tsf] dfn9'Ëf ePsf] o; of]hgfsf] hDdf nDafO{ @$% ls=dL= /x]sf] / o; dWo
@$$ ls=dL= 6«ofs v'n]sf] 5 . of] ;8sv08 gjnk/f;L, kfNkf, u'NdL, afUn'Ë, kj{t /
:ofª\hf lhNnf 5'g] u/L lgdf{0f x'g]5 .

sfnLu08sL sf]l/8f]/sf] a]gL hf]d;f]d ;8sv08 bf];|f] of]hgf cGtu{t kb{5 . k|f/De ljGb'
kj{tsf] dfn9'Ëf / ;dflKt laGb' d':tfËsf] sf]/nf ePsf] o; of]hgfsf] hDdf nDafO !*^
ls=dL= /x]sf] / o; dWo] ;Dk'0f{ 6«ofs v'n]sf] . o; ;8sv08n] kj{t, DofUbL / d':tfË
lhNnf 5f]P/ lgdf{0f x'g]5 .

  53
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgfsf] -u}+8fsf]6–/fDbL–dfn9'+uf ;8s of]hgf_ nIoM sfnLu08sL gbLsf] t6af6 blIf0f


u}F8fsf]6b]lv pQ/ afun'Ë dfn9'Ëf;Dd ;8s lgdf{0f ug]{ sfo{

cfof]hgfsf] cjlwM @)^^÷^& b]lv @)&(÷*) ;Dd

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM @$ ca{

ah]6sf] >f]tM g]kfn ;/sf/ / j}b]lzs ;xof]u

g]kfn ;/sf/ / ef/tLo Exim Bank

cfof]hgsf k|d'v lqmofsnfkx¿


l ;8s lgdf{0f @$) ls=dL= 6«ofs vf]Ng]b]lv sfnf]kq]sf] sfo{,
l ;f] ;8s v08df kg]{ k'nk'n];f lgdf{0f,

cf=j= @)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l @&( ls=dL= ;8s 6«ofs vf]Ng sfo{ ;DkGg,
l @# j6f k'n lgdf{0fsfo{ ;DkGg,
l !!@ ls=dL= sfnf]kq] ;8s lgdf{0fsfo{ ;DkGg,
l !$% ls=dL= u|fe]n ;8s lgdf{0fsfo{ ;DkGg .

cf=j=@)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l sflnu08sL sf]l/8f]/ Breakthrough ePsf],
l % j6f k'n lgdf{0fsfo{ ;DkGg,
l %^ ls=dL= sfnf]kq] ;8s lgdf{0fsfo{ ;DkGg,
l &% ls=dL= ;8s u|fe]n sfo{ ;DkGg .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vk/]sf k|d'v ;d:ofx¿M


l ?v s6fg;DaGwL :jLs[lt, 3/6x/fsf] Ifltk"lt{, ljB't kf]n :yfgfGt/0f .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x?M


l 3/6x/fsf] Ifltk"lt{ ljt/0f sfo{ eO/x]sf],
l ljB't kf]nx¿ :yfgfGt/0fsf nflu e]l/ozg :jLs[t x'g] qmddf /x]sf],
l ?v s6fgsf] nflu ;dGjo eO/x]sf] .

54
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfufdL sfo{of]hgfM
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=!# df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=!# cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+ lqmofsnfk :jLs[t ;do;Ldf ck]lIft lhDd]jf/lgsfo÷
ah]6 pknlAw dxfzfvf
-s/f]8df_
RIDP u}+8fsf]6– /fdk'/–
! lkkn8fF8f ;8sv08 ^& RIDP
sfnf]kq] ;DkGg @)*)
c;f/ !))Ü
pQ/ blIf0f %% ls=dL= ;8s ljefu
@ d;fGt
sfnf]kq] !)) -pQ/– blIf0f
# !! j6f k'n lgdf{0f ;DkGg sf]l/8f]/_

#=!* pQ/ blIf0f -s0ff{nL sf]l/8f]/_ cfof]hgf
pQ/ blIf0f-s0ff{nL sf]l/8f]/_ cfof]hgf cGtu{t lgdf{0f x'g] ;8s sflnsf]6 lhNnfsf]
s0ff{nL /fhdfu{ cGtu{tsf] v'nfn'b]lv l;ldsf]6 x'Fb} lxN;f;Dd /x]sf] 5 h;sf] nDafO{ @^*
ls=dL= /x]sf] 5 h;dWo @%(=% ls=dL= 6«ofs lgdf{0f eO{;s]sf] 5 / afFsL *=% ls=dL=
6«ofs lgdf{0f ug]{ sfd g]kfnL ;]gfn] ul//x]sf] 5| .

cfof]hgfsf] nIoM sflnsf]6 lhNnfsf] v'nfn'b]lv l;ldsf]6 x'Fb} lxN;f;Dd kSsL ;8s
lgdf{0f u/L sflnsf]6, afh'/f / x'Dnf lhNnfnfO{ /fli6«o ;8s ;+hfndf hf]8\g] ;fy} pQm
If]qsf hgtfsf] lzIff, :jf:Yo h:tf cfwf/e"t cfjZostf kl/k"lt{sf] nflu kx'Fr clej[l4
x'g], ko{6g k|jw{g x'g], :yfgLo s[lif tyf hl8a'6L pTkfbg ahf/;Dd k'¥ofpg ;xh x'g]
;fy} hgtfsf] hLjg:t/ ;'wf/ x'g] .

cfof]hgfsf] cjlwM cf=j=@)^%÷^^ b]lv @)*$÷*% ;Dd

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM ¿=^^^=!( s/f]8 Þ.

ah]6sf] ;|f]tM g]kfn ;/sf/ / a}b]lzs ;xof]u

g]kfn ;/sf/ -cfGtl/s C0f_

  55
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgfsf] k|d'v sfo{x¿M


l @^( ls=dL= ;8s lgdf{0f ug]{,
l !$ j6f k"n lgdf{0f ug]{,

cf=j=@)&&÷&* ;Dd ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


!#% ls=dL= 6«ofs lgdf{0f .

cf=j= @)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l #% ls=dL= ;8s rf}8f ug]{ sfo{ ;DkGg,
l @^# ls=dL= 6«ofs vf]Ng] sfd ;DkGg,
l @=% ls=dL= 6]jf kvf{n lgdf{0f ;DkGg,
l @ j6f sNe6{ lgdf{0f ;DkGg .

xfn cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf ;d:ofx¿M


l jiff{, lxdkft tyf hf8f] ofddf cToflws lr;f]sf] sf/0f sfd ug]{ ;do sd eO{
7]Ssfx¿ ;dodf ;DkGg x'g g;Sg',
l k'/} nDafO{df 6«ofs gv'n]sf] ;fy} 6«ofs v'n]sf] nDafOdf klg sRrL ;8s ePsf]n]
lgdf{0f ;fdu|L 9'jfgLdf s7LgfO{,
l l;ldsf]6–:ofdg] -$=% ls=dL=_ ;8sdf :yfgLon] hUufsf] d'cfAhfsf] dfu /fvL
lgdf{0f sfo{df cj/f]w u/]sf] .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿ M


l tfn's lgsfo, laefu Pj+ dGqfno ;dIf ;d:ofx¿ ;dfwfgsf nflu cg'/f]w ul/Psf],
l s8f r§fg /x]sf] *=% ls=dL= ;8s vGg cf=j= )&*÷&( df g]kfnL ;]gfnfO{ lhDdf
nufO{Psf],
l lgdf{0f :yndf cfPsf ;df:ofx¿ tTsfn ;dfwfg u/L sfo{ ;'rf? u/fO{Psf],
l lhNnf k|zf;g sfof{no tyf :yfgLo lgsfo;Fu ;dGjo÷5nkmn u/L lgdf{0f sfo{df
;xhLs/0f ul/Psf] .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=!$ df ;d]l6Psf] 5 .

56
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

tflnsf g+= #=!$ cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+= lqmofsnfk :jLs[t jh]6 ;do;Ldf ck]lIft lhDd]af/
-s/f]8df_ pknlAw lgsfo÷dxfzfvf
! ;8s rf}8f %) cf=j= ;jf/L pQ/ blIf0f -s0ff{nL_
kfg]{ sfo{ –** )&(÷*) cfjfudgdf ;8s of]hgf÷ pQ/
ls=dL= ;xh x'g] blIfg0f Jof=df=
lj=cf= lgb]{zgfno
@ sNe6{ lgdf{0f cf=j= ;jf/L pQ/ blIf0f -s0ff{nL_
ug]{ sfo{ –@) )&(÷*) cfjfudgdf ;8s of]hgf÷ pQ/
j6f ;xh x'g] blIfg0f Jof=df=
lj=cf= lgb]{zgfno
# 6]jf kvf{n cf=j= ;jf/L pQ/ blIf0f -s0ff{nL_
lgdf{0f )&(÷*) cfjfudgdf ;8s of]hgf÷ pQ/
ug]{ sfo{ –$ ;xh x'g], blIfg0f Jof=df=
ls=dL= cf+lzs lj=cf= lgb]{zgfno
?kdf klx/f]
/f]syfd x'g]
$ u|fe]n ug]{ sfo{ cf=j= ;jf/L pQ/ blIf0f -s0ff{nL_
)&(÷*) cfjfudgdf ;8s of]hgf÷pQ/
;xh x'g] blIf0f Jof=df=
lj=cf= lgb]{zgfno

#=!( sf7df08f}–t/fO{÷dw]z b|'tdfu{ cfof]hgf


sf7df08f}–t/fO{–dw]z ›'tdfu{ cfof]hgf /fhwfgL sf7df08f}nfO{ t/fO{–dw]z;Fu :t/Lo
;8s -Asian Highway Standard Primary Class A_ n] 5f]6f] b"/Ldf hf]8\g] /0fgLlts dxTjsf]
b]zs} klxnf] ›'tdfu{ xf] . o; ›'tdfu{n] 5f]6f] b"/Ldf /fhwfgL sf7df08f}nfO{ t/fO{;Fu hf]8L
ofqf tyf 9'jfgL ;xh agfpFb} /fi6«sf] cfly{s ljsf;df dxTjk"0f{ of]ubfg k'¥ofpg] ck]Iff
/flvPsf] 5 .

g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\sf] ldlt @)&$ j}zfv @! ut]sf] lg0f{oaf6 g]kfnL ;]gfnfO{ lgdf{0f
Joj:yfkgsf] lhDd]jf/L k|fKt ePsf] of] cfof]hgf ef}lts k"jf{wf/ tyf oftfoft dGqfnoaf6
ldlt @)&$ >fj0f @& ut] g]kfnL ;]gfnfO{ cfof]hgf x:tfGt/0f ePsf] xf] .

  57
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgfsf] nIoM /fhwfgL sf7df08f}nfO{ t/fO{–dw]z;Fu Asian Highway Design Standard


(Primary Class A) :t/sf] ;8sn] hf]8\g] .

cfof]hgfsf] cjwLM cf=j=@)&#÷&$ b]lv cf=j=@)*)÷*! .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM z'? nfut cg'dfgM ¿=!!^)) s/f]8,


;+zf]lwt cg'dfgM ¿=!&%!(=#^ s/f]8 /x]sf] .

ah]6sf] >f]tM
l g]kfn ;/sf/M !^=)# s/f]8 .
l g]kfn ;/sf/sf] cfGtl/s C0fM !$(=$* s/f]8 .
l j}b]lzs C0fM @*$@=#% s/f]8 .
l bft[ ;+:yfM cfO{ l8 P÷l8 lk l;M @*$@=#% s/f]8 .

cfof]hgsf k|d'v sfo{x?M


l Subgrade Formation Level ;Dd sl6Ë tyf lkmlnË sfo{ ;DkGg u/L Pavement ug]{,
l ljleGg k|sf/sf Highway Structural Wall x¿ lgdf{0f ug]{,
l 7'nf, demf}nf tyf ;fgf k"nx¿ lgdf{0f ug]{,
l ;'?Ë dfu{ lgdf{0f ug]{,
l Pl;og dfkb08 cg';f/ $ n]gsf] ›'t dfu{ lgdf{0f ug]{ .

cf=j=@)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l cGt/f{li6«o k/fdz{bftfaf6 sfo{ k|f/De,
l ;'?Ë dfu{ Kofs]h g+=! -dxfb]j6f/_ / Kofs]h g+=@ -n]g8fF8f / w]›]_ sf] af]nkq cfJxfg
ul/Psf],
l ;'?Ë dfu{ 7]Ssf ;Demf}tf ;DkGg eO{ ;'?Ëdfu{ lgdf{0f sfo{ ;'? ul/Psf],
l ;8s lgdf{0fsf] nflu 9'Ëf df6f] sl6Ë tyf lkmlnËsf] sfo{ -$ ls=dL=_ ;DkGg ePsf],
l !!%) ?v s6fg dWo] !)!# ?vx¿ s6fg ul/Psf], !#& j6f ?vx¿ s6fg ug{
gkg]{ b]lvPsf],
l ›'tdfu{sf] nflu cfjZos kg]{ afFsL *)& /f]kgL hUuf dWo] #*) /f]kgL hUuf k|flKt
ul/Psf], nlntk'/sf] vf]sgf If]qdf ljjfbsf sf/0f $@& /f]kgL hUuf k|flKt ug{ afFsL
/x]sf] .

58
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cf=j=@)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l Kofs]h g+= ! / @ sf] Design Document k|fKt eO{ k/fdz{bftfåf/f k'g/fjnf]sg u/L
ldlt @)&*÷!@÷@( ut] Approval lbO{Psf] . ;fy} b'j} Kofs]hx¿df lgDgfg';f/sf]
sfo{ ePsf] .
n Mahadevtar Tunnel -CP–1_M
l Inlet Portal:– Rt. – Canopy Construction; Lt. – 65.6m.
l Outlet Portal:– Rt.– 23.4 m; Lt. – 48.6 m.
n Dhedre Tunnel (CP–2):
l Inlet Portal:– Rt.– 78 m; Lt. – 11 m.
l Outlet Portal:– Rt. & Lt.– Halt due to service track work.
n Lendanda Tunnel (CP–2):
l Inlet Portal:– Rt. & Lt.– Halt due to service track work.
l Outlet Portal:– Rt. & Lt.– Pipe shed foundation construction.

l ›'tdfu{ v08 Kofs]h g+=# cGtu{t af]nkq 5gf}6df ;kmn ePsf Kumar–Roshan–Sichuan
JV aLr ldlt @)&*÷!)÷)# ut] 7]Ssf ;Demf}tf eP cg'?k ;f]lx ldltaf6
Commencement eO{ sfo{ k|f/De ul/Psf],
l ›'tdfu{ v08 Kofs]h g+=$ af]nkq 5gf}6df ;kmn ePsf Poly Changda Engineering
Co.Ltd. (China) aLr ldlt @)&*÷!!÷)( ut] 7]Ssf ;Demf}tf ePcg'?k ;f]xL
ldltaf6 Commencement eO{ sfo{ k|f/De ul/Psf],
l ›'tdfu{ v08 Kofs]h g+=% af]nkq 5gf}6df ;kmn ePsf CAMCE–SDLQ JV (China) aLr
ldlt @)&*÷!!÷)( ut] 7]Ssf ;Demf}tf eP cg'?k ;f]lx ldltaf6 Commencement
eO{ sfo{ k|f/De ul/Psf],
l cGt/f{li6«o af]nkq -ICB_ cGtu{t Kofs]h g+=^ -Construction of Double Lane Dual
Carriageway Standard Expressway Road, Bridge, Slope Stabilization, Interchange,
Toll Plaza and Allied Works -Ch.: 41+000 to Ch.:49+818.82_ sf] Contract ID
KTFT/ICB/WORKS/R&B/)&*÷)&(÷^ sf] ldlt @)&(÷)@÷!* ut] af]nkq -ICB_
cfJxfgsf] nflu ;"rgf k|sfzg u/LPsf]df !% -kG„_ ± & -;ft_ lbg Dofb yk eO{
;f]sf] clGtd Submission ldlt @)&(÷)$÷@# ut]sf] !@)) ah] /x]sf] . ;fy}, pQm
Kofs]hsf] Opening of Bids ldlt @)&(÷)$÷@# ut]sf] !#)) ah] ePsf],

  59
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l cGt/f{li6«o af]nkq -ICB_ cGtu{t Kofs]h g+=& -Construction of Double Lane Dual
Carriageway Standard Expressway Road, Bridge, Slope Protection/Stabilization
Works and Allied Works -Ch=M35±360 to Ch=M41±000_ sf] Contract ID
KTFT/ICB/WORKS/R&B/)&*÷)&(÷& sf] ldlt @)&(÷)@÷!* ut] af]nkq -ICB_
cfXjfgsf] nflu ;"rgf k|sfzg ul/Psf]df !% -kG„_ ± & -;ft_ lbg Dofb yk eO{
;f]sf] clGtd Submission ldlt @)&(÷)$÷@# ut]sf] !@)) ah] /x]sf] ;fy} pQm
Kofs]hsf] Opening of Bids ldlt @)&(÷)$÷@# ut]sf] !#)) ah] ePsf],
l Kofs]h g+= * sf] Design, Drawing tyf Estimate / Tender Document tof/ ug]{ sfo{
@)&( ef› d;fGtleq ;DkGg u/L af]nkq cfJxfg ug]{ u/L sfo{ cufl8 a9]sf],
l 7]Ssf ;Demf}tf cg'?k s'n !^!=!% x]S6/ If]qkmndf @,%(,$$) lj?jfx¿ j[Iff/f]k0f
ug]{ nIo /x]sf]df >fj0f @@ ut];Dddf *%=$! x]S6/ If]qkmndf ljleGg jg k|hfltsf
^&,!@$ uf]6f lj?jfx¿ j[Iff/f]k0f ul/Psf], j[Iff/f]k0f sfo{ rfn' /x]sf] / clGtd ldlt
@)&(÷)&÷)* ut] /x]sf],
l sf7df08f} lhNnfdf #–$–#–# Pjd\ nlntk'/ lhNnfdf @!–!–!–) /f]kgL hUufsf]
d'cfAhf ljt/0f ePsf] . ;fy}, xfn $)#–(–!–@ /f]kgL hUuf clwu|x0f ug{ afFsL
/x]sf],
l ;+o'Qm ?kdf ldlt @)&*÷!@÷!( ut]b]lv P]=@) ut];Dd jg tyf jftfj/0f dGqfno,
jg ljefu tyf ›'tdfu{ cfof]hgfsf] k|ltlglw ;lxtsf] 6f]nLåf/f :ynut e|d0f ePsf]
/ o; ;DaGwdf :ynut e|d0f kZrft dfggLo jg tyf jftfj/0f dGqL;dIf a}7s
a;L 5nkmn ePsf],
l cfof]hgf cGtu{t 6f]n Knfhf, /]i6 Pl/of, OG6/r]Gh tyf ;le{; 6«ofssf] r]g]h
36±))) b]lv r]g]h &@±%@( ;Ddsf] k"/s jftfj/0fLo k|efj d"NofÍg -SEIA_
cWoog sfo{sf] nflu :jLs[lt k|fKt ePsf]. ;fy}, ;f]xL d'tfljs cWoog;DaGwL
k|lqmofut sfo{ cufl8 a9fO{Psf] / pQm cWoog kZrft hUuf clwu|x0fsf] sfo{cufl8
a9fO{g] of]hgf /x]sf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf k|d'v ;d:ofx?M


l vf]sgf a'ªdtL v08 -Kofs]h – !!_ sf] hUuf clwu|x0f sfo{ :yfgLo ljjfbsf] sf/0f
clwu|x0f x'g g;s]sf] -)±))) b]lv ^±$))_,
l To; v08sf] clwu|x0f x'g afFsL $)#–(–!–@ /f]kgL hUuf xfn ;Dd clwu|x0f x'g
g;s]sf], rfn' cf=j= @)&(÷*) sf] kmfNu'0f dlxgf;Dddf clwu|x0f sfo{ ;DkGg ug]{
af/] cfjZos kxn eO{ ;'lglZrt gePdf o; Kofs]hsf] 7]Ssf Joj:yfkgdf afwf
kg]{,

60
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l ljleGg Kofs]hx¿sf] 7]Ssf Joj:yfkg ug]{ qmddf lj:t[t l8hfOg kZrft xfnsf]
ROW eGbf yk cfjZos kg]{ hUuf clwu|x0f ug{'kg]{ b]lvPsf] ;DaGwdf cGt/f{li6«o
k/fdz{bftf -Yooshin JV_ af6 k|fKt k/fdz{ cg';f/ Tunnel Portal Protection work,
Slope Stabilization, River Training, Rest Area, Toll Plaza, x]6f}+8f Interchange nufotsf
;+/rgf lgdf{0fsf] sfo{x¿sf] nflu yk hUuf Pj+ ?v s6fg sfo{ cfjZos kg{ uPsf],
l cfof]hgfsf] 7]Ssf Kofs]h Joj:yfkg ug]{ ;Gbe{df l8hfOg cg';f/ yk hUuf
clwu|x0f tyf ?v s6fg ug{' kg]{ ePsf]n] ?v s6fg tyf hUuf clwu|x0f ;DaGwL
k|lqmofut hl6ntfsf] sf/0f 7]Ssf Joj:yfkg tyf lgdf{0f sfo{ ;d]t k|efljt x'g
uPsf] .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿M


l /fli6«o of]hgf cfof]usf ;b:osf] ;+of]hsTjdf ldlt @)&& kf}if !& ut] kfFr
;b:oLo ;dGjo pk–;ldlt u7g eO{ cfjZos ;dGjo tyf kxn ePsf],
l ;+3Lo ;+;b, k|ltlglw ;ef, ljsf; tyf k|ljlw ;ldltåf/f ul7t o;
sf7df08f}–t/fO{÷dw]z ›'tdfu{ ;8s cfof]hgf cWoog pk;ldltåf/f ;d]t :ynut
lg/LIf0f u/L ljjfbaf/] cWoog tyf hfgsf/L lng] sfd ePsf],
l jg tyf jftfj/0f dGqfno, jg ljefu tyf ›'tdfu{ cfof]hgfsf] k|ltlglw ;lxtsf]
6f]nL åf/f :ynut e|d0f ePsf],
l cfof]hgf cGtu{t 6f]n Knfhf, /]i6 Pl/of, OG6/r]Gh tyf ;le{; 6«ofssf] r]g]h
#^±))) b]lv r]g]h &@±%@( ;Ddsf] k"/s jftfj/0fLo k|efj d"NofÍg -SEIA_
cWoog sfo{sf] nflu :jLs[lt k|fKt ePsf]. ;fy}, ;f]xL d'tfljs cWoog;DaGwL
k|lqmofut sfo{cufl8 a9fO{Psf] .

#=@) d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf


sf7df08f} pkTosfsf s/La #) nfv hg;+VofnfO{ b}lgs %! s/f]8 ln6/ vfg]kfgL pknAw
u/fpg] nIo /x]sf] of] cfof]hgfn] klxnf] r/0fdf l;Gw'kfNrf]ssf] d]nDrLaf6 gbL 8fO{e;{g
u/L @^ ls=dL= ;'¿ªdfkm{t\ b}lgs !& s/f]8 ln6/ kfgL kyfGt/0f ug]{ / bf]>f] r/0fsf]
sfo{qmd cGtu{t ofË|L / nfs]{ gbLaf6 b}lgs yk !&÷!& s/f]8 ln6/ -yk #$ s/f]8 ln6/_
;d]t u/L hDdf %! s/f]8 ln6/ kfgL ljt/0f ug{sf] nflu yk @ j6f ;'¿ª dfu{ lgdf{0f
u/L k|yd r/0f cGtu{t lgdf{0f ePsf] @^ ls=dL= nfdf] ;'¿ªdfkm{t\ sf7df08f} pkTosfdf
ljt/0f ug]{ ;fy} #$ s/f]8 ln6/sf] kfgL k|zf]wg s]G› lgdf{0f ul/g] nIo /x]sf] cfof]hgf
xf] .

  61
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgsf] nIoM
d]nDrL ofË|L tyf nfs]{ gbL 8fOe;{g u/L sf7df08f}+ pkTosfdf hDdf %! s/f]8 ln6/
vfg]kfgL pknAw u/fpg] .

cfof]hgfsf] cjlwM
klxnf] r/0f cf=j= @)%%÷%^ df z'¿ eO cf=j= @)&)÷&! df ;DkGg ug]{ nIo /x]sf]df
kl5Nnf] ;+zf]wgaf6 cf=j= @)&&÷&* ;Dd ;DkGg ug]{ / bf];|f] r/0f cf=j= @)*)÷*!
;Dd ;DkGg ug]{ nIo /x]sf] 5 .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM


;'? nfut cg'dfg $^$ ldlnog cd]l/sg 8n/, ;+zf]lwt–#!& ldlnog cd]l/sg 8n/ .
cfof]hgfnfO{ ;g @))* df k'g;+/rgf ul/Psf]Ù pkof]hgf ! sf] ;+;f]lwt nfut #!@=(
ldlnog cd]l/sg 8n/ /x]sf] 5 .

ah]6sf] >f]tM
l g]kfn ;/sf/M (% ldlnog cd]l/sL 8n/.
l j}b]lzs ;xof]uM -ADB, JICA, NDF_ C0f @)&=$ ldlnog cd]l/sL 8n/ .
l j}b]lzs ;xof]u cg'bfgM !)=% ldlnog cd]l/sL 8n/ .

cfof]hgfsf k|d'v sfo{x¿


pkcfof]hgf ! k|yd r/0f -l;Gw'kfNrf]s b]lv ;'Gb/Lhn ;Ddsf] sfo{x¿_
l $@ ls=dL= k|j]z dfu{ lgdf{0f,
l @& ls=dL= k|j]z dfu{ :t/ ;'wf/,
l @&=%* ls=dL= ;'?Ë lgdf{0f tyf Pp6f x]8jS;{ lgdf{0f,
l b}lgs Ifdtf !& s/f]8 ln6/ kfgL k|zf]wg s]G› lgdf{0f,
l ;fdflhs pTyfg sfo{qmd,
l jftfj/0f Joj:yfkg sfo{qmd,
l k"gjf{; sfo{qmd .

cf=j=@)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l s/La @^ ls=dL= d'Vo ;'?Ë k/LIf0f tyf ;~rfng,
l kfgL k|zf]wg -kfgL k|zf]wg s]G› efu @ lgdf{0f tyf h8fg sfo{ tyf kl/If0f_
s]G›x¿sf] ;~rfng tyf !& s/f]8 ln6/ kfgL ljt/0f,

62
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l x]8js{;sf] weir, bridge and other structures df yk *))) 3g ld6/ s+lqm6sf] sfo{
ul/Psf] . ljB'tLs/0f nufot laleGg u]6x¿ tyf cg'udg pks/0fsf] h8fg sfo{
ul/Psf], x]8js{;df h8fg ug{' kg]{ Gantry Crane, TRCM cfoft ul/Psf] . ;du|df (^
k|ltzt sfo{ ;DkGg ePsf] ef}lts lgdf{0fsfo{ ;DkGg ePsf],
l ;'?Ësf] cl86df /x]sf u]6x¿sf] h8fg sfo{ ;DkGg ePsf],
l lj1x¿af6 ;'?Ë lg/LIf0fsf] sfo{ ul/Psf],
l @)&& kmfu'g !) ut]b]lv j}slNks k|0ffnLaf6 kfgL kyfGt/0fsf] sfo{ z'? ul/Psf],
l kmfu'g @* ut] b]lv ;'Gb/Lhn kfgL k|zf]wg s]G› k"0f{ Ifdtfdf ;~rfng ug]{ sfo{
z'? ul/Psf],
l @)&* c;f/ ! ut];Dd lgoldt ?kdf ;'?Ë tyf kfgL k|zf]wg s]G› ;~rfng
ul/Psf] .

cf=j=@)&*÷)&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l /fli6«o uf}/jsf] d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgfdf @)&* c;f/ ! ut] d]nDrL gbLdf
cfPsf] csNkgLo kl/df0fsf] af9Lsf] sf/0f, cfof]hgfsf] x]8jS;{df ePsf] tyf
eljiodf x'g ;Sg] yk Ifltsf] cg'dfgnfO{ Go'gLs/0f / cfof]hgfnfO{ tTsfn
k'g:yfkg ug{ ;lsg] ;DaGwdf lj:t[t cWoog ug{ cfjZos b]lvPsf] ePklg tTsfn
ljsf; ;ldltsf] tkm{af6 lgDg cg';f/sf] sfo{x¿ ;Dkfbg ePsf],
l x]8js{;sf] 8«f]g ;e]{ ;DkGg,
l x]lnsK6/ k|of]u u/L cfof]hgfdf sfo{/t sfdbf/x¿sf] p4f/ tyf pkrf/,
l x]8js{;sf] k|ToIf lg/LIf0fsf] sfo{,
l af9L k|efljtx¿nfO{ tTsfn /fxtsf nflu x]nDa' ufpFkfnLsf, d]nDrL gu/kflnsf
tyf kfFr kf]v/L yfªkfnwfk ufpFkflnsfnfO{ sl/a ^ s/f]8 ah]6sf] ;xof]u,
l x]8jS;{;Ddsf] tTsfn kx'Fr sfod ug{ x]nDa' ufpFklnsf;Fusf] ;xsfo{df
sf7df08f}sf] ;'Gb/Lhnb]lv l;Gw'kfNrf]ssf] l/adf{;Ddsf] a}slNks dfu{sf] :t/f]Gglt
tyf @=% ls=dL= gof 6«ofs vf]Ng] sfo{,
l x]8jS;{;Dd kx'Fr ePkl5 d'Vo ;'?Ëdf yk Iflt x'g glbg u]6 g+= #* sf] lg/LIf0f
tyf yk ;'/Iffsf sfo{,
l Ifltu|:t d]nDrL k"nahf/ SofDksf] k'gM lgdf{0fsf] sfo{, SofDkdf vfg]kfgL ljB't
;'rf?,
l afUdtL gbLsf] kfgL k|of]u u/L kfgL k|zf]wg s]G›sf] ;~rfng tyf lgoldt /]vb]v,
l x]nDa' ufpFkflnsf;Fusf] ;dGjodf c:yfoL ?kdf x]8js{;Ddsf] kx'Frsf nflu
c:yfoL k'n tyf ;8s 6«of{s vf]Ng] sfo{ ePsf],

  63
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\sf] @)&*.(.#) sf] lg0f{o kZrft dfq c:yfoL ?kdf kfgL
kyfGt/0fsf] sfo{sf nflu x]8js{;sf] ;kmfO{sf] sfo{ z'? ePsf],
l u]6 g+ ! tyf ( sf] ;kmfO{sf] qmddf b]lvPsf 9'+ufx¿ g]kfnL ;]gfsf] ;xof]udf
lj:kmf]6s kbfy{ k|of]u u/L km'6fOPsf],
l cDafyfg cl86 ;'?Ë ;kmf ul/Psf] UofNy'd–cDafyfg v08sf] ;'?Ësf] kfgLaflx/
lgsflnPsf] / ;'?Ësf] lg/LIf0f ul/Psf],
l x]8js{; 8fOe;{g ;'?Ë ;kmf ul/Psf],
l u]6 g+ ! tyf ( sf] dd{t ul/Psf],
l @)&* r}q @( ut] b]lv kfgL kyfGt/0fsf] sfo{ k'gM ;'rf? ul/Psf] / @)&( a}zfv
% ut] b]lv ;'Gb/Lhn kfgL k|zf]wg s]G› k'gM ;~rfng ul/Psf],
l @)&( a}zfv !! ut]b]lv b}lgs !& s/f]8 ln6/ vfg]kfgL k|zf]wg u/L ljt/0f
ul/Psf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf k|d'v ;d:ofx¿


l af9L klx/f]sf sf/0f x]8jS;{df tyf k|j]z dfu{df Iflt ePsf],
l k|fs[lts ljkbsf sf/0f hgwgsf] Iflt Go'gLs/0fsf nflu ;'rgf k|0ffnL gx'g',
l af9L tyf klx/f]sf] ;Defjgf tyf hf]lvdsf] cWoog cg';Gwfg ljZn]if0f gx'g',
l af9Lsf sf/0f Ifltu|:t x]8jS;{sf] k'g lgdf{0fsf] nflu cWoog k|ltj]bgdf ;do
nfUg uPsf],
l cfof]hgfsf] x]8jS;{sf] k'g lgdf{0fsf nflu cfjZos kx'rdfu{ lgdf{0f, gbL lgoGq0f
h:tf sfo{sf] nflu cGt/ lgsfo ;xof]usf nflu ;dGjosf] cefj /x]sf],
l af9L kZrft :yfgLo k|efljtx¿sf dfux¿sf] ;Daf]wg ;DalGwt ;/f]sf/jfnf
lgsfox¿af6 x'g l9nfO{,
l ;fdflhs pTyfg sfo{qmdsf] sfo{ ;~rfngsf] lg0f{o x'g g;Sg' .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿


vfg]kfgL dGqfno tyf bft[ lgsfo ADB af6 cWoogsf] sfo{ eO{ /x]sf] .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=!% df ;d]l6Psf] 5 .

64
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

tflnsf g+= #=!% cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+= lqmofsnfk :jLs[t ;do ck]lIft lhDd]jf/
ah]6 ;Ldf pknlAw lgsfo
-s/f]8df_
! l/adf{–x]8jS;{ j}slNks ! sflt{s x]8jS;{ d]nDrL
dfu{sf] dd{t tyf ;'wf/ –kf}if ;Ddsf] kx'r vfg]kfgL
:yfkgf x'g] cfof]hgf
@ x]8jS;{;Ddsf] d'Vo % sflt{s x]8jS;{ d]nDrL
k|j]zdfu{sf] dd{t tyf –kf}if ;Ddsf] kx'r vfg]kfgL
;~rfng sfo{ :yfkgf x'g] cfof]hgf
# x]8jS;{sf] Upstream If]qdf hnfwf/ !% kf}if– h]7 gbL lgoGq0f d]nDrL
;+/If0f / hnfwf/ Joj:yfkg @)*) x'g] klx/f] vfg]kfgL
tyf af9L klx/f] /f]syfd gbL /f]syfd x'g cfof]hgf
lgoGq0fsf] sfo{ ;d]t
$ x]8jS;{ If]qsf] ;kmfO{ tyf !@ kf}if– c:yfO{ ?kdf kfgL d]nDrL
River Channalising, Debris df3 kyfGt/0f ug{ vfg]kfgL
Cleaning cflb sfo{ cfwf/ :yfkgf x'g] cfof]hgf
% u]6x¿sf] dd{t df3– u]6x¿ d]nDrL
kmfu'g ;~rfng ug{ vfg]kfgL
;lsg] cfof]hgf
^ ;'Gb/Lhn–cDafyfg / ^=# df3–h]7 ;'?Ëdf kfgL d]nDrL
ADS ;'?Ësf] lgl/If0f tyf @)*) ;~rfng ug{ vfg]kfgL
;~rfng sfo{ ;lsg] cfof]hgf
& wfk ef]tfª v08 ;8ssf] * sflt{s kx'Frdfu{ sf7df08f}
!) ls=dL= dWo afFsL ^ –h]7 lgdf{0f ;DkGg pkTosf
ls=dL= ;8s tyf # uf]6f @)*) x'g] yf]s
kSsL k'n lgdf{0f vfg]kfgL
cfof]hgf
* bf]>f] r/0fsf] ;'Gb/Lhn !)) sflt{s– lgdf{0f sfo{ sf7df08f}
kfgL k|zf]wg s]G›sf] lgdf{0f c;f/ ;'? ul/g] pkTosf
;'? ul/g] @)*) yf]s
vfg]kfgL
cfof]hgf

  65
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

#=@! kz'klt If]q ljsf; sf]if


kz'klt If]q ljsf; sf]if P]g, @)$$ cGtu{t cljlR5Gg pQ/flwsf/jfnf ;+ul7t ;+:yfsf]
?kdf sf7df08f}sf] kz'kltgfy dlGb/ If]qnfO{ wfld{s, ;f+:s[lts Pj+ kof{–ko{6gsf] gd'gf
If]q tyf lxGb"x¿sf] cGt/f{li6«o tLy{:ynsf] ¿kdf yk Jojl:yt ug]{ pb]Zon] cf=j=
@)&)÷&! b]lv /fli6«o uf}/jsf] cfof]hgfsf] ¿kdf sfof{Gjog eO/x]sf]5 .

cfof]hgfsf] nIoM lxGb'x¿sf] cGt//f{li6«o tLy{:yn agfpg'sf ;fy} o; If]qnfO{ wfld{s,


;f+:s[lts Pj+ kof{–ko{6gsf] gd"gf If]qsf] ?kdf ljsf; ug]{ .

cfof]hgfsf] cjlwM
z'?jft jif{M cf=j= @)&)÷&!
;DkGg x'g] jif{M cf=j=@)&*÷&(
cg'dflgt nfutM ¿= ! ca{ @& s/f]8 ;zf]lwt cg'dfg ¿= @ ca{ @& s/f]8
ah]6sf] ;|f]tM g]kfn ;/sf/

cfof]hgfsf k|d'v lqmofsnfkx¿


l cfof]hgfsf] a[xQ/ u'¿of]hgf tof/ ug]{,
l k'/ftflTjs tyf ;f+:s[lts ;Dkbfsf] cWoog–cg';Gwfg, pTvgg, ;+/If0f tyf ;Da4{g ug],{
l ejg, dlGb/sf] k|fË0f, vfg]kfgL nufotsf ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f ug]{,
l lxGb' bz{g nufot k"jL{o bz{g ;DaGwL cWoog s]G› :yfkgf ug]{,
l k|b'if0f lgoGq0f tyf afUdtLsf] hn k|jfx k|j4{g ug]{,
l kz'klt If]q;DaGwL k|rf/–k|;f/ / ;~hfnLs/0f ug]{ .

cf=j=@)&&÷)&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l kz'klt If]qsf] j[xb\ u'?of]hgf tof/ u/L k]z ul/Psf]df Revisit u/L ;/f]sf/jfnf ;u
cGt/lqmof ;d]t u/L gofF :j¿ksf] u'?of]hgf tof/ ug{ k|fljlws ;ldlt u7g eO{
sfo{ clGtd r/0fdf /x]sf],
l >L kz'kltgfysf] lgTo ef]u ksfpg] ;Qn -efG5f3/_ hL0ff]{2f/,
l k|To]s k"l0f{dfdf x'g] dxf:gfgdf dxfef]u ksfpg] ;Qn hL0ff]{2f/,
l sd bfp/faf6 zjbfx ug]{ d]lzg h8fg u/L ;~rfngdf NofOPsf] .

cf=j=@)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l d[u:ynL e"–Ifo lgoGq0f bf]>f] r/0fsf] sfo{ ;DkGg,
l cfo{3f6, uf]/vgfy, u'Xo]Zj/L bz{gdfu{ :t/f]Ggltsf] sfo{ ;DkGg,
66
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l cUgLxf]qzfnf tyf jgsfnL rf/lzjfno dd{t hL0ff]{2f/sf] sfo{ &) k|ltzt ;DkGg,
l g]kfn j]bljBf>dsf] k"jf{wf/ ljsf; / uf}/L3f6 l:yt rf/ lzjfnosf] jf]nkq
cfJXjfg ul/Psf] .

sfof{Gjogdf b]vf k/]sf k|d'v ;d:ofx¿


l kz'klt ljsf; If]qleq /x]sf] sltko ;Dkbfx¿ ax':jfldTj -u'7L ;+:yfg tyf sf]if_
df /x]sf]n] lgdf{0f sfo{df ;d:of /x]sf],
l k'/ftTj ljefu / cGo lgsfox¿sf] ;d]t ;xdlt lnO sfd ug{k' g]{ x'bF f k|lqmofut l9nfO ePsf],
l :yfgLo ;/f]sf/jfnfx¿sf] ;dGjodf sdL,
l cfof]hgf sfof{Gjogdf bIf k|fljlws hgzlQmsf] cefj /x]sf] .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿


;DalGwt lgsfo / ;/f]sf/jfnfx¿;Fu ;Dks{ / ;dGjo u/L sfo{cufl8 j9fpg] ul/Psf] .

cfufdL sfo{ of]hgf


kz'klt If]qsf] ;+/If0f tyf Joj:yfkg u'?of]hgfsf] d:of}bf tof/ ePsf] ;+:s[lt dGqfnodf
k]z ePsf], k|:tfljt u'?of]hgf :jLs[t ePdf ;f] cg'¿k k|fyldstfsf sfo{qmdx¿
sfof{Gjog ub}{ n}hfg], e"sDkaf6 Ifltu|:t ;Dkbf k'glg{df{0fsf] afFsL sfo{ ;fwg / >f]tsf
cfwf/df ;DkGg ub}{ hfg] .

e'sDkaf6 Ifltu|:t kz'klt If]q leqsf ;Dkbfx¿ dWo ljZj¿kf dlGb/, k+rb]jn ;Qn,
rG›k|sfz]Zj/ ;Qn, ah|3/ ;Qn, e'jg]Zj/L dlGb/h:tf 7"nf ;Dkbfsf] k'glg{df{0fsf]
sfd ;DkGg ug{ eg] cem} s]xL jif{ nfUg] cj:yf 5. ljZj¿kf dlGb/df /x]sf] ljzfn d"lt{
e"sDkaf6 Iflt eO{ vl08t ePsf]df ;f]sf] dd{t ;ef/ u/L h8fg sfo{ eg] ;DkGg ul/Psf]
5 / ;f] ;Qn tyf dlGb/ ;+/If0fsf] sfo{sf] 7]Ssf ;Demf}tf eO{ lgdf{0f sfo{ z'? ePsf] .

#=@@ n'lDagL ljsf; sf]if


eujfg a'4sf] kljq hGd:yn n'lDagL tyf eujfg a'4sf] hLjg;Fu k|ToIf jf k/f]If?kdf ;DaGw
/xg uPsf] ltnf}/fsf]6 -k|rLg slknj:t'_, uf]6Lxjf, lgUnLxjf, ;u/xjf, l;;lgofsf]6, s'bfg
-slknj:t'_, b]jbx -?kGb]xL_, /fdu|fd -gjnk/f;L_ k'/ftflTjs If]qsf] cGj]if0f, pTvgg\, ;+/If0f
tyf ljsf; ug{ n'lDagL ljsf; sf]if P]g, @)$@ åf/f n'lDagL ljsf; sf]if u7g ePsf] xf] .
P]gn] lglb{i6 u/]cg'?k sf]ifn] sfo{x¿ ;Dkfbg ul//x]sf] 5 . n'lDagLsf] Jojl:yt ?kdf ljsf;
ug{ ;+oQ' m /fi6« ;+3sf] ;xof]udf ;g\ !(&* df n'lDagL u'?of]hgf g]kfn ;/sf/af6 :jLs[t
ePsf] xf] . ;g\ !((% df ;DkGg ug]{ nIo lnPsf]df nlIft /sd cefjsf sf/0f xfn;Dd

  67
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

n'lDagL u'?of]hgf k"0f{?kdf ;DkGg x'g ;s]sf] 5}g . cf=j= @)&)÷&! b]lv g]kfn ;/sf/n]
n'lDagL u'?of]hgf lgdf{0f sfo{nfO{ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfdf ;dfj]z u/L k|fyldstfdf /fv]sf] 5 .
tTkZrft u'?of]hgfsf s]xL dxTjk"0f{ lqmofsnfkx¿ g]kfn ;/sf/sf] nufgLdf ;DkGg ePsf 5g\ .

cfof]hgfsf] nIoM
l ;g\ !(&* df lgld{t n'lDagL u'?of]hgf k"/f ug]{,
l n'lDagL ljsf; sf]if cGtu{t /x]sf eujfg a'4sf] hLjg;Fu k|ToIf jf k/f]If?kdf
;DaGw /xg uPsf ltnf}/fsf]6 -k|frLg slknj:t'_, uf]6Lxjf, lgUnLxjf, ;u/xjf,
l;;lgofsf]6, s'bfg -slknj:t'_ b]jbx /fdu|fd -gjnk/f;L_ If]qsf] cGj]if0f
k'/ftflTjs, pTvgg\, ;+/If0f tyf of]hgfa4 ljsf; ug]{ .

cfof]hgfsf] cjlwM cfof]hgf z'? cjlw ;g\ !(&& b]lv ;g\ !((% ;Dd, ;+zf]lwt tflnsf
cg';f/ cf=j= @)*)÷*! ;Dddf ;DkGg ug]{ .

cfof]hgfsf] nfut cg'dfgM cfof]hgfsf] z'? nfut cg'dfgM ¿= %%% s/f]8 / ;+zf]lwt
nfut cg'dfgM ¿= !#@^ s/f]8.

ah]6sf] ;|f]tM g]kfn ;/sf/

cfof]hgfsf k|d'v sfo{x?M


l n'lDagL ;f+:s[lts s]G›sf] k|To]s ejgsf] #) s/f]8sf b/n] kfls{Ë :yn;lxt * j6f
ejg dWo] afFsL /x]sf ^ j6f lgdf{0f ug]{,
l pTyfGt cl86f]l/od xn lgdf{0f ug]{,
l jf6/ 6fj/ lgdf{0f ug]{,
l u'?of]hgf If]qleq kfgL ljt/0f k|0ffnL lgdf{0f ug]{,
l ljxf/ If]qleq k}bn dfu{ lgdf{0f ug]{,
l Campaign Plaza, Staff Colony, Landscaping, Entrance Court lgdf{0f ug]{,
l sfnf]kq] ;8s, ;le{; /f]8 / 9n lgsf; lgdf{0f ug]{,
l x/xjf / t]nf/ vf]nf 8fO{e;{g lgdf{0f ug]{,
l ^ hf]8L l;Daf]lns k]lelnof]g lgdf{0f ug]{,
l xfO{:s"n sDKn]S; lgdf{0f ug]{,
l u'?of]hgf cg';f/sf] ljB't ;KnfO{ l;:6d lgdf{0f ug]{,
l u'?of]hgf cg';f/sf] 6]lnsDo'lgs];g l;:6d lgdf{0f ug]{,
l % xhf/sf] Ifdtfsf] ;efxn lgdf{0f ug]{ .

68
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cf=j=@)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l n'lDagL ;f+:s[lts s]G›sf] k|To]s ejgsf] #) s/f]8sf b/n] kfls{Ë :yn;lxt * j6f
ejg dWo] afFsL /x]sf ^ j6f lgdf{0f ePsf],
l pTyfGt cl86f]l/od xn lgdf{0f ePsf],
l jf6/ 6fj/ lgdf{0f ePsf],
l u'?of]hgf If]qleq vfg]kfgL cfk"tL{ k|0ffnL lgdf{0f ePsf],
l u'?of]hgf cg';f/sf] ljB't ljt/0f k|0ffnL lgdf{0f ePsf],
l u'?of]hgf cg';f/sf] ;+rf/ k|0ffnL lgdf{0f ePsf] .

cf=j=@)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l n'lDagL u'?of]hgfsf afFsL sfo{x¿, ejg, :o'/]h, 8«]g]h, ;8s, l/e/ 8fOe;{g,
Nof08:s]k P08 Jo'l6lkms]zg, gx/ nufotsf sfo{x¿df rfn' cf=j=sf] nIo cg';f/
ztk|ltzt ef}lts k|ult xfl;n ePsf],
l n'lDagL u'?of]hgf cg';f/sf] kljq pBfgdf /x]sf uf]nfO{ kf]v/L tyf ;s{'n/ n]eLdf
of]hgf cg';f/sf lgdf{0f sfo{sf] ut cf=j=df z'? ePsf] sfo{sf] ;du|df 75 k|ltzt
ef}lts k|ult xfFl;n eO{ sfo{ rfn' cj:yfdf /x]sf],
l % xhf/sf] Ifdtf ePsf] ;efxn Wofg ;fwgf s]G› ejg lgdf{0fsf] bf]>f] km]hsf]
lgdf{0f sfo{df s'n (( k|ltzt ef}lts k|ult xfl;n ePsf], rfn' cf=j=sf] nIo
cg';f/ ztk|ltzt k|ult xfl;n ePsf],
l uf}tda'4 kmnkm"n jf6Lsf tyf ;le{; ;8s jl/kl/ Nof08:s]k lgdf{0f sfo{df
j[Iff/f]k0f / Nof08:s]ksf] sfo{ ;DkGg ePsf],
l k'/ftTj ljefusf] ;dGjo / :jLs[ltdf ltnf}/fsf]6, uf]6Lxjf, lgUnLxjf, c/f}/fsf]6,
l;;xgLof, wdgLxjf, ;u/xjf, /fdu|fd / b]jbxdf tLy{ofqL tyf ko{6sLo ;]jf;'ljwf
lj:tf/ ug{ zf}rfno, Wofg Kn]6kmd{, k}bndfu{, ;+/If0f nufotsf ;+/rgf lgdf{0f
ug{'kg]{df # j6f lgdf{0f sfo{dfkm{t\ sfo{ eO/x]sf] / xfn;Dd ^) k|ltzt ef}lts
k|ult xfl;n ePsf] . rfn' cf=j=sf] nIo cg';f/ ztk|ltzt k|ult xfl;n ePsf],
l slknj:t'sf k'/ftflTjs If]q, b]jbx, /fdu|fd tyf ;}gfd}gf If]qdf k'/ftflTjs
pTvgg\ tyf ;+/If0f ug{'kg]{df k'/ftflTjs ;+/If0fsf] nflu O{6f pTkfbg ug]{ sfo{
;DkGg, ltnf}/fsf]6df k'/ftflTjs ;+/If0f sfo{ ;DkGg,
l n'lDagL u'?of]hgfsf] afFsL /x]sf sfdsf] l8hfOg tyf ;'k/lehg k/fkz{ ;]jf sfo{ cufl8
a9fpg'kg]d{ f jx'aifL{o sfo{ ePsf] x'gfn] lgoldt ?kdf sfo{ rfn' cj:yfdf /x]sf] .

  69
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

a[xQ/ n'lDagL If]qsf] u'?of]hgf lgdf{0f, ltnf}/fsf]6 k'/ftflTjs If]qnfO{ ljZj;Dkbf


;"rLdf ;"rLs[t ug{ j}1flgs cWoog tyf gf]ldg]zg 8s'd]G6 tof/ ug]{ nufot cfjZos
k"FhLut k/fdz{ vr{ h'6'g' kg]{df ;f]sf] nflu a[xQ/ n'lDagL If]qsf] u'?of]hgfsf] cjwf/0ff
-Conceptual Master Plan_ tof/ ePsf] . Detailed Project Report -DPR_ lgdf{0f ug]{ ;Gbe{df
gLltut 5nkmnx¿ eO/x]sf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vf k/]sf k|d'v ;d:ofx¿


ah]6 ljlgof]hg sd ePsf] x'Fbf af]nkq cfXjfg ;dodf g} x'g g;s]sf] .

cfufdL sfo{of]hgf
o; cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf tflnsf g+= #=!^ df ;d]l6Psf] 5 .

tflnsf g+= #=!^M cfof]hgfsf] cfufdL sfo{of]hgf


qm=;+= lqmofsnfk :jLs[t ah]6 ;do;Ldf ck]lIft pknAwL lhDd]jf/ lgsfo
-s/f]8df_ ÷dxfzfvf
! n'lDagL u'?of]hgfsf #&% cf=j= n'lDagL u'?of]hgf n'lDagL ljsf;
afFsL sfo{sf] klxnf] @)*)÷*! ;DkGg x'g] sf]if
km]hsf] lgdf{0f sfo{
hf/L /fVg]
@ n'lDagL u'?of]hgfsf #@% cf=j= n'lDagL u'?of]hgf n'lDagL ljsf;
afFsL sfo{sf] bf];f| ] @)*)÷*! ;DkGg x'g] sf]if
km]hsf] 7]Ssf aGbf]a:t
u/L sfo{ ug]{
# a[xQ/ n'lDagL ! cf=j= u'?of]hgf cg';f/ n'lDagL ljsf;
u'?of]hgf l8hfOg @)*)÷*! a[xQ/ n'lDagL sf]if÷k'/ftTj
sfo{ ;DkGg ug]{ If]qsf] PsLs[t ljefu
Pjd\ of]hgfa4
ljsf; ug{ ;lsg]
$ k|frLg slknj:t'– ! ;g\ @)@$ ltnf}/fsf]6 k'/ftTj ljefu,
ltnf}/fsf]6nfO{ ljZj o"g]:sf] ljZj n'lDagL ljsf;
;Dkbfdf ;"lrs[t ;Dkbf If]q x'g] sf]if
ug]{

70
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

#=@# /fi6«klt r'/] t/fO{ dw]z ;+/If0f sfo{qmd


r'/] cyjf lzjflns eg]/ lrlgg] ef}uf]lns If]q g]kfnsf] lxdfno kj{t >[Înfsf] dxfef/tb]lv
blIf0fL efudf k"j{–klZrd eO{ km}lnP/ /x]sf] xf]rf] / sdnf] kxf8 xf]. of] kxf8 sl/a
rf/ s/f]8 jif{ klxn] u|]u/ y'lk|P/ Main Frontal Thrust (MFT) / Main Boundary Thrust
(MBT) -ef}ule{s b/f/x¿sf]_ aLrdf ag]sf] e"–efu xf] . r'/] If]q k"j{ Onfdb]lv klZrd
s~rgk'/;Dd #& lhNnfdf -;':tf k"j{ gjnk/f;L ;d]t_ km}lnPsf] 5 .

r'/]sf] e"kl/lw k|fs[lts / kfl/l:yltsLo k|0ffnL cg'?k ljz]if cGoeGbf km/s 5 . r'/]sf]
e"–agf]6, df6f]sf] k|s[lt, h}ljs ljljwtfdf x|f; / 5f]6f] cjlwsf] ;3g jiff{ cflb sf/0fn],
clt ;+j]bgzLn 5 . r'/] If]q e"–agf]6sf] lx;fan] sdnf] ePsf]n] dfgjLo tyf ef}ule{s
sf/0fn] klg klx/f] tyf e"–Ifo x'g] ub{5 . hg;+Vofsf] rfk, cj}1flgs v]tLkftL, v'Nnf
cltrl/r/0f÷5f8f kz'kfng, cJojl:yt a;f]af;n] ubf{ jg ljgfz / k|fs[lts ;|f]tsf]
bf]xg cTolws x'Fbf To;sf] gsf/fTds kl/0ffd jf k|lts'n c;/ r'/], b'g nufot ;du|
t/fO{ If]qdf kl//x]sf] 5 .

rf}yf] k~rjifL{o of]hgfb]lv rf}wf} of]hgf, jg ljsf; u'?of]hgf, /fli6«o r'/] ;+/If0f /0fgLlt,
g]kfn jftfj/0fLo gLlt tyf sfo{of]hgf, bLw{sflng s[lif of]hgfn] r'/]If]qsf] ;+j]bgzLntfsf]
;+/If0f / jftfj/0fLo ;]jf Pj+ e"ldut hnk'g{/e/0f cflbdf k'¥ofpg] of]ubfgnfO{ b[li6ut ub}{
sfo{qmd sfof{Gjogdf ljz]if hf]8 lbPsf] 5 . cf=j= @)^&÷)^* b]lv /fi6«klt r'/] ;+/If0f
sfo{qmd z'?jft ub}{ cfPsf]df r'/]sf ;d:of jf ljsf;sf ;jfnx¿ ax';/f]sfjfnfx¿;Fu
;DalGwt ;a} ljifout / ;a} ;/f]sf/jfnfx¿;Fusf] ;dGjo / ;xsfo{ cfjZos b]lvPsfn]
PsLs[t sfo{qmd sfof{Gjog gLlt h?/L b]lvof] . o;nfO{ dx;'; u/L Multidisciplinary
Team /xg] ;+/rgf;lxt g]kfn ;/sf/n] @)&! cfiff9 @ ut] /fi6«klt r'/]–t/fO{ dw]z
;+/If0f ljsf; ;ldlt u7g u/]sf] xf] / cf=j= @)&!÷&@ df /fli6«o uf}/jsf] cfof]hgfsf]
?kdf sfo{qmd ;~rfng x'Fb} cfPsf] 5 .

ljut jif{x¿df /fi6«klt r'/] ;+/If0f sfo{qmd ;fljssf ;fem]bf/ lgsfosf ljleGg ljifout
sfo{nox¿af6 ul/Psf] lyof] eg] cf=j @)&%÷&^ df ;DjlGwt :yfgLotxx¿ / k|b]zsf
pBf]u, ko{6g, jg tyf jftfj/0f dGqfnojf6 sfo{qmd sfof{Gjog ul/Psf] lyof] . cf=j=
@)&^÷&& sf] gLlt tyf sfo{qmd / ah]6 aQmJodf pNn]v ePadf]lhd r'/] If]qnfO
;d]6\g] ul/ % j6f sfo{qmd sfof{Gjog PsfO{ dfkm{t\ sfo{ ;~rfng x'g] ul/ g]kfn ;/sf/
-dlGqkl/ifb\_sf] ldlt @)&^÷)$÷)^ sf] lg0f{o cg';f/ :yfkgf ePsf ;ldlt cGtu{tsf %
j6f sfo{qmd sfof{Gjog PsfO{x¿af6 sfo{qmd sfof{Gjog eO /x]sf] 5 .

  71
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

cfof]hgfsf] nIo
r'/] If]qsf] k|fs[lts ;|f]t ;+/If0f, lbuf] Joj:yfkg, kfl/l:yltsLo ;]jfsf] ;Dj4{gåf/f ul/aL
Go'gLs/0f Pj+ ;d[4 g]kfnsf] /fli6«o nIodf 6]jf k'¥ofpg] .

cfof]hgf cjlwM @) jif{ -cf=j= @)&$÷&% b]lv @)(#÷($_

cfof]hgfsf] nfutM ¿=@ va{ $( ca{ &) s/f]8 @ nfv .

ah]6sf] >f]tM
l g]kfn ;/sf/,
l cf=j= @)&%÷&^ ¿= ^ s/f]8 !( nfv ## xhf/ a}b]lzs >f]tsf] /sd /x]sf],
l cf=j= @)&^÷&& / cf=j= @)&&÷&* sf] z'?df qmdz ¿= ^) ca{ %% s/f]8 / %# ca{
!$ s/f]8 a}bl] zs >f]tsf] /sd /x] klg kl5 g]kfn ;/sf/sf] >f]ttkm{ kl/jt{g ePsf] .

cfof]hgfsf k|d'v lqmofsnfkx?


l r'/] t/fO{ dw]zsf] ;+/If0fsf] nflu r'/]–t/fO{ dw]z ;+/If0f tyf Joj:yfkg dWosfnLg
/ lb3{sfnLg nIo / sfo{qmd lglb{i6 ePsf] r'/] t/fO{ dw]z ;+/If0f tyf Joj:yfkg
u'?of]hgf -dlGqkl/ifbaf6 @)&$ h]i7 $ ut] :jLs[t_ cg';f/ sfo{qmd sfof{Gjog
ug]{,
l gbL lsgf/ t6aGwgdfkm{t\ af9L lgoGq0f, hf]lvdsf] Go'gLs/0f tyf gbL lsgf/÷psf;
If]qx¿df xl/ofnL k|j4{g sfo{ ePsf],
l u'?of]hgfn] r'/] If]qaf6 jf o; If]q eP/ axg] !^$ gbLk|0ffnLsf] gS;fÍg, o; dWo
klxnf] % aif{sf] nflu ^$ j6f gbL k|0ffnL k|fyldsLs/0f ePsf]. cf=j= @)&*÷&(
;Dddf r'/] If]q eP/ axg] $* j6f gbL k|0ffnL If]qleq, sfo{qmd sfof{Gjog
PsfO{dfkm{t\ :yfgLo :t/df r'/] ;+/If0f sfo{qmd sfof{Gjog eO/x]sf] .

cf=j= @)&&÷&* df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l @,%),))) la?jf pTkfbg÷vl/b,
l ()=@) x]S6/df s[lif jg k|0ffnL k|j4{g,
l !@ :yfgdf kof{ko{6g If]q k|j4{g,
l @^ j6f tfntn}of÷l;d;f/ ;+/If0f tyf Joj:yfkg,
l !#* j6f uN5L, klx/f], vx/] /f]syfd,
l @#=^( ls=dL= gbL tyf vf]nf lsgf/f l:yl/s/0f÷Joj:yfkg,

72
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l %^ :yfgdf e"ldut hn k"ge{/0f / ;txd'lgsf] kfgL pkof]u,


l %(=&@ x]S6/ h}ljs jftfj/0fLo Pj+ e"–:vngsf] lx;fan] clt ;+j]bgzLn /x]sf jg
If]q -Hot Spot_ sf] tf/af/ ;lxt k'g?Tkfbg tyf ;+/If0f,
l sfo{qmdsf] gLltut, sfg'gL / ;+:yfut ;'wf/ ;lxt k'gM;+/rgfsf] nflu cWoog u/L
k|ltj]bg tof/,
l k|ult ;+sng ;dLIff / ;di6Lut tof/Lsf nflu web portal df cfwfl/t sDKo"6/
;ˆ6j]o/ th{'df,
l !) j6f gbL k|0ffnLx¿sf] gbL k|0ffnL PsLs[t >f]t Joj:yfkg of]hgf tof/,
l r'/] If]qdf cJojl:yt, hf]lvdo'Qm jl:tx¿sf] klxrfg Pj+ gSzf+sg ;d]t !$ k6s
ljleGg ljifodf cWoog cg';Gwfg .

cf=j=@)&*÷&( df ;DkGg ePsf lqmofsnfkx¿


l !$=% x]S6/df s[lif jg k|0ffnL k|j4{g,
l !* :yfgdf kof{ko{6g If]q k|j4{g,
l @& j6f tfntn}of÷l;d;f/ ;+/If0f tyf Joj:yfkg,
l !&) j6f uN5L, klx/f], vx/] /f]syfd,
l #)=*% ls=dL= gbL tyf vf]nf lsgf/f :yL/Ls/0f÷Joj:yfkg,
l #* :yfgdf e"ldut hn k"ge{/0f / ;txd'lgsf] kfgL pkof]u,
l @! x]S6/ h}ljs jftfj/0fLo Pj+ e"–:vngsf] lx;fan] clt ;+j]bgzLn /x]sf jg If]q
-Hot Spot_ sf] tf/af/ ;lxt k'g?Tkfbg tyf ;+/If0f,
l (% x]S6/ Ifltu|:t ;fj{hlgs e"ld k'g?Tyfg,
l % j6f gbL k|0ffnLx¿sf] gbL k|0ffnL PsLs[t >f]t Joj:yfkg of]hgf tof/,
l r'/]–t/fO{ dw]z ;+/If0f tyf Joj:yfkg u'¿of]hgf, @)&$ sf] ;dLIff tyf kl/dfh{g
u/L clGtd d:of}bf k|ltj]bg tof/,
l e"ldut hn;|f]tsf] pkof]u;DaGwL cWoog -k|b]z @_ ;DkGg,
l r'/] If]qdf lhof] ;+/If0f cjwf/0ff cWoog ;DkGg,
l r'/] If]qdf kfOg] u}x«sfi7 jg k}bfjf/;DaGwL cWoog ;DkGg,
l r'/] P6n;sf] k'g/fjnf]sgM Chure Conservation Area: An atlas of 37 district tof/,

jflif{s sfo{qmd afx]s


l sfo{qmd sfof{Gjog sfo{ljlw, @)&* tof/ ul/Psf],
l /fi6«klt r'/]–t/fO{ dw]z ;+/If0f sfo{qmdsf] cg'udg tyf d"NofÍg lgb]{lzsf tof/
ul/Psf],
l r'/]–t/fO{, dw]z If]qsf] ;+/If0f tyf ljsf;sf] /0fgLlts sfo{of]hgf tof/L ul/Psf],
  73
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

r'/] If]qdf /x]sf vfnL If]x¿df ax'pkof]uL k|hfltsf la?jf j[If/f]k0f u/]/ sfa{g ljQ
-Carbon finance_ k|fKt ug]{ p4]Zon] Improved Forestry in the Hindukussh Region: A
Community, Biodiversity and Carbon Project ;DaGwL cjwf/0ff kq tof/ u/L ;xdltsf
nflu jg tyf jftfj/0f dGqfno dfkm{t\ cy{ dGqfnodf k]z u/]sf],

l /fi6«klt r'/] ;+/If0f sfo{qmdåf/f sfof{Gjog ul/Psf ;kmn sfo{sf] Ground water:
making the invisible visible lel8of] 8s'd]G6«L tof/ u/L k|rf/k|;f/ u/]sf],
l r'/] If]qdf kg]{ #) j6f gbL tyf vf]nfx¿sf !@@ :yfgaf6 gbLhGo kbfy{ ;Íng /
a'6an p=d=g=kf=nfO{ klx/f]sf] u]u|fg x6fpgsf nflu ;xdlt k|bfg ul/Psf],
l @% j6f jftfj/0fLo cWoogsf nflu ;xdlt tyf /fo ;'emfj k|bfg ul/Psf],
l vfgL tyf vlgh kbfy{ vf]htnf;sf nflu !) j6f ;xdlt k|bfg ul/Psf],
l $ j6f qm;/ pBf]u :yfkgfsf nflu r'/] kxf8L If]qaf6 pBf]u ;~rfng :ynsf] b'/L
k|dfl0ft ul/Psf],
l # j6f ljB't k|;f/0f nfOgsf] jftfj/0fLo k|efj d"NofÍgdf cWoogdf /fo ;'emfj
lbO{Psf] .

cfof]hgf sfof{Gjogdf b]vfk/]sf d'Vo d'Vo ;d:ofx¿


l r'/]–t/fO{ dw]z ;+/If0f tyf Joj:yfkg u'?of]hgfn] lglb{i6 u/]sf of]hgf sfo{qmd
;~rfng ug{ kof{Kt ;fwg -hgzlQm, k'jf{wf/, ah]6 / sfg'gL ;+/rgf_ x'g g;Sg',
l r'/]sf] k|efjsf/L ;+/If0f ug{ PsLs[t k|0ffnL cg'?k r'/] ;+/If0f tyf Joj:yfkg
sfof{Gjogsf nflu …r'/] ;+/If0f tyf Joj:yfkg P]gÚ gx'g',
l r'/]–t/fO{ dw]z ;+/If0f tyf Joj:yfkg u'?of]hgfn] lglb{i6 u/]sf of]hgf sfo{qmd
;~rfng ug{ ;ldltnfO{ oyf]lrt ah]6 pknAw u/fpg' kg]{df sfof{Gjogdf bf]xf]/f]kg
x'g]u/L r'/] pTyfgzLn cfof]hgf -BRCRN_ z'? ul/g',
l r'/] If]qsf] PsLs[t ljsf; sfo{qmd sfof{Gjogdf ;+nUg ;a} ;/f]sf/jfnfx¿sf]
;dfg k|fyldstfdf kg{ g;Sg' cflb .

;d:of ;dfwfgsf nflu ul/Psf k|of;x¿


l /fi6«klt r'/]–t/fO{ dw]z ;+/If0f sfo{qmdnfO{ k|efjsf/L agfpg k|ofKt ;fwg /
>f]tsf] nflu ;Dj4 lgsfo;Fu lg/Gt/ 5nkmn / ;dGjo eO/x]sf],
l cf=j= @)&^÷)&& sf] gLlt tyf sfo{qmd / ah]6 jQmJodf pNn]v eP adf]lhd
g]kfn ;/sf/ dlGqkl/ifb\sf] ldlt @)&^÷)$÷)^ sf] lg0f{o cg';f/ r'/] If]qnfO
;d]6\g] u/L % j6f sfo{qmd sfof{Gjog PsfO{x¿ :yfkgf eO{ sfo{ ;~rfng eO/x]sf],

74
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

l r'/] If]qsf] PsLs[t ljsf; sfo{qmd sfof{Gjogdf ;+nUg ;a} ;/f]sf/jfnfx¿sf] ;dfg
k|fyldstfdf kfg{sf] nflu dflyNnf] lgsfo;Fu ;dGjosf nflu cg'/f]w ul/Psf] ;fy}
;ldltaf6 ;Dkflbt x'g] sfo{qmdsf] nflu :yfgLo tx / k|b]zdf 5nkmn, k|rf/ k|;f/
/ cled'vLs/0f uf]i7L cflbsf] dfWodaf6 r'/] ;+/If0f;DaGwL ljleGg lqmofsnfkx¿
lg/Gt/ eO/x]sf] .

cfufdL sfo{of]hgf
l d=k=sf] ldlt @)&$÷)@÷)$ df :jLs[t eO{ u'?of]hgfn] lglb{i6 u/]adf]lhd r'/]
If]qsf] ;+/If0f / Joj:yfkgsf] nflu !^$ j6f gbL k|0ffnLdf k|fyldstfsf] cfwf/df
qmdj¢ ?kdf sfo{qmd ;~rfng x'g],

l r'/] t/fO{–dw]zsf] PsLs[t / ;du| Joj:yfkgdf gLltut, sfg"gL, ;+:yfut,


sfo{qmdut, ;|f]thGo / Joj:yfksLo d'2fx¿ /x]sf 5g\ . ær'/]sf] df6f] r'/]nfO{,
;kmf kfgL ;a}nfO{Æ eGg] b'/b[i6Lsf ;fy g]kfn ;/sf/åf/f @)&$ h]i7df :jLs[t @)
jif]{ /fi6«klt r'/] t/fO{–dw]z ;+/If0f / Joj:yfkg u'?of]hgfn] k|:tfj u/]adf]lhdsf]
/sd ;fnj;fnL ?kdf pknJw u/fpg tyf sfo{qmdnfO{ k|efjsf/L ?kdf ;~rfng
ug{ ;'b[9 ;+:yfut ;+/rgf / PsLs[t sfg"gsf] tof/Lsf nflu kxn ul/g]5,

l ;ldltsf] df}h"bf ;fFu7lgs ;F/rgfnfO{ ;+3, k|b]z / ;DalGwt :yfgLo txx¿;Fu


;xsfo{ / ;+of]hg x'g] u/L k'g;F/rgfsf] sfd ug{'kg]{ 5 . ;+3Lo ;F/rgfsf] dd{
cg's'n x'g] u/L r'/] t/fO{–dw]zsf] ;F/If0f / Joj:yfkgsf] clwsf/ lhDd]jf/L, st{Jo
/ hjfkmb]xLtf ;+3Lo, k|fb]lzs / :yfgLo ;/sf/x¿n] ;xsfo{ / ;dGjofTds 9Ën]
ug]{ u/L ljefhg ug{'kg]{ 5 . rfn' cf=j= @)&(÷*) sf] ;ldltnfO{ k|fKt s'nah]6 ?=
@ ca{ !& s/f]8 #@ nfv dWo] ^& j6f gbL k|0ffnLsf] Joj:yfkg ;DaGwL lqmofsnfk
ug{ o; ;ldlt, sfo{qmd sfof{Gjog PsfO{ / g]kfnL ;]gfåf/f sfof{Gjog ug]{ sfo{nfO{
lg/Gt/tf lbOg] 5,

l u'?of]hgfn] kl/sNkgf u/]adf]lhd r'/]–t/fO{ dw]zsf] ;+/If0f / Joj:yfkgsf] nflu


;du| /fli6«o P]g tyf k|b]z / ;DjlGwt :yfgLo lgsfodf o;;DjGwL ljz]if sfg"gsf]
cfjZstf /x]sf] 5 . cWoogn] gbLhGo pTkfbgx¿ h:t}M 9'Ëflu§L / jfn'jfsf]
pTvgg\ / ljlqmljt/0fdf dfq lghL If]qsf] e"ldsf b]lvPsf]n] r'/] t/fO{–dw]zsf]
;+/If0f / Joj:yfkgdf gLlh If]qnfO{ lhDd]jf/ jgfpb} pgLx¿sf] nufgL k|a4{g ug]{
gLlt lnOg] 5. g]kfnsf] s'n e"efusf] em08} @& k|ltzt e"–v08 /x]sf] r'/] efj/

  75
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

t/fO{ dw]z ;+/If0f / Joj:yfkg ug{ 7"nf] wg/fzL cfjZostf kg]{ x'Fbf yk cfly{s
>f]tx¿ h'6fO{ r'/]–t/fO{ dw]zdf df6f] / kfgL ;F/If0f tyf Joj:yfkgaf6 kg]{
k|efjsf] j}1flgs n]vfhf]vf / cf+sng ug{ bL3{sfnLg cg'udgsf nflu k|0ffnLut,
k|fljlws / vf]hd"ns j}1flgs cg';Gwfgsf] ;+/rgf / ;+oGqsf] :yfkgf ug{ cfjZos
kxn ul/g] 5 .

76
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

kl/R5]b – rf/

/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf


sfo{k|ultsf] ;dLIff / ;femf ;d:of
$=! /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] sfo{k|ultsf] ;dLIffM
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿nfO{ ;|f]t ljlgof]hgdf k|fyldstf lbO{Psf] 5 eg] sfof{Gjogdf
;3g cg'udg ug]{ ul/Psf] 5 . cfof]hgfx¿sf] sfo{ k|ult tyf b]lvPsf ;d:ofsf
;DaGwdf k|wfgdGqLsf] cWoIftfdf a:g] /fli6«o ljsf; ;d:of ;dfwfg ;ldlt, /fli6«o
of]hgf cfof]usf pkfWoIfsf] cWoIftfdf a:g] /fli6«o ljsf; ;d:of ;dfwfg pk;ldltsf]
a}7sdf / dGqLsf] cWoIftfdf a:g] ;DalGwt dGqfno:t/Lo ljsf; ;d:of ;dfwfg
;ldltsf] a}7sdf 5nkmn u/L ;d:of ;dfwfg ug]{ ul/Psf] 5 . ;du|df, /fli6«o uf}/jsf
cfof]hgfx¿sf] k|ult ldl>t b]lvPsf] 5 .

cf=j=@)&#÷&$ b]lv cf=j= @)&^÷&& sf] cjlwdf qmdzM t]x|, ;f]x|, ;f]x| / gf}j6f
cfof]hgfn] *) k|ltzteGbf a9L jflif{s ef}lts k|ult xfl;n u/]sf 5g\ . To;}u/L %)
b]lv *) k|ltzt ;Dd qmdzM kfFr, b'O{, tLg / bz j6f cfof]hgfn] jflif{s ef}lts k|ult
xfl;n u/]sf 5g\ .

cf= j= @)&&÷&* df * -cf7_ j6f cfof]hgfx¿sf] jflif{s k|ult *) k|ltzteGbf a9L


/x]sf] 5 eg] %) k|ltzteGbf a9L / *) k|ltzteGbf sd ljQLo k|ult xfl;n u/]sf]
cfof]hgfx¿ !) -bz_ j6f /x]sf 5g\ . %) k|ltzt jf ;f]eGbf sd ljQLo k|ult xfl;n
ug]{ cfof]hgfx¿ %-kfFr_ j6f /x]sf 5g\ eg] klZrd ;]tL hnljB't cfof]hgfdf s'g} sfd
ePsf] 5}g .

cf= j= @)&*÷&( df uf}td a'4 cGt/f{li6«o ljdfg:yn ;lxt !@ -afx|_ j6f cfof]hgfx¿sf]
jflif{s ef}lts k|ult *) k|ltzt jf ;f]eGbf a9L /x]sf] 5 eg] %)–*) k|ltzt ef}lts
k|ult xfl;n u/]sf] cfof]hgfx¿ ^ -5_ j6f /x]sf 5g\ . %) k|ltzt jf ;f]eGbf sd ef}lts
k|ult xfl;n ug]{ cfof]hgfx¿ #-tLg_ j6f /x]sf 5g\ eg] klZrd ;]tL hnljB't cfof]hgf
/ lghu9 cGt/f{li6«o ljdfg:ynsf] ef}lts k|ult x'g ;s]sf] 5}g eg] dflyNnf] tfdfsf]zL

  77
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

hnljB't cfof]hgf / uf}td a'4 cGt/f{li6«o ljdfg:yn ;DkGg eO{ ;~rfngdf cfO{;s]sf
5g\ . cf=j= @)&*÷&( df ( -gf}_ j6f cfof]hgfx¿sf] ljQLo k|ult *) k|ltzt jf ;f]eGbf
dfly /x]sf] 5 .

*) k|ltzt jf ;f]eGbf dfly ;dli6ut ef}lts k|ult xfl;n ug]{ cfof]hgfx¿ ^ -5_ j6f
/x]sf 5g\ To:t} %)–*) k|ltzt ;dli6ut ef}lts k|ult xfl;n ug]{ cfof]hgfx¿ %-kfFr_
j6f 5g\ . dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't cfof]hgf / uf}td a'4 cGt/f{li6«o ljdfg:yn
;DkGg eO{ ;~rfngdf cfO{;s]sf 5g\ . *) k|ltzt jf ;f]eGbf dfly ;dli6ut ef}lts
k|ult xfl;n ug]{ cfof]hgfx¿ ^ -5_ j6f dWo] d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf -k|yd r/0f_sf]
;dli6ut ef}lts k|ult *(=$& k|ltzt /x]klg @)&* c;f/ ! ut] cfPsf] af9Laf6 x]8jS;{
nufot d'Vo ;+/rgfx¿ Ifltu|:t ePsf]n] ;f]sf] dd{t sfo{ x'Fb}5 . To;}u/L !@ -afx|_ j6f
cfof]hgfx¿df %) k|ltzt jf ;f]eGbf sd ;dli6ut ljQLo k|ult xfl;n ePsf] 5 .

k|f/lDes r/0fdf s]xL /0fgLlts dxTjsf k"jf{wf/ lgdf{0f cfof]hgfdf jif]{lg ah]6 afF8kmfF6df
k|fyldstf sfod /xf]; eGg] p2]Zon] /fli6«o uf}/jsf] dfGotf kfPsf oL cfof]hgfx¿ d'n's
;‹Lo nf]stflGqs u0ftGqdf k|j]z u/]kl5 ;d[4 g]kfnsf k|d'v cfwf/lznfsf ?kdf
:yflkt x'g k'u]sf 5g\ .

kG„f}+ of]hgf;Fu} gofF ?kfGt/0fsf/L cfof]hgf / cfof]hgf a}Í lgdf{0fn] ljz]if k|fyldstf
kfPsf] ePtf klg /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿ ;j{sfnLg dxTjsf /x]sf 5g\ . oL cfof]hgfsf]
lgdf{0fsf] s'g} cË jf kIfdf ;xefuL x'g] cj;/ kfpg' klg cfkm}+df uf}/jsf] ljifo xf] .
oBlk, x/]s cfof]hgf lgdf{0fdf ;do nlDag] / nfut a9\g] k|j[lQn] h/f] uf8]/ a;]sf] 5 .

oL cfof]hgfx¿nfO{ ;fwgsf] ;'lglZrttf ug]{ gLltut k|ltj4tf cg'?k cfjZos ah]6


ljlgof]hg eO/x]sf] eP tfklg kof{Kt vr{ x'g ;s]sf] b]lvFb}g . /fli6«o uf}/jsf cfof]hgf
eP klg sfof{Gjog Ifdtfsf] cefj, :yfgLo:t/df ljleGg dfu /fvL lbOg] bafj, hUuf
k|flKtdf sl7gfO{, lgdf{0f Joj;foLsf] sdhf]/ Joj:yfkg, cGt/ lgsfo ;dGjosf] cefj /
;dod} sfof{Gjog k4lt :ki6 gx'Fbf k|ult k5fl8 k/]sf] cj:yf 5 .

$=@ /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿df b]lvPsf ;femf ;d:ofx¿


/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿df b]lvPsf cfof]hgfut ;d:ofx¿ kl/R5]b–# df pNn]v
ul/Psf] 5 . k|fo h;f] x/]s cfof]hgfx¿df b]lvPsf ;femf k|s[ltsf ;d:ofx¿nfO{ o;
kl/R5]bdf ;dfj]z ul/Psf] 5 . oL ;d:ofx¿ b]xfoadf]lhd 5g\M

78
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

s_ hUuf clwu|x0f / d"NofÍgdf ;d:ofM


cfof]hgf lgdf{0f :yndf :jfldTj gePsf t/ hUuf xsef]u ul//x]sf kl/jf/sf] 3/ hUuf
nufotsf Ifltk"lt{ lgwf{/0fdf ;d:of /x]sf] 5 . k|fo h;f] x/]s cfof]hgfx¿df hUufsf]
d'cfAhf lgwf{/0f / 3/ 6x/fsf] d"NofÍgsf ljifodf :yfgLox¿af6 pRr /sd dfu u/L
cj/f]w ug]{ u/]sf] kfOG5 . d'cfAhfsf] ;DaGwdf g]kfn ;/sf/ / bft[ lgsfoaf6 ;~rfng
x'g] cfof]hgfdf km/s km/s z}nL ckgfpg] ubf{ yk hl6ntf pTkGg x'g] u/]sf] 5 .

v_ k|fljlws hgzlQm;DaGwL ;d:ofM


cfof]hgfx¿df k|of{Kt bIf k|fljlws hgzlQmsf] pknAw u/fpg g;Sbf cfof]hgfsf] jflif{s
nIo k|fKt ug{ sl7gfO{ x'g] / vr{ ug]{ Ifdtfdf;d]t sdL cfPsf]n] k"FhLut vr{ sd x'g]
u/]sf] 5 .

u_ jg If]q;Fu ;DalGwt ;d:ofM


cfof]hgf If]qdf kg]{ ¿v s6fg cg'dlt lng / jftfj/0fLo k|efj d"NofÍg :jLs[t x'g
klg cToflws ;do nfUg] u/]sf] 5 . jg If]q, /fli6«o lgs'~h tyf cf/If0f If]qleq kg]{
cfof]hgfx¿df lgdf{0f sfo{ ;~rfngdf kof{Kt ;dGjo x'g g;Sbf ;d:of pTkGg ePsf] 5 .

3_ lgdf{0f;fdfu|L pknAwtfdf ;d:ofM


cfof]hgfx¿df cfjZos kg]{ gbLhGo Pjd\ vfgLhGo lgdf{0f ;fdu|Lsf] lgoldt cfk"lt{ /
pknAwtfdf ;d:of /x]sf] 5 . ljb]zL e"ldaf6 lgdf{0f pks/0f tyf OGwg 9'jfgL ug{' kg]{
cj:yf 5 eg] ;Lldt cjlwdfq lgdf{0fsf] nflu pknAw eO/x]sf] 5 .

ª_ 7]Ssf Joj:yfkgdf ;d:ofM


cfof]hgfsf] ;fO6 SnLo/]G; gx'Fb} 7]Ssfk§f;DaGwL sfo{ z'¿ ul/Fbf lgdf{0f Joj;foLnfO{
;dod} Site Access / Site Possession lbg g;lsPsf]n] cfof]hgfx¿sf] sfo{ ;Demf}tfdf
tf]lsPsf] ;dodf ;DkGg gx'g] Pjd\ k6sk6s Dofb yk ug{'kg]{ x'Fbf of]hgfsf] nfut a9\g
uPsf] . k|efjsf/L ¿kdf lg/Gt/ cg'udg tyf d"NofÍg gx'Fbf;d]t cfof]hgfsf] sfo{
k|efljt ePsf] .

r_ lgdf{0fsf] df]8fln6L to gx'g'M


sltko cfof]hgfx¿sf] nufgLsf] ;|f]t / sfof{Gjog ljlw to gePsf] sf/0f To:tf
cfof]hgfx¿ sfof{Gjogdf ;':ttf cfPsf] . h:t}M klZrd ;]tL hnljB't cfof]hgf,
ljB'tk|zf/0f cfof]hgf, a'9Lu08sL hnljB't cfof]hgf / bf]>f] cGt/f{li6«o ljdfg:yn
cfof]hgf .

  79
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

5_ ;|f]t Joj:yfkg;DaGwL ;d:ofM


g]kfn ;/sf/af6 ljlgof]hg ePsf] ah]6 Go"g x'g] tyf j}b]lzs ;|f]taf6 k|fKt x'g] ah]6
;dod} k|fKt geO cfly{s jif{sf] cGTodf dfq k|fKt x'Fbf cfof]hgfsf] sfo{ k|efljt x'g]
u/]sf] .

h_ cg'udg tyf d"NofÍgdf sdL M


ljZjJofkL ¿kdf km}lnPsf] sf]le8–!( sf sf/0f ul/Psf] aGbfaGbL -ns 8fpg_ n] ubf{
ljutsf cfly{s jif{x¿df /fli6«o of]hgf cfof]u Pj+ ;DalGwt dGqfno lgsfox¿af6
kof{Kt cg'udg d"NofÍg x'g g;s]sf] .

em_ k|efjsf/L ;dGjo x'g g;Sg'M


cfof]hgf sfof{Gjogsf] z'¿d} Master List agfpFbf cy{ dGqfnonufot ;Da4 ;/f]sf/jfnf
lgsfox¿;Fu k|of{Kt ;dGjo ug{ g;s]sf]n] ;do;dodf eG;f/ hfFrkf;, ljb]zL d'›f
;6xL, ljb]zL bIf sfdbf/sf] k|j]zf1f Pjd\ >d :jLs[lt nufotsf ;d:of /x]sf] 5 . ;F3,
k|b]z / :yfgLo txsf ljleGg ;Da4 lgsfox¿;Fu k|efjsf/L ;dGjo x'g g;Sbf cfof]hgf
sfof{Gjogdf ;d:of pTkGg ePsf] 5 . :yfgLo:t/af6 cfof]hgf;Fu ;DalGwt g/x]sf
ljleGg dfux¿ /fvL bjfj lbg] k|j[lt;d]t /x]sf] 5 .

`_ ;8s;DaGwL cfof]hgfx¿sf ;d:ofM


sltko ;8s;DaGwL cfof]hgfx¿df ;8s ;Ldf / Alignment olsg gePsf], ljB'tsf]
kf]n, vfg]kfgLsf] kfOk h:tf Utility :yfgfGt/sf] sfo{ ;dod} ;DalGwt lgsfoaf6} ;DkGg
gx'Fbf ;d:of x'g] u/]sf] 5 .

$=# cfufdL lbgdf Wofg lbg'kg]{ ljifox¿


sltko /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] lj:t[t ;DefJotf cWoog, lj:t[t kl/of]hgf k|ltj]bg,
sfof{Gjog 9fFrf ;lxtsf] ;doa4 sfo{of]hgf g} gePsf] / cGo s]xL cfof]hgfsf] ;do /
s'n nfut cg'dfg tof/ x'g afFsL g} /x]sf] 5 . cfof]hgfsf] Joj:yfkgnfO{ yk k|efjsf/L
agfpgsf nflu ;DalGwt dGqfno / cfof]hgf k|d'vaLr sfo{;Dkfbg s/f/ ug]{ ul/Psf]
eP klg To;sf] plrt kfngf / cg'udg x'g g;s]sfn] hjfkmb]lxtf ;'lglZrt x'g g;s]sf]
/ cfof]hgfsf] ;du| k|ult pT;fxhgs x'g g;ls/x]sf] l:ylt b]lvG5 . hf]lvdsf] cg'dfg,
;f]sf] ;dod} klxrfg / plrt Joj:yfkg x'g ;ls/x]sf] 5}g. ctM oL ;d:ofnfO{ ;dfwfg
u/L cfof]hgfsf] sfof{GjognfO{ cu|ult lbg ;Da4 cfof]hgf sfof{Gjog ug]{ lgsfox¿sf]

80
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

Wofg hfg' h?/L 5 . vf;u/L /fli6«o uf}/jsf cfof]hgf lgdf{0fdf ljBdfg ;d:of x6fpg
d'Vot b]xfosf laifodf wofg lbg' kg]{ b]lvG5M
!= lgdf{0f ;~rfng ljlw :ki6 /]vfÍg, ;|f]tsf] k|aGw x'g ;Sg] g;Sg] ljifox¿df
/fd|f];Fu klxrfg u/]/ dfq /fli6«o uf}/jsf cfof]hgf 3f]if0ff ug]{,
@= ;fO{6 lSno/]G;, hUuf k|flKt, jftfj/0f cWoog k|ltj]bg :jLs[t h:tf k|lqmof klxn]
;DkGg u/]/ dfq 7]Ssf k|lqmofdf hfg],
#= /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfsf] nflu sfo{of]hgf adf]lhd nfUg] /sd dGqfnox¿n]
cfˆgf] ah]6 ;Ldfaf6 5'6\ofP/ dfq cGo cfof]hgf÷sfo{qmddf ah]6 5'6\ofpg' kg]{,
$= cfof]hgf k|d'v / cfof]hgfdf vl6g] sd{rf/L Joj:yfkgsf nflu 5'§} ljlw ckgfpg] .
k|fljlws hgzlQmsf] sdL x'g glbg] . cfof]hgf k|d'vsf] lglZrt cjlw sfo{;Dkfbg
gx]/L ljgf sf/0f lhDd]jf/L kl/jt{g gug]{,
%= hUufwgL k|df0f k"hf{ gePsf t/ pkef]u ul//x]sf JolQmx¿nfO{ Ifltk"lt{ lbg]
;DaGwdf Ps?ktf ckgfpg] . hUuf clwu|x0fdf ljBdfg d"NofÍgsf] ;d:ofnfO{
j}1flgs ljlwaf6 ;dfwfg vf]Hg],
^= cGt/ dGqfno÷lgsfo ;dGjonfO{ a9fjf lbg] . lgdf{0f ;fdu|Lsf] ;xh pknAwtfsf
nflu /fli6«o uf}/jsf] cfof]hgf ;~rfng x'g] :yfgLo tx;Fu k|efjsf/L / lgoldt
;dGjo x'g'kg]{ .

  81
82
cg';"rL ! cf=j= @)&%÷&^ b]lv cf=j= @)&*÷&( ;Dd /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] jflif{s
ef}lts tyf ljQLo k|ult -k|ltztdf_

cf=j= @)&%÷&^* cf=j= @)&^÷&&** cf=j= @)&&÷&**** cf=j= @)&*÷&(****


l;=g+= cfof]hgfsf] gfd
ef}lts ljQLo ef}lts ljQLo ef}lts ljQLo ef}lts ljQLo
! l;S6f l;FrfO cfof]hgf *)=&( (#=^ &%=*^ ^(=@& **=^# ^(=@% &%=(# &&=&#
@ aaO{ l;FrfO cfof]hgf $^=$ (^=@^ ^! ^)=!! *%=)* (%=$$ *%=^% (*=$&
# /fgLhd/f s"nl/of l;FrfO cfof]hgf *@=& %!=$ %*=*$ %&=%( ^)=^% %%=!$ &@=)) ^(=!$
$ ;'gsf]zL dl/0f 8fOe;{g – – *#=*& !)=*% *@=$% ^&=&^ (*=^& (!=))
ax'p2]ZoLo cfof]hgf
% dxfsfnL l;FrfO cfof]hgf – – ($=% *(=@ (&=!% (^=@* ((=#( ($=)@
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

^ e]/L aaO{ 8fOe;{g ax'p2]ZoLo !)) ((=)% &^=&$ ^#=@! *&=(( &^=$# *)=&) &@=)^
cfof]hgf
& dflyNnf] tfdfsf]zL hnljB't &!=%^ (& &!=( &!=% !)) (*=% ;DkGg ;DkGg
cfof]hgf
* a'9Lu08sL hnljB't cfof]hgf (!=% (!=% ($ ((=!% @!=%$ @!=%^ (&=(^ (&=(&
( ljB'tk|;f/0f cfof]hgf – – – – &^ @&=@& !=#* !=#*
!) klZrd ;]tL hnljB't cfof]hgf – – – – – – – –
!! uf}tda'4 cGt/f{li6«o (^ (! *% $( ^=## !# !))Ü @!=#!
ljdfg:yn cfof]hgf
cf=j= @)&%÷&^* cf=j= @)&^÷&&** cf=j= @)&&÷&**** cf=j= @)&*÷&(****
l;=g+= cfof]hgfsf] gfd
ef}lts ljQLo ef}lts ljQLo ef}lts ljQLo ef}lts ljQLo
!@ kf]v/f If]qLo cGt/f{li6«o ljdfg:yn !)) ^( ^! (^ %) #!=#$ *(=$& %!=$$
cfof]hgf
!# lghu9 cGt/f{li6«o ljdfg:yn () (#=!* – ^ – @*=#@ –
cfof]hgf
!$ /]n j] tyf d]6«f] tyf df]gf]/]n &&=^& &! &* &# %& %^=#! %%=)) %#=$&
ljsf; cfof]hgf -k"a{ klZrd
ljB'tLo /]ndfu{ cfof]hgf_
!% x'nfsL nf]sdfu{ cfof]hgf !)) (&=& ^% ^) !)) (*=^ !)) &@=^@
!^ k'iknfn dWokxf8L nf]sdfu{ (&=$ (&=$ &# &@ *@=%* ($=)* ^)=@% *@=!$
cfof]hgf
!& pQ/ blIf0f -sf]zL sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ !)) *&=#( &! &^ *% *!=&@ () *$=$!
cfof]hgf
!* pQ/ blIf0f -sfnLu08sL !)) (@=$ && && – – – –
sf]l/8f]/_ nf]sdfu{ cfof]hgf
u}+8fsf]6 –/fDbL –dfn9'+uf ;8s ^( ^*=$@ $* $&=&
cfof]hgf
j]lg – hf]d;f]d ;8s cfof]hgf &^ &%=#& – –
!( pQ/ blIf0f -s0ff{nL sf]l/8f]/_ !)) !)) *% *# ^*=@! %^=$* $) #&=%^
nf]sdfu{ cfof]hgf
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

  83
84
cf=j= @)&%÷&^* cf=j= @)&^÷&&** cf=j= @)&&÷&**** cf=j= @)&*÷&(****
l;=g+= cfof]hgfsf] gfd
ef}lts ljQLo ef}lts ljQLo ef}lts ljQLo ef}lts ljQLo
@) sf7df08f}–t/fO{–dw]z ›'tdfu{ !)) (^=$ $# $# (&=& (&=#% ((=*( ((=^!
cfof]hgf
@! d]nDrL vfg]kfgL cfof]hgf &$=& $!=#* *# #(
k|yd r/0f *%=^$ &!=#% ^%=#@ #$=@!
bf];|f] r/0f (=$% (=&! – –
@@ kz'klt If]q ljsf; sf]if *#=& %$=% *$ $# *% &) &% &)=^(
cfof]hgf
@# n'lDagL If]q ljsf; sf]if !)) ((=( (% ($ %% %)=&! ((=%* ((=(@
cfof]hgf
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

@$ /fi6«klt r'/] t/fO{ dw]z ;+/If0f (%=)& (!=^# (! *% (#=)! *&=(# ()=&% *#=)$
sfo{qmd

;|f]t M
* /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j=@)&%÷&^ ;Ddsf] k|ult .
** /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j=@)&^÷&& ;Ddsf] k|ult .
*** /fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j=@)&&÷&* ;Ddsf] k|ult .
**** ;DalGwt cfof]hgfaf6 k|fKt ljj/0fsf] cfwf/df tof/ kfl/Psf] .
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

  85
/fli6«o uf}/jsf cfof]hgfx¿sf] ;+lIfKt kl/ro tyf cf=j= @)&*÷&( ;Ddsf] k|ult

g]kfn ;/sf/
/fli6«o of]hgf cfof]u
l;+xb/af/, sf7df8f}+

86

You might also like