Podstawowe elementy opodatkowania

a) Pojęcie podatku, opłaty i składek

 Podatek definiowany jest poprzez wymienienie prawnych elementów = cech podatku,
które wyróżniają te klasyczną daninę publiczną spośród pozostałych obciążeń
fiskalnych. Podatki są:
 Świadczeniami pieniężnymi, a zatem świadczenia na rzecz władzy publicznej w
formie naturalnej nie są podatkami
 Świadczeniami przymusowymi  wykonanie obowiązku ich zapłaty wynika z
przepisów prawa lub decyzji administracyjnego organu, jest zabezpieczone
autorytetem państwa oraz ewentualnym działaniem dokonanym przez władze
publiczną (w celu wyegzekwowania podmiot uprawniony może stosować środki
przymusu i sankcje skarbowe)
 Świadczeniami bezzwrotnymi (jako środki ostatecznej redystrybucji
budżetowej)  mają one charakter definitywnego przesunięcia majątkowego
między podatnikami, a władzą publiczną, zatem nie podlegają jakiemukolwiek
zwrotowi
 Świadczeniami nieodpłatnymi = nieekwiwalentnymi  podatnik za wywiązanie
się z obowiązku podatkowego nie ma prawa do otrzymania konkretnej usługi lub
produktu (*odpłatność ogólna podatku = wykorzystanie zgromadzonych
podatków przez państwo na finansowanie usług o charakterze zbiorowym na rzecz
całego społeczeństwa)
 Świadczeniami ponoszonymi na rzecz władzy publicznej reprezentowanej
przez organy podatkowe władzy państwowej lub władzy samorządu terytorialnego
przeznaczanymi na cele publiczne
Podatek jest
 Instrumentem pozwalającym państwu „wypchnąć” realną konsumpcję z sektora
prywatnego i przesunąć ją do sektora publicznego
 Zawłaszczeniem przez państwo z pozycji dominium części dochodu
wytworzonego przez jakiś czynnik wytwórczy
 Instrumentem wywołującym efekty dochodowe, ponieważ jako przymusowe
świadczenie pieniężne zawęża ograniczenie bufetowe płatnika podatku
 Opłata jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, bezzwrotnym,
jednostronnie ustalanym i pobieranym przez władze publiczne z tytułu określonych
czynności urzędowych oraz usług jednostek sektora publicznego. Posiada zatem
prawie wszystkie cechy podatku. Elementem odróżniającym ją od podatku jest cecha
ekwiwalentności, ponieważ jest ona pobierana w zamian za konkretne świadczenie ze
strony organów państwowych i samorządowych. Możliwe są następujące sytuacje:
 Pełna ekwiwalentność – świadczenie pieniężne równie świadczeniu
wzajemnemu (klasyczna opłata)
 Brak pełnej ekwiwalentności – wysokość opłaty większa od wartości
świadczenia wzajemnego (w części świadczenie to jest opłatą – do wysokości
świadczenia wzajemnego, w pozostałej jest podatkiem)
 Całkowity brak ekwiwalentności – świadczenie wzajemne w ogóle nie
występuje bądź ma znikomą wartość; mimo przyjęcie nazwy „opłata” mamy tu
do czynienia z podatkiem
 Składki to przykład świadczenia pieniężnego mającego charakter przymusowy (na
różne fundusze publiczne jak Fundusz Pracy itp.). Podstawową cechą odróżniającą ją
od podatku jest ekwiwalentność. Składkę płaci się w celu uzyskania w przyszłości

1
 określonego świadczenia mającego charakter dobra quasi-publicznego. Nie trafiają one
bezpośrednio do budżetu państwa, lecz do wydzielonych funduszy celowych.

b) Przegląd głównych zagadnień technik opodatkowania = elementy konstrukcyjne podatku.

Pobór podatku będzie możliwy, jeśli ustalone zostaną następujące niezbędne elementy
konstrukcji podatku:
 Podmiot opodatkowania = wszystkie jednostki, podmioty bądź grupy zobowiązane
do zapłaty podatku (podmiot bierny) lub uprawnione do jego otrzymania (podmiot
czynny). Kryterium ustawowe = podatnicy, płatnicy, inkasenci, następcy prawni
podatników, płatników inkasentów… Kryterium ekonomiczne: podatnik w sensie
formalnym = formalnie podatkiem obciążony i podatnik w sensie materialnym =
podmiot ponoszący ciężar opodatkowania.
 Przedmiot podatku = skonkretyzowanie przez ustawodawcę samego celu
opodatkowania, czyli określenie tych zdarzeń, z którymi łączy się powstanie
obowiązku podatkowego. Podstawowymi kategoriami finansowo-prawnymi, będącymi
przedmiotem opodatkowania są: obrót, dochód, majątek i wydatek.
 Podstawa opodatkowania = konkretyzacja i kwantyfikacja przedmiotu
opodatkowania. Na ogół wyrażana jest w sposób wartościowy (w pieniądzu).
 Taryfa podatkowa  wyznacza kwotę zobowiązania podatkowego. Rodzaje taryf:
 Proporcjonalna – wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania, stawka podatku
jest stała, krańcowa stawka opodatkowania jest równa podatkowi przeciętnemu
 Progresywna bezpośrednio  wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania,
stawka podatku przeciętnego rośnie, krańcowa stawka opodatkowania jest
większa od podatku przeciętnego
 Progresywna pośrednio  wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania,
stawka podatku przeciętnego rośnie, wzrostowi podatku przeciętnego
towarzyszy stała stawka podatku krańcowego
 Regresywna bezpośrednio  wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania,
stawka podatku przeciętnego maleje, krańcowa stawka opodatkowania jest
mniejsza od podatku przeciętnego
 Regresywna pośrednio  wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania, stawka
podatku przeciętnego maleje, spadkowi podatku przeciętnego odpowiada stały
poziom podatku krańcowego
Podstawowymi elementami taryf są: skale podatkowe (obejmujące stawki i progi
podatkowe) oraz kwoty wolne od podatku.
Stawki dzielimy na kwotowe (kwota na jednostkę podstawy opodatkowania) lub
procentowe (stanowiące określony procent podstawy opodatkowania).

 Okres podatkowy oraz sposób i termin zapłaty podatku  sposób zapłaty może
być w całej należnej kwocie / w ratach / w formie zaliczek
Deklaracja podatkowa = obowiązkowy formularz, do którego sporządzenia i
składania zobowiązane są określone podmioty, w szczególności podatnicy.
Sprowadzane do rozliczenia zaliczek na podatek.
Zeznanie podatkowe = utożsamiane z definitywnym rozliczeniem podatkowym
Preferencje podatkowe zawarte w niektórych podatkach, w postaci ulg i zwolnień.
Ulga = zmniejszenie wysokości podatku w stosunku do rozmiaru ustalonego dla
danego podatku (ulga zmniejszająca podstawę opodatkowania, zmniejszająca stawkę

2
 podatkową, zmniejszająca kwotę obliczonego podatku). Zwolnienie = wyłączenie z
opodatkowania stanów faktycznych lub prawnych podlegających podatkowi.
Preferencje podatkowe mogą być: systemowe (określone w powszechnie
obowiązujących ustawach podatkowych, o jednolitych zasadach dla wszystkich
podatników) lub uznaniowe/decyzyjne (będące rezultatem delegacji uprawnień do ich
udzielenia dla organów podatkowych) .
c) Klasyfikacja podatków i ich charakterystyka

Kryterium Rodzaje podatków Przykłady podatków

Formalnoprawny status
podmiotu opodatkowania
(kryterium podmiotowe)
Ekonomiczny proces tworzenia
i wykorzystania dochodu
(kryterium przedmiotowe)
a) Podatki od osób
fizycznych
b) Podatki od osób
prawnych
a) Podatki dochodowe
b) Podatki majątkowe
c) Podatki od obrotu i
wydatków
a) Podatek od osób
fizycznych ustalany
według formuły
progresywnej i
liniowej, ryczałtowe
podatki dochodowe od
wyników z działalności
gospodarczej osób
fizycznych
b) Podatek dochodowy od
osób prawnych
a) Podatek dochodowy od
osób prawnych.
Podatek dochodowy od
osób fizycznych
b) Podatek od
nieruchomości,
podatek od środków
transportowych,
podatek rolny, leśny
c) Podatek od towarów i
usług, podatek
akcyzowy

* dochód = różnica osiągniętych przychodów oraz kosztów poniesionych na ich uzyskanie

* podatki od wydatków  kwota takiego podatku zostaje umieszczona w cenie; ich materialny ciężar
ponoszą konsumenci kupujący towary i usługi
c) Obowiązek podatkowy i zobowiązania podatkowe
 Obowiązek podatkowy  zdefiniowany w art. 4 Ordynacji podatkowej; jest to
wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego
świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych
ustawach; ustawowy charakter = może być nałożony, zniesiony bądź przekształcony
wyłącznie przez ustawę podatkową; obowiązek zaistnieje dopiero w momencie
skonkretyzowanego obowiązku podatkowego, czyli powstania zobowiązania
podatkowego
 Zobowiązanie podatkowe  zdefiniowane w art. 5 Ordynacji podatkowej; to
wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz
Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie
oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Warunkiem powstania
zobowiązania podatkowego jest istnienie obowiązku podatkowego.
Sposoby powstania zobowiązań podatkowych  art. 21.

3
  Na skutek zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie
zobowiązania podatkowego (z mocy prawa) – zobowiązanie powstanie w dniu
zaistnienia stanu faktycznego lub prawnego powodującego powstanie
zobowiązania podatkowego
 Na skutek doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego
zobowiązania (na mocy decyzji organu podatkowego) – zobowiązanie
powstaje w dniu doręczenia decyzji
Zobowiązanie określa kwotę podatku (zaliczkę na podatek, ratę podatku), która ma
być zapłacona przez podmiot d tego zobowiązany.

 Zaległość podatkowa  niezapłacony w terminie płatności podatek, zaliczka na

podatek lub rata podatku. Powstanie, jeśli najpóźniej w wymagalnym terminie
płatności nie nastąpiła w całości lub w części zapłata podatku. Konsekwencje prawne
powstania zaległości podatkowej to: obowiązek zapłaty odsetek za zwłokę naliczanych
od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku [Odsetki =
sankcyjne zwiększenie obciążenia podatkowego podmiotu w przypadku nieterminowej
płatności] oraz utrata pewnych uprawnień podatkowych, przede wszystkim ulg
podatkowych.
 Formy wygasania zobowiązań podatkowych  art. 59. Zobowiązanie podatkowe
wygasa w całości lub w części wskutek: zapłaty, pobrania podatku przez płatnika lub
inkasenta, potrącenia, zaliczenia nadpłaty lub naliczenia zwrotu podatku, zaniechania
poboru, przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych, przejęcia własności
nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym. Umorzenia,
zaległości, przedawniania.

d) Pojęcie działalności gospodarczej w ustawach podatkowych  art. 3 działalnością

gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i
w sposób ciągły.
Trzy podstawowe cechy działalności gospodarczej:
 Zarobkowy charakter – nastawiona na osiąganie zysku
 Wykonywanie działalności w sposób zorganizowany, czyli ważna jest struktura
organizacyjna, odpowiednie wyposażenia itp.
 Wykonywanie działalności w sposób ciągły
Zgodnie z Ordynacją podatkową jest to każda działalność zarobkowa w rozumieniu przepisów
ustawy Prawo przedsiębiorców, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną
działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek.

4
Opodatkowanie działalności gospodarczej osób fizycznych w formie
karty podatkowej
 Karta podatkowa = najprostsza forma opodatkowania działalności gospodarczej
osób fizycznych. Prostota polega na ograniczeniu do minimum obowiązków
ewidencyjnych. Podstawą prawną jest: ustawa z 20 listopada 1998 r. o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez
osoby fizyczne
 Jest to forma opodatkowania działalności gospodarczej osób fizycznych jak również
w niektórych przypadkach działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej

a) Podmioty uprawnione do opodatkowania w formie karty podatkowej (art. 23); podatnicy

prowadzący działalność:

5
  Karta podatkowa to również forma opodatkowania działalności gospodarczej
prowadzonej w formie spółki cywilnej prowadzącej wyłącznie te rodzaje działalności,
które wymienione zostały w pkt 1-6 wymienianej klasyfikacji, a łączna liczba
wspólników zatrudnionych nie może przekroczyć stanu zatrudnienia określonego w
tabeli stanowiącej załącznik nr 1 do urpe. Wspólnikami mogą być wyłącznie osoby
fizyczne.
 Ustawodawca zezwala również na opodatkowanie w tej formie osobom wykonującym
wolny zawód. Zgodnie z art. 4 ust 1 pkt 11 urpe wolny zawód to pozarolnicza
działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez lekarzy, lekarzy stomatologów,
lekarzy weterynarii, techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki,
tłumaczy oraz nauczycieli w zakresie usług edukacyjnych polegających na udzielaniu
lekcji na godziny.
 Kolejne ograniczenie dotyczy nabywcy usług świadczonych przez osobę wykonująca
wolny zawód – odbiorcą usług mogą być wyłącznie osoby prywatne.
 Trzecim ograniczeniem jest to, że za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa
się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów-
zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które
wykonują czynności związane z istotą danego zawodu. Nie można zatem zatrudniać
osoby wykonującej czynności związane z zawodem, może natomiast zatrudnić osobę,
która wykonuje czynności niezwiązane z istotą wolnego zawodu np. pomoc biurową
lub sprzątaczkę
b) Warunki uprawniające do opodatkowania w formie karty podatkowej
 Podatnik musi wnioskować o opodatkowanie w tej formie składając stosowny
wniosek. We wniosku należy zgłosić prowadzenie działalności wymienione w jednej z
12 części tabeli, przy czym działalność ta musi być prowadzona na terenie RP.
 Wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, według
ustalonego wzoru (PIT-16), za dany rok podatkowy, podatnik składa właściwemu
naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż 20 stycznia roku podatkowego, a
jeżeli podatnik rozpoczyna działalność w trakcie roku podatkowego – przed
rozpoczęciem działalności.
 Ograniczenie dot. zatrudnienia  przy prowadzeniu działalności podatnicy nie mogą
korzystać z usług osób niezatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę
oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi
specjalistyczne (inne niż zgłoszony zakres działalności, niezbędne do wykonania
wyrobu lub świadczonej usługi)
 Ograniczenie dot. rodzaju i miejsca prowadzonej działalności gospodarczej 
podatnik nie może prowadzić poza jednym rodzajem działalności wymienionej w art.
23 innej pozarolniczej działalności, również małżonek podatnika nie może prowadzić
działalności w tym samym zakresie. Podatnicy nie mogą wytwarzać wyrobów
opodatkowanych podatkiem akcyzowym
c) Stawki karty podatkowej
 Stawki te są stawkami kwotowymi. Są one w ustawie podwyższane w stopniu
odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w
okresie pierwszych trzech kwartałów roku poprzedzającego
 Wysokość podatku wynikającego z karty podatkowej uzależniona jest od:
 Rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej
 Liczby zatrudnionych
 Wielkości miejscowości, w której poprowadzona jest działalność gospodarcza
(im mniejsza miejscowość, tym niższy podatek)

6
  Czasem np. od liczby stanowisk (usługi parkingowe), liczby urządzeń (usługi
rozrywkowe), czy też liczby godzin przeznaczonych na wykonywanie wolnego
zawodu
 Ustawodawca wymaga, aby podatnik nie przekraczał limitów zatrudnienia określonych
dla poszczególnych rodzajów działalności. Maksymalna liczba zatrudnionych wynosi 5
osób [załącznik 3 do urpe]
 W razie prowadzenia działalności przez wspólników – do liczby wspólników nie
wlicza się małżonka i niepełnoletnich członków rodziny tylko jednego wspólnika. Przy
prowadzeniu działalności usługowej w zakresie handlu detalicznego i gastronomii nie
wlicza się również zatrudnianych w celu praktycznej nauki zawodu, do utrzymania
czystości w zakładzie. Pracownik lub pełnoletni członek rodziny w miejsce
nieobecnego pracownika, którego nieobecność trwa nieprzerwanie co najmniej 10 dni
nie uznaje się za zwiększenie stanu zatrudnienia. Jeżeli w miejsce nieobecnego nie
wejdzie nikt inny można obniżyć wysokość stawki.
 O wszelkich zmianach stanu zatrudnienia podatnik jest obowiązany zawiadamiać w
formie pisemnej naczelnika urzędu skarbowego, najpóźniej w terminie siedmiu dni od
powstania okoliczności powodujących zmiany

 Określone w tabeli stawki są stawkami maksymalnymi, mogą być one dodatkowo

obniżone w określonych okolicznościach:

7
 Stawki mogą być także podwyższone:

8
d) Decyzja ustalająca zobowiązanie podatkowe  naczelnik urzędu skarbowego,
uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaję decyzję ustalającą
wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok
podatkowy (art. 30). Podatnicy, którzy otrzymali decyzję odmowną są obowiązani do
założenia i prowadzenia właściwych ksiąg albo ich ewidencji poczynając od pierwszego

9
 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym została doręczona decyzja
odmawiająca. Można zrzec się zastosowania tego opodatkowania w terminie 14 dni od
dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość podatku. Do końca miesiąca, w którym
podatnik zrzekł się opodatkowania w formie karty, jest zobowiązany opłacać podatek
dochodowy na ogólnych zasadach (wpłata do 20 dnia kolejnego miesiąca różnicy miedzy
kwota podatku z karty a na zasadach ogólnych).
e) Ewidencja podatkowa  w przypadku karty podatkowej ewidencja jest najprostszą,
podatnicy nie są zobowiązani do prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz
wpłacania zaliczek na podatek dochodowy.
 Z tego uproszczenia nie mogą jednak korzystać podatnicy, którzy w ubiegłym roku
korzystali z opodatkowania na zasadach ogólnych lub w innej formie, albo którzy w
roku podatkowym rozpoczęli działalność
 Obowiązkiem podatnika jest także przechowywanie w kolejności numerów kopii tych
dokumentów w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca, w którym wystawiono
rachunek lub fakturę
f) Rozliczenie podatku
 Podatnik ma prawo obniżyć podatek dochodowy o kwotę składki na ubezpieczenie
zdrowotne opłaconej w roku podatkowym (kwota odliczanej składki nie może
przekroczyć 19% podstawy wymiaru składki), aby skorzystać z tego obniżenia musi
posiadać dowody poniesienia tych wydatków
 Pomniejszony o ubezpieczenie zdrowotne podatek wpłaca się na rachunek US bez
wezwania w terminie do siódmego dnia każdego miesiąca za miesiąc ubiegły, a za
grudzień – w terminie do dnia 28 grudnia roku podatkowego (art. 31)
 W razie rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, podatek w formie karty
podatkowej za okres od dnia rozpoczęcia działalności do końca pierwszego miesiąca
pobiera się w wysokości 1/30 miesięcznej należności za każdy dzień (analogicznie
likwidacja)
 W przypadku zgłoszenia przerwy w działalności lub choroby nie pobiera się
podatku za cały okres przerwy trwającej nieprzerwanie co najmniej 10 dni w
wysokości 1/30 miesięcznej należności za każdy dzień przerwy, jeżeli podatnik
zawiadomi o tej przerwie najpóźniej w dniu jej rozpoczęcia i w dniu poprzedzającym
dzień jej zakończenia (choroba do potwierdzenia zwolnieniem lekarskim)
 Do 31 stycznia podatnik ma obowiązek złożyć w US roczną deklarację według wzoru
PIT-16 o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotnej zapłaconej i odliczonej od
karty podatkowej w poszczególnych miesiącach
KARTA PODATKOWA = prosty, kwotowy podatek, którego wielkość nie zależy od wielkości
przychodów i dochodów

10
Opodatkowanie działalności gospodarczej osób fizycznych w formie
ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
 Ryczał to od przychodów ewidencjonowanych to druga obok karty podatkowej ryczałtowa
forma opodatkowania działalności gospodarczej osób fizycznych
 Podstawą prawną jest ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku
dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
 Mogą z ryczałtu korzystać osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarcza samodzielnie
bądź w formie spółki cywilnej osób fizycznych. Ryczałtem mogą być również opodatkowane
przychody przedsiębiorstwa w spadku

a) Warunki uprawniające do opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego

 Art. 6 Opłacać podatek w tej formie mogą podatnicy, którzy w roku poprzedzającym
rok podatkowy:
 Uzyskali przychody z tej działalności, prowadzonej wyłącznie samodzielnie, w
wysokości nieprzekraczającej 2 000 000 euro lub
 Uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzanej w formie spółki
cywilnej, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie
przekroczyła kwoty 2 000 000 euro
o Nie dotyczy to przedsiębiorstw, które rozpoczynają wykonywanie działalności
(nie stanowi rozpoczęcia działalności całkowita lub częściowa zmian branży
lub przedmiotu działalności lub też zmiana umowy spółki lub wspólnika lub
powstanie przedsiębiorstwa w spadku
 Ustawodawca uregulował również możliwość opodatkowania ryczałtem od
przychodów ewidencjonowanych w sytuacjach wykonywania działalności

11
 samodzielnie i jednocześnie w formie spółki (opłata w tej formie odrębnie od
działalności samodzielnej i w formie spółki, gdy spełniają limity przychodów)
 Kwoty wyrażone w euro przelicza się na walutę polską wg średniego kuru euro
ogłaszanego przez NBP, obowiązującego w dniu 1 października roku poprzedzającego
rok podatkowy
 Art. 8 Ustawodawca stosuje wyłączenia z możliwości opodatkowania ryczałtem. Z
ryczałtu skorzystać nie mogą:
 Opłacający podatek w formie karty podatkowej
 Korzystający na podstawie odrębnych przepisów z okresowego zwolnienia od
podatku dochodowego
 Osiągający w całości lub części przychody z tytułu prowadzenia aptek,
lombardów, kantorów, pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie
wolnych zawodów innych niż wymienione w załączniku nr 2 do ustawy,
działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami pojazdów
mechanicznych
 Wytwarzający wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym z wyjątkiem
wytwarzania energii elektrycznej z OZE
 Dopóki podatnik nie osiągnie przychodów z wymienionych wyżej
działalności dopóty może opłacać podatek w formie ryczałtu!
 Zmieniający działalności wykonywane samodzianie na działalność
prowadzoną w formie spółki z małżonkiem
 Zmieniający działalności w formie spółki z małżonkiem na prowadzoną
samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków
 Zmieniający działalności wykonywane samodzielnie przez małżonka na
działalność prowadzoną przez drugiego małżonka
 Warunkiem niezbędnym do opodatkowania w formie ryczałtu jest złożenie pisemnego
oświadczenia o wyborze tej formy (art. 9). Wynika to z faktu, że ryczałt podobnie
jak karta podatkowa jest formą fakultatywną. Oświadczenie takie podatnik składa
naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika
do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnął pierwszy przychód
z tego tytułu w roku podatkowym (lub do końca roku gdy było to w grudniu).
 Oświadczenie raz złożone wywiera skutki podatkowe w latach późniejszych. Jeżeli do
określonego czasu podatnik nie dokona wyboru innej formy opodatkowania, uważa się,
że nadal prowadzi działalność podatkową w formie ryczałtu od przychodów
ewidencjonowanych.
b) Stawki podatku
 Art. 12 Podstawową zasadą opodatkowania w formie ryczałtu jest to, że przedmiotem
opodatkowania są przychody, a więc wysokość podatku jest uzależniona od
przychodu.
 Przychody z udziału w spółce w odniesieniu do każdego podatnika określa się
proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. W razie braku dowodów przyjmuje
się, że prawa do udziału w zysku są równe.
 Stawki podatku mają charakter liniowy i są zróżnicowane w zależności od rodzaju
prowadzonej działalności gospodarczej.
 20% przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów
 17% przychodów ze świadczenia niektórych usług m.in.: reprodukcji
komputerowych nośników informacji, pośrednictwa w sprzedaży hurtowej
samochodów osobowych i furgonetek prowadzonej przez Internet,
parkingowych

12
  8,5% przychodów osiąganych z najmu prywatnego, przychodów z działalności
usługowej, w tym przychodów z działalności gastronomicznej w zakresie
sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%
 5,5% przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w
zakresie przewozu ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej
2 ton oraz innych
 3% przychodów z działalności gastronomicznej z wyjątkiem przychodów ze
sprzedaży napojów alkoholowych powyżej 1,5 %
 Podatnicy zobligowani są do prowadzenia ewidencji przychodów, co jest niezmierne
istotne szczególnie w sytuacji osiągania przychodów z różnych rodzajów działalności
opodatkowanej różnymi stawkami
 Podatek należy ustalić według stawki właściwej dla przychodów z każdego
rodzaju działalności
 Gdy podatnik nie prowadzi ewidencji zapewniającej ustalenie wysokości przychodu
dla każdego rodzaju działalności, ryczałt wynosi 8,5% przychodów, z tym, że w
przypadku osiągania również przychodów opodatkowanych stawkami 20% i 17%
ryczałt wynosi 20% lub 17%.
c) Zasady opodatkowania zbycia składników majątkowych podatnika
 Stawką w wysokości 3% opodatkowane są przychody z odpłatnego zbycia ruchomych
składników majątku wykorzystywanych w pozarolniczej działalności gospodarczej,
nawet jeśli od dnia przestania jego używania a dnia zbycia nie minęło 6 lat (tak samo w
spadku)
 Prawa majątkowe i nieruchomości – bez względu na okres ich nabycia ryczałt wynosi
10%
 Budynki mieszkalne
d) Ewidencja podatkowa
 Podatnicy oraz spółki opodatkowani w formie ryczałtu są zobowiązani zgodnie z art.
15:
 Posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów
 Prowadzić wykaz środków trwałych oraz WNiP
 Prowadzić odrębnie za każdy rok podatkowy, ewidencję przychodów
 Obowiązek prowadzenia ewidencji powstaje od dnia, od którego ma zastosowanie
opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
 Przechowywane muszą być owe dokumenty w miejscu wykonywania działalności/ w
siedzibie spółki/ w biurze rachunkowym
 Ewidencja przychodów powinna zawierać następujące elementy:
 Datę wpisu
 Datę uzyskania przychodu
 Numer dowodu, na podstawie którego dokonano wpisu (faktury VAT, faktury
VAT RR, dokumenty celne, rachunki itp.)
 Kwotę przychodu opodatkowanego wg stawki 20%, 17%, 8,5%, 5,5% oraz 3%
 Przychody ogółem
 Kwotę przychodu opodatkowanego wg stawki 10%
 Uwagi dotyczące wpisów
 Zapisy ewidencji mogą być także dokonywane na podstawie dziennego zestawienia
faktur
 Podatnicy , którzy jednocześnie są podatnikami podatku od towarów i usług mogą
ewidencjonować przychody w ewidencji łącznie z podatkiem od towarów i usług, z

13
 tym, że na koniec miesiąca przychód pomniejsza się o należny podatek od towarów i
usług
 Podatnik zobowiązany jest prowadzić ewidencję rzetelnie i w sposób niewadliwy 
prowadzenie zgodnie z przepisami ustawy i rozporządzenia, a za rzetelną uważa się
ewidencję, jeżeli dokonywane w niej zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty. Taki
stan rzeczy jest również gdy:
 Niewpisane/błędnie wpisane kwoty przychodów łącznie nie przekraczają 0,5%
przychodu wykazanego w ewidencji za dany rok podatkowy do dnia, w którym
błędy zostały stwierdzone
 Brak właściwych zapisów jest związany z nieszczęśliwym wypadkiem lub
zdarzeniem losowym
 Podatnik uzupełnił zapisy lub dokonał korekty przed kontrolą US
 Błędy są wynikiem omyłki, a podatnik posiada dowody
 Art. 17 W przypadku nieprowadzenia ewidencji/prowadzenia jej błędnie organ
podatkowy określi wartość niezewidencjonowanego przychodu, w tym również w
formie oszacowania i określi od tej kwoty podatek w wysokości pięciokrotności
stawek, które byłyby zastosowane do przychodu w przypadku jego ewidencjonowania.
Wielkość tej stawki nie może być jednak wyższa niż 75%.
 Drugim rodzajem ewidencji szczegółowo określonym w rozporządzeniu jest wykaz
środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Zapisów tam dokonuje się
najpóźniej w miesiącu ich przyjęcia do użytkowania.
e) Wysokość i rozliczenie podatku
 Dla celów podatkowych przychód może być pomniejszony o odliczenia wymienione
w ustawie:
 Strata z lat ubiegłych
 Składka na ubezpieczenia społeczne
 Wydatki na cele rehabilitacyjne
 Wydatki ponoszone z tytułu wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia
emerytalnego
 Darowizny na wskazane w ustawie cele
 Ulga termomodernizacyjna
 Jeżeli podatnik uzyskuje przychody opodatkowane różnymi stawkami i korzysta z
odliczeń od przychodów, odliczeń tych dokonuje od każdego rodzaju przychodu w
takim stosunku, w jakim w roku podatkowym pozostają poszczególne przychody
w ogólnej kwocie
 Odliczenia straty nie ma bo opodatkowane są przychody!
 Strata jaką może odliczyć podatnik opodatkowany na zasadach w formie ryczałtu, nie
wynika z tej formy  możliwe, że podatnik był opodatkowany na zasadach ogólnych i
w tej formie podatkowej wygenerował stratę, zmieniając formę opodatkowania,
zachowuje on prawo do odliczenia straty w najbliższych kolejno następujących 5
latach, a wysokość obciążenia w jednym roku nie może przekroczyć 50% całej
straty/całościowo, gdy <= 5 mln (reszta jak wyżej)
 Oprócz odliczeń od przychodu, ustawodawca wprowadził możliwość zastosowania
odliczeń od podatku. Podatek wyliczony na podstawie pomniejszonego o odliczenia
od przychodu może być zmniejszony o składkę na ubezpieczenia zdrowotne oraz
wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego.
Podsumowując odliczenia od przychodu i podatku:

PRZYCHÓD STRATA (ubiegła) ZUS POZOSTAŁE

ODLICZENIA
14
 PODSTAWA
OPODATKOWANIA

ODLICZENIA OD
SUMA RYCZAŁTU OD
PODATKU w tym składka
POCZĄTKU ROKU
PODATEK zdrowotna

PODATEK NALEŻNY LUB ZWROT PODATKU

 Podatnicy są zobowiązani złożyć w US zeznanie wg ustalonego wzoru (PIT-28) o

wysokości uzyskane przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu
od przychodów ewidencjonowanych – w terminie od dnia 15 lutego do końca lutego
roku następującego po roku podatkowym. Alternatywnie mogą skorzystać z
rozliczenia dokonanego przez organ podatkowy.
 Jeżeli podatnik, obliczając podatek należny za dany rok podatkowy, dokonał odliczeń
od przychodów lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości
lub w części), w zeznaniu podatkowym składany za rok podatkowy, w którym
otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.
 Zanim podatnik dokona rocznego rozliczenia podatku, zobowiązany jest do wpłat
ryczałtu za każdy miesiąc w terminie do 20. dnia następnego miesiąca, a za
grudzień – przed terminem określonym na złożenie zeznania.
 Opcjonalnie podatnicy mogą obliczać i wpłacać podatek w okresach kwartalnych.
(do 20. dnia następnego miesiąca po upływie kwartału). Tę formę rozliczeń mogą
stosować podatnicy rozpoczynający działalność oraz podatnicy, których otrzymane
przychody w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty
stanowiącej równowartość 200 000 euro.
f) Kredyt podatkowy
 Zwolnienie to skierowane jest do podatników, którzy po raz pierwszy rozpoczynają
prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 21). Mogą oni być
zwolnienie z obowiązku wpłaty ryczałtu w roku podatkowym następującym:
 Bezpośrednio po roku, w którym rozpoczęli działalność, jeżeli w roku jej
rozpoczęcia działalność była prowadzona przez co najmniej 10 pełnych
miesięcy
 Dwa lata po roku, w którym rozpoczęli działalność, jeżeli nie został spełniony
powyższy warunek
 Skorzystanie ze zwolnienia wiąże się ze spełnieniem łącznie szeregu warunków.
Korzystać mogą ci, którzy:
I. W okresie poprzedzającym rok korzystania ze zwolnienia osiągnęli przychód
średniomiesięcznie w wysokości >= 1000 euro
II. Od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności do 1 stycznia roku
podatkowego byli małymi przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o
działalności gospodarczej, a w okresie poprzedzającym zatrudniali >= 5 osób
w przeliczeniu na pełne etaty

15
 III. W prowadzonej działalności nie wykorzystują ŚT i WNiP, czy innych
składników majątku o znacznej wartości (10 000 euro) udostępnionych im
nieodpłatnie przez osoby uprzednio je wykorzystujące do działalności
IV. Złożyli właściwemu naczelnikowi US oświadczenie o korzystaniu z tego
zwolnienia (pisemnie do 31 stycznia roku, w którym będziemy korzystać ze
zwolnienia)
 Korzystający ze zwolnienia są zobligowani do złożenia rocznego zeznania
podatkowego oraz do uiszczenia należnego podatku za rok objęty zwolnieniem w
pięciu kolejnych latach w wysokości 20% należnego ryczałtu z roku objętego
zwolnieniem.
 Do pomocy oprócz kredytu podatkowe zaliczane są m.in. odroczenie terminu płatności
podatku, rozłożenie zapłaty podatku na raty i odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty
zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę. Od początku roku 2007 limit
pomocy wynosi 200 tysięcy euro na trzy lata kalendarzowe.

Opodatkowanie działalności gospodarczej osób fizycznych na

zasadach ogólnych
 Opodatkowanie działalności w tej formie jest podstawową formą
 Wybór tej formuły nie jest obwarowany żadnymi warunkami, z wyjątkiem formuły liniowej.
 Nie trzeba również składać żadnych oświadczeń o wyborze tej formuły

a) Podmiot i przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych

 Przedmiotem opodatkowania w tej formule jest dochód = przychód pomniejszony o
koszty jego uzyskania
 Nie każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną będzie opodatkowany tym
podatkiem. Art. 2 przepisów ustawy nie stosuję się do:

16
17
 Podstawową zasadą opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest
ograniczony (art. 3 ust. 2a) i nieograniczony obowiązek podatkowy (art. 3 ust. 1, 1a)

 W świetle art. 10 źródłem przychodu może być pozarolnicza działalność gospodarcza:

18
b) Przychody podatkowe
 W świetle art. 14 za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się
kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości
zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
 U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem
od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o
należny podatek od towarów i usług (kwoty netto).
 W art. 11 przychód określony jest jako otrzymane lub postawione do dyspozycji
podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne (…). W przypadku
działalności gospodarczej, brak zapłaty za sprzedany towar czy usługę, nie przesądza o
braku przychodu.
 Za datę powstania przychodu uważa się, co do zasady, dzień wydania rzeczy, zbycia
prawa majątkowego lub wykonanie usługi, albo częściowego wykonania usługi (art.
14) nie później niż dzień:
 Wystawienia faktury albo
 Uregulowania należności
Przychód powinien być rozpoznany w dacie najwcześniejszego ze zdarzeń
wskazanych w tym przepisie.

 Do przychodów nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na

poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach
sprawozdawczych (zaliczek).
 Dochody zwolnione z opodatkowania  art. 21 ust.1
c) Koszty uzyskania przychodu
 Zgodnie z definicją kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu
osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z
wyjątkiem kosztów wymienionych w katalogu negatywnych kosztów  art. 23 ust.
1. Wymienione są tam koszty, które teoretycznie spełniają definicję kosztu
podatkowego, jednak ustawodawca wykluczył możliwość pomniejszenia nimi
przychodu. Zaliczyć tutaj można takie kategorie jak:
 Odpisy, z tytułu zużycia samochodu osobowego, w części ustalonej od
wartości samochodu przewyższającej kwotę 225 000 zł – w przypadku
elektrycznego samochodu osobowego lub 150 00 zł – w przypadku
pozostałych
 Straty w środkach trwałych oraz WNiP w części pokrytej sumą odpisów
amortyzacyjnych
 Straty powstałe w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych ŚT, jeżeli środki
te utraciły przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności
 Odpisy i wpłaty na różnego rodzaju fundusze tworzone przez podatnika z
wyjątkami wymienionymi w ustawie
 Odsetki od własnego kapitału włożonego w źródło przychodów

19
  Wartości pracy własnej podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, KUP
jest jednak wynagrodzenie małżonka podatnika i nieletnich dzieci
 Darowizny, ofiary z wyjątkami wymienionymi w ustawie
 Koszty egzekucyjne związane z niewykonaniem zobowiązań
 Grzywny i kary pieniężne orzeczone w postępowaniu karnym….oraz odsetki
od nich
 Inne
 Rozliczenie kosztów w zależności od prowadzonej ewidencji podatkowej

Podatnicy prowadzący księgi rachunkowe Podatnicy prowadzący podatkową księgę

oraz podatkową księgę przychodów i przychodów i rozchodów na zasadzie
rozchodów na zasadzie memoriałowej uproszczonej (kasowej)
Dzielą koszty na bezpośrednie i pośrednie i Bez względu na charakter kosztu
zgodnie z charakterem kosztu zaliczają do (bezpośredni/pośredni) księgują wydatki jako
kosztów podatkowych, uwzględniając przy tym, KUP w momencie poniesienia kosztu
że datą poniesienia kosztu jest dzień, na który rozumianego jako data wystawienia faktury.
ujęto koszt w księgach rachunkowych  Potrącanie kosztów w roku, w którym
(zaksięgowano), na podstawie otrzymanej zostały poniesione
faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto
koszt na podstawie innego dowodu w przypadku
braku faktury, z wyjątkiem sytuacji , gdy
dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo
biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
 Koszty bezpośrednio związane z
przychodami są księgowane w roku
podatkowym w którym zostały
osiągnięte odpowiadające im przychody
(zasada memoriałowa)
 Koszty pośrednie są potrącalne w dacie
ich poniesienia (nie trzeba
przyporządkować kosztu do
konkretnego przychodu)

d) Ustalenie dochodu do opodatkowania

 Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła
przychodów (art.9 ust. 2). O wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w
roku podatkowym, podatnik może (art. 9 ust.3):

20
 Nieco inaczej dochód ten jest ustalany w przypadku prowadzenia działalności
gospodarczej, U podatników, którzy prowadzą księgi rachunkowe, za dochód z
działalności gospodarczej uważa się dochód wykazany na podstawie prawidłowo
prowadzonych ksiąg, zmniejszony o dochody wolne od podatku i zwiększony o
wydatki niestanowiące KUP, zaliczone poprzednio w ciężar kosztów uzyskania
przychodu (art. 24 ust.1)
 U podatników prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z
działalności jest dochód ustalany jako różnica pomiędzy przychodem, a kosztami
uzyskania powiększona o różnice między wielkością remanentu kończonego i
początkowego towarów handlowych i materiałów podstawowych i pomocniczych,
półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych… lub pomniejszona o różnicę
miedzy wartością remanentu początkowego i końcowego (jeżeli wartość początkowego
jest wyższa)
D = P – K (Rk – Rp), jeżeli Rk > Rp
D = P – K – (Rp – Rk), jeżeli Rp > Rk

 Odpłatne zbycie składników majątku (art. 14 ust. 2)

 Dochodem z tego jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia, a:

 Wartością początkową wykazaną w ewidencji ŚT oraz WNiP powiększona o
sumę odpisów amortyzacyjnych lub
 Wartością wynikającą z dokumentu stwierdzającego nabycie spółdzielczego
prawa do lokalu… powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych
 Zbycie samochodu osobowego (art. 24 ust. 2a i 2b)  dochodem/stratą z odpłatnego
zbycia nabytego uprzednio samochodu będącego ŚT, jest różnica między przychodem,
a jego wartością początkową wykazaną w ewidencji ŚT w części nieprzekraczającej
odpowiednio kwot 150 000 zł lub 225 000 zł w przypadku samochodów elektrycznych,
po pomniejszeniu tej wartości o sumę odpisów amortyzacyjnych zaliczonych do KUP.
 W razie likwidacji działalności gospodarczej lub wystąpienia wspólnika ze spółki
podatnik zobowiązany jest do sporządzenia wykazu składników majątku (ŚT,
składniki wyposażenia, towary handlowe, wyroby gotowe, półwyrobu, materiały itp.).
Podatnicy prowadzący księgę przychodów i rozchodów muszą dodatkowo sporządzić
spis z natury.

21
  Na dzień likwidacji działalności podatnik powinien dokonać podsumowania zapisów w
księdze przychodów i rozchodów, a następnie ujęć w niej wartość spisu z natury, po
pomniejszeniu go o wartość wyposażenia. Następnie należy ustalić dochód z
uwzględnieniem różnic remanentowych. Podatek za ostatni miesiąc od tak ustalonego
dochodu należy zapłacić generalnie do dni 20. następnego po miesiącu (kwartale) w
którym zlikwidowane działalność.
 Przychody – koszty + (remanent końcowy – remanent początkowy) = dochód do
opodatkowania
e) Ewidencja podatkowa
 Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych i
spółki partnerskie wykonujące działalność gospodarczą zobowiązane są prowadzić
księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe w sposób zapewniający
ustalenie dochodu, podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku, a także
uwzględnić w ewidencji ŚT oraz WNiP informacje niezbędne do obliczenia wysokości
odpisów amortyzacyjnych. (art. 24)
 Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy jednostek, których przychody
netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok
obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2 000 000 euro.
 Można też, gdy są niższe na życzenie.
 Pozostali podatnicy (ci, którzy nie chcą/nie spełniają warunków) zobowiązani są
prowadzić podatkowa księgę przychodów i rozchodów. A także ci:
 Wykonujący działalność na podstawie umów agencyjnych i umów na
warunkach zlecenia
 Prowadzący działy specjalne produkcji rolnej
 Duchowni, którzy zrzekli się opłacania zryczałtowanego podatku
dochodowego
 Obowiązek prowadzenia księgi nie dotyczy osób, które:
 Opłacają podatek w formie ryczałtowej
 Wykonują wyłącznie usługi przewozu osób i towarów taborem konnym
 Wykonują zawód adwokata wyłącznie w zespole adwokackim
 Dokonują sprzedaży ŚT po likwidacji działalności gospodarczej
 Sposób oraz zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych zawierają przepisy prawa
bilansowego.
 Sposób prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów został szczegółowo
opisany w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 25 sierpnia 2003r. w sprawie
prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Zgodnie z nim oprócz
księgi przychodów i rozchodów prowadzić należy:
 Karty przychodów, w przypadku wypłacania pracownikom należności z tytułu
pracy
 Ewidencję ŚT oraz WNiP
 Ewidencję wyposażenia
f) Podstawa opodatkowania i wybór sposobu opodatkowania
 Podstawę opodatkowania stanowi dochód po odliczeniu przewidzianych ustawą
odliczeń (art. 26). Przy czym odliczenia są uzależnione od sposobu opodatkowania
dochodu z działalności gospodarczej.
 Przewidziana dwa sposoby opodatkowania  skalę progresywną i liniową
 Skala progresywna jest podatkową forma opodatkowania i nie wymaga żadnego
zgłoszenia w US.

22
  Wybór stawki liniowej w wysokości 19% podstawy opodatkowania (art. 30c) jest
formą fakultatywną, a więc podatnik musi w odpowiednim czasie zgłosić u
naczelnika US chęć opodatkowania w tej formie.
 Ograniczenia w wyborze stawki liniowej  podatnik traci prawo do stawki liniowej,
gdy uzyska przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego
pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze
wspólników wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy
lub spółdzielczego stosunku pracy. (art. 9a ust. 3)
g) Odliczenia od dochodu

Odliczenia od dochodu Podatnik Podatnik

opodatkowany skalą opodatkowany skalą
progresywną liniową
Składki na ubezpieczenia TAK TAK
społeczne
Ulga rehabilitacyjna TAK NIE
Darowizny TAK NIE
Wpłaty na indywidualne TAK TAK
konto zabezpieczenia
emerytalnego (IKE)
Strata podatkowa TAK TAK
Ulga termomodernizacyjna TAK TAK
(odliczana od podstawy
opodatkowania)
Ulga na działalność TAK TAK
badawczo-rozwojową
(odliczana od podstawy
opodatkowania)
Preferencyjne rozliczanie TAK NIE
podatku przewidziane dla
małżeństw i osób samotnie
wychowujących dziecko
Odliczenie od podatku Podatnik Podatnik
opodatkowany skalą opodatkowany skalą
progresywną liniową
Składka na ubezpieczenie TAK TAK
zdrowotne
Ulga na dzieci TAK NIE
Wpłaty 1% na rzecz TAK TAK
organizacji pożytku
publicznego
 A. Dochód – składka na ubezpieczenie społeczne – darowizna = podstawa
opodatkowania
B. Podatek od podstawy opodatkowania
C. Podatek od podstawy opodatkowania – składka na ubezpieczenie zdrowotne – ulga
na dzieci = podatek po odliczeniach
 Podstawowym odliczeniem są składki na ubezpieczenie społeczne. Odliczeniu od
dochodu//przychodu (dla ryczałtowców) podlegają składki zapłacone w roku

23
 podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe
oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących.
 Od dochodu można odliczyć wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane
z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesione przez podatnika w roku
podatkowym będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu
pozostają osoby niepełnosprawne.
 Ulga internetowa – w wysokości nieprzekraczającej 760 zł, wyłącznie w kolejno
następujących po sobie dwóch latach.
 Darowizny – przeznaczone na cele wymienione w ustawie (art. 26 ust. 1 pkt. 9) 
pożytku publicznego, kultu religijnego, kształcenia zawodowego publicznym szkołom
prowadzącym kształcenie zawodowe oraz honorowego krwiodawstwa. Łączna kwota z
tytułu darowizn nie może przekroczyć kwoty stanowiącej 6% dochodu/przychodu.
 Wpłaty na IKZE (art. 26 ust. 1 pkt. 2b)  limit kwoty jaki można odliczyć w ramach
IKZE od dochodu wynosi 5718 zł. 10% przychodu.
 Art. 26e – podstawa opodatkowania może być zmniejszona o ulgę na działalność
badawczo-rozwojową polegającą na odliczeniu poniesionych kosztów na tą
działalność = koszty kwalifikowane:
 Wynagrodzenia i pochodne pracowników realizujących działalność
 Nabycie materiałów/surowców
 Ekspertyzy, opinie
 Odpłatne korzystanie z aparatury…
Mechanizm ulgi polega na tym, że podstawa opodatkowania jest pomniejszana o
koszty, które wcześniej zostały już naliczone do KUP. Kwota podlegająca odliczeniu
nie może przekroczyć 150% kosztów w przypadku centrów badawczo-
rozwojowych lub 100% kosztów w przypadku przedsiębiorstw nieposiadających
tego statusu.
 Ulga termomodernizacyjna  związana z realizacją przedsięwzięcia w budynku,
które zostanie zakończone w okresie 3 kolejnych lat, licząc od końca roku
podatkowego, w którym poniesiono pierwszy wydatek. Kwota odliczenia nie może
przekroczyć 53 000 zł. (brutto)
 Obniżenie o składkę na ubezpieczenie zdrowotne (art. 27b ust. 1)  kwota składki
na ubezpieczenie zdrowotne, o którą podatnik może zmniejszyć podatek, nie może
przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Aby skorzystać z tego
pomniejszenia podatnik musi posiadać dokumenty potwierdzające ich poniesienie.

24
  Ulga na dzieci (art. 27f)

h) Ustalenie podatku do zapłaty

 Obliczenie należnego podatku (opodatkowanie progresywne)

PRZYCHÓD STRATA ZUS POZOSTAŁE

ODLICZENIA
(DAROWIZNA)

PODSTAWA OPODATKOWANIA

ODLICZENIA OD
25
PODATKU w tym
składka
zdrowotna
 WPŁACONE
PODATEK
ZALICZKI

PODATEK NALEŻNY LUB ZWROT

PODATKU

 Ustalony w ten sposób podatek podatnik wykazuje w zeznaniu rocznym – PIT-36 dla
podatników opodatkowanych skalą progresywna i PIT-36L dla podatników
opodatkowanych stawką liniową od dnia 15 lutego do dnia 30 kwietnia roku
następnego po roku podatkowym. Urzędem skarbowym, do którego należy kierować
zeznanie jest US właściwy wg miejsca zamieszkania podatnika.
 Jeśli podatnik obliczając podatek należny dokonał odliczeń od dochodu, podstawy
obliczania podatku lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczanych kwot w
całości lub części, w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym
otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.
 Obliczenie należnego podatku (opodatkowanie liniowe)

PRZYCHÓD STRATA ZUS

POZOSTAŁE
ODLICZENIA

PODSTAWA OPODATKOWANIA

SKŁADKA
WPŁACONE
PODATEK ZDROWOTNA
ZALICZKI

PODATEK NALEŻNY LUB ZWROT

PODATKU

 Dodatkowym obowiązkiem podatników prowadzących księgi rachunkowe

zobowiązanych do sporządzenia sprawozdania finansowego jest przekazanie w formie
elektronicznej Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) sprawozdania
finansowego.
 Co do zasady, małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu osiąganych przez
nich dochodów, jednakże ustawodawca przewidział w tym wypadku wyjątek
polegający na tym, że mogą oni być opodatkowani łącznie. W takim przypadku
podatek ustala się na imię obojga małżonków w podwójnej wysokości podatku
obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków po uprzednim odliczeniu,

26
 odrębnie przez każdego z małżonków odliczeń, z tym że do sumy tych dochodów nie
wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany:
P = (D1+D2)/2 * Sk * 2
P – podatek D1 – dochód małżonka pierwszego D2 – d.m. drugiego Sk – skala progres.

 Podobny sposób rozliczenia podatku przewidziany jest dla przedsiębiorców, którzy są

samotnymi rodzicami:
P = D/2 * Sk * 2

i) Zaliczki na podatek dochodowy

 Podatnik opłacający podatek dochodowy od osób fizycznych w formie liniowej i
progresywnej zobowiązany jest do uiszczania zaliczek na podatek dochodowy (art.
44 ust. 1)
 Istnieją trzy formy płacenia zaliczek na podatek dochodowy:
1. Zaliczki miesięczne w różnej wysokości (brak dodatkowych warunków
uprawniających do korzystania z tej formy, brak konieczności zgłaszania w
US)  do 20 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni
2. Zaliczki kwartalne (możliwość korzystania wyłącznie dla małych podatników
lub rozpoczynających działalność po raz pierwszy, informowanie w zeznaniu
składanym za rok, w którym płacili zaliczki kwartalnie)  do 20 dnia miesiąca
następnego kwartału za kwartał poprzedni
3. Zaliczki miesięczne w równej wysokości = rozliczenie uproszczone art. 44
ust. 6b-6i (dla podatników osiągających dochody powodujące powstanie
zobowiązania podatkowego w roku poprzedzającym rok podatkowy, lub
poprzedzającym o dwa lata; nie mogą korzystać przedsiębiorstwa w spadku,
ani rozpoczynający działalność w roku podatkowym/poprzedzającym rok
podatkowy; informowanie w zeznaniu składanym za rok, w którym płacili
zaliczki kwartalnie)  do dnia 20 miesiąca za miesiąc poprzedni.
 Polega na tym, że podatnicy wpłacają zaliczki miesięczne w
wysokości 1/12 kwoty obliczonej przy zastosowaniu stawki
progresywnej lub liniowej od dochodu w roku poprzedzającym dany
rok lub w roku poprzedzającym o dwa lata gdy w roku poprzednim nie
wykazano dochodu
 Formuła ta musi być stosowana przez cały rok podatkowy
 Podatnicy mogą nie wpłacać zaliczki miesięcznej lub kwartalnej, jeżeli podatek
należny od dochodu osiągniętego od początku roku pomniejszony o sumę zaliczek
wpłaconych od początku roku nie przekracza 1000 zł.

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

 Opodatkowanie dochodów osób prawnych reguluje całościowo ustawa o podatku od osób
prawnych z 15 litego 1992 r.
 Podatek CIT stanowi ważne źródło dochodów budżetowych państwa

a) Obowiązek podatkowy i miejsce osiągania przychodów

27
  Nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają podatnicy, jeżeli mają
siedzibę lub zarząd na terytorium Polski. Oznacza to, że obowiązek podatkowy
rozciąga się na całość dochodów rezydenta, bez względy na miejsce ich osiągania.

 Nierezydenci nie mając na terytorium Polski siedziby lub zarządu, podlegają

obowiązkowi tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Polski (ograniczony
obowiązek podatkowy). (art. 3 ust.3)

…
b) Podatnicy CIT
 Podatnikami CIT są osoby prawne, szczególnie spółki kapitałowe (spółka z o.o.,
spółka akcyjna), spółki kapitałowe w organizacji, a także jednostki organizacyjne
niemające osobowości prawnej. Zakres podmiotowy ustawy nie obejmuje jednak
spółek niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek komandytowo-akcyjnych
oraz zagranicznych spółek niemających osobowości prawnej, jeżeli mają ją one za
granica i podlegają tam nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
 Podatnikiem CIT jest również podmiot zbiorowy – podatkowa grupa kapitałowa
(PGK), składająca się z co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających
osobowość prawną, pozostających w związkach kapitałowych i spełniających
określone ustawowo warunki.
 Podatkową grupę kapitałową tworzą spółki kapitałowe mające siedzibę w Polsce,
których przeciętny kapitał zakładowy przypadający na każdą ze spółek jest nie niższy
niż 250 000 zł, a spółka dominująca posiada bezpośredni 75% udział w kapitale
zakładowym spółek zależnych (art. 1a)

28
c) Przychody podatkowe
 Przykładowe rodzaje przychodów zostały wymienione w art. 12 ust. 1 pkt. 1 (katalog
otwarty). Zgodnie z tym katalogiem do przychodów podatkowych zaliczono m.in.
otrzymane (lub postawione do dyspozycji podatnika) pieniądze, wartości pieniężne, w
tym również różnice kursowe, wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo
odpłatnie rzeczy lub praw, a także innych świadczeń, wartość umorzonych lub
przedstawionych zobowiązań.
 Otrzymanymi pieniędzmi lub wartościami pieniężnymi są, w rozumieniu art. 12 ust. 1
pkt 1 ustawy, tylko takie wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, a
więc takie, którymi może on rozporządzać jak własnymi.
* zaliczka na poczet dostawy towarów lub wykonania usługi otrzymana od
kontrahenta nie jest przychodem do opodatkowania w dacie jej otrzymania, ale dopiero
w momencie dostawy towarów lub wykonania usługi.
 Do przychodów zalicza się wartość otrzymanych nieodpłatnych świadczeń, niezależnie
od tego, czy beneficjentem jest podmiot powiązany.
 Podatnik będący beneficjentem nieodpłatnego (lub częściowo odpłatnego)
świadczenia opodatkowuje wartość takiego świadczenia, najczęściej szacowanego wg
cen rynkowych, wyceny wartości usług dokonuje się wg stosowanych wobec innych
odbiorców.
 Użytkowanie ŚT bez jakiegokolwiek ekwiwalentu
 Nieoprocentowana pożyczka
 Pełnienie funkcji członka zarządu bez jakiegokolwiek wynagrodzenia

29
 W przypadku, gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje
w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu),
dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), przychodem
takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie
takiego świadczenia. (art. 14a)
 Od 2018 roku mamy do czynienia z podziałem przychodów na tzw. przychody z
zysków kapitałowych i pozostałe przychody z działalności.
 Przychodami z zysków kapitałowych są (art. 7b ust. 1):
1) Przychody z udziału w zyskach osób prawnych
2) Przychody z tytułu wniesienia aportu
3) Inne przychody z udziału w spółce, obejmujące przychody ze zbycia udziałów
(akcji), w tym ze zbycia dokonanego celem ich umorzenia oraz przychody
uzyskane w wyniku wymiany udziałów
4) Przychody ze zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą
prawną
5) Przychody ze zbycia wierzytelności uprzednio nabytych oraz tych
wynikających z przychodów zaliczanych do zysków kapitałowych
6) Przychody z niektórych praw majątkowych, z papierów wartościowych i
derywatów…
 Szczególny rodzaj przychodów z zysków kapitałowych stanowią przychody w
udziale w zyskach osób prawnych, opodatkowane w sposób ryczałtowy, w tym
m.in.:
 Dywidendy
 Przychody z umorzenia udziałów (akcji) lub ze zmniejszenia ich wartości
 Przychody z wystąpienia wspólnika ze spółki komandytowo-akcyjnej lub ze
zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w takiej spółce
 Wartość majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej lub
SKA
 Równowartość zatrzymanych zysków osoby prawnej oraz SKA przeznaczona
na podwyższenie jej kapitału zakładowego
 Niektóre przychody z działań restrukturyzacyjnych
 Do przychodów związanych z działalnością gospodarczą osiągniętych w roku
podatkowym zalicza się należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie
otrzymane  zasada memoriałowa
 W myśl art. 12 ust. 3a

 Przychody z tytułu usług rozliczanych w okresach rozliczeniowych (energia, gaz)

wykazuje się w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na
fakturze, ale nie rzadziej niż raz w roku.
 Przykładami przychodów rozpoznawanych na podstawie zasady kasowej są kary
umowne, odszkodowania, koszty sądowe, dotacje lub subwencje, odsetki, różnice
kursowe (ustalane wg metody podatkowej), dywidendy.

30
d) Koszty uzyskania przychodu

 Każdy wydatek poza wyraźnie wskazanym w ustawie wymaga indywidualnej oceny

pod kątem bezpośredniego związku z tymi przychodami i racjonalności osiągnięcia
przychodu.
 Podatnicy nie mogą zaliczyć do kosztów podatkowych „wydatków” wymienionych w
katalogu art. 16 ust. 1. W obrębie tego katalogu mamy m.in. następujące grupy:
 Wydatki na nabycie, wytworzenie i ulepszenie składników aktywów trwałych
 Należności umorzone, przedawnione lub odpisane jako nieściągalne
 Odpisy aktualizujące, rezerwy oraz straty
 Wydatki związane z nabyciem, używanie, utratą lub likwidacją samochodów
 Kary, odszkodowania i inne opłaty o charakterze sanacyjnym, a także podatki
 Koszty związane z finansowaniem ze środków własnych i obcych
 Wydatki na rzecz udziałowców i członków organów podatnika
 Kosztu reparacji i darowizny
e) Moment powstania kosztu
 Wobec podatników prowadzących księgi rachunkowe obowiązuje reguła
potrącalności kosztów uzyskania przychodów bezpośrednio związanych z
przychodami w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im
przychody. Koszty inne niż bezpośrednio związane z przychodami = koszty
pośrednie, są potrącane w dacie ich poniesienia.
f) Wybrane pozycje kosztowe:
I. Odpisy amortyzacyjne
o Amortyzacji podlegają ŚT, WNiP kompletne i zdatne do użytku w dniu
przyjęcia do użytkowania na podstawie dokumentu OT. Muszą być one
wykorzystywane
o Podatnik dokonuje odpisów amortyzacyjnych do końca miesiąca, w którym
następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową
ŚT.
o Od sezonowo używanych ŚT amortyzacji dokonuje się w okresie ich
wykorzystywania.
o Podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych co do zasady wg metody
liniowej = równomierne rozłożenie wartości składnika majątku w okresie
amortyzacji.

31
 o Przyspieszenie amortyzacji  szybsze zaliczenie do kosztów , możliwe jest z
reguły przez:
 Podwyższenie stawek amortyzacji o współczynnik 1,2, 1,4 lub 2,0 w
odniesieniu do budynków budowli używanych w warunkach
pogorszonych albo złych lub też w odniesieniu do maszyn i urządzeń
poddanych szybkiemu postępowi technicznemu. (art. 16i)
 Jednorazowe odpisy amortyzacyjne w przypadku niskocennych
składników, których wartość początkowa nie przekracza 10 000 zł
(art. 16d)
 Jednorazowe odpisy amortyzacyjne w przypadku małych
podatników oraz rozpoczynających działalność – do łączne wysokości
50 000 euro w roku podatkowym, w którym zostały one wprowadzone
do ewidencji (art. 16k)
 Jednorazowe odpisy amortyzacyjne dla fabrycznie nowych ŚT do
wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym 100 000 zł, pod
warunkiem, że wartość nakładów wynosi co najmniej 10 000 zł (art.
16k)
 Zastosowanie metody degresywnej: stawkę amortyzacyjna z
ustawowego wykazu podwyższa się o współczynnik nie większy niż
2,0, ale stosuje się ją wartości początkowej środka trwałego,
pomniejszonej w kolejnych latach o dotychczasowe odpisy
amortyzacyjne (art. 16k)
 Ustalenie indywidualnych stawek amortyzacyjnych dla używanych
lub ulepszonych środków z uwzględnieniem określonych w przepisach
minimalnych okresów amortyzacji (art. 16j)
Amortyzacja podatkowa – przykład strategii kosztowej
 Optymalizacja kosztów przez wybór metody amortyzacji (PIT – art. 22a-22m; CIT –
art.16a-16m). Możliwość wyboru najbardziej optymalnej amortyzacji. Skorzystanie z
niektórych metod wymaga jednak spełnienia określonych warunków.
 Ograniczenia w swobodzie wyboru metody amortyzacji dotyczą podmiotów
powstałych w wyniku zmiany formy prawnej, podziału albo połączenia podmiotów
(CIT – art. 16h ust.3).
 Częstotliwość odpisów amortyzacyjnych – wybór podatnika (równe raty miesięczne,
równe raty kwartalne lub jednorazowo na koniec roku podatkowego).
 Metody amortyzacji: liniowa z zastosowaniem stawek z wykazu (art.16i ust1),
liniowa z zastosowaniem stawek obniżonych (art.16i ust 5), liniowa z zastosowaniem
stawek podwyższonych (art.16i, ust.2-4), amortyzacja z zastosowaniem
indywidualnie ustalonych stawek amortyzacji (art. 16j), degresywna (art.16k ust. 1-
3), preferencyjne rozwiązanie dla małych podatników oraz podatników
rozpoczynających działalność do równowartości 50 tys. euro (art.16k ust.7-13),
jednorazowy odpis w przypadku nabytych fabrycznie nowych środków trwałych do
100 000 zł (art.16k ust.14-21).
Zadanie 1. W październiku 2022r. przedsiębiorstwo zakupiło maszynę do robót ziemnych i
fundamentowych (KŚT 580) o wartości początkowej 120 tys. zł. W tym samym miesiącu
maszyna została przekazana do używania i wprowadzona do ewidencji środków trwałych.
Należy sporządzić plan amortyzacji, uwzględniając wszystkie możliwe metody, ustalając
najkorzystniejsze rozwiązanie dla przedsiębiorstwa.
o Stawka właściwa wynosi 20%

32
 o 2/12 bo dajemy do eksploatacji w październiku

II. Straty w składnikach majątkowych

o Starty z tytułu likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych zalicza się
do kosztów uzyskania przychodów, chyba że środki te utraciły przydatność
gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności. Likwidacja ŚT = fizyczne
unicestwienie lub wycofanie z ewidencji ŚT.
o Strata w środkach obrotowych jest kosztem uzyskania przychodu, o ile jest ona
normalnym następstwem prowadzonej działalności w danej branży a
podatnikowi nie można przypisać winy przy jej powstaniu.
ITD.
g) Ustalenie podstawy opodatkowania – zysk bilansowy, a dochód podatkowy
 Przepisy nakładają na podatnika obowiązek prowadzenia ewidencji rachunkowej w
taki sposób, który zapewnia prawidłowe ustalenie wysokości dochodu/straty, podstawy
opodatkowania i należnego podatku, a także do uwzględnienia w ewidencji środków
trwałych oraz WNiP niezbędnych do obliczenia wysokości podatkowych odpisów
amortyzacyjnych.
 Spółki kapitałowe zobowiązane są do prowadzenia pełnych ksiąg handlowych i tym
samym sporządzania sprawozdania finansowego.
 Celem regulacji prawnopodatkowych jest niedopuszczenie do zaniżenia podstawy
opodatkowania oraz zagrożenia regularności poboru dochodów budżetowych.
 Przedmiotem opodatkowania jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z
zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów.
h) Ustalenie podstawy opodatkowania – zwolnienia przedmiotowe

33
  Kategorie zwolnień podmiotowych:
 Zwolnienia uwarunkowane względami publicznymi dotyczące szczególnie
podatników, których celem statutowym jest działalność naukowa, kulturalna,
charytatywna…
 Zwolnienia mające na celu stymulacje niektórych zachowań podatników
 Zwolnienia podatkowe subwencji, dotacji, dopłat inwestycyjnych
 Zwolnienia wynikające z prawa międzynarodowego
 Na szczególną uwagę zasługują zwolnienia w specjalnych strefach ekonomicznych.
 Wysokość pomocy publicznej w formie zwolnienia z podatku dochodowego ustala się
na podstawie mapy pomocy regionalnej na lata 2014-2020. Podstawowa maksymalna
intensywność pomocy = procentowy udział pomocy w kosztach kwalifikowanych
wynosi 10%-50% w zależności od obszaru. Wsparcie mikro/małych przedsiębiorców
podwyższa się o 20 pp., a dla średnich o 10 pp.
i) Ustalenie podstawy opodatkowania – odliczenia od dochodu
 Dochód podatkowy można obniżyć o wysokość straty podatkowej w najbliższych,
kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych po roku poniesienia straty, w
ramach tego samego źródła przychodów.
 Od dochodu podatnicy mogą odliczyć darowizny przekazane na:
 Pomoc społeczną, działalność charytatywną, ochronę i promocję zdrowia,
edukację, naukę, oświatę i wychowanie, kulturę…
 Cele kultu religijnego
 Podatnicy mają prawo do odliczenia od postawy opodatkowania tzw. kosztów
kwalifikowanych poniesionych na działalność badawczo-rozwojową m.in. w postaci:
 Wynagrodzenia i pochodne pracowników realizujących działalność
 Nabycie materiałów/surowców
 Ekspertyzy, opinie
 Odpłatne korzystanie z aparatury…
Ulga badawczo-rozwojowa nie wpływa na zmniejszenie KUP. Maksymalna wysokość
kosztów kwalifikowanych podlegających odliczeniu wynosi zasadniczo 100%, a w
przypadku podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego –
150%. Podatnicy są zobowiązani do wyodrębnienia kosztów działalności badawczo-
rozwojowej w prowadzonej ewidencji rachunkowej.
j) Ustalanie zobowiązania podatkowego – stawka podatku
 Co do zasady stawka wynosi 19% podstawy opodatkowania.
 Obniżona stawka podatku w wysokości 9% podstawy opodatkowania (po wyłączeniu
zysków kapitałowych), przysługuje wyłącznie podatnikom, u których przychody nie
przekroczyły 2 000 000 euro.

34
  Ponadto podatnicy niezależnie od wielkości, którzy osiągają dochody z prawa
własności intelektualnej (IP) uzyskanego z prowadzonej działalności badawczo-
rozwojowej lub z usług B-R zakupionych od innych podmiotów, mogą korzystać z
preferencyjnej stawki 5% (tzw. rozwiązanie IP box art. 24d)
k) Ustalanie zobowiązania podatkowego – odliczenia od podatku

l) Ustalanie zobowiązania podatkowego – zaliczki na podatek

 Pobór CIT odbywa się w drodze samoobliczenia bez składania deklaracji
podatkowych. Zaliczki na CIT są wpłacane zasadniczo za okresy miesięczne, przy
czym podatnicy rozpoczynający działalność oraz mali podatnicy mogą wpłacać
zaliczki kwartalne. Mechanizm ustalania i formy uiszczania zaliczek (zasady ogólne,
zasady uproszczone) przez podatników CIT odpowiadają zasadniczo regulacjom
obowiązującym przedsiębiorców PIT (art. 20)
m) Schemat ustalania zobowiązania podatkowego

Przychody odrębne dla źródła przychodów (art. 7b, 12)

przychody niepodlegające podatkowaniu lub wolne od podatku (art. 2, art. 17)
przychody podlegające szczególnym zasadom opodatkowania (art. 21, art. 22, art. 24a,
art. 24b, art. 24d, art. 24f)
koszty uzyskania przychodów odrębnie dla źródła przychodów (art. 15-16)
= dochód (stanowiący sumę dochodu ze źródeł)
maks. ½ straty odrębnie dla dochodu ze źródła przychodów (art. 7 ust. 4)
darowizny maks. w wysokości 10% dochodu (art. 18)
ulga badawczo-rozwojowa (maks. 150% kosztów kwalifikowanych) (art. 18d)
= podstawa opodatkowania
* stawka (9% lub 19% - art. 19)
= należny podatek
kwota podatku zapłaconego za granicą (art. 20)
zaliczki (art. 25)
= kwota do zapłaty/nadpłata

n) Zeznanie podatkowe

35
  Podatnicy CIT z wyjątkiem zwolnionych, są zobowiązani złożyć zeznanie roczne
CIT-8 o wysokości dochodu/straty osiągniętego w roku podatkowym, w terminie do
końca trzeciego miesiąca następnego roku.

 Zeznanie składa się wraz z załącznikami:

 CIT-8/0 (informacja o odliczeniach od dochodu i od podatku oraz o
dochodach wolnych i zwolnionych od podatku)
 CIT-D (informacja podatnika podatku dochodowego od osób prawnych o
otrzymanych/przekazanych darowiznach)
 W terminie złożenia zeznania CIT-8 podatnicy zobowiązani są wpłacić na rachunek
właściwemu US podatek należny albo różnice między podatkiem należnym od
dochodu wykazanego w zeznaniu rocznym, a sumą należnych i wpłaconych
zaliczek za okres od początku roku.
o) Estoński CIT, tj. ryczałt od dochodów spółek
 podstawa prawna (rozdział 6b),
 zmiany od 2022 roku,
 porównanie (wysokość opodatkowania w estońskim CIT i w klasycznym CIT).

36
Podatek od towarów i usług (VAT)
a) Podstawowe pojęcia - zakres podmiotowy (art.15)

 Ponadto podatnikami VAT mogą być osoby prawne, jednostki nieposiadające

osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, które między innymi dokonują
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub rozliczają podatek od dostaw towarów
bądź usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby/stałego
miejsca prowadzenia działalności/stałego miejsca zamieszkania/pobytu na terenie
Polski.
 Dla podatników „zagranicznych” obowiązuje zasadniczo mechanizm odwrotnego
obciążenia, tj. samonaliczenia podatku przez usługobiorcę będącego podatnikiem
VAT. Odwrotne obciążenie polega na tym, że to nabywca, a nie sprzedający towar lub
usługę, jest zobowiązany do rozliczenia VAT.
b) Podstawowe pojęcia - Zakres przedmiotowy (art.5),

37
38
c) Podstawowe pojęcia - Podstawa opodatkowania (art. 29a, ust. 1 i 6, zapłata bez podatku
VAT),

 Cena netto jest podstawą opodatkowania

 Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dostawy (na zasadach ogólnych), [czasem
związany jest rzeczywistym przepływem-metoda kasowa] rzutuje to na sytuację
finansową podatnika – zapotrzebowanie na kapitał obrotowy i koszt z tym związany

39
d) Podstawowe pojęcia - Obowiązek podatkowy (art. 19a ust.1 – zasada ogólna: z chwilą
dokonania dostawy lub wykonania usługi).

 Samo wcześniejsze zawarcie umowy nie powoduje powstania obowiązku

podatkowego.
 Za moment dokonania dostawy towaru uznaje się moment przejścia na nabywcę
ciężarów i korzyści związanych z towarem oraz ryzyka jego utraty bądź uszkodzenia.

40
41
Art. 2 pkt. 25 ustawy o VAT

42
e) Deklaracje (art.99) a zapłata podatku (art.103). Deklaracje miesięczne lub kwartalne (mali
podatnicy). Zapłata dla pewnej grupy (mali podatnicy) kwartalna, a dla pozostałych
miesięczna.
 Podstawowa deklaracja składana na formularzu VAT-7 przeznaczona jest dla
podatników rozliczających się za okresy miesięczne
 Obowiązek deklaracyjny wynikający z art. 99 – kiedyś VAT-7 deklaracje miesięczne,
teraz JPK (jednolite pliki kontrolne), które mają część deklaracyjną i ewidencyjną

 Deklaracja VAT-7K składana jest m.in. przez małych podatników, którzy wybrali
metodę kasową lub zdecydowali się na kwartalne rozliczenia VAT.
 Obowiązek deklaracyjny jest związany z zapłatą, dla małych podatników możliwość
rozliczania w okresie kwartalnym. Jeśli mały podatnik zdecyduje się na jedno z
dwóch ułatwień (metoda kasowa, kwartalny tryb rozliczeniowy) to ma obowiązek
rozliczania się kwartalnego.

43
f) Zwrot bezpośredni (na rachunek) a pośredni (rozliczenie w następnych okresach
rozliczeniowych) (art. 87).

Gdy nie możemy sobie pozwolić na taką prolongatę, możemy dostać pieniądze jeśli
wniesiemy zabezpieczenia:

44
Przykłady zabezpieczeń (założenie, że mamy takie aktywa lub korzystamy z usług bankowy –
weryfikacja danych jak badanie zdolności kredytowej):

Uproszczone zabezpieczenie majątkowe (w formie weksla – brak dod. kosztów):

Krótszy okres (warunki: podstawowy to to, że faktury zostały już zapłacone w całości
przez podatnika!):

45
 Przykład – W deklaracji za kwiecień 2022 r. podatnik wykazał nadwyżkę podatku naliczonego
nad należnym w wysokości 10 000 zł (ta kwota ma być mu zwrócona). W maju podatnik
wykonał czynności opodatkowane, od których musiał odprowadzić podatek należny w kwocie
20 000 zł. W miesiącu tym nie dokonywał żadnych zakupów towarów i usług. Co dla
podatnika jest korzystniejsze, zwrot bezpośredni, czy pośredni?
 Jeżeli byłby to zwrot bezpośredni = składa deklaracje kwietniową do 25v maja i w ciągu 60
dni powinien dostać te środki na rachunku, zakładając ze organ podatkowy nie ma
wątpliwości
 Gdyby wybrał zwrot pośredni to w maju mając tylko podatek należny mógłby uwzględnić
nadwyżkę naliczonego nad należnym = korzystniejszy wariant!

g) Odliczenie podatku naliczonego (art.86), terminy odliczenia ust.10,11 lub 13.

Przykład – w kwietniu 2022 r. miała miejsce dostawa towarów (podmiot A sprzedał

podmiotowi B) w wysokości 1230 zł (w tym podatek 23%). W tym samym miesiącu podmiot A
wystawił podmiotowi B fakturę, dokumentującą transakcję. Należy przeanalizować przypadek
z punktu widzenia możliwych dla podmiotu B terminów odliczenia podatku naliczonego.

 podmiot b nabył prawo do odliczenia podatku naliczonego w kwietniu, jeśli by z tego nie
skorzystał może wykorzystać trzy kolejne okresy rozliczeniowe (maj, czerwiec, lipiec), jeśli
jeszcze z tego nie skorzysta to ust. 13 może licząc od początku 2022 roku czas do grudnia
2026 na odliczenie podatku naliczonego w wys. 230 zł  zrobienie korekty deklaracji
kwietniowej bo za ten okres powstało nasze prawo

h) Mali podatnicy (metoda kasowa oraz kwartalny tryb rozliczeniowy – mogą wybrać, ale nie
muszą), art. 21, art.86 ust.10e, art.99 oraz art.103. W jednym i drugim przypadku podatnik
rozlicza się kwartalnie. Różnica – Metoda kasowa to szczególne rozwiązanie. Kwartalny tryb
rozliczeniowy obowiązek podatkowy i odliczenie podatku naliczonego wg zasad ogólnych, ale

46
co kwartał.

Metody: kasowa i quasi kasowa

 Punkt 1: obowiązek powstaje z dniem otrzymania całości lub części (wówczas
obowiązek pod. proporcjonalny do tej części) zapłaty, gdy jest to usługa dla podatnika
VAT czynnego  metoda kasowa
 Punkt 2: obowiązek z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, ale nie później niż
180 dnia od dnia wydania towaru/wykonania usługi, gdy jest to dla podmiotu innego
niż wymienione wyżej np. dla podmiotu zwolnionego z podatku VAT  gdy
płatności nie ma po 180 dniach to dla małego podatnika i tak jest przymus płatności
zatem to metoda quasi kasowa

 Z metody trzeba korzystać przynajmniej przez 12 miesięcy! Nie można

zrezygnować w trakcie, można jedynie takie prawo utracić, jeśli nie będzie już miał
statusu małego podatnika (przekroczy limit) począwszy od rozliczenia w miesiącu po
kwartale przekroczenia limitu.

47
  Prawo powstaje nie wcześniej w okresie dokonania zapłaty za towary i usługi 
ujęcie kasowe odnosi się nie tylko do obowiązku podatkowego, ale i prawa do
odliczenia podatku naliczonego. Metoda kasowa może być też zatem pogrążająca –
nie mam za co zapłacić, czyli nie mogę odliczyć, czyli płacę wyższy podatek.

Przykład na + 22.12.2022
Mały podatnik, wybrał metodę kasową. Przyjmijmy, że 10 stycznia dokonał dostawy na rzecz
swojego kontrahenta (nie ma statusu podatnik VAT czynny). 10 stycznia również miało
miejsce wydanie tego towaru. Rozważamy dwie sytuacje:
A. mały podatnik otrzymał zapłatę 15 maja
B. mały podatnik cały czas nie otrzymuje zapłaty
Dla podpunktu a i b wskazać termin powstania obowiązku podatkowego, kiedy VAT z tyt.
transakcji musi rozliczyć z US?
Ad. A.
Powstanie obowiązku podatkowego: 15 maja (dzień dokonania zapłaty)
Rozliczenie: do 25 lipca (po kolejnym kwartale)
Ad. B.
Powstanie obowiązku podatkowego: 180 dni od 10 stycznia czyli ok pół roku później, czyli 10
lipca
Rozliczenie do: 25 października (kolejny kwartał bo obow. powstał w III kwartale)

i) Ulga na złe długi (art. 89a – rozwiązanie, warunki które trzeba spełnić, ważne dla
wierzyciela; art. 89b – ważne dla dłużnika). Od 1 stycznia 2013 r. zmieniono regulacje w
sposób niekorzystny dla dłużnika (który może ponieść dotkliwe konsekwencje). Z kolei
wierzycielowi ułatwiono procedurę uruchamiania i postępowania rozliczenia podatku w
odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności. Idea ulgi: „sprzedawca dostaje zwrot, a
nabywca oddaje odliczenie”.

48
  Kluczowe jest uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności

j) Zwolnienie podmiotowe (art.113).

49
  Podmiot zwolniony nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego!

k) Mechanizm podzielonej płatności (art. 108a-108d), split payment.

50
51
 Z mechanizmem podzielonej płatności wiążą się określone przywileje, w
szczególności:
 Szybszy zwrot bezpośredni nadwyżki podatku naliczonego nad należnym na
rachunek VAT, dokonywany w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia
deklaracji VAT, bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków np.
dotyczących opłacenia faktur
 Obniżenia zobowiązania VAT w przypadku dokonania zapłaty przed
terminem (kwotę zmniejszenia zobowiązania oblicza się przy zastosowaniu
stopy referencyjne NBP)
 Zwolnienie z solidarnej odpowiedzialnośći z dokonujący dostawy towarów
(w szczególnych sytuacjach art. 105a)

52