KINH TE KINH TE NHAT BAN: MUUI NAM SUY THOAI VA NHUNG CAI CACH HIEN NAY TRAN VAN THO Gido su Kinh t& hoc, Dai hoc Waseda, Tokyo inh té Nhat Ban fin sau vao K giai doan suy thodi tir déu thap nién 1990, May nam cudi thé ky XX, tinh hinh nghy cing cé vé trim trong. Nguyén nhan chinh ciia su suy thoai nay Ia gi? Nhing chuong trinh cai cach cia Thi tuéng Koizumi cé thuc hién duge khong va ligu kinh t€ Nhat Ban thodt ra khéi khing hoang hay khéng? Trong mét tam nhin dai han, kinh t€ Nhat sé ra sao? Bai viét nay c6 myc dich gép phén 1am sdng 6 cdc van dé noi trén. Day 1 nhing van dé lén, khong thé phan tich hét trong mt bai viet. Tuy nhién, dua trén mot khung phan tich vé cdc mat cung va cdu cia mot nén inh té va khdo sét_nhiing yéu t6 chinh trong khung phan tich d6, ta cling 6 thé c6 mot t4m nhin rong va dai vé nén kinh té 1én thi hai tren thé gidi I Kinh té Nhat trong 10 nam cudi cia thé ky XX: I! Mdm méng cita sut suy thodi kéo dai: Sau giai doan phat trién cao do ( 1955 - 1973, cdn goi 1A giai doan phat trién than ky, trung binh méi nam kinh té tang trudng 10%), kinh té Nhat Ban buée vao giai doan phat trién trung binh(1974 - 1991, kinh té tang ting binh quan 4%) nhumg cling rat ac biét vé nhigu phuong dign . Thi nhdi, uy Ia t6c do phét trién giém nhiéu nhung © Noi dung etia bai viet ndy 43 duge thuyet tinh tai Trung tim Nghien citu Nhat Ban ( 12/9/ 2001), Vien kinh té the gidi(12/ 9/2001) va Dai sit quén Nhat Bin tgi Ha Noi (19/9/2001) van cao nhat trong cdc nude tu ban tién tién va giai doan nay dénh dau mot sy chuyén dich lon co cau kinh té Cic nganh ding nhiéu nang long va lao d6ng giam, thay vao dé 1a nhing ng’nh 6 ham long cao vé cng nghé va tu ban. Su kign c6 tinh eéch tuong trung [a , vao nam 1977, xe hoi da thay thé thép dé tré thanh mat hang xudt khdu chi luc cha Nhat Ban va nam 1980 Nhat tO thanh nude san xuat nhiéu xe hoi nhat thé gidi. Thi hai, giai doan nay cling 6 vi try cutmg quéc kinh t€ thé gidi cha Nhat. Hang cong nghiép xudt khdu 06 gid tri gia tang, cd ham lugng céng nghé cao ngay cing chigm thi phin Idn tren thé gid. Nhat tro thank nuéc xudt siéu nhiéu nhat, nude cé tai sin rong tai nuée ngoai nhiéu nhat va gid tri déng tién yén tang hon gap doi ( ti 293 yén/USD nam 1974 dén 133 yén nam 1991). ODA cing tang li¢n tuc va ir thanh nude din d4u thé gidi tir nam 1991. Thit ba, tuy nhién, vie quan ly vi mo va nhiing yéu t6 trong va ngoai nuéc vao cu6i giai doan nay di nay sinh nhing nguyén nh4n lam cho kinh té Nhat ti tre kéo dai trong giai_doan sau. Su ur do hod trong hoat dong ngan hang va déng yén len gid dot ngot vao gitta thap nién 1980 va nhig chinh sdch tién té, thi chinh sau d6 di gay kh6é khan cho kinh té Nhat trong thap nién 1990. Trong b6i canh xuét siéu tang nhanh va mau thudin mau dich Nhat Mf Ién dinh cao, déng yén da duoc diéu chin ( tang gid) vao NGHIEN Cd NHOT BAN Va DONG BAC 4, $6 1(37) 2- 2002 5Trong b6i cinh xudt siéu ting nhanh va ‘mau thudn mau dich Nhat My lén dinh cao, déng yén da duge diéu chinh ( tang gid) vao thang 9-1985, Day 1a hu6ng di tat yéu, phn 4nh stic manh ca kinh t Nhat nhung phan amg cla thi rung qué manh fam cho gid tri déng yen dot bién( chi trong 2 nam tir 1984 - 1986, déng yén ting tir 244 yen dén 160 yen/USD). Dé d6i phé véi tinh hinh nay, tir thang 1/1986, Nhat lién tigp gidm 13i suai ( tir 30/1 dén 23/2/1986 gidm 5 lan). Théng 5/1987, BO Tai chinh dua ra chinh sdch Kich thich tang truémg bing cdc ké hoach chi tiéu cong céng. Véi cdc chinh sich nay, kinh t€ Nhat tang wuéng manh tr thang 11/1986 dén thang 3/1991. Kinh té tang trong tinh hinh déng Yén Jen gid va 1ai suat th4p lai am cho gid chiing khodn va gid dat tang manh. Déng yén tang gid nhanh cing thic day qué trinh di chuyén nhiéu co si san xudt cong nghiép tir Nhat sang cfc nude chau A. Mit khdo, tir nim 1984, trong xu thé ay do hod trén thé gidi, hoat dong cia cdc ngan hing 6 Nhat duoc md rong. Mot mat, ngan hang duoc ur do ddi tién USD sang tién yén nén c6 thé huy déng mot sé long ngoai t¢ Ién tren thi trutmg quéc té va mat khéc, pham vi sit dung vén cing duge néi tong. Tuy nhien, véi su hoat dong nhén nhip ita thi tudng ching khodn , xi nghiép Nhat din dan huy dong von truc tiép tir phat hanh trai phiéu, cé phiéu va gidm phu thude vio ngin hang. Do d6, ngan hang phai chuyén huéng , tir hoat dng truyén thong 1a cho xi nghiép vay chuyén dan sang d4u wr ching khoén va dat dai. Yéu té nay cang lam cho gid dat va gid ching khodn tang manh. Chi s6 Nikkei ciia gid chimg khodn nam 1985 14 13.113 nhumg tang manh va dat dinh cao 38.916 vao cudi nam 1989. Dé déi pho vdi tinh hinh qué néng ciia nén kinh té, Nhat Ban lién tuc tang 1ai suat ( 4 lin trong nam 1989) va ban hanh thué dat nOng nghiép vao nam 1992 ( dénh kha nang Kinh té Nhét Bén: Muoi nam.. trén nhig dat cia néng dan thanh thi). Céc chinh sdch nay déu ding nhung 4p dung ign tuc trong thdi gian ngén va thoi diém khOng thich hop nén lam cho " nén kinh t€ bong béng” sup dé. Gid chimg khodn giém nhanh ti déu nam 1990. Gid dat cing bat dau giam tirddu nam sau 46. 21 Mét thép nién mat mat cia kinh 16 Nhat: Tir itic nén kinh t& bong béng sup 44, Nhat bi chim sau vao khiing hoang. Tu nam 1991 dén nay, nhiéu nam kinh té ting trudng & mute duéi 1%, nhing nam gan day cén 6 sé 4m, mac dit céc chinh sich tién t¢ va ii chinh da duoc 4p dung lien tuc va tich cutc, Ti 1/7/91 dén 8/9/95 cé dén 9 lin giam lai suat va ti suat chiét khau cla ngan hang Trung uong gidm tir 6% xudng con 0.5% trong thdi gian dé, va tiy thang 12/1999 thi Tai suat Hen ngan hang tren thyc té gidm xu6ng s6 khong.Vé tai chinh, ti thang 8/1992 dén thang 10/2000, cd téi 11 lan Chinh phi dua ra cdc chinh sch téng hop, khdn céip vi quy mé chi titu Chinh phi tdng céng lén téi 130.000 ti yén. ‘Theo toi, cé ba nguyén nhan chinh gidi thich su suy thodi cia kinh té Nhat trong thap nién qua. ‘Mot ld, cdc nguyén nhan lien quan dén mat cdu cia nén kinh té, trong 46 c6 sy that bai trong chinh séch quan ly vi m6. Chinh pha va Ngan hang Trung uong da khong thiy hét sy nang déng, thich img cla xi nghiép, phan img cua thi trudng nén cic chinh séch tién 18, i chinh ap dung khong Tinh hoat va khéng thich hop vé cdc thoi diém, dan dén su hinh thanh rdi dé v6" nén kinh té bong bong". Trong mot nén kinh té di phat trién dén giai doan thinh thuc, vai trd cla Chinh phit giam, cu thé la dau tu céng cong chi chiém mot ti 1é nhd (nam 2000 Ia 7,2%) trong téng cdu cia nén kinh té. Do dé, bién phap kich cau thong qua du tu cong cong c6 hiéu qua rat han ché. Mat khdc chi tiéu c4 nhan 1a hang muc 1én nhat trong téng chi tiéu quéc 6 NGHIEN COU NHAT BAN VA DONG BAC A, SO 1(37) Z- 2002Kinh té Nhat Bdn: Mudi nam.. . dan (nam 2000 18 55,9%) nhung trong tinh hinh xi nghigp Nhat ngay cng gidm bien ché, tinh hinh chinh tri khong én dinh lam. cho ngudi Nhat bat an vé tuong lai nén o6 Khuynh huéng gidm chi. Hai la, céc nguyén nhan ndy sinh tty sy sup dé cha nén kinh té bong bong ma hau qua 1a tién ng khong ddi lai due 1én dén con 86 rat cao, anh huéng nghiém trong dén ‘he thong tin dung, ngan hang, Tinh trang nay anh hutng trye tiép dén mot bd phan khdc vé mat cu Ta ddu tu cia xf nghigp. Ngan hang chua xir ly duoc cfc mén ng khé thu héi, khong tich cuc ho’c khong cé kha nang cho vay d6i v6i cdc dy 4n mdi, anh hung d&n cdc xi nghiép vita va nhé. Nhiéu xi nghiép Ién thi dur thita thiét bi va bat an vé dinh huéng kinh té nén khong tich cuc déu tu, khong it xf nghi¢p dang chiu ng chéng chat nén khong dém vay them dé dau tu. Ba 1a, mot s6 nguyen nhan cé tinh co cau, co ché, che’ dé kinh té, hau hét lien quan dén mat cung cla nén kinh té, Jam. gidm hiéu qua ciia cdc chinh sich kich céu hoac gay tro ngai cho vig chuyén dich co cau kinh té. Chang han Nha nuéc cham théo 0 cdc co ché rang bude, han ché hoat dong kinh doanh trong nhiéu nginh thudc Tinh vue dich vu nhu bat dong san, luu thong phan ph6i, thuong nghiép,.. .Viée bio hd cdc nganh tai chinh, ngan hang trong mét thai gian qué lau lam mét di tinh nang dong, kha nang canh tranh cita céc nganh nay. Mot diém déng néi them ¢ dayla trong thap nién 1990, cde nuée chau A, nhit 1a Trung Quéc, ngay cing sin xuat va xuat khdu nhiéu hang cong nghiép, vita canh tranh véi Nhat trén thi trutng thé gidi vira tham nhap vao thi trudng Nhat Ban. Do déng yén lén gid nhanh, xf nghi¢p Nhat cing cha dong © Chinh quyén hay thay di, c&e chinh séch va cai each khOng c6 tinh litn tue gay bat an trong xii hoi. Tur thang] 1/1991 dén nay(9/2001) 06 ti 8 This tung, chuyén céc co sé sin xudt tit Nhat sang chau A. Hign tuong nay d4y nhanh qué tinh chuyén sang thi dai hau cong nghiép. Nhung céc ly do co cfu néi un gay to ngai cho su phat trién cha cdo nginh dich va Jam cho qué trinh chuyén dich gap khé khan, Kinh té Nhat Ban hién nay 06 thé hinh dung 1a mt co c&u hai ving, mot bén 1a nhimg nganh cé nang suat cao nhu di¢n tt, xe hoi va cfc loai m4y méc, mot bén 14 che nganh cé nang sudt thip nhu dich vu, tién té, thong tin, bdo hiém, ngan hang,.. Trong céc nganh dich vu (cing voi nganh xay dumg va néng nghiép), trang binh nang suat Jao dong cila Nhat chi bang 63% cla My. Khong ét nha kinh t€ nhgn manh nguyen nhan thit ba va cdn di xa hon cho rang Khiing hodng kinh t@ hién nay 1& khing hodng co cfu, cu thé ho cho rang m6 hinh Nhat Ban, hé thong hodc oo ché Nhat Ban (vai tr quan trong cla Nha nude, quan he dic biét git ngan hang va xi nghiép....) hay phuong thtic quan ly Nhat Ban ( ché do tham nién c6ng vu, ché dd dao tao trong noi bo xi nghiep... .) khong cdn phi hop véi giai doan phat trién tir thap nién 1990 ©. Tuy nhien, diéu nay rit khé kiém ching va Khéng gidi thich duoc If do tai sao cdc yéu 16 nay tro thanh ud ngai cho su phat trién dking vao thoi diém hién nay. Ta chi c6 thé néi duoc rang nhiing yéu t6 nay khong phai Ta nguyén nhan truc tiép cila cude khing hoang nhung [a nhing td luc cia nhiing chuyén dich cén thiét dé ra khoi khing hoang. Trong thap nién 1990, kinh té Nhat phat trién tung binh 1,2% nhung trong nhiing nam cuéi thap nién kinh t€ tang tring 6 mic am, lam tang tam ly bat an trong xa hoi. Hinh anh kinh t€ Nhat Ban hign nay 06 thé duge t6m tit nhu sau: © Noguchi (2001) gi6i thigu khé 15 ede § kién nay. NGHIEN Cd NHAT BAN VA DONG BAC 4, SO 1(37) 2- 2002 7- Thét nghiép tdng:Ti 16 ngudi that nghiép theo théng ké cong bé vio du th4p nién 1990 chi c6 2% nhung hién nay da lén én 5%. Theo Tachibanaki (2001), thi tén thyc té ti le that nghiep len dén 10% néu ké ca sO ngudi mat viéc nhung khong tim vic nia vi di thét bai nhiéu Jén trong nhing lain C6 gang tim viéc tir truéc. Dac biét, trong $6 lao dOng & 46 tudi 24 trés xuding thi ti lé that nghiép hon 20%. -Nguy co thiéu phat: Chi s6 vat gid tigu thu 4 gidm lien tuc tir thing 10/1999 do noi nhu gidm tién mién, xuat khdu sang Mg va chau A cfing dinh dén, khoang cach gita stic sin xudt 06 thé thuc hién duoc véi GDP hién thuc hi¢n nay gén 6%.(Theo tinh toén cia vién nghién ctu téng hop Mitsubishi, gidi thiéu tren bao Nihon Keizai Shinbun ngay 4/7/2001). Noi nhu vA ngoai nhu déu giam Iam cho vat gid gidm. Vao cudi nim wi chinh 2000 (cuéi théng 3/2001), tdi san bang tién (monetary assets, g6m tién mit, tién dé danh va cé phiéu) cia ngudi Nhat gidm ( mot hién tuong xdy ra Man dau tién tir khi 6 th6ng ké vé chi tiéu nay vao nim 1964)®. Digu nay chic chén sé lim cho nguti Nhat tiét kim hon nia va do d6, nguy co thigu phat 06 kha nang ws thanh hién thuc. -No khong déi duoe chéng chat. No t6n dong khé hoac khong ddi duoc ma céc ngan «hang va cc cOng ty ti chinh Nhat dang génh phai len ti 48.000 ti yen (theo wéc tinh vao thang 3/2000), chiém 7% tang von cho vay (con s6 tong tng cla MY giim tir 4% xudng 1% trong th4p nién!990). No khong hodc khé doi duge chi yéu do nhimg noi vay mugn nhiéu nhung kinh doanh gap kh khan nhu céc nginh bt dong sin, xay dumg, lum thong. Ngoai ra cdn c6 103,000 ti yén 14 nhimg mén ng cho vay chua thudc © Nguyén nhan chinh Ia do gid ching khodn gidm 36% so véi thoi diém mot nam trude dé. Theo Nihon Keizai Shinbun,29/6/200\(bé0 chiéu). Kinh té Nhét Ban: Mudi ndm.. dién khé hodc khong ddi dugc nhung 1a nhiing noi kinh doanh ciing gap khé khan, trong tuong lai 6 thé ir thanh ng khé ddi. Trong tinh hinh nay ngan hang nao cing khong mu6n cho vay them vi so lai tang them ng khé ddi. Tham hut ngén sdch va nguy co tai chinh: Cong ng cia chinh phd Trung wong va dia phuong vao nim 1992 bing 60% GDP, thip hon MY, Canada va ¥ nhung tang lign tue, tirnam 1998 vugt qué qui mé GDP, hien nay dat mttc bing 130%GDP, cao nhat trong cdc nuéc tién tién ( sO cong ng da len én 645.000 ti yen so véi khoang 500.000 ti yén cia GDP). Hién nay tham hut ngan s4ch hang nam Jen dén 6% GDP ( truéc nam 1997 1A 3%). Neudi Nhat bit déu lo ngai ti nam 1998. Hien nay ti le phu dam cia dan ching (ti 1é cia thué va Ié phi bao hiém xd hi trong thu nhap quéc dan) thp hon cdc nude chau au, nhung néu xem mife tham hut ngan séch 1a mot phy d4m trong tuong lai thi ti fé phu im hién nay cba ngudi Nhat én dén mac kha cao. Theo tinh todn cia BO Tai chinh Nhat thi ti 1é dé cita Nhat hién nay 1a 49,2% so v6i MY 14 38,7%, Anh 54,7% va dic 59,6%°. I. Nhimg chuong trinh cai cich cila ‘Thi tuéng Koizumi: Thang 4 nim 2001, Koizumi Junichiro duoc béu lam Thi tudng. Ong tuyén b6 cuong quyét tién hanh cai cdch kinh té, dua nuéc Nhat ra khéi khing hoang. Chuong ttinh cdi cach cha Koizumi gém 7 diém, tap trung hai vin dé: xit If ng déo han va khai théc cae y€u t6 phat trién méi. Qu thé hon, chuong trinh cai céch gdm céc diém sau: ItGidi quyét van dé ng khé doi dé binh thiténg hod hé théng tin dung. ‘Trude hét, cho dén thdng 3/2003, tap trung giai quyét ng khé ddi cha cdc ngan hang én (12.700 ti trong s6 48.000 ti). © Diin tiy tng cuc kinh té ké hoach (2000), 210, 8 NGHIEN Cd NH@T BAN VA DONG BAC A, SO 1(37) 2- 2002Kinh té Nhat Bdn: Mi Nhing ng khé di méi phat sinh sau 46 fing s& duge xir ly trong vong 3 nim. C6 3 céch giai quyét. Mét [a bén lai ng (nha ddu mua lai ng v6i gid re, chuyén ng dé thanh 6 phiéu va tham gia vao viée kinh doanh ca xf nghi¢p), hai [a thanh lf theo ph4p luat hign hanh ( cho xf nghiép chiu ng phé san), ba ld ngan hang huy bd mot phan ng. Trong nhing trudng hop ngan hang khong 6 kha ning thanh If theo 3 céch nay sé nhudng nhiing mén ng 46 cho ca quan héi thu va chinh ly ng. Muc tidu d&n nam 2005 hé thong ngan hang sé tré Iai binh thu’mg. U Gidm chi tiéu cing céng, nbat 1a viee ddu tu xay dung dung s4 dé huéng t6i viee can bang ngan sich trong twong lai, cd ke hoach gidm cong. ng méi nam 3000 ti yén ( téng kim ngach cOng ng 1a 389.000 ti yén vao cuéi thang 3 nam 2002). ‘Theo cit ton ngan séch nam tai chinh 2002 1 nim d4u tién cia chuong tinh cai céch, cong trai phat hanh khong qué 30.000 ti yen , gidm ODA 10%, gidm dau tu cong cong 10%, nhung’ dac biét phan bé nhiéu cho 7 Tinh vue trong diém can phat trién( méi trudng, déi séch van dé lao hod va sinh, n@ it, xay dumg thanh phé thanh noi hip dan. 6 stic canh tranh quéc té ( tai sinh d6 thi), chain hung gido duc, dio tao, chin hung Khoa hoc va cOng nghé, né lye bién nude Nhat thanh quéc gia hang dau vé cong nghe va thong tin). 31 Cai céch thué dé kich thich phat tridn: giim phu dim cita c4 nhan va xi nghiép trong hoat dong kinh té, giam thué mua ban chimg khodn dé c4 nhan tham gia nhiéu hon yao thi trudng ching khoan. Hién nay tién € danh cilia ngudi Nhat Ién t6i #.4000.000 ti yén( dO 12,000 ti USD, tring binh méi ngudi dan 100.000 USD) nhung trong dé hon 50% [a tién dé danh dinh ky 6 ngan hang ( mot cach van dung tién dé danh khéc véi cc nuée ti ban chi nghia thanh thuc), va 70% 1a do ngudi gia ndm git. Bay gits 06 hign tuong nghich ly 18 ngudi gia ding mot phén Iuomg hina 68 vao tiét kigm vi Jo au vé tuong Jai. Néu cai c4ch thué, mot phdn sé tin 46 sé mua ching khodn, o6 téc dung nang gid ching khodn lén. Ngoai ra, cdc cai c&ch khéc bao gém cai c4ch thi trudng lao déng, cong nghé thong tin ( trong vong 5 nam bign nuéc Nhat thinh mot trong nhing nude tién tién nhét vé cong nghé thong tin), cai 6 dai hoc, wv... Theo tinh toén cia nhfmg nha dat ké hoach cai céch cia Thi tuérig Koizumi, véi nhimg cai céch nay, trong vai nim t6i kinh té phai phat trién & mic, rat tid 0 -1% hung khoang nam 2004, cing véi su xéc * lap co ché xa hoi méi trong dé s4ng kign va n6 Tuc cita c4 nhan va xi nghi¢p duge phat huy, mtic tang trudng tiém nang sé tang lén 2-3%. Qua cdi cich nay, hy vong dan chéng va xi nghiép bét lo au vé tuong lai, chi tieu cA nhan va dau ty sé tng bao dam cho kinh té phat trign hét tiém ning. Van dé quan trong hién nay [a binh thutmg hod hé t6ng ti chinh, ngan hang va tao niém tin, gidm lo au trong dan chting. Cac bute cai céch duoc dura ra tit khi chinh quyén méi thanh lap cé thé n6i IA hop ly, da duoc nghién citu ky. Thi tuéng Koizumi cing duoe tuyét dai da sO dan ching tin nhiém, tin tuéng. Tuy nhién chuong tinh cai céch dang d6i mat v6i_mot hoan canh Khong thuan loi. Kinh té MY ti tre, anh hudng cita sv suy thoai céng nghé thong tin & Mf lan rong ngoai di tung. Tinh hinh nay khong nhimg lam cho xuat khdu Nhat gap khoé khan, n6i nhu da gidm, ngoai nhu cing khong tang, ma hon thé nia, gis chimg khoén gidm lién tuc® gay khé khan nghiém trong cho viée giai quyét van dé ng déo han khong ddi duoc. C6 thé néi viec © Neay sau khi sdy ra sy kign khiing b6 ngay 11/9 8 M§, trong su bi quan vé kinh té MY trong thei gian ti, gid ching khodn 8 Tokyo vao sing 12/9/2001 gidm manh ( gid chimg khosn theo chi 86 Nikkei gidm mat 585 yen cdn ¢6 9708 yen, In 4u tién trong 17 nam, gidm duéi méc 10,000 yen) NGHIEN CGC NHA@T BAN Va DONG BAC A, SO 1(37) 2- 2002 9Ti lé that nghiép dang tng va cé khuynh hudng tang hon trong nhimg nim téi cfing 1a van dé bie xtic nhung kh6 gidi quyet ngay. ‘Thong ké chinh thtic cho thay ti 1é that nghiép dG vuot qui 5% nhumg, nhu da dé cp, thue trang con trim trong hon con s6 dé. ‘Theo tinh todn cla Yamada (2001), trong 5 nam tdi, qua xit If ng khong doi duge sé phat sinh thém 50 van ngubi that nghiep (chi ye xirly 15.300 ti yén ng trong 2-3 nam ti), giim dau tu cong cong ( hang nam gidm 2000 i yén trong thdi gian 2000 -2005) éé cai td co cau 18% chinh sé lam mit viéc 65 van lao dong chit yu trong nganh xay dung. Them vio do, 4p luc nhap khdu ngly cing manh tir Trung Quéc sé 1am cho 33 van ngudi that nghiép trong 5 nam tdi. Ngoai ra, cdc cong ty lon dang c6 ké hoach diéu chinh co eu ma trong tam 1a gidm bién ché Jam cho su lo au vé that nghiép trong x4 hdi dang ting. Trong dai han, kinh t€ phuc héi va qua céc edi céch vé co ché, cfc Tinh vue dich vu phuc vu ngudi gid, y 16, gido duc, cong nghé sé tao them viee lam i dé thu hut s6 ngudi that nghiép. Tuy nhign cdc higu qua nay chua thély duet trong nhimg nam trude mit trong khi that nghiép tiép tuc tang. Ton lai, 3-4 nam ti I giai doan kh khan, Nhat Bin vita phai d6i pho tinh huéng vita phai tién hinh cai céch. Cc bién phiip dé d6i_phé tinh hung thi khong con nhigu. Chinh sch ti chinh da dp dung nhung khong cé higu qua va hién nay kha nang ngan séch ciing khong cho phép 4p dung nifa. Hien nay lai suat da gidm xudng mite zero,chinh séch tién té cing khong cdn ché dé ap dung. Chinh phis hu nhur bi dong, chi cdn céch ting hd mang lui an toin x hoi dé gidm anh hutmg cca tinh trang that nghiép va kien ti tign hanh cc cai cch dé tao niém tin, tranh bi quan hon trong dan chting. Tinh hinh kinh té trong may nam ti tuy thude nhiéu vao kha nang phuc héi cia kinh t My. ‘Trong mét tim nhin dai han hon, hutng di cia kinh t€ Nhat sé phu thuée vio kha ning (ang svc canh tranh trong thoi dai hau céng Kinh té Nhat Ban: Mudi nam.. nghiép, su thay déi trong co cfu phan cong quéc té gitta Nhat véi cdc nude chau A khic, kha nang gidi quyét céc vin dé & mat cung cp nhy lao dong ( co cu Ido hod dan s6, w..), dat dai (sit dung higu qua hon). Céc vain dé nay sé duge ban dén trong mot bai viet khéc. TAL LIEU THAM KHAO 1. BO kinh va cong nghiep (2001), Tauho-Hakusho 200! (Sich tring ngoai thuong 2001), BO t8i chinh phat binh 2 Hamacka Masami ( 2001), Kolasaishushi ge Shimesu Kozoherkis (Cin cin thank ton quude 16 cho ty a1 duyéh dich oo ci), Nihon Keizai Shinbun, ngdy 6 thing 4, mac Keizai Kyoxhitsu. 3. McKinsey & Company, Ine 2001), Nihon Keizat no Seicho Sogai Yoin { Nhiong yeu 15° Iden wd nggal ting vty hind 18 Nit Bain), Tokyo mitmeo) 4, Noguchi Akira (Q000),” Ushinweets 10 nert" Ron no Kensho ( Kithn ching Luin dé" Mat di 10 neon), Keizai Seminar, s6 thing 2. 5, Tachibana ‘Toshiaki( 2001), Siswapvorita: Jit hr 10% ti semeana (T§ Ie duit nghigp trén the: te gin 10%), Nihon Keizai Shinbun, ngiy 4 thing 4, myc Keizi Kyenitsn 6. Tanahashi Ryoko and Ohyama Tauyoshi ( 2000), Kinnen no Tainichichokawsetsutoshi Zoku no Haikei (Bot cdl ie nc ona: tify mabe gor vo Niuit Bain ting ning nd xin diy), Nibon Ginko Chousa Geppo, 96 thing 8 7. Téng cue Kinh wké hoach ( 2000), Keizai Halausho ( ‘Stich oting kink W, Bo Tai chinh phat han, 8. Tin Vain Tho { 1999), Aji no Sungyo Hatten to Takoluwekikiyyo ( X nghigp des qui gia vi phie nigh cong nghiép & chéu A), Kaigaioshi Kenkyushoho, Vol25, No22 (Thing 3 vad). 9. Tid Van Tho, Harada Yutska va CH. Kwan ( 2001), Suishin Aja Keizai to Nihord Phin tch ri nut wb heinh chee A vei Nhidt Ban), Nibon 10. Trung tam Nehign cit kinh 1€ Nhat (2001), , Nihon Keiza21 Seili Nihon Keizua o Yorra: Pointo ( Nhidry didn quan trong dé’ xét kink 16° Nhgt wong thé’ ky 21) Kenkyu Center 1. Vign Nghign oft t6ng hop Nhat Bin (2001), Zaise’ Kencenka e no Michi ( Con duttng kign ton hod co edie tai chin), Jogen Research Review, 9 thing 7 12. Yamada Hisishi (2001), Tixgomeau Kowou - chousei Atswyok to Koyou Saisei emo Keaksi Ay inh corcdie ngiy cing manh va viin dé sing de), Japan Research Review, sting 8. 10 NGHIEN Cd NH@T BAN Va DONG Bac 4, SO 1(37) 2-z002