Roma Tarihi

Neden Antik Roma tarihini öğrenmeliyiz?

• Köyden doğan bir imparatorluk?
• Vatandaşlık
• Cumhuriyet ya da res publica, kamu kuruluşları
• Avrupa’nın ve Avrupa kültürünün temelleri
• Cumhuriyet fikri
• Güçler ayrılığı
• ABD ve Avrupa’da devletin temelleri
• Modern hukuk sistemlerinin ve Roma kanunlarının kökenleri
• Avrupa’nın Hristiyanlaştırılması
• Roma hakimiyetinde gelişen ikinci kuşak Yunan felsefesi
Erken Roma
 • Roma Tarihinin Dönemleri:

• 1- Krallık Dönemi MÖ 753-509

• 2- Cumhuriyet Dönemi MÖ 509-27

• 3- İmparatorluk Dönemi MÖ 27 – MS 476

• Erken İmparatorluk MÖ 27 – MS 284

• Geç İmparatorluk MS 284- 476

• Bizans dönemi MS 330-1453

Kuruluş Efsanesi
• Roma mitolojisine göre, kentin kuruluşu
Latium’un başkenti olan Alba Longa’yla
ilişkiliydi. Alba Longa’nın kökeniyse Küçük
Asya’daki Troya/Truva kentine
dayandırılıyordu. Bu ünlü kentin düşüşünden
sonra, Troyalı kahraman Aeneas’ın yıkık
kentten omzunda yaşlı babası Anchises’i
taşıyarak ve oğlu Ascanius’un elinden tutarak
kaçtığı söylenmektedir.
 Roma’nın Kökenleri: Remus ve Romulus
• Amulius çocukların Tiber nehrine
atılmasına sebep oldu ancak onlar
tanrıların gözetiminde hayatta kaldılar.
Palatinus tepesinin eteklerine sürüklenen
çocuklar bir dişi kurt tarafından
beslenmiş ve bir çobanın evinde
büyütülmüşlerdi. Yetişkinliğe
eriştiklerindeyse Palatinus tepesinde
Roma kentini kurdular (MÖ 753?).
2.Hafta: Roma’nın Kralları: MÖ 753-509
• Romulus

• Numa Pompilius

• Tullus Hostilius

• Ancus Marcius

• Tarquinius Priscus (Etrüsk kenti olan Tarquinii’den)

• Servius Tullius

• Tarquinius Superbus
Romalı Tarihçiler
• Fabius Pictor, İlk Roma tarihçisi
• Yaşlı Cato (Cato the Elder,) Latince yazan ilk tarihçi, Origines, de
Agricutura
• Polybius, Roma’nın Yunan tarihçisi, Pön Savaşlarının yazarı
• Livy, Ab Urbe de Condita, kentin MÖ 753’ten MÖ 9’a kadarki tarihi
• Tacitus, Roma’nın gerilemesini anlatan tarihçi
• Suetonius, On İki Caesar’ın Yaşamı
• Josephus, Roma’danın Yahudi tarihçisi
• Eusebius, Kilise Tarihi’nin babası
• Ammianus Marcellinus, Tacitus’a rakip
• Eutropius, Breviarium
 Romulus ve Sabineli Kadınlar

• Romulus’un yeni kentini doldurmak için

sığınmacılara kapılarını açtığı, bu
insanlara eş bulmak istediğindeyse
Sabineli kadınları kaçırdığı
söylenmektedir. Sabinelilerle yapılan bir
savaştan sonra barış sağlanmıştı ve iki
halk tek kentte iki kral hükümdarlığında
(Romulus ve Titus Tatius) birleşmişti.
Erken Dönem Kurumları
• Pater Familias
• Gens – Gentes – Curia - Tribe
• Curia
• Tribe (kabile), curia toplamı
• Senex: İhtiyar adam / Senatus
• Comitia Curiata: mülke göre toplananlar
• Comitia Tributa: bölgeye göre toplananlar
• Flamen: Jupiter, Mars ve Quirinus (Savaş Tanrısı?) rahibi
3.Hafta: Lucretia’nın İntiharı ve Antik Roma’da Krallığın bitişi (MÖ 509)

• Bir prens kirletene kadar iffetli olan bu

kanın hakkı için, tanrıların şahitliğinde
yemin ederim ki Tarquinius
Superbus’un, şeytan karısının ve tüm
çocuklarının peşinden kılıçla, ateşle ve
her neye gücüm yetiyorsa onunla
gideceğim ve ne onların ne de başka
herhangi birinin Roma’da kral
olmasına izin vermeyeceğim! Livy,
1.59.1
 Roma Cumhuriyeti MÖ 509 – 27
• Roma’nın İtalya’da Büyümesi MÖ 509-265
• Latinlerle Savaşlar: Temel sebepler:
• Etruria ve Campania arasındaki ticaret rotasının egemenliği için mücadele
• Bereketli vadiler ve kıyı ovaları
• Keltlerin Gelişi MÖ 390’lar
• İtalya’da kentleşmenin zayıflaması
• Roma’nın yağmalanması 387
• Zayıf kentleşme Roma’nın daha kolay büyümesinin önünü açtı
• Samnit Savaşları: 341; 327-304; 298-292
• Pirus (Pyrrhos) zaferi nedir?
• Epiruslu Pyrrhos vs. Roma
• MÖ 275’te Beneventum Savaşı
• Kolonizasyon
• Coloniae Latinae & coloniae Romanae
Sınıf Mücadeleleri MÖ 500-287
• MÖ 494 : Tribunusların Pleblerin resmi temsilcisi olarak tanınması.

• Concilium plebis?

• MÖ 451 : On İki Levha Kanunlarının Yürürlüğe Girmesi

• MÖ 367 : Varlıklı Pleblerin en yüksek idari memurluklara kabul

edilmesi. (Leges Liciniae Sextiae) Nobilitas

• MÖ 287 : Concilium Plebis’in resmi bir pleb meclisi olarak tanınması.

Roma Cumhuriyetinin Makamları
• Consuls (2)

• Praetor (2, 4, 8)

• Tribunus Plebis (10)

• Aediles (4)

• Quaestor (2, 8, 20)

• Dictator

• Censorship

• Önemli Terimler: imperium, cursus honorum, equus - equites

Roma Meclisleri
• Comitia Curiata: mülk bazlı oluşturulur

• Comitia Centuriata: mülk kriteri bazlı askeri meclis

• Comitia Tributa: bölge bazlı oluşturulur

• Concilium Plebis: bölge bazlı oluşturulan Pleb meclisi

• Senatus: en aristokratik meclis

• Dini meseleleri, ekonomiyi, dış ilişkilere dair politikaları yönetir ve yabancı elçileri
kabul eder.

• SPQR: Senatus PopulusQue Romanum (Roma Senatosu ve Halkı)

4.Hafta: Roma ve Akdeniz

• Kim neredeyse tüm uygarlığın 53 yıldan daha az bir sürede Roma’nın

hükümdarlığına nasıl ve ne tür bir siyasi rejim altında girdiğini merak
etmeyecek kadar ciddiyetsiz ve tembel olabilir ki? Bu olayların eşi
benzeri görülmemiştir. (Polybius, Histories 1.1.5)
Roma’nın Akdeniz’in egemenliği için girdiği savaşlar
• Pön (Kartaca) Savaşları: MÖ 264-146
• I. 264-241: Roma’nın bir Akdeniz gücü olarak yükselişi

• II. 218-201: Hannibal’a karşı savaş

• III. 149-146: Kartaca’nın sonu

• 200- 190: İspanya, Po Vadisi ve Helenistik doğudaki Roma savaşları

• Doğuda Roma: «böl ve yönet» politikası

• Batıda Roma: eyalet yönetiminin oluşturulması

• Provincia: etki alanı

“Pirus zaferi” nedir?
• « Eğer Romalılarla bir savaş daha yapıp muzaffer olursak, tamamen
mahvoluruz.» Pyrrhos, Epirus Kralı
Kartacalı Hannibal: MÖ 247-183
Bir Generalin Gözyaşları, Polybius, Histories, 39.5
• Scipio’nun kentin alevlere teslim olup tamamen yok oluşunu izlerken düşmanları
için herkesin içinde gözyaşı döküp ağıt yaktığı söylenir. Bir süre düşüncelere daldı
ve tüm kentlerin, halkların ve imparatorlukların, tıpkı tüm insanların alınyazısı
olduğu gibi, yok olup gittikleri üzerine düşündü. Bir zamanlar varlıklı bir kent
olmasına rağmen Troya da bu kaderi yaşamıştı, tıpkı Asurluların, Medlerin,
döneminin en büyük imparatorluğuna sahip olan Perslerin ve yakın dönemde
çok gözde olan Makedonların yaşadığı gibi. Bilinçli veya bilinçsiz, şairin aşağıdaki
dizelerinden alıntı yaptı:
Bir gün gelecek Kutsal Ilium (Troya) yok olacak
Ve Priam ve halkı maktül olacak
• Ve ben kendisiyle konuştum – çünkü onun öğretmeniydim- ve ne demek
istediğini sordum. Gerçeği hiç gizlemeden, kendi ülkesini düşündüğünü ve tüm
fani şeylerin kaderi üzerine düşününce onun için korktuğunu söyledi.
 • Seleucuslularla Apamea (Dinar) Anlaşması:
Roma ve Anadolu
• Pön Savaşları sırasında Kibele ve Roma
• Romanın Yükselişi vs. Helenistik Krallıkların
Düşüşü
• MÖ 191’de Magnesia’da Seleucus ve Roma
• Pergamon ve Roma: miras meselesi MÖ 133
• Mithridates ve Roma: En büyük düşman
MÖ 188
• Asya’nın daha önce Seleucus
egemenliğindeki her bölgesi, Pergamon’a
verilmişti: Lycaonia, Phrygia, Mysia, Lydia,
Ionia.
• Seleucuslular tazminat ödemeye
zorlanmıştı.
• Çok güçsüz bir donanma tutmalarına izin
verilmişti.
Helenistik Dönemde Anadolu

• Pergamon, MÖ 276-133

• Galatia, MÖ 279-25

• Bithynia (Nikomedes), MÖ 280-74

• Mithridates, MÖ 280-63-46

• Kappadokia, MÖ 280 - MS 17

• Armenia

• Osrhoene

• Kommagene
Küçük Asya’da Galatlar, MÖ 279 - 25
• Keltler kimlerdi
• Galya’dan Orta Anadolu’ya
• Galicia
• Gaelic
• Gallia
• Wales (Galler)
• Galatlara mektup
• Galatların ismini taşıyan ülke
hangisidir?
Roma ve Anadolu
• Anadolu’daki Roma Eyaletleri
• Asia : MÖ 129
• Bithynia et Pontus
• Lycia et Pamphylia
• Cilicia
• Cappadocia,
• Galatia,
• Armenia,
• Mesopotamia
• Syria,
• Cyprus
5. Hafta: Roma Cumhuriyetinin Gerileyişi ve Yıkılışı 146-44
• Kartaca’nın ve Corinth’in Yıkılışı MÖ 146
• Geç ikinci yüzyıl krizleri: Büyümenin neticeleri
• İtalya ve Sicilya’da Kölelik ve köle isyanları, 143-72
• Korsanlık
• Yetersiz teşkilatlanma: Kurumların bir imparatorluğa göre değil kente göre
düzenlenmiş olması
• Reformcular
• Tiberius Sempromius Gracchus
• Gaius Sempronius Gracchus
• Marius ve ilk düzenli ordunun tertibi 107-100
• Marius’un düşüşü 99-86
• Toplumsal Savaş (Müttefikler Savaşı) (91-88)
• Birinci İç Savaş (88-82) ve Tek Adam sisteminin yükselişi
• Sulla
 Plutarhos, Tiberius’un öldürülmesi MÖ 133
• Senatörlerin hizmetlilerin evden getirdikleri sopalar vardı ancak senatörler
bizzat kalabalık tarafından parçalanan sandalyelerin ayaklarını ve parçalarını
yakalayarak Tiberius’un üzerine yürüdüler ve aynı zamanda onu korumak için
etrafında toplananları dövdüler. Bir hengame ve katliam yaşanırken Tiberius
kaçmaya yeltendiğinde birisi onu kıyafetlerinden yakaladı. Kurtulmak için
togasından sıyrıldı ve üzerinde yalnızca tuniğiyle kaçmaya başladı. Ancak
sonra tökezledi ve önünde yatan cesetlerin arasında düştü. Ayağa kalkmaya
çalıştığında ilk darbesini kafasına bir sandalye ayağıyla, herkesin kabul ettiği
üzere kendisiyle aynı makamı paylaşan Publius Satyreius’tan aldı. İkinci darbe
Lucius Rufus’tan gelmişti, kendisi bu hareketiyle asil bir iş gibi böbürleniyordu.
Peşinden taş ve sopalarla üç yüzü aşkın darbe gelmiş ancak tek bir kılıç
darbesi bile gelmemişti.
Tib. Gracch. G. Gracch. Marius ve Sulla
Son Yüzyıldaki Uluslararası Olaylar
• Attalus’un mirası
• Aristonicus’un isyanı

• Iugurtha ile Savaş 112-105

• Germenlerle Savaşlar 113-101
• Mithridates ile Savaş 88-63
• Veni vidi vici

• Suriye’nin Fethi (MÖ 64-63)

• Kıbrıs’ın İlhakı
• Galya’nın Ele Geçirilmesi (58-51)

• Romalılar Numidia’da MÖ 46
Caesar ve Pompeius
Cumhuriyet Rejiminin Sonu
• İlk triumvirate
• Pompeius
• Crassus
• Caesar
• İkinci İç Savaş: Rubicon’u Geçmek, Caesar vs. Pompeius
• Diktatör Caesar ve sonu
• İkinci triumvirate: Marcus Antonius, Octavianus ve Lepidus
• MÖ 42 yılında Philippi Savaşında intikam alındı
• Üçüncü İç Savaş: Octavianus vs. Marcus Antonius
• Octavianus’un (artık Augustus) Yükselişi
• MÖ 27’de cumhuriyetin sonlanması ve imparatorluğun başlaması
Octavianus Marcus Antonius ve Cleopatra
MÖ 44’te Caesar’ın Suikastı
5.Hafta: Augustus Dönemi MÖ 44 – MS 14
• Kısa Kronoloji
• MÖ 23 Eylül 63
• Roma’da MÖ 44
• II. Triumvirlik (Octavianus, Marcus Antonius ve Lepidus)
• Philippi Savaşı MÖ Ekim 42
• Marcus Antonius ile İç Savaş MÖ 35
• Actium Savaşı MÖ 2 Ekim 31
• Antonius ve Cleopatra’nın ölümü
• MÖ 16 Ocak 27. Yeni «Augustus» ve «Princeps» unvanları
• MÖ 25. Galatya eyaletinin kuruluşu
• Roma sancaklarının Partlardan kurtarılması
• Roma’daki Part ve Yahudi prensleri
• MS 19 Ağustos 14. Augustus’un Ölümü
Bir İmparatorluk Nasıl Yaratılır?: Augustus ve Roma
• Augustus’un gücünün temeli:
• Princeps MÖ 27
• Imperium Proconsulares MÖ 27 İspanya, Galya ve Suriye
• Tribunicia Potestas MÖ 23 Concilium Plebis tribunus plebis
• Censoria Potestas MÖ 28/5 Consuller, Senatus ve Concilium Plebis
• Pontifex Maximus MÖ 12

• Augustus’un Medya Gücü ve Patronus Maecenas

• Vergilius, Aeneid
• Horatius
• Ovidius, Ars Amatoria
Augustus Dönemi için Kaynaklar
• Velleius Paterculus (MS ö.31), Res Gestae Divi Augusti
• Suetonius (MS ö.122) The Twelve Caesars
• Dio Cassius, (MS ö. 230) Rhomaika Historia
• Monumentum Ancyranum
• Kısa Anlatılar
• Strabon, Geographika
• Tacitus, Annales
• Damascuslu Nicolaus, Life of Augustus
• Appianus, Historia Romana
Tacitus, Annales, 2
• Brutus ve Cassius’un ölümlerinin Cumhuriyeti güçsüz kılması, Pompeius’un
Sicilya’da yenilmesi, Lepidus’un bertaraf edilmiş ve Antonius’un da
katledilmiş olması, Iulius takımını Caesar haricinde lidersiz bırakmıştı;
triumvirlikten çekilip kendisini halkı korumak için yalnızca tribunusluk
otoritesiyle yetinen basit bir consul olarak sunmuştu. Önce bahşişlerle
orduyu, ucuz tahılla halkı ve barışa yönelik sözleriyle de dünyayı yatıştırdı.
Sonra adım adım yükselmeye ve senatonun fonksiyonlarını ve yasama ve
yargı gücünü kendi eline almaya başladı. Ona karşı hiçbir muhalefet yoktu:
cesur muhalifler kötü arazilere ya da sürgün listelerine yenik düşerken
soyluların geri kalanı köleliği güler yüzle kabul etmeyi zenginliğe ve makama
giden en pürüzsüz yol olarak görüyorlardı. Ayrıca isyandan başarılı çıktıkları
için artık eski düzen ve macera yerine yeni düzen ve güvenliği tercih
ediyorlardı. Yeni düzen eyaletlerde de destekleniyordu, buralardaki Senato
ve halk idaresi nüfuzlu kimselerin kavgaları ve memurların açgözlülüğü
yüzünden itibarını kaybetmişti. Bunlara karşı adam kayırmaların olduğu ve
rüşvete batmış legal sistemin sunduğu korumaysa oldukça yetersizdi.
Bu heykel bize ne söylemektedir? ( Vatikan Müzesi )
• Augustus heyecan verici bir konuşma
gerçekleştirmektedir. Mesaj: Kendisi büyük bir hatiptir.
• Giysisi Roma generali üniformasıdır. Mesaj: Kendisi
büyük bir savaşçıdır.
• Beline sarılmış olan kıyafet esasen mordu, mor ise
imparatorların rengiydi. Mesaj: Kendisi bir imparatordur.
• Yunusa binen çocuk: Augustus’un ailesinin ilahi bir soy
iddiası vardı, bu bağlamda Venüs ve Neptün isimleri
sıklıkla geçerdi. Çocuk Venüs’ün oğlunu ve yunus da bir
deniz canlısı olarak denizler tanrısı Neptün’ü temsil
ediyor olarak görülebilir. Buradaki gönderme ilahi kanın
Augustus’un damarlarından aktığı yönündedir. Mesaj:
Kendisi bir tanrıdır.
Ankara’daki Augustus Tapınağı
• Tanrısallaştırılan Augustus’un dünyayı Roma halkının
yönetimine tabi kıldığı başarıları ve Roma halkı ve
devleti için yaptığı masraflar, Roma’da dikilmiş olan iki
bronz sütun üzerine kaydedilmiştir ve bir kopyası da
Ankara’daki Augustus Tapınağı’nın duvarındadır. Bu
yazıt şöyle başlamaktadır:
• 1. 19 yaşımda, kendi girişimimle ve masraflarını
kendim üstlenerek bir ordu kurdum ve bu orduyla bir
hizbin egemenliği altında ezilmiş devletimizi yeniden
özgürlüğe kavuşturdum. Bu yüzden Gaius Pansa ve
Aulus Hirtius’un consullukları döneminde, Senato
onursal kararlar alıp beni kendi zümresine kabul etti,
düşüncelerimi ifade etmem konusunda consulluk
ayrıcalığı bahşedip beni yetkilendirdi. Propraetorken
de diğer consullarla birlikte devletin herhangi bir
zarar görmemesini gözetmemi emretti.
 Augustus ve Eyaletler: Suetonius, Life of Augustus (Augustus’un Hayatı), 47
• Yıllık toplantılarla yönetmesi ne kolay ne de güvenli olan güçlü eyaletleri
kendisi aldı ve diğerlerini kurayla seçilen proconsul valilere dağıttı. Ancak
bunların bazılarını zaman zaman bir sınıftan diğerine değiştirdi ve sıklıkla
ziyaret etti. Roma’yla anlaşması olan ancak kanunsuzluklarıyla yok olma
yolunda ilerleyen bazı kentlerin bağımsızlıklarını ellerinden aldı; borç
altında ezilen diğerlerineyse yardım etti, depremler yüzünden yıkılanları
yeniden inşa ettirdi ve Roma halkına hizmet edenlere ise tam vatandaşlık
verdi ve haklar tanıdı. Sanıyorum ki Afrika ve Sardinya hariç ziyaret
etmediği eyalet kalmadı; Sextus Pompeius’u yendikten sonra Sicilya’dan
buralara geçmeyi de planlıyordu ancak şiddetli fırtınalar tarafından
engellenmişti, sonrasındaysa bu seyahat için ne fırsatı ne de bir gerekliliği
oldu.
Augustus ve Eyaletler II, Dio Cassius Roman History (Roma Tarihi),
53.12.

• Gerçekten de zayıf eyaletleri sakin ve savaştan uzak olmaları gerekçesiyle senatoya

verirken daha güçlü olanların yönetimini güvensiz ve riskli olmalarını, ayrıca ya sınırda

düşmanları olmasını ya da ciddi bir isyan başlatmaya muktedir olmalarını gerekçe

göstererek kendisi üstlendi. Söylediğine göre niyeti, senato korkusuzca imparatorluğun

en iyi kısımlarıyla ilgilenirken zorluklar ve tehlikelerle kendisinin uğraşmasıydı; ancak

gerçek niyeti bu düzenlemeyle birlikte senatoyu savaşa karşı silahsız ve hazırlıksız

bırakırken kendisinin buyruğu altında silah ve askerlerin olmasıydı.

 Augustus’un Ölümü
• Yaşamının son gününde ara sıra kendisiyle ilgili herhangi bir rahatsızlık olup
olmadığını sordu; sonra bir ayna istedi ve saçlarını taratıp düşen çenesini
doğrulttu. Ondan sonra arkadaşlarını çağırarak onlara hayat komedisini
doğru oynayıp oynamadığını sordu ve meşhur sözlerini söyledi:
Rolümü iyi oynadığım için, hepiniz alkış tutun
Ve beni sahneden alkışlarla uğurlayın
• Sonra onları gönderdi. Kentten yeni gelen bazı kişilere Drusus’un hasta
kızını sorarken aniden fenalaştı ve Livia’yı öperken şu son sözleri söyleyerek
hayata gözlerini yumdu: «Evliliğimizi unutma Livia ve hoşça kal». Böylelikle
her zaman arzu ettiği gibi kolay bir ölümle şereflendirilmişti.
• Suetonius, Life of Augustus, 99.
Augustus’un Karakteri
• Onun (Augustus’un) konuşurken veya sessizken sahip olduğu ifade o kadar
sakin ve ılımlıydı ki Galya eyaletlerinin liderlerinden bir tanesi,
hemşehrilerine bunun kalbini yumuşattığını ve imparatora Alpleri geçerken
bir toplantı yapma bahanesiyle yanaşıp onu uçurumdan itme planını
gerçekleştirmesine engel olduğunu itiraf etmiştir. Canlı ve parlak gözleri vardı
ve gözlerinin ardında bir tür ilahi gücün yattığının düşünülmesinden
hoşlanıyordu. Ne zaman birine dikkatle baksa, eğer o kişi tıpkı güneşe bakmış
gibi suratını eğerse bundan çok memnuniyet duyuyordu.

• Suetonius, Augustus 79
7.Hafta: Erken imparatorluk: İlk iki yüzyıl (MS 14-180)
• İmparatorluk Kronolojisi: Iulius-Claudius Hanedanı
• Tiberius 14-37
• Caligula 37-41
• Claudius 41-54
• Neron 54-68
• MS 69: Dört imparator yılı
• Galba (Haziran 68-Ocak 69)
• Otto (Ocak 69- Nisan 69)
• Vitellius (Nisan 69- Aralık 69)
• Vespasianus (Aralık 69-79)
• Flavianus Hanedanı
• Vespasianus(Aralık 69-79)
• Titus (79-81)
• Domitianus (81-96)
Birinci Yüzyılın Siyasi Meseleleri
• Savaşlar ve İsyanlar
• Halk meclislerinin düşüşü
• İmparatorluk kültünün yükselişi
• Iudea ve Armenia
• Hz. İsa’nın Çarmıha Gerilmesi
• Yeni eyaletlerin –Lycia ve Thrace- kurulması
• Phil-Helen eğilimlerin doğuşu
• Nero ve Hristiyan Kovuşturması efsanesi
• 66 -70 yılı Yahudi İsyanı
• İkinci tapınağın yıkılması
• Kolezyumun yükselişi
• Domitianus ve Hristiyanlara yapılan zulüm
Tiberius Caligula Claudius
INRI =Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum= Nasıralı İsa Yahudilerin Kralı
MS Birinci Yüzyılın Sonunda Roma İmparatorluğu