BİLEŞİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

ASİTLER BAZLAR TUZLAR OKSİTLER

*ASİDİK TUZLAR *METAL OKSİTLER
*BAZİK TUZLAR
*AMETAL OKSİTLER

1
 ASİTLER BAZLAR

*Tatları ekşidir. Örnek ; elma sirkesi , *Tatları acıdır.

limon …
* Yakıcı ve tahriş edicidir.
* Turnusol kağıdının rengini KIRMIZIya
çevirir.
* Asit çözeltileri + ve – yüklü iyon
içerdiklerinden elektrik akımını iletirler.
*Sulu çözeltilerinde H+ iyonu verebilen
bileşiklerdir.
* Dokunulduğunda ele kayganlık hissi
verirler. Örnek ; sabun , deterjan …
* Turnusol kağıdının rengini MAVİye
çevirir.
* Baz çözeltileri + ve – yüklü iyon
içerdiklerinden elektrik akımını iletirler.
*Sulu çözeltilerinde OH- iyonu verebilen
bileşiklerdir.

*pH değeri 7’den küçüktür.Bu değer sıfıra *pH değeri 7’den büyüktür. Bu değer 14’e
yaklaştıkça asit o kadar kuvvetli olur. yaklaştıkça baz o kadar kuvvetli olur.
*pOH değeri 7’den büyüktür. Bu değer *pOH değeri 7’den küçüktür.Bu değer
14’e yaklaştıkça asit o kadar kuvvetli olur. sıfıra yaklaştıkça asit o kadar kuvvetli olur.
*pOH>pH *pH>pOH
*Hidrojen iyonu derişimi hidroksit iyonu *Hidroksit iyonu derişimi hidrojen iyonu
derişiminden fazladır. derişiminden fazladır.
H+>OH- OH->H+
*Asitler , soymetaller hariç *Bazlar sadece anfoter metallerle
(Cu,Hg,Ag,Au,Pt ) tüm metallerle (Al,Sn,Zn,Cr,Pb,Be) tepkimeye girerek
tepkimeye girerek tuz ve H2gazı açığa tuzve H2 gazı açığa çıkarır.
çıkarır.

2
*Asitlerin tesir değerliği suya verdiği H + *Asitlerin tesir değerliği suya verdiği OH -
iyonu sayısı kadardır. iyonu sayısı kadardır.
HCl = HNO3 = NaOH = LiOH=
H2SO4 = H3PO4 = Mg(OH)2 = Al(OH)3=

Asitler ve bazlar tepkimeye girdiklerinde ASİT VE BAZLARIN KUVVETİ

tuz ve su açığa çıkarırlar.
 Kuvvetli asitler ve bazlar suda %100
ASİT + BAZ  TUZ + SU çözünerek iyonlarına
ayrışırlar.Dolayısıyla iyon sayısı
maksimum düzeyde olduğundan
elektrik akımını çok iyi iletirler.

 Zayıf asitler ve bazlar suda %100

çözünemezler ve iyonlarına
tamamen ayrışamazlar.Dolayısıyla
iyon sayısı maksimum düzeyde
olmadığından elektrik akımını çok az
iletirler.

 NOT : Asitler ve bazların kuvvetinin

tesir değerliği ile alakası yoktur.

3
BAZI KUVVETLİ ASİTLER BAZI ASİT VE BAZLARIN ÖZELLİKLERİ VE
KULLANIM ALANLARI
 HCl
 H2SO4
 HNO3 SülfürikAsit(H2SO4,ZaçYağı)
 H3PO4
 HClO4 Saf halde renksiz yağımsı bir sıvı olan
sülfürik asit dünyada en çok üretilen güçlü
bir asittir. SO2 gazından kontakt metoduyla
BAZI KUVVETLİ BAZLAR üretilir.

 NaOH SO2(g) + ½ O2 (g)  SO3(g)

 KOH SO3(g)+ H2O(s)  H2SO4(s)
 Mg(OH)2
Sülfürikasitkimyasalgübreveboyaüretimind
 Ca(OH)2
e,petro–
BAZI ZAYIF ASİTLER kimyasanayisinde,askeriteknolojilerde,akü
 HF mülatörlerde,yağlarınarıtılmasında,hayvan
 HCN salatıklarıntemizlenmesindevekimyasaltep
 H2CO3 kimelerdekatalizörolarakkullanılır.
 HCOOH NitrikAsit(HNO3,Kezzap)
 CH3COOH
Güçlübirasitolannitrikasidinticariolarak
%68likçözeltisikullanılır.Buoranınüzerineçı
kıldığındadumanlarçıkarmayabaşlar.Butür
BAZI ZAYIFBAZLAR
nitrikasitçözeltilerinedumanlınitrikasitdeni
 NH3 r.Nitrikasitnitratlıgübreüretiminde,patlayıc
 Al(OH)3 ıyapımında,kireçsökücülerde,plastiküretim
 Fe(OH)3 indeveHCIileberaberpasgidermeişlemlerin
dekullanılır.
HidroklorikAsit(HCI,Tuzruhu)
Normalkoşullarda(0°C,1atm)gazhalindeola
nHCIkütlece
%37liksuluçözeltisihalindebulunduruluppiy
asadaulaşımıenkolayasitlerdenbiridir.Çokk
uvvetliasitolanhidroklorikasidinbuharlarıze
hirlidir.
Hidroklorikasit,petrol,boya,ilaç,tekstil,kağı
tendüstrilerinde,metalklorürtuzlarınınelde
sindevesularınPhdeğerlerinindüzenlenmes
indekullanılır.Ayrıcaödkesesitarafındanmid
emizesalgılananasithidroklorikasitolupfazl
4
asıülserolarakbilinenmideyaralanmalarına
yolaçar.
AsetikAsit(CH3COOH,Sirkeruhu)
Zayıfbirorganikasitolanasetikasittahrişedici
olupkeskinbirkokuyasahiptir.Asetikasidin
%4ile
%8arasındadeğişensuluçözeltisisirkeolarak
kullanılır.Ayrıcayapayhalıveplastiküretimin
de,inorganiktuzlarınhazırlanmasında,endü
striyelmalzemelerinüretimindeilaçüretimin
devekolaytutuşmayanfilmlerinyapımındak
ullanılır.
FosforikAsit(H3PO4)
Odakoşullarındasıvıhaldeverenksizbirasitol
anfosforikasit,organikgübreüretiminde,ser
acılıkta,endüstriyeltemizliksektöründeyağa
lmaişleminde,derisektöründe,kozmetikte,
deterjanüretiminde,gıdasanayinde,ağızved
işsağlığıtedavisindekullanılır.
Sodyum Hidroksit (NaOH,Sud Kostik)
Sud kostik ya da kostik soda olarak bilinir.
Beyaz renkte nem çekici bir maddedir.
Suda kolaylıkla çözünür ve yumuşak,
kaygan ve sabun hissi veren bir çözelti
oluşturur. Kuvvetli bir bazdır.
Cilde ve özellikle gözlere olumsuz etkisi
vardır.
Yağlarla etkileşerek sabun yapımında,
deterjan yapımında
Boya, kağıt, tekstil endüstrisinde,
dondurmanın kıvamlı hale getirilmesinde
Tıkanmış lavaboların açılmasında
kullanılır.
Potasyum Hidroksit (KOH)
Potas kostik olarak bilinir. Kuvvetli bir
bazdır. Suda çok çözünür ve çözünürken
bol
ısı açığa çıkar. Çözeltileri ciltte kayganlık
hissi uyandırır. Nem çekici bir maddedir.
KOH, başlıca;Tarımda asidik toprakların pH
derecesinin ayarlanmasında
,Tarım ilaçlarının yapımında, pillerde
elektrolit olarak ve gübre yapımında,
Veteriner hekimliğinde kullanılan ilaçların
yapımında, bitkisel yağlardan biyodizel
üretiminde,Geri dönüşümlü kağıtların
yapımında, alkali pillerin yapımında
,Laboratuvarda CO
2 tutucu olarak, endüstride arap sabunu
üretimindekullanılır.
Amonyak(NH3)
Keskin kokulu renksiz bir gazdır. Bu
nedenle solunduğunda burnu, genzi ve
akciğerleri
tahriş edici bir gazdır. Gözleri yaşartır. Sulu
çözeltisinde kısmen iyonlaşır. İyonlaşma
sınırlı
olduğu için amonyak çözeltisi zayıf bir
bazdır. Susuz baz olarak bilinir.
NH3(g) + H2O(s) NH4+(suda) + OH-(suda)
NH3başlıca; Boya ve ilaç endüstrisinde,
Gübre üretimindePatlayıcı maddelerin
sentezinde,Birçok azotlu bileşiğin elde
edilmesinde,Sentetik elyaf
üretiminde,Organik ve anorganik bileşiğin
sentezinde (üre eldesinde), O
2 ile tepkimeye girerek HNO3
üretiminde,Zeplin türü balonların
uçurulmasında,Tekstilde kumaşın ilk
yıkanmasında, buharlaşma ve yoğuşma
özelliği nedeniyle buzdolabı, klima gibi
soğutucu sistemlerin üretiminde kullanılır.
5
TUZLAR OKSİTLER
ASİT + BAZ  TUZ + SU Oksijenin F hariç diğer elementlerle yaptığı
bileşiklere oksit denir.
HCl + NaOHNaCl + H2O
Ametlik aktiflik sırası: F>O>Cl>S…
 Tuzlar iyonik bileşiklerdir.
 Katı halde elektron hareketliliği *** Florun aktifliği oksijenden fazla
olmadığından elektrik iletkenliği olduğu için oluşan bileşik (OF2) oksit
yoktur değildir.
 Eriyik hali , çözeltisi yada sıvı hali
elektrik akımını iyi iletir.
Oksitler 2 ye ayrılır. Bunlar ;
1. Metal Oksitleri
ASİDİK TUZ a) Bazik Oksit
K. ASİT + Z. BAZ  ASİDİKTUZ + SU b) Anfoter Oksit
c) Peroksit
d) Bileşik Oksit
ÖRNEK : 2. Ametal Oksitleri
a) Asidik Oksit
b) Nötr Oksit

BAZİK TUZ
Z. ASİT + K. BAZ BAZİK TUZ + SU

ÖRNEK :

NÖTR TUZ
Z. ASİT + Z. BAZ NÖTR TUZ + SU
K. ASİT + K. BAZ NÖTR TUZ + SU

ÖRNEK :

6
 METAL OKSİTLERİ
BAZİK OKSİT Örnek :
Metallerin genellikle oksijence fakir Al2O3(k)+2HCI(suda)→AlCl3(suda) + 3H2O(s)
bileşikleri bazik oksitlerdir.
Örnek : Na2O , CaO , K2O , MgO , FeO ,
2ZnO(k)+2NaOH(suda)→Na2ZnO2(suda)+H2O(s)
Fe2O3,…

PbO(k) + H2O(s) →TEPK. VERMEZ

*** Özellikleri :
 Bazik Oksit + Asit  Tuz + Su
 Bazik Oksit + Su  Baz PEROKSİT
 Bazik Oksit + Baz  Tepkime (O2)-2veyaO2-1değerlikli olduğu bileşiklerdir.
vermez!!!
*** Peroksitlerde oksijenin yanındaki
Örnek : metal sabit değerlikli olmalıdır.
K2O(k) + 2HCI(suda)→ 2KCI(suda) + H2O(s)

Örnek :H2O2 , Na2O2 , MgO2 , K2O2 , …

Na2O(k)+ H2O(s)→ 2NaOH(suda) MnO2 , SnO2 , … (peroksit değil )

K2O(k) + NaOH(suda)→ TEPK. VERMEZ *** Özellikleri : Peroksitler ısıtıldıklarında

O2(g)’ı açığa çıkarırvebazik oksit oluşur.
AMFOTER OKSİT
Amfoter metallerin oksijenle yaptığı BaO2(k) + ISI BaO(k) + ½ O2(g)
bileşiklerdir.
Örnek :Al2O3 , SnO2 , ZnO , PbO , …

BİLEŞİK OKSİT
*** Özellikleri :
Değişken değerlik alan metallerin oksijenli
 Anfoter Oksit + Asit  Tuz + Su bileşikleridir.
 Anfoter Oksit + Baz  Tuz + Su
Genel formülü X3O4‘ tür.
 Anfoter Oksit + Su  Tepkime
vermez!!! Örnek : Fe3O4 Mn3O4

AMETAL OKSİTLER
ASİDİK OKSİT

7
Ametallerin genellikle oksijence zengin
bileşikleri asidik oksitlerdir.
Örnek:CO2, SO2, SO3, NO2, N2O3, N2O5, P2O5,
CI2O7…
NÖTR OKSİT
Ametallerin genellikle oksijence fakir
bileşikleri nötr oksitlerdir.
Örnek:CO, SO, NO, N2O, CI2O…

*** Özellikleri :
 Asidik Oksit + Baz  Tuz + Su
 Asidik Oksit + Su  Asit
 Asidik Oksit + Asit Tepk.
Vermez!!!
Örnek:
SO3(g) + 2NaOH(suda) → Na2SO4(suda) + H2O(s)
CO2(g) + H2O(s) → H2CO3(suda)
*** Özellikleri : Nötr oksitler asit , baz , su
ile tepkime vermez. Ancak yanma
tepkimesi ile asidik oksitlere dönüşürler.
CO(g) + O2(g) CO2(g)
SO(g) + O2(g) SO3(g)
HOOOPP BİLGİ :Bir oksitin yanabilmesi
için oksijenin yanındaki elementin en
yüksek yükseltgenme basamağı değerliğini
almaması gerekir.

N2O5(g) + H2SO4(suda) →Tepk. Vermez!!!

Örnek: SO2 SO3 (S:6A)

NOT :SO2, CO2, SO3, NO2 gibi fabrika

bacalarından araç egzozlarından yada fosil
yakıtların yanması sonucunda açığa çıkan
bu gazlar , havadaki su buharı ile
etkileşerek asit yağmurlarına sebep
olurlar.

 SO2(g) + H2O(s) H2SO3(s)

 SO3(g) + H2O(s) H2SO4(s)

 N2O5(g) + H2O(s)2 HNO3(s)

 CO2(g) + H2O(s) H2CO3(s)

İNDİKATÖRLER

8
Nötralleşme tepkimelerinin tamamlanıp 1.
tamamlanmadığının
anlaşılması için çoğu zaman farklı pH
aralıklarında farklı renk
oluşturabilen maddelerden yararlanılır. Bu
tür maddelere indikatördenir.

2.

3.

4.
Etkinlik Soruları :