ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7

ΘΕΤΙΚΟΙ – ΑΡΝΗΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

Α7.1 Ρητοί αριθμοί

Άσκηση 1
Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα χρησιμοποιώντας τους αριθμούς :
3 −8,02 +5 9 −2 −7 1,04 35 +52 +34 −37,41 +0,001
Θετικοί αριθμοί
Αρνητικοί αριθμοί

Άσκηση 2
Στα ζεύγη των αριθμών που ακολουθούν να βρείτε ποιοι αριθμοί είναι ομόσημοι και ποιοι ετερόσημοι:
α) −4 και +5 _ _ _ _ _ _ γ) +10 και +6 _ _ _ _ _ _ ε) 3,2 και +40 _ _ _ _ _ _
3 8 8
β) −5 και −9 _ _ _ _ _ _ δ) − 4 και + 5 _ _ _ _ _ _ στ) και −2 _ _ _ _ _ _
11

Άσκηση 3
Να εκφράσετε με ρητούς αριθμούς τις παρακάτω προτάσεις :
α) θερμοκρασία 4 ˚C κάτω από το μηδέν ______
β) αύξηση της τιμής μιας μετοχής κατά 1,2 € ______
γ) η ζημιά μιας επιχείρησης κατά 10.000 € ______
δ) το υψόμετρο ενός βουνού που είναι 2.750 m ______

Άσκηση 4
Να τοποθετήσετε τους ακέραιους αριθμούς : −3 , 2 , +4 , −5 , +1 , −2 , 3 , −1
στον παρακάτω άξονα :
0
x΄ | | | | | | | | | | x

Άσκηση 5
3 1 1
Να τοποθετήσετε τους ρητούς αριθμούς : +2,5 −2 −2 −0,5 1,5
2 2
στον παρακάτω άξονα :
0 1
x΄ | | | | | | | | | | | x
Άσκηση 6
Να βρείτε ποιους αριθμούς παριστάνουν τα σημεία Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ και Η σε καθέναν από τους
παρακάτω άξονες :
α) Α Β Γ Δ Ε Ζ Η
x΄ | | | | | | | | | | x
__ __ __ __ 0 __ 2 __ __

β) Α Β Γ Δ Ε Ζ Η
x΄ | | | | | | | | | | x
__ __ __ 0 __ 1 __ __ __

Άσκηση 7
Να εξετάσετε αν οι αριθμοί α και β είναι ομόσημοι ή ετερόσημοι όταν :
α) ο α είναι ομόσημος του γ και ο γ είναι ομόσημος του β _________
β) ο α είναι ετερόσημος του γ και ο γ είναι ετερόσημος του β _________
γ) ο α είναι ετερόσημος του γ και ο γ είναι ομόσημος του β _________

Α.2 Απόλυτη τιμή ρητού – Αντίθετοι αριθμοί – Σύγκριση ρητών

Άσκηση 8
Να βρείτε τους αντίθετους των παρακάτω αριθμών :
7
α) 3 → ___ γ) 0 → ___ ε) − 2,4 → _ _ _ ζ) – → ___
4
3 1
β) − 5 → _ _ _ δ) +120 → _ _ _ στ) → ___ η) −2 3 → _ _ _
5

Άσκηση 9
Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα :

α +5 −7
−α 4 −9
− (− α) 8 −6

Άσκηση 10
Να βρείτε τις παρακάτω απόλυτες τιμές :
3
α) | + 1 | = _ _ _ δ) | − 19 | = _ _ _ ζ) |– |=___
7
4
β) | 0 | = _ _ _ ε) | − 0,4 | = _ _ _ η) |+7 | =___
5
γ) | + 24 | = _ _ _ στ) | − 0,01 | = _ _ _
Άσκηση 11
Να βρείτε τους αριθμούς που έχουν απόλυτη τιμή ίση με :
α) 4 → _ _ _ _ _ _ γ) 0 → _ _ _ _ _ _ ε) + 1,24 → _ _ _ _ _ _
3
β) + 6 → _ _ _ _ _ _ δ) → ______ στ) − 3 → ______
5

Άσκηση 12
Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα :

α 0 4 − 12
−α +9 − 24
|α| 3
|−α|

Άσκηση 13

Να συγκρίνετε τους παρακάτω αριθμούς ( συμπληρώνοντας τα κενά με < ή = ή > ) :

2 5 11 11
α) – 8 _ _ _ +2 δ) – 5 _ _ _ − 8 ζ) – ___− ι) – ___−
7 7 7 4
γιατί _ _ _ _ _ _ ________ ___________ ___________

5 1 1 1
β) + 9 _ _ _ 0 ε) – 0,4 _ _ _ −1,3 η) – ___− ια) – ___+
4 4 2 12
γιατί _ _ _ _ _ _ ________ ___________ ___________

8 8 1 1
γ) – 4 _ _ _ 0 στ) – 7,35 _ _ _ − 8 θ) – ___− ιβ) – ___−
3 5 5 10
γιατί _ _ _ _ _ _ ________ ___________ ___________

Άσκηση 14
Να γράψετε σε αύξουσα σειρά τους αριθμούς :
α) – 3 , 7 , − 8 , 0 , − 5 , 9 → ____________________
3 2 4 7 6
β) – , , 0 , − , − , → ____________________
5 5 5 5 5
7 7 7 7 7
γ) – , − , + , 0 , , − → ____________________
2 5 3 6 4

Άσκηση 15
Να υπολογίσετε πάνω στον άξονα την απόσταση των αριθμών :
1 1
α) – 1 και + 1 β) – 4 και +4 γ) – και + δ) – α και α.
2 2
Α.3 Πρόσθεση ρητών αριθμών

Άσκηση 16
Να υπολογίσετε τα παρακάτω αθροίσματα :
α) (+ 6) + (+12) = _ _ _ _ δ) – 4 + 11 = _ _ _ _ ζ) + 7 + 9 = _ _ _ _
β) (− 18) + (+ 21) = _ _ _ _ ε) + 6 − 13 = _ _ _ _ η) − 8 − 2 = _ _ _ _
γ) (+ 9) + (+ 3) = _ _ _ _ στ) − 5 − 3 = _ _ _ _ θ) − 7 + 10 = _ _ _ _

Άσκηση 17
Ομοίως :α) (+ 5) + (− 5) = _ _ δ) (+ 6) + 0 = _ _ ζ) − 9 + 9 = _ _ ι) 0 − 4 = _ _
β) (− 7) + (+ 7) = _ _ ε) 0 + (− 14) = _ _ η) + 8 − 8 = _ _ ια) − 3 + 3 = _ _
γ) (− 10) + ( −10) = _ _ στ) (− 8) + 0 = _ _ θ) − 7 + 0 = _ _ ιβ) 0 + 13 = _ _

Άσκηση 18
Ομοίως :
α) (+ 7) + (− 6) + (+ 8) + (− 11)
β) (+ 13) + (− 8) + (− 6) + (+ 8) + (− 9)
γ) (− 7) + (− 15) + (+ 9) + (+ 15) + (− 2)
δ) 7 – 10 + 5 – 13 + 10 – 7 + 13
ε) – 6 + 5 – 7 – 3 + 2 – 8 + 4 − 3
στ) + 5 – 18 + 7 – 15 + 20 − 18 + 15 − 4

Άσκηση 19
Να συμπληρώσετε τα παρακάτω κενά με το κατάλληλο πρόσημο, ώστε να προκύψουν σωστές
ισότητες :
α) ( _ _ 7) + (− 3) = + 4 δ) (− 3) + ( _ _ 10) = − 13 ζ) ( _ _ 8) + ( _ _ 5) = + 3
β) ( _ _ 5) + (− 5) = − 10 ε) ( _ _ 8) + ( _ _ 3) = − 11 η) ( _ _ 1) + ( _ _11) = − 10
γ) ( _ _ 9) + (− 2) = + 7 στ) ( _ _ 7) + (− 6) = _ _ 13 θ) ( _ _ 10) + (+ 2) = _ _ 8

Α.4 Αφαίρεση ρητών αριθμών

Άσκηση 20
Να υπολογίσετε τις παρακάτω διαφορές :
α) (+ 4) − (+ 3) = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
β) (+ 15) − (+ 18) = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
γ) (+ 8) − (− 3) = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
δ) (+ 14) − (− 4) = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
ε) (− 10) − (− 5) = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
στ) (− 8) − (+ 2) = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
ζ) (− 15) − (+ 7) = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
η) (− 9) − (− 6) = _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Άσκηση 21
Να κάνετε τις παρακάτω πράξεις :
α) 3 – 6 = _ _ _ _ δ) – 4 + 8 =____ ζ) – 3 – 7 = _ _ _ _
β) 1 – 7 = _ _ _ _ ε) – 2 – 1 =____ η) – 11 + 9 = _ _ _ _
γ) – 3 + 2 = _ _ _ _ στ) – 20 + 14 = _ _ _ _ θ) – 23 – 8 = _ _ _ _.
Άσκηση 22
Να βρείτε τις τιμές των παρακάτω παραστάσεων :
α) (+ 19) + (− 5) – (+ 7) + (− 6) στ) – (+ 3) – (− 7) + (− 3) + (− 4)
β) (− 3) + (− 8) + (− 7) – (+ 2) ζ) – (+ 18) – (+ 26) + (+ 49)
γ) (+ 5) – (− 8) + (− 2) – (+ 6) + (+ 3) η) − (+ 9) + (+ 11) – (+ 6) – (− 9)
δ) (− 5) – (− 11) + (− 3) – (− 1) θ) (− 3) + (− 2) – (+ 7) – (− 6)
ε) – (− 13) – (+ 4) + (− 7) – (− 3) + (+ 13)

Άσκηση 23

Αν α = − 3 , β = − 5 , γ = + 8 , δ = − 16 ,να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων :

Α=α+β+γ+δ Β=−α–β–γ+δ Γ=–α+β–γ+δ Δ = − α –β + γ + δ.

Άσκηση 24
Να υπολογίσετε τις τιμές των παραστάσεων :
Α = − 9 + (− 5 + 4) Δ = − (− 5 + 6 – 4) + ( 13 – 7) Η = 12 – ( 13 – 1) + ( 11 – 5) – ( 7 + 6)
Β = (− 5 + 8) – (12 – 19) Ε= − ( 2 – 4 – 6) – ( 1 – 3 − 5) Θ = ( 5 + 7 – 12) – (– 3 + 8 – 6 – 1)
Γ = − ( 8 – 13) – (− 11 + 4) Ζ= ( 12 – 20) – ( 17 – 21 – 6) Ι = – (+ 3 – 7 + 5 – 12) + ( 4 – 7 + 6)

Άσκηση 25
Να κάνετε τις πράξεις :
α) – (− 2 + 4) – [− 4 + (6 – 3)]
β) (− 7 + 4) – [− ( − 9 + 2) – (4 – 3)]
γ) – [(4 – 6) + (7 – 3)] – [(− 7 + 12) – (− 5 + 2)]
δ) [− (− 7 + 11) + (− 2 + 9)] – [− (− 3 + 11) – (8 – 15)]
ε) – (− 4 + 1) – [−5 + (− 3 + 8) – (− 9 – 2 + 3)] – (− 6 + 14)
στ) – {( 9 – 5 – 7) – [– 3 + ( 2 + 4 – 7)]} + [− (− 9 + 5) – 1]

Άσκηση 26
Να κάνετε τις πράξεις :
3 4 1 1
α) (− 4,2 + 3,7) – (+ 2,6 – 1) γ) − (− + ) + (− − )
4 3 6 12
1 3 1 3 1
β) – (− 1,2 + 2,1) – [− ( 3,2 – 4,3) – 5] δ) (− − ) − ( + ) − (− )
5 4 2 2 5

Άσκηση 27

Στις παρακάτω παραστάσεις να βάλετε το 2ο και 3ο όρο τους σε παρένθεση που να έχει μπροστά −
και τους δύο τελευταίους όρους σε παρένθεση που να έχει μπροστά + :
Α=5−𝑥+1+𝑦−1 Γ= 8+𝑥+5−𝑦−2 Ε=1+2−𝑥+5−𝑦
B=7+6−𝑥−𝑦+3 Δ=4−6+𝑥−𝑦+9 Ζ=3−𝑥−5+8+𝑦
Άσκηση 28
Να υπολογίσετε την τιμή των παραστάσεων :
Α = 5 − (1 − 𝛼) + (𝛽 − 𝛾) − (𝛼 + 𝛽 − 𝛾) Β = 8 − (𝛼 − 𝛽 + 𝛾) + (𝛼 − 𝛽) − [(−𝛾 − 𝛽) + 𝛽 − 3]

Άσκηση 29
Να υπολογίσετε την τιμή των παραστάσεων :
Α = 7 − 𝑥 − 𝑦 , όπου 𝑥 = −2 και 𝑦 = +7
Β = −9 + 𝑥 − 𝑦 , όπου 𝑥 = +4 και 𝑦 = −9
Γ = 8 + 𝛼 − 𝛽 , όπου 𝛼 − 𝛽 = −10
Δ = −3 − 𝛼 − 𝛽 , όπου 𝛼 + 𝛽 = −4
Ε = −10 − 𝛼 + 𝛽 + 𝛾 − 𝛿 , όπου 𝛼 − 𝛽 = −3 και 𝛾 − 𝛿 = +5
Ζ = 4 − 𝛼 + 𝛽 − 𝛾 − 𝛿 , όπου 𝛼 − 𝛽 = −3 και 𝛾 + 𝛿 = +5

Άσκηση 30
Αν 𝜶 = −3 και 𝜷 = −5 , να βρείτε την τιμή των παραστάσεων :
Α = 𝛼 − (−3 + 𝛽) − (5 − 𝛼) − 𝛼 Β = (𝛼 − 𝛽) − [−4 − (α + β) − β] − α.

Άσκηση 31
Αν 𝜶 = −2 , 𝜷 = +1 και 𝜸 = −3 , να βάλετε σε αύξουσα σειρά τους αριθμούς Α , Β και Γ όπου:
Α = (𝛼 − 𝛽) + (𝛽 − 𝛾) + (𝛾 − 𝛼) Β = (𝛼 + 𝛽 − 𝛾) − (𝛽 − 𝛾) − 𝛽 και
Γ = (𝛼 + 𝛾) − (𝛽 + 𝛼) − (𝛼 − 𝛽)

Άσκηση 32
Αν 𝜶 = 1 + (3 − 5) και 𝜷 = 5 − (−2 + 7 − 3) − 6 , τότε να βρείτε την τιμή της παράστασης :
Α = 5 − (𝛼 − 3) + (1 − 𝛽) − (𝛼 + 5) + (−1 + 𝛼).

Άσκηση 33
Αν 𝒙 = 5 − (2 − 3) − (−5 + 8) − 3 − 1 και 𝒚 = 1 − [2 + (7 − 10)] − 5 , τότε να βρείτε την τιμή
της παράστασης : Α = 1 − (2 − 𝑥) − 3 − [−2 − (𝑦 − 1)] − (−3 − 2).

Άσκηση 34
Αν 𝜶 − 𝜷 = +3 , τότε να βρείτε την τιμή της παράστασης :
Α = 3 − { (𝛼 + 𝛽) + [7 − (𝛽 − 3)] } + 𝛽.

Άσκηση 35
Αν 𝜶 − 𝜷 = +7 και 𝜸 − 𝜹 = −1 , τότε να βρείτε την τιμή της παράστασης :
Α = −8 − { −(1 − 𝛼) + [−3 − (𝛽 − 𝛿) − (𝛾 − 1)] } .