Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž, „Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåîãðàäó 1928–1941.

ãîäèíà 29

Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž ÓÄÊ 001.32(=161.1)(497.11)“1928/1941“

Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò ó Áåîãðàäó

1928–1941. ãîäèíà

Àïñòðàêò: ×ëàíàê ¼å ïîñâåžåí èñòîðè¼è ¼åäíå îä íà¼çíà÷à¼íè¼èõ íàó÷íèõ

èíñòèòóöè¼à „Çàãðàíè÷íå Ðóñè¼å“, Ðóñêîì íàó÷íîì èíñòèòóòó, êî¼è ¼å
äåëîâàî ó Áåîãðàäó äî ïî÷åòêà II ñâåòñêîã ðàòà. Ó ÷ëàíêó ñå àíàëèçèðà¼ó
œåãîâè öèšåâè è çàäàöè, ñòðóêòóðà, ñàñòàâ ÷ëàíñòâà, îáëèöè äåëàòíîñòè
è äîïðèíîñ êî¼è ¼å äàî ó î÷óâàœó íàó÷íå ìèñëè ðóñêèõ èçáåãëèöà.

Ó ðóñêî¼ íàóöè ó ñàäàøœåì âðåìåíó ïîñòî¼å äâà æàðèøòà.

£åäíî – òàìî, äàëåêî, ó íàøî¼ äîìîâèíè, ãäå óïðêîñ ñâèì íàïîðèìà
äà ñå óãóøè ñâåòè ïëàìåí è äà ñå çàìåíè œåãîâî ¼àðêî çðà÷åœå
íåïðîçèðíèì ãóñòèì äèìîì, íàøè ïðè¼àòåšè è ó÷åíèöè ÷àñíî
íàñòàâšà¼ó äåëî ðóñêå íàóêå, äà¼óžè íà ò༠íà÷èí äîêàç î
äàðîâèòîñòè è æèâîòíî¼ ñïîñîáíîñòè ðóñêîã íàðîäà, êî¼è ¼å
ïîñòî¼àî äî áîšøåâèêà è êî¼è žå ïîñòî¼àòè è ïîñëå áîšøåâèêà.
Äðóãî – îâäå ó íàøåì ðàñå¼àœó. (...) £åäíî îä òàêâèõ æàðèøòà ¼å è
Ðóñêè èíñòèòóò ó Áåîãðàäó, êî¼è ñå ñàäà îñíèâà.
(£åâãåíè¼ Âàñèšåâè÷ ÑÏÅÊÒÎÐÑÊÈ, 1928. ãîäèíà)

Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò îñíîâàí ¼å 23. ¼óíà 1928. ãîäèíå, êàäà ¼å îäðæàí
ïðâè îðãàíèçàöèîíè ñàñòàíàê. Èíñòèòóò ¼å ñâå÷àíî îòâîðåí 16. ñåïòåìáðà 1928.
ãîäèíå, òîêîì ×åòâðòîã êîíãðåñà ðóñêèõ àêàäåìñêèõ îðãàíèçàöè¼à ó çàãðàíè÷¼ó,
êî¼è ¼å òå ãîäèíå îäðæàí ó Áåîãðàäó ïîä ïðåäñåäíèøòâîì ïðîôåñîðà Â. Ã.
Êîðåí÷åâñêîã, ÷ëàíà Ëèñòåðîâîã èíñòèòóòà ó Ëîíäîíó. Îñíîâíà çàìèñàî ïðèëèêîì
îñíèâàœà Èíñòèòóòà áèëà ¼å äà ñå ñòâîðè ñòàëíè íàó÷íè öåíòàð ðàäè ðàçâèòêà
ñëîáîäíå ðóñêå íàó÷íå ìèñëè. Òî íè¼å áèëà ïðâà ðóñêà íàó÷íà óñòàíîâà êî¼à ¼å
äåëîâàëà ó Êðàšåâèíè ÑÕÑ. Îäìàõ ïîñëå äîëàñêà ïðâèõ âåžèõ ãðóïà èçáåãëèöà
îñíîâàíî ¼å „Äðóøòâî ðóñêèõ íàó÷íèêà“ (1920), à íåøòî êàñíè¼å è „Ðóñêà
àêàäåìñêà ãðóïà“ (êî¼à ¼å ïðåäñòàâšàëà ñêóï ëèáåðàëíî îïðåäåšåíèõ ÷ëàíîâà
Äðóøòâà, êî¼è ñó ñå 1921. ãîäèíå èçäâî¼èëè ó ïîñåáíó îðãàíèçàöè¼ó). Ñàìà èäå¼à
ôîðìèðàœà èíñòèòóòà ó Áåîãðàäó ïðâè ïóò ñå ÷óëà ¼îø 1922. ãîäèíå, íà Äðóãîì
êîíãðåñó ðóñêèõ àêàäåìñêèõ îðãàíèçàöè¼à ó çàãðàíè÷¼ó, àëè ¼å îñòâàðåíà òåê øåñò

1
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå Ðóññêàãî íàó÷íàãî èíñòèòóòà â Áåëãðàäå (1928–1938)“, ó:
Çàïèñêè Ðóññêàãî íàó÷íàãî èíñòèòóòà â Áåëãðàäå, ñâ. 14, 1939, ñ. 3–7. (äàšå: Å. Â.Ñïåêòîðñêè,
„Äåñÿòèëåòèå...“)
30 Ãîäèøœàê çà äðóøòâåíó èñòîðè¼ó `!, 2004.

ãîäèíà êàñíè¼å.1 Ôèíàíñèðàœå Ðóñêîã íàó÷íîã èíñòèòóòà ïðåóçåëà ¼å Âëàäà

Êðàšåâèíå ÑÕÑ, òàêî äà ¼å îí (èàêî ñó ñëè÷íè èíñòèòóòè ðàäèëè ó Ïðàãó è
Áåðëèíó) óáðçî ïîñòàî âîäåžè íàó÷íè öåíòàð ó „Çàãðàíè÷íî¼ Ðóñè¼è“. Óïðêîñ
òîìå, ðàäó Èíñòèòóòà ó èñòîðèîãðàôè¼è íè¼å ïîñâåžåíà äîâîšíà ïàæœà.2
Çà òðèíàåñò ãîäèíà ñâîãà äåëîâàœà (1928–1941) Èíñòèòóò ¼å îðãàíèçîâàî
âèøå îä 700 ïðåäàâàœà, 50 ñåìèíàðà è 40 êóðñåâà, çàòèì ìíîãà ¼àâíà ïðåäàâàœà,
òå äîëàçàê äåñåòèíà èñòàêíóòèõ ðóñêèõ íàó÷íèêà è óìåòíèêà. Ïîðåä òîãà,
Èíñòèòóò ¼å ó ñâîì ÷àñîïèñó „Çàïèñêè ðóññêàãî íàó÷íàãî èíñòèòóòà â Áåëãðàäå“
îá¼àâèî 190 íàó÷íèõ ðàäîâà ðóñêèõ íàó÷íèêà, è ñòèïåíäèðàî è ïîìàãàî ìëàäå
ðóñêå íàó÷íèêå êî¼è ñó ñòàñàâàëè ó åãçèëó, ìåó êî¼èìà ñó è èìåíà ïîïóò
Êîíñòàíòèíà Âîðîœöà, Âëàäèìèðà Õðèñòè¼àíîâè÷à Äàâàòöà, Èæáîëäèíà,
Ìîøèíà èëè Țå Íèêîëà¼åâè÷à Ãîëåíèø÷åâ-Êóòóçîâà.

1) Öèšåâè è çàäàöè
Îáèì è êâàëèòåò àêòèâíîñòè Èíñòèòóòà, êî¼è ñó ãà ñâðñòàëè ó ðåä
íà¼çíà÷à¼íè¼èõ íàó÷íèõ èíñòèòóöè¼à èçáåãëè÷êîã ñâåòà, ïðîèñòèöàëà ¼å èç âèçè¼å
î áóäóžî¼ œåãîâî¼ óëîçè Èíñòèòóòà, êî¼ó ñó èìàëè îñíèâà÷è, î ÷åìó ¼å íà
îñíèâà÷êî¼ ñåäíèöè ãîâîðèî œåãîâ ïðâè ïðåäñåäíèê £åâãåíè¼ Âàñèšåâè÷
Ñïåêòîðñêè: „Ó ðóñêî¼ íàóöè ó ñàäàøœåì âðåìåíó ïîñòî¼å äâà æàðèøòà. £åäíî
– òàìî, äàëåêî, ó íàøî¼ äîìîâèíè, ãäå óïðêîñ ñâèì íàïîðèìà äà ñå óãóøè ñâåòè
ïëàìåí è äà ñå çàìåíè œåãîâî ¼àðêî çðà÷åœå íåïðîçèðíèì ãóñòèì äèìîì, íàøè
ïðè¼àòåšè è ó÷åíèöè ÷àñíî íàñòàâšà¼ó äåëî ðóñêå íàóêå, äà¼óžè íà ò༠íà÷èí
äîêàç î äàðîâèòîñòè è æèâîòíî¼ ñïîñîáíîñòè ðóñêîã íàðîäà, êî¼è ¼å ïîñòî¼àî äî
áîšøåâèêà è êî¼è žå ïîñòî¼àòè è ïîñëå áîšøåâèêà. Äðóãî – îâäå ó íàøåì
ðàñå¼àœó. (...) £åäíî îä òàêâèõ æàðèøòà ¼å è Ðóñêè èíñòèòóò ó Áåîãðàäó, êî¼è ñå
ñàäà îñíèâà. Œåãà îñíèâà¼ó Äðóøòâî ðóñêèõ íàó÷íèêà è ðóñêà àêàäåìñêà ãðóïà
ó Êðàšåâèíè Ñðáà, Õðâàòà è Ñëîâåíàöà. Œåãîâ çàäàòàê ¼å äâî¼àê – èñòðàæèâà÷êè
è ïðîñâåòíè. Œåãîâà äåëàòíîñò çàìèøšåíà ¼å ó òðè ïðàâöà: ðàçðàäà îïøòèõ
íàó÷íèõ ïèòàœà ñ ïðèìåíîì òðàäèöè¼à è ìåòîäà ðóñêå íàóêå, èñòðàæèâàœå ïðî-
øëîñòè è ñàäàøœîñòè Ðóñè¼å, äðóãèì ðå÷èìà, Rossica, ó íà¼øèðåì çíà÷åœó òå
ðå÷è, óêšó÷ó¼óžè òó íå ñàìî ¼åçèê è êœèæåâíîñò âåž è ïðàâî, äðæàâó, ïðèâðåäó
è ïðèðîäó è, íà¼çàä, èçó÷àâàœå çåìšå, ÷è¼èì ãîñòîïðèìñòâîì ñå êîðèñòèìî,
2
Î ðàäó Èíñòèòóòà ïèñàíî ¼å âåîìà ðåòêî è èçóçåâ êðàžåã ïðèëîãà Âëàäèìèðà Àëåêñå¼åâè-
÷à Òåñåìíèêîâà, óãëàâíîì ó îêâèðó øèðèõ ðàäîâà. Óïîðåäè: Â. À. Òåñåìíèêîâ, „Äåÿòåëüíîñòü
Ðóññêîãî íàó÷íîãî èíñòèòóòà â Áåëãðàäå (1928–1941 ãã.)“, ó: Ðàçâèòèå îáùåñòâåííîé ìûñëè â
ñòðàíàõ Öåíòðàëüíîé è Þãî-Âîñòî÷íîé Åâðîïû, Ìîñêâà 1991, ñ. 172–182; À.Á. Àðñåíüåâ, “Ðóñ-
ñêàÿ äèàñïîðà â Þãîñëàâèè“, ó: Ðóññêàÿ ýìèãðàöèÿ â Þãîñëàâèè, Ìîñêâà 1996, ñ. 62-64; è: Î.
€óðèž, Ðóñêà ëèòåðàðíà Ñðáè¼à 1920–1941. Ïèñöè, êðóæîöè, èçäàœà, Ãîðœè Ìèëàíîâàö–Áåî-
ãðàä 1990, ñ. 207-215; Ï. Å. Êîâàëåâñêèé, Çàðóáåæíàÿ Ðîññèÿ. Èñòîðèÿ è êóëüòóðíî-ïðîñâåòè-
òåëüíàÿ ðàáîòà ðóññêîãî çàðóáåæÿ çà ïîëâåêà (1920—1970), Ïàðèæ 1971, ñ. 109.
Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž, „Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåîãðàäó 1928–1941. ãîäèíà 31

Jugoslavica, òàêîå ó íà¼øèðåì çíà÷åœó ðå÷è. Îñèì íàó÷íèêà, êî¼è áîðàâå ó

Êðàšåâèíè, ó ðàäó Èíñòèòóòà ó÷åñòâîâàžå è èñòàêíóòè ïðåäñòàâíèöè ðóñêå
íàóêå è êœèæåâíîñòè, êî¼è áîðàâå ó äðóãèì çåìšàìà. À çàäàòàê èíñòèòóòà òà-
êîå ¼å è ïðèïðåìà ìëàäèõ íàó÷íèêà è øòàìïàœå íàó÷íèõ ðàäîâà.“3
Çàäàöè êî¼å ¼å Ñïåêòîðñêè ó ñâîì ãîâîðó ïîñåáíî èñòàêàî, äàšå ðàçâè¼àœå
íàóêå è ïðîñâåòå ó åãçèëó, è èñòðàæèâà÷êå îáëàñòè êî¼å ¼å íàçâàî Rossicom è
Jugoslavicom ó íà¼øèðåì çíà÷åœó, áèëè ñó óïðàâî èñòàêíóòè êàî ïðèìàðíè çà-
äàöè Èíñòèòóòà è ó œåãîâîì Óñòàâó. Ïîñåáàí àêöåíàò ïðè òîì áèî ¼å ñòàâšåí
íà ïðîñâåòíó äåëàòíîñò, êî¼à ñå ïî èäå¼è îãëåäàëà ó î÷óâàœó è øèðåœó ðóñêå
êóëòóðå è ðóñêå íàóêå, èñêšó÷ó¼óžè áèëî êàêâó ïîëèòèêó4.
Íî, çà îñòâàðèâàœå òàêî çàìàøíèõ ïëàíîâà î íàó÷íî¼ è ïðîñâåòíî¼ äåëàò-
íîñòè íè¼å áèëà äîâîšíà ñàìî æåšà, ïà ÷àê íè ìàòåðè¼àëíà ñðåäñòâà êî¼å ¼å
îáåçáåèâàëà äðæàâà. Çà òàêàâ ïîäóõâàò áèëè ñó íåîïõîäíè šóäè. Šóäè ñïðåì-
íè äà ñå ó ïîòïóíîñòè ïîñâåòå òîì öèšó è šóäè ÷è¼å çíàœå è êâàëèôèêàöè¼å
îìîãóžàâà¼ó èñïóœàâàœå òàêâèõ ïëàíîâà. Òî ïîêàçó¼å èñòîðè¼à ñâèõ âåëèêèõ
åìèãðàöè¼à ìîäåðíîã äîáà. Àëè ó ðóñêîì èçáåãëèøòâó, êàêî çáîã ìîòèâà ïðîèñ-
òåêëèõ èç ðàçëîãà êî¼è ñó äîâåëè äî íàïóøòàœà îòàŸáèíå (áîšøåâè÷êà ðåâîëó-
öè¼à), òàêî è çáîã êàðàêòåðà ñàìîã èçáåãëèøòâà è, ïðå ñâåãà, îáðàçîâíå è ñîöè-
¼àëíå ñòðóêòóðå èçáåãëè÷êå ãðóïå, áèëî ¼å äîâîšíî ñíàãà äà ñå ïîêóøà (è ïî
ìíîãèì ïàðàìåòðèìà óñïåøíî èçâðøè) ò༠âåëèêè çàäàòàê. Íà òî äà ¼å ðóñêà
èçáåãëè÷êà ãðóïà ó £óãîñëàâè¼è ñïðåìíà äà îðãàíèçîâàíî ðàäè íà ðàçâî¼ó ðóñêå
íàóêå è ïðîñâåòå ó åãçèëó óêàçèâàëà ¼å ÷èœåíèöà äà ¼å ìåó èçáåãëèöàìà áèî
èçóçåòíî âèñîê ïîñòîòàê šóäè ñà âèñîêèì îáðàçîâàœåì, èñòî êàî è âåîìà ìíî-
ãî îíèõ êî¼è ñó âåž ñâî¼îì äåëàòíîøžó ó Ðóñè¼è áèëè èçóçåòíî äîáðî îñïîñî-
ášåíè çà òå çàäàòêå.

Òàáåëà 1: Îáðàçîâíà ñòðóêòóðà ðóñêå èçáåãëè÷êå ãðóïå ó Êðàšåâèíè ÑÕÑ, 19225:

Îáðàçîâàœå Ìóøêàðöè Æåíå Óêóïíî %

Âèñîêî 2.772 244 3.016 12,4%
Ñðåäœå 9.519 5.393 14.912 61,5%
Îñíîâíî/íèæå 2.596 399 2.995 12,3%
Äîìàžå 1.093 624 1.717 7,1%
Áåç îáðàçîâàœà 617 199 816 3,4%
Íåïîçíàòî 541 258 799 3,3%
Óêóïíî 17.138 7.117 24.255 100,0%

3
Å.Â.Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 6.
4
Ïîëîæåíèå î Ðóññêîì íàó÷íîì èíñòèòóòå, 11 àâãóñòà 1939 ã. (Ãîñóäàðñòâåííûé Àðõèâ
Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè (ÃÀÐÔ), ô 6820, îï. 1, ä. 1, ë. 1–7.)
5
Íóæäû ðóññêèõ áåæåíöåâ â Êîðîëåâñòâå ÑÕÑ, 1922 (À ÑÀÍÓ, 14386, íåñðååíà ãðàà);
èñòè äîêóìåíò òàêîå è: ÃÀÐÔ, ô. 9145, îï. 1, ä. 974, ë. 11–40.
32 Ãîäèøœàê çà äðóøòâåíó èñòîðè¼ó `!, 2004.

Òàáåëà 2: Ïðîôåñèîíàëíà ñòðóêòóðà ðóñêèõ èçáåãëèöà ó Êðàšåâèíè ÑÕÑ, 19226:

(àíàëèçà ïðåìà èíòåëåêòóàëíèì è ìàíóåëíèì çàíèìàœèìà)
Ïðîôåñè¼à
Ïðîôåñè¼à Áðî¼
Áðî¼ %
%
À) èíòåëåêòóàëíè ïîñëîâè 13.365 74,8%
Âåëåïîñåäíèöè 196 1,1%
Ëåêàðè 185 1,0%
Ïðåäàâà÷è âèñîêèõ øêîëà 88 0,5%
Ïðåäàâà÷è ñðåäœèõ è îñíîâíèõ øêîëà 370 2,1%
Àäâîêàòè 133 0,7%
Ñóäñêè ÷èíîâíèöè 401 2,2%
Äðóøòâåíè (Çåìñêè è Ãðàäñêè) àêòèâèñòè 61 0,3%
Èíæåœåðè (ìåõàíèêà, õåìè¼à, åëåêòðîòåõíèêà) 94 0,5%
Èíæåœåðè (ãðàåâèíà) 26 0,1%
Èíæåœåðè (ñàîáðàžà¼-ïóòåâè) 62 0,3%
Èíæåœåðè (ðóäàðñòâî) 30 0,2%
Èíæåœåðè (íåïîçíàòà ñïåöè¼àëíîñò) 202 1,1%
Òåõíè÷àðè 422 2,4%
ʜèãîâîå, ðà÷óíîâîå 116 0,6%
Äàêòèëîãðàô(è)-êèœå 57 0,3%
Ñòåíîãðàôè 1 0,006%
Ñëóæáåíèöè (íåïîçíàòà ñïåöè¼àëíîñò) 204 1,1%
Çàäðóæíè ôóíêöèîíåðè 76 0,4%
Àãðîíîìè 107 0,6%
Øóìàðñêè ñòðó÷œàöè 11 0,06%
Âåòåðèíàðè 26 0,1%
Ãåîìåòðè 34 0,2%
×èíîâíèöè 1.564 8,8%
Îôèöèðè 7.674 43,0%
£óíêåðè (ó÷åíèöè âî¼íèõ øêîëà) è äîáðîâîšöè 801 4,5%
Áåëè êëåð (ïàðîõè¼àëíî ñâåøòåíñòâî) 92 0,5%
Ïëàâè/öðíè êëåð (âèøå ñâåøòåíñòâî) 107 0,6%
Íåõðèøžàíñêî ñâåøòåíñòâî 20 0,1%
Ïîçîðèøòå 88 0,5%
Ñëèêàðñòâî 53 0,3%
Ìóçè÷àðè 9 0,05%
ʜèæåâíèöè 54 0,3%
Ïðåâîäèîöè 1 0,006%
Á) ìàíóåëíè, êâàëèôèêîâàíè ïîñëîâè 2.814 15,8%
Çàíàòëè¼å 144 0,8%
Æåëåçíè÷àðè 21 0,1%
Òðãîâöè 21 0,1%
Âî¼íèöè 2.257 12,6%
Ìåäèöèíñêè ïîìîžíèöè è ôàðìàöåóòè 94 0,5%
Ìåäèöèíñêå ñåñòðå 240 1,3%
Áîëíè÷àðè 37 0,2%
Â) ìàíóåëíè, íåêâàëèôèêîâàíè ïîñëîâè 1.366 7,6%
Íåêâàëèôèêîâàíè ðàäíèöè 55 0,3%
Ìîðíàðè 76 0,4%
Ñåšàöè 1.235 6,9%
Ã) íåñïîñîáíè çà ðàä 314 1,8%
Èíâàëèäè 314 1,8%
Óêóïíî 17.859 100,0%

Äåòàëüíûÿ äàííûÿ î ïðîôåññèîíàëüíîì ñîñòàâå áåæåíöåâ â Êîðîëåâñòâå ÑÕÑ (À ÑÀÍÓ,

6

14386, íåñðååíà ãðàà)

Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž, „Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåîãðàäó 1928–1941. ãîäèíà 33

×èœåíèöà äà ¼å ìåó èçáåãëèöàìà áèëî èçóçåòíî ìíîãî âèñîêîîáðàçîâà-

íèõ ïî¼åäèíàöà (12,4%), ìîæå ïîìîžè äà ñå ðàçóìå êàêî è çàøòî ñå ó „Çàãðà-
íè÷íî¼ Ðóñè¼è“ ñòâîðèëà ñâåñò î ïîòðåáè î÷óâàœà êóëòóðíèõ è íàó÷íèõ òåêîâè-
íà äîðåâîëóöèîíàðíå Ðóñè¼å. Ñ äðóãå ñòðàíå, ïîäàòàê äà ¼å ìåó èçãíàíèì šó-
äèìà (ñàìî ó £óãîñëàâè¼è) áèëî ÷àê 88 óíèâåðçèòåòñêèõ ïðîôåñîðà, 185 ëåêàðà,
414 èíæåœåðà è âèøå îä 200 óìåòíèêà ðàçëè÷èòèõ ïðîôèëà, ¼àñíî ïîêàçó¼å äà
¼å ïîñòî¼àëî ¼àêî íàó÷íî è èíòåëåêòóàëíî ¼åçãðî êî¼å ¼å ¼åäíó îâàêâó èäå¼ó ìî-
ãëî îñòâàðèòè.

2) Èñòîðè¼à, ñòðóêòóðà, ÷ëàíñòâî

Äâàäåñåò ¼åäàí èñòàêíóòè ðóñêè íàó÷íèê ó÷åñòâîâàî ¼å ó îñíèâàœó Èí-
ñòèòóòà. Áèëè ñó òî: Â. È. Áàñêàêîâ, Àíò. Ä. Áèëèìîâè÷, À. Ï. Äîáðîêëîíñêè,
£ó. Í. Âàãíåð, Å. È. Âàñèšåâ, Ä. Ô. Êîíåâ, À. È. Êîñèöêè, Ñ. Ì. Êóšáàêèí, Â. Ä.
Ëàñêàðåâ, Ò. Â. Ëîêîò, È. Ï. Ìàðêîâ, Ã. Í. Ïèî-Ӛñêè, À. Ë. Ïîãîäèí, Í. Í.
Ñàëòèêîâ, È. Ñ. Ñâèø÷åâ, Å. Â. Ñïåêòîðñêè, Ô. Â. Òàðàíîâñêè, Ë. £à. Òàóáåð, Ñ.
Â. Òðîèöêè, Â. Â. Ôàðìàêîâñêè, À. È. Ø÷åðáàêîâ. Îíè ñó ïîòïèñàëè ïðî¼åêàò
Óñòàâà Èíñòèòóòà è òèìå àóòîìàòñêè ïîñòàëè œåãîâè ÷ëàíîâè7. Ïðâèõ ãîäèíà
ñâîãà ðàäà Èíñòèòóò ¼å áèî ñìåøòåí ó çãðàäè Ñðïñêå êðàšåâñêå àêàäåìè¼å ó
£àêøèžåâî¼ óëèöè, à êîðèñòèî ñå è ïðîñòîðè¼àìà ó ñòàðîì çäàœó Óíèâåðçèòåòà.
Îä 1933. ãîäèíå œåãîâå ïðîñòîðè¼å ñó ñå íàëàçèëå ó íîâîîòâîðåíîì Ðóñêîì
äîìó èì. Èìïåðàòîðà Íèêîëà¼à II ó Áåîãðàäó. Ñà ðàäîì ¼å ïðåñòàî ïîñëå èçáè¼à-
œà Äðóãîã ñâåòñêîã ðàòà 1941. ãîäèíå.
Ôèíàíñèðàœå Èíñòèòóòà îä ñàìî㠜åãîâîã îñíèâàœà ïðåóçåëà ¼å Âëàäà
Êðàšåâèíå ÑÕÑ, ïðåêî Êóëòóðíå êîìèñè¼å „Äðæàâíå êîìèñè¼å Êðàšåâèíå ÑÕÑ
çà ðóñêå èçáåãëèöå“. Çàäàòàê Êóëòóðíå êîìèñè¼å áèî ¼å äà ïîìàæå ðóñêó èçáå-
ãëè÷êó íàóêó è óìåòíîñò8. Ïðâèõ ãîäèíà Êîìèñè¼à ¼å îäâà¼àëà ñðàçìåðíî âåëèêà
ñðåäñòâà çà äåëàòíîñò Èíñòèòóòà – 1929. ãîäèíå 268.358 äèíàðà, à 1931. ãîäè-
íå 301.355 äèíàðà. Ìåóòèì, êðà¼åì òðèäåñåòèõ ãîäèíà ñâå âåžè ìàòåðè¼àëíè
ïðîáëåìè ñ êî¼èìà ñå çåìšà ñóî÷àâàëà è ïðèáëèæàâàœå ðàòà, ôèíàíñè¼ñêà ïî-
äðøêà Èíñòèòóòó óìàœèëà ñå ãîòîâî 10 ïóòà. Òàêî ¼å 1938. ãîäèíå çà ñâå œåãî-
âå ïîòðåáå áèëî èçäâî¼åíî ñâåãà 30.709 äèíàðà. Òà ñðåäñòâà áèëà ñó íåäîâîšíà
çà ôóíêöèîíèñàœå, óãðîçèâøè ÷àê è ðåäîâíî èçëàæåœå ÷àñîïèñà9.
Óïðêîñ ïðîáëåìèìà ñà ôèíàíñèðàœåì, Èíñòèòóò ¼å íåñìåòàíî è âåîìà
óñïåøíî ðàäèî äî ñàìîã èçáè¼àœà Äðóãîã ñâåòñêîã ðàòà, 1941. ãîäèíå. Òîìå ñó
íåñóìœèâî äîïðèíîñèëè è šóäè êî¼è ñó œèìå ðóêîâîäèëè, òå œåãîâà óíóòðà-
øœà ñòðóêòóðà.
7
Å.Â.Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 9.
8
Å.Â.Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 4.
9
Çàìåòêà îòíîñèòåëüíî Ðóññêàãî íàó÷íàãî èíñòèòóòà (À ÑÀÍÓ, 14386, III, 2465.)
34 Ãîäèøœàê çà äðóøòâåíó èñòîðè¼ó `!, 2004.

Èíñòèòóò ¼å áèî îðãàíèçîâàí ó ñêëàäó ñà òðàäèöè¼àìà ðóñêå íàó÷íå ñà-

ìîóïðàâå. Œåãîâå îðãàíå ÷èíèëè ñó: Ñàâåò, ïðåäñåäíèê è çàìåíèê ïðåäñåäíèêà
Èíñòèòóòà, Óïðàâà, Ðåâèçèîíà êîìèñè¼à è ïðåäñåäíèöè îäåšåœà.
Íà¼âèøè œåãîâ îðãàí áèî ¼å Ñàâåò, êî¼è ¼å, ïðåìà Óñòàâó, áèðàî íîâå ÷ëà-
íîâå Èíñòèòóòà, ñâå œåãîâå ðóêîâîäèîöå è íîâå ÷ëàíîâå Ñàâåòà, óòâðèâàî
ïëàí ðàäà è ïîòðîøœó ñðåäñòàâà, èçðàäó èíñòðóêöè¼å çà Ðåäàêöèîíó êîìèñè¼ó,
ðàçìàòðàœå ïèòàœà êî¼à ¼å ïîñòàâšàëà Óïðàâà è óòâðèâàœå ãîäèøœåã èçâå-
øòà¼à. Ñàâåò ¼å èìàî ðåäîâíå ñåäíèöå, êî¼å ñó îäðæàâàíå íà¼ìàœå äâà ïóòà ãî-
äèøœå, è îíå âàíðåäíå, ñàçèâàíå íà çàõòåâ Óïðàâå10.
Óïðàâó, êî¼à ¼å, çàïðàâî, ðóêîâîäèëà Èíñòèòóòîì, ÷èíèëè ñó ïðåäñåäíèê,
çàìåíèê ïðåäñåäíèêà è òðè ÷ëàíà. Îä 1938. ãîäèíå, óç ïðåäñåäíèêà è çàìåíèêà
ïðåäñåäíèêà, ó Óïðàâó ñó óëàçèëà è ÷åòèðè ÷ëàíà, ïðåäñåäíèöè Îäåšåœà è
óðåäíèê íàó÷íèõ èçäàœà Èíñòèòóòà11.
Òîêîì ìåóðàòíîã ðàçäîášà ïðåäñåäíèöè Ðóñêîã íàó÷íîã èíñòèòóòà áè-
ëè ñó: £åâãåíè¼ Âàñèšåâè÷ Ñïåêòîðñêè (îä 16. ñåïòåìáðà 1928. äî 4. íîâåìáðà
1930, êàäà ¼å îòèøàî ó Šóášàíó çà ïðîôåñîðà íà òàìîøœåì Óíèâåðçèòåòó),
Ô¼îäîð (Òåîäîð) Âàñèšåâè÷ Òàðàíîâñêè (îä 4. íîâåìáðà 1930. äî ñâî¼å ñìðòè
23. ¼àíóàðà 1936. ãîäèíå), Àëåêñàíäàð Ïàâëîâè÷ Äîáðîêëîíñêè (îä ¼óíà 1936.
ãîäèíå, äî ñâî¼å ñìðòè ó äåöåìáðó 1937) è Àëåêñàíäàð £îñèôîâè÷ Èãíàòîâñêè
(îä 17. ¼àíóàðà 1938. äî ãàøåœà Èíñòèòóòà 1941. ãîäèíå). Çàìåíèöè ïðåäñåä-
íèêà áèëè ñó: Ã. Í. Ïèî-Ӛñêè (1928–1934), À. Ï. Äîáðîêëîíñêè (1934–1936),
À. È. Èãíàòîâñêè (1936–1938) è Â. Â. Ôàðìàêîâñêè (1938-1941). ×ëàíîâè óïðà-
âå áèëè ñó: Í. Í. Ñàëòèêîâ (1928–1934), À. Ï. Äîáðîêëîíñêè (1928–1934) è Ñ.
Ì. Êóšáàêèí (1928–1934). Ïîñëåäœó äâî¼èöó çàìåíèëè ñó Í. À. Ïóøèí (1934–
1941) è Â. Ñ. Æàðäåöêè (1934–1941).
Ïîðåä Óïðàâå, âàæíî èíñòèòóòñêî òåëî ïðåäñòàâšàëà ¼å Ðåäàêöèîíà (Èç-
äàâà÷êà) êîìèñè¼à, êî¼à ñå áðèíóëà î ñâèì èçäàœèìà. Íà œåíîì ÷åëó íàëàçèî ñå
Â. Ä. Ëàñêàð¼åâ, êî¼è ¼å èñòîâðåìåíî áèî óðåäíèê ñâåãà øòî ¼å òó îá¼àâšèâàíî.
Ðåäàêöè¼ó ñó, ïîðåä Ëàñêàð¼åâà, ñà÷èœàâàëè ïî ¼åäàí ÷ëàí ñâàêîã îäåšåœà Èí-
ñòèòóòà: £ó. Í. Âàãíåð, Í. Â. Êðàèíñêè, Ã. Í. Ïèî-Ӛñêè, Í. Í. Ñàëòèêîâ, À.
Â. Ñîëîâ¼îâ, Ï. Á. Ñòðóâå, Ë. £à. Òàóáåð è Â. Â. Ôàðìàêîâñêè.
Ïîðåä Èçäàâà÷êå êîìèñè¼å, êî¼à ¼å ïîñòî¼àëà òîêîì ðàäà Èíñòèòóòà ó ïð-
âå òðè œåãîâå ãîäèíå (1928–1930), ïîñòî¼àëà ¼å è Ðåâèçèîíà êîìèñè¼à, êî¼ó ñó
ñà÷èœàâàëè À. Ä. Áèëèìîâè÷, À. È. Êîñèöêè è Ï. Í. Ðèøêîâ.12 Ïðåìà äîïóíè
óñòàâà èç 1938. ãîäèíå, Ðåâèçèîíà êîìèñè¼à ¼å áèëà ïîíîâî óñòàíîâšåíà.13
10
Å. Â.Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 14–15; Ïîëîæåíèå î Ðóññêîì íàó÷íîì èíñòèòóòå,
11 àâãóñòà 1939 ã. (ÃÀÐÔ, ô 6820, îï. 1, ä. 1, ë. 1–7.).
11
Å. Â.Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 15; Ïîëîæåíèå î Ðóññêîì íàó÷íîì èíñòèòóòå, 11
àâãóñòà 1939 ã. (ÃÀÐÔ, ô 6820, îï. 1, ä. 1, ë. 1–7.).
12
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 14–15.
13
Ïîëîæåíèå î Ðóññêîì íàó÷íîì èíñòèòóòå, 11 àâãóñòà 1939 ã. (ÃÀÐÔ, ô 6820, îï. 1, ä. 1, ë. 1–7.).
Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž, „Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåîãðàäó 1928–1941. ãîäèíà 35

Îñíîâíó îðãàíèçàöèîíó ¼åäèíèöó Èíñòèòóòà ÷èíèëà ñó Îäåšåœà. Óêóïíî

èõ ¼å áèëî 5, ñ òèì øòî ñó ó çàñåáíó ñåêöè¼ó áèëè èçäâî¼åíè âî¼íè ñòðó÷œàöè.

Òàáåëà 3: Îäåšåœà Ðóñêîã íàó÷íîã èíñòèòóòà (1928-1939)14

Îäåšåœå
Îäåšåœå Ïðåäñåäíèê
Ïðåäñåäíèê
Ôèëîçîôñêî Íèêîë༠Îíóôðèåâè÷ Ëîñêè (1928-1929)
ϼîòð Áåðíãàðäîâè÷ Ï. Á. Ñòðóâå (1928-1939)
£åçèêà è êœèæåâíîñòè Ñò¼åïàí Ìèõà¼ëîâè÷ Êóšáàêèí (1928-1932)
Àëåêñàíäàð Šâîâè÷ Ïîãîäèí (1932-1939)
Ïðèðîäíèõ, àãðîíîìñêèõ è ìåäèöèíñêèõ íàóêà Àëåêñàíäàð £îñèôîâè÷ Èãœàòîâñêè (1928-1939)
Ìàòåìàòè÷êèõ è òåõíè÷êèõ íàóêà Ãåîðãè¼ Íèêîëà¼åâè÷ Ïèî-Ӛñêè (1928-1933)
Íèêîë༠Íèêîëà¼åâè÷ Ñàëòèêîâ (1933-1939)
Äðóøòâåíèõ è èñòîðè¼ñêèõ íàóêà Àëåêñàíäàð Ïàâëîâè÷ Äîáðîêëîíñêè (1928-1936)
£åâãåíè¼ Âàñèšåâè÷ Àœè÷êîâ (1936-1939)
Âî¼íà ñåêöè¼à (ïðè Îäåšåœó äðóøòâåíèõ è Â. È. Áàñêàêîâ (1928-1933)
èñòîðè¼ñêèõ íàóêà) È. Ñ. Ñâèø÷åâ (1933-1939)

×ëàíîâè Èíñòèòóòà áèëè ñó ïîäåšåíè ó òðè ãðóïå: ðåäîâíè ÷ëàíîâè,

÷ëàíîâè ñàðàäíèöè è ïî÷àñíè ÷ëàíîâè.15
Ïðåìà Óñòàâó èç 1928. ãîäèíå ðåäîâíè ÷ëàíîâè ñó ìîãëè áèòè ñàìî îíè
íàó÷íèöè êî¼è ñó ó Ðóñè¼è äðæàëè êàòåäðå íà âèñîêîøêîëñêèì óñòàíîâàìà, òå
îíè êî¼è ñó áèëè ðåäîâíè è âàíðåäíè ïðîôåñîðè íà óíèâåðçèòåòèìà ó £óãîñëà-
âè¼è.16 Íî, 1938. ãîäèíå òè óñëîâè ñó áèëè ëèáåðàëèçîâàíè, òàêî äà ñó çà ðåäîâ-
íå ÷ëàíîâå, ïîðåä îíèõ êî¼è ñó äðæàëè êàòåäðå íà âèñîêîøêîëñêèì óñòàíîâàìà
ó Ðóñè¼è è ðåäîâíèõ è âàíðåäíèõ ïðîôåñîðà óíèâåðçèòåòà ó £óãîñëàâè¼è, ìîãëè
áèòè èçàáðàíè è êîíòðàêòóàëíè è õîíîðàðíè ïðîôåñîðè, äîöåíòè è ïðèâàò-
äîöåíòè íà óíèâåðçèòåòèìà è äðóãèì âèñîêèì øêîëàìà ó £óãîñëàâè¼è, òå íàó÷-
íèöè êî¼è ñó ñòåêëè ðóñêó äèïëîìó äîêòîðà èëè ìàãèñòðà íàóêà. Ó èçóçåòíèì
ñëó÷à¼åâèìà, çà ðåäîâíå ÷ëàíîâå ìîãëà ñó áèòè èçàáðàíà è îíà ëèöà êî¼à íèñó
èñïóœàâàëà òå íàó÷íå êðèòåðè¼óìå, àëè ÷è¼è ¼å íàó÷íè ðàä áèî ïðèçíàò è òî òåê
íàêîí øòî œèõîâ èçáîð ïðåäëîæè íå ìàœå îä 12 ðåäîâíèõ ÷ëàíîâà.17 Èçìåó
äâà ðàòà áðî¼ ðåäîâíèõ ÷ëàíîâà ñå ìåœàî: 1929. ãîäèíå – 49 ðåäîâíèõ ÷ëàíîâà,
1930. ãîäèíå – 55, 1932. ãîäèíå – 52, 1937. ãîäèíå – 52, 1938. ãîäèíå – 58 ÷ëàíî-
âà.18 À 1939. ãîäèíå çà èçáîð ó ðåäîâíå ÷ëàíîâå áèëî ¼å ïðåäëîæåíî ÷àê 55
íàó÷íèêà.19
14
Íà îñíîâó: Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 15–16.
15
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 9; Ïîëîæåíèå î Ðóññêîì íàó÷íîì èíñòèòóòå, 11
àâãóñòà 1939 ã. (ÃÀÐÔ, ô 6820, îï. 1, ä. 1, ë. 1–7.).
16
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 9.
17
Ïîëîæåíèå î Ðóññêîì íàó÷íîì èíñòèòóòå, 11 àâãóñòà 1939 ã. (ÃÀÐÔ, ô 6820, îï. 1, ä. 1, ë.
1–7.).
18
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 10.
19
Ðóññêèé íàó÷íûé èíñòèòóò, 16.11.1939, Ãîäîâîå çàñåäàíèå Ñîâåòà (À ÑÀÍÓ, 14386, III,
2464.)
36 Ãîäèøœàê çà äðóøòâåíó èñòîðè¼ó `!, 2004.

Çà ÷ëàíîâå ñàðàäíèêå Èíñòèòóòà áèðàíè ñó ìëàè íàó÷íèöè êî¼è ñó ó÷å-

ñòâîâàëè ó èñòðàæèâà÷êèì ïðî¼åêòèìà. Œèõîâ áðî¼ ñå ñòàëíî ïîâåžàâàî: 1929.
ãîäèíå áèëî èõ ¼å 19, 1933. ãîäèíå – 22, 1936. ãîäèíå – 38, 1937. ãîäèíå – 45, 1938.
ãîäèíå – 4820, à 1939. ãîäèíå áèëî ¼å ïðåäëîæåíî íîâèõ 46 ÷ëàíîâà ñàðàäíèêà.21
Ïî÷àñíè ÷ëàíîâè ìîãëè ñó ïîñòàòè íàó÷íèöè êî¼è ñó çíàòíî ïîìîãëè äå-
ëàòíîñò Èíñòèòóòà, òå ïîçíàòà íàó÷íà èìåíà ÷è¼è íàó÷íè äîïðèíîñ ¼å èçóçåò-
íî âàæàí. Ïðâè ïî÷àñíè ÷ëàí ïîñòàî ¼å Àëåêñàíäàð Áåëèž ó ¼àíóàðó 1938. ãîäè-
íå.22 Êðà¼åì íàðåäíå, 1939. ãîäèíå, ìåó ïî÷àñíèì ÷ëàíîâèìà, ïîðåä Áåëèžà,
áèî ¼å è èñòàêíóòè ðóñêè íàó÷íèê Â. Í. Èïàò¼åâ.23
Íà¼çàä, ïîñòî¼àëà ¼å è êàòåãîðè¼à íàó÷íèêà ïî ïîçèâó. Ïðåìà Óñòàâó áèëî
¼å ïðåäâèåíî ïîçèâàœå ðóñêèõ íàó÷íèêà è êœèæåâíèêà, îáè÷íî îíèõ êî¼è ñó
æèâåëè âàí £óãîñëàâè¼å, íà êðàžè èëè äóæè ðîê ó Èíñòèòóò ðàäè ó÷åøžà ó
œåãîâèì àêòèâíîñòèìà. Èñòèíà, òè íàó÷íèöè íèñó ôîðìàëíî áèëè œåãîâè, àëè
ñó ó÷åñòâîâàëè ó œåãîâîì ðàäó. Âåžèíà ïîçâàíèõ ñå çàäðæàâàëà âåîìà êðàòêî,
òåê òîëèêî äà îäðæè íåêî ïðåäàâàœå. Èïàê, ïðâè ïîçâàíè, ÷óâåíè èñòîðè÷àð è
ñîöèîëîã ϼîòð Áåðíãàðäîâè÷ Ï. Á. Ñòðóâå, êî¼è ñå íà ïîçèâ îäàçâàî îäìàõ,
1928. ãîäèíå, ïîñòàî ¼å œåãîâ ñòàëíè è âåîìà ïëîäîòâîðíè ÷ëàí. Ïîðåä œåãà,
Èíñòèòóò ¼å ó íàðåäíèõ íåêîëèêî ãîäèíà, äî 1932, èìàî ìîãóžíîñòè äà ïîçîâå
¼îø íåêîëèöèíó èñòàêíóòèõ íàó÷íèêà èç „Çàãðàíè÷íå Ðóñè¼å“. Òî ñó: èç Ïðàãà –
È. È. Ëàïî, È. È. Ëàïøèí, Í. Î. Ëîñêè, À. À. Êèçåâåòåð, À. Â. Ôëîðîâñêè , çàòèì
èç Ïàðèçà – Ñ. È. Ìåòàšíèêîâ, èç Ëîíäîíà – Ä. Ï. мàáóøèíñêè, èç Áåðëèíà – Ñ.
Ë. Ôðàíê è èç Ðèìà – Å. Ô. Øìóðëî. Èíñòèòóò ¼å îðãàíèçîâàî îêðóãëå ñòîëîâå è
ïðåäàâàœà óãëåäíèõ ðóñêèõ óìåòíèêà è êœèæåâíèêà: Å. ×èðèêîâà, Çèíàèäå Õè-
ïè¼óñ, Äìèòðè¼à Ìåðåøêîâñêîã, ïåñíèêà Êîíñòàíòèíà Áàšìîíòà è Èãîðà Ñåâåð-
¼àíèíà. Àëè ïî÷åâøè îä 1932. ãîäèíå âèøå íè¼å áèëî ó ìîãóžíîñòè çà ôèíàíñè-
ðàœå äîëàñêà èñòàêíóòèõ íàó÷íèêà èç äðóãèõ öåíòàðà ðóñêîã ðàñå¼àœà, òàêî äà ñå
ñàðàäœà ñ œèìà îãðàíè÷àâàëà íà îíå íàó÷íèêå è èíòåëåêòóàëöå êî¼è ñó ëè÷íèì
ïîñëîì èëè íà âëàñòèòó èíèöè¼àòèâó äîëàçèëè ó Áåîãðàä. Ìåó œèìà ñó áèëè: Å.
À. Šàöêè, Â. Â. Çåœêîâñêè, Í. Í. Ãîëîâèí, Ì. À. Èíîñòðàíöåâ, È. À. Țèí, Í. Â.
Èïàò¼åâ è È. È. Ñèêîðñêè, òå ÷óâåíè øàõèñòà, ñâåòñêè ïðâàê Àëåêñàíäàð À. Àšå-
õèí.24 Ïîðåä ðóñêèõ íàó÷íèêà, ïðåäàâàœà ó Èíñòèòóòó äðæàëè ñó è èñòàêíóòè
äîìàžè íàó÷íèöè è èíòåëåêòóàëöè : Áðàíèñëàâ Ïåòðîíè¼åâèž, Ã. Òàñèž, Á. Ê. Òðó-
õåëêà, òå ãåíåðàëè Ä. Ìèëóòèíîâèž, Ñ. Áîøêîâèž è Ð. Ãåîðãè¼åâèž.25
20
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 10.
21
Ðóññêèé íàó÷íûé èíñòèòóò, 16.11.1939, Ãîäîâîå çàñåäàíèå Ñîâåòà (À ÑÀÍÓ, 14386, III,
2464.)
22
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 10.
23
Ðóññêèé íàó÷íûé èíñòèòóò, 16.11.1939, Ãîäîâîå çàñåäàíèå Ñîâåòà (À ÑÀÍÓ, 14386, III,
2464.)
24
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 10.
25
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 10–11.
Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž, „Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåîãðàäó 1928–1941. ãîäèíà 37

3) Äåëàòíîñò Èíñòèòóòà
Êàäà ñå ðàçìàòðà ðàä Ðóñêîã íàó÷íîã èíñòèòóòà, àíàëèçèðà¼ó œåãîâå àê-
òèâíîñòè è èçäàœà, òåøêî ¼å îòåòè ñå óòèñêó äà ¼å ïðåä íàìà ñâî¼åâðñòàí ãëîñàð
èñòàêíóòèõ èìåíà ðóñêå íàóêå êî¼à ñó ñâî¼ó íàó÷íó äåëàòíîñò äóæå èëè êðàžå
âðåìå, à ïîíåêàä ñàìî ¼åäàí œåí ìàëè äåî (îäðæàâøè ïðåäàâàœà èëè îá¼àâèâ-
øè òåêñò ó ÷àñîïèñó) – âåçàëà çà ìåóðàòíè Áåîãðàä.
Èíñòèòóò ¼å íàó÷íó è ïðîñâåòíó äåëàòíîñò îðãàíèçîâàî è ðàçâè¼àî íà ðàç-
ëè÷èòå íà÷èíå. Îäðæàâàî ¼å ñâå÷àíå ñåäíèöå, ðàñïðàâå ñ íàó÷íèöèìà êî¼è ñó
ãîñòîâàëè, ïðåäàâàœà è ðåôåðàòå, ñåìèíàðå, êóðñåâå, ¼àâíà ïðåäàâàœà ïî ðàç-
ëè÷èòèì ãðàäîâèìà è äàâàœå ñòèïåíäè¼à ìëàäèì íàó÷íèì ðàäíèöèìà. Ïîðåä
òîãà, îðãàíèçîâàíà ¼å è íàó÷íà áèáëèîòåêà. Íà¼çàä, Èíñòèòóò ¼å ðàçâèî, èàêî
ïî íàñëîâèìà íåâåëèêó, èïàê ðàçâè¼åíó è çíà÷à¼íó èçäàâà÷êó äåëàòíîñò.
Ñâå÷àíå ñåäíèöå, êî¼å ñó ïî¼åäèíè èñòðàæèâà÷è ïîìàëî ïðåóâåëè÷àíî íà-
çâàëè êîíôåðåíöè¼àìà,26 áèëå ñó îòâîðåíå çà ¼àâíîñò. Îíå ñó ïî ïðàâèëó áèëå
ïîñâåžåíå íåêîì îä èñòàêíóòèõ äåëàòíèêà èëè íåêî¼ îä èíñòèòóöè¼à âàæíèõ çà
ðóñêó èëè ñëîâåíñêó íàóêó, êóëòóðó è èñòîðè¼ó. Îä 9. äåöåìáðà 1928. ãîäèíå,
êàäà ¼å îäðæàíà ïðâà ñâå÷àíà ñåäíèöà ïîñâåžåíà ñòîãîäèøœèöè ðîåœà Á. Í.
×è÷åðèíà, äî 23. ìàðòà 1938, êàäà ¼å ñåäíèöà áèëà ïîñâåžåíà óñïîìåíè íà ïðå-
ìèíóëîã ïðåäñåäíèêà Èíñòèòóòà Àëåêñàíäðà Ïàâëîâè÷à Äîáðîêëîíñêîã, áèëå
ñó îäðæàíå óêóïíî 23 ñâå÷àíå ñåäíèöå. Íà œèìà ¼å, ïî ïðàâèëó, ó÷åñòâîâàëî
âèøå ðåôåðåíàòà, èçìåó äâà è ÷åòèðè.27

Òàáåëà 4: Ñâå÷àíå ñåäíèöå Ðóñêîã íàó÷íîã èíñòèòóòà (1928–1938)

Äàòóì
Äàòà Ãîäèøœèöå / ïîâîäè
Ïàìÿòè/ïîâîäó Ó÷åñíèöè
Ó÷àñòíèêè
9.12.1928. 100 ëåò ñî äíÿ ðîæäåíèÿ Á.Í. ×è÷åðèíà Í. Î. Ëîñêèé, Å.Â. Ñïåêòîðñêèé, Ï. Á.
Ñòðóâå, Ô. Â. Òàðàíîâñêèé
20.01.1929. Êîí÷èíà Ê.ß. Êàäëåöà Å. Â. Ñïåêòîðñêèé, Ô. Â. Òàðàíîâñêèé, À.
Â. Ñîëîâüåâ
14.04.1929. 100 ëåò ñî äíÿ ðîæäåíèÿ È. Äîáðîâñêàãî Å. Â. Ñïåêòîðñêèé, Ñ.Ì. Êóëüáàêèí
26.05.1929. Ãðèáîåäîâó À. À. Êèçåâåòåð, À. Â. Ñîëîâüåâ
12.02.1930. Ñ.Ì. Ñîëîâüåâó È. È. Ëàïïî, Ï. Á. Ñòðóâå, Ô. Â.
Òàðàíîâñêèé, Å. Ô. Øìóðëî
15.02.1931. 50 ëåò ñî äíÿ ñìåðòè Ô.Ì. Äîñòîåâñêàãî Ô. Â. Òàðàíîâñêèé, Ï. Á. Ñòðóâå, Ïîãîäèí
24.03.1931. 50 ëåò ñî äíÿ êîí÷èíè èìïåðàòîðà Ï. Á. Ñòðóâå, Òðåãóáîâ, Ô. Â. Òàðàíîâñêèé
Àëåêñàíäðà II
16.01.1933. 100 ëåò ñî äíÿ îñíîâàíèÿ Ðîññèéñêîé Ä. Ìèëóòèíîâèž, Â.È. Áàñêàêîâ, È. Ñ.
Àêàäåìèè Ãåí-Øòàáà Ñâèùåâ, Ñ. Áîøêîâèž
01.02.1933. 100 ëåò Ñâîäà Çàêîíîâ Ðîññèéñêîé Ô. Â. Òàðàíîâñêèé, À. Â. Ñîëîâüåâ, Ï. Á.
Èìïåðèè Ñòðóâå
22.11.1933. 100 ëåò ñî äíÿ ðîæäåíèÿ À.Í. Ïûïèíó Å. À. Ëÿöêèé, À. Ë. Ïîãîäèí

26
Â. À. Òåñåìíèêîâ, „Äåÿòåëüíîñòü Ðóññêîãî íàó÷íîãî èíñòèòóòà â Áåëãðàäå (1928–1941
ãã.)“, ó: Ðàçâèòèå îáùåñòâåííîé ìûñëè â ñòðàíàõ Öåíòðàëüíîé è Þãî-Âîñòî÷íîé Åâðîïû, Ìî-
ñêâà 1991, ñ. 179.
27
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 16–19.
38 Ãîäèøœàê çà äðóøòâåíó èñòîðè¼ó `!, 2004.

11.12.1933. 100 ëåò ñî äíÿ ðîæäåíèÿ Â.È. Ëàìàíñêîìó Ô. Â. Òàðàíîâñêèé, Ï. Á. Ñòðóâå

20.03.1934. 100 ëåò ñî äíÿ ðîæäåíèÿ Ä.È. Ìåíäåëååâó Á. Ïåòðîíè¼åâèž, Í. À. Ïóøèí, Ï.Á. Ñòðóâå
26.12.1934. 100 ëåò ñî äíÿ îñíîâàíèÿ Èìïåðàòîðñêàãî Ô. Â. Òàðàíîâñêèé, Ï. Á. Ñòðóâå, Å.Â.
Ó-òà ñâ. Âëàäèìèðà Ñïåêòîðñêèé
17.12.1935. 100 ëåò ñî äíÿ îñíîâàíèÿ Èìïåðàòîðñêàãî Ï. Á. Ñòðóâå, Ñ. Í. Òðåãóáîâ
Ó÷èëèùà Ïðàâîâåäåíèÿ
19.02.1936. Êîí÷èíà Ô. Â. Òàðàíîâñêàãî À. Ï. Äîáðîêëîíñêèé, Å. Â. Ñïåêòîðñêèé,
Ï. Á. Ñòðóâå, À. Â. Ñîëîâüåâ
21.05.1936. Ïàìÿòè È. Ï. Ïàâëîâà À. È. Èãíàòîâñêèé, Ì. Í. Ëàïèíñêèé, À. À.
Ñîëîíñêèé, Ï. Á. Ñòðóâå
23.02.1937. Ïàìÿòè Ì. Ê. Ëþáàâñêàãî Ë. Ì. Ñóõîòèí, À. Â. Ñîëîâüåâ, À. Ë.
Ïîãîäèí, Ï. Á. Ñòðóâå
28.05.1937. 300 ëåò Äåêàðòîâà „Ðàçñóæäåíèÿ î ìåòîäå“ Ï. Á. Ñòðóâå, Å. Â. Àíè÷êîâ, Í. Í.
Ñàëòûêîâ
15.12.1937. Ïàìÿòè Ä. Ï. Ðóçñêàãî è Å.Â. Àíè÷êîâà Â. Â. Ôàðìàêîâñêèé, Ï.Ý. Çàèîí÷êîâñêèé,
È. Í. Ãîëåíèùåâ-Êóòóçîâ, Â. À. Ìîøèí
29.12.1937. 125 ëåò ñî äíÿ ðîæäåíèÿ Ãîí÷àðîâà è À. Ë. Ïîãîäèí, Ï. Á. Ñòðóâå
100 ëåò ñî äíÿ ðîæäåíèÿ Ê. Ê. Àðñåíüåâà
20.02.1938. Ïàìÿòè Â. Ã. Âàñèëüåâñêàãî è À.Í. Ï. Á. Ñòðóâå, Ã. À. Îñòðîãîðñêèé, À. Ë.
Âåñåëîâñêàãî Ïîãîäèí
03.03.1938. Ïî ïîâîäó èçáðàíèÿ À. È. Áåëèžà ïî÷åòíèì À. È. Èãíàòîâñêèé, À. Ë. Ïîãîäèí, Í. À.
÷ëåíîì Ïóøèí
23.03.1938. Ïàìÿòè À. Ï. Äîáðîêëîíñêàãî Â. Â. Ôàðìàêîâñêèé, Ï. Á. Ñòðóâå, Ñ. Â.
Òðîèöêèé

Äèñêóñè¼å ñó áèâàëå çàòâîðåíîã òèïà èàêî ñó ïðåäñòàâšàëå îïøòå ñêóïîâå

ñâèõ ÷ëàíîâà Èíñòèòóòà. Áèëå ñó ïîñâåžåíå ðàçãîâîðèìà ñ íàó÷íèöèìà è ïè-
ñöèìà êî¼è ñó äîëàçèëè ó Áåîãðàä. Îäðæàíî èõ ¼å óêóïíî ¼å ïåò: ó îêòîáðó 1928.
ãîäèíå, êàäà ¼å îäðæàí ðàçãîâîð ñà Çèíàèäîì Íèêîëàåâíîì Õèïè¼óñ è Äìèòðè-
¼åì Ñåðãå¼åâè÷åì Ìåðåøêîâñêèì; ó ìàðòó 1930, êàäà ¼å Ñåðãå¼ Ñåðãå¼åâè÷ Ìà-
ñëîâ èçëîæèî íîâå ïîäàòêå î ïîëîæà¼ó ñåšàêà ó Ðóñè¼è; ó ¼àíóàðó 1931, êàäà ¼å
Èãîð Ñåâåð¼àíèí ïðî÷èòàî ðóêîïèñ ñâîã íåîá¼àâšåíîã ðîìàíà ó ñòèõîâèìà; òà-
êîå ó ¼àíóàðó 1931, êàäà ¼å ó Èíñòèòóòó ãîñòîâàî ñâåòñêè ïðâàê ó øàõó Àëåê-
ñàíäàð Àšåõèí; è òîêîì ìàðòà è àïðèëà 1931. ãîäèíå, êàäà ñó îðãàíèçîâàíà äâà
ðàçãîâîðà ñà È. È. Ëàïøèíîì. Ïîðåä çâàíè÷íèõ ðàçãîâîðà, Èíñòèòóò ¼å îðãà-
íèçîâàî ñóñðåòå è ñà Í. Í. Ãîëîâèíîì è Â. Ï. Èïàò¼åâèì êî¼è ñó äîëàçèëè ó
Áåîãðàä.28
Ïðåäàâàœà è ðåôåðàòè, êî¼è ñó îäðæàâàíè íà îäâî¼åíèì ñåäíèöàìà ïî¼å-
äèíèõ îäåšåœà èëè íà çà¼åäíè÷êèì ñåäíèöàìà ñâèõ ÷ëàíîâà Èíñòèòóòà è íà-
êîí êî¼èõ ñó ñëåäèëå íàó÷íå ðàñïðàâå, ïðåäñòàâšàëè ñó ó íàó÷íîì è ïåäàãî-
øêîì ïîãëåäó îñíîâíè âèä ðàäà. Òàêâå ñåäíèöå áèëå ñó ¼àâíå, àëè ïóáëèêà êî¼à
¼å äîëàçèëà äà èõ ñëóøà íè¼å èìàëà ïðàâî ó÷åñòâîâàœà ó ðàñïðàâàìà. Çà ïðâèõ
äåñåò ãîäèíà ðàäà îäðæàíî ¼å óêóïíî 670 ïðåäàâàœà è ðåôåðàòà, øòî ïðåäñòà-
âšà ïðîñåê îä 5–6 ïðåäàâàœà ìåñå÷íî. Îíà ñó ïîêðèâàëà ñâå íàó÷íå îáëàñòè
êî¼èìà ñå Èíñòèòóò áàâèî.

28
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 19–20.
Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž, „Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåîãðàäó 1928–1941. ãîäèíà 39

Òàáåëà 5: Ïðåäàâàœà è ðåôåðàòè ó Ðóñêîì íàó÷íîì èíñòèòóòó (1928–1938)

Îáëàñò/òåìà
Îáëàñò / òåìà Áðî¼ ïðåäàâàœà
Áðî¼ ïðåäàâàœà
(À) Äðóøòâåíå íàóêå 136
- õóìàíèòàðíå íàóêå 93
- ôèëîçîôè¼à 43
(Á) Ïðèðîäíå íàóêå 150
- áèîëîãè¼à è ìåäèöèíà 65
- ìàòåìàòèêà, ìåõàíèêà, ôèçèêà 53
- òåõíè÷êå íàóêå 32
(Â) Ïðåäàâàœà ïîñâåžåíà Ðóñè¼è 253
(Ã) Ïðåäàâàœà ïîñâåžåíà £óãîñëàâè¼è 34
Óêóïíî: 670

Ìåó ïðåäàâà÷èìà ïîñåáíî ñå èñòèöàî ϼîòð Áåðíãàðäîâè÷ Ï. Á. Ñòðóâå,

êî¼è ¼å çà òèõ 10 ãîäèíà îäðæàî 102 ïðåäàâàœà. Îä îñòàëèõ ÷ëàíîâà âåëèêè áðî¼
ïðåäàâàœà îäðæàëè ñó è À. Ë. Ïîãîäèí (37), îäíîñíî Ô. Â. Òàðàíîâñêè (30),
äîê ñó äðóãè îäðæàâàëè íà¼÷åøžå ¼åäíî èëè äâà ïðåäàâàœà.29
Ñåìèíàðè ñó áèëè îðãàíèçîâàíè äà áè ñå çàèíòåðåñîâàíèì ïî¼åäèíöèìà è
ìëàäèì íàó÷íèöèìà êî¼è ñó òåê ïî÷èœàëè äà ñå áàâå íàóêîì, ïðåäî÷èëî ñàâðå-
ìåíî ñòàœå ó ïî¼åäèíèì äèñöèïëèíàìà, è íåêà ïèòàœà èç ðóñêå èñòîðè¼å è ïðè-
ðîäå. Œèìà ¼å ðóêîâîäèëî 17 ÷ëàíîâà Èíñòèòóòà. Íà¼âåžè áðî¼ ñåìèíàðà òî-
êîì ïðâå äåöåíè¼å ðàäà îäðæàî ¼å Í. Í. Ñàëòèêîâ (10), à îäìàõ ïîñëå œåãà áèî
¼å èçóçåòíî àãèëíè Ï. Á. Ñòðóâå (9). Ïî ÷åòèðè ñåìèíàðà äðæàëè ñó À. Ë. Ïîãî-
äèí è Å. Â. Ñïåêòîðñêè, äîê ñó ñâè îñòàëè ðóêîâîäèîöè äðæàëè ¼åäàí äî äâà
ñåìèíàðà.30

Òàáåëà 6: Ðóêîâîäèîöè Ñåìèíàðà êî¼å ¼å îðãàíèçîâàî Èíñòèòóò (1928–1938)

Ðóêîâîäèëàö Áðî¼
Áðî¼ Íàçèâè
Íàçèâè
Ðóêîâîäèëàö
ñåìèíàðà
ñåìèíàðà
Í. Í. Ñàëòèêîâ 10 Ïî èíòåãðèðîâàíèþ äèôôåðåíöèàëüíûõ óðàâíåíèé ñ
÷àñòíûìè ïðîèçâåäåíèÿìè (1928, 1929, 1930, 1931,
1932, 1933);
Ïî ìàòåìàòè÷åñêèì òåîðèÿì çàäà÷è òðåõ òåë (1935,
1938);
Ïî òåîðèè óðàâíåíèé ñ ÷àñòíûìè ïðîèçâîäíÿìè
(1936, 1937)
Ï. Á. Ñòðóâå 9 Ïî âîïðîñàì îáùåñòâîâåäåíèÿ (1928, 1929, 1930,
1931, 1932, 1933);
Ïî ñîâðåìåííûì ýêîíîìè÷åñêèì ÿâëåíèÿì (1935,
1936);
Ïî ïîëèòè÷åñêîé ýêîíîìèè è ñîöèîëîãèè (1937)
29
Å. Â.Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 20–22.
30
Å. Â.Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 22–23.
40 Ãîäèøœàê çà äðóøòâåíó èñòîðè¼ó `!, 2004.

À. Ë. Ïîãîäèí 4 Ïî ëèòåðàòóðå (1932, 1933, 1934);

Ïî èñòîðèè ðóññêîé ëèòåðàòóðû (1936)
Å. Â. Ñïåêòîðñêèé 4 Ïî òåîðèè ïóáëè÷íàãî ïðàâà (1928, 1929);
Ïî ââåäåíèþ â ôèëîñîôèþ (1929, 1930)
Â. È. Áàñêàêîâ 2 Î âîåííîé äîêòðèíå (1932, 1933)
Àíò. Ä. Áèëèìîâè÷ 2 Ïî àáñîëþòíîé ãåîìåòðèè è ìåõàíèêå (1928, 1929)
À. Ì. Çàéöåâ 2 Ïî ïîëåçíûì èñêîïàåìûì Ðîññèè (1933, 1934)
Â. Ä. Ëàñêàðåâ 2 Ïî ãåîëîãèè Ðîññèè (1929, 1930)
Ë. Ì. Ìèõååâ 2 Ïî âîåííî-èíæåíåðíûì çíàíèÿì (1937, 1938)
Ä. Ï. Ðÿáóøèíñêèé 2 Ïî àýðîäèíàìèêå (1928, 1929)
Ô. Â. Òàðàíîâñêèé 2 Ïî èñòîðèè ðóññêàãî ïðàâà çåìñêàãî ïåðèîäà (1931,
1932)
Â. Õ. Äàâàòö 1 Ïî òåîðèè âåðîÿòíîñòè (1935)
Ð. Ê. Äðåéëèíã/ 1 Ïî âîîðóæåíûì ñûëàì Ðîññèè (1936)
Â. Ì. Ïðîíèí
Í. À. Æèòêåâè÷ 1 Ïî âîåííî-òåõíè÷åñêèì çíàíèÿì (1937)
Í. Â. Êðàèíñêèé 1 Ïî ïñèõîëîãèè (1935)
Â. Í. Ïîëÿíñêèé 1 Ïî âîåííî-èíæåíåðíîìó äåëó (1932)

Êóðñåâè ñó ïðåäñòàâšàëè ñïåöèôè÷àí âèä ðàäà, îðãàíèçîâàí çà çàèíòåðå-

ñîâàíó ïóáëèêó ñà ñòðàíå, àëè è çà ÷ëàíîâå Èíñòèòóòà. Íà œèìà ñó ìàœå-
âèøå îáðàèâàíå ñïåöè¼àëèçîâàíå íàó÷íå òåìå è ïðîáëåìè. Êóðñåâå ¼å äðæàëî
12 ÷ëàíîâà Èíñòèòóòà. Íà¼âåžè áðî¼ ¼å, êàî è ó ðàíè¼èì ñëó÷à¼åâèìà, îäðæàî
Ï. Á. Ñòðóâå (10), ÷è¼è êóðñåâè ñó èìàëè âåëèêîã óñïåõà êîä ïóáëèêå. Îäìàõ óç
œåãà áèî ¼å è Âëàäèìèð Õðèñòè¼àíîâè÷ Äàâàòö (9), äîê ñó îñòàëè ïðåäàâà÷è
äðæàëè îä ¼åäàí äî òðè êóðñà.31

Òàáåëà 7: Ðóêîâîäèîöè êóðñåâà êî¼å ¼å îðãàíèçîâàî Èíñòèòóò (1928-1938)

Ðóêîâîäèëàö Áðî¼
Áðî¼ Íàçèâè
Íàçèâè
Ðóêîâîäèëàö
êóðñåâà
ñåìèíàðà
Ï. Á. Ñòðóâå 10 Ýêîíîìè÷åñêàÿ èñòîðèÿ Ðîññèè â ñâÿçè ñ
îáðàçîâàíèåì ãîñóäàðñòâà è îáùèì êóëüòóðíûì
ðàçâèòèåì ñòðàíû (1928, 1929, 1930, 1931, 1932);
Ñîöèàëüíûÿ è ïîëèòè÷åñêèÿ èäåè è äâèæåíèÿ â
Ðîññèè â XIX âåêå (1934, 1935, 1936, 1937, 1938)
Â. Õ. Äàâàòö 9 Òåîðèÿ ÷èñåë (1933);
×èñëî ï è ñâÿçàííûÿ ñ íèì ïðîáëåìû (1934);
Òåîðèÿ âåðîÿòíîñòè (1930, 1935);
Òåîðèÿ ïîâåðõíîñòåé (1936);
Ãåîìåòðèÿ Ëîáà÷åâñêàãî (1936, 1937);
Àêñèîìàòèêà ãåîìåòðèè (1937, 1938)
Í. Â. Êðàèíñêèé 3 Ôèëîñîôèÿ ïðèðîäû (1933);
Ïñèõîëîãèÿ (1934, 1935)
È. È. Ëàïïî 2 Þãîçàïàäíàÿ Ðóñü, Ëèòâà è Ïîëüøà â èõ
èñòîðè÷åñêîì âçàèìîîòíîøåíèè (1929, 1930)

31
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 23.
Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž, „Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåîãðàäó 1928–1941. ãîäèíà 41

Í. Î. Ëîñêèé 2 ×óâñòâèòåëüíàÿ, èíòåëëåêòóàëüíàÿ è ìèñòè÷åñêàÿ

Ä. Ï. Ðÿáóøèíñêèé
Å. Ô. Øìóðëî
À. À. Êèçåâåòåð
Ñ. È. Ìåòàëüíèêîâ
Ã. À. Îñòðîãîðñêèé
À. Â. Ôëîðîâñêèé
Ñ. Ë. Ôðàíê
èíòóèöèÿ (1928, 1929)
2 Îñíîâû àýðîäèíàìèêè (1928, 1929)
2 Ãåîãðàôè÷åñêèÿ îñîáåííîñòè ðóññêîé òåððèòîðèè è
èõ âëèÿíèå íà èñòîðè÷åñêèé õîä ñîáûòèé â æèçíè
ðóññêàãî íàðîäà (1930);
Î ïîýçèè Ïóøêèíà (1930)
1 Ìîñêîâñêàÿ Ðóñü, ãîñóäàðñòâåííîå è îáùåñòâåííîå åÿ
óñòðîéñòâî (1929)
1 Ïðîáëåìà áåçñìåðòèÿ è ñìåðòè â ñîâðåìåííîé
áèîëîãèè (1929)
1 Èñòîðèÿ âèçàíòèéñêàãî èêîíîáîð÷åñòâà (1930)
1 Êèåâñêàÿ Ðóñü â ñâÿçè ñ ïðîáëåìîé íàöèîíàëüíàãî
åäèíñòâà ðóññêàãî íàðîäà (1930)
1 Ñîöèàëüíàÿ ôèëîñîôèÿ (1930)

£àâíà ïðåäàâàœà êî¼à ñó ÷ëàíîâè Èíñòèòóòà äðæàëè ïî ðàçëè÷èòèì ãðà-

äîâèìà ó Êðàšåâèíè £óãîñëàâè¼è, òàêîå ñó ïðåäñòàâšàëà ñïåöèôè÷àí âèä œå-
ãîâå íàó÷íå è ïðîñâåòíå äåëàòíîñòè. Äðæàíà ñó óãëàâíîì íà ïîçèâ ðóñêèõ, àëè
è äîìàžèõ, îðãàíèçàöè¼à. Çáîã âåëèêîã áðî¼à ïîçèâà, íà èíèöè¼àòèâó Â. Â. Ðî-
çåíáåðãà, Èíñòèòóò ¼å 1932. ãîäèíå äîíåî ïðàâèëà î ãîñòîâàœèìà ó ïðîâèíöè-
¼è. Òà ïðåäàâàœà îäðæàâàíà ñó øèðîì £óãîñëàâè¼å. Ó Áåîãðàäó ñó ïðåäàâàœà
áèëà íà Ðóñêîì íàðîäíîì óíèâåðçèòåòó, òå íà Êîëàð÷åâîì íàðîäíîì óíèâåðçè-
òåòó. Íà ïîçèâ Ðóñêå ìàòèöå, ïðåäàâàœà ñó äðæàíà ó Íîâîì Ñàäó, Çàãðåáó, Šó-
ášàíè è Ìàðèáîðó. Ïîðåä òîãà, ðàçëè÷èòà ðóñêà óäðóæåœà ïîçèâàëà ñó ÷ëàíî-
âå Èíñòèòóòà ó Ñàðà¼åâî, Öåšå, Øàáàö, Ñîìáîð, Äóáðîâíèê, Ñóáîòèöó, Ñêî-
ïšå è Õåðöåã Íîâè.32
Ñòèïåíäèðàœå ìëàäèõ íàó÷íèêà ïðåäñòàâšàëî ¼å ¼åäàí îä âàæíèõ äåëîâà
è ïðîñâåòíîã è íàó÷íîã ðàäà Èíñòèòóòà. Íî, òîêîì ñâîã ïîñòî¼àœà îí íè¼å
áèî óâåê ó ìîãóžíîñòè äà ïîìàæå ðàä ìëàäèõ íàó÷íèêà. Ñàìî ïðâå ÷åòèðè ãî-
äèíå (1928–1932) èìàî ¼å äîâîšíî ñðåäñòàâà è íåêó âðñòó ñòàëíîã ôîíäà èç
êîãà ¼å äàâàî ñòèïåíäè¼å êàêî îíèì ìëàèì íàó÷íèì ðàäíèöèìà êî¼è ñó æèâåëè
ó £óãîñëàâè¼è òàêî è îíèìà èç äðóãèõ äðæàâà ðóñêîã ðàñå¼àœà. Òîêîì òå ÷åòèðè
ãîäèíå óêóïíî 12 ìëàäèõ ðóñêèõ íàó÷íèêà êîðèñòèëî ñå òîì ñòèïåíäè¼îì: Ì.
À. Àíäðå¼åâà, Í. Í. Àôàíàñ¼åâ, Ê. Ï. Âîðîœåö, Â. Õ. Äàâàòö, Á. Ñ. Èæáîëäèí, Î.
Î. Ìàðêîâ, Â. Å. Ìàðòèíî, Â. À. Ìîøèí, Ï. À. Îñòðîóõîâ, Ë. Â. ×åðíîñâèòîâ,
Ï. È. ×åðœàâñêè è È. È. Ðèêîâñêè. Ó ïðîëåžå 1938. ãîäèíå, ïîâîäîì ïîñåòå
àêàäåìèêà Â. Í. Èïàò¼åâà èç ÑÀÄ, êî¼è ¼å òîì ïðèëèêîì èçàáðàí çà ïî÷àñíîã
÷ëàíà, Èíñòèòóò ¼å îñíîâàî ôîíä êî¼è ¼å íîñèî èìå Èïàò¼åâà, èç êîãà ñó ìëà-
äèì íàó÷íèöèìà èñïëàžèâàíå íàãðàäå çà íàó÷íå ðàäîâå. Ôîíä ¼å ïîïóœàâàí
ïðèëîçèìà è óïëàòàìà ñàìèõ ÷ëàíîâà Èíñòèòóòà.33
32
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 23–24.
33
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 11.
42 Ãîäèøœàê çà äðóøòâåíó èñòîðè¼ó `!, 2004.

Íàó÷íà áèáëèîòåêà áèëà ¼å ôîðìèðàíà ïàðàëåëíî ñà ñâèì òèì àêòèâíîñòè-

ìà. ×ëàíîâè Èíñòèòóòà ñó óëîæèëè âåëèêè íàïîð äà áè îðãàíèçîâàëè ¼åäíó
ñïåöè¼àëèçîâàíó áèáëèîòåêó èàêî î òîìå íè¼å áèëî ðå÷è ïðèëèêîì îñíèâàœà Èí-
ñòèòóòà, ¼åð ñå òîêîì ðàäà îñåòèëà âåëèêà ïîòðåáà ÷ëàíîâà çà êœèãàìà (ïðå
ñâåãà ðóñêèì), êî¼èõ íè¼å áèëî ó äðóãèì áèáëèîòåêàìà: Íàðîäíî¼, Óíèâåðçèòåò-
ñêî¼, áèáëèîòåöè Ñðïñêå Êðàšåâñêå àêàäåìè¼å, áèáëèîòåêàìà ìèíèñòàðñòàâà è
äðóãèõ óñòàíîâà. Ôîíäîâè áèáëèîòåêå ïîïóœàâàíè ñó íà ðàçëè÷èòå íà÷èíå, íà¼-
÷åøžå ïóòåì ïîêëîíà è ðàçìåíå çà èçäàœà, çàòèì êóïîâèíå ïî¼åäèíèõ íàñëîâà è
ïðåòïëàòå íà ÷àñîïèñå. Ïîñåáàí äîïðèíîñ áèáëèîòåöè äàâàëà ¼å Óíèâåðçèòåòñêà
áèáëèîòåêà èç Õåëñèíêè¼à, êî¼à ¼å âåîìà šóáàçíî ñëàëà ðóñêå êœèãå íåîïõîäíå çà
ðàä ÷ëàíîâà Èíñòèòóòà. Äî êðà¼à òðèäåñåòèõ ãîäèíà ó ôîíäîâèìà áèáëèîòåêå
áèëî ¼å íåøòî ìàœå îä 1.000 íàñëîâà. Íà¼âåžè äåî îðãàíèçàöèîíèõ ïîñëîâà ó
ïðâèì ãîäèíàìà, óêšó÷ó¼óžè ÷àê è ñàñòàâšàœå êàòàëîãà, ïðåóçåî ¼å íà ñåáå ¼åäàí
îä ïðåäñåäíèêà Èíñòèòóòà, àêàäåìèê Â. Â. Òàðàíîâñêè, à íàêîí œåãà áèáëèîòå-
êàð è êàñíè¼å èñòàêíóòè íàó÷íèê Àëåêñàíäàð Âàñèšåâè÷ Ñîëîâ¼åâ.34
Èçäàâà÷êà äåëàòíîñò Èíñòèòóòà áèëà ¼å âåîìà çíà÷à¼íà èàêî ¼å áèëà íåâå-
ëèêà è, ôîðìàëíî ïîñìàòðàíî, îáóõâàòàëà ñàìî òðè íàñëîâà - „Òðóäû IV Ñúåçäà
ðóññêèõ àêàäåìè÷åñêèõ îðãàíèçàöèé çàãðàíèöåé“ I–II, 1929 (ïðè ÷åìó ¼å ïðâè
òîì áèî ïîñâåžåí õóìàíèòàðíèì íàóêàìà, à äðóãè ìàòåìàòè÷êèì è ïðèðîäíèì),
„Ìàòåðèàëû äëÿ áèáëèîãðàôèè ðóññêèõ íàó÷íûõ òðóäîâ çà ðóáåæîì“ I–II, 1930,
1941 è ÷àñîïèñ „Çàïèñêè Ðóññêîãî íàó÷íîãî èíñòèòóòà â Áåëãðàäå“ 1–16/17,
1930–1941 (÷è¼è íåïàðíè áðî¼åâè ñó áèëè ïîñâåžåíè õóìàíèòàðíèì íàóêàìà, à
ïàðíè ìàòåìàòè÷êèì è ïðèðîäíèì). Èäå¼à î òîìå äà ñå Èíñòèòóò, ïîðåä ñâèõ
äðóãèõ àêòèâíîñòè, áàâè è èçäàâà÷êîì äåëàòíîøžó, ïîñòî¼àëà ¼å îä ñàìîã îñíè-
âàœà. £îø ó ¼åñåí 1928. ãîäèíå óïðàâà Èíñòèòóòà ¼å ñàñòàâèëà Ïðàâèëà î øòàì-
ïàœó œåãîâèõ ðàäîâà. Ïðåìà òèì Ïðàâèëèìà, Èíñòèòóò ¼å ïëàíèðàî äà îá¼à-
âšó¼å äèñåðòàöè¼å è ìîíîãðàôè¼å, è àêî áóäå ìîãóžå, íàó÷íå êóðñåâå ïî êî¼èìà
ñå ïðåäà¼å íà âèñîêèì øêîëàìà (àêî ñó îíè äîíåêëå îðèãèíàëíè íàó÷íè ðàäî-
âè), à òàêîå ÷àñîïèñ „Çàïèñêè“. Ïðåäíîñò ïðèëèêîì îá¼àâšèâàœà ó ÷àñîïèñó
ñó, ïðåìà èäå¼è, èìàëè íàó÷íè, çàòèì êðèòè÷êî-áèáëèîãðàôñêè ðàäîâè è ÷ëàí-
öè ïîñâåžåíè Ðóñè¼è è £óãîñëàâè¼è. Òà èäå¼à ¼å ïðèëè÷íî äîñëåäíî ïîøòîâàíà,
òàêî äà ¼å ó „Çàïèñêàìè“ îä ïðâîã äî ïîñëåäœåã (16–17) áðî¼à, îä 190 ÷ëàíàêà
(107 ó ñâåñêàìà ïîñâåžåíî õóìàíèòàðíèì è 83 ó ñâåñêàìà çà ìàòåìàòè÷êå è
ïðèðîäíå íàóêå), ÷àê 70 òåêñòîâà áèëî ïîñâåžåíî Ðóñè¼è (ïðè ÷åìó 57 ó íåïàð-
íèì ñâåñêàìà ïîñâåžåíî õóìàíèòàðíèì íàóêàìà è 13 ó ïàðíèì ïîñâåžåíî ìàòå-
ìàòè÷êèì è ïðèðîäíèì) è 9 òåêñòîâà ïîñâåžåíî £óãîñëàâè¼è.35
34
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 16.
35
Àíàëèçà èçâåäåíà íà îñíîâó: Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 25-27; „Èçäàíèÿ Ðóñ-
ñêàãî Íàó÷íàãî Èíñòèòóòà â Áåëãðàäå“, ó: Çàïèñêè Ðóññêàãî Íàó÷íàãî Èíñòèòóòà â Áåëãðàäå 15
(1938); „Èçäàíèÿ Ðóññêàãî Íàó÷íàãî Èíñòèòóòà â Áåëãðàäå“, â: Çàïèñêè Ðóññêàãî Íàó÷íàãî Èí-
ñòèòóòà â Áåëãðàäå 16–17 (1941).
Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž, „Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåîãðàäó 1928–1941. ãîäèíà 43

Àíàëèçà èçäàœà Èíñòèòóòà ¼àñíî ïîêàçó¼å äà ñó îíà ó ïîòïóíîñòè ïðåä-

ñòàâšàëà ðàä ñàìîã Èíñòèòóòà, àëè è äà ñó ñëèêîâèòî îäðàæàâàëà ïðåñåê ðàäà
ðóñêèõ íàó÷íèêà ó èçáåãëèøòâó óîïøòå.

„Òðóäû IV Ñúåçäà ðóññêèõ àêàäåìè÷åñêèõ îðãàíèçàöèé çàãðàíèöåé“ I–II

Îáëàñòè/òåìå
Îáëàñòè / òåìå Áðî¼ðàäîâà
Áðî¼ ðàäîâà
Õóìàíèòàðíå íàóêå
Ðóñêà èñòîðè¼à è êœèæåâíîñò 23
Ñëîâåíñòâî 10 (îä ÷åãà £óãîñëàâè¼à – 8)
Âèçàíòè¼à 3
Ôèëîçîôè¼à è òåîðè¼à ïî¼åäèíèõ
õóìàíèòàðíèõ íàóêà è èñòîðè¼è è 9
êœèæåâíîñòè äðóãèõ çåìàšà
Ìàòåìàòè÷êå è ïðèðîäíå íàóêå
Ìàòåìàòè÷êå íàóêå 13
Áèîëîãè¼à, àãðîíîìè¼à, ìåäèöèíà 17
Ðóñè¼à 2
£óãîñëàâè¼à 4

„Ìàòåðèàëû äëÿ áèáëèîãðàôèè ðóññêèõ íàó÷íûõ òðóäîâ çà ðóáåæîì“ I–II

Âûïóñê 1 (1930) Âûïóñê 2 (1941) Óêóïíî:

7.038 ¼åäèíèöà 6.333 ¼åäèíèöå 13.371 ¼åäèíèöå
472 àóòîðà 339 àóòîðà 811 àóòîðà

Ïðè òîì ñó ó áèáëèîãðàôè¼è – êî¼à ¼å ïðåäñòàâšàëà ïðâè ïîêóø༠äà ñå

ñàãëåäà íàó÷íà äåëàòíîñò ó „Çàãðàíè÷íî¼ Ðóñè¼è“ è äà ñå ò༠îãðîìàí ðàä íà
íåêè íà÷èí ñà÷óâà îä çàáîðàâà – ðàäîâè ðóñêèõ íàó÷íèêà êî¼è ñó æèâåëè è ðà-
äèëè ó £óãîñëàâè¼è, ó îäíîñó íà óêóïàí áðî¼à ðàäîâà, ÷èíèëè òåê 25 îäñòî (3.218
îäðåäíèöà îä 13.371).

***
Ô¼îäîð Âàñèšåâè÷ Òàðàíîâñêè ¼å, ãîâîðåžè íà ñâå÷àíîì îòâàðàœó Ðóñêîã
äîìà èì. Èìïåðàòîðà Íèêîëà¼à II ó Áåîãðàäó 9. àïðèëà 1933, èñòàêàî äà ¼å: „Ðó-
ñêè íàó÷íè èíñòèòóò ó Áåîãðàäó ïîñòàî, ó âåëèêî¼ ìåðè, îïøòè íàó÷íè öåíòàð
÷èòàâå åìèãðàöè¼å“.36 Òà îöåíà, èàêî ¼ó ¼å èçðåêàî òàäàøœè ïðåäñåäíèê Èíñòè-
òóòà, óìíîãîìå ¼å çàèñòà îäãîâàðàëà îíîìå øòî ¼å òà óñòàíîâà ïðåäñòàâšàëà ó
îêâèðèìà „Çàãðàíè÷íå Ðóñè¼å“, òå îíîìå øòî ¼å îñòàâèëà ïîòîìñòâó êàî ñâî¼å
íàó÷íî íàñëåå.

36
Å. Â. Ñïåêòîðñêè, „Äåñÿòèëåòèå...“, ñ. 7.
44 Ãîäèøœàê çà äðóøòâåíó èñòîðè¼ó `!, 2004.

Àíàëèçèðà¼óžè äåëàòíîñò Èíñòèòóòà, ¼àñíî ñå óî÷àâà äà ñó ó œåãîâ ðàä óëî-

æåíè è îãðîìíà åíåðãè¼à è çíàœå âåëèêîã áðî¼à èñòàêíóòèõ ðóñêèõ íàó÷íèêà. Ïðè
òîì òðåáà èìàòè ó âèäó äà ¼å âåëèêè áðî¼ òèõ íàó÷íèêà èìàî ñâî¼å ðåäîâíî çàïîñëå-
œå, ÷åñòî íà ôàêóëòåòèìà Áåîãðàäñêîã óíèâåðçèòåòà, òàêî äà èì ¼å àêòèâíîñò ó
îêâèðèìà Èíñòèòóòà áèëà íà íåêè íà÷èí äîïóíñêà àêòèâíîñò. Íî, îíè ñó íàëàçèëè
äîâîšíî ñíàãå, èíñïèðàöè¼å è äîâîšíî âðåìåíà äà ñå ïîòïóíî ïîñâåòå è íàó÷íîì
ðàäó ó Èíñòèòóòó. Òî ñå ïîñåáíî óî÷àâà àêî ñå èìà ó âèäó äà ñó ó ñâàêîäíåâèöè
êðà¼à äâàäåñåòèõ è òðèäåñåòèõ ãîäèíà àêòèâíîñòè Èíñòèòóòà îáóõâàòàëå ãîòîâî
÷èòàâó ðàäíó íåäåšó. Ïðèìåðà ðàäè, ïðåìà ïðîãðàìó çà ¼àíóàð 1929. ãîäèíå àêòèâ-
íîñòè ñó ïî äàíèìà áèëå ðàñïîðååíå: ñðåäà 2 (äâå àêòèâíîñòè), ÷åòâðòàê 3, ïåòàê
4, ñðåäà 9 (äâå àêòèâíîñòè), ÷åòâðòàê 10, ïåòàê 11, óòîðàê 15, ñðåäà 16 (äâå àêòèâíî-
ñòè), ÷åòâðòàê 17, ïåòàê 18, íåäåšà 20, óòîðàê 22, ÷åòâðòàê 24, ïåòàê 25, óòîðàê 29,
ñðåäà 30 (äâå àêòèâíîñòè), ÷åòâðòàê 3.137 Ó íîâåìáðó 1934. ãîäèíå ñèòóàöè¼à ¼å
áèëà ñëè÷íà: ÷åòâðòàê 8, ïåòàê 9, ïîíåäåšàê 12, óòîðàê 13, ñðåäà 14 (äâå àêòèâíî-
ñòè), ïåòàê 16, ïîíåäåšàê 19, óòîðàê 20, ñðåäà 21 (äâå àêòèâíîñòè), ïåòàê 23, ïîíå-
äåšàê 26, óòîðàê 27, ñðåäà 28 (äâå àêòèâíîñòè), ÷åòâðòàê 29, ïåòàê 30.38 Òàêî ¼å
áèëî è ó ìàðòó 1939. ãîäèíå.39 Òàêàâ ñïåöèôè÷àí îäíîñ è âåëèêî èíòåðåñîâàœå ñå
ìîæå îá¼àñíèòè ñïåöèôè÷íèì ïñèõîëîøêèì íàáî¼åì êî¼è ¼å ó ñåáè íîñèî æèâîò ó
„Çàãðàíè÷íî¼ Ðóñè¼è“ è îñåžàœåì äóãà ïðåìà êóëòóðíèì è íàó÷íèì òðàäèöè¼àìà
îíå Ðóñè¼å êî¼à ¼å, ïî äîìèíàíòíîì ìèøšåœó îãðîìíîã áðî¼à èçáåãëèöà, áèëà óíè-
øòåíà áîšøåâè÷êèì äðæàâíèì óäàðîì ó îêòîáðó 1917. ãîäèíå.
Ðàä Èíñòèòóòà ¼å, íà ¼îø ¼åäíîì íèâîó, ñèìáîëè÷íî îäðàæàâàî ñâå óñóäå
æèâîòà ó åãçèëó. Ó ìåóðàòíîì ðàçäîášó Èíñòèòóò ¼å èçãóáèî äâà ñâî¼à ïðåä-
ñåäíèêà (Ô. Â. Òàðàíîâñêîã è À. Ï. Äîáðîêëîíñêîã), 10 ðåäîâíèõ ÷ëàíîâà (Å. Â.
Àœè÷êîâà, À. À. Áðàíäòà, Í. È. Âàñèšåâà, À. À. Êèçåâåòåðà, À. À. Ðåäëèõà, Ê.
Ä. Ñåðåáð¼àêîâà, Ä. Â. Ôðîñòà, Å. Ô. Øìóðëà è Ì. Í. £àñèíñêîã) è òðè ÷ëàíà
ñàðàäíèêà (Í. Å. Àêàöàòîâà, Â. £ó. Šóáèíñêîã è Ï. È. Ðóä÷åíêà).
Íî, óïðêîñ ñâåìó, Èíñòèòóò ñå èçáîðèî çà çíà÷à¼íî ìåñòî ó èñòîðè¼è „Çà-
ãðàíè÷íå Ðóñè¼å“. Òî ñå, ïðå ñâåãà, îäíîñè íà ðåçóëòàòå êî¼å ¼å ïîñòèãàî íà î÷ó-
âàœó è äàšåì ðàçâî¼ó ðóñêå íàóêå ó èçáåãëèøòâó. Ìîæäà ¼å ¼îø çíà÷à¼íè¼å òî
øòî ¼å œåãîâà äåëàòíîñò äîïðèíåëà î÷óâàœó ñâåñòè î ðóñêèì íàó÷íèì òðàäè-
öè¼àìà, àëè ¼å ó èñòî âðåìå è ïîìàãàëà íàó÷íî¼ ðàçìåíè èäå¼à ó îêâèðèìà „Çà-
ãðàíè÷íå Ðóñè¼å“. Íà¼çàä, Èíñòèòóò ¼å, êîëèêî ¼å ìîãàî, íà ñâàêè íà÷èí ïðóæàî
ïîìîž ðàçâî¼ó ìëàäèõ íàó÷íèêà, ÷èìå ¼å ñòâàðàî íàó÷íè ïðîñòîð çà œèõîâî
èñêàçèâàœå.
37
Ðóññêèé íàó÷íûé èíñòèòóò â Áåëãðàäå, Ðàñïðåäåëåíèå çàíÿòèé íà ÿíâàðü 1929 ãîäà (À
ÑÀÍÓ, 14386, III, 2553)
38
Ðóññêèé íàó÷íûé èíñòèòóò â Áåëãðàäå, Ðàñïðåäåëåíèå çàíÿòèé íà íîÿáðü 1934 ãîäà (À
ÑÀÍÓ, 14386, III, 2554)
39
Óïîðåäè: Ðóññêèé íàó÷íûé èíñòèòóò â Áåëãðàäå, Ðàñïðåäåëåíèå çàíÿòèé íà ìàðò 1939
ãîäà (À ÑÀÍÓ, 14386, III, 2555)
Ìèðîñëàâ £îâàíîâèž, „Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåîãðàäó 1928–1941. ãîäèíà 45

Ñòîãà ñå äàíàñ, áåç ñóìœå, ìîæå êîíñòàòîâàòè äà ¼å Ðóñêè íàó÷íè èíñòè-

òóò áèî ìåó íà¼çíà÷à¼íè¼èì íàó÷íèì óñòàíîâàìà ðóñêîã çàðóáåæ¼à, óç òàêâå
óñòàíîâå êàêâå ñó áèëå „Ðóñêè óíèâåðçèòåò“, „Seminarium Kondakovianum“ è
„Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Ïðàãó, „Èíñòèòóò ñëàâèñòè÷êèõ ñòóäè¼à“ ó Ïàðèçó,
„Ðóñêè íàó÷íè èíñòèòóò“ ó Áåðëèíó èëè „Ðóñêè ïðàâíè ôàêóëòåò ó Õàðáèíó“.
46 Ãîäèøœàê çà äðóøòâåíó èñòîðè¼ó `!, 2004.

Summary

Miroslav Jovanoviæ

The Russian Scientific Institute in Belgrade 1928–1941

The article is dedicated to the history of one of most important scientific institutions of
the Russian emigration, Russian Scientific Institute, which existed in Belgrade between the
two world wars. The article analyses its aims and tasks, structure, composition of the mem-
bers, kind of activities and the contribution given to preserving scientific thought of the
Russian refugees. In the scope of work of the Institute, it is clearly visible that great energy
and knowledge of a great number of eminent Russian scientists were dedicated to its work. It
has also to be born in mind that great number of these scientists had their regular employ-
ment, often at the faculties of Belgrade University, so that the activity within the Institute was
in a way their additional occupation. Despite all disabling factors, the Institute has won its
important place in history of Russian emigration. It refers, primarily the results it has gained
in preserving and furthering the development or Russian science in refuge. Perhaps it is even
more important that its activity has contributed to preservation of the conscience of Russian
scientific traditions, but at the same time it supported scientific exchange of ideas within
Russian emigration. At last, the Institute offered as much as it could, help in development of
young scientists, thus creating a scientific space for them to present themselves. Therefore, it
could undoubtedly be said that Russian Scientific Institute in Belgrade was among the most
important scientific institutions of Russian emigration.