O Z B E K IS T O N RESPUBLIKASI PREZIDENT T A ’LIM MUASSASALARI

AGENTLIGI DIREKTORINING
BUYRUGI

Agentlik tizimidagi ta’lim muassasalarida ma’naviy-ma’rifiy ishlar samaradorligini

tizimli ravishda oshirib borish, sinf rahbarlari faoliyatini tashkil etish haqida
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyev rahbarligida 2021-yil
19-yanvar kuni Respublika M a'naviyat va m a’rifat kengashining videoselektor tarzida
ohkazilgan majlisining 3-sonli bayonida belgilangan vazifalar ijrosini ta’minlash,
Prezident ta’lim muassasalari agentligi tizimidagi ta’lim muassasalarida ma’naviy-ma’rifiy
ishlarni tizimli tashkil etish, sinf rahbarlari faoliyati samaradorligini oshirish maqsadida,
buyuraman:
1. Quyidagilar:
0 ‘zbekiston Respublikasi Prezident ta’lim muassasalari agentligi (keyingi o‘rinlarda
- Agentlik) tizimidagi ta’lim muassasalari o’quvchi va rahbar xodimlarining ichki tartib
va odob - axloq qoidalari 1-ilovaga muvofiq;
Agentlik tizimidagi ta’lim muassasalarida sinf rahbarlari faoliyatini tashkil etish
to‘g‘risida nizom 2-ilovaga muvofiq;
Agentlik tizimidagi ta’lim muassasalari psixologining lavozim yo‘riqnomasi
3-ilovaga muvofiq;
Agentlik tizimidagi ta’lim muassasalari tarbiyachi-pedagogining lavozim
yo‘riqnomasi 4-ilovaga muvofiq;
Agentlik tizimidagi ta’lim muassasalarida yoshlar tarbiyasi va ma’naviy-ma’rifiy
ishlar yo‘nalishiga tegishli lavozim egalari yuritib boradigan asosiy hujjatlar
nomenklaturasi ro‘yxati 5-ilovaga muvofiq;
Agentlik tizimidagi ta’lim muassasalarida faoliyat yuritadigan ilmiy, ijodiy va
ma’naviy-ma’rifiy to‘garaklarining namunaviy nizomi 6-ilovaga muvofiq;
Agentlik tizimidagi ta’lim muassasalari kutubxonachisining namunaviy lavozim
yo‘riqnomasi 7-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. Maktablar faoliyatini muvofiqlashtirish boshqarmasi (G.Ishimova):
uch kun muddatda mazkur buyruqning ijrosini ta’minlash maqsadida uning
mazmun-mohiyatini keng pedagogik jamoaga yetkazish, agentlik tizimidagi
muassasalarining m a’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosarlari, psixologi,
tarbiyachi-pedagoglari, to‘garaklar va sinf rahbarlari hamda kutubxonachasining faoliyati
samaradorligini oshirish bo‘yicha tashkiliy choralarni ko‘rish;
Agentlik tizimidagi ta’lim muassasalarining m a’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha
direktor o’rinbosarlari, psixologi, tarbiyachi-pedagoglari va sinf rahbarlari faoliyatini
tashkil etishda ushbu hujjatlar talablariga qat’iy amal qilinishini ta’minlash vazifalari
yuklatilsin.
 uch kun muddatda sinf rahbari va to‘garak jurnallarining shaklini ishlab chiqsin va
tasdiqlashga kiritsin.
3. Moliya-iqtisod boshqarmasi (A. Alimov) sinf rahbari va to‘garakjurnallarini nashr
etish bilan bog‘liq xarajatlarni maktablarning xarajatlar smetasida ko‘zda tutilishini
ta’minlasin.
4. Moddiy-texnik ta’minoti b oiim i (M.Numonov), Darsliklarni ishlab chiqishni
muvofiqlashtirish bo‘limi (S.Nazarov) bir oy muddatda tasdiqlangan shakldagi
jurnallarni o‘rnatilgan tartibda maktablar tomonidan xarid qilinishini nazoratga olsin.
5. Prezident, ijod va ixtisoslashtirilgan maktablar direktorlari:
mazkur buyruqda belgilangan topshiriqlar ijrosi ta’minlansin;
ta’lim muassasasida yuritiladigan hujjatlarga buyruq talablaridan kelib chiqib tegishli
o‘zgartirishlar kiritilsin;
buyruq mazmun-mohiyati bilan ota-onalar, o‘quvchilar va ta’lim muassasasi
jamoasini tanishtirilishini ta’minlasin.
6. M a’naviy-axloqiy tarbiya va yoshlar bilan ishlash boiim i (M.Shaxobiddinova)
mazkur buyruq ijrosini doimiy monitoring qilish choralarini ko‘rsin.
7. Tashkiliy nazorat va murojaatlar bilan ishlash boiim i (X.Usmonov) mazkur
buyruqning tegishli ijrochilarga yetkazilishini ta’minlasin.
8. Mazkur buyruq ijrosini nazorat qilish direktorning m a’naviy-ma’rifiy ishlar
samaradorligini oshirish, davlat tili to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etilishini
ta’minlash masalalari bo‘yicha maslahatchi E.Karimova zimmasiga yuklansin.

Direktor X. Umar ova

Tashkent sh.
 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezident taiim
muassasalari agentligi direktorining
2021-yil " ”. Qh________ dagi
3 4 -«/ / 2- - sonli buyrug‘iga

1-ILOVA

0 ‘zbekiston Respublikasi Prezident ta ’lim muassasalari agentligi

tizimidagi ta’lim muassasalari o ‘quvchi va rahbar xodimlarining ichki tartib
va odob-axloq qoidalari

A gentlik tizim idagi ta ’lim m uassasasining ichki tartib va odob-axloq

qoidalari 0 ‘zbekiston R espublikasining K onstitutsiyasi, 0 ‘zbekiston
R espublikasining “T a iim to ‘g ‘risida” gi, “K adrlar tayyorlash m illiy dasturi
to ‘g ‘risida”gi, “Y oshlarga oid davlat siyosati to ‘g ‘risida”gi, “B ola huquqlari
kafolatlari to ‘g ‘risida”gi, “V oyaga yetm aganlar o ‘rtasida nazoratsizlik va
huquqbuzarliklarning profilaktikasi to ‘g ‘risida”gi, “A xborot erkinligi prinsiplari va
kafolatlari to ‘g ‘risida”gi Q onunlari, V azirlar M ahkam asining “B arkam ol avlodni
tarbiyalashda oila instituti va fuqarolarning o ‘zin i-o ‘zi boshqarish organlarining
ta iim m uassasalari bilan o ‘zaro ham korligini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari
to ‘g ‘risida”gi, “D avlat um um iy o ‘rta ta iim m uassasalari o ‘quvchilarini zam onaviy
yagona malctab form asi bilan ta ’m inlash chora-tadbirlari to ‘g ‘risida”gi,
“ 0 ‘zbekiston Respublikasi ta ’lim m uassasalarida m obil telefonlardan
foydalanishni tartibga solish chora-tadbirlari to ‘g ‘risida” gi qarorlari ham da
um um e’tiro f etilgan m a’naviy-axloqiy tam oyillar asosida ishlab chiqilgan.

1-bob. U m um iy qoidalar

1. Prezident t a i i m m uassasalari agentligi tizim idagi t a iim m uassasalari

ichki tartib va odob-axloq qoidalari (keyingi о ‘rinda - qoidalar) A gentlik
tizim idagi t a i i m m uassasasi rahbariyati, pedagog va texnik xodim lari ham da
o ‘quvchilari (keyingi о ‘rinda - ja m o a a ’z olari), ularning ota-onalari yoki ularning
о ‘m ini bosuvchi shaxslar uchun m uassasadagi ichki tartib va odob-axloq
qoidalariga o ‘zaro m unosabatlarida odob-axloq tam oyillari, xulq-atvor m e’yorlari
va huquq m ajburiyatlariga q o ‘yiladigan talablarni belgilaydi.
U shbu qoidalar A gentlik tizim idagi ta iim m uassasalarida (keyingi о ‘rinda -
ta ’lim m uassasasi) ta iim va tarbiyaning o ‘zaro uyg‘unligini ta ’m inlash, o ‘qituvchi
m avqeining dahlsizligini e ’tiro f etish, d o ‘stona m uhitni yaratish, o ‘quvchilar
tom onidan o ‘quv dasturini m uvaffaqiyatli o ‘zlashtirish, inson va uning huquqlariga
hurm atni oshirish, odob-axloq va m uloqot m adaniyatini rivojlantirishga qaratilgan.
2. M azkur qoidalar A gentlik tizim idagi t a i i m m uassasalarida tatbiq etiladi.
3 M azkur “O dob-ahloq qoidalari”ning m aqsadi A gentlik tizim idagi t a iim
m uassasalarida s o g io m ijtim oiy-psixologik m uhitni shakllantirish, yosh avlodga
zam on talablari va m illiy qadriyatlar asosida ta ’lim -tarbiya berish, t a iim
m uassasalarida o ‘quv-tarbiya jarayonining sifati va m a ’naviy-m a’rifiy ishlar
sam aradorligini oshirishga sharoit yaratishdan iboratdir.
 4. Q oidalar Agentlik tizimidagi ta iim m uassasasi jam oa a ’zolarining ta iim
m uassasasi va uning hududida, darsda, tanaffusda, darsdan tashqari m ashg‘ulotlar
paytida, ta iim va tarbiya bilan b o g iiq tadbirlarda o ‘zlarini tutishini tartibga
soladigan qoidalar to ‘plam i hisoblanadi.
5. M azkur “ O dob-axloq qoidalari”ga rioya qilish A gentlik tizim idagi ta iim
m uassasasi jam o a a ’zolari, o ‘quvchilari va ularning ota-onalari (ularning о ‘m in i
bosuvchi shaxslar) uchun ta iim m uassasasi doirasida m ajburiy hisoblanadi.

2-bob. Jam oa a ’zolarining ichki tartib va odob-axloq qoidalari

6. A gentlik tizim idagi ta iim m uassasasida shaffoflik, ham jihatlik, o ‘zaro

ishonch, izzat-hurm at, bir-biriga g ‘am xo‘rlik qilish ham da ahil-inoqlik jam oa
a ’zolarining o ‘zaro m unosabatlaridagi m uhim shartlardan biri hisoblanadi.
7. T a iim -ta rb iy a sifatini oshirish m aqsadida o ‘qitishning ilg‘or pedagogik
texnologiyalarini tanlash va am aliyotga tatbiq qilish, ta iim m azm uni va sifatini
yaxshilash tizim dagi har bir ta iim m uassasasi rahbariyatining asosiy vazifasidir.
8. A gentlik tizim idagi t a iim m uassasasi hududida har bir jam oa a ’zolari
hamda tash rif buyuruvchi boshqa shaxslar o ‘z uyali aloqa vositalari (sm artfon,
planshet va boshqa gadjet qurilm alar)n\ chaqiruv ovozini t o ii q o ‘chirib q o ‘yishi
(" o v o zsiz” holatga о 'tkazishi) shart.
9. T a iim m uassasalarining har bir o ’qituvchi, o ’quvchi va xodim lari ushbu
ichki-tartib qoidalariga rioya etishi, m unosib tashqi k o ‘rinish va kiyinishga (t a ’lim
m uassasasida belgilangan fo rm a d a ) q at’iy rioya etishlari lozim.
10. T a iim m uassasasida har bir jam oa a ’zosining sha’ni va qadr-qim m ati
o ‘zaro hurm at qilinishi, jam oa a ’zolari o ‘zaro m unosabatlarda «siz» deb m urojaat
qilishi odat tusiga kirishi lozim. U larning bir-biriga nisbatan hurm atsizlik qilishi,
o ‘zaro m unosabatlarda behayo so ’zlar ishlatishi q a t’iyan taqiqlanadi. Rahbariyat,
pedagog xodim lar, tarbiyachilar, texnik xodim lar o ‘zaro m unosabatlarda yagona
jam oa sifatida hurm at, d o ‘stlik, ham jihatlik, halollik va adolat tam oyillariga rioya
etishlari shart.
11. Jam oa a ’zolari bir-biriga duch kelganda salom lashishlari, bunda,
o ‘quvchilar o ’qituvchilarga, kichik yoshdagilar katta yoshdagilarga birinchi b o iib
salom berishlari (ushbu holadarda qo 7 berib so hashish istisno bo ‘lib, yo sh i katta
shaxslar y o k i xotin-qizlar birinchi bo ‘lib qo 7 uzatganidan keyingina ularga
ja vo b a n qo 7 uzatishlari tavsiya etiladi) lozim.
12. T a iim m uassasalari binolariga kirish joylarida tirbandlik yuzaga kelsa,
o ‘quvchilar o ‘qituvchi va xodim larga, o ‘g ‘il bolalar qizlarga, yuqori sin f
o ‘quvchilari kichik sin f o ‘quvchilariga y o ‘1 berishlari lozim.
13. M illiy va um um bashariy qadriyatlarga xos b o im a g a n yoki ta iim
m uassasasining ichki m unosabatlariga taalluqli m asalalarni Internet ta rm o g ig a
joylashtirish yoki undan turli m aqsadlar y o iid a foydalanish taqiqlanadi.
14. K om pyuterlarda ta iim m uassasasiga tegishli b o im a g a n m aiu m o tlarn i,
shuningdek, turli kinofilm lar, noqonuniy diniy m a iu m o tla r, behayo suratlar,
milliy, irqiy, etnik, diniy adovatni targ‘ib qiluvchi m anbalarni saqlash va tarqatish
qat’iyan m an etiladi.
15. 0 ‘qituvchilar va o ‘quvchilar tasdiqlangan m ashg£ulotlar jadvali asosida
ishga va darsga o ‘z vaqtida kelishi, ish kuni va dars jarayonidan unum li
foydalanishlari lozim.
16. T a’lim m uassasasi rahbarivati:
o ‘quvchilarni b o ‘sh vaqtlarini m azm unli tashkil etish borasida fan va
qiziqishlari bo‘yicha to ‘garaklar, sport seksiyalari ham da kuni uzaytirilgan
guruhlar faoliyatini sam arali tashkil qilish;
o ‘quv yili davom ida nam unali xulqi va erishgan yutuqlari uchun
o ‘quvchilarni ra g ‘batlantirish (ota-onasining ish joyiga, turar jo yid a g i m ahalla
qo ‘m itasiga m innatdorlik xatini yuborish, ertalabki saflanishlarda fa x r iy yo rliq
yo ki iliq so z bilan alohida e ’tibor ко ‘rsatish);
m aktab ichki tartib qoidalarini buzganligi uchun intizom iy choralar k o ‘rish
(iota-onasining ish joyiga, turar jo yid a g i m ahalla qo ‘m itasiga salbiy holat
yuzasidan xa t yuborish, ertalabki saflanishlarda alohida ко ‘rsatib о ‘tis h j
yuqori natijalarga erishgan, o ‘z vazifasiga vijdonan yondashgan
o ‘qituvchilarni m aktab m a’m uriyati tom onidan m ukofotlash yoki m oddiy
rag‘batlantirish choralarini k o ‘radi.

3-bob. 0 ‘qituvchi va o ‘quvchilarning ta’lim-tarbiya jarayonidagi o‘zaro

munosabatlari

17. 0 ‘qituvchi va o ‘quvchilarning ta ’lim -tarbiya jarayonidagi o ‘zaro

m unosabatlari “U stoz-shogird” a n ’anasiga asoslanishi lozim.
18. T a’lim m uassasasida o ‘tkaziladigan dars m ashg‘ulotlari boshlanishida:
o ‘qituvchi sinfga kirib kelishi bilan o ‘quvchilar hurm at yuzasidan
o ‘rinlaridan turgan holda kutib olishlari, bir ovozdan “A ssalom u alaykum ” (rus tili
va adabiyoti y o k i chet tili fa n la rid a tegishli tilda) deb salom berishlari;
o ‘qituvchi “V a alaykum assalom ” (rus tili va adabiyoti y o k i chet tili
fa n la rid a tegishli tilda) deb alik olishlari va uning ruxsatidan so ‘ng o ‘quvchilar
o ‘rinlariga o ‘tirishlari, o ‘quvchilar har bir darsda sinfga kirgan fan o ‘qituvchisiga
xuddi shunday tartibda m unosabatda boTishi lozim.
21. Dars vaqtida o ‘quvchiga o ‘qituvchining ruxsatisiz sin f xonasidan chiqib
ketishiga y o ‘l q o ‘yilm aydi.
22. T a’lim m uassasasida dars m ashg‘ulotlarining boshlanishi va tugashi
“Kirish” va “C hiqish” q o ‘n g‘iroqlari bilan tartibga solinadi. “K irish” q o ‘n g ‘irog‘i
dars boshlanganligini bildirib, u chalingandan so ‘ng bare ha o ‘quvchilar va dars
jadvalida belgilangan fan o ‘qituvchilari zudlik bilan tegishli sin f xonalariga kirib,
m ashg‘ulotni boshlashlari lozim.
Dars m ashg‘ulotini tugaganligini bildiruvchi “ C hiqish” q o ‘n g ‘irog‘i
o ‘qituvchi uchundir. 0 ‘qituvchi m ashg‘ulot yakunlanganligini e ’lon qilgandan
keyingina o ‘quvchilarning sinfdan chiqishlariga ruxsat beriladi. “Chiqish”
qo ‘n g ‘irog‘i chalingandan so ‘ng o ‘qituvchi tom onidan o ‘quvchilarni uzoq vaqt sin f
xonasida ushlab turilishiga y o ‘l q o ‘yilm aydi. 0 ‘qituvchi sinfdan chiqayotganda
o ‘quvchilar o ‘rinlaridan turib, “Xayr, salom at b o d in g !”, - deb hurm at k o ‘rsatadilar.
 23. Dars m ashg‘ulotlari va tadbirlar vaqtida mobil telefonlaridan foydalanish
barcha uchun taqiqlanadi. M aktabda o ‘tkaziladigan o ‘quv m ashg‘ulotlari va
tadbirlar (saflanish, tarbiyaviy soatlar, bayram, sport tadbirlari va shu kabilar)
boshlanishidan oldin o ‘quvchi va o ‘qituvchilar m obil telefonlarini o ‘chirib
q o ‘yishlari lozim.
24. 0 ‘quvchilarga ta ’lim muassasasida quyidagilar taqiqlanadi:
ta ’lim m uassasasiga m aktab U stavida m an etilgan libos va qiyofada kelish;
qonun bilan taqiqlangan, milliy va um um bashariy qadriyatlarga xos
bodm agan yoki ta ’lim m uassasasining ichki m unosabatlariga tegishli, shuningdek,
ta’lim m uassasasi va o ‘qituvchi obro‘sini tushirishga qaratilgan m unosabatlar aks
etgan audio ham da videom ateriallarni turli ijtimoiy tarm oqlarga joylashtirish yoki
undan turli g ‘arazli m aqsadlar yodida foydalanish;
o ‘quvchilarga dars vaqtida m obil aloqa vositalaridan foydalanish;
o ‘quvchi tom onidan yotoqxonada N izom da qayd etilgan tartib-intizom ga
rioya qilm aslik;
inson sogdigiga x a v f tu g ‘diruvchi sovuq qurollar, tig d i buyum lar,
taqiqlangan adabiyotlarni ta ’lim m uassasiga olib kelish.
25. 0 ‘qituvchilarga quyidagilar taqiqlanadi:
jam oa a ’zolari va boshqalarning shaxsiyatini va qadr-qim m atini kam sitish;
o ‘quvchilarni dars m ashg‘ulotlaridan asossiz chiqarib yuborish yoki
kiritm aslik;
dars m ashg‘ulotlarida diniy tashviqot olib borish;
ta ’lim m uassasasi hududi va binosida spirtli ichim liklar va tam aki
m ahsulotlarini iste’mol qilish;
m illiy m entalitetim izga to ‘g ‘ri kelm aydigan, ochiq, o ‘quvchilarni o ‘ziga jalb
qiladigan tor, kalta liboslarni kiyish;
behayo qiliqlar, ovozni haddan ziyod kodarish, baqirish, qod kodarish,
janjallashish;
o ‘quvchilar tarbiyasiga salbiy ta ’sir qiladigan, ularning psixologik holatini
izdan chiqaradigan shaxsiy m unosabatlarni oshkor qilish.
26. T a ’lim m uassasasi rahbariyati va pedagog xodim larning ish faoliyatiga
doir m asalalar b o ‘yicha ham korlik qilishda bir tarafning boshqa tarafga tazyiq
odkazishiga yoki shunga harakat qilishiga, shuningdek, adolat tam oyillariga yoki
ta ’lim m uassasasi m anfaatlariga zid b odgan qarorlar tayyorlanishiga y o d
q o ‘yilmaydi.

4-bob. M aktab jamoasi a ’zolarining odob-axloqqa oid majburiyatlari

27. 0 ‘qituvchilarning odob-axloqqa oid m ajburiyatlari:
m azkur qoidalarga rioya qilishda o ‘quvchilarga ibrat bodib, shaxsiy nam una
kodsatish, ular bilan d o ‘stona m unosabatda bodish;
ta ’lim m uassasasi m anfaatlariga zid b odgan hatti-harakatlardan tiyilish;
biror-bir noxush voqea yoki hodisa ro ‘y bersa, zudlik bilan ta ’lim
m uassasasi rahbariyatini xabardor qilish;
 ta ’lim m uassasasining sha’ni va nufuziga dog‘ tushiradigan har qanday
holatlarning oldini olish;
ta ’lim m uassasasi to ‘g ‘risidagi axborotlardan uning m anfaatlari
va o b ro ‘siga ziyon yetkazish uchun yoki o ‘z m anfaatlari y o ‘lida foydalanm aslik;
yoshlar orasida s o g io m turm ush tarzini keng ta rg ‘ib qilish, ularni zararli
odatlardan va boshqa turli halokatli tahdidlar ham da jam iyatim iz uchun yot
b o ‘lgan diniy va ekstrem istik ta ’sirlardan, past saviyali “ om m aviy m adaniyat”
xurujlaridan ogoh etib borish.

28. 0 ‘quvchilarning ichki tartib va odob-axloq qoidalariga oid

m ajburiyatlari:
a) ta ’lim m uassasasi binosi va uning hududida:
ta ’lim m uassasiga m ashg‘ulotlar boshlanishidan 10-15 daqiqa oldin
(yotoqxonada turuvchi o ‘quvchilar dushanba kuni m ashg‘ulotlar boshlanishidan
10-15 daqiqa oldin) ta ’lim m uassasasi U stavida belgilangan o ‘quvchilar libosi
(form asi)da kelishi;
toza va orasta kiyinish, saranjom -sarishta yurish, sochlarni ozoda va tartibga
keltirilgan holda tutish (o ‘g ‘il bolalar sochlarining uzunligi m e ’y o r (2-3 sm )dan
oshmasligi, qiz bolalarning sochlari tekis turmaklangan, pardozsiz, ixcham
zirakdan tashqari boshqa taqinchoqlarni taqm asligi lozim)\
o ‘qituvchilar va ta ’lim m uassasasiga kelgan m ehm onlar bilan uchrashganda
salom berish;
ta ’lim m uassasasi m ulki (parta, stol, stul, doska, o'sim liklar, hayvonot
dunyosi va hokazolar) va o ‘quv jihozlari (kom pyuter texnikasi, laboratoriya
jihozlari, sinfxonalardagi stend va ko'rgazm ali vositalar), yotoqxona jihozlari
(yotoq divani, kiyim javoni, kitob javoni, tum ba, dars tayyorlash stoli va stuli va
yostiq, m atras, choyshablar)ga ehtiyotkorona m unosabatda b o ‘lish;
ta ’lim m uassasasi y o ‘laklarida tinchlikni saqlash, ichki tartib va odob-axloq
qoidalariga q a t’iy rioya qilish;
ta ’lim m uassasasi hududida telefonini o ‘chirib, portfel yoki sum kasi va shu
kabilarga solib q o ‘yish;
chiqindilarni m aktab binosi va hududidagi m axsus belgilangan idishlarga
tashlash;
b) dars m ashg‘ulotlarida:
o ‘qituvchiga m urojaat qilm oqchi yoki savoliga javob berm oqchi b o ‘lganda
qo‘lini k o ‘tarib ruxsat so ‘rash;
dars jarayoniga halal beradigan harakatlar qilishdan saqlanish;
dars vaqtida o ‘rinsiz gaplashm aslik;
jihozlarni asrab-avaylash, partalarga, stol va stullarga chizm aslik;
sanitariya-gigiyena va texnika xavfsizlik qoidalariga am al qilish.
d) tanaffusda:
o ‘z o ‘qish joyini toza saqlash va tartibga keltirish;
 navbatdagi dars b o ‘ladigan sinf xonasiga o ‘z vaqtida o ‘tish;
e) ta ’lim m uassasasi oshxonasida:
ertalabki nonushta, tushlik va kechki ovqatlanishni kun tartibida belgilangan
m uddatlarda am alga oshirish;
ovqatlanishdan oldin va keyin q o ‘llarini yuvish;
um um iy ovqatlanish joylarida belgilangan tartib qoidalarga rioya qilish;
ovqatlanish vaqtida shovqin solm aslik;
issiq va suyuq ovqatlarni iste’mol qilishda ehtiyotkor b o ‘lish;
oshxonadan olingan ovqat va ichim liklarni oshxonaning o ‘zida iste’m ol
qilish;
ovqatlangandan so ‘ng idishlarni yig ‘ishtirib q o ‘yish;
f) ta ’lim m uassasasi kutubxonasida:
kutubxona xodim lari bilan xushm uom alada b o ‘lish;
kitoblar va jihozlarga ehtiyotkorona m unosabatda b o ‘lish.
g) sport zali (m aim uasi)da:
qiz va o ‘g ‘il bolalar uchun ajratilgan “kiyinish xona” larida sanitariya-gigiena
qoidalariga rioya qilish;
sport zaliga xos b o ‘lgan kiyim va poyafzalda kirish;
sport inventarlaridan oqilona va sam arali foydalanish;
m ashg‘ulotlardan keyin sport inventarlarini belgilangan joylarga qayta
topshirish;
sport m ajm uasining belgilangan tartib-qoidalariga to ‘liq rioya qilish.
h) m aktab laboratoriyalarida:
laboratoriya xonasiga laborant kuzatuvida kirish va chiqish;
laboratoriyada m axsus kiyim da b o ‘lish;
laboratoriya jihozlari va reaktivlarga ehtiyotkorona m unosabatda b o ‘lish;
laboratoriya ishlarida halal beradigan harakatlar qilishdan saqlanish;
uyga vazifalar va m ustaqil ishlarni faqat laborant kuzatuvida am alga
oshirish;
olim piada va k o ‘rik-tanlovlarga tayyorgarlik k o ‘rish, m ustaqil tadqiqot
ishlarini am alga oshirishda yaratilgan im koniyatlardan m aqsadli foydalanish;
m ashg‘ulotlar davom ida texnika xavfsizligi qoidalariga to ‘liq rioya qilish.
i) m aktab yotoqxonasida:
o ‘quvchilarning nam unaviy kun tartibi va sanitariya-gigiyena qoidalariga
to ‘liq rioya qilish;
yotoqxonani ozoda, toza, shinam va nam unali saqlashni ta ’m inlash;
yotoqxona kom m endanti k o ‘m agida ust-bosh va k o ‘rpa-yostiq anjom larini
belgilangan m uddatlarda yuvilishi va dazm ollanishini tashkil qilish;
yotoqxona jihozlari va buyum laridan foydalanishda ehtiyotkor b o ‘lish;
 yuvinish xonasi va hojatxonalardan to ‘g ‘ri foydalanish hamda ozoda
saqlash;
tarbiyachi-pedagog ko‘m agida uy vazifalarini bajarish va m adaniy hordiq
olish;
b o ‘sh vaqtlarini m azm unli tashkil etishda faollik k o ‘rsatish.
i) m a’n aviy-m a’rifiy tadbirlarda:
m a ’naviy-m a’rifiy tadbirlar rejasiga m uvofiq m adaniyat m askanlariga borish
va turli y o ‘nalishlardagi tadbirlarda faol ishtirok etish;
m adaniyat m askanlarida yurish-turish va o ‘zini tutish talablariga amal qilish;
jam oat ishlarida faollik ko‘rsatish;
barcha tadbirlarda texnika va yong‘in xavfsizligi, sanitariya-gigiyena
qoidalariga to ‘liq rioya qilish.

5-bob. R ag‘batlantirish va chora ko‘rish tartibi

29. 0 ‘quv yili davom ida m azkur ichki tartib va odob-axloq qoidalariga to ‘liq
rioya qilgan, ta ’lim m uassasasida yuksak m a’naviy-axloqiy m uhitning qaror
topishiga va yanada m ustahkam lanishiga xizm at qilgan jam o a a ’zolari quyidagicha
m oddiy va m a’naviy jih atd an rag ‘batlantiriladi:
ta ’lim m uassasasi buyrug‘i bilan o ‘qituvchilarga tashakkurnom a e ’lon qilish,
ularni tarm oq va davlat m ukofotlariga tavsiya qilish;
agentlikning faxriy yorlig‘i bilan taqdirlashga tavsiya berish;
ta ’lim m uassasasi rahbariyati tom onidan “Faxriy yorliq” bilan taqdirlash;
qim m atbaho va esdalik sovg‘alar bilan m ukofotlash;
m aktab radiouzeli orqali e ’lon qilish;
o ‘quvchilarning uyiga, ularning ota-onasining ish joyiga yoki m ahalla
fuqarolar y ig ‘iniga tashakkurnom a yuborish.
30. Jam oa a ’zolari ichki tartib va odob-axloq qoidalarini buzganida ularga
nisbatan m uassasaning ichki m ehnat tartibi qoidalari asosida intizom iy jazo
choralari q o ‘llaniladi.
0 ‘quvchilarga nisbatan:
qoida buzilish holatlari takroran kuzatilganda, o ‘quvchini ta ’lim m uassasasi
ichki nazorat ro ‘yxatiga olish va yakka tartibda shug‘ullanish;
sin fjam o asi orasida m uhokam a qilish;
ota-onasi (ularning о ‘m in i bosuvchi shaxslar)m m aktabga ta k lif qilish va
m uhokam a qilish;
ta ’lim m uassasasidan chetlashtirish.
31. M azkur qoidalarga rioya etm aganlik holatlari ta ’lim m uassasasidagi
kuzatuv kengashida ham m uhokam a qilinishi m um kin.
 6-bob. Yakuniy qoidalar

32. M azkur qoidalar har yangi o ‘quv yili boshlanishida har bir o ‘quvchiga,
ularning ota-onalari yoki ularning o ‘rnini bosuvchi shaxslarga ham da o ‘qituvchi-
xodim larga tanishtiriladi.
23. M azkur qoidalar ta iim m uassasasi binosining ichki kirish ifoye) qism iga
k o ‘rinarli tarzda joylashtirib q o ‘yiladi.
24. O dob-axloq qoidalarida aks ettirilm agan m asalalar yuzasidan vujudga
kelgan m uam m oli vaziyatlar am aldagi qonun hujjatlariga m uvofiq hal etiladi.
25. M azkur qoidalar talablarini buzganlikda aybdor deb topilgan shaxslar
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javobgar b o ia d ila r.
 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezident ta ’lim
m uassasalari agentligi direktorining
2021 -yil “ Z 4 _ ” Q%__________ dagi
9 a - V/ 'i—- -son buyrug‘iga
2-ILOVA

O‘zbekiston Respublikasi Prezident ta’lim muassasalari agentligi

tizimidagi ta’lim muassasalarida sinf rahbarlari faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida
NIZOM

1-bob. Umumiy qoidalar

1. Mazkur Nizom agentlik tizimidagi ta’lim muassasalarida o‘quvchilarga
biriktirilgan sinf rahbarlarining (keyingi о ‘rinlarda - sin f rahbarlari) asosiy vazifalari,
funksiyalari, huquqlari va majburiyatlarini hamda faoliyatini tashkil etish tartibini
belgilaydi.
2. Sinf rahbarlari o‘z faoliyatini 0 ‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va
Qonunlariga, 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati va Qonunchilik palatasi
qarorlariga, Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga, 0 ‘zbekiston
Respublikasi Prezidenti ta’lim muassasalari agentligining buyruqlariga, ta’lim muassasasi
rahbariyati topshiriqlariga, mazkur Nizomga va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarga
muvofiq amalga oshiradi.
3. Sinf rahbarlari o‘quvchilarning ta’lim muassasasidagi hayotini doimiy kuzatib
boradi, shaxslararo munosabatlarini kuzatuvchi va ulami to‘g‘ri yo‘naltiruvchi
hisoblanadi.
2-bob. Sinf rahbarlarining asosiy vazifalari va funksiyalari
4. Quyidagilar sinf rahbarlarining asosiy vazifalari hisoblanadi;
- ta’lim muassasasining tarbiyaviy tizimidagi tayanch pedagoglardan biri sifatida
o‘ziga biriktirilgan sinf o‘quvchilarining (keyingi o'rinlarda - s in f o'quvchilari) amalda
belgilangan ta’lim va tarbiya olishlarini tashkil etish;
- o‘quvchilarning odob-axloq va ta’lim muassasasining ichki tartib qoidalariga
qat’iyan amal qilishini ta’minlash;
-o‘quvchilarning o‘zini-o‘zi boshqarish tizimini takomillashtirish yo‘nalishida sinf
jamoasi bilan birgalikda sinf faollarini saylash va sinf ishlarini rejalashtirish, o‘quvchilar
davomatini muntazam kuzatib borish va tahlil qilish;
- ma’naviy yordamga muhtoj o‘quvchilarga yakka holda yondashish asosida ular
qalbida milliy g‘urur, vatanparvarlik, mehr-muruwat, mas’uliyat, tashabbuskorlik,
ishbilarmonlik kabi xislatlarni uyg‘otish;
-o‘quvchilarda yuksak axloqiy tarbiyani shakllantirishda fan o‘qituvchilari,
tarbiyachilar, yoshlar yetakchisi, psixolog, ota-onalar va ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar
(,keyingi о ‘rinlarda ota-onalar deb yuritiladi), ta’lim muassasasi rahbariyati orqali voyaga
yetmaganlar ishlari bo‘yicha komissiyalar, mahalla, huquq-tartibot idoralari, tegishli davlat
va nodavlat tashkilotlari bilan hamkorlikda ishlash;
Agentlik tomonidan ishlab chiqilgan namunaviy reja asosida “Sinf soati”
mashg‘ulotlarini muntazam o‘tib borish.
 Sinf rahbarlari qonun hujjatlari hamda ta’lim muassasasi Pedagogik kengashi qarori
asosida belgilangan boshqa vazifalarni ham bajarishi mumkin.
5. Sinf rahbarlari o‘zlariga yuklatilgan asosiy vazifalarga muvofiq quyidagi
funksiyalarni amalga oshiradi:
o‘quvchining o‘tilgan mavzularni o‘zlashtirishi bo‘yicha ichki va tashqi monitoring
natijalari bilan ota-onani xabardor qilib borish;
o'quvchilarning oilaviy tarbiyasi holati va sharoitlarini o‘rganish, tahlil qilish;
o'quvchilarning jamoaga moslashishida yordam berish;
pedagog va o‘quvchilar jamoasi hamkorligida tarbiyaviy ishlarni tashkil etishda har
bir o‘quvchining o‘ziga xos xususiyatlariga qarab yondashishni yodga qo‘yish;
o‘z faoliyatini o‘quvchilarning yosh xususiyatlari, umumiy rivojlanish darajasi va
qobiliyatlarini hisobga olgan holda keng qamrovli tarbiyaviy ishlar va aniq mezonlar
asosida tashkil etish;
aniq belgilangan reja asosida tarbiyachi-pedagog bilan hamkorlikda ota-onalar
majlislarini o'tkazib borish;
Tarbiyaviy soatlarda o‘quvchilarda sogTom fikrlash, tibbiy madaniyat, sogTom
turmush tarzi ko‘nikmalarini shakllantirish, odob-axloq qoidalariga rioya etish, darslarga
jiddiy tayyorlanib kelish, bo‘sh vaqtlarida to‘garaklarga qatnashish va kitobxonlikni
targ‘ib qilish;
ta’lim muassasasi va undan tashqarida o‘quvchilarni taqiqlangan buyumlar (o'tkir
tig ‘li jismlar, о ‘y in kargasi, turli zararli kimyoviy moddalar va pirotexnik vositalar,
maxsus gaz sachratuvchi moslamalar, qimmatbaho buyumlar, та ’naviyatga va xulqiga
salbiy ta ’sir ko'rsatuvchi boshqa predmetlar)ni olib yurish mumkin emasligi haqida
doimiy tushuntirish ishlarini olib borish;
o‘quvchini ta’lim muassasasi va sinf miqyosida odkaziladigan turli madaniy-
ma’rifiy tadbirlarga muntazam ravishda jalb qilish;
o‘quvchining bo‘sh o‘zlashtirayotgan fanlar bo‘yicha faoliyatini muntazam tahlil
qilib borish, fan o‘qituvchisiga darslarda ushbu o‘quvchini faollashtirish yuzasidan kerakli
tavsiyalar berish;
o‘quvchilarning darslarga toTiq o‘quv qurollari bilan ishtirok etishi va davomatini,
shuningdek. odob-axloq qoidalariga rioya qilishini kunlik nazorat qilib borish;
o'quvchilar maktabga kelmay qolgan holatda zudlik bilan shu kunning o ‘zida
ularning ota-onalari bilan telefon orqali bogTanib, vaziyatga oydinlik kiritish, ota-onasi
bilan bogdanish imkoni bodmaganda, ta’lim muassasasi rahbariyatini ogohlantirish;
o'quvchining o‘qishi va xulqida kuzatilayotgan har qanday o‘zgarishlarni ularning
ota-onalari va ta’lim muassasasi rahbariyatiga m a’lum qilish;
o‘quvchilarning yotoqxonadagi ichki tartib qoidalariga rioya etishlarini ta’minlash
va nazorat qilib borish;
o‘quvchining xulqidagi va fanlarni o‘zlashtirishidagi har qanday ijobiy
o‘zgarishlarni rag‘batlantirish choralarini ko'rish.
Jumladan:
a) Vatanparvarlik ruhida tarbiyalash yo‘nalishida:
o‘quvchilar yoshiga moslangan Vatani va xalqiga sadoqat, fidoyilik, Davlat
ramzlariga hurmat ruhida tarbiyalash, buyuk ajdodlarimiz merosi va xalqimizning bugungi
bunyodkorlik ishlariga yuksak ehtirom tuyg‘ularini singdirish, milliy va umuminsoniy
 qadriyatlar ruhida tarbiyalash, tarbiya jarayoniga boy madaniy merosimiz, milliy odob-
axloq me’yorlarini tadbiq etish, o‘quvchilarni ota-onalar va kattalarga hurmat, kichiklarga
izzat ruhida tarbiyalash, ularga kamtarlik, saxiylik va saxovatparvarlik, insonlarga yordam
berish, mehribonlik, mehnatsevarlik xislatlarini singdirib borish, huquqiy savodxonligini
oshirish, har bir fuqaro, shaxs va muassasalar tomonidan bajarilishi shart bodgan qonun
hujjatlari, ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy hayotda ro‘y berayotgan o‘zgarishlar haqida
tushunchalar berib borish maqsadida rejalashtirilgan m a’naviyat soatlarini o‘tish;
o'quvchilarni mustaqil hayotga tayyorlash, ularni jamiyatda o ‘z o‘mini topa oladigan
shaxs sifatida shakllanishlari uchun zarur ko‘nikmalarni rivojlantirish;
o‘quvchilarni o‘zbek va boshqa xalqlarning madaniy, tarixiy, milliy an’analariga
hurmat ruhida tarbiyalash;
obquvchilarni 0‘z huquq va majburiyatlarini biladigan va ularga rioya qiladigan inson
sifatida tarbiyalash.
b) ota-onalar va mahalla bilan hamkorlik yo‘nalishida:
barkamol avlodni tarbiyalashda “Oila - mahalla - ta’lim muassasasi” hamkorlik
tamoyili asosida aniq belgilangan reja asosida sinf ota-onalar majlislarini odkazib borish;
o‘quvchilarni ijtimoiy himoya qilish bo‘yicha aniq chora-tadbirlar belgilash,
jumladan, kam ta’minlangan oilalar farzandlari, ijtimoiy himoyaga muhtoj, ota-ona
qaramog‘idan mahrum bodgan, ota-ona qarovisiz qolgan, vasiylik va homiylikka berilgan
voyaga yetmaganlarning ijtimoiy huquqlarini himoyalash;
ota-onalar bilan hamkorlikda ota-onalar majlislari, davra suhbatlari, muloqotlar
uyushtirish, odkazgan tarbiyaviy ishlari yuzasidan pedagogik kengashlarda hisobot berish.
o‘quvchilarning oilaviy sharoitini odganish va ota-onasiga pedagogik-psixologik
yordam kodsatish;
d) o‘quvchilarda o‘zini-o‘zi boshqarish tizimini takomillashtirish yo‘nalishida:
sinf jamoasi bilan birgalikda sinf faollarini saylash va sinf ishlarini rejalashtirish,
o ‘quvchilar davomatini muntazam kuzatib borish va tahlil qilish;
sinf o'quvchilarining ehtiyoji va qiziqishlarini har tomonlama odganish, ulami ahil
jamoaga jipslashtirish va tashabbuskor o‘quvchilarni qodlab-quwatlash;
e) pedagogik jamoa bilan birgalikda:
sinf o‘quvchilariningta’lim muassasasi (ustavida belgilangan) ichki tartib qoidalariga
amal qilishini ta’minlash;
sinf jurnali va faoliyatiga doir boshqa hujjatlarning to ‘gdi yuritilishini ta’minlash;
o ‘qishda yutuqlarga erishgan, umumiy foydali mehnatda, maktab hayoti va
jamoatchilik ishlarida faol o‘quvchilarni taqdirlash, ularning ota-onasiga tashakkurnoma,
minnatdorchilik xatlarni yuborish bo‘yicha taklif berish;
o‘quvchilarning past o‘zlashtirish sabablarini aniqlash, bartaraf etish bo‘yicha tegishli
fan o ‘qituvchilari, yoshlar yetakchisi va maktab psixologi bilan birgalikda yordam berish;
kasbiy malakasini oshirib borish, yo‘nalishi bo‘yicha turli seminarlarda ishtirok etish.
Sinf rahbarlari qonun hujjatlariga muvofiq boshqa funksiyalarni ham amalga oshirishi
mumkin.
6. Sinf rahbarlari zimmasiga mazkur Nizom va boshqa qonun hujjatlarida nazarda
tutilmagan vazifalarni yuklash, ulami ish vaqtidan tashqari, faoliyatiga oid bodmagan
yig’ilishlarga va boshqa tadbirlarga jalb etishga yo‘l qo‘yilmaydi.
 7. Ta’lim muassasasidan tashqarida, darsdan keyingi va ta’til paytidagi
o’quvchilarning hatti-harakatlari uchun amaldagi qonunchilik hujjatlariga muvofiq sinf
rahbarlari javobgar hisoblanmaydi.
3-bob. Sinf rahbarlarining huquq va majburiyatlari
8. Sinf rahbarlari ushbu Nizomda belgilangan vazifalarni amalga oshirishda quyidagi
huquqlarga ega:
muntazam ravishda o‘quvchilarning ota-onasi, psixolog, hamshira va fan
o’qituvchisi, kunduzgi va tungi tarbiyachisidan o’quvchiningjismoniy va ruhiy salomatligi
to‘g‘risida ma’lumot olish;
sinf o’quvchilarining dars mashg’ulotlarida ishtirok etish;
o ‘quvchilar tarbiyasiga oid ilg‘or ish tajribalarini amalga oshirish bo‘yicha ta’lim
muassasasi rahbariyatiga tashabbus bilan chiqish;
sinf faollari ishini nazorat qilish, ular bilan birgalikda yig‘ilishlar kun tartibini
belgilash va sinf yig‘ilishlarini uyushtirish;
sinf soatlarini rejalashtirishda o‘quvchilar yosh xususiyatlaridan kelib chiqib
tanlangan mavzularga o‘zgartirishlar kiritish;
sinf soatlari mavzularining ta’sirchanligini oshirish uchun ta’lim muassasasi
psixologi bilan yaqindan hamkorlik qilish, zarur holatlarda dars jarayoniga maktab
psixologini taklif qilish;
o’quvchilarning ota-onalari bilan ta’lim-tarbiya masalalari yuzasidan suhbatlashish,
hamkorlik qilish, pedagogik maslahatlar berish;
o’quvchilar xulqini baholash.
9. Sinf rahbarlarining majburiyatlari quyidagilardan iborat:
sinf o’quvchilari bilan “bolaga do‘stona munosabatda bo’lish” tamoyiliga rioya etgan
holda munosabatda bo’lish, pedagogik jamoa, o’quvchilarning ota-onalari bilan muloqotda
vazmin va xushmuomala bodish;
sinf o’quvchilarining davomatini nazorat qilish, sababsiz darsga kelmagan
o’quvchilarning ota-onalari bilan bogdanib, darsga kelmaganlik sabablarini o’rganish,
natijalari bo’yicha maktab rahbariyatiga axborot (zarur hollardayozma) kiritish;
’’O ’zbekiston Respublikasi ta’lim muassasalarida mobil telefonlardan foydalanishni
tartibga solish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Nizom, “O ’zbekiston Respublikasi Prezident
ta’lim muassasalari agentligi tizimidagi ta’lim muassasalarining ichki tartib va odob-axloq
qoidalari” mazmun-mohiyatini va talablarini sinf o’quvchilari va ularning ota-onalari
e’tiboriga yetkazish;
amaldagi qonunchilik hujjatlariga ko’ra farzand tarbiyasida ota-onaning mas’uliyati,
majburiyati va javobgarligi to’g’risida o’quvchilarning ota-onalari o’rtasida tushuntirish
ishlarini olib borish;
o ’zining ijtimoiy-siyosiy, huquqiy bilimlarini muntazam oshirib borish.
4-bob. Sinf rahbarlari faoliyatini tashkil etish tartibi
10. O ’qituvchilar orasidan ta’lim muassasasi pedagogik kengashi tomonidan sinf
rahbarlari tayinlanadi va ozod etiladi.
11. Sinf rahbari quyidagi mezonlarga asosan tanlab olinadi:
- kamida 5 yillik pedagogik ish stajiga ega bodgan, oliy m a’lumotga ega;
 - maktabda bir stavkadan ortiq bodmagan hamda asosiy ishchi sifatida faoliyat olib
borayotgan;
- todiq oilaviy holatda bodgan;
- odob-axloqi va xulqi bilan o‘quvchilarga shaxsiy namuna boda oladigan;
- ruhiy jihatdan barqaror bodgan;
- o‘quvchilar bilan ishlash jarayoniga m as’uliyat bilan yondasha oladigan;
- o ‘quvchilar ota-onalari bilan bemalol ish olib boradigan;
- muammoli vaziyatni tahlil qila oladigan;
- nutq odobi va muomala madaniyati yuqori bodgan;
- o‘zaro hamkorlikda samarali faoliyat yurita oladigan;
- kasb etikasini chuqur bilgan;
- tashkiliy ishlarni to‘g‘ri yodga qo‘ya oladigan;
- ma’naviy-axloqiy mezonlarni keng targdb eta oladigan, sogdom dunyoqarashga ega
bodgan;
- o‘z bilimi va hayotiy tajribasi bilan ta’sir eta oladigan;
- iste’dodli va iqtidorli yoshlarni aniqlab, ularning ijodini qodlab-quwatlashga doir
takliflar bera oladigan, o‘quvchilar ijodini targdb eta oladigan.
12. Bir o‘qituvchiga faqatgina bitta sinf rahbarligi biriktiriladi. Direktor
o'rinbosarlari, psixologlar, tarbiyachilar, (maktab-internat tizimida kunduzgi
tarbiyachining maqsad va vazifasi sin f rahbarining vazifasi bilan bir xil bo ‘Iganligi uchun
1 shtat birligidan ortiq bo ‘Imagan kunduzgi tarbiyachiga s in f rahbarligini berish mumkin)
muassasada 1 stavkadan ortiq dars soati bodganlarga sinf rahbari bodish mumkin emas.
13. Sinf rahbarlari faoliyatini m a’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari
nazorat qiladi va muvofiqlashtiradi.
14. Sinf rahbarlari tomonidan Sinf jurnali yuritiladi.
15. Sinf rahbarlari o‘quv yili choraklari va yakuni bo‘yicha hisobotlar tayyorlaydi.
Sinf rahbarlari faoliyat yo‘nalishlari bo‘yicha hisobotlarini m a’naviy-ma’rifiy ishlar
bo‘yicha direktor o‘rinbosariga topshiradi.

5-bob. Sinf rahbarlari faoliyatini baholash

16. Sinf rahbarlarining faoliyatini baholash o‘quv yili davomida bir marotaba
(vaziyatga qarab belgilangan vaqtda) Agentlik tomonidan amalga oshiriladi.
17. Baholash natijalari Agentlik tomonidan umumlashtirilib ta’lim muassasalariga
yuboriladi.
18. Baholash natijalari ta’lim muassasasi direktori va m a’naviy-ma’rifiy ishlar
bo‘yicha direktor o‘rinbosari boshchiligida, tarkibida maktab direktorining harbiy-
vatanparvarlik ishlari bo‘yicha direktor o‘rinbosari, maktab psixologi, ijodiy-madaniy
masalalar bo‘yicha targdbotchi bodgan ishchi guruh tomonidan ta’lim muassasasi
pedagogik kengashi yigdlishida e’lon qilinadi.
19. Faoliyati “a’lo” baholangan sinf rahbarlarini ta’lim muassasasi rahbariyati
tomonidan moddiy va m a’naviy rag‘batlantirish choralari ko‘riladi, tarmoq hamda davlat
mukofotlariga tavsiya etiladi.
20. Ta’lim muassasasidagi Ishchi guruh tomonidan baholash ishlarining doimiy
reytingi yuritiladi va reyting natijalari tadim muassasasining o‘qituvchilar xonasiga ilib
qo‘yiladi.
 21. Faoliyati “qoniqarsiz” deb topilgan sinf rahbarlariga vaziyatni o‘nglash va ish
samaradorligini oshirish uchun ta’lim muassasasi direktorining m a'naviy-ma’rifiy ishlar
bo‘yicha o'rinbosari tomonidan keyingi baholash davriga qadar muhlat beriladi.
Navbatdagi baholash natijalari ham “qoniqarsiz” deb topilgan holatda mazkur sinfga
boshqa pedagogni sinf rahbar qilib tayinlash bo‘yicha ta’lim muassasasi direktorining
buyrugd qabul qilinadi.
6-bob. Yakunlovchi qoidalar
22. Sinf rahbari mazkur Nizom bilan o‘ziga yuklatilgan vazifalarni bajarishda
muntazam ravishda xato va kamchiliklarga yo‘l qo‘ygan taqdirda, ta’lim muassasasi
direktorining m a’naviy-ma’rifiy ishlar bo‘yicha o‘rinbosarining taqdimnomasiga ko‘ra
ta’lim muassasasi direktori tomonidan o‘ziga biriktirilgan sinf rahbarligidan ozod etiladi.
23. Sinf rahbarlariga pul todash Vazirlar Mahkamasi tomonidan tasdiqlangan tartibda
amalga oshiriladi.
 О ‘zbekiston Respublikasi Prezident ta ’lim
m uassasalari agentligi direktorining
2021 y il “ D 2>
- У /и -son buyrug ‘iga
3-ILOVA

0 ‘Z B E K IST O N R ESPU B L IK A SI P R EZID EN T T A ’LIM M U A SSA L A R I

A G EN TL IG I T IZ IM ID A G I T A ’LIM M U A S SA S A L A R I P SIX O L O G IN IN G
LAV O ZIM YO R IQ N O M A SI
U shbu y o ‘riqnom a 0 ‘zbekiston R espublikasining “ T a ’lim to ‘g ‘risida”gi
Qonuni, “K adrlar tayyorlash m illiy dasturi” ham da ta ’lim m uassasalari U stavi
asosida tayyorlandi.
I. U M U M IY Q O ID A L A R
1.1. T a ’lim m uassasasi psixologi faoliyati ta ’lim xizm atlari sohasiga m ansub
bodib, barkam ol shaxsni tarbiyalash ham da o ‘quvchining har tom onlam a garm onik,
toTaqonli psixologik taraqqiyotini ta ’m inlovchi optim al shart-sharoitlam i yaratishni
m aqsad qilib q o ‘yadi.
Shuningdek, ta ’lim m uassasasi psixologining burchi ta ’lim -tarbiya ish rejasini
tuzishda, tarbiyaviy tadbirlar ishlab chiqishda, o ‘quv dasturi, qoTlanm alarini
yaratishda faol ishtirok qilish va bosh m aqsad boT gan o ‘quvchining intlektual
qobiliyati, um um insoniy fazilati, bilim , k o ‘nikm a va m alakalari, m utaxassislik
xislatlarini shakllantirishdek m uqaddas ishga o ‘zining m unosib ulushini q o ‘shishdan
iboratdir.
T a’lim m uassasasi psixologi o ‘zining o ‘quvchi xulq-atvori va psixik faoliyati,
psixik taraqqiyotning yosh qonuniyatlari, kasbiy bilim lari, o ‘quvchilar va kattalar,
tengdoshlari bilan o ‘zaro m unosabat xususiyatlari, o ‘quv-tarbiya jarayonini
tashkillashuviga tayanib, shaxsga individual yondashuv im koniyatlarini beradi, uning
qobiliyatlarini aniqlaydi, m e’yordan chetlashishlarning ehtim olli sabablarini,
psixologik-pedagogik korreksiya qilish yoTlarini aniqlaydi. Bu bilan ta ’lim
m uassasasi psixologi ta ’lim tizim ida o ‘quv tarbiya ishining m axsuldorligini
oshirishga, ijodiy faol shaxsni shakllantirish im koniyatini yaratadi.
T a ’lim m uassasasi psixologi faoliyati zam on talablariga m os ravishda
takom illashtirilib boriladi.
1.2. T a ’lim m uassasasi psixologi ta ’lim m uassasida um um iy o ‘quv va tarbiyaviy
jarayonning m uhim tarkibiy qism i hisoblanadi.
T a ’lim m uassasasi psixologi faoliyatining tadqiqot va ta ’sir o ‘tkazish o b ’ekti
ta ’lim m uassasasi o ‘quvchilari, o ‘qituvchilari, ota-onalari boTib hisoblanadi. U larni
alohida yoki guruhiy shaklda tadqiq qilish m umkin.
T a’lim m uassasasi psixologlari barcha m uam m olarni hal qilishda har qaysi
shaxsning (pedagog, o'quvchi, ota-ona) m anfaati va uning har tom onlam a u y g ‘un va
m ukam m al rivoj lanishidan kelib chiqqan holda yondashadi.
1.3. T a’lim m uassasasi psixologlari o ‘z faoliyatlarini m a’naviy-m a’rifiy ishlar
b o ’yicha direktor o ‘rinbosari, tibbiyot xodim lari, m uayyan kom issiyalar, ota-onalar
hamda ta ’lim m uassasasi jam oasi bilan uzviy aloqada am alga oshiradilar.
1.4. T a ’lim m uassasasi psixologi lavozim i b o ‘yicha um um iy rahbarlikni ta ’lim
m uassasining m a’naviy-m a’rifiy ishlari b o ‘yicha direktor o ‘rinbosari olib boradi.
 II. T A ’LIM M U A SSA SA SI P SIX O L O G I F A O L IY A T IN IN G
M A Q SA D L A R I
2.1. T a ’lim m uassasasi psixologi o ‘quvchilarning yosh xususiyatlarini ham da
jadal rivojlanishini hisobga oluvchi, ular psixikasining barcha jabhalarini qamrab
oluvchi dinam ik taraqqiyotga kafolat beruvchi dastur ishlab chiqarishga butun
faoliyatini y o ‘naltirish, ijtim oiy o ‘sish talabiga javob beruvchi, um um insoniy,
etnopsixologik qonuniyatlar kam olatiga yetaklovchi m odelni tarkib toptirish;
2.2. 0 ‘quvchi shaxsining har tom onlam a (jismoniy, ijtimoiy, m a ’naviy-axloqiy,
intellektual, ruhiy) uyg‘un taraqqiyoti uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish;
2.3. 0 ‘quvchiga o ‘qishga adaptatsiya qilish jarayonida o ‘zini anglash va kasbiy
shakllanish va shaxsiy psixologik m uam m olarida kom pleks yordam k o ‘rsatish;
2.4. T a ’lim m uassasasida pedagogik jarayonning sam aradorligini ta ’m inlovchi
psixologik m uam m olarni yechim ida yordam berishni bosh m aqsad deb tanlaydi.
III. T A ’LIM M U A SSA SA SI P SIX O L O G I FA O L IY A T I Y O ‘N A LISH LA R I VA
V A ZIFA LA R I
3.1. T a ’lim muassasasi psixologi faoliyati y o ‘nalishlari:
- psixoprofilaktik ishlar
- psixologik targ ‘ibot va m a’rifat
- psixodiagnostika
- psixik rivojlantirish va psixokorreksiya
- psixologik konsultatsiya
1. Psixoprofilaktika - ta ’lim m uassasasi psixologi faoliyatining m axsus turi
bo Tib, o ‘quvchi va o ‘qituvchilar uchun sogTom psixologik m uhit yaratish va ular
shaxsining rivojlanishi uchun optim al shart-sharoitlarni ta ’m inlash hisoblanadi.
Psixologik profilaktika ishning asosiy vazifalari quyidagilar:
- shaxs sifatida shakllanish, aqlan barkam ollikni ta ’m inlashning oqilona shart-
sharoitlarini yaratish;
- shaxs kam oloti va intellektual taraqqiyoti b o ‘sag‘asida vujudga kelishi
m um kin boT gan psixologik nuqsonlar va buzilishlarni o ‘z vaqtida oldini olish;
- o ‘quvchini m uayyan sharoitga m oslashishi {ко ‘ngil)ga oid ishlarini olib borish,
buning uchun ijtim oiy m oslashish bilan bogTiq boTgan m axsus guruhlar tuzish,
nevrotik holatlarni bartaraf qilish, tarbiyasi qiyin o ‘quvchilar bilan ishlash va ularning
ota-onalari, sin f rahbari bilan alohida ishlash {va hakozo)',
- ta ’lim va tarbiya, yashash sharoiti bilan bogTiq nevrotik holatlar, psixologik
z o ‘riqishning oldini olish, nevrotik holatlar, psixologik z o ‘riqishlarning oldini olish
m aqsadida o ‘quvchilar bilan ishlash;
- o ‘quvchi shaxsining qobiliyati, psixoloik fazilatlari, xususiyatlarini toTaqonli
nam oyon boTishi m aqsadida, aqliy (intellektual) taraqqiyot darajasini aniqlash uchun
psixologik konsilium lar tashkil qilish;
- ta ’lim m uassasasi jam oa a ’zolaridagi psixologik z o ‘riqish va toliqishni
y o ‘qotish, kam aytirish, ularning oldini olish chora-tadbirlarini tarkib toptirishga
k o ‘m aklashish;
- o ‘qituvchilar, xodim lar, ota-onalar o ‘rtasida yuzaga keladigan nizolarning,
oilaviy nizolarning psixologik ildizini o ‘rganish, ularni keltirib chiqaruvchi
2
 m otivlarni tahlil qilish, favquloddagi vaziyatlarni yengillashtirish va tam om an
bartaraf qilish y o ‘llari yuzasidan m aslahatlar berish;
- o ‘zlashtirishi sust b o ig a n o ‘quvchilar ruhiy dunyosidagi nuqsonlarni aniqlash
va ularga yordam berish y o ‘l-yo‘riqlarini ishlab chiqish va am aliyotga tadbiq qilish;
- o ‘z-o ‘zini boshqarish im koniyatini ta ’lim m uassasasi o ‘quvchilari o ‘rtasida
aniqlash (bioritm ika, emotsiya, motivatsiya, iroda, qiziqish, diqqat kabilarni shaxs
tomonidan idora qilish nazarda tutiladi)-,
- o ‘quvchilarda, ayniqsa, yotoqxonada yashovchi o ‘quvchilarda ijtim oiy
m oslashuv k o ‘nikm asini shakllantirish va ularning ijtim oiy m uam m olarini b artaraf
etishda psixologik-pedagogik ta ’sir am aliyotlarini olib borish;
- huquqbuzarlik va jinoyatga m oyilligi b o ‘lgan, xulqi o g ‘ishgan o ‘quvchilarni
aniqlash, ularning ruhiy holatini barqarorlashtirish orqali ijtim oiy faol faoliyatga
yo ‘naltirish;
- o ‘quvchilar o ‘rtasida b o ‘sh vaqtni taqsim lash va undan om ilkorlik bilan
foydalanish m uam m osini ijtim oiy-psixologik nuqtai nazardan tekshirish va b o ‘sh
vaqtni m aqsadga m uvofiq tashkil qilish y o ‘llari, ulardan etnopsixologik bilim lar,
m a’naviy qadriyatlarni egallashda foydalanish im koniyatini psixologik tahlil qilish;
- o ‘quvchilarda davlat m ablag‘ini tejash tuyg‘usini aniqlash, tejam korlik, mol
mulkni asrash hissini o ‘rganish, noxush kechinm alarni jam o a orasida yoppasiga
tekshirish, ularda m ehnatni qadrlash burchini shakllantirish b o ‘yicha tadbirlar ishlab
chiqish;
2. Psixologik targ‘ibot va m a ’rifat - o ‘quvchi va pedagoglar jam oalarida eng
qulay psixologik m uhitni yuzaga keltirish uchun m axsus psixologik tadbirlar olib
borish, pedagogik jam oada m uom ala m adaniyatini takom illashtirish, o ‘quvchilar
bilan o ‘qituvchilarning m uom ala jarayonini yaxshilashga yordam berish, shaxsga oid,
ixtisoslikka doir m uam m olar yuzasidan pedagogik jam oalarda keng k o ‘lam da
m aslahatlar berish. Pedagogik jam oa a ’zolaridagi psixologik z o ‘riqish va toliqishni
yo ‘qotish, kam aytirish, ularning oldini olish uchun chora-tadbirlarni tarkib toptirishga
k o ’m aklashish.
3. Psixodiagnostika - psixodiagnostik tadqiqotlar o ‘quvchilarning o ‘qishi
davom ida psixologik-pedagogik jihatdan chuqurroq o ‘rganishga y o ‘naltirilgan b o ‘lib,
ularning individual-psixologik xususiyatlarini, ta ’lim -tarbiyadagi nuqsonlarning
sabablarini aniqlashga m o ‘ljallangandir. D iagnostik ishlar guruhiy yoki individual
tarzda o ‘tkaziladi.
M azkur ishlar ta ’lim m uassasalarida o ‘qitish davom ida psixologik-pedagogik
jihatdan chuqurroq o ‘rganishga y o ‘naltirilgan b o ‘lib, ularning individual
xususiyatlarini, ta ’lim va tarbiyadagi nuqsonlari sababini aniqlashga
m o ijallan g an d ir. Bu asnoda am aliy psixolog quyidagi vazifalarni bajaradi:
- yosh davr taraqqiyoti m ezonlariga m uvofiqligini aniqlash m aqsadida psixolog
ta ’lim m uassasalari o ‘quvchilarini psixologik tekshiruvdan o ‘tkazadi, ularning
darajalarini belgilaydi. 0 ‘quvchilarning kasbiy yaroqliligini diagnostika qiladi,
ularning shaxs xislatlari, irodaviy sifatlari, his-tuyg‘ulari, o ‘zini-o‘zi boshqarish
imkoniyati, intellektual darajasini tekshiradi;
- psixolog o ‘qituvchilar va o ‘quvchilarning psixologik xususiyatlari, ularning
qiziqishi, m ayli, iqtidori kabilarni o ‘rganadi, m utaxassis va yetuk shaxs sifatida
3
shakllanishiga m uayyan yordam k o ‘rsatadi;
- o ‘quvchilarning o ‘z tengqurlari (tengdoshlari) bilan m uloqotini o ‘rganish
uchun ularni tekshiradi. U larning etnom adaniy xususiyatini hisobga olgan holda
psixofiziologik m etodlarni m uayyan sharoitga m oslashtiradi;
boshqa soha m utaxassislari bilan birgalikda o ‘quvchining psixik
rivojlanishidagi nuqsonlar xilm a-xilligini hisobga olgan holda differrensial
diagnostikani am alga oshiradi. Xususan:
a) nuqsonlarning tibbiy va defektologik tabiatini aniqlaydi;
b) assotsial xulq-atvor sabablari va shakllarini belgilaydi.
4. Psixik rivojlantirish va psixokorreksiya ishlar y o ‘nalishi psixologdan
o ‘quvchi, o ‘qituvchilar shaxsi va intellektini rivojlantirish jarayoniga faol ta ’sir
o ‘tkazishni taqozo qiladi.
U shbu y o ‘nalishda psixolog quyidagi aniq ishlarni am alga oshiradi:
- rivoj lantiruvchi va psixokorreksion ishlar psixolog tom onidan har xil
shakllarda, vaziyatlarda va holatlarda tashkil qilinadi:
a) am aliy psixologning m axsus ishi, m ashg‘uloti ayrim o ‘quvchilar bilan alohida
o ‘tkazilishi m um kin bo‘lgan m ashg‘ulotlar rejalashtiriladi.
b) o ‘quvchilarning har-bir faoliyati m axsus ravishda am alga oshirilib,
o ‘quvchilar guruhlariga tarbiyaviy ta ’sir o ‘tkazishga y o ‘naltirilgan b o ‘ladi;
- rivoj lantiruvchi va psixokorreksion m uam m olarni qam rab oluvchi korreksion
faoliyatning psixologik qism i m utaxassislar tom onidan am alga oshiriladi. M azkur
ishning pedagogik jihati esa psixologning pedagoglar, ota-onalar bilan ham korligida
o ’tkaziladi.
- ta ’lim m uassasasi psixologi o ‘quvchilarning psixik taraqqiyotidagi, xulqidagi
nuqsonlar ham da kam chiliklarni asta-sekin tuzatish, korreksiya qilish dasturini ishlab
chiqadi va am aliyotga tadbiq etadi. Buning uchun ular bilan m axsus m ashg‘ulotlar,
buzilishni kam aytirish m ashqlarini o ‘tkazadi, ijodiy (kreativ) qobiliyatlarni o ‘stirish
m aqsadida treninglar о lib boradi.
K orreksion faoliyatning psixologik qism i psixologlar tom onidan am alga
oshiriladi. Rivoj lantiruvchi va korreksion ishlar psixolog tom onidan har xil
shakllarda, vaziyatlarda hal qilinadi:
- ta ’lim m uassasasi psixologining m axsus individual ishi;
- o ‘quvchilar guruhiga tarbiyaviy ta ’sir o ‘tkazishga y o ‘naltirilgan m ashg‘ulotlar;
- ota-onalar, pedagogik jam oa ishtirokida tarbiyaviy tadbirlar tarzida
m ashg‘ulotlar olib borish.
5. Psixologik konsultatsiya (maslahat) - o ‘quvchilar ta ’lim va tarbiyasi bilan
shug‘ullanuvchi barcha shaxslarga, jum ladan m a ’m uriyat, o ‘qituvchilar, ota-onalar,
ijtimoiy va jam oatchilik tashkilotlari xodim lariga aniq m aslahatlar berish orqali
amalga oshiriladi.
U shbu v o ‘nalishda psixolog quyidagi aniq ishlarni am alga oshiradi:
- ta ’lim, taraqqiyot, tarbiya, kasbiy shakllanish, o ‘zaro m unosabat, m uom ala va
m uloqot sirlari, tengdoshlar m unosabati va dunyoqarash, qobiliyat, iqtidor
m uam m olari yuzasidan individual, guruhiy, jam oaviy tarzda m aslahatlar uyushtirish;
- ota-onalarga o ‘quvchilarning psixik rivojlanish xususiyatlari, shaxs sifatida
shakllanishi, o ‘zaro m unosabat m aqom lari, bunda farzandlarining yosh, jins,
4
individual-tipologik xususiyatlari m uam m osi b o ‘yicha m aslahatlar berish;
- yotoqxonalarda o ‘quvchilarning talabi, ehtiyoji, qiziqishi, ijtim oiy qarashlari,
pozitsiyasi m osligi va turm ushga m unosabati to ‘g ‘risida m a’lum otlar to ‘plash va
ularni am alga oshirish yuzasidan tavsiyalar ishlab chiqish;
3.2. T a ’lim muassasasi psixologi faoliyatini amalga oshirish metodlari
turlicha bo‘lishi mumkin:
- psixologik m adaniyatni o ‘stirish va targ ‘ib qilish m aqsadida taT im m uassasasi
o"qituvchilari, o ‘quvchilar bilan m a’ruzalar turkum i va trening m ashg‘ulotlari
o ‘tkazish;
- om m aviy axborot vositalarida chiqishlar;
- psixodiagnostik tadqiqotlar o ‘tkazish, m etodikalar ishlab chiqish (test, savol
varaqasi, tajriba, kuzatish, suhbat va boshqalar);
- psixologik m aslahat berish;
- pcixologik konsilium lar o ‘tkazish.
Bu y o ‘nalishdagi ishlar rejasi m a’naviy-m a’rifiy ishlar b o ‘yicha direktor
o ‘rinbosari tom onidan tasdiqlanadi va nazorat qilinadi.
IV. T A ’LIM M U A SSA SA SI PSIX O L O G I F A O L IY A T IN IN G M A Z M U N I
4.1. T a ’lim m uassasidagi o ‘quvchilar guruhlarini ijtim oiy-psixologik jihatdan
oTganib chiqish;
4.2. T a ’lim m uassasasidagi axloqiy-psixologik iqlim ni, uning o ‘quvchi shaxsiga
ta ’sirini o ‘rganish;
4.3. O ’quvchilarning shaxsiy m uam m olarini aniqlash m aqsadida ijtimoiy-
psixologik diagnostika o ‘tkazish;
4.4. Ijtim oiy him oyaga muhtoj o ‘quvchilarni aniqlashda ishtirok etish;
4.5. M ushkul vaziyatlarga tushib qolgan o ‘quvchilarga individual m aslahatlar
berish;
4.6. O ta-onalar, pedagoglar, m a’m uriyat va sin f rahbarlariga psixologik
m aslahatlar berish;
4.7. 0 ‘quvchilardagi xulqiy o g ‘ishishlarni erta aniqlash va ularning oldini olish;
4.8. Turli holatlar b o ‘yicha hisobda turadigan o ‘quvchilar bilan psixoprofilaktik
va korreksion ishlarni olib borish;
V. T A ’LIM M U A SSA SA SIP SIX O L O G I F A O L IY A T IG A OID H U JJA T L A R
5.1. D irektor o ‘rinbosari tom onidan tasdiqlangan yillik ish reja;
5.2. Psixologning konsultatsiyalarni ro ‘yxatga olish jurnali;
5.3. 0 ‘quvchilar bilan individual ishlarni hisobga olish jurnali;
5.4. T a ’lim m uassasalaridagi o ‘quvchilar guruhlarining ijtim oiy-psixologik
pasportlari;
5.5. N oxush oilalar, xavf-xatar darajasi yuqori boT gan o ‘quvchilarning
m a’lum otlar banki;
5.6. O ta-onalar, pedagog xodim lar bilan ish yuritishga doir m ateriallar.
VI. T A ’LIM M U A SSA SA SI PSIX O L O G IN IN G IN D IV ID U A L
M A S ’ULIY A T I
6.1. Funksional vazifalarini bajarishga;
5
 6.2. Tasdiqlangan ish rejasining to ‘liq bajarilishini ta ’m inlashga;
6.3. T asdiqlangan shakldagi hisobotlarni o ‘z vaqtida taqdim etishga;
6.4. Psixologik diagnozlarning aniqligiga;
6.5. D iagnostik va korreksion m etodlar adekvatligiga;
6.6. 0 ‘quvchilar bilan olib boriladigan ishlar va ularning natijalariga;
6.7. B erilayotgan tavsiyalar asoslanganligiga;
6.8. Tekshiruv va boshqa hujjatlar toTdirilishiga va saqlanishiga.
6.9. Psixologik diagnostika natijalari va m ateriallari yuridik xujjat
hisoblanm aydi va tavsiya xarakteriga ega.
6.10 T a ’lim m uassasasi o ‘quvchilari va jam oasi hayotida yuz beruvchi kasbiy,
ijtimoiy, oilaviy psixologik krizisli holatlari, jarohat, travm a va boshqa patologik
holatlar uchun psixolog shaxsan yakka xolda m as’uliyat va javobgarlikni o ‘z
zim m asiga olmaydi.
VII. T A ’LIM M U A SSA SA SI P SIX O L O G IN IN G M A JB U R IY A T L A R I
7.1. T a ’lim m uassasasining Nizom i, Psixologik xizm at dasturi, psixolog
kodeksiga k o ‘ra ish yuritish;
7.2. T a ’lim m uassasasi psixologi faoliyati b o ‘yicha m etodik sem inarlarda
ishtirok etish;
7.3. TaTim m uassasasi rahbariyati oldida olib borilayotgan ishlar yuzasidan
hisobotlar berish;
7.4. M a’m uriyat, ota-onalar bilan uzviy aloqada ish yuritish;
7.5. K onsultativ jarayonda olingan shaxsiy axborot m axfiyligini ta ’m inlash;
7.6. TaTim m uassasasi K engashi oldida hisobotlar berib borish.
VIII. T A ’LIM M U A SSA SA SI PSIX O L O G IN IN G H U Q U Q L A R I
8.1. TaTim m uassasasi K engashi yig ‘ilishlarida ishtirok etish;
8.2. 0 ‘quvchilar faoliyatini kuzatish m aqsadida darslar va darsdan tashqaridagi
ishlarda ishtirok etish;
8.3. Pedagogik hujjatlar bilan tanishish;
8.4. TaTim m uassasasida guruhiy va individual psixologik tadqiqot ishlarini olib
borish;
8.5. M aT um oti va kvalifikatsiyasiga m uvofiq, o ‘quv va fakultativ m ashg‘ulotlar
yuklam alarini olish;
8.6. Z aruriyat tugT lganda tibbiy va defektologik m uassasalarga m urojaat etish;
8.7. 0 ‘quv-tarbiyaviy jarayonni takom illashtirish bilan bogTiq m asalalarni
ta ’lim m uassasasi rahbariyatiga yetkazish;
8.8. K asbiy ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda o ‘z kasbiy m alakasini oshirish;
8.9. M ehnatni tashkil etishning qulay shart-sharoitlariga ega boTish;
8.10. TaTim m uassasasi rahbariyatidan m aslahatlar olish;
8.11. T aT im -tarbiya jarayonida o ‘qituvchilar va o ‘quvchilar xulqi, o ‘quv
faoliyati xususiyatlarini kuzatish m aqsadida dars va darsdan tashqari m ashg‘ulotlarda
qatnashish;
8.12. S inf rahbarlari, tarbiyachilar, ota-onalar va o ‘quvchilarning y ig ‘ilishlarida
ishtirok etish.

6
 8.13. Psixolog psixologik ixtisos, asosiy m a ’lum otlardan tashqari o ‘quv va
fakultativ tarzda 0,5 pedagogik stavkada dars o ‘tish im koniyatiga ega.
8.14. A m aliyotchi psixologning m ehnat ta ’tili m uddati barcha ta ’lim m uassasasi
o ‘qituvchilari bilan barobardir.
IX. T A ’L IM M U A S SA S A S I P SIX O L O G IG A QO Y IL A D IG A N
M ALAKA TALABLARI
9.1. O liy toifadagi psixolog: ixtisosligi b o ‘yicha m agistr, psixologiya
y o ‘nalishi b o ‘yicha bakalavr yoki diplom li m utaxassis, psixolog sifatida kam ida 1 yil
ish staji b o ‘lishi lozim ;
9.2. 1-toifadagi psixolog: ixtisosligi b o ‘yicha m agistr, psixologiya y o ‘nalishi
b o ‘yicha bakalavr yoki diplom li m utaxassis, 2-toifadagi psixolog sifatida kam ida 1
yil (ixtisosligi bo ‘y ich a m agistr ish stajiga talab qo'yilm aydi) ish staji boTishi
lozim;
9.3. 2-toifadagi psixolog: psixologiya y o ‘nalishi b o ‘yicha bakalavr yoki
diplom li m utaxassis, psixolog sifatida kam ida 2 yil ish staji b o ‘lishi lozim;
9.4. T a ’lim m uassasasi psixologi bilishi zaru r:
- 0 ‘zbekiston R espublikasining “T a ’lim to ‘g ‘risida”gi va “K adrlar tayyorlash
m illiy dasturi” to ‘g ‘risidagi qonunlam i, davlatning ichki va tashqi siyosatini, ta ’lim
va yoshlar to ‘g ‘risida H ukum at tom onidan qabul qilingan farm on va qarorlam i,
m ustaqil О ‘zbekiston ram zlarining m azm un va m ohiyatini;
- o ‘spirin, yosh psixologiyasi va fiziologiyasini, pedagogikani, o ‘spirin va
yoshlar rivojlanishining asosiy qonuniyatlarini, ulam i xususiyatlarini, qiziqishlarini;
- R espublika va xorijiy davlatlaridagi psixologiya fanining yangiliklarini;
- hozirgi zam on ilm iy-am aliy asoslangan tashxisni, psixologik gigiena
asoslarini, kasb-hunarga y o ‘naltirish asoslarini, m ehnat psixologiyasini, psixologik
m aslahat va psixoprofilaktika asoslarini, yosh anatom iyasi, psixologiyasi va
о ‘quvchilam ing fiziologiyasini, rivojlantiruvchi psixokorreksion, psixoprofilaktik
ishlar m etodlarini bilishi talab etiladi.

7
 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezident ta’lim
muassasalari agentligi direktorining
2021 yil “ 2d- ” 0%__________ dagi
9 4 " y' / ‘*- -son b u y ru g 'ig a
4-ILOVA

O Z BEK ISTO N R E S P U B L IK A S I T A ’LIM M U A S SA S A L A R I A G EN TL IG I

TIZ IM ID A G I T A ’LIM M U A SSA SA SI T A R B IY A C H I-P E D A G O G IN IN G
L A V O Z IM YO R IQ N O M A SI

1. T a ’lim m uassasasida tarbiyachi pedogog ikki y o ‘nalishda faoliyat olib

boradi: kunduzgi tarbiyachi va tungi tarbiyachi. K unduzgi tarbiyachi ta ’lim
m uassasasi o ‘quvchilarning darsdan tashqari vaqtda, tungi tarbiyachisi ta ’lim
m uasassasi yotoqxonasida (keyingi о ‘rinlarda - yoto q xo n a ) tashkil etiladigan
m a’naviy-m a’rifiy va axloqiy-tarbiya ishlarni olib boradi. Tarbiyachilar faoliyati
M a’naviy-m a’rifiy ishlar b o ‘yicha direktor o ‘rinbosari tom onidan
m uvofiqlashtiriladi va nazorat qilib boriladi.
2. T arbiyachi-pedagog shtatini jo riy etishdan m aqsad - o ‘quvchilarning
darsdan b o ‘sh vaqtlarini m azm unli va sam arali o ‘tkazish ham da “T a ’lim
to ‘g ‘risida” gi qonun va K adrlar tayyorlash m illiy dasturi, 0 ‘zbekiston Respublikasi
Prezidenti Farm onlari, Oliy M ajlis va V azirlar M ahkam asining qarorlarida,
shuningdek, 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezident ta ’lim m uassasalari agentligining
buyruq va k o ‘rsatm alarida belgilangan vazifalardan kelib chiqib, ta ’lim m uassasasi
o ‘quvchilari ongiga m illiy g ‘oyani singdirish, ularning siyosiy ongi va m a’naviyatini
shakllantirish, jam iyatda boTayotgan o ‘zgarishlarga, voqea va hodisalarga,
islohotlarga faol m unosabatni tarbiyalash, hozirjavobligini oshirish ham da
Vatanim iz taraqqiyotiga tahdid solayotgan turli ekstrem istik oqim lar ta ’siridan
him oya qilishga qaratilgan m a ’naviy-axloqiy tarbiya ruhini shakllantirish va
barkam ol shaxsni tarbiyalashdan iborat.
3. T arbiyachi-pedogoglar m a’naviy-m a’rifiy ishlarni tashkil etadi va
o ‘quvchilarning tarbiyaviy ishlari bilan shug‘ullanadi.
4. K unduzgi tarbiyachining vazifalari:
- m a’naviy-m a’rifiy ishlar b o ‘yicha yillik reja tuzadi va m a’naviy-m a’rifiy
ishlar b o ‘yicha direktor o ‘rinbosari tom onidan tasdiqlanadi;
- 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezidentining 5 ta m uhim tashabbusiga m uvofiq
faoliyatini rejalashtiradi va tashkillaydi;
- o ‘quvchilarning fan va ijodiy to ‘gaklardagi ishtirokini ta ’m inlaydi va
mustaqil, am aliy va ilm iy-ijodiy ishlari zahirasini yaratib boradi;
- o ‘quvchilarning oilaviy tarbiyasi holati va sharoitlarini o ‘rganadi, tahlil
qiladi;
- о ‘quvchilarning j am oaga m oslashishida yordam beradi;
 - pedagog va o ‘quvchilar jam oasi ham korligida tarbiyaviy ishlarni tashkil
etishda har bir o ‘quvchining o ‘ziga xos xususiyatlariga qarab yondashadi;
- o ‘z faoliyatini o 4quvchilarning yosh xususiyatlari, um um iy rivojlanish
darajasi va qobiliyatlarini hisobga olgan holda keng qam rovli tarbiyaviy ishlar
va aniq m ezonlar asosida tashkil etadi;
- ta ’lim m uassasasi va undan tashqarida o ‘quvchilar bilan taqiqlangan
buyum lar (o ‘tkir tig ‘li jism lar, о ‘y in kargasi, turli zararli kim yoviy moddalar
va p iro texn ik vositalar, m axsus gaz sachratuvchi moslam alar, qim m atbaxo
buyumlar, т а ’naviyatga va xulqiga salbiy ta ’sir ко ‘rsatuvchi boshqa
predm etlar)nl olib yurish m um kin em asligi haqida doim iy tushuntirish
ishlarini olib boradi;
- o ‘quvchini ta ’lim m uassasasi va sin f m iqyosida o ‘tkaziladigan turli m adaniy-
m a’rifiy tadbirlarga m untazam ravishda jalb qilish choralarini k o ‘radi;
- o ‘quvchining b o ‘sh o ‘zlashtirayotgan fanlari b o ‘yicha faoliyatini m untazam
tahlil qilib boradi, fan o ‘qituvchisiga darslarda ushbu o ‘quvchini faollashtirish
yuzasidan kerakli tavsiyalar beradi;
- o ‘quvchilarni b o ‘sh vaqtlarini m azm unli tashkillash m aqsadida
A gentlik tizim idagi m aktablam i o ‘rtasida ilmiy, ijodiy ham korlik aloqalarini
yoTga q o ‘yadi;
- o ‘quvchilarning ijodiy ishlari, yutuqlari va erishgan natijalarini A gentlik
m axsus saytlari, ijtim oiy tarm oqlar, om m aviy axborot vositalarida
m untazam yoritilib borishini ta ’m inlaydi;
- o ‘quvchilarini ilmiy, ijodiy salohiyatlarini rivojlantirish m aqsadida m ahorat
darslarini tashkil etadi;
- o ‘quvchilarning kitobxonlik m adaniyatini ra g ‘batlantiradi;
- o ‘quvchilarni fanlardan topshiriqlarni bajarishini nazorat qiladi, ularni
qiziqtirgan m asalalar ham da qiziqarli m avzularda davra suhbatlari o ‘tkazadi,
kechalar tashkil etadi;
- o ‘quvchilarning yashash sharoitlari va ularning dars bilan bogTiq
m uam m olari haqida tushunchalar ham da yoT -yo‘riqlar k o ‘rsatadi;
- o ‘quvchining odob-axloqi, o ‘zini tutishi va kiyinish m adaniyatiga qay
darajada e ’tibor qilayotganini nazorat qiladi;
- m a’naviy-m a’rifiy ishlar rejasiga asosan, davlatim iz, xalqim iz bayram lari va
tantanali sanalarga bag4ishlab k o 4zga k o 4ringan jam o at arboblari, olimlar,
yozuvchilar, shoirlar va san’at arboblari bilan uchrashuvlar, suhbatlar va savol-javob
kechalarini o 4tkazishda faol ishtirok etadi, rahbariyat bilan kelishgan holda
o 4quvchilarni m uzeylar, teatrlar, k o 4rgazm alar va sayohatlarga tashrifm i tashkil
qiladi.
 5. Tungi tarbivachining vazifalari:
- Q avatlar va xonalar ozodaligini, qavat jihozlari soz yoki nosozligini nazorat
qiladi, m avjud m uam m olarni ta ’lim m uassasasi rahbariyati e ’tiboriga havola
etadi;
- “N am unali xona” koT igini o ‘tkazib, g ‘olib xona egalarini rag ‘batlantirishga
doir takliflar kiritadi;
- yotoqxonada yong‘in xavfsizligini ta ’m inlash b o ‘yicha xona jihozlaridan
oqilona foydalanish borasida tushuntirish ishlarini olib boradi;
- yotoqxonada jo riy etilgan tartib-intizom va qoidalarni q o ‘pol ravishda buzib,
axloq-odob qoidalariga zid ish qilgan o ‘quvchilarni m uhokam a qilish va
intizom iy chora k o ‘rish yuzasidan rahbariyatga m a ’lum otlar kiritadi;
- yotoqxonada sanitariya-gigiena qoidalariga va so g ‘lom turm ush tarziga rioya
etilishini ta ’m inlaydi;
- yotoqxonada istiqom at qiluvchi o ‘quvchilarni soat 22.00 da uyquga
yotishlarini, ertalabki soat 6.00 da turishlari va badantarbiya bilan
shug‘ullanishlarini tashkil qiladi;
- yotoqxonani zam onaviy dizayn talab lari asosida jihozlash, kerakli shiorlar,
rasm lar va devoriy lavhalar q o ‘yish uchun ta k lif beradi;

- yotoqxonada istiqom at qiluvchi o ‘quvchilarning m a ’lum otlar bazasini

shakllantiradi;

- yotoqxonada istiqom at qilayotgan o ‘quvchilarning ota-onalari bilan m untazam

aloqada b o ‘lib, ularning so ‘rovlari asosida farzandlarining um um iy ahvoli va
ta ’lim -tarbiyasi haqida m a’lum otlar beradi.

6. Tarbivachi quyidagilarni bilishi k erak :

0 ‘zbekiston R espublikasi Q onunlari, 0 ‘zbekiston R espublikasi M ehnat
Kodeksi ham da A gentlik buyruqlarini, o ‘quvchilar bilan pedagogik-psixologik va
m a’naviy-m a’rifiy ishlar olib borishning usul va uslublarini ham da tarbiya jarayoni
b o ‘yicha belgilangan norm ativ hujjatlarni.
7. T arbivachi lavozim iga qabul qilinadigan kadrlarga q o ‘yiladigan
talablar:
- Prezident va ixtisoslashtirilgan m aktablarda: oliy m a’lum ot to ‘g ‘risidagi
diplom ga m uvofiq pedagog (kam ida bakalavr darajasida), agar boshqa y o ‘nalishni
tam om lagan boT sa kam ida 2 yil, o ‘rta m axsus m a’lum ot to ‘g ‘risidagi diplom ga ega
boTsa kam ida 5 yil ta ’lim m uassasasidagi ta ’lim -tarbiya jarayonida faoliyat olib
borgan boTishi;
- katta hayot tajribasiga ham da o ‘quvchilarga o ‘rnak b o ‘ladigan fazilatlarga
ega b o ‘lishi;
 - pedagogika, psixologiya va tarbiya haqida dastlabki bilim larni bilishi;
- yoshlarga oid davlat siyosatini, bugungi kundagi ijtim oiy-siyosiy hayotda
kechayotgan voqealar ham da 0 ‘zbekiston R espublikasining ta ’lim -tarbiyaga oid
siyosatini bilishi;
- rahbarlik qobiliyati va ishlarni tashkil etish m ahoratiga ega boTishi;
- vazifalarga nisbatan m as’uliyat va javobgarlikni his qiladigan boTishi;
- kitobxonlik m adaniyati ham da boshqa nam unaviy shaxsiy fazilatlarga -
intellekt, m adaniyatli, yetakchilik, ijodiy qobiliyatlar, xushm uom alalik,
tashkilotchilik, tashabbuskorlik va tadbirkorlik qobiliyatlariga ega boTish,
m as’uliyat hissi, m ustaqil qaror qabul qilish va ish tutish, q a t’iy harakat qilish,
m uassasa strategik m aqsadlariga erishishni ta ’m inlash xususiyatlariga ega boTishi.
7. Ijod m aktablarida tarbiyachi-pedagoglar ijodkor boTishi (shoir,
yozuvchi)ga alohida e ’tibor qaratiladi, bunda ularning oliy m a ’lum otli boTishi yoki
ta ’lim m uassasalarida dars bergan boTishi 2-darajali hisoblanadi.
8. T a ’lim m uassasasida o ‘tkaziladigan m a ’naviy-m a’rifiy, huquqiy-
tarbiyaviy tadbirlar ta ’lim m uassasasi m a ’naviy-m a’rifiy ishlar rejasi doirasida
amalga oshiriladi.
9. T arbiyachilarning ish vaqti {haftasiga 30 soat) quyidagi tartibda
belgilanadi :
- K unduzgi tarbiyachi - 15.00-21.00 gacha;
- Tungi tarbiyachi - 21.00-7.00 gacha (o'quvchilar uxlashini hisobga olgan
holda bir kunda 10 soat etib belgilanmoqday,
 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezident taTim muassasalari
agentligi direktorining
2021 yil “ Ы ” 0 % dagi
A / -ь- -son buyrug‘iga
5-ILOVA

0 ‘zbekiston Respublikasi Prezident ta ’lim muassasalari agentligi tizimidagi

ta’lim muassasalarida yoshlar tarbiyasi va m a ’naviy-m a’rifiy ishlar
y o ‘nalishiga tegishli lavozim egalari yuritib boradigan asosiy hujjatlar
nomenklaturasi ro‘yxati

№ Hujjatlar jildi
Hujjatlar jild tarkibi
nomi

M a ’naviy-m a’riH ishlari b o ‘yicha direktor o‘rinbosari

01. Normativ- 1. Oliy M ajlis Senati va Q onunchilik palatasi qarorlari.

huquqiy 2. 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezidenti farmon, qaror va
hujjatlar farm oyishlari.
3. V azirlar M ahkam asi qaror va farm oyishlari.
4. A gentlik buyruqlari (hokim lik farm oyishlari).
02. Buyruqlar, 1. TaTim m uassasasi buyruqlari.
kengash 2. TaTim m uassasasi K engashi qarorlari.
qarorlari va 3. Topshiriq va k o ‘rsatm alar.
ko‘rsatma!ar 4. Tizim va faoliyat sohasiga doir kirish va chiqish xatlari,
ularning ijrosi.
03. Ish rejalar va 1. Faoliyatga doir ish rejalar. U larning hisoboti oym a-oy
ularning joylashtirib boriladi.
bajarilishi 2. Turli so ‘rovnom a va boshqa axborotlar.
04. H am kor 1. H am kor tashkilot va m uassasalar bilan am alga
tashkilotlar oshirilgan ishlar (ham korlik rejalari).
bilan ishlash 2. 0 ‘tkazilgan uchrashuv va davra suhbatlariga ta k lif
etilgan ham korlar bilan olib borilgan ishlar.
05. Besh muhim 1. Besh tashabbus doirasida am alga oshirilgan ishlar
tashabbus dasturi va bajarilishi.
2. H ar bir tashabbus b o ‘yicha to ‘garak va klublar.
3. H ar bir tashabbus bo‘yicha erishilgan yutuqlar.
06. 0 ‘quvchilar 1. 0 ‘quvchilar um um iy kontingenti (sinflar kesim ida).
to‘g ‘risida 2. 0 ‘quvchilarning yashash jo y i b o ‘yicha m aTum otlar
(o ‘z uyi, yotoqxona, qarindoshi).
3. 0 ‘quvchilarning ijtim oiy holati b o ‘yicha m aT um otlar
(,nogiron, yetim , ко ‘z i ojiz, ijtim oiy m uhofazaga m uhtoj va
boshqa).
4. 0 ‘quvchilarning oilaviy ahvoli b o ‘yicha m aTum otlar.

T a ’lim muassasasi psixologi

01. Normativ- 1. Oliy M ajlis Senati va Q onunchilik palatasi qarorlari.
huquqiy 2. 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezidenti farm on, qaror va
hujjatlar farm oyishlari.
3. V azirlar M ahkam asi qaror va farm oyishlari.
4. A gentlik buyruqlari
02. Buyruqlar, 1. TM buyruqlari.
kengash 2. TM K engashi qarorlari.
qarorlari va 3. Topshiriq va k o ‘rsatm alar.
k o‘rsatmalar 4. Psixologik faoliyatga doir kirish va chiqish xatlari,
ularning ijrosi.
03. Ish rejalar va 1. Faoliyatga doir ish rejalar. U larning hisoboti oym a-oy
ularning joylashtirib boriladi.
bajarilishi 2. 0 ‘quvchilar ishtirokida o ‘tkazilgan m ajlis
bayonnom alari (asli).
3. K onsultatsiyalarni ro ‘yxatga olish daftari.
04. 0 ‘quvchilarning 1. 0 ‘quvchilar bilan olib borilgan individual ishlar.
ijtimoiy- 2. S inf rahbarlari va tarbiyachi-pedagoglar bilan
psixologik ham korlik ishlari.
pasportlari 3. Sinflar kesim ida psixologik pasportlar
4. 0 ‘quvchilar bilan o ‘tkazilgan psixologik-pedagogik
diagnostika m etodikalarining tahliliy natijalari va
hisobotlari
5. 5-sinfga qabul qilingan o ‘quvchilarning m oslashuvi va
ularning ota-onalari ham da sin f rahbarlari bilan olib
borilgan ishlar natijalari
05. Psixolog 1. Psixologik m uam m oli o ‘quvchilar ro ‘yxati.
maslahatiga 2. Psixologik holatida salbiy o ‘zgarish sezilayotgan
ehtiyoji mavjud o ‘quvchi-yoshlar bilan o ‘tkazilgan suhbat bayonlari.
talabalar (hamda 3. O ta-onalar bilan ish yuritishga doir m ateriallar
ota-onalari bilan 4. 0 ‘quvchilar, o ‘qituvchilar va ota-onalar bilan
ishlash) o ‘tkaziladigan psixologik-pedagogik diagnostika
m ateriallari, {psixologik targ ‘ibot va tashviqot, p sixo lo g ik
profilaktika, psixologik diagnostika metodikalari,
p sixologik korreksiya va rivoj lantiruvchi dasturlar ham da
treninglar ishlanm asi) blanklari
06. H am kor 1. Turli tashkilot va m uassasalar bilan birgalikda am alga
tashkilotlar oshirilgan ishlar.
bilan ishlash 2. U chrashuv va davra suhbatlariga tak lif etilgan ham kor
tashkilotlar bilan olib borilgan ishlar.
Tarbiyachi-pedagog
01. Normativ- 1.0 ‘zbekiston R espublikasi Prezidentining, V azirlar
huquqiy M ahkam asining qaror va farm onlari, vazirlik buyruqlari
hujjatlar 2.TM buyruqlari, kengash qarorlari, topshiriq va
k o ‘rsatm alar
02. 0 ‘quvchilar 1 .0 ‘quvchining 3x4 rasm i boT gan m a ’lum ot blankasi.
m a ’lumotlari Bunda o ‘quvchi haqida, oilasi, sinfi, sin f rahbari, qaysi
bazasi etaj nechanchi xonada turishi k o ‘rsatib o ‘tiladi.
2.Tibbiy m a’lumot, m etirka va pasport nuxalari
03. Ish rejalar va 1. Y illik ish rejalarda bajarilgan ishlar hisoboti oym a-oy
ularning joylashtirib boriladi.
bajarilishi 2 . 0 ‘quvchilar ishtirokida o ‘tkazilgan majlis
bayonnom alari (asli) va suratlari bilan birga.
04. Besh tashabbus 1.Besh tashabbus doirasida yotoqxonada am alga
bo‘yicha ishlar oshirilgan ishlar.
2. Besh tashabbusga doir to ‘garaklar faoliyati.
05. H am kor 1.0 ‘quvchilar bilan turli m avzularda o ‘tkazilgan
tashkilotlar uchrashuv va davra suhbatlariga ta k lif etilgan ham kor
bilan ishlash tashkilotlar bilan olib borilgan ishlar.
 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezident ta’lim
muassasalari agentligi direktorining
2021-yil “ 2 h »_ o i _______ dagi
4 / v - sonli buyrug‘iga

6-ILOVA

0 ‘zbekiston Respublikasi Prezident ta ’lim muassasalari agentligi tizimidagi

ta’lim muassasalarida faoliyat yuritadigan ilmiy, ijodiy va m a ’naviy-m a’rifiy
to ‘garaklarning namunaviy I l l Z O m i

1. U m um iy qoidalar
1. 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezident ta ’lim m uassasalari agentligi
tizim idagi ta ’lim m uassasalarida to ‘garaklar o ‘z faoliyatini 0 ‘zbekiston
R espublikasining “T a ’lim to ‘g ‘risida” gi qonuni va “K adrlar tayyorlash m illiy dasturi”
ham da 0 ‘zbekiston R espublikasi Prezident ta ’lim m uassasalari agentligi tom onidan
ishlab chiqilgan huquqiy-m e’yoriy hujjatlar ham da m azkur N izom asosida yuritadi.
2. T o‘garaklar uzluksiz ta ’lim tizim ining tarkibiy qism i boTib, ta ’lim ning
rivoj lantiruvchi vazifasini am alga oshirish b o ‘yicha davlat va jam iyatning uzviy
ham korligida ishlab chiqilgan dasturlar va rejalar asosida o ‘sib kelayotgan yosh avlodni
ruhiy va m a’naviy jih atd an m ustaqil hayotga tayyorlash, jam iyatda m unosib o ‘rin
egallashini kafolatlaydigan, real iqtisodiyot tarm oqlari va sohalariga yuqori m alakali,
m ustaqil fikrlaydigan kadrlar tayyorlash b o ‘yicha faoliyat yurituvchi ham da ilmiy-
ijodiy ishlarni m aqsadli ham da tizim li asosda am alga oshiruvchi am aliy va ilmiy-
uslubiy ijodiy uyushm asi hisoblanadi.
3. T o ‘garaklar o ‘quvchi-yoshlarning optim al yechim larni izlab topishga oid
k o ‘nikm a va m alakalarini, egallangan bilim , k o ‘nikm a va m alakalarni am aliyotga tatbiq
eta olish kom petensiyasini rivojlantirishga qaratilgan Ilm iy-ijodiy uyushm a sifatida
qiziqishlari o ‘zaro yaqin b o d g an bir guruh o ‘quvchilarning m a ’lum fan va y o ‘nalishlar
b o ‘yicha tashkil etiladi va unga tajribali o ‘qituvchilar rahbarlik qilishadi. Z arur hollarda
(iayniqsa ijod m aktablarida) bu ishga sohaning taniqli vakillari tashqaridan tak lif etilishi
mumkin.
4. T o ‘garaklar N izom i, rahbari ham da uning tarkibi, faoliyat y o ‘nalishlari
ta ’lim m uassasasi direktorining b uyrugd bilan tasdiqlanib, am aliyotga jo riy etiladi.

2. T o ‘garaklarning asosiy maqsad va vazifalari

5. T o ‘garaklarning asosiy m aqsadi - o ‘quvchi-yoshlarning tegishli kasb yoki

fanga oid qobiliyati, iste’dodlarini aniqlash ham da kam ol toptirishdan, ularning b o ‘sh
vaqtlarini m azm unli tashkil etishdan iboratdir.
T o ‘garaklarning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
- ta ’lim m uassasasida ta ’lim olayotgan o ‘quvchi-yoshlarning iste’dod va
qobiliyatlarini aniqlash, ularning shunday fazilatlarini nam oyish etish va rivoj lantirib
borishlari uchun m unosib shart-sharoitlarni yaratish;
- ta ’lim m uassasi faoliyatida milliy g‘oya, milliy va um um bashariy qadriyatlarga
asoslangan dem okratik tam oyillarni am alda qaror toptirish, inson huquqlari va qadr-
qim m atini ulugdovchi, V atanga sadoqatli, yuksak m a’naviyatli yoshlarni tarbiyalashga
qaratilgan keng koT am li ilmiy, ijodiy ishlarni olib borishga m unosib boT gan ijtimoiy-
m a’naviy ham da ijodiy m uhitni yuzaga keltirish;
- o ‘quvchilarda teran badiiy tafakkur, badiiy tahlilni rivoj lantirish orqali m ustaqil
fikrlovchi o ‘z fikriga ega shaxs etib tarbiyalash;
- o ‘quvchilarni nazariy bilim larini am aliyotga, hayotga bogT ash orqali yangiliklar,
kashfiyotlar yaratishiga k o ‘m aklashish;
- o ‘quvchilarni qiziqishi, bilim va k o ‘nikm alarini am aliyot sinovlarida to ‘g ‘ri
baholash, tahlil qilish orqali kelajakdagi kasb va hunarini aniqlashga k o ‘m aklashish;
- o ‘quvchi-yoshlarni kelajak hayotga nisbatan aniq m aqsad va kom il ishonch bilan
yashashga tayyorlash, ularni eng yuksak qadriyat sifatida vaqtni qadrlash va undan
samarali foydalanishga o ‘rgatish;
- ularning ongi va tafakkurida m a’naviyatga qarshi qaratilgan huruj lam ing real
xavfini b artaraf etishga oid im m unitetni shakllantirish;
- yoshlar ongini loqaydlik, befarqlik kabi illatlardan forig4 etish;
- o ‘quvchi-yoshlarda barcha k o ‘rinishdagi salbiy holatlarga qarshi kurashuvchanlik
ruhini yaratish va rivoj lantirish;
- yoshlar orasida vatanparvarlik, milliy g ‘urur, m a’naviy teranlik va tashabbuskorlik
ilm iy-ijodiy iste’dod kabi fazilatlarni qaror toptirish ham da to ‘plangan boy badiiy-
ijodiy va ilm iy-texnik salohiyatni yanada rivojlantirishga o ‘z hissasini q o ‘shish
tuyg‘ularini kam ol toptirish;
- o ‘quvchi-yoshlarni m ustaqil va ijodiy faoliyatga y o ‘naltiruvchi tashabbuskorlik,
ijodkorlik va bunyodkorlikka oid fazilatlarini rivoj lantirilishi uchun yordam berish;
- o ‘quvchilarning b o ‘sh vaqtini m aqsadli va m azm unli tashkil etish, uni oqilona
rejalashtirish va am alga oshirish borasidagi qarashlarining shakllanishi va rivoj i uchun
koTnaklashish;
- ularning ilm iy va ijodiy izlanishlari natijalarini ro ‘yobga chiqarish, m uhokam a
qilish, am aliyotga tatbiq etish, ra g ‘batlantirish borasida tegishli shart-sharoitlar va
im koniyatlar yaratish.

3. T V g a r a k rahbarlarining huquqlari
6. T aT im m uassasasida bajarilayotgan ilm iy-tadqiqot loyihalari, am aliy
sinov tajribalari, ijodiy va m adaniy-m a’rifiy tadbirlarda qatnashish, turli ilm iy-am aliy
anjum anlar, k o ‘rgazm alar, m ushoira, ijodiy uchrashuvlar, tadbirlar m ajm uasini
uyushtirish va o ‘tkazishda k o ‘m aklashish.
7. Q onunda belgilangan tartibda reklam a ishlarini am alga oshirish va o ‘z
faoliyatida om m aviy axborot vositalaridan foydalanish.
8. Y oshlar orasida m adaniy-m a’rifiy, ilm iy-am aliy ishlarni olib borish va
to ‘garak faoliyati haqida axborotni keng targ ‘ib qilish.
9. 0 ‘quvchilarni to ‘garak ishlariga keng jalb qilish va qiziqtirish m aqsadida
to ‘garaklarga qatnashuvchi o ‘quvchilar orasida tanlov tashkil qilish.
10. T o ‘garaklar faoliyati sam aradorligini oshirishda o ‘quvchilarning
m ashg’ulotlardagi davom atini qayd etish, nazorat qilib borish va m a’m uriyatga
ogohlantirish kirgizish.
 4. T o‘garaklarga a’zolik
11. M azkur N izom qoida va talablari ham da m utaxassislik to ‘garaklarining
maqsad va vazifalarini m a’qullagan, millati va diniy e ’tiqodidan qat’i nazar, ilmiy-
ijodiy faoliyatiga o ‘z bilim i va qobiliyati bilan qiziqqan o ‘quvchi-yoshlar to ‘garakka
a ’zo boTishlari m um kin.T o‘garaklar turini tanlash va qatnashish o ‘quvchilar uchun
ixtiyoriy boTib, uning to ‘garaklarda ishtirok etish haqidagi o g ‘zaki bildirishi yetarlidir.

5. T o ‘garak a ’zolarining huquq va burchlari

12. T o ‘garak faoliyatiga doir barcha tashkiliy-am aliy m asalalarning hal

qilinishida teng huquqlilik asosida ishtirok etish va to ‘garakning N izom iga rioya qilish
ham da uning m aqsadlari va vazifalarini am alga oshirishda faol ishtirok etish.
13. N izom ga toT dirishlar va o ^ g a rtirish la r kiritish borasida takliflar va
tavsiyalar bilan chiqish.
14. T o ‘garaklar uchun m axsus jihozlangan auditoriyalar, o ‘quv-texnologik
jihozlar, axborot resurs m arkazi ja m g ‘arm asidan va jihozlaridan foydalanishi.
15. О ‘quvchi lam ing jam oat ishlarida ishtirok etishi va dam olishlari e ’tiborga
olinib, to ‘garak rahbari taqdim nom asiga m uvofiq tuzilgan jadval asosida to ‘garakda
qatnashish va m ashg‘ulotlarni sababsiz qoldirm aslik.
16. T V garak m ashg‘ulotlari uchun zarur boT gan barcha o ‘quv qurollarini olib
kelish, xavfsizlik texnikasi, sanitar-gigiyenik m e’yorlarga rioya qilish.
17. T o ‘garak faoliyati b o ‘yicha yillik sarhisob tadbirida m ustaqil ishlari bilan
ishtirok etish.

6. T V garaklarni tashkil etish va rahbarlik qilish

18. T o‘garak ta ’lim m uassasasi direktor o ‘rinbosari tavsiyasi asosida

direktorning buyrug‘i bilan tashkil etiladi. U nga tajribali o ‘qituvchilar (ijod
m aktablarida - sohaning taniqli vakillari) rahbarlik qiladi va y o ‘nalishlar b o ‘yicha
m as’ul direktor o ‘rinbosarlari nazorati ostida ta ’lim m uassasasi direktori tom onidan
boshqariladi ham da ta ’lim m uassasasi K engashiga m untazam hisobot beradi.
19. T o ‘garak rahbarining vakolatlari:
- Ilmiy va ijodiy to ‘garak N izom iga o ‘zgartirishlar va toT dirishlar kiritish
tashabbusi bilan chiqadi;
- to ‘garak a ’zolarining sonini (har bir guruhda ishtirokchilar soni 10 nafardan kam
bo ‘Imasligi kerak) belgilaydi;
- to ‘garak vakolatlarini va uning asosiy faoliyat y o ‘nalishlarini belgilaydi;

- to ‘garak a ’zolari va y o ‘nalishlar b o ‘yicha to ‘garak a ’zolari tom onidan taqdim

etilgan dasturiy hujjat, loyiha va konsepsiyalarni m uhokam a qiladi va ular yuzasidan
tegishli qarorlar qabul qiladi;
to ‘garak faoliyatini takom illashtirishga doir turli ta k lif va tashabbuslar bilan
chiqadi.
to ‘garak faoliyati yuzasidan yillik sarhisob am aliy tadbirini rahbariyat bilan
kelishgan holatda tum an, viloyat va respublika m iqiyosida tashkillaydi.
 23. T V g arak rahbarlarida quyidagi m e’yoriy-huquqiy hujjatlar boTishi lozim:
- t a ’lim m uassasasida qabul qilingan N izom asosida ishlab chiqilgan to ‘garak
Nizomi;
- to ‘garak dasturini tuzish b o ‘yicha uslubiy tavsiyalar;
- t a ’lim m uasssasasi direktori tom onidan tasdiqlangan to ‘garakning yillik ish
rejasi;
- ishtirokchilarning davom atini qayd qilish jurnali;
- t o ‘garak ishjadvali;
- t o ‘garak ishtirokchilarning ro ‘yxati;
- t o ‘garak faoliyatiga oid hisobotlar.
24. T o ‘garak y ig ‘ilishlari uning xususiyatidan kelib chiqib belgilanadi. H ar
qanday holatda ham uning haftasida kam ida bir m arta y ig ‘ilishi shart.

7. T o ‘garak rahbari nomzodiga q o ‘yi!adigan malaka talablari

25. T V garak rahbarligiga nom zod quyidagi bilim , k o ‘nikm a va m alakaga ega
b o ‘ lishi kerak :
- zam onaviy fikrlaydigan, izlanuvchan, nazariy bilim larni hayotga va am aliyotga
tatbiq etishda m ahoratli, fidoyi;
- kam ida o ‘rta m axsus m a ’lumotli, ijod m aktablari uchun 0 ‘zbekiston
Y ozuvchilar uyushm asi tavsiyasiga ega;
-zam onaviy axborot texnologiyalari ham da ijtim oiy tarm oqlarda ishlash
tajribasiga ega.

8. T V garaklar faoliyatini moliyalashtirish

26. A gentlik tizim idagi m aktablar to ‘garak rahbarlarining bazaviy ta ’r if
stavkasi m iqdori davlat um um iy o ‘rta ta ’lim m uassasalari oliy m a’lum otli o ‘qituvchisi
bazaviy ta ’r if stavkasining 80 foizi m iqdorida belgilanadi (P Q -5188-son qarori
asosida).

9. T V ga rak faoliyatini tugatish tartibi

27. T V garak faoliyati ta ’lim m uassasasining K engashi qarori bilan tugatiladi.

 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezident ta’lim
muassasalari agentligi direktorining
2021-yil “ 2 3- Ob dagi
. <f /г. - sonli buyrug‘iga

7-ILOVA

PR E Z ID E N T T A ’LIM M U A SSA SA LA R I A G E N T L IG I TIZIM IDA G I

T A ’LIM M U A SSA SA L A R ID A FA O L IY A T Y U R IT A D IG A N
K U T U B X O N A C h lL A R IN IN G LA V O ZIM Y O ‘R IQ N O M A SI

1. Umum iy qoidalar

T a ’lim m uassasalari kutubxonachisi kutubxona rahbari hisoblanib, uning

faoliyatiga jav o b g ar hisoblanadi.
K utubxonachi kutubxona fondini hisobga olishga, saqlanishiga va ularni
kataloglashtirish (elektron katalog) ishlariga;
ta ’lim m uassasasidagi o ‘quv va ilmiy izlanishlar jarayoniga kerakli boTgan
adabiyotlar bilan kutubxona fondini toTdirishga;
kutubxonada kitobxon o ‘quvchilarga adabiyotlarni ta rg ‘ib qilish, ilm iy va
um um m adaniy bilim larni shakllantirishga rahbarlik qiladi.

2. Kutubxonachi vazifalari

1. K utubxonadagi ham m a soha boT inm alariga rahbarlik qiladi.

2. T a’lim m uassasasi boTim lari rahbarlari bilan cham barchas aloqa o ‘rnatib,
tavsiyanom a b o ‘yicha kutubxona-axborot xizm atini yaxshilaydi.
3. K utubxonaning barcha boTim laridagi reja va hisobotlarni tuzishni tashkil
qiladi.
4. M alakali kadrlarni tanlash, ularni joy-joyiga q o ‘yish va m alakasini
oshirishni ta ’m inlaydi.
5. K utubxonada m a’m uriy yig‘ ilishlar tashkil qiladi va ularni o ‘tkazilishini
nazorat qilib boradi.
6. 0 ‘quvchilarga kitobxonlikni targ ‘ib qilish, m utolaa m adaniyatini
oshirishga qaratilgan tadbirlarni tashkil qiladi.
7. 0 ‘quvchilarning badiiy didini, o ‘qigan lcitobi b o ‘yicha badiiy tahlil qila
olish layoqatini o ‘stirishga k o ‘m aklashadi.
8. K itobxonlik m adaniyatini oshirishga qaratilgan “ Y osh kitobxon” va
boshqa tanlovlarda o ‘quvchilar ishtirokini ta ’m inlaydi va tayyorlaydi.
9. M aktab kutubxonasini jah o n va o ‘zbek adabiyoti sara durdonalari bilan
m untazam boyitish b o ‘yicha rahbariyatga takliflar berib boradi.
10. K utubxonadagi m avjud kitoblarning elektron m anbasini yaratib, ABIS
dasturiga tayyorlab boradi.
11. Respublika m arkaziy kutubxonasining elektron kutubxona tizimiga
ulanish va o ‘quvchilarning undan foydalanishiga k o ‘m aklashadi.
 12. B ibliografik, ilm iy ishlarni retsenziyalash, tahrir qilish va ular ishini
tashkil qilishda ishtirok etadi.
7. Sem inarlar, konferensiyalar, m ajlislarda m a ’ruzalar bilan chiqishga
tayyorgarlik k o ‘radi.
8. Ilmiy m etodik va adm inistrativ y ig 4ilish ishiga rahbarlik qiladi.
9. V atan va chet el A R M lari ilg‘or tajribalarini o ‘rganadi va am alda tatbiq
qiladi.
10. K utubxona x o ‘jalik va ta ’m irlash ishlariga, inventarlar olish, kutubxona
texnikasi va idora anjom lari olishni ta ’m inlaydi.
13. K utubxona faoliyati va uni bezash ishlarini nazorat qiladi.
14. M ehnat intizom iga rioya qilish va uni bajarilishini nazorat qilib boradi.

3. K utubxonachi huquqlari

1. K utubxonachi kutubxona faoliyati bilan bogTiq boT gan respublikada

m iqyosida boT adigan kutubxona faoliyati bilan bogTiq yigTlishlarda ishtirok
etadi.
2. A lohida xizm at k o ‘rsatgan xodim larni m oddiy rag ‘batlantirish,
shuningdek, m ehnat intizom ini buzganlarga intizom iy jazo qoTlash yuzasidan
takliflar beradi.
3. Faoliyatga doir boshqa tashkilotlar bilan doim o o ‘zaro fikr alm ashish
huquqiga egadir.

4. T a ’lim muassasasi kutubxonachisi malaka talablari

T a ’lim m uassasasi kutubxonachisi oliy kutubxonachilik yoki oliy

kutubxonachilik m a ’lum otiga ega boTm agan, lekin kutubxonachilik kurslarini
bitirgan, bir yildan kam boT m agan rahbarlik va uslub-tashkilotchilik ish staji va
um um iy kutubxonachilik ish staji besh ( kam ida uch) yildan oz boT m agan boTishi
lozim.