| (OKIN) POLSKA NORMA Polski Komitet res 91,100.10 Normalizacyjny PN-EN 196-3 sierpieri 2006 Wprowadza EN 19632005, 1DT Zastepuje PN-EN 196-3:2005 (U) Metody badania cementu Czesé 3: Oznaczanie czaséw wiazania i statosci objetosci Norma Europejska EN 196-3:2005 ma status Polskiej Normy © Copyright by PKN, Warszawa 2006 ni ref. PN-EN 196-3:2006 Hologram PRN. Wszolkio prawa autorskie zastrzezone. Zadna cz9Sé niniejsze] normy nie moze byé zwielokrotniana jakakolwiek technika bez pisemne] zgody Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego2 PN-EN 196-3:2006 Przedmowa krajowa Niniejsza norma zostala preygotowana przez KT nr 196 ds. Cementu i Wapna i zatwierdzona przez Prezesa PIKN dni 24 lipca 2006 Jest tumaczeniem — bez jakichkolwiek zmian ~ angielskie} wersji Normy Europejskie] EN 196-3:2005, LW zakresie tekstu Normy Europejskie) wprowadzono odsylacze krajowe cznaczone od ™*!do™®. Niniejsza norma zastepuje PN-EN 196-3:2005 (U). COdpeiniednik krajowe norm i dokumentsw powolanych w niniejszej normie mozna znalezé w katalogu Polskich Norm, Czesé VI. Oryginaly norm i dokumentéw powolanych, ktore nie maja odpowiednikow krajowych, $a dostepne w Oérodku Informacii Normalizacyinej PKN. W sprawach merytorycznych dotyczacych tresel normy mozna zwracaé sig do wlagciwego Komitetu Technicz- nego PKN, kontakt: www.pkn.plNORMA EUROPEJSKA EN 196-3 EUROPEAN STANDARD NORME EUROPEENNE EUROPAISCHE NORM luty 2005 ICS 91.100.10 a "— Zastepuje EN 196-3:1904 Wersja polska Metody badania cementu ~ Czeé¢ 3: Oznaczanie czaséw wiazania i stalosci objetosci Methods of testing cement — [Methods d'essals des eimants — Protverfahren for Zement ~ Part 3: Determination of setting Partie 3: Determination des temps de Tell3: Bestimmung der times and soundness prise et dela stabiite Erstarrungszeiten und der Raumbestandigieit Niniejsza norma jest polska wersja Normy Europeiski EN 196-3:2006, Zostala ona przetiumaczona przez Polski Komitet Normalizacyjny ima ten sam status co wersje ofcalne. \Niniejsza Norma Europejska zostala prayjgta przez CEN 29 grudnia 2004 r. Zgodinie z Preepisami wewngttznymi CENICENELEC czionkowie CEN sq zobowiazani do nadania Normie Europejskiej stalusu normy krajowe] bez wprowadzania jakichkolwiek zmian. Aktualne wykazy norm krajo- vwych, lacznie z ich danymi bibliograficznymi, mona olrzymaé na zaméwienie w Sekretariacie Centralnym lub \w krajowych jadnostkach normalizacyjnych bedacych czlonkami CEN. Niniejsza Norma Europejska istnieje w trzech oficjainych wersjach (angielskie, francuskieji nierieckle)), Wer- sja w kazdym innym jezyku, przetlumaczona na odpowiedzialnos¢ danego czlonka CEN na jego wlasny jezyk i notyfkowana w Sokrotariacie Ceniralnym, ma ten sam status co wersje ofcjalne. Czionkami CEN sq krajowe jecnostki normalizacyine nastepujacych paristw: Austri, Belgli, Cypru, Danii, Estonii, Finlandii, Francii, Grecii, Hiszpani, Holandif, Itandi, Istancii, Litwy, Luksemburga, Lotwy, Malty, Nie miec, Norwegi, Polski, Portugali, Republki Czeskiej, Slowagj, Stowenii, Szwajcari, Szwecii, Wegier, Wloch i Zjednoczonego Kidlestwa CEN Europejski Komitet Normalizacyiny European Committee for Standardization Comité Européen de Normalisation Europaiisches Komitee fr Normung Centrum Zarzadzania: rue de Stassart, 368-1050 Brussels ©2005 CEN Alighis of exploitation in any form and by any means reserved nr ref. EN 196-3:2005 E ‘worlwide for CEN national MembersEN 196-3:2005 Spis tresci Preedmowa 1 Zakres normy 2 Powotania normatywne 3 Zasadametody 4" Laboratorium, wyposadenie i materiaty 4.4 Laboratorium 4.2. Wyposazenie i materiaty 5 Badanie konsystencji normowe} 5. Aparatura 5.2 Sposéb postepowani 6 Badanie czasow wigzania 64 Aparatura 6.2 Oznaczanie poczatku czasu wiazania 6.3 Oznaczanie kofica czasu wiazania 7 Badanie statosci objetosci 7A Aparatura 7.2. Spos6b postepowania 7.3 Sprawozdanie 7.4 Badanie powtérneEN 196-:2005 Przedmowa Niniejszy dokument (EN 196-3:2005) zostal opracowany przez Komitet Techniceny CENITC 5t "Cement iwepn0 budowiane” "”), ktdrego sekretaral jest prowadzony przez IBN/BIN ™ Ninicjsza Norma Europejska powinna uzyskaé status normy krajow) przez opublikowani identycznego tekst lub uznanie, najpddniej do sierpnia 2008, 2 normy krajowe spreoczne z dana norma powinny byé wycofane najpznie do sierpnia 2005 r Ninieisea Norma Europelska zastepuje EN 196-9:1994 Niniejsza Norma Europelska dotyczqca metod badania cementy sklada sie z nastepulgoych czeéc EN 196-1; Methods of testing cement Part 1: Determination of strength EN 196-2: Methods of testing coment ~ Part 2: Chemical analysis of cement EN 196-3: Methods of testing cement ~ Part 3: Determination of soting time and soundness EEN 196-5: Methods of testing cement — Part 6: Pozzolanity test fr pozzolanic cements EN 196-6: Methods of testing coment - Part 6: Determination of fineness EN 196-7: Methods of testing coment ~ Part 7: Methods of taking and preparing samples of coment EN 196-8: Methods of testing coment ~ Par 8: Hoat of hydration - Solution method EN 196-9: Methods of testing cement— Part 9: Heat of hydration - Semi-adiabatic method UWAGA _Poprzednia czgéé, EN 196-21: Methods of testing cement — Part 21: Determination ofthe chloride, esrbon 15.0) Rysunek 2c) ~ Typowy pierscieri Le Chateliera do oznaczania stalosel objetosci cementu — uklad do badania sprezystogci Kaédy pierScien nalezy zaopatrzyé w pare bazowych | nakrywajacych plytek 2 niepreepuszczalnego mate- fialu, nie reagujacych z zaczynem cementowym, np. z plaskiego szkla, Kazda plytka powinna miec wieksza, owierzchnig niz pierscien. Piytka nakrywajaca powinna wazyé co nsjmnij 75 g, a speinienie tego wymagania ‘mozna uzyskaé poprzez umieszezenie na plyice dodatkowe} niewialkie| masy. 2=F EN 196-5:2005 74.2 tania wodna, z urzadzeniom grzewezym, w kt6rel mozna umieszezat pierscienie Le Chateliera pod Woda jw clagu (30 4 5) min ogrzaé od temperatury (20 2} *C do temperatury wreenia, 7.4.3 Komora lub szata klimatyczna, 0 dostalecznoj wielkosc, w Klére] modna ulraymywaé temperature (20:1) *C i wlgoinosé wegledng ale mnisiszq nit 80 % F< 22 spossb postepowania Praygotowaé zaczyn cementowy 0 konsystencji normowe}. Ustawié lokko naoliwiony pierécien Le Chatelie- +a na lekko naoliwione| piyice bazowe| | niezwiocznie recznie napelnié, bez nadmiemego zageszczania lub \ wstrzqsania i — jesl to konieczne ~ wyréwnaé gdma powierzchnig za pomoca narzedzia o prostej krawedzi. W czasie napelniania zapobiegaé rozwarciu szczeliny plerécienia, np. lekko naciskaé palcami albo zawigeaé ‘odpowiednia gumowa opaska, OSTRZEZENIE 1 Mokry zaceyn comentowy jast wysoko akalicany imode spowadowaé oparzenia skbry. Unie be2po- ‘Sradniogo kontaklu zo skéra, slosulac rekawiee echeonne, Praykryé pierscier lekko naoliwiona plytka, i~ jesli jast to konieczne — obcigzyé dodatkowa masa a nastepnie @ rei reeves case w tomoz ub ezfeKimatyena Pracchowyha pene 24s 0 min we porate 2041) °C woods wagldnel re mlz) nz 90% UWAGA 1 _Pierécion praykryty plytkam iz dodatkowym obcigzeniem, jel Konleczne, mozna réwnie® umieszczaé Wiazni wodne| | przechowywat pod woda przez 24h: 30 min w temperaturze (20-21) °C, pod warunkiem, 28 procedura Dedzie wzorcowana wedlug procedury wzbrcowe), Po 24 h 30 min zmiorzyé odleglosé (A) migdzy koficam igial pomiarowych 2 zaokragleniom do 0,5 mm, Na= slepnie ogrzewaé pierScien w tazni wodne] przez (30 + §) min do temperatury wrzenia wody, utreymujac taznie ‘wodng w temperaturze wrzenia preez 3 ht 5 min, UWAGA2 Czas gotowania mozna skréei, esl stwierdz sie, 2 po kroiszym golowanu, rezszerzainaké ost taka same, jak poh, Po zakoficzeniu gotowania mozna zmierzyé odlegiosé (B) miedzy koricami igil z zaokragloniem do 0,6 mm, OSTRZEZENIE 2. Zachowaé ostroznosé podzas trzymania goracych prétok Pierécien wyiaé i ochlodzié do temperatury w laboratorium. Zmierzy¢ odlegiosé (C) migczy koricamt aie, @ {20!AWleviem 400.5 mm 7.3 Sprawozdanie Zanotowat pomiary A i C i obliczyé rSéniog (C A), z 2aokragleniam do milimetra, Jedli rozszerzenie prze- kracza normowa wartos¢ dopuszczaina dla cementu, nalezy wykonaé powtéme oznaczanie. Podaé warlost (CA) lub grechnig z dwéch wartoSci, jes wykonywano oznaczanie powtomne, z zaokragleniem do milimetra UWAGA _W colu skrdcenia caasu badaria moéna réwniez padaé réznicg (BA), jezeli motna wykazaé, 26 warunki Dadaria nie wywoluja znaczacych roznic migdzy pomiaraml 8 °C. 7.4 Badanie powtérne Cctyby Swiezy coment nie spe! wyegan pod wacleden eta gbietas, po prachowanlu moéne go ponownie zbadac. W tym celu warstwe cementu o grubosgi kot 70-ihth pozostawic przez 7 d na powielrzu, Wlomporaturzo (20 +2) °C twigotnoselwealgdne te melee rd BUN Nasterie coment poncunle ba, dt godnle 272,