Semana 10: Primer Ciclo

EC3 – Comunicación y Artes

PROYECTO 10-ha: “Saraki popo”

Proyecto: “Saraki popo” rupive mitãnguéra oha’ãta ñembosarái ñane mba’eteéva, juegos
tradicionales oje’eha.
Saraki popo rehe’ae, ñañeha’ãta jagueru mandu’ápe heta ñembosarái jaguerekóva ñande kuaapy
apytépe, ha heta mitã ag̃agua ndoikuaavéimava. Hi’ã ndo’ái tesaraietépe ko’ãva mba’eporãite
jaguerekóva ñane retãme.
Reikuaamípiko…
Ñembosarái; juegos tradicionales-niko oñepyrῦ ypy raka’e ñande sy, túva, aguélo, aguéla
ndivemavoi, ha ojeikuaa’uka ñe’ẽ rupive opaite hendárupi. Péicha avei heta ñembosarái héra
ambuéva ñane retãme umi tetã América Latina-guápe ojeikuaaháicha. Pe “Descanso” ñande
ñahenóiva, ojeikuaa “Pisao”-ramo Chile-pe,“La Golosa” Colombia-pe, “El Pon”, Cuba-pe, “Peregrina”,
Puerto Rico ha el Salvador-pe, “Tucuna” Bolivia-pe, “Amarelinha” Brasil-pe, “Avión térã avioncito,
México, Perú, Guatemala ha Venezuela-pe.

Jaikuaami ko ñembosarái
Kuãirῦ kañy
Kuãirῦ kañýniko oñeha’ã kóicha: oguapypava’erã mitãnguéra ojoykére ha peteĩva opyta oñembo’y
henondepekuéra, upéva oguerekóta ipópe peteĩ kuãirῦ. Ohechaukáta opavavépe oguerekoha upe
kuãirῦ.
Upéi oñepomoĩta ha pe ipo pa’ῦme oñongatu pe kuãirῦ. Hapichakuéra, mitã oguapýva,
oñepomoĩjoaite avei hikuái oha’ãrõvo pe kuãirῦ. Ápe pe kuãirῦ guerekohára oñepyrῦ ombohasa
ohóvo opavavéva po pa’ῦ rupi umi mokõive ipo ombojoajúva ojuehe. Upéicha ojapokuévo opoíta
peteĩva po pa’ῦme pe kuãirῦ. Ha’énte oikuaáta máva pópepa opoi.
Ombohasapaite rire ipo opavave po pa’ῦ rehe, oñepyrῦta oporandu peteĩteĩme máva po pa’ῦmepa
oiméne opoira’e pe kuãirῦ. Oganáta pe he’íva hapicha réra oguerekóva ipo pa’ῦme pe kuãirῦ.
Oñeguenohẽ: MEC. Aranduka 4º grado (s/f). Lengua materna guaranígui.
Ohaijey: Estefana Acosta Alcorta

ESPACIO CREATIVO 3
1
¡Ñañembosako’íke ñembosarairã!

Mbo’ehára: toñembyaty 3 térã 4 mitã peteĩteĩ atýpe (ikatu hetave térã mbovyve avei hikuái)
oñembosarái hag̃ua vy’a ha torypópe.
Ikatu oha’ã kuãirῦ kañy térã ambue ñembosarái ñanemba’eteéva, oñembohysýiva ko’ápe.
Upevarã reikotevẽta ko’ãva:

Pelota Tuka’ẽ Pasará

Kuãirῦ kañy Tikichuéla Descanso
muerta kañy pasará
1 kuãirῦ, térã 7 mbokaja 1 pelota Mba’evete 1 tiza Mba’evete
oimeraẽ chapĩ. trapo-gui nañaikotevẽi, oñeñembosaráitarõ nañaikotevẽi,
caramelo jepe ijapopyre. ha katu umi piso-pe ha ha katu umi
ombohasava’erã oha’ãtava yvýperõnte peteĩ oha’ãtava
ohóvo hapicha añoiténte. yvyra’i añoiténte.
po mbytérupi. oñemoha’anga
hag̃ua pe descanso.

Mbo’ehára: ndereikuaáirõ mba’éichapa oñeha’ã ko’ãva ñembosarái ikatu remoñe’ẽ umi aranduka
jeporupyrãme (bibliografía) oĩvape.
Emyesakã mitãnguérape mba’éichapa peñembosaráita.
Ejerure chupekuéra toñembyaty iñirῦnguéra ndive oñembosarái hag̃ua. Emombe’u
chupekuéra mba’eichaguachagua ñembosaráipa oĩ ha mba’éichapa ñaha’ã. Oiporavo rire
hikuái oha’ãséva (oimérõ oiporavóta), ehechakuaa hendivekuéra umi mba’e peteĩteĩ aty
oikotevẽtava.
Eñepyrῦ eñembosarái mitãnguéra ndive peteĩ ñembosarái térã pe oiporavova’ekue hikuái.
Pelota muerta, tuka’ẽ kañy ha Pasará pasará oha’ãva’erã oñondivepaite.
Nemandu’áke maymavaite aty ndive reñembosaraiva’erãha.

Aníke nderesarái ere hag̃ua mitãnguérape ojehejava’erãha potĩ ha hendaitépe pe tenda

oñemba’apohague.

ESPACIO CREATIVO 3
2
¡Oĩma…ñañembosarái katu vy’apópe!

1.°

Eipepirῦ mitãnguérape ohomi hag̃ua nendive mbo’ehao korapy térã peteĩ tenda oñeñembosarái
porãve hag̃uáme.

2.°

Egueraha proyecto réra: “Saraki popo”, rehaiva’ekue peteĩ kuatia guasu rehe. Emyesakã mbykymi
mba’éichapa ojejapóta.

3.°
Emokyre’ỹ mitãnguérape ovy’a hag̃ua hapichakuéra ndive oñembosaráivo vy’a ha torypópe.

ESPACIO CREATIVO 3
3
2
Amombe’úta ndéve mba’épa jajapókuri

Oha’ãnguévo mitãnguéra, ohechakuaa ikatuha oñembosarái oipuru’ỹre umi juguete hepyete térã
umi tecnológico-va, ha katu, hete ha umi mba’eita oĩva voi ijere térã hekoha rupi, ikatuha
oñeñembosarái vy’apópe.

Jaikuaave hag̃ua
1. Omombarete hekotee.
2. Oñembosaraikuaa hapichakuéra ndive.
3. Oikuaa ikatuha oñembosarái oipuru’ỹre umi juguete ojejoguáva.
4. Ojerovia ijehe.
5. Oipurukuaa reglas de juego.

Para profundizar lo aprendido...

Emokyre’ỹ mitãnguérape tomombe’u ha avei toporandu hogayguápe ko’ã ñembosarái
ñanemba’éva rehe. Avei, toñembosarái py’ỹinte mbo’ehaópe. Ikatu oha’ã (competencia)
hapichakuéra ambue mbo’esyrypegua ndive, térã umi sy ha tuvakuéra toha’ã avei mbo’ehaópe
peteĩ árape.
Aranduka porupyre

Color, A. (2016, agosto 13). ABC Color. https://www.abc.com.py/edicion-

impresa/suplementos/abc-revista/juegos-de-siempre-1508148.html
Paraguay, MEC. (s/f) Guaraní Segunda Lengua. 4.º grado.

Elaborado por: Estefana Acosta Alcorta.

Revisado por: Silvia González.
Asesoras Pedagógicas: María Inés López - Fátima Osorio.
STEAM: Guillermo Samuel Zaracho.
Diagramación: Iván Ortiz.

ESPACIO CREATIVO 3
4
2