TURK STANDARDI TS EN ISO 6892-1 Ocak 2010 TEtIF HAKKI TSF'VE RITTIR: @OBAETIEAMAZ Ics 77,040.10 Metalik malzemeler - Gekme deneyi - béliim 1: Oda sicaklijinda deney metodu (ISO 6892-1:2009) ‘Metallic materials - Tensile testing - Part 1: Method of test at room temperature (1S 6892-1:2009) Matériaux métalliques - Essai de traction - Metallische Werkstoffe - Zugversuch - Tell 1 Partie 1 Profverfahren Méthode d'essai a température ambiante. bei Raumtemperatur (180 6882-1:2009) (ISO 6892-1:2008) EN ISO 6892-1:2009 Standardinin TUrkge Terciimesidir, TURK STANDARDLARI ENSTITUSU Necatibey Caddesi No.112 Bakanliklar/ANKARA prea mi naonnene ons eres vanAr TON cTBAS EDLEMEZ COGALTRAMALIcs 77,040.10 ‘TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1 : 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 Milli Onséz = Bu standard; CEN tarafindan onaylanan ve Ocak 2010 tarihinde TS EN ISO 6882-1:2010 numaralt Turk standard olarak kabul edilen EN ISO 6892-1:2009 standarci esas slmarak, Turk Standardian Enstitiso) Metalufi ihtisas. Grubu rmatifetyle Turkceye tercime ediimis, TSE Teknik Kurlu'nun 28.03.2011 tari toplantsinda kabul edilerek yyayimina karar vermis. - CENICENELEC resmi dilerinde yayinianan dier standard metinler ile ayni haklara sahipti = Bu standardda kullanilan bazi Kelme veleya ifadeler patent haklanna konu olabil. Boyle bir patent hakkinin bellenmesi durumunda TSE sorumi tutulamaz “ TS EN 150 6H9z1 | 2010 wanda, EN ISO 68272000 Sanda We brebr yn ols Amapa Siansardaatyon Kemfealnin (ANOS Mari 17, B-1000 Graze eile acim ‘vipa. Standsdorrin harhang) br gakide ve hethang) Be yoll tO kutanm taller Arps Standerzanyon Keres! (CEN) ve Gye Couns TSE Has UEC a ama giana ST aDAron Hunn aan cl TOE Tana MOS -SEDEN EW KLNUADAN STANDARDINER BOLLMM AMM TEAS EDLEME?. GOGH TAMA[AVRUPA STANDARD! EUROPEAN STANDARD, NORME EUROPEENNE TS EN ISO 6892-1 : 2010.01 EUROPAISCHE NORM EN ISO 6892-1:2008 1€$ 77,040.10 im 1: Oda sicakl Metalik malzemeler - Gekme deneyi - bi nda deney metodu (ISO 6892-1:2009) Metallic materials - Tensile testing - Part 4: Method of test at room temperature Matériaux métaliques - Essai de action - Partie 1 Metalsche Werkstotfe - Zugversuch - Tell 1 ‘Méthode dessai 4 température ambiante Pratverfahren| (450 6892-1:2008) bei Raumtemperatur (150 6892-1:2008) ‘Bu Avrupa standard CEN tarafindan 13 Mart 2009 tarhinde kabul edit CENICENELEC Gyeleri, bu Avrupa Standardina higbir degigikik yapmaksizin ulusal standard stats veren kosulon éngéren CEN/CENELEC Ip TuziQjl'ne uymak zorundadilar. Bu tir ulisal standardiaia git gtincel listeler ve biblyografik aiflar, CEN/CENELEC Yénetim Merkezine veya herhangi bir CENICENELEC tyesine ‘bagvurarak eldeedlebili. Bu Avupa Standard, Og resmi dide (Igizce, Fransizca, Almanca) yayinlanmigtr. Baska herrangi bir die tercimes, CENICENELEC dyesinin sorumulugundadir ve tesini sOrdmleri ile aynt stallde oldugu CEN/CENELEC ‘Yenatim Merkezine big CEN yeleri srasiyla, Almanya, Avusturya, Belgka, Blitegit Kralik, Bulgaristan, Cek Cumhuriyet, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Holanda, Iandallspanya, leveg, lsvigre, Italya, lalanda, Kibns, Letonys, Litvanya, Loksemburg, Macarstan, Malla, Norves, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan'in mil standard kurulusiari. AVRUPA STANDARDIZASYON KOMITES! EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION ‘COMITE EUROPEEN DE NORMALISATION EUROPAISCHES KOMITEE FUR NORMUNG Yonatin Markl: Avenue Mamie 17, 04000 Brusele (2008 CEN Dany genetnds Horan be gtd ve hrhangitr ota klar kl CEN usa sen at Fae area Tanck se TeAS SueRIMGT BnStive Tar Go sot HEN BOER 2008Ics 77,040.10 TORK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2008 igindekiler Sayfa ‘Onséz .. “Unk STANDAROLARININ TELE HakKI TSE ATTIR,GTANDAROIN BU NOSHASININ KULLANIAIZNG TSE TARAFINDAN CGURMAK CELI MIALATI RAY BAG.ELEM SANE TCA SR VERLMISIIR BASILMA TAR: 0808201 TSEDEN IN ALAWAR STANOARON ct Bet UMUMAMAIN TEAS EDEMEZ. COGALTEAMAZles 77,040.10 Onséz TSENISO 6892-1 : 2010-01 EN ISO 6892-1,2008 ‘graeme aren com erm oenay ama eno “TSEDEN dav ALNMADAN STANOARON BiR BOLUMUTAMAM LTIEAS EDLEMEZ, COGALIILAMAZ,ULUSLARARASI Iso STANDARD 6892-1 INTERNATIONAL STANDARD 1.Baskt Metalik malzemeler - Gekme deneyi - boliim 1: Oda sicakliginda deney metodu Metallic materials - Tensile testing - Part 1: Method of test af room temperature Matériaux métalliques - Essai de traction - Partie 1: Metnode d'essai a temperature ambiante Referans Numarast 180 6892-1:2009(E) Etinwarc get wan ar Ba shan xx cay ng TSE TARPHONN :DUEMEZ, GOGALTLAMAZ‘TELIF HAKKI KORUMALI DOKUMAN, ©180 2000 ‘Tom haar! sok. Aksi beliimediige, bu yayinn herhangl bir bend hethangl ble seklde ya da folokopi ve mikrofim nll agapida aaresi verien 1SQtan yazih izin alinmakszin ya da dokimant flap edenin’UkesindeKl ISO tyesnin yar i ‘imazstzneletronk veya mekanik herhang bella gogatlamaz ys da kllaniamaz 150 Teif OF Casa postale 6 CH-1211 Geneva 20 Tol +4322 740 04 11 Fabs +41 2749 0947 posta copyright@ieo.or Wed : wraisa rg {svgrlde boss (© 150.2000 - Tom haan sal, “TORK STANDAROLARIUN TELE Hao SEE ATT. STANDAROIN BL NOS ASIN KULLANIM 2M TSE TARAPIOAN Clim etic staat RAY SA ELEM SAN VE Te ABTA VEARUMGER. taste Taser obee te TSEDEN ZHVALIMWADAN STANDARDIN Get BOLOMOTTANAM LTIBASECLEES Cosel Neates 77,040.10 TSEN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 9802-1.2008 Onséz 180 (Uuslararasi Standardizasyon Kurulusu) ulusal standard kurvluslannin (ISO dke kuruluslan) donya gapinda federasyonudur. Ukislararast Standard hazitama galigmasi geneide ISO teknik komitelen aracihgi ile yapilr. Teknik Komitenin Konusu ile iglenen dyelerin o teknik Komitede temsil ediime hakkt vardir. ISO ite igbitigh Iindeki resmi yada sivl uluslararasi kuruluslar da, galigmalarda yer alabil. ISO, elektoteknik standarsizasyonia iii tam konulannda Uluslararast Elektroteknik Korisyonu (IEC) ie yakin biti inde gals \Ulustararast Standardlar, ISOMEC Direktileri BolUm 2'ye gore yazilmist. ‘Tekrikt komitelerin ana gGrevi, Ubislararasi Standard haziramaktir. Teknik komitelerin kabul etl Tasiak Uvslararaei Standardlar, oylama icin dye Gike Kurulislanna génderiir. Bir Uluslrarasi Slandardin yayinianmasi, oy veren dye ikelerin en az % 7Sinin onayini gerekticr. [Bu dokimanin bazi kisimlarinin patent haklanna Kanu olabilecegine dikkat edimelid. Bayle herhangi bir patent hhakkinin beliarmes! durumunda ISO sorumi tutlamaz 150 6882-1, ISO/TC 164 "Mechanical testing of metals- Metalerin mekanik deneyi” teknik komitesinin SC ‘"Uniaxalteting- Tek eksenl deney” alt komite tarafindan hazrianmisti. Bu birinc’ bask, ISO 6892:19981iptal eder ve yerine gecer 180 6892, ‘metal malzemeler - gekme deneyr" genel baslit adi altnda agagidaki bélomle| ger: [B6ldm 1: Oda sicakliginda deney metody ‘Asada bolimlerhazianma agamasindad alten 2 Yaka staklikta deney metodu Bolan 3:Dughkstcakikta deney metodu ‘Agabidak bom planlanmaktadr ‘Bolum 4: Siw helyumda deney yanteri ek STANOAROLARHIN TEL HAKKGTSEYE ATR, STANDARIN Ss NUSHASAR KUL AN IZH TSE TARAPINDAN Eoiat CeUse DALAT AV eaGELEM SMe Tic AS A ver i eASMa TaRua e082 ‘FeEbeN EN ALAWAOAN STANDAREIN BF BOLUMUTTAMAIIILTISAS EOLEMEZ, COGALTLANAZIcs 7,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 icindekiler Atif yapilan standardlar velveya dokiimaniar.. 3. Terimler ve tarifler..--.---- a 3.4, Olgd uzunlugu.. 3.2. Gévde uzunlugu 3.3 Uzama 3.4 Yazde uzama.. Ektansiyometre dlc uzunlugu. Yazde kesit daralmasi 3.9 Azami yUk.. 3.40 Geritme. 3.11 Kopma 4 5 6 64. Sekil ve boyutlar 6.2 Tipler. 6.3. Deney pargalarinin hazirlanma 7 itk kesit alaninin tayi 8 ik 6lcG uzunlugunun igaretlenmesi 9 Deney cihazinin dogrulugu 40 Deney gartlat cerennn 40.4 Sifir yk noktasinin ayarlanmasi 40.2 Kavrama metodu 40.3 Gerinme hizt kontroline dayali deney hizi (Metot A) 10.4 Gerilme hrzina dayali deney hizi (Metot B)... 40.5 Metot ve hiz segimi 40.6 Secilen deney gartlarinin dokiimante edilmesi 44 Ost akma dayaniminin tayini.... 42. “‘Altakma dayaniminin tayini 43. Deneme dayaniminin tayini, plastik wzama vn 44 Deneme dayaniminin tayini, toplam uzama 45 Kalict deformasyon dayanimint dogrulama metodu. 16 Yuzde akma sinin uzamasinin tayin. 47 Azami yilkte yizde plastik uzama tayin 18 Azami yikte yiizde toplam uzama tayini 49. Kopmadaki yizde toplam uzamanin ta 20. Kopmadan sonraki yzde uzamanin tayini 24 Viizde kanit daralmaninin tayin. 22 Deney raporu 2 jaligin Slgtimest.Ics 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2008 2 ) Bilgisayar kontroll cekme deneyi cihazlanyyla ilgili tavsiyeler . 29 EkB Kalinigi 0,1 mm ile 3 mm arasinda olan saclar, seritler ve yassi mamullerden hazirlanan deney parcast tiple 5 Ek C Gapt veya kalinliji 4 mm’den az olan tel, cubuk ve profiller icin kullanilan deney parcasi tipler.. : E 37 Ek D Kalinigi 3 mm veya daha fazla saclar ve yassi mamullerle kalinligi 4 mm veya daha fazla tel, cubuk ve profiller igin kullanilacak deney parcasi tiple. Ek E Borular igin kullanilacak deney parcal EKA (Bi ayrilma hizi degerlendirmesi Ek G (Bgl igi) Belitimis deger % Sten azsa Kopmadan sonraki yzde uzamanin igulmest EkH (Bilgi icin) ilk 81¢@ uzuntugunun alt béldimlere ayriimasiyla kopmadan sonraki yizde uzamanin élgiilmesi. 45 Ek! (Bilgiigin) Gubuklar, teller, tellik cubuklar gibi uzun mamullerigin boyun olugmadan yiizde plastik uzamanin, Ay taYIMi nnn AT Ek J (Bilgi icin) Sig belirsiziigi tahmini. pene Ek K (Bilglicin) Gekme deneyinin Kesinlgi - Laboratuvarlar arasi programlardan elde ediien sonuclar. baby Kaymaklat accenne 87Ics 77,040.10 TORK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 Giris ISO 6892:1998 hazirlanirken deney hizina iligkin tartigmalar sirasinda, ileride yapilacak revizyonlarda gerinme hizi kontrolundn kullaniimasinin tavsiye edilmesine karar verilmistr ISO 6892‘nin bu bolumande iki deney hizi metodu bulunmaktadir. Birincisi olan Metot A, (hareketli enelerin ayrilma hizi dahil) gerinme hizlarint esas alir, kinci Metot B ise gerilme hizlarint esas alir. Metot A’nin amaci, gerinme hizina duyarlt parametreler tayin edilirken ve deney sonuclarininin belisizligini blgerken deney hizlerinda meydana gelen degisikikleri en aza indirmekti. "TORK STANDAROLARINN TELF HAKK!TSE'YE ATR, STANOARDIN BU NOSHASININ KULLANIMZN TSE TARAFINOAN (GOrannk GEL AUALAT! RAY GAG ELEM SANVE-TEAS'A VERUMTIY GASLMA TARE Ob. 2045 ['SEDEN iN ALINHADAN STANDAROIN BA BOLUMIT@MAM I-TBAS EDHEME2, COGAL TIANA? PB ES OO eeeIcs 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 TIUST ARARASI STANDARD. ISO 6892-1: 2009 (E) Metalik malzemeler - Gekme deneyi - Béliim 1: Oda sicakliginda deney metodu 1 Kapsam Bu standard, metal malzemelerin gekme deneyi metodunu ve oda sicakliginda tayin edltilecek mekanikGzeltlen kapsar Not — Ek A, bilgisayar kontroll deney cihazlan igin tamamlayict tavsiyeleri vermektedir. 2 Atif yapilan standardlar velveya dokiimanlar Bu standardda, tarin beltierek veya belitimeksizin ger standardlara velveya dokimanlara_atf yapilmaktacir Bu atilar metin igersinde uygun yerlerde belimi ve agagida liste halinde verimistr.Tarh belitilon atfiarda daha sonra yapilan tad veya revizyonlar, aif yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapiimasi sart ile uygulanr. Atfyapilan standard veNveya doktimanin tarhinin belrtimemesi Malin lg Standardin en son baskistkullanii 1SO 377, Stee! and steel products — Location and preparation of samples and test pieces for mechanical Testing (Gelik ve gelik mamullen - Mekamk deneyler icin numunelenn ve deney pargalarinin alinmasi ve hazirlanmas)) 180 2566-1, Stee! — Conversion of elongation values — Part 1: Carbon and low alloy steels (Gelikler— Uzama degerlerinin gevrimi - Bolam 1: Karbonlu ve az alasimlt celikier) ISO 2566-2, Stee! — Conversion of elongation values — Part 2: Austenitic steels (Gelikler - Uzama degerlerinin gevrimi - Bolum 2: Ostenitik gelikler) ISO 7500-1, Metallic materials — Verification of static uniaxial testing machines — Part 1 Tension/compression testing machines — Venfication and calibration of the force-measuring system (Metal maleenwler — Tek eksenli stati Ueney makinalanon dagrutaninas: ~ BOlim 1. Gekimebasina Ueney ‘makinatani ~ Kuvvet élgme sisteminin dogrulanmas: ve kalibrasyonu) ISO 9513, Metallic materials — Calibration of extensometers used in uniaxial testing (Metalik malzemeler- Tek eksenii deneylerde kullanifan ekstensometrenin kalibrasyonu) 3 Terimler ve tarifler Bu standardin amaclan bakimindan agagidaki terimler ve tarifler gegerlidr. 3.1 Olgi uzunlugu L Deney pargasinin, deney sirasinda herhangi bir anda Uzerinde uzama dlgtimi yapiian paralel kisminin uzunlugu {ISOMTR 25679:2005 3.4.4 ik dled uzuntugu bo Deneye baslamadan énceki él¢U uzunlugu (Madde 3.1) igaretleri arasindaki mesafe Not - ISO/TR 25679:2005"ten uyarlanmistir. 3.1.2 Kopmadan sonraki son di¢d uzunlugu Kirilmadan sonraki son él uzunlugu uuIcs 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 [ISO/TR 26670:2008!9), 3.6.1 Yiizde uzama “gerinme” Ektansiyometre élcli uzunlugu (Madde 3.5) L.'deki yOzde olarak ifade edilen uzama 3.6.2 Yiizde kalict uzama Belirilmig yukon deney pargasi Uzerinden kaldinimasindan sonra olgulen ve ektansiyometre él¢G uzunlugu (Madde 3.5) Lnin yozdesi olarak ifade edilen ektansiyometre 6leU uzunlugundaki artis lISOMTR 25678-20050) 3.6.3 Yiizde akma sinini uzamasi Ae ‘SUreksiz akan malzemelerde, ektansiyometre digit uzunlugu (Madde 3.5) L.'nin yUzdesi olarak ifade eilen, akmanin basladigi nokta ile homojen caligma sertlesmesinin basladigi nokta arasindaki uzama Not ISO/TR 25679:2005!"ten uyarlanmistr. Bk. Sekil 7, 3.6.4 Azami yiikte yiizde toplam uzama Aes Uygulanan azami yOkte ektansiyometre digit uzunlugu (Madde 3.5) L,'nin yOzdesi olarak ifade edilen toplam uzama (ekstansiyometre ile dlciilen elastik uzama + plastik uzama) Bk. Sekil 1 3.6.5 Azami yiikte yiizde plastik uzama Uguanan azar yoke ektansiyometre dled uzunlugu (Madde 2.5) Linn yuzdesi olarak fade eden plastik uzama Bk. Sekil 1 sas Kopmada yiizde toplam uzama Kopma anindaki, ektansiyometre dlcil uzunlugu (Madde 3.5) L,'nin yizdesi olarak ifade edilen toplam uzama (ekstansiyometre ile dlcilen elastik uzama + plastik uzama) Bk, Sekil 1 3.7 Deney hizt 3.7.4 Gerinme hizt 4 Bir ektansiyometre ile dlgulen, birim zamandaki, ektansiyometre digi uzunlugu (Madde 3.5) L.'deki gerinme artist Not - Bk. Madde 3.5 3.7.2. Gévde uzunlugu boyunca tahmin e 4, Kavrama cenelerinin aynima hizi (Madde 3.7.3) ve deney pargasinin gdvde uzunlugu temelinde, eney parcasinin govde uzunlugu (Madde 3.2), L., boyunca birm zamandakl gerinme degen! arigt n gerinme hiz 3.7.3 Hareketli cenelerin ayrilma hiziIcs 77,040.10 TORK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009_ Oda sicakliginda, kopmadan sonra, iki parca eksenleri ayn! dogru Ozerinde olacak gekilde dikkatle yeniden bir araya getiriidikten sonra olgilen digi uzunlugu (Madde 3.1) isaretieri aracindaki mecafo Not - ISO/TR 25679:2005I%"ten uyarlanmistir. 3.2. Gdvde uzunlugu u Deney parcasinin kesiti daralmis kisminin uzunlugu UISO/TR 25678:2005") Not— Islenmemig deney pargalarnnda “gévde uzunlugu" kavraminin yerini “kavrama noktalan arasindaki mesafe" kavram! ali. 3.3. Uzama Deney sirasindaki hethang! bir anda ilk cdl uzunlugjundaki (Madde 3.1.1) artis Not - ISO/TR 25679:2005!*en uyarlanmistir 3.4 Yiizde uzama lik 8tgd uzuntugunun (Madde 3.1.1) yzdesi olarak ifade edilen uzama [ISO/TR 25679:2005"] 3.4.1 Yiizde kalict uzama Bir doney parcas! Ozerindoki bolitimip kuvvetin kaldiimasindan sonra ik 6lgl uzunlugu Leda ik &l¢a ‘uzunlugu'nun (Madde 3.1.1) yOzdesi olarak ifade edilen artis {ISO/TR 25679:2005) 3.4.2. Kopmadan sonral A ll i¢0 uzuntugu Loin yazdesi olarak fade eden, kopmadan sonraki bled uzunlugunun Kalic uzamas, (be izde uzama [ISO/TR 25679:2005", Not Orantit deney parcalarinda ik bled uzunlugu 5,65y'S, ‘a esit degilse (burada Sik kesitalanidr), A sembolanan yanina kullanilan oranti katsayis! alt indis olarak eklenir. Omedgin, Ay.3 ibaresi, Ag. = 11.380 Olea uzunlugunun uzama yuzdesiniifade eder Orantisiz. deney pargalarinda (bk. Ek 8) A semboll, alt indis olarak yanina yazilan mm cinsinden ilk Clgt wzunluguyla tamamlanir. Omegin, Asonn ibaresi, 80 mm uzunlugundaki bir Le 6lgme uzunlugunun uzama yiizdesini ifade eder, 3.5 Ektansiyometre digi uzunlugu ie Uzamanin bir ektansiyometre ile dlgulmesinde kullanilan ik ektansiyometre dle uzunlugu Not 1 - ISO/TR 25679:2005"ten uyarlanmistir. Not 2.~ Aka dayanim ve kopmadaki kalc! gerime parametrelerinn Slgimd igin Le mOmktn oldugunca deney parcasinin govde uzunlugunu kapsamalicr. Ideal olarak, en kugok L 0,50 Lden buyak, ancak yaklasik 0,9 L'den Kuck olmalcir. Bu, deney pargasinda meydana gelen baton akma claylarint ektansivometrenin tespit etmesini saglar. Bundan baska, azami kuvvette veya azar kuvvete ulagilciktan sonra parametrelern diculmesi ign L, yakiagik olarak La eit olmatair 3.6 Uzama (ektansometreyle diciilen) Deneyin herhangi bir aninda olgtlen ektansiyometre Big uzunlugundaki (L,) ailiy 15658 =5@Sohr 2les 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 - EN ISO 6892-1:2009 Hareketli cenelerin birim zamandaki yer dedistitme miktart A Gerilme hizt ke Birim zamandaki gerilme artist Not - Gerilme hizi sadece deneyin elastik kisminda kullanilmalidir (Metot 8), 3.8 Yiizde kesit daralmasi Zz Deney sirasinda meydana gelen ve ilk kesit alan! S,'nun yuzdesi olarak ifade edilen azami kesit alant degisikligh (S.—5.) 3.9 Azami yiik Not Sureksiz akma gisteren, ancak caligma sertlegmesine ugramayan malzemelerigin F, bu standardda tarif ‘edilmemistir [bk. Sekil 8c) Dipnot} 3.9.4 Azami yiik Fe (Sureksiz akma gstermeyen malzemeler igin) azami yok, deney sirasinda deney pargasinin dayandigi azami ‘yoktar. 3.9.2 Azamiyiik Fn (Sureksiz akma gdsteren malzemeler icin) azami yOk, deney sirasinda, caligma sertlesmesinin baslamasindan sonra deney pargasinin dayandig azami yuktur. Not ~ Bk. Sekil a) ve b). 3.10 Geriime Deneyin herhangi bir aninda, yokon deney parcasinin ik kesit alant S,'ya orant Not 4 ~ ISO/TR 25679:2005!"ten uyarlanmistir. Not 2 ~ Bu standardda gerlmeye yapilan baton atilar mohendislk gerimeyesive ilgili. Not 3 Bu standardda bu noktadan itivaren "yak" ve “gerilme" veya “uzama’, " yuzde uzama’ ve “gerinme” ifadeleri cesiti vesilelere (gekillerin eksenlerini tanimlarken veya cesiti 6zelikleri aciklamak icin) sirasiyia, kullaniimistir. Bununla birikte, bir eGri Uzerindeki iyi tanimlanmis bir noktanin genel tanimt icin “yak" le “gerilme” veya "uzama’,"yizde uzama’ ile "gerinme" ifadeler bibirinin yerine kullamilabilrifadelerdir. 3.40.1 Gekme dayanimi Ro ‘Azam yuk, Fre karsilk gelen gerilme [IsorTR 25679:2005"), 3.10.2 Akma dayanimt Metalik malzemede bir akma goruldagande, deney esnasinda kuvvette herhangi bir artis olmaksizin plastik deformasyona ulasilan noktaya karsilik gelen gerilme Not -ISO/TR 25679:2005"ten uyarlanmistr 3.10.24 fist akma dayanimnt Rat Yoktel ilk dugugan gorblmesinden onceki azami gerilme (Madde 3.10) degeri {TSE'DIEN IN BLINMADAN STANDARDIN BIR BOL UMUTAMARM ILTIBAS EDEMEZ, COGALTILAMAZ.Ics 77,040.10 TORK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2008 « « 3 ¢ ee ° : ° ° « 3 cs 0 ° ©) Ozel gerilme-yazde uzama davranist durumu * Aciklama e Yorde uzama R— Gerlme Rex Ust akma dayanimt Ry Gekme dayanum: Bu davranig! gosteren malzemeler igin bu standarda gore bir gekme dayanimi tarif edilmemisti. Gerekliyse,ilgil taraflar arasinda 6zel anlagmalar yapilabil Sel 8—Gekme dayanimt Ry, icin cesit gerilme-uzama e&risitipleri 23Ics 77,040.10 TORK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 “w we & 3 2 107} 10° 103+ 10? 10*+ 10°F 1 ' | ' | | ph bt | wh | Lot ia a ear ‘ Rou ar me ROR Awa, R R, R Ala ¥ a) Metot A b) Metot 8 Acikama e. Gerinme hi R Gerilme hizi tGekme deneyi zaman fereyisi {Hareket gene Kontrol soree ‘ke Ekfansiyometre Kontrol suresi veya hareketi gene Kontrol soresi Le _Ustelenmis parameter tayin gn zaman aad (astk vran)(parametlenn anlamlan ign bk. Gizelge 1) 4 Eisteenmisparametrelerin tayni icin zaman araigi (genelikle kopmaya Kader) (parametelein buns o Not — 24 anlamlariigin bk. Cizelge 1) be eee’ Parametrlern tayini igin zaman aralgi(plastk davranig) (parametrelerin anlamlan iin bk. Gizelge 1) Asalik 1: = 0,000 07 s*, + % 20'ik gérecelitoleransla Aralik 2 = 0,000 25 5, + % 20'ik goreceli toleransla Aralik 3: = 0,002 s*, + % 20'ik gérecelitoleransla Aralik 4 = 0,006 7 5%, 4 % 2otik gorecell toleransla (0,4 min “1, + % 20k gdreceli toleransla) Tavsiye edilen Coe nose aderinme hizin Slgemiyor ya da kontrol edemiyorsa, dosak hiziara genisetiimisaralk (bk. Madde 10,4.2.5) Metot B igin elas araliktaki gerinme hizi 210 000 MPa‘hk bir Young modila (elk) kullanilarak hesaplani Sekil 8 - Cekme deneyi strasinda kullanilacak gerinme hizlarinin agiklamast, Rat, Ret: Ros Ris Rn Aa Aci A, Arve Z tayin edilyorsa SURI RMEOL ABI TELE HARK TSE AIT. STANDARD BU NOSHASINN KLAN ZN TSE TARAFINDAW GUIMN CELICMALATI RAY GAG ELEM Sanl VE HC AS"A VERLMSTR Seca ae PAO a TSEDEN ZN ALINWADAN STANDAROIN B® BOLLMI/TAMAN Lireae Cbs Ce OeIcs 77,040.10 TORK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 Actklama © Gerinme hizi ®& Geriime hizt Ani gerinme hizi artisindan kaynaklanan sahte deger Gerinme hizt ansizin yakseldiginde gerime-gerinme davranist Not — Parametrelerin tarfler igi bk. Gizelge 1 Sekil 10 — Gerilme-gerinme egrisinde kabul edilemez sureksizligin agiklamasi So ao 1 ; b. | | js t : Ly ~ 7 Lu a b) Deneyden sonra Aciklama 2 Yasstbir deney pargasinin ik kalinligh veya bir borunun ik et kalinigt Yass! bir deney pargasinin ilk gévde genisligi Govde uzunlugu fk otg0 uzunlugu Deney parcasinin toplam uzunlugu Kopmadan sonraki son dled uzunlugu Gevdenin ik kesit alant Kavranman ugar -grrees, Not — Deney narcasi kafalannin gekillri sadece yol yosterme amagh vermis 25 Or stanDAROLA Gursank GE at TEL HANI TSEYE ATT STANDAROWN BU NUSHASININ KULLANII2M TSE TAAANDAN AY BAG ELEM SAnLVE TLIAS'A Vera Met EASLiN Paboe eoe iN ALINMADAN STANDARDIN SR EOL OMT AN LTRS CO ete ReeIs 7,040.10 TORK STANDARD! Sekil 11 ~ Dikdrigen kesitl, makinede islenmig deney pargalan (bk. Ek 8 ve Ek d) YY “YY, “} | GY | G// | Aciklama Lek ga uzuntugu S, lik kesit alant Sekil 12— Makinede islenmemis bir kisim igeren deney pargalan (bk Ek °) 26 TURG ST MOaecu atin Tei Hated TSEE NTR SYANDAROW EME, GOCALTICANS TS EN ISO 6892-1: 2010.01 EN ISO 6892-1:2009Ics 77,040.10 TURK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2008 b) Deneyden sonra Aciklama Je Yuvarlak kesit bir deney parcasinin ik gbvde gap! Le Gévde uzunlugu Lek Iga uzunlugu Ly Deney parcasinin toplam uzunlugu L, -Kopmadan sonraki son dled uzunlugu 5 — Gdvdenin ik kesit alant 8, Kopmadan sonraki en kigik kesit alani Not —Deney parcast kafalarinin gekilleri sadece yol gésterme amacli verilmistt. ‘Sekil 13 — Yuvarlak kesit, makinede iglenmig deney parcalan (bk. Ek D) Sk Sanne casa a ra ee 2Ics 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 | a) Deneyden ance b) Deneyden sonra Agiklama a) Borunun ik et kalinist 1D, Borunun ik aig capt 1k gd uzunlugu (2 Deney pargasinin toplam uzunlugu L, —_Kopmadan sonraki son éla uzunlugu S,_ Gévdenin ik kesit alani S._ Kopmadan sonraki en kicUk kesit alant 1 Kavranmis uclar Not ~ Deney parcasi kafalarinin gekilleri sadece yol gbsterme amaglt verilmistr. ‘Sekil 14 ~ Bir boy boru igeren deney parcalan (bk. Ek E) 28 “TORK STANOAROLARININ TEL HAKK TSEYE ATR STANDARD BU NUSHASIUNKULLAMIM2N6TSE-TARAFINDAN Uravak Grr ALAN SAY EAGELEM SANE Te AS A VERAMSTIL EASA TARE 08092075Ics 77,040.10 ‘TORK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01, EN ISO 6892-1:2008 a) Deneyden énce Su b) Deneyden sonra Agiklama Borunun ik et kalinligi Borudan uzunlamasina alinmis geridin ik ortalama genisligi (Govde uzunlugu lik 6ig0 uzunlugu Deney parcasinin toplam uzunlugu Kopmadan sonraki son dled uzunludu Govdenin ik kesit alant Kopmadan sonraki en kick kesit alant EO ree oe. 1 Kavranan uglar Not ~ Deney parcasi kafalarinin gekilleri sadece yol gosterme amagli verilmistr. ‘Sekil 15 ~ Bir borudan kesilmis deney parcast (bk. Ek E) 23 | “TG STAMDARDLARIN TEL HAG TSE-YE ATR STANOARDIN BU NUSHASININ KLLLAMIIZN TSE TARAFINOAN (GUranik GEL AL ATI RAY GAG ELEM SAN Ve TA SA VERA MIST#C EAGH MA TAPE C803 2015, "TSEDEN Lh ALINHADAN STANOAROIN BF BOLOMO/TAMEM TEAS EDLEMED, GOGAT AMA?Ios 77:040.10 TORK STANDARD! TS EN 180 6892-1: 2010-01 _ EN 1S0 6892-1:2008 EkA (Bilgi i¢in) Bilgisayar kontrollii cekme deneyi cihazlariyla ilgili tavsiyeler AA Genel Bu ek, bigisayar kontrola bir gekme deneyi cinazi kullanarak mekanik dzeliklerin tayin! hususuada Neve cece igen Ozelikle, yaziim programian ve deney garlarinda dikkate alinmast gereken tavsiyeler kapsar. Bu tavsiyeler tasarmla, cihazda kullanilacak yazilila, yazilmin geger kiinmasivia ve gekne deneyinin yapilis sartariyla ilgili. A2_ Terimler ve tarifler Bu ekin amaglan bakimindan agagidki tarf gegerir. A.24 Bilgisayar kontrollii gekme deneyi cihaz! Deneyin kentroluntn, izlenmesinin, olomeletin ve ver islenmesinin bir bigisayarla yapisi chaz 3 Gekme deneyi cihaz A341 Tasarim Ginaz, yaziim tarafindan iglenmemig analog sinyaller veren ciktlar saglayacak, gekie tasarim|an7 isi Bowie ckilar tem edimezse, chazin imalacis! ham dijtal verieri ve bu verlerin nasil alp, yaziirn Caeindan nasil islendigine ilgkin bilgi vermelidir. Yok, uzama, hareketi genelerin ayrima fiz), zaman Ye ray argas\ boyutiarina ilgkin venler temel SI birmleri cinsinden verimeldr. Uyaun ver dosyalariin formatina ligkin bir 6mek Sekil A.1'de verilmistir. Ye STANDARDLARINNY TELE AKIO TSEYE ATR. STANDARDIN UN Ginna Cote unt aT RAVEAG ELEM SANVE TEAS A VEPILMST ‘amas enonIc 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1; 2010-01 EN ISO 6892-1:2008 ‘TSpecimen geometry” :"Elat” - =n oe Seton Seon geo tol ‘< See Berean SITES sone 7 RE eer omens it 8 ea a Se 13982 3879: 40640: 628 0049/0.000%0: 38668 F49-90538:3 7 Agiklama A Baglik B _Deney parametreleri ve numune boyutlar! Cc Veriler ‘Sekil A.1 ~ Uygun veri dosyalarinin formatina iliskin mek A32 Veri alma sikligt Olgme kanallaninin her birinin frekans bant genigligi ve veri alma sikligt éloulecek malzeme dzelilerini kaydetmek igin yeterince yaksek olmalidr. Omedin, Rwy elde etmek Uzere, asgari numune alma sikligini (Gon) 8 cinsinden tayin etmek icin Esitik (1) kullanabilr. x100 (at) fae fenaz ‘eH Burada: @ | Gerinme hizi, s*; E Elastikik modala, MP3; 31 URMILA AT AY BAG ELEM SANE HC ‘AVERLMISTIR BASILMA TARIHK 08.09.2015Ics 7,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 _ EN ISO 6892-1:2009 Rey Ust akma dayanimi, MPa; q) Deney cihazimin gbreceli kuvvet dlgme Uugrukigusnun tralasi (ISO 7500-1'e gore), dir, Esitik (A.1)'de Rey’nin segimi, onun deney sirasinda gesici bir dzellige karsiik geliyor olmasi gergeginden kaynaklanir. Deneye tabi tutulan malzeme akma gostermiyorsa deneme dayanimi Ryo2 kullanilmalidi. Gerekli asgari numune alma sikligi bu durumda yaya indiilebilr Metot B (geriime hizini esas alan) kullaniiyorsa, asgari numune alma sikligi Esitik (A2) kullanilarak hesaplanmaliar. & fenaz =~ — x 100 (a2) Rent Burada, & saniyede megapascal cinsinden genime hiziar A4 Mekal 6zelliklerin tayini AAA Genel Cihazin yazilim programt ile igili agagidaki garilar dikkate alinmalidir A4.2 Ust akma dayanimi Ray (Madde 3.10.2.1) yakun en azindan % 0,5 azalmasindan ve ardindan % 0,05'ten az olmayan bir gerinme araliginda daha onceki azami yOki agmadigi bolgeden Onceki en yUksek yuk degerine karsilik gelen gerilme olarak kabul edi. 4.3 Plastik uzamadaki deneme dayanimt ve toplam uzamadaki deneme dayanimi Ry (Madde 3.10.3) ve R; (Madde 3.10.4) eGri dzerindeki komsu noktalar arasinda enterpolasyon yapilarak tayin edilebilir. AAA Azami yiikteki yiizde toplam uzama ‘Ag (bk. Madde 3.6.4 ve Sekil 1) akma olayindan sonra gerilme-gerinme egrisinin en yoksek degerine karsilik gelen toplam uzama olarak kabul ediimeliir AAS Azami yiikteki yiizde plastik uzama R, (bk. Madde 3.6.5 ve Sekil 1) akma olayindan sonra gerilme-gerinme efirisinin en yitksek defjerine kargihk ¢gelen plastik uzama olarak kabul edilmelidir. Bazi malzemeler igin, cok terimli regresyon tavsiye edilen durumda gerilme-gerinme egjisinin yumusatilmast gereklidit. Yumugatma araligi sonug Ozerinde etki olabilir. Yumugatilmis eri, orijnal gerilme-gerinme efrisinin ilgili kismint makul bir sekilde temsil etmelidi. AA& Kopmadaki yiizde uzama ‘A.4.6.1 A, Sekil A.2'deki kopma tarifine bagvurularak tayin edi Kopmanin, art arda gelen iki nokta arasindaki yok azaldidinda mevdana geldidi kabul edie 4) _Daha dnceki iki noktanin degerieri arasindaki fark, bes defadan fazla azami gekme dayaniminin % 2'sinden fazla dass gésterdiginde; bb) Azami gekme dayaniminin % 2’sinden daha diigok oldugunda. Deney pargasinin kopiugunu anlamanin bir baska uygun yolu deney parcasindan gegen geriimin veya elektrik akiminin izlenmesidir. Akimin kesilmesinden hemen Once élgulen degerler kopma deGerleri olarak alin. 32Ics 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009_ AF ns Fug Agiklama aor Fe Azari yok Frey Olgme noktast n¢deki yok AF nna Olgme noktast n ile n-t arasindaki yak farkt AF yin Olgme noktasi n+ ile n arasindaki yik tarks t Zaman 1 Kopma © Verinoktast Kopma kriter! [oFavtn| 5 [OFan) velveya Fat <02F m Sekil A.2 — Deney parcasininin kopmasinin tari ign grafiksel gésterim 4.6.2 Ektansiyometre kullaniirken ve kopma meydana gelinceye kadar uzama digildrse, degerlendirme ‘Sekil A.2'deki 1 noktasinda yaptlr AA6.3. Ektansiyometre kaldinlir velveya uzama élgumi kopma olmadan énce ancak azami yk Fy’ den sonra kesintiye ugrarea, ektansiyometrenin kaldirimaciyla kopma aracindaki lave uzamanin tayini igin hhareketl cenelerin aynima hizinin kullaniimasi kabul edilebli. Kullanilan metot dogrulanabilmelidir. AAT EGri egiminin elastik aralikta dlgtilmesi Bilinmeyen dzelikteki deney parcalari icin gecerli olabilmesi igin, kullanilan metot, gerilme siniri mamul standardinda tanimlanmig veya deneyin taraflari arasinda anlasmayla belirenmig olmadikca onceden belidenmis bir geriime sinirina dayanmamalidr Degigken egimli bolum hesaplamalarinin dayandigi metotlar en elverisli metotlardir. Parametreler sunlardir 2) Degisken bolomdn uzunlugu (kullanilan noktalarin sayis!); bh) Egcinin edimini tayin etmek icin reterans olarak segilan ogi Elastik aralikta egrinin egimi agagidaki gartiar yerine getirildiginde araligin ortalama egimine karsilk gelir: 3Ics 77,040.10 TURK STANDARDI TS EN ISO 6892-1; 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 | ©) Degisken bolUmin egimi sabitir 9) Segilen aralik temsil riteliktedir Fear neaikarda, elastic aralikta Ginn eGimini temsil etmeyen degereri segimesini intimal dg! brrakmak gin ilgili aralk siniriarin kullanicinin segmesi tavsiye edi. Bumetoda ve diger kabul edieblr metotlara yaplanatiar (5), [17 18}, [19] nolu referansarda verist. Feoa'nin degerlendirimesi icin tavsiye edilen elastic cizginin egimini tayin metodu (Referans [20)) = Dogrusal araligin dagrusal regresyonu; ~All limit: Reqa'nin - % 10% = Ust limit: Rypa'nin - % S0'si; ~ Frag in daha Kesin ver elde etmek iin, elastkcizgi Kontrol edimeli ve gerekirse daha baska limiterle yeniden hesaplanmalidir. AS | Gekme ézelliklerinin tayini icin yazilimin onaylanmast Seat malzeme Ozelikeinitayin etmek icin deney sisteminde kullanlan metolarin etkinligi analog veya SRYSST verte, kulanlarak yaplan cizilerden incelemefnesaplama vyoluya. geleneksel Bi scklde tage Fakscticen earn ,karslagtisimasiyia Konirel edlebir. Dogrudan chaz transdlserlernden’ wera Yikselicierinden elde edilen verier frekans bant geri, veri alma ‘sig! ve belirisigy ox ariaee bilgisayarla hesaplanan sonuclarda kullanlaniara esi bir chaz kullailarak toplanmalt ve elon vei, Penns Delrtenen degerle ayni deney pargasi azerinde manuel olarak tayin edilen deder arasindaki fark Hicanse bigisayarla flemenin dogruluguna gOveniebili. Bu farlarin kabul edlebliigin! depererainn Not Bu islem, sadece cihazin belt bir deney parcas!bicim, malzeme ve deney sarlan icin malzeme Gzelkteini buldugunu dogrular. Deneye tabi tutulan malzemenin dzellklerinin dagru ya da amoen ‘uygun oldugu hususunda given saglamaz. Gaske metolar, cmegin kabul edilebilr bir gavenilirik seviyesiyle bilinen bir malzemeden elde ediien sreeen sbolirlenmis bir dizi veri dahil edilyorsa, bunlar yukarida s6z edilen ve Gizclge Ade sere gartlart kergilamalidt Not2— ABinin destekledii TENSTAND projesinin (GBRD-CT-2000-00412) bir pargasi olarak, yazlimin Rel ren nda Kullanlabilecek zerinde anlagmaya vanimis cekme Ozoligi deGerlerl vaglayen Bana een, Soevalan Oretimst. (Bunlarhitp/twww.npl co ukfenstand (2008-07-28) de mowsuttr] Daha fazia ayninti Referans [21] ve Referans [22]'de verimistr.Ics 77,040.10 Gizelge A.1 — Bilgisayaria ve manuel olarak elde edilen sonuclar arasindaki kabul edilebilir azami farktar ‘TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 Parametre & ie Goreceli® Multiak © Géreceli* Mutlak © R, 5% 05 2MPa S% 0,36 2MPa Rr SOS 2MPa 5%0,35 2MPa R S%1 4 MPa 5% 0.35 2MPa Ray 2% O05 2MPa 5% 0,35 2MPa Ra. =%05 2MPa 5% 0,35 2MPa A = S%2 = S%2 Burada; D, Bir deney parcast igin manuel degerendirme H, ile bilgisayar degerlendirmesi R,, arasindaki farktr (O,= Hy R). 11 Bir deney numunesinden alinan benzer deney parcalarinin sayisi (2 5) Dikkate alinmasi gereken goreceli ve mutlak dederlerin en yuksedi [GORMAK CELI IMALATI RAY BAG. VE ATR. STANDAROAN BU NOSHASININHULLANIMi2NITSE TARAEINDAN FA SAN VE T/A VERLMETR,BAGILMR TAR 080820 DIN Bi BOL MANN LTGAS EOL EME, COGALTIEANAS 38ICS 77,040.10 TORK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 EkB Kalinhig1 0,1 mm ile 3 mm arasinda olan saclar, seritler ve yasst mamullerden hazirlanan deney parcas! tipleri Not — Kalinlgi 0,5 mm’ den az olan Grinler igin ézel onlemler gerekebil. BDeney parcasinin gekli Genellikle, deney parcasinin kavrama uglarinin uzunlugu govde uzunlugundan daha buyoktor. Gévde {unlugu, L., uelara yarieapi en az 20 mm olan gegis Kavisleriyle baglanmalidir. Bu uglarin genigligh 21.2 be olmalidir(huirada b, ile genighltir) Anlasmayla, deney parcast paralel kenarit bir seritten ibaret olabilir (paralel kenarli deney paras Genisligi 20 mm veya daha kugak olan numunelerde, deney pareasinin genisligi mamulle ayn olabili. B.2_Deney pargasinin boyutlant ‘Uc farkli orantisiz deney parcasi geometrisi yaygin bir gekilde kullanilir (bk. Cizelge B.1). Govde uzunlugu L, + b,/2'den kuigik olmamalidir. ‘Anlagmaziik durumunda, malzeme yetersiz olmadikga, L, + 2b, uzunlugu kullaniimalidr. Genisigi 20 mminin altinda olan paralel_kenari deney pargalarinda, mamul standardinda belitimemisse, ik 6lga uzunlugu L., 50 mm olmalidir. Bu tip deney pargalarinda kavrama uclart arasindaki mesafe L,+3b,'ya esit olmaliair. Her deney pargasinin boyutlan oleularken Gizelge B.2'de verilen gel ‘oleranslart uygulanr. Perey pargasinin gerisliginin mamul genisligine esit oldugu durumlarda, ik kesit alan! S,, deney Pargasinin éledlen boyutlant esas alinarak hesaplanmalidir. Deney parcasinin genislifini deney sirasinda blemekten kacinmak icin, isleme toleranslart ve gekil toleranslan Cizelge B.2'de Verilen degeriere uymak gartiyla, anma genislii Kellarsfabi Gizelge B.1 - Deney pargalarinin boyutlart Olgaler mm'dir Deney “7 Genigik | _lkalga Gévde uzunlugu Paralel Kenarli deney pargasinin i uzunlugu G Pargalan icin kavrama tipi J e Asgari_| Tavsiye edilen | _uclari arasindaki mesafe 1 Set 50 57 75 a7 2 20#4 80 90 120 140, 3 251 50 60* = Tanimlanmami Sonule 3 deney pareasinin Lib. ve! Jb, oranlan Tip 1 vo Tip Zin oranlanna yore cok dugURU Sonug olarak, bu deney parcasiyle élgulen ézelikler, ozelikle kopmadan sonraki uzama (nutlak deger datilim arali)) der tip deney parcalariyla 6lgdlenlerden farkit olacaktir Gizelge B.2~ Deney pargalarinin genislk toleranslant Olgoer mm'dir. Deney parcasinin anma genigligi isleme toleransi * jekil toleransi > 125 £.0,05 0,08 20. £0.10 O12 | 25 20,10 0,12. » ee teletansar. eGer ik Kesit alanr S,nun anma de§er, Kesit alam Sigbimeksizin hesaba Gani edilecekse uygulanablir. 2 ome eney Pareas! gOvde uzunlugu Lenin tamami boyunca alinan geniglk dlgimlerindeki azami sapma. 36 ‘GORMAK CELIKIMALATIRAY GAG.ELEM SAN VE TICAS'A VENUMSTIG Saat ae peer EAIcs 77,040.10 TURK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 B.3_ Deney parcalannin hazirlanmast Deney pargalan, metalin ézallikierini ctkilemeyecek gekilde Hhacirlaninalit. Deney pargas! hazirianirken kesmeden veya presiemeden dolay! meydana gelen sertlesmig bolgeleriglenmek surety giderilmelidir Bu deney pargalan agiriki olarak sac veya seritten hazirlanir. Momkanse, haddelenen yizey muhafaza edilmelii. Not- Bu deney parcalarinin zimbalanarak hazirlanmasi malzeme ozeliklerinde, ézelikle de (calisma sertlegmesi nedeniyle) akma/deneme dayaniminda Onemili degisiklklere yol agar. Yoksek calisma sertlegmesi gOsteren malzemeler genelikle frezelenerek, taslanarak, vb. hazirlanmalidi. Gok ince malzemelerde, esit geniglikte seriler kesilmeli ve kesilen geritler aralarina kesme yagina Kars! dayanikit kagitlar Konarak bir demat halinde toplanmaliair. Ince gerit demetleri son boyutlarine igtunrieden ‘once, her iki tarafina daha kalin birer gerit Konarak bir araya toplanmalidir Gizelge B.2'de verilen tolerans, émegin 12,5 mm anma geniglgi igin + 0,05 mm, ik kesit alan, S,'nun anma degen, kesit bigdimeksizin hesaba dahil edilecekse, hicbir deney parcasinin genigliginin agagida verilen iki degerin disinda olamayacag} anlamina geli. 12.5 mm + 0,05 mm 12,55 mm 42.5 mm ~ 0,05 mm = 12,45 mm B.A ilk kesit alaninin tay’ S,, deney pargasinin boyut 6igdmieriyle hesaplanmalidr Kesit alaninin tayinindeki hata # % 2'den gok olmamalidir. Bu hata esas olarak deney pargasinin kalinliginin hatalt dlgolmesinden meydana geimektedir. Genislik lgmindeki hata + % 2'den gok olmamalidi. Olgme belsizigi dustk olan deney sonuclant elde etmek icin, ik kesit alanimin + % 1 veya daha iyi bit ogrulukla tayin ediimesi tavsiye edi. Ince malzemeler gin ozel Gleam teknikler gerekebilir. 37 MAK CH KAILA TAY EAGIMEM EM YE TE ASA VERS STR GASAIER TARISLOSSREAS TOICs 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 EkC Gap! veya kalinligi 4 mm’den az olan tel, cubuk ve profiller igin kullanilan deney parcasi tipleri C1. Deney parcasinin sek' Deney parcast, genelikle, mamulin iglenmemis bir bolUmunden ibarettr (bk. Sekil 12) C.2_Deney parcasinin boyutlart Ii dlgGi uzunlugu 200 mm +2 mm vaya 100 mm + 1 mm olarak alinmalidir. Deney cihazinin kavrama eneleri arasindaki mesafe L, +20 mm'den hichir sekilde kagik olmamak Uzere Ly* 3b, olmalidir. Kopmadan sonraki yizde uzama tayin edilmeyecekse, kavrama geneleri arasinda en az 50 mmilk bir mesafe kullanihr €.3. Deney parcalarinin hazirlanmast Mamul rulohalinde teslim edilmigse, onu dogrultmak icin gereken zen gésterilmelii C4 ilk kesit alaninin hesaplanmast S, +% 1 dogrulukla hesaplanmalidir. Dairesel kesit alanl mamullerde, ilk kesit alani, birbirine dik iki yonde yapilan olgumlerin aritmetik ortalamasindan hesaplani. ik igo uzunlugu Sz, bilinen uzunluktaki bir deney parcasinin Kitlesinden ve yogunlugundan Esitik (C.1) kullantlarak hesaplanabilir ;o00m ly ured; So = (ct) m Deney parcasinin katles, 9; LL, Deney pargasinintoplam uzunlugu, mm; 1p Deney parcas! malzemesinin yodunludu, glom® ur. “Uk STANDAROL ARNE TELIF Hak TSE-E ATT, STANDARDINBU NOSHASININ KULLANIM 2 TSE TARAFIDAN GUavak Gecic ta aT WA BAG ELEM SANE HCASsA vesunlse BASIAMA TAR 68062075 TSEDEN Ei AUNBIADIAN STANDARON BR BOL GRMITAMAMI TEAS EDLEMEZ, COGALTIAMAIcs 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1;2009 EkD Kalinligi 3 mm veya daha fazla saclar ve yass! mamullerle kalinligi 4 mm veya daha fazla tel, cubuk ve profiller icin kullanilacak deney parcasi tipleri D.1_Deney parcasinin sekli Genel olarak, deney parcasi islenmeli ve gévde, deney cihazinin kavrama genelerine uygun herhangi bir sekle sahip kavrama uclarina bir kavisle baGlanmalidir (bk. Sekil 13). Kavrama uclanyla govde arasindaki gecis bolgesi kavisinin asgari yan cap! agagidaki gibi olmalidir: a) 0,75 dy, burada d, silindirik deney parcalart icin govde gapiair; b)_Diger deney pargalan igin 12 mm. Gerekirse, profiler, cubukiar, vb iglenmeden kullanitabilir Deney pargasinin kesiti daire, kare, dikdértgen veya ézel durumlarda baska bir sekilde olabilir. Dikdértgen kesitiideney parcalarinda, genisligin kalinlija orant 8:11 gegmemelidir. Genel olarak, iglenmig silindrik deney pargasinin govde capi 3 mm'den kuguk olmamalidr D.2. Deney pargasinin boyutlant D.2.1 islenmis deney pargasinin gévde uzunlugu Gévde Uzunlugu, Len azindan agagida verlenlere esit olmalidir 2) Slindink deney pargalan igi Ls + (2) ) Diger deney pargaan iin Ls + Sp Anlagmazlik durumunda, yeterli malzeme varsa, deney parcasinin tipine bagh olarak, Lot2d. veya Lp#2 Sq uzunludu kullaniimalidtr. 1.2.2 iglenmemis deney pargasinin uzunlugu Deney cihazinin kavrama geneleri arasindaki mesafe, 6lci igaretlerinin bu kavrama genelerinden en azindan {Sq uzaklikta olmasina yetmelidir. D.23 ilk digi uzunlugu D.2.3.4Orantil deney pargalant Genel bir kural olarak, orantil deney pargalan Esitik (D.1) yoluyla ilk dled uzunlugu L,nun ilk kesit alan S, arasinda bir bad kurulabildiginde kullanuhr (0.1) Burada, k = 5,65'e esitr Alternatif olarak k degeri icin 11,3 kullantlabilir. Dairesel kesitli deney parcalan tercihen Cizelge D.1'de verilen boyutlardan birine sahip olmaliat. 39ICS 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 Gizelge D.1 — Daire kesitli deney parcalari Gap Tk olga wzuniugu En Kagak gowde vuzunlugu. Orant katsayisi a L mm A mm 20 100 10 44 70 7 ar 10 50 55 5 25 28 0.2.3 Orantisi7 deney pargalan Orantisiz deney pargalar! mamul standardinda belitilmisse kullanilabil Govde uzunlugu (Lo), Le +be/2'den kuguk olmamalidir. Anlagmaziik halinde, malzeme yetersiz olmadikea, L,= Ly +2b, govde Uzunlugu kullaniimalidir Gizelge D.2 tipik bazi deney parcast boyutlarini vermektedir Gizelge D.2~Tipik yasst deney parcast boyutlart Olgoler mm'dir Genigik Tie Glen uring En kigUk govde uzunlugu | Vaklagik toplam uzunlak b, Le 1 ib 40 200 220 “450 25 200 215 450 20 80 20. 300 D.3_ Deney parcalarinin hazirlanmasi D.3.1 Genel Islenmig deney pargalarinin enine boyut toleranslari Cizelge D.3'te verilmistir. Bu toleranstarin uygulanmasina bir nek Madde D.3.2 ve Madde D.3.3'te verilmistr. D.3.2 isleme toleranslari Cizelge D.3'te verilen deger, Smegin, 10 mmilik bir anma capt icin + 0,03 mmnin anlam, ilk kesit alant Olgblmeksizin ik Kesit alani S,'nun anma deGeri hesaba katilacaksa, higbir deney pargasinin capinin agagida verlen iki degerin disinda olamayacagidir. 10. mm + 0,03 mm = 10,03 mm 410 mm - 0,03 mm = 9,97 mm 10.33 Sekil toleranslart Gizelge D.3'te verilen deger, yukarida verilen igleme sartlarini karsilayan 10 mmlik anma capli bir dene argas! igin dlgdlen en kucUk ve en bilyik caplar arasindaki farkin 0,04 mmyi agmamasi gerektigi antamina gelir. ‘Sonus olarak, bu deney pargasinin en kagak ¢apt 9,99 mm ise, en bUyOk gap! 9,99 mm + 0,04 mm = 10,03 mm'yi gecmemelidi. TORK STANDAROLARININ TELF Hak YSEE ATR. STARDAROIN SU NOSHASINI KUL ANIM ZN TSE TARAFINDAN GURMAK CELIKIMALATI RAY BG LEM SAN VE‘TELAS'A VERIMISTIR BASHA TAREE OF tose S|Ics 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 Glzelge D.3 — Deney parcasinin enine boyutlarina ligkin toleranslar Sigulor me'dir negate Enine anma ‘Anma boyutu Seki s bout igleme toleransi* | toleranst * 23 Ee +£0.02 0,03 Daire kesitl iglenmig deney pargalarinin >6 apt ve dort tarafindan iglenmis 210 e003 S08 Gikdortgen kesitl deney parcalarinin > 10 enine boyutlan 18 eu is > 18 iM £010 0,05 23 Ee +#0,02 0,03 a +£0.03 0.04 Sadece karsihkl iki tarafindan iglenmis 0 — dikdortgen kesiti deney pargalarinin ea 0,05 0,06 cenine boyutlart > 18 Be 0,10 012 >30 a 20,15 0.15 *Bu toleranslar, sadece ik kesit alani Sun anma dederi Oiculmeksizin hesaba dahil edilecekse tuygulanir. Bu igleme tolerenalant kargilanmazsa, her deney pargasinin élgulmesi esastir. ® Deney parcasinin belirtimis govde uzunlugu L<'nin tamami boyunca dleumler arasindaki azami sapma D.4 Kesit alaninin tayini -Anma gaplan, Gizelge D.3'te verilen toleranslara uygun olmak sartiyla dért tarafindan iglenmis daire ve dikdorigen kesitli deney pargalarinda S,'nun hesaplanmasinda kullanilabilir. Baska gekillerdeki deney pargalarinin ilk kesit alanlan, + % 0,61 gecmeyen hata paylariyla olgulen uygun boyutlardan hesaplanmalidi. 4 Gortwak EU ad ATIRAY BAG ELEM SAN VE TANOARDIN BU NUSHASININ KULLANIM 2M TSE TARAEWDANIcs 7,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 EkE Borular igin kullanilacak deney parcalarinin tipi E.1Deney pargasinin sekli Deney parcasi beliri bir uzunlukta kesilmig bir boru pargas! veya borunun tim et kalinigindan boyuna veya enlemesine olarak cikarilan bir serit (bk. Sekil 14 ve Sekil 15) ya da borunun et kalinlist boyuna iglenerek elde edilmis yuvariak kesitl bir parca olabil islenmig enine, boyuna ve daire kesiti deney pargalari, 3 mmden kagGk et kalinliklar icin Ek Bide, 3 mmiye esit veya daha buydk et kalinliklan igin Ek D'de veriimistr. Boyuna cikanlan geriler genelde et kalinlig) 0,8 mm‘den dala bayak borular igin Kullanth. E.2. Deney parcasinin boyutlart £2.14 Boru uzuntugu Borunun her iki ucu Kér tapayla kapatilmalidir. Tapalarla en yakin lg igareti arasindaki mesafe Dylf'ten biyuk olmalidir. Aniagmazik halinde, yeterince malzeme varsa, D, degeri kullaniimalidir Tapanin det igaretleri yanonde kavrama genelerini agan uzunlugu D,'dan baydk olmamali ve gekll Olea uzunlugunun deformasyonunu etkilememeliir. E.2.2 Boyuna veya enine serit Boyuna geritlerin govde uzuniugu, Le, yassittimamalidir, ancak uclar deney cihazinin kavrayabilmest igin yassitlabilir, Ek B ve Ek D'de verilenler disindaki boyuna veya enine deney parcas! boyutlani mamul standardinda belirtiletir. Enine deney parcalart duzlestirlirken 6zel énlemler alinmalidi. E.2.3 Boru et kalinliginda iglenen daire kesitli deney pargast Deney parga numunesi alma islemi mamul standardinda belirlmistr. E.3 ilk kesit alaninin tayi Borulardan hazirlanan deney pargasinin ilk kesit alant S,, + % 1 veya daha buyUk bir dogrulukla tayin edilmelidir. Boru pargasinin, enine veya boyuna seridin ilk kesit alan! So, Esitik (E-1) kullanilarak deney pargasinin kKotlesinden, dlgilen uzunlugundan ve yogunlugundan tayin edilebilr. 4000 m ply So (4) Burada, 'mDeney parcasinin kutlesi, 9; L, Deney parcasinin toplam uzunlugu, mm; p Deney pargasinin malzeme yogunlugu, a/om® dur Boyuna bir sertten ibaret bir deney parcasinin ilk kesit alant, So, Esitlk (E.2)ye gore hesaplanmalidir. af ante) fa 2TC Po Burada; ‘ay Borunun et kalinligt; bbe Seridin ortalama genislgi; D, Borunun dig gap! 2 SURMAK GEL NALATI RAY BAG EENIcs 77,040.10 TURK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6882-1:2009 die. Uzunluguna deney parcalan icin hasitestirimis Fsitik (E 3) kullanilailir: Dr 2025 Ise s, ap oem) (3) =< 010 Boru pargast iin tk esi alan Sa, Esiik (E.4)ten hesaplanmalir S, = na,0,~a,) (€4) 43 "fc SANDAL AFIM TELIF iw TSE ATR. STANDAROMN EU NUSHASINN KLAN Z [Soravlk GEL RALATI AY GAGELEMLSANVE TCA SA VEFHMITE BAGH MA TAR C0920 TSEDEN ZN ALINHADAN ST ANOARDIN BA BOLUM! AMEN TDAS EDREME2, COGAL TAMAS SE TARAFINOANles 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2008 EkF (Bilgi icin) Deney cihazinin esnemezligji (veya esnekligi) géz 6niine alinarak hareketli cene ayrilma hizi degerlendirmesi Esitikt (F1) deney cihazinin (gergeve, yok hUcresi, kavrama genesi, vb.) herhangi bir efastik deformasyonunu dikkate almaz. Bu, deformasyonun deney cihazinin elastik deformasyonu ve deney parcasinin deformasyonu diye ikiye ayrlabilecegi anlamina geli. Hareketli gene aynima hizinin sadece bir kismt deney parcasina aktanlir. Sonucta deney parcasinda s* cinsinden ortaya gikan gerinme hiz!, ms Esitik (Fle bulunur (bk. Referans [39]) Sn {2s Fa) Cy Deney cihazinin rjtigi(riitik dogrusal degilse, 6rnegin kama dizenli kavrama mekanizmasi kallanildiginda, Roz gi iigilenilan nokta civarinda), Nimm: Le Deney parcasinin govde uzunlugu, mm; m Balti bir anda geriime-yazde uzama e@risinin egimi (Smedin, Ryaa gibi ilgilenilen nokta civarinda), MPa; S, ik kesit alant, mm; ve Hareketli gene ayrilma hizi, mm.s | air. Not — Geriime/gerinme egrisinin dogrusal kismindan elde edilen m ve Cp, degerterikullanilamaz, Esitik (F1) esnekik etkilerini (bk. Madde 10.3.1) gidermez. Deney pargasi Ozerinde ilgilerilen nokta civarinda gerekli gerinme hizini (éq) olusturmak igin hareketli gene ayrilma hizina (vq) mm/s cinsinden daha iyi bir yaklagim Esitlik (F.2)'yle saglanabilr (bk. Referans [40]) mSo v aL le sol cu | (2) SERENE AIAMADAN STANDAFOME EOLOMOTAMEMKTIEAS EDLEMES,COGNLTKAAZIcs 77,040.10 TORK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 EkG (Bilgi igin) Belirtilmis deger % 5’ten az oldugunda kopmadan sonraki yiizde uzamanin dlciilmesi Belirilmis deger % S'ten az ise kopmadan sonraki yiizde uzamay! dlgerken dnlemler alinmalidir Tavsiye edilen metotlardan birisi agagidaki gibidi. Deneye Laplanradan Once govde uzunlugunun her ki ucuna Gok Kuguk birer igaret yapilmalidir. ne ugly bir pergel kullanilarak igaret merkez alinip bir yay izilir. Kopmadan sonra, kirk pargalar bir dizenek igine yerlestirip, dlgum sirasinda parcalarin siki sikiya bir arada bulunmast igin Gzerlerine, tercihen bir vida vasitasiyla, eksenel kuvvet uygulanmalidir. Aynt yaricapltikinci bir yay kiriga yakin ilk merkezden giziir ve bir ‘igme mikroskopu veya uygun baska bir cihaz vasitasiyla iki cizik arasindaki mesafe élgOldr. Daha kolay gorulir gizkler yapmak igin deneyden énce deney parcasina uygun bir boya film tabakast uygulanabilr Not ~ Baska bir metot Madde 20.2'de tarif edilmistir (bir ektansiyometre kullanilarak kopmadaki uzamanin ‘algulmes'), 45Ics 7,040.10 TURK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 Not-ISO/TR 25670:2005eenwyaranmt. Sige baslangig eller dkkate almaksizn,plastkakma srasindaki en dh gerlime (Madde 3:10) {some 2567020050 3.10.3 Deneme dayanim, plastik uzama Plastik uzamanin ektansiyometre Sigd uzunlugu (Madde 3.6), Ly'nin belitilmig yOzdesine esit oklugu gerilme Nott ISO/TR 25670: 206, “deneme dayanii, erantisizuzama’dan uyalanmigtr Not 2~Belitien yizdey gBstermek zee altndise bir sonek lave edly, omegin, ys 8k gets 20104 Denes dayne, tapes watt Tosh caren (Wee tras + plas arm) aldanniyorpetre 6lg0| uso (Meas 25), Lon Balrimigyondesne ogi elu gore Not 1 —1SOVTR. 25678: 20058"en uyarlanmigt Not 2~ Belen yuadeyi gostermek Gzerealtincse bir sonek lave edi, Smedin, Res Bk. Sekil 4. 3.10.5 Kalict deformasyon dayanimt ‘cn kaldknaananooera, eras Hc li wwf fee 31.3) Ltn voya oktnetyeeete Big uzunlugu (Madde 3.5) L,'nin yizde olarak ifade edilen belirilmis kalict uzamasinin veya ekstansiyometre ile lglen uzamanin asilmadit geriime lISO/TR 25673: 20056, Bk. Sekil 5. Not — ik 6lea uzunlugu L,'nun veya ektansiyometre diet) uzunlugu Lin belirilen yozdesini gostermek Uizere alt indise bir sonek ilave edilr, mein, Rega. 3.11 Kopma Deney pargasinin tam ayriimasi gerceklestiginde olustugu varsayllan olgu Not — Bilgisayar kontroll deneylerde kullanilabilecek kopma kriterieri Sekil A.2'de veriimistir. TSEDEN aN ALINVADAN STAND UP BOL UMLITAMANEETIAS EDUEMED COCALTIONS ©Sy Ics 77,040.10 TORK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 4 Terimler ve semboller Sv standardda kulanilan semboller ve anlamlan Cizelge t'de veriimistr Gizelge 1 ~ Semboller ve anlamiari [“Sembar Brim] ‘aniami 7 Deney pargasi J A | ram Vasa dips bala a ain a bir borunon Kati "| be iT _| dampens areinn balanatial cowie uainugu gensig we began aoe funluna sein ola gens y dayase! tet goen ie & rr | campo as ated presi belaniat! gowe uals S57 Vee FRI Tip p_ya da borundn i capt By sn ir borunun baslanatiet ig apr yi i mm Te aga uzunta 4 i mm | Ans (oc Ek ayn in kg camtaga te im | Gove waning if mm | Exlansiyomeire go uzualoga nm fom | Deney pareasinintoplam unig tu mm —{ Kopmadsn sonraki son algo une tga L mm i (kc Ek tay kin Kopmaian Sonal son igh an ‘Sévde uzunlujuron basiangicla Real lan 4 Kopmadan sonal ssgar kest ae | rant kalsayl (Ok Made S115 4] ‘Yorde kes dsralmast Kopmadan sonra yonds rama Madde 347) Jj oyun olusmaksizn (bk Ek) yd asthe see eyle ieulen} qj % | Voade alma sam azamast x %4 [Azam yok Fede yszde plastic uzama % [Azam yok Fsde yaad toler ae J % | Kopmadan senraki yds toplan es 4 at, im | Azam yoke usar Aly mm [ Kopmadan sonraki uzama _| Hizlar 4, 7 cornma ran 4, £"___| Govde vauniugu boyunestahmin ellen gerne han @ Pas? | Caria Fre | “anmis* “Gene aynina i 4 Yar Fa "saya Akma dayanini —Denamé dayanim = Gems dejan e ‘MPa elasthik medal m taps — Betevn hethang Bian gare yeas ara SSSA ohm rc ips —| Gattie-yizde vzama etisinn lasik kari ee Re ‘MPa T Ost akma dayanien R, MPa Alt akma dayanimi | R, MPa ‘Cekme dayanimi | Ry ‘MPa. Deneme dayanimi, plastk uzama. | iB MPa | Belitimis kali defarmaayor dean R MPa | Deneme dayanim, topla ers {Peli boru standardlaninda kallanian sembol 2 AMPS = 1 Nimm? LUvARt -izde degererkulanisa 10 fasta gereklidir, a CUR Ge RA a TESTE NTI, STANDARD GU NOSHASHRRLANaan Senn EN rumen AG LEMS VE TKS vente SIN ALA 2018, SERENE AMSGONN STANDARON BR BOLUM la eae eS Coen OaIcs 77,040.10 TORK STANDARDI TS EN ISO 6892-1; 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 5 Prensip Deney, Madde Ste tarifedilen mekanik ézeliklerden bir veya birkecinin tayini amaciyla bir deney pargasinin cekme kuwetivle, geneliklekinincaya Kadar. gerinmesin eit, Deney, aksi belirilmedikge, 10 °C ile 35 °C arasinda bir sicaklikta oda sicakliginda yapilir. Kontrolld gartlar altinda yardtulen deneyler 23 °C + 5 °C'da yapilmalicir 6 Deney parcasi 6.1. Sekil ve boyutlar 6.41.1 Gonel Deney paralarinin gekil ve boyutlar! numunelerin alindigi metalik mamulin gekil ve boyutlari nedeniyle kisitlanabilir Deney parcalant genelikle mamulden alinan bir numuneden veya preslenmig bir talaktan ya da dokumden tezgahta islenerek elde edilr. Bununla birlkte, sabit kesitli mamuller (profiler, cubuklar, teller, vb.) ve ham dokim deney parcalan' (6megin, dokme demirler, demir isi alagimlar, vb.) tezgahta islenmeden deneye tabi tutulabilr Deney parcalarinin kesitleri dairesel, kare, dikdértgen, halka geklinde veya ézel durumlarda daha baska geometrik sekillerde olabilir. Tercin ediien deney pargalaninin ik dlga uzunlugu, L, ve ik Kesit alant S.yla L, = k,/S, formoltyle ifade edilen (k, oranti katsayisidit) dogrudan bir iliskisi vardir ve bu deney parcalarina orantill deney pargalant denir. kin dunyaca benimsenen degeri §,65'ti. Orantili deney pargalarinin ik 6ieQ uzunlugu 18 mm'den kacdk olmamalidir. Deney parcasinin Kesit alanl, k = 5,65 degeriyle bu gartt kargilayamayacak kadar kUcakse, daha yoksek bir k degeri (fercihen 11,3) veya orantisz bir deney pargast kullaniabil. Not — 20 mm'den kagik bir ilk dle uzunluju kullanildijinda, olome belirsiligi artar. Orantisiz deney parcalaninda ilk 6lcU uzunlugu, Lik kesit alan, S,;dan bagimsizdi. Deney pargalaninin boyut toleranslari Ek B — Ek E'de verilen toleranslara uygun olmalidir (bk. Madde 62). ‘Mosteriyle yapilan anlagmayla ilgili mamul standadlarinda veya ulusal standardlarda, 6rnegin, ISO 3183" (API SL), ISO 11960 (API SCT), ASTM A3708, ASTM E8MM, DIN 50125™, IACS W2'™ ve JIS Z2201™de belirtlen daha baska deney parcalart da kullantlabilir. 6.1.2 _islenmig deney pargalan Islenmis deney parcalarinda, kavrama uclar ile gdvde uzunlugu arasina, bunlarin boyutlar farklysa bir gecis kavisi veril. Bu kavisin boyutlari Gnemlidir ve ilgili ekte belirtlmemigse (bk. Madde 6.2) malzeme sartnamesinde belirtlmelidir. Deney pargasinin kavrama uclart, deney cihazinin hareketll genelere uygun herhangi bir gekilde olabilr Deney pargasinin ekseni yak uyaulama ekseniyle aynt olmalidir. Gévde uzunlugu L, veya deney parcasinda herhangi bir gecis kavi mesafe, her zaman ilk dlc uzunlugu L.'dan buyik olmalidir yoksa, kavrama uclan arasindaki 6.1.3 _islenmemis deney parcalan Deney pargas! mamulon islenmemig bir uzunlugundan veya iglenmemis bir deney cubugundan ibaretse, kavrama uclan arasindaki mesafe, kavrama igaretlerinin hareketll cenelerden makul bir uzaklikta bulunmasina yeterli olmalidir (bk. Ek B — Ek E). Ham dékiim deney pargalarinda kavrama uclar ile govde arasina bir gecig kavisi verilmelidir. Bu gecis kavisinin boyutlan' Gnemlidir ve mamul standardinda belirilmesi tavsiye edilir. Deney pargasinin 7 GUPAK CELI RALATIAY BAG ELEMEAN VE TC AS'A VEPRLMTIC EASILMA TNE C@ODZOTSIcs 77,040.10 TURK STANDARDI TS EN ISO 6892-1: 2010.01 EN ISO 6892-1:2009 Seo zzman ik oo wzunlugu, Le'dan Bove errata 6.2 Tipler 8 Ceney parcas: tpler, Ek Bluen Ek Lye kadar ve Gzebe 2'de gestericigh gibi gel ve tplrine gore ‘enimanmistr. Daha basa tipte deney pargalan rang) Standardlarinds belirlebiir Steelge 2- Mamul tine gore ana deney parasite mc ‘Saclar ~Levhalar - ‘Yassilar Teller — Cubuklar — Profiler VY © © N Borular E —] 6.3 Deney parcalarinin hazirlanmast panty Parcalan esii maizemelerigin lait Uluslararasi standardlanin (émegin ISO 377) hukumleine gore alinmali ve hazirlanmalicin 7 ik kesit alaninin tayini secon neaeasiN il Boylan, deney pargasinn geude Uzunlugunun orta beluminde, boyuna oksenine clk, yeteri baycklikte bir Keste chee En az Uc kesit tavsiye edi & lik @le0 uzunlugunun isaretienmesi Ik dle uzunlugu L'nun her iki ucu vaktinden once kopmaya neden olabilecek gentiklerle degil, ince isaret veya cizikereigaretion Gove uzunlugu L., Smedin, islenmemig gone Parcalarindaki gibi, ilk lca uzunugundan 0k fac buyakse, dst Uste binen bir dizi Glcu ustintuge, igaretlenebil a2! durumlarda deney parcasinin yazeyine, ‘Serellenen oles uzunluklan boyunea, uzuniuk eksenine Paralel bir dogru gizilmesi yararh olabllic GURIAK CELI MALATI RAY BAGEL EM SanIcs 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 __ENISO 6892-1:2009 10 Deney gartlart 10.1 Sifir yk noktasinin ayarlanmast Kuwet dlgme sisteminin, deney cihazinin yokleme takiminin monte edilmesinden sonra ancak deney pargast her iki ucundan kavranmadan énce sifir ayan yapiimalidir. Sifir ayan yapildiktan sonra kuvwet dlgme sistemi deney sirasinda higbir gekilde degistiilemez. Not- Bu metodun kullaniimast bir yandan kuvet dlcominde kavrama sisteminin agiriginin telafi ‘edilmesini saglar, diger yandan sikistirma igleminden kaynaklanan herhangi bir kuvvetin lcumu etkilememesini saGlr. 10.2 Kavrama metodu Deney patcalant; kamalar, vidal kiskaclar, paralel yuzid geneler veya cengell tutucular gibi uygun araglaria kavranmaliir Egilmeyi en aza indimek amaciyla (daha fazla bilgi, 6megin ASTM E 1012!'de verilmistit) yukin mamkun oldugunca eksenel olarak uygulanmasin: saglayacak gekilde deney pargalarinin tutulmast igin gerekli Onlemler alinmalidir. Kinlgan malzemeler deneye tabi tutulacagi veya deneme dayanim! (plastik uzama), deneme dayanimi (toplam uzama) ya da akma dayanimi tayin edilecegi zaman bu husus ozellikle ‘énemlidir. Dodru bir deney parcas! elde etmek ve deney parcastyla kavrama duzeneginin hizalanmasint saglamak igin beklenen akma dayaniminin % Stine kargiik gelen degeri agmamak kaydiyla bir on kuvvet uygulamas! vyapilabili ‘On kuwet uygulamasinin etkilerini dikkate almak iizere uzamada bir dizeltme yapilmalidir. 10.3 Gerinme hizi kontroliine dayali deney hizi (Metot A) 10.3.1 Genel Metot A’da gerinme hizina duyarlt parametrelerin tayin edilecegi anda deney hizindaki detisiklk ve deney sonuglariyla igi dlgme belirsiziginin en aza indirlmes! amaglanmistr. Bu bolumde iki farkittipte gerinme hz! kontrola tanimlanmistir. Birincisi bir ektansiyometreden elde edilen Vetilerin geri beslenmesine dayanan, gerinme hizinin kendisinin (d_) Kontroladur. Ikincisi, istenen gerinme hizinin gavde uzunluguyla garpimina esit bir hareketli gene ayriima hizinin kontroluyle ulasilan, gévde uzunlugu boyunca tahmin edilen gerinme hizi kontroladir (& _) Malzeme homojen deformasyon davranisi gisteriyor ve yUk esas olarak sabit kallyorsa gerinme hizt (&_) ve govde uzunlugu boyunca tahmin edilen gerinme hizi (4) yaklagik olarak esitr. Malzeme sbreksiz bir akma veya efisi testere disine benzer bir akma gosteriyorsa (Ornedjin, akma sini uzama araligindaki bazt gelikler ve AlMg alagimiari ya da Portevine-Le Chatelier etkisi gibi testere disine benzer akma gosteren malzemeler) ya da boyun olusuyorsa bu gerinme hizlarinda fakiviklar ortaya gikar. Kuvvet uygulama hizt arttiginda, tahmin edilen gerinme hizi, deney clhazinin uygunlugu nedeniyle hedef gerinme hizinin epeyce altinda olabili Deney hizi agagidaki sartlara uygun olmalidr: 8) Rew, Rp veya Ri tayini araligina kadar ve tayin araligi dahil belirilmis gerinme hizt (@_) (bk. Madde 3.7.1) uygulanmalidir. Bu aralkta, gekme deneyi cihazinin uygunlugunun etkisini yok etmek uzere, gerinme hizini hassas bir gekilde kontrol etmek icin deney pargasi Ozerine sikica baglanmig ‘ektansiyometre kullanilmas! gereklidir (Gerinme hiziyla kontrol edilemeyen deney cihazlarinda, govde tzunlugu boyunca tahmin ellen gerinme hvzyla kontrol (&) dayanan birislem uyaulanabil)les 77.040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 5) Sureksiz akma siasinda, govde uzuniugu boyunca tahmin ellen gerinme hil & (bk. Madde 2.7.2) uygulanmalidir. Bu aralikta, yerel akmanin ektansiyometre dlc uzunlugu diginda meydana gelebilecek olmas! nedeniyle, deney parcas! Uzerine baglanmis bir ektansiyometre kullaniimasiyla {gerinme hizini kontrol etmek momkun degildir. Gerekli olan govde uzunlugu boyunca tahmin edilen gerinme hizi bu aralikta sabit bir hareketli gene aynilma hizt v, (bk. Madde 3.7.3) kullanilarak yeterince hhassas bir gekilde korunabilir, verbo dh o Burada; &_:Govde uzuniugu hoyunea tahmin edilen gerinme hizh; © Le :Govde uzunlugudur. ©) Ry veya Riyl ya da akma (bk, Madde 3.7.2) sonunu takip eden aralikta & veya &kullailabili e © ektansiyometre digi uzunlugu diginda boyun olusursa, ortaya gikabilecek sorunlardan kaginmak icin 4, in kullamimas tavsye edi Madde 10.3.2, Madde 10.3.3 ve Madde 10.3.4'te belirlen gerinme hizlatt ilgili malzeme 6zelliginin tayini sirasinda korunmalidir (ayrica bk. Sekil 9). Baska bir gerinme hizina veya bagka bir Kontrol moduna gegimesi sirasinda gerime-gerinme e@risinde Rn, Ay veya Ay deGerlerini (bk. Sekil 10) saptiracak bir sureksizje yol acimamalidir, Bu elk, hislar arasinda uygun birhizia kademeli olarak ve yavas yavag gecis yapslarak azaltabil Galigma sertlegmesi araliginda gerime-gerinme edrisinin bigimini gerinme hizi da etkiler. Deney hizi dokimante edilmelidir (bk. Madde 10.6), 10.3.2 Ust akma dayanimi Rex, veya deneme dayanim: ézellikleri R, ve Ry’ gerinme hizt Gerinme hizi &_. Rex veya Rg ya da R, tayininine kadar (dShil) mimkin oldugunca eabit tutulmalidi. Bu tayini igin malzeme dzelklerinin tayini sirasinda gerinme hizi & agagidaki belirtimis araliklardan birinde olmalidir e (bk. Ayrica Seki! 9) Aralik 4 &,_ = 0,000 07 5, + % 20 toleransla 2 Aralik 2 4 _= 0,000 25 s+, + % 20 toleransla (bagka turld belirtlmemigse tavsiye edilir) Deney cihazi gerinme hizini dogrudan kontrol edemiyorsa, govde uzunlugu boyunca tahmin edilen gerinme hizt & , baska bir deyisle sabit bir hareketli cene ayrilma hizi kullaniimalidir. Bu hiz Esitik (1) kullanilarak hesaplanabilir. Deney pargasi Uzerinde ortaya cikan gerinme hizi, deney cihazi uygunlugunun hesaba katilmamas! nedeniyle belirilmis gerinme hizindan daha doguktur. Bununla ilgili bir agiklama Ek F'de verilmistir. 10.3.3 Alt akma dayanimi Ryu, ve yiizde akma sinirt uzamasi A,’nin tayini igin gerinme hizi Ust akma dayaniminin (bk. Madde A.4.2) tayininin ardindan, govde uzunlugu boyunca tahmin edilen gerinme hizi & , sureksiz akma sona erinceye kadar agatidak’ belitimis araliklardan blrinde olmalisie (bk. Ayrica Sekil 9), 10 TURK STANDAROLARINN TELI HAI TSEYE AIT. STANDARDIN BU NOSHASIUN KULLANIM iN TSE TARAPINDAN SEEN WN ALINMADAN SI TAMAMICTIBAS EQAEMEZ, COGALTLAMAZICS 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 0,000 25 s ", # % 20 toleransla (Ra. tayin edildiginde tavsiye edilir) Aralik 2: 4, 002 § 7, # % 20 toleransla Aralik 3: 4, o 10.3.4 Gekme dayanimi Rn, Kopmadan sonraki yizde uzama A, azami yikte yiizde toplam uzama Ay, azami yiikte yiizde plastik uzama A, ve yiizde kesit daralmast Z’nin tayini icin gerinme hizi ‘Gerekli akmaldeneme dayanimi ézeliklerinin tayininin ardindan, govde uzunlugu boyunca tahmin edilen gerinme hizt &_, agagidaki belt aratklardan birinde olmaliir (bk. Seki 9) Aralik 2: 4, Aralik 3: 4, c 000 25s“, % 20 toleransla ,002 5 4, +% 20 toleransia Aralik 4 4 = 0.008 7 8 *, + % 20 toleransla (t % 20 toleransla 0,4 min") (aksi beliiimesikge tavsiye edi). Gekme deneyinin amaci sadece gekme dayanimin!tayin etmekse, 0 zaman botUn deney sOresince Aral 3 veya Aralik 4'e gore govde uzunlugu boyunca tahmin edilen gerinme hizi uygulanabil 10.4 Gerilme hizina dayali deney hizi (Metot B) 10.4.1 Genel Deney hizlan, malzemenin niteligine bagit olarak aga6idaki sartlara uygun olmalidir. Aksi belitimedikee, belitilmis akma dayaniminin yarisina esit bir germeye kadar uygun herhangi bir deney hiz1 kullaniabili. Bu noktanin zerindeki deney hizlan agaida beliriimistr 10.4.2 Akma ve deneme dayanimlan 40.4.2. Ust akma dayanimt, Rex Deney citaainin hareketl gene ayrima hizi, mamkan oldujunca sabit ve Gizelge Otek! geriime fizlarna kargilk gelen siniarIeinde tutulmalidi. Not— Bilgi icin; elastiklik modald 150 000 MPa'nin altindaki tipik malzemeler arasinda magnezyum, aluminyum alasimian, piring ve titanyum saytlabilr. Elastiklik modula 150 000 MPa'nin UstUindeki tipik malzemeler arasinda ise dokme demir, celik, tungsten ve nikel esaslt alagimlar sayllabilir Gizelge 3 -Geriime hizt ‘Malzemenin elasukilk moaaia Gerilnve faze E & MPa MPa st En az En cok = 150000 2 20, > 150-000. 6 60. 10.422 Altakma dayanim, Re. Sadece alt akma dayanim belilenecekse, deney parcasinin gévde uzunlugu boyunca akma sirasinda meydana gelen gerinme hizi 0,00025 s' ‘le 0,0025 $* arasinda olmalidir. Gévde uzunlugu boyunca gerinme fizi_mimkin oldugunca sabit tutulmalidir. Bu hiz dodrudan dizenlenemivorsa, akma baslamadan hemen énceki gerinme hizi dazenlenmeli ve akma tamamlanincaya kadar deney cihazinin ayarlan dedistirimemeldir. 4Ics 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009_ Elastik bolgedeki gerinme hizi higbir durumda Gizelge 3'te verilen azami degerleri gecemez. 104.23 Ustve alt akma dayanimlan, Ry, VC Re Ayni deneyde hem alt hem dst akma dayanimlan tayin edilecekse, alt akma dayaniminin tespit icin sartlar Madde 10.4.2.2'ye uygun olmalidi. 10.424 Deneme dayanim (plastik uzama) ve deneme dayanimi (toplam uzama), Ry ve Ry Cinazin hareketi genelerinin birbirinden aynima hizi elastik aralkta Gizelge ‘Sie verion gerime hizlarina karsilk gelen siniiariginde mumkGn oldugunca sabi tutulmalidir Flastk aralikta deneme dayanmasina kadar ve deneme dayanmasinda (plastik uzama veya toplam uzama), gerinme hizi 0,0025 s" degerini gegmemelidir. 10.4.2.6 Hareketli cene ayrilma hizi Deney cihaz! gerinme hizin!algemiyor ya da kontrol edemiyorsa, akma tamamlanincaya kadar Cizelge Ste verilen gerime hizina esit br harekelli cene aynima hizi kullaniimaliir 10-426 | Gekme dayanimi Rn, Kopmadan sonraki yiizde uzama A, azami yilkte yiizde toplam uzama Aq, azami yilkte yiizde plastik uzama A, vo ylizde kesit daralmaci Z Gerekli akmaldeneme dayanim' dzellklerinin tayininin ardindan, deney hizi 0,008 "1 agmayan bir gerinme hizina (veya eg degeri hareketli gene aynima hizina) yukseliimelir, Malzemenin sadece gekme dayanim tayin edilecekse, bitin deney boyunca 0,008 s“"i asmayan tek gerinme hzi kullanilabilr, 10.5 Metot ve hiz secimi Aisine bir anlagma yapilmadikga, metot (A veya B) ve deney hizi secimi, bu standardin gartlarina uygun ‘olmasi sartvla,imalatciya veya imalatc tarafindan yetkl kan deney laboratuvarinin tercihine biakilmistr 10.6 Segilen deney gartlarinin dokiimante edilmesi Peney kontrol modunu ve deney hizlarin kisaltimis bir formda rapor etmek igin, agagidaki kisaltma sistemi kullanilabilr ISO 6892 Annn, veya ISO 6892 Bn Ree GAs Metot A'rm (yetiime nizt Kontroly) ve 'B', Metot B'nin (gerime hizint esas alan metot) fellanitdigint antatr ‘nnn’ sembolleri Sekil 'da tanimlandigi gibi, deneyin her asamasi boyunca kullaniian huzian beliten 3 karaktere kadar bir Seridir ve elastik yokleme sirasinda segilen gerime hizim (MPa ¢" cinsinden) géstermek Gzere 'n’ilave edilebil. ORNEK 1- TS ISO 6892-1: 2009 A224, Aralik 2, 2,41 kullanan, gerinme kontroline dayanan bir deneyi tanimiar, GRNEK 2. TS ISO 6892-1: 2009 B30, 30 MPa s" lik anma gerilme hizinda yapilan, gerinme hizina dayanan bir deneyi tanimlar. ORNFK 3 TS ISO 6802-1; 2000 B, Gizelge Se uygun anma genlme hizinda yapilan, gerinme hizina dayanan bir deneyl tanimlar. 11 Ust akma dayaniminin tayini Rar yoleuzama egisinden veya tepe yuki géstegesinden tayin ediebilir ve yokteki Ik disusen énceki azaml gerime deder olarak tanmiani. Azam gerime deers, yakan deney pargasimn ik ket son, San bolnmesi suretivle elde edir (bk. Seki 2). 12 Alt akma dayaniminin tayini Ru yulcuzama egsinden tayin edi ve baslangictakigecici ether ihmal edlerek, plastic akma sirasindaki gn dash geriime degeri olarak tanimianr. En aigik gerime degen, yukon dency pasecionr ik nee a Sua bolunmes! surety elde edi (ok Seki 2) 2 UR STANGAEDLARINN TELI HAKAO TEE"VE AFTTR, STANOARDIN BU NOSHASININ KULLANIM ZR TSE TARAles 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 Deney performans! icin Ra, baslangictaki gecici etkler ihmal edilerek Ryy’den sonraki ilk % 0,25 gerinme igh in duguk gorilme olarak rapor edilir. Ray'nin tayininden sonra bu metatla deney hizi Madde 10.3.4'e uygun olarak artinir. Bu daha kisa metodun kullanildigi deney raporunda belitiimeliit Not ~ Bu Madde sadece akma gésteren malzemelere ve A, tayin edilmeyecekse uygulan. 13 Deneme dayaniminin tayini, plastik uzama 13.1 Ry, yOk-uzama edrisinden, erinin dogrusal kismina bir paral cizilerek ve énceden saptanmis, plastik yuzde uzamaya, ornegin % 0,2'ye eg deger bir mesafede tayin edilir. Bu dogrunun eGriyi kestigi nokta istenen deneme dayanim plastik uzamasina kargilk gelen Oka veri. Bu sonuncusu, ylkin deney parcasinin ik kest alan S,'ya bolunmesi suretiyleelde edllir (bk. Sekil 3), Yok-uzama eisinin diz kismi agikca tanimlanamiyar, dolayisiyla yeterll kesinlikte paralel cizai izilemiyorsa, agagidaki yortemin kullanilmast tavsiye edili (bk. Seki 6). ‘Yak, varsayilan deneme dayanimi asiéiGinda, elde edilen yokan % 10'una esi bir degere dugarulr. Bundan sonra, ik elde eden deger agilincaya kadar yeniden arti. Istenen deneme dayantmin tayin etmek ign histerezis gevrimiiginden bir dodru glalir. Sonra,egrinin duzettims orjninden, apsis Uzerinde oleuidugunde belitimis plastk yizde uyamaya esi bir mesafeden buna paralel inc bir dodru cial. Bu paralel dogruyla yoksuzama e@isinin kesigigi nokta deneme dayanimina kargiik gelen yiKO verr. Bu sonuncusu, yokin deney pargasinin ik kesit alan’ S_ya bélinmesi surety elde edi (bk. Seki 6) Not 1 Yok-uzama egrisinin duzeltimig oriinini tarif etmek icin birgok metot kullanilabilir. Bu metotlardan birisi, histerezis cevrimiyle tayin edilen dogruya yOk-uzama egrisine teget gececek sekilde bir paralel dugia gizmehtir. Bu dogrunun apsisi hestigi nokta yok-uzama egfrisinin dOzetilmis ofijinidir (bk. Seki 6), Not 2— Yokteki dusogan baslama noktasinda plastik gerinme, belirtimis plastik uzama Ry'nin cok az stUndedir. Daha yiksek gerinme degerlerindeki baslama noktalari histerezis gevriminden gecen dogrunun egimini azaltr. Not 3— Mamul standardinda belitilmemis ya da mUsteriyle Ozerinde anlagmaya vanimamigsa, sOreksiz ‘akmadan sonra denem dayaniminin tayin ediimesi uygun olmaz. 13.2 Bu dzelik yk-uzama egrisi cizmeksizir cedilebili. Bk. Ek A. otomatik cihazlar (mikroislemcl, vb.) kullanlarak elde Not — Bir bagkeige yara metot GB/T 226%%de tar edit 14 Deneme dayaniminin tayini, toplam uzama 14.1 R,, yak-uzama egrisinin Ozerinde, Madde 10.2 dikkate alinmak suretiyle, 6nceden saptanmig toplam_ yuzde uzamaya es deer bir mesafeden ordinat eksenine (yOk ekseni) bir paralel giilerek tayin elit. Bu dogrunun egryi Kesigt nokta istenen deneme dayanimina Karsiik gelen yoki veri. Bu sonuncusu, yakon ‘eney carcasinin ik kesit alan’ S,’ya bolunmesi suretiyleelde edlr (Ok. Seki 4), otomatik cihaziar (mikroislemei, vb.) kullanilarak elde 15. Kalici deformasyon dayanimint dogrulama metodu Deney pargasi 10 s ~ 12 s sireyle belitiimis bir gerimeye kargihk gelen yake maruz birakiir. Bu yok, belts gerimenin deney pargasinin ile kesitalant S,¥yla ¢arpiimasiyla bulunur. Yokin kaldinimasindan sonra, kalict deformasyon uzamasinin ik 8lg0 uzunlugu iin beltimis yOzdeden fazia lmadii dogrulant bie Seki 5. Not— Bu husus, normal olarak standart bir gekme deneyinin parcast olarak yapilmayan bir gecerlgegmez deneyidir. Deney pargasina uygulanacak yuk ve kabul edilebilir kalici deformasyon uzamast ya mamul sartnamesi ya da deneyi isteyen kisi tarafindan beliienir. Omek: "Ros = 750 MPa Geger* ibaresi, deney parcasina 750 MPa degerinde bir gerilme uygulandigint ve sonucta ortaya cikan kalict deformasyonun % 0,5 veya daha az cldugu anlamina gelir. 13“4 ICS 77,040.10 TURK STANDARDI ‘TURK STANOAROLARRON TELF HAAG TSE-YE JETTA, STANDARDIN BU (GURMAK CH MALATI RAY WAG ELEM SAN VETCAS A Venuaee TTSEDEN 2 ALINMADAN STANDAROIN Bf EN OMM AMUSNN ETERS TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2008 OSHS UL ANU 26 TE TARAEWOAS EnSiUMA TARA: o20920%5 EDLEMEZ, COGHTLAMAEICS 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 16 Yiizde akma siniri uzamasinin tayini ‘Sureksiz akma gosteren malzemelerde A. degen yuk-Uzama egrisinden, Key(deki uzamayt nomojen caligma sertlegmesinin baslangicindaki uzamadan cikarmak suretiyle tayin edi. Homojen calisma sertlegmesinin baslangicindaki uzama son lokal asgari noktadan gegen yalay bir cizgi ile veya homojen calisma sertlegmesinden énceki akma araligindan gecen bir regresyon dogrusu ile homojen caligma sertlegmesinin baslangicinda olusan eGrinin azami eGimine kargihk gelen dodrunun kesisim noktast olarak tarif edilir (bk. Sekil7), Bu, ektansiyometre dled uzunlugu L.'nin bir yuzdesi olarak ifade edi Kullanilan metot [bak. Sekil 7 a) veya b)} deney raporunda dokimante edilmeliir. 17 Azami yiikte yiizde plastik uzama tayini Metot, bir ektansiyometre ile elde edilmis yak-uzma e@jisi Gzerinde azami yokteki uzamay! tayin etmekten ve bu degerden elastk gennmey! gikarmaktan ibarett. ‘Azami yokteki yizde plastik uzama Ay, Esitik 2'den hesaplanir: 0] @) Burada; Le :Ektansiyometre died uzunludu; me :Gerilme-yazde uzama eGrisinin elastik kisminin egimi, Ry :Gekme dayani Ai, :Azami yokteki uzama dir Not ~ Azami yukte gerilme-uzama eGrisinin duziok gésterdigi malzemelerde, azami yokteki yazde plastik uzama dzlugin orta noktasindaki uzamadir, bk, Sekil 18 Azami yiikte yiizde toplam uzama tayini Metot, bir ektansiyometre ile elde edimis yok-uzma eGrsi Ozerinde azami yOkteki uzamay!tayin etmekten ibaretr. ‘Azami yokteki yazde plastik uzama Ay, Esitik 3'ten hesaplanir; Alm Agt =i x 100 6 tT Burada; L,:Ektansiyometre did uzunlugu; lq “Azam yokteki uzama ur. Not ~ Azami yakte gerilme-uzama earisinin dozidk gdsterdigi malzemelerde, azami yokteki yazde toplam Uuzama dzligiin orta noktasindaki uzamadir, hk, Sekil 4 19 Kopmadaki yiizde toplam uzamanin tayini Metot,birektansiyomete ile elde edimis yok-uzama e@isi Gzerinde kopmadski vzamay! ayn etmekten ibareti Kopmadaki yazde toplam uzama A, Esitik 4'ten hesaplanir: (4) Burada; L.‘:Ektansiyometre old uzunludu: Al, :Kopmadaki uzama dir. 5Ics 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2008 20 Kopmadan sonraki yiizde uzamanin tayini 20.1. Kopmadan sonraki yuzde uzama, Madde 3.4.2'de verilen tafe gore tayin edilmeliir ‘Bu amagla, deney parcasinin kinimis ki parcast eksenleri ayni dogrultuda olacak gekilde dikkatle yeniden bir araya getilir. Son diet uzunlugu élgilurken kink deney pargalarini uygun bir gekilde bir araya getirmek igin 6zel onlemler alinmalidir. Kesiti kagak ve uzama degerleri digok deney pargalarinda bu ézellkie onemiiir. Kopmadan sonraki yizde uzama A, Esitik (5)'ten hesaplanr: ne a-tute 100 6 bo Burada; Lo ‘ilk led uzuntugu; Ly :Kopmadan sonraki son olga uzunlugu dur, Kopmadan sonraki uzama, Ly ~L., yeterli cézUnUrldge sahip bir élgim cihaz kullanilarak en yakin 0,25 mm veya daha iyi bir yaklagimila tayin edilareli Belirilmis asgari yozde uzama % S'ten kUgokse, 6zel Gnlemlerin alinmas! tavsiye edlir (bk. Ek G). Bu tayinin Sonucu sadece kinkla en yakin élgi igareti arasindaki mesafe L./3'ten kughkse gecerlidir. Bununla birikte, kopmadan sonraki uzama belitilmis degere esit veya daha biylkse, 6lcim, kiigin Kenumundan bagimsiz olarak gegertdir 20.2 Kopmadaki uzama bir ektansiyometre kullanilarak olguldugunde, dled uzunluklarini igaretiemek gerekmez. Uzama, kopmadaki toplam uzama olarak élcildr, dolayisiyla kopmadan sonraki yazde uzamayi elde etmek icin elastik uzamay! bu degerden cikarmak gerekir. Manuel metotia elde edilen sonuclaria kargilastinlabilir sonuglar elde etmek icin ilave ayarlamalar (Smegin, daha yiksek ektansiyometre bant genisligi, bk. Madde A'3.2) yaplabil Bu tayinin sonuslart ancak Kopma ve lokal uzama (boyun olusumu) ektansiyometre led uzunlugu Le, sinirlaniginde meydana gelirse gegerlidi.. Kopmadan sonraki uzama belirilmis degere esit veya daha buyokse, Olgdm, kirigin konumundan bagimsiz olarak gegerldir. Mamul standard: kopmadan sonraki yOzde uzama tayinini beliri bir dle uzunlugu gin tanimlyorsa, ektansiyometre dlc uzunlugu bu uzunluga eit olmaliir. 20.3 _Uzama, sabit bir uzunluk azerinde biolorse, bu uzunluk, deneylerin baslamasindan énce anlasmaya varildigt gibi (Smegin, ISO 2566-1 ve ISO 2566'daki gibi) cevrim formilleri veya cizelgeleri kullanilarak rant 6g uzuniuguna yewilebit Not- Yazde uzama kargilastirmalart ancak Oca uzunlugu veya ektansiyometre igi uzunlugu, deney pargasinin bicimi ve kesit alan! ayn oldugunda veya oranti katsayisi k, ayn oldugunda mimkindar. 21 Yiizde kesit daralmasinin ta Yazde kesit daralmasi Madde 3.8'de verilen tarife gore tayin edilmelidir. Gerekliyse, deney pargasinin kinlmig iki parcas! eksenleri ayni dogrultuda olacak gekilde dikkatle yeniden bir araya gelitli. 16 siaeenr sore seem armasIcs 77,040.10 TORK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 ‘Yozde kesit daralmasi, Z, Esitik 6'dan hesaplanmalidir 2 6) Burada; 5S, :GBvdenin ik kesit alan! S, _:Kopmadan sonraki asgar kest lant ar 8, £% 2 dodrulukla dlgolmelidir (bk. Sekil 13). Not~ KacOk capli yuvarlak deney pargalarinda veya daha bagka geometrilere sahip deney pargalarinda ‘Synun + % 2 dogrulukla dluimesi mamkin olmayabilir. 22 Deney raporu Deney rapory taralar arasinda bagka tirla bir anlagmaya varimadikga, en azindan agadidak! bilge igermelidr: 2) Bu standarda, Madde 10.6'da belitlen deney sartanbilgisyle gensletimig ati, oredin TS ISO 6882-1 2009 A224: b) Deney parcasinin tanitiimasi; ¢) Belirtilmis malzeme, biliniyorsa; 8) Deney pargasinin tp 2) Deney numunesinden alinan deney pargasinin yeri ve yénd, bliniyorsa; 4) Deney kontrol modulmodlan veya deney hizt araligiaraliklan,tavsiye eden metottardan ve Madde 10.3, ve Madde 10.4'te verilen degerlerden farkliysa (bk. Madde 10.6); g) Deney sonugiart Mamul standardiarinda aksi belilmemigse, sonuclar agagidaki veya daha iyi hassasiyetlerle yuvarlatimalidtr: = Dayanim dederleri, megapascal cinsinden, en yakin tam saylya; ~ Yazde akma sinin uzama degerioriA., en yakin % 0,1’e; Battin diger yizde uzama veya uzama degerleri en yakin % 0.5'e; — Yazde kesit daralmaet Z, en yakin % 1's. 23 Belirsizl in dIgdiimesi 23.1 Genel Olgme belirsiliginin anal , lgblen de¥erlerin ana tutarsizik nedenlerini belirlemek iin gok yararidr. Mamul standardiant ve malzeme 6zelliji veri tabanlari bu standard! esas almaktadir ve bu standardin daha ‘nceki baskilan 6igme belirsizigi analizierinden cok yararlanmistir. Bu yuzden dlgme belirszigiigin daha ileri ayarlamalar uygulamak ve uyumly mamullerin reddedilmesi riskine gitmek yersiz olacakiwr. Bu nedenle, bu islemi izieyerek elde edilen belirsizik tahminler, mUsteri tarafindan Ozellkle baska t0rld talimat verilmedikce, sagece bilgi amagiiar. 23.2 Deney sartlart Bu standardda tanimlanan deney sartlart ve sinirlari, musteri tarafindan aksine bir talimat verimedikge, ‘lgme belrsizigini hesaba almak Uzere ayarianmamalidi. 23.3 Deney sonuglart Tahmin editen dleme belirsizikleri, mister tarafindan aksine bir talimat verilmedikge, mamul garinamesine uygunlugu degeriendimek amacivia, lgdlen sonuslaria biriestinimemelici, Belirsizik hususunda, metrolojk parametrelere ve bir grup gelik ve alminyum alagim Uzerinde laboratuvarlar aras! deneylerden eide edilen sonuclaria igi belisizik tayini icin bir kilavuz saglayan Ek J ve Ek Kya bakilmaliar. 7les 77,040.10 TURK STANDARD! TS EN ISO 6892-1: 2010-01 EN ISO 6892-1:2009 ae Aer « hota Actktama A” :Kopmadan sonraki yiizde uzama [ektansiyometre siny eilen (bk. Madde 20.1)] ‘Ay :Azami yakte yazde plastik uzama ‘Aq Azami yokte yizde toplam uzama ‘A, :Kopmadan sonraki yazde topiam uzama © :Yozde uzama me :Yok-yOzde uzama edjisinin plastk kisminin egimi Ro :Geriime Ry :Gekme dayanimt ‘A. :Doz kismin uzunlugu (A,'nin tayint igin bk. Madde 17; Ag tayin igin bk. Madde 18) jen veya dodrudan deney pargasindan tayin Sekil 1 — Uzama tariferi 18 {TORK STANDAROLARION TELE HAKiGTEEYE AFTTR STANDARD St NOSHASINEL RLLLANIA RN TSE TA (GuRUeAK GFL HMA ATI RAY BAGELEM SiN VE TEAS A VERIIMSTI. HAG MA TAKE D202 2015, "SEDEN GIN ALINMADAN STANDAAON BA BOLOMUMAMAld TEAS ED MEZ,COGHL TEAM?