R. LEBIEDŹ, E. IWANICKA, I.

SŁOBODIANA

M E NTAR
LE Z
E Język polski
dla klasy 1. szkół ogólnokształcących
z polskim językiem nauczania

Рекомендовано Міністерством освіти і науки,

молоді та спорту України

Львів
Видавництво “Світ”
2012
УДК 811.162.1(075.2)
ББК 81.415.3я7
Л33

Рекомендовано Міністерством освіти і науки, молоді та спорту України

(наказ МОНмолодьспорту України від 07.02.2012 р. № 118 )

E|l_e|m_e|n|t_a|Q_
Видано за рахунок державних коштів. Продаж заборонено

Експертизу здійснював Інститут педагогіки НАПН України

n_a] [w8?s-o5³_o %a|z_e|m]

z] [p?s<_c|z_ó5³|k_¹] Jo5l_¹]
Лебедь Р.К.
Л33 Буквар. Польська мова для загальноосвітніх навчальних закладів з навчан-
ням польською мовою : підручник для 1 класу / Р.К. Лебедь, Е.В. Іваницька,
І.А. Слободяна. – Львів : Світ, 2012. – 160 с. : іл.
ISBN 978-966-603-732-2
УДК 811.162.1(075.2)
ББК 81.415.3я7

© Лебедь Р.К., Іваницька Е.В., Слободяна І.А., 2012

© Гінайло Г.С., Шингур О.В., Шутурма М.С., ілюстрації, 2012
ISBN 978-966-603-732-2 © Видавництво «Світ», макет, художнє оформлення, 2012

3
4 5
6 7
8 9
10 11
12 13
14 15
16 17
18 19
 A Ó a
ę i E i ę
E U E Ó
Ó U U
A O
Ó
u A
E

U
O

ą ą ę
U

e
ay ą
A o u
E i
20 21
Aa o Oo
A] a] Oo
a
o
o o
a a a o
a

o
o
a a

a
a a a o
22 23
Ii i E e Ee
Ii Ee
i
E
i e
i
e e
e
i
i 2 e

i 2 e e
24 25
ą ą ę ę
¹] ê]
ę ę
ą

ą ę ę
ą

ą ę

ą ę
28 29
Uu u ó Óó
U] [u] Óó
ó
U
u
ó

u ó
u
ó
ó
u
u ó
26 27
Yy y

Y [y A
E
y I
O
U
y
30 31
 B Ć T
C D Dź N Rz P
G Ł W ń Cz Ś Z
Dż M Dz K Sz S Ż
Ch L C R Ź
H J F

32 33
Ll lala
l-a-l-a
lala
lL
tata
t-a-t-a
tata
Tt
Ll la-la ta-ta
Tt
tuli
la al
lala
luli
l_a|l_a] l|u|l|i] t|u|l|i] l_a|t_o lato ta at
lo ol to ot
le el
Ala
Lila
A|l_a] L|i|l_a] l_a|t_a] T;o5l_a] lata
Tola te et
li il ty yt
lu ul ti it
To tuli . tą ąt
lę Lala Oli.
lą tę ęt
Tu lata .
To tata . lata
Ula
U-la A to ule taty. la-ta
Ala tuli
Ile uli ma tata ? tu-li
A-la
Lola ile
Lo-la i-le

Lale Lili.
Ile lat ma Lila?

34 35
Mm mama
m-a-m-a
mama
ma-ma
Mm meta m_e|t_a] m_a|t_a]
mata
ma am
me em
mam m_a|m] M|i|l_a]
Mila
mo om
mi im To mama Ali i . Mama . Mam... Mamy...
mu um
my ym Ala ma lalę, a Ola ma . .
mą Lala Ali to Ula. Oli to Tom.
mę Ala ma . Ola ma .
My mamy .
Ala
A-la
mamy
ma-my
lalę
la-lę

Mama ma... Tom ma...

36 37
 kot

Kk k-o-t
kot

Kk kulki
kamyk
k|u|l|k|i] k_a|m|y\k]
kto k|t_o K_a|m|i|l]
ka ak Kamil
ko ok Ooo!
ke ek Jaki Milutek
ki ik To malutka i Tumka
ku uk Lilka.
ką ąk A to kot Lilki. A to mama
kę ęk Taki milutki kotek. Mikula
To Tula.
kotek
ko-tek To Mikula –
Lilka kotka Kamila.
Lil-ka Ta kotka ma
milutki malutkie kotki.
mi-lut-ki Te kotki to:
Kimek Kitka, Kitek,
Ki-mek Kitek ma
Milutek i Tumka. mleko
A to Kitka

38 39
Dd domek
d-o-m-e-k
domek
Dom

Dom to mama i tata. Dom to Adam,

do-mek Ola i Lilka. Tu mama utuli. I tata utuli.
Dd Dom ma lala Ala i Lola. Dom ma
Adela i Ada. Mam dom.
data
dym
d_a|t_a] d/y\m]
da ad dudek d|u_d_e|k] D:y\m_e|k]
do od Dymek
de ed
du ud Tata i mama to ... Adama.
dy yd Ola i Lilka to ... Adama.
dą ąd Adam dla Lilki i Oli to ... .
dę ęd Ola, Lilka i Adam to ... .

Adam
A-dam
Ada
A-da
Adela
A-de-la
utuli
u-tu-li

40 41
Jj jajko
j-a-j-k-o
statek
s-t-a-t-e-k
statek
Ss
jajko

Jj jaj-ko

+ve|m|y +va_d_¹]
sta-tek
smok Ss
jemy
jadą
&m_o5k] S:t_e|l_a] Stela sa as
ja aj
jo oj jakie
Jola
+va|k|i_e] Vo5l_a] &=a|m_o5l_o5t] &:u|m] samolot
sum
so os
ju uj se es
je ej su us
ją To jajka. Tam daleko si is
ję A to my: Jola i Majka. Jemy jajka. są statki. sy ys
A to omlety dla mamy, taty, Julka są ąs
Jola i Kajtka. To tata Steli.
sę ęs
Jo-la Stela maluje
Majka smoka. Stela
Maj-ka Stasio klei Ste-la
Kajtek model samolotu. sama
Kaj-tek sa-ma
Julek sok
Ju-lek

To malutkie jajka. A jakie te jajka?

42 43
Cc kolacja
k-o-l-a-c-j-a
kolacja
nuta
n-u-t-a
nuta
Nn
Cc ko-la-cja nu-ta
Nn
ca ac
cuda
co
c/u_d_a] c_o n|u_d_a] n_o0-e|k] nuda
nosek na an
co
cu
oc
uc
cacko
Cela
c_a_c?k_o C_e|l_a] n_o=t_e?s N;a|t_a|l|i_a] notes no
ne
on
en
Natalia
ci ic ni in
Jacek: Co to? Kolacja? — Janku, jest mi smutno.
cy yc ny yn
Cela: Tak. Jest kolacja. — To daj nuty. Są na stoliku.
ce ec Jacek: Ale cuda! Jakie smaki! — Na stoliku jest lalka. nu un
cą ąc Mama: Są jajka, kotlety, miód. — A na stole? ną
cę ęc Jacek: Moja kolacja to: — O, są tutaj. nę
jajko, kotlet, i kakao. — To daj stojak i smyk.
Jacek Cela: Moja kolacja to: miód, Nina, stukaj do taktu. smutny
Ja-cek i sok. — To melodia jest na smutek i nudę. smut-ny
komicy Tata: Takie kolacje smakują. notuje
ko-mi-cy Cela: Kto je takie kolacje? no-tu-je
kocięta namiot
ko-cię-ta na-miot
ulica nosi
u-li-ca no-si

44 45
Rr ramka
r-a-m-k-a
ramka
worek
w-o-r-e-k
worek
Ww
ram-ka wo-rek
Rr Ww
rama %a|m_a] %8|k|l_a|m_a] [(u|ve|k] W;o:j\t_e|k] wujek
ra ar reklama Wojtek wa aw
ro or ręka %9|k_a] R_a_d_e|k] [(i_a|t|%a|k] [(i_e|ve] wiatrak wo ow
re er Radek wieje wi iw
ry yr Rysunek na konkurs Witek i Wojtek wó ów
ru ur wy yw
rą Romek rysuje. Jutro jest Witek ma kolorowy worek. we ew
konkurs. W tym worku są wrotki. – Mam
rę wrotki od mamy – mówi Witek.
wą
Co narysuje Romek? wę
A to ramka. Tu są rysunki Wojtek ma rower. – Mój rower
Romka. mam od taty – mówi Wojtek.

kurtki trawa
kur-tki tra-wa
sroka mewa
sro-ka me-wa
kreski rower
kres-ki ro-wer
kredki
kred-ki
46 47
Pp parasol
p-a-r-a-s-o-l
parasol
Mama i Lilka są w sklepie. Kupują nowe palto
dla Lilki. Lilce podoba się palto z kapturkiem.
Pani pakuje palto w kolorowy papier.

Pp pa-ra-sol

pada ´p_a_d_a] ´p_e|l_e|ry\n_a]

peleryna
´p_a|l|t_o P;o5l_a]
pa ap
po op palto
pe ep Pola
pi ip Od rana pada. Mama i Lilka idą
pu up do sklepu. Mama ma parasol. Lilka
py yp ma pelerynę.
pą – Ojej! Jakie wielkie krople
pę spadają na mój nosek – mówi Lilka.
— Ale ja lubię, kiedy pada. Mam
pelerynę z kapturkiem i dobre buty.

kupują
ku-pu-ją
kapusta
ka-pu-sta
kapturek Tam jest Pola i jej mama. One kupują
ka-ptu-rek kurtkę dla Poli. Ale Poli nie podoba się
papier nowa kurtka, bo nie ma kapturka.
pa-pier Lilka ma nowe palto, a Pola nie ma
nowej kurtki.
48 49
Zz zamek
z-a-m-e-k
Zając
O zmroku zając
zamek zmyka do lasu.
Z] z] za-mek A co niesie?

zając z_a|v¹_c] z|i|m_a]

za az zmrok
zo oz zima z|m|ro=k] Z_e|n_e|k]
ze ez Zenek
zy yz
zu uz Tam daleko stoi Sroka i lis
zi iz stary zamek. Z lasu umyka rudy lis.
zą ąz W tym zamku są , , . — Dokąd to lisku?
Okna mają okiennice. — Daleko, do wioski.
zę ęz Tam kury i kurki.
Niedaleko zamku
jest stary las. Są tu: — Do wioski o zmroku?
zające, lisy, sarny. — Tylko o zmroku.
wazon Tu mają swoje
wa-zon domy.
zaduma
za-du-ma
zmyka
zmy-ka

50 51
Bb buda
b-u-d-a
buda

Bb bu-da
Bartek naprawia budę.
bajka
beret
8a|j^k_a] 98|%8|t] Jest dobrym opiekunem Azora.
ba ab
bo ob
balon
Bolek
8a|l_o ] B5o5l_e|k]
be eb
bi ib
by yb
bu ub Buda Azora
bą ąb Azor jest smutny. Od rana leje.
bę ęb Buda Azora jest bez jednej deski.
Oj, mokre kropelki padają na
Azora!
Bobik
Bo-bik
dobry
do-bry Piesek ma naprawiony domek.
robota Jest radosny.
ro-bo-ta
skarby
ska-rby

52 53
Łł łapa
ł-a-p-a
łapa Ola i Emil wpadają do pokoju.

Łł ła-pa – Pies? Ojej, jaki kudłaty!

Jaki ładny!
Piesek dotyka noskiem ręki Emila.
ła ał łopata – On jest mój – mówi Emil.
ło oł ładny ł_o:p_a|t_a] ł_a_d|n|y – Mój! Mój! – woła Ola. – I mamy,
łata i mój.
łu
ły
uł
ył Łuck ł_a|t_a] Ł_u_c|k] – Wspólny – mówi tata.
łe eł
łą Pies kudłaty
łę
– Łapy, łapy, 4 łapy, ma
te łapy pies kudłaty! – woła
tata. Stawia malutką kulkę.
łysy
ły-sy
mały
ma-ły
kudłaty
ku-dła-ty
smakołyki
sma-ko-ły-ki

54 55
Gg globus
g-l-o-b-u-s
globus
glo-bus
Gg
Polska
Europa Ukraina

g\u|m_a] qa|3_e|k]
ga ag guma
go og garnek g\ru|p_a] Qe|%a|%d]
gu ug grupa
gó óg Gerard
ge eg Globus – A co nam globus pokazuje?
gi ig – Są tutaj lądy i oceany. Tu jest
gą ąg – Co to jest globus? – pyta Europa, a tu Ukraina i Polska.
gę ęg Gerard. – O, tyle tutaj kontynentów i
– Globus to ogromna kula — krajów!
model Ziemi – odpowiada Igor.

oglądają
o-glą-da-ją
kolega
ko-le-ga
jego
je-go
Magda
Ma-gda

56 57
Ff foka
f-o-k-a
foka

Ff fo-ka

fa af farby
ga|r8y gi|l|m]
fo of film go5t_o5g\%af I_l|i|p]
fi if fotograf
fe ef Filip
fu uf Fotografie
fą – To jest album Filipa.
fę Są tam fotografie, które robił Biegają lwy, tygrysy i lamparty.
jego tata w Afryce. W Nilu kąpią się krokodyle.
fotografia Na sawannie pasą się – A co to jest?
fo-to-gra-fia antylopy i zebry. – Tu są foki i delfiny. One lubią
Afryka ocean.
A-fry-ka
delfiny
del-fi-ny
fotel
fo-tel

58 59
 szalik
Sz sz sz-a-l-i-k
szalik
sza-lik
%& ©|k_o5ł_a] ©_afa]
Jak dbasz o swój wygląd
Szoruj zęby i szybko pod prysznic.
Po kolei myj uszy, szyję no i całą resztę.

sza asz szkoła

©|ukl_a_d_a] S{|y\m_e|k] Potem umyj włosy szamponem i
wysusz je suszarką.
szo osz szafa Po takiej kąpieli sny będą milsze.
sze esz szuflada
szu usz Szymek
szy ysz
szą ąsz
szę ęsz

wieszak
wie-szak
szary
sza-ry Mama ogląda ubranka Ani i
robisz układa je w szafie.
ro-bisz Ania pomaga mamie. Wiesza
muszelka na wieszaki sukienki i szarą
mu-szel-ka pelerynę. Na półce układa bluzki,
swetry i koszule. Do szuflady
składa szalik, , .
60 61
 czapka

Cz cz cz-a-p-k-a
czapka
cza-pka Po zabawie wracają do domu.
Szymek dostał kataru, a Mateusz

^_ c|z_e|k_o5l_a_d_a] c|z|y^s5t|y
ma gorączkę.
Leczą się. Piją mleko z czosnkiem.
Po tej zabawie będą pamiętali o
c|z_o0n_e|k] O_e?s5ł_a|( zakładaniu czapki.
cza acz
czo ocz czekolada czysty
cze ecz czosnek Czesław
czy ycz
czu ucz Czapka
czą ącz Jest zimno.
czę Szymek i Mateusz bawią
się na boisku. Biegają, skaczą,
figlują. Są bez czapek i lekko
czerwone ubrani, ale nie czują zimnego
czer-wo-ne wiatru.
zmęczenie
zmę-cze-nie
słodycze
sło-dy-cze
pieczywo
pie-czy-wo

62 63
Żż żaba
ż-a-b-a
rzeka
rz-e-k-a
M
Rz rzm
żaba rzeka

¯¿ ża-ba rze-ka
Xx
żart
żyrafa ¿_a|rt] ¿|y\#afa] Q_ê?s:y Q|u_c|i|³] rzęsy
rzucił
ża aż
żuk
Żaneta
¿|u|k] ¯_a|n_e|t_a] Q_¹_d] R_e?s<_ó:( rząd
Rzeszów
rza arz
żo oż rzo orz
że eż Księżniczka Róża Rzeczka rze erz
żu uż Był duży ogród, a w nim rosły Płynie, wije się rzeczka rzy yrz
żó óż różnokolorowe róże. Najpiękniejszą jak błyszcząca wstążeczka. rzu urz
ży yż była czerwona róża zaczarowana Tu się srebrzy, tam ginie, rzą
żą ąż przez złą wróżkę. a tam znowu wypłynie. rzę
żę ęż Zerwał ją książę i ona zapłakała. Woda w rzeczce przejrzysta,
Słoneczko swoim blaskiem ożywiło zimna, bystra i czysta.
kwiatek. Książę zobaczył jak Biegnąc mruczy i szumi.
żongler zaczarowana róża zamieniła się w Ale kto ją zrozumie? ujrzał
żon-gler Księżniczkę Różę. uj-rzał
żagle rzepa
ża-gle rze-pa
żeby Marzena
że-by Ma-rze-na
duży przykry
du-ży przy-kry

64 65
 Nasza encyklopedia Nasza encyklopedia
żagle rzekotka
Żagle zrobione są z mocnego płótna. Rzekotki to małe żaby.
Żaglowiec to statek z żaglami. Lubią wilgotne lasy.
Skaczą na drzewa.

żona
Mama jest żoną taty. rzęsy
Tata jest mężem mamy. Lalka Marzenki ma jasne oczy
i długie rzęsy.

żółty
rzędy
To jest żółty kolor.
Żonkile są żółte. Tu są dwa
rzędy stolików.
żarty
Żarty są wesołe. rzut
Opowiadamy je lub rysujemy. Rzucam piłkę do kosza. Dobry rzut.
To żart rysunkowy.
żongler rzepa
Żongler to artysta cyrkowy. Rzepa jest warzywem.
Czy wiesz, kto napisał wiersz „Rzepka”?

66 67
 Nasze zwierzęta Nasze zwierzęta

?
Krążą plotki, że jest uparty,
a on uważa, że to tylko żarty.
orzeł
Jest w polskim godle umieszczony,
ryby głowę stworzoną ma do korony.
One tak lubią wodę,
że nawet w mrozy
żyją pod lodem. wiewiórka
Ruda, zwinna, zawsze rada,
smaczne orzeszki zajada.

żaby
Jedna żaba mówi: kum. kret
Druga żaba mówi: kum. Małe czarne zwierzątko,
Potem cały żabek tłum: a pracy ma wiele.
Kum, kum, kum, kum, kum, kum! Kopie korytarze
i długie tunele.
jeże ?
Są małe i w ostre kolce ubrane całe. Co to za długie zwierze,
które biega na smyczy
ze mną na spacerze?

68 69
Dz dz dzbanek
dz-b-a-n-e-k
dzbanek
Jeden jest

dzba-nek
{} d|z|(o"_e|k] d|z|(o |n|i_c_a]
we wzorki,

d|z|8a|n|u?5_e|k] P|(i|n|k_a] drugi w kolorowe

dza adz kwiatuszki,
dzo odz dzwonek dzwonnica
dzy ydz dzbanuszek Dzwinka
dzi idz
dze edz Dzbanek
dzu udz inny ma
Na lekcji każdy z nas rysuje ornament.
dzą ądz dzbanek. Każdy jest inny.
dzę ędz Nasza pani dziwi się, że takie Robimy wystawę prac. Już jest
ładne dzbanki malujemy. dzwonek i każdy z nas jest
odwiedza
zadowolony ze swojego dzbanka.
od-wie-dza
rodzice
ro-dzi-ce
rodzynki
ro-dzyn-ki
budzik
bu-dzik

70 71
Dż dż dżem
dż-e-m
dżem

YZ Dżungla
Dżungla, dżungla,
d|ż_o5k_e|j d|ż|u|n_g\l_a] taka wielka dżungla,
dża dżokej poplątane zwoje długich lian.
dżo dżungla <_o"] d|ż_d|ż_o:r|i_c_a] W dżungli dużo słoni żyło,
było im ze sobą miło.
dże Dżon Każdy słoń i każdy słonik
dżu dżdżownica miał na imię Dżon lub Dżonik.
dżi Duże dżdżownice o poranku
dżą popijały na krużganku pyszny
dżę sok ananasowy i dżem jadły
owocowy. Potem rzekły:
drożdże – Wyjeżdżamy.
droż-dże I o dżdżystym poranku odeszły
wyjeżdżamy dżdżownice z krużganku.
wy-jeż-dża-my
dżentelmen
dżen-tel-men
dżdżysty
dżdży-sty

72 73
Hh herbata
h-e-r-b-a-t-a
herbata
chleb
ch-l-e-b Ch ch
chleb
her-ba-ta
Hh h|u|ra_qa|n] h_e|l|i|k_o:p|t_e|r c|h_a|ł|(a] c|h_o:i|n|k_a] []
h|i|p_o:p_o=t_a|m] H_on_o#a|t_a] c|h|u?s=t|k_a] C|h_a|rk_ó:( cha
cho
ha chi
ho huragan helikopter chałwa choinka
hipopotam Honorata chustka Charków che
hu chu
he Imieniny chy
hi Na stole stoją w wazonie chabry.
Na stole nakrytym haftowanym Mały braciszek Helenki chętnie je chą
obrusem mama podała herbatę i orzechowe ciasteczka i bardzo lubi chę
herbatniki. Helenka i jej koleżanki chałwę.
jedzą z apetytem pyszne ciasteczka Po chwili wchodzi do pokoju mama
humor i popijają herbatę. i wnosi duży tort imieninowy. ucho
hu-mor u-cho
bohater ochrona
bo-ha-ter o-chro-na
wyhaftować chłopcy
wy-haf-to-wać chłop-cy
harfa orzech
har-fa o-rzech

74 75
 Nasza encyklopedia Nasza encyklopedia
chabry
haft, haftuje
Chabry są to błękitne kwiaty.
Hanka haftuje serwetkę. Rosną w zbożu.
W rogu wyhaftowała literkę H. H

choinka
harfa Choinki pachną lasem.
Harfa ma struny. Muzyk, grając, W wigilijny wieczór
szarpie te struny palcami. ozdabiają nasze domy.

chata, chatka
Chata to stary wiejski dom.
Co to jest „Chatka Puchatka”?
halo
– Halo! – mówi mama,
gdy odbiera telefon. chusta, chusteczka
Chusta jest ozdobą
stroju góralek.
hejnał
Hejnał to melodia, którą gra Kiedy kichasz, zakrywaj
trębacz z wieży mariackiej nos chusteczką.
w Krakowie.

herby
chmura
Herby to godła miast.
Z chmury pada deszcz.
To jest herb Lwowa. Deszczowe chmury są szare.
A to Kijowa.

76 77
Śś śruba
ś-r-u-b-a
śruba
sikorka
si-k-o-r-k-a
sikorka
Si si
śru-ba si-kor-ka
Śś ':(i_ę|t_o 'm|i_e_c|h] &:i_e|m|i_ę_ &:i_a|n_o
S:i] &:i]
myśli święto sia
my-śli śmiech
śpioch
':p|i_o=c|h] ':l_a_d] &:i_a|t|k_a] &:i|k_o#k_a] siemię sio
maślak siano siu
maś-lak ślad Sikorka siatka sie
maślanka Ten ptaszek jest dobrze sikorka się
ma-ślan-ka znany wśród dzieci. Sikorkę sią
Kaśka widzimy wszędzie – w lasach,
Kaś-ka ogrodach, parkach miejskich.
Poznajemy ją po żółtej piersi
i białych policzkach.
Lubi słoninkę i siemię.
usiadła
u-sia-dła
Mały Jaś bawi się konstruktorem. siodło
Pomyślał, uśmiechnął się: sio-dło
– Zrobię huśtawkę. siebie
Rozkładał po kolei konstruktor. sie-bie
– Brakuje mi śrubki – powiedzał Jaś.
– Przecież ona gdzieś jest?
siostra
– A gdzie? sio-stra
Czy możemy pomóc Jasiowi?
78 79
 – Yhauuha…
Kubuś Puchatek i Prosiaczek
Czy ktoś z was wie, kto to – Tu są takie wielkie
jest Kubuś Puchatek? ślady. I coś tak głośno
ryknęło! Ja się boję!
Kubuś Puchatek to
pluszowy miś małego
Krzysia. Prosiaczek to
kolega Kubusia. – Ja, ja…
Jest śliczny, Ja już wiem!
To ślady osiołka.
słoneczny poranek.
To Kłapouchy.
Miś i Prosiaczek – Kłapouszku!
spacerują po lesie.
– Rogi? Maślak?
To ślimak schował się
– Tu są jakieś grzyby. przed nami. W domu Kubusia
Ojej, jeden ma rogi – Kubusiu!
i oczy! Zmykajmy! Jak ty to robisz,
że jesteś taki
odważny?

– My, misie,
takie już
jesteśmy…

80 81
 Nasza encyklopedia Nasza encyklopedia
siano
ślady
Na łące skoszono trawę.
To są ślady stóp. Wysuszona trawa to siano.
To są ślady łap.

śpioch
Śpioch to taki ktoś,
kto by tylko spał i spał.
śliwa
Śliwa to drzewo owocowe.
Ma bardzo smaczne owoce.
śrubokręt
Tata śrubokrętem wkręca śruby.
siodełko
Kiedy wsiadam na rower,
siadam na siodełku.
siatka
Przebijamy piłkę nad siatką.
Gramy w siatkówkę.
siemię
Siemię to nasiona lnu.
Są pokarmem dla mojego kanarka.

siostra
świeca
Zgasły lampy. Ola i Ala są siostrami.
Zapalimy świecę. Mają tę samą mamusię
Ale świeca daje mało światła. i tego samego tatusia.

82 83
Ćć ćma
ć-m-a
ćma
Kto poluje nocą
Są zwierzęta, które nocą nie śpią. Polują i
zdobywają pokarm. Zaliczamy do nich: sowę,

ćwikła
Ćć ć|(i|k|ł_a] ć|(i_e|rk_a_ć]
borsuka, ćmę i nietoperza.

ćwierkać
ćwiczyć ć|(i_c|z|xć] Ć|m|i_e|l_ó:(
Ćmielów
– O, jaki motyl tu lata – mówi Ala.
– To nie motyl, to ćma – mówi Ola.
– Ćma jest motylem, który lata w nocy –
wyjaśnia Ali i Oli mama.
Ola: To taki nocny motyl?
Mama: Tak, to jest nocny motyl.
Ala: Jak taki motyl, taka ćma w nocy lata?
W nocy jest ciemno. A co ćma w nocy je?

boćki
boć-ki
paproć
pa-proć
liczyć
li-czyć
kapeć
ka-peć

84 85
Ci ci bocian
b-o-ci-a-n
bocian
Bocian
Bociek, bociek leci!
Dalej, żywo.
bo-cian
C?i] c?i] Kto bociana w lot wyścignie,
Temu kasza nie ostygnie.
cia c|i_e|l_ę] c|i_e|k_a|(y Kle, kle, kle, kle, kle.
– A ty, boćku stary,
cio
ciu
cielę
ciekawy
C|i_e_c|h_o=c|i|n_e|k] c|i_o=c|i_a] Piórek masz do pary;
Żaby je liczyły w błocie,
cie Ciechocinek Naliczyły cztery krocie.
cią ciocia Kle, kle, kle, kle, kle.
cię Bociany
Na stodole bociany miały gniazdo.
bocian Był tam ład i porządek.
bo-cian Stare bociany każdego ranka
kapcie leciały na łąki, na bagna, na pola.
kap-cie Polowały na pasikoniki, myszy, żaby,
ciągnie krety.
cią-gnie Bociany nie zjadały tych
smakołyków. A dlaczego?
ciemno
cie-mno

86 87
 Nasza encyklopedia Nasza encyklopedia
ciało
Ćmielów
Nasze ciało składa się
Ćmielów to miasto znane z głowy, tułowia, rąk i nóg.
z wyrobu pięknej porcelany.

ćwikła
ciocia
Ćwikłę jemy razem z
mięsem lub wędliną. Ciocia Basia jest
Ćwikłę robi się z siostrą mojej mamy.
buraków i chrzanu. Ciocia Jola jest
siostrą mojego taty.

ćwierkać
cielątko
Za oknem ćwierkają wróble.
Słychać od rana: Cielątko to mała krówka.
To cielątko dopiero
ćwir, ćwir, ćwir. przyszło na świat.

dostawać
ciupaga
Ty lubisz dostawać
jedenastki i dwunastki. Ciupaga to laska góralska
A ja lubię dostawać mleko. z toporkiem ze stali.

łokieć ciemno
Łokieć to bardzo W pokoju zgasło światło.
ważna część ręki. Zrobiło się ciemno.

88 89
ń słoń
s-ł-o-ń
słoń
niebo
ni-e-b-o
niebo
Ni ni
nie-bo
ñ N:i] n|i]
koń
dłoń ´ d|³_o"]
k_o"] ´ n|i_e|8o n|i_a|n|i_a]
nia
leń
cień
l_e|ñ] c|i_e|ñ] n|i_e|bi_e?s-k|i] N:i|u?s:i_a] niebo nio
niania nie
Słoń Trąbalski niebieski niu
Wyszła na spacer ze Niusia nią
Był sobie słoń, wielki – jak słoń.
Zwał się ten słoń Tomasz Trąbalski.
swoją nianią mała Ania. nię
W rączkach niesie
Wszystko, co miał, było jak słoń!
kolorowe baloniki. Jest
Lecz straszny był zapominalski.
uśmiechnięta i radośnie podskakuje.
Słoniową miał głowę
Wtem niebieski balonik
I nogi słoniowe,
poleciał wysoko do góry,
bańka I trąbę, którą wspaniale kręcił,
hen do nieba! Szkoda Ani
bań-ka Wszystko słoniowe –
niebieskiego balonika,
oprócz pamięci... niemowlę
słońce ale ma ich więcej.
słoń-ce Po drodze zobaczyła nie-mo-wlę
kaczeńce śliczne kwiatki i wanienka
ka-czeń-ce przypomniała sobie wa-nien-ka
łańcuch wierszyk: panienka
łań-cuch Niezapominajki pa-nien-ka
to są kwiatki z bajki! śpiewanie
Rosną nad potoczkiem śpie-wa-nie
patrzą żabim oczkiem.
90 91
 Nasza encyklopedia Nasza encyklopedia
niebieski
kaczeńce Niebieskie jest niebo.
Kaczeńce kwitną wiosną. I moja sukienka
Są żółte jak kaczuszki jest niebieska.
i lubią wodę.

niespokojny
koń
Mama jest niespokojna,
Koń to piękne i gdy długo nie wracasz.
pożyteczne zwierzę. Pamiętaj o tym!

niemowlę
kieszeń To jest niemowlę.
Kieszeń to miejsce, Nie umie jeszcze mówić.
w którym chłopcy Umie tylko głośno płakać.
chowają swoje skarby.
niezwykły
To jest niezwykłe zwierzę.
łańcuch Na pewno takiego nie spotkasz!
To kolorowy łańcuch z papieru.
To jest mocny łańcuch ze stali. nieporządek
Jaki nieporządek w tym pokoju!
słońce Nic nie leży na swoim miejscu.
Słońce świeci i grzeje.
Bez słońca wszystko
by zginęło: rośliny, zwierzęta i my.

92 93
 źrebak
Źź ź-r-e-b-a-k
źrebak
źre-bak
Ź ź źródło ź|ró5d|ł_o ź|%8|n|i_c_a]
źrenica
źle ź|l_e] ź|#8|bi_ą|t|k_o
woźna źrebiątko
woź-na
koźlątko
koź-ląt-ko
bliźniaki
bliź-nia-ki
kuźnia
kuź-nia

Jasio niecierpliwie spogląda na ojca.

Źrebak
– Mam dla was dobrą nowinę – mówi tata i
pokazuje list.
– Od kogo ten list? – pyta Jasio.
– To list od wujka Wiktora – odpowiada tata.
– A co wujek napisał w tym liście? – pyta
Jasio.
– Wujek Wiktor pozdrawia was i pisze – mówi
powoli tata – i pisze…
94
– Wujek napisał: Karusia ma małego konika,
małego źrebaka. Źrebak jest zdrowy i podobny
do Karusi. Wujek nazwał go Kary.
– To wspaniale – mówi Jasio. – Będę się
tym źrebakiem opiekował w wakacje.
– A ja będę mogła pogłaskać tego małego
źlebaka? – pyta mała Lilka.
– Nie źlebaka, tylko źrebaka – poprawia
siostrę brat.
95
Kuźnia pana Macieja
Na końcu wsi, niedaleko lasu, stoi stara
kuźnia. Pracuje w niej kowal – pan Maciej.
Jaś lubi zaglądać do kuźni. Rozmawia wtedy
z panem Maciejem i podgląda jak pracuje. A pan
Maciej jest kowalem artystą. Kuje z metalu
ozdobne bramy, płoty, kraty do okien.
96
– Kiedyś kułem tylko podkowy dla koni –
mówi pan Maciej. – Ale teraz koni mało
i podków kuje się mniej. Zajmuję się inną
pracą, którą lubię. A roboty mi nie brakuje.
97
Zi zi ziarno
zi-a-r-n-o
ziarno
ziar-no
Z|i] z|i] Dlaczego?
Ciekawscy są znani z tego,
ziemia
zia zima z|i_e|m|i_a] z|i|m_a] że ciągle zadają pytanie:
Dlaczego?
zio
ziu
zieleń
Ziuta
z|i_e|l_e|ń] Z|i|u|t_a] Dlaczego w źródle zawsze jest woda?
Dlaczego latem mroźnych dni szkoda?
zie Dlaczego Ziemia wkoło się kręci?
zią Dlaczego ziewać słoń nie ma chęci?
zię Wiosna
Dlaczego zioła nie rosną w zimie?
Ziemia z radością wita wiosnę. Dlaczego baran ma groźną minę?
Na wierzbach pojawiają się bazie. Dlaczego źrebak szpinaku nie je?
bazie Na podwórka wybiegają źrebaki Dlaczego z ziarna wyrasta kiełek?
i koźlęta.
ba-zie Zazieleniło się wszystko wokoło. – Wystarczy! Dosyć już mamy tego!
jezioro – A dlaczego?
je-zio-ro
zielnik
ziel-nik
zięba
zię-ba

98 99
 Nasza encyklopedia Nasza encyklopedia
12
zielnik
bliźniak To jest mój zielnik.
Piotrek i Jacek są bliźniakami. Zbieram rośliny, suszę je
Bliźniacy to bracia urodzeni i wklejam do zielnika.
tego samego dnia.
zięba
Zięba to kolorowy ptak
woźna mniejszy od wróbla.
Pani woźna dba o to, żeby
w szkole było czysto i miło. zielony
Zielona jest wiosną trawa
i zielone są liście na drzewach.

źle
Źle zawiązałeś sznurowadło. Ziemia
Zaraz się rozwiąże. Planeta, na której żyjemy,
nosi nazwę „Ziemia”.
źrenica
Źrenica to ciemna
kropeczka w środku oka.
zioła
źródło Zioła to rośliny. Ru
mia
nek

Źródło to miejsce, Pijemy ziołową herbatę,

z którego wypływa rzeka. kiedy jesteśmy chorzy.

100 101
Dź dź dźwig
dź-w-i-g
dziadek
dzi-a-d-e-k Dzi dzi
dźwig dziadek

WX d|ź|(i_ę|k] d|ź|(i_g\n|i_a]
dzia-dek
P|i] d|z|i] dzia
d|z|i_e_c?i] d|z|i_e|ń]
dzio
dźwięk d|ź|(i_ę_c|z|n|y @|(i|Q|y\n_o d|z|i|u|p|l_a] P|i|u|n|i_a] dzieci dzie
dźwignia dzień dziu
dźwi-gnia Dziadzio Mrok dziupla dzią
dźwięczny Dziunia dzię
Pada, pada deszcz
dźwię-czny
chlupu, chlupu, chlup! niespodzianka
Dźwirzyno Idzie dziadzio Mrok
Dźwi-rzy-no nie-spo-dzian-ka
tupu, tupu, tup!
dziesięć
Idzie dziadzio Mrok dzie-sięć
człapu, człapu, człap! nadchodzi
Wyskoczyła noc,
za połę go łap! nad-cho-dzi
Zmyka dziadzio Mrok
tupu, tupu, tup!
Dźwig A noc za nim brnie
Idziemy na wycieczkę na budowę. chlupu, chlupu, chlup!
Tam zobaczymy, jak pracuje dźwig. Dźwigi są
nie tylko na budowie. W porcie ładują towary
na statki. Winda w bloku to też dźwig.
Jest dźwig ratunkowy.
102 103
 Wszyscy lubimy jeździć Dawniej ludzie odbywali podróże
Już najmłodsze dziecko konno,
ma swój pojazd.
Jak podrośnie, cieszy się,
gdy dostanie rower
na trzech kółkach. w powozach

Starsze dzieci jeżdżą

na wrotkach.
lub dyliżansach.
Pierwszy samochód
to był powóz z silnikiem.
Mają rowery.

Kształt samochodu
stopniowo się zmieniał,

Starsza młodzież i dorośli aż otrzymał wygląd

jeżdżą na motorowerach samochodu współczesnego.
i na motocyklach.

104 105
 Tydzień
Tydzień dzieci miał siedmioro:
„Niech się tutaj wszystkie zbiorą!”
Ale przecież nie tak łatwo
radzić sobie z liczną dziatwą:
Czwartek w górze igłą grzebie
i zaszywa dziury w niebie.
Chcieli pracę skończyć w piątek,
a to ledwo był początek.

Zamyśliła się sobota:

„Toż dopiero jest robota!”
Poniedziałek już od wtorku
poszukuje kota w worku.

Wtorek środę
wziął pod brodę:
„Chodźmy sitkiem
czerpać wodę.”

Poszli razem do niedzieli,

tam porządnie odpoczęli.
Tydzień drapie się w przedziałek:
„No, a gdzie jest poniedziałek?..”

106 107
Dziupla
Rośnie w lesie dąb stary. Przyleciał
dzięcioł w czerwonym berecie: A z dziupli pszczoły
– Tu wykuję sobie dom! Rrom-bom-bom! brzęczą: – Bzzz! …
Rrom-bom-bom! Wykuł dziuplę Wykuł dziuplę dzięcioł.
głęboką, na trzy palce szeroką. Potem mieszkał szpak,
Mijały lata… sowa – mądry ptak.
Teraz my!
Człap … , człap … .
Idzie niedźwiedź.
Patrzy – dąb stary, — O, nie! Ja tu będę
a dziupla w nim jak stodoła. siedział! To mieszkanie
Stanął niedźwiedź i zawołał: dla niedźwiedzia!
— Dziuplo dębowa! Kogo Kłębi się rój, kłębi.
w sobie chowasz? Włazi miś po dębie.
Nagle – pafff – poszedł kurz!
I po dziupli w dębie już!
108 109
 Nasza encyklopedia
dźwięk
Gdy uderzymy w ten dzwon,
usłyszymy donośny, potężny
dźwięk. Jest on inny niż wesoły
dźwięk małych dzwoneczków.
wiedźma
Wiedźma to zła i okropnie
brzydka czarownica.
niedźwiadek
Ten niedźwiadek żyje
wśród śniegu i lodu.
Ten niedźwiadek żyje
w naszych górach.
dźwigowy
Dźwigowy pracuje
w kabinie dźwigu.
źdźbło
Źdźbło to łodyga trawy.
Nasza encyklopedia
dziadek
Tata mojego taty
to mój dziadek.
I tata mojej mamy
to mój dziadek.
dziurka
Z dziurki wygląda myszka.
Może liczy dziury
w żółtym serze?
dzień
Dzień zaczyna się
wschodem, a kończy
zachodem słońca.
dziupla
Dziupla to otwór w drzewie.
W tej dziupli mieszka
wiewiórka.
dziobak
Dziobaki to bardzo dziwne zwierzęta.
Mają dzioby jak ptaki,
a są pokryte futrem.

110 111
 ABECADЈO
Abecadło z pieca spadło, Asy z pierwszej klasy
o ziemię się hukło. Czy myślicie o tym czasem,
Rozsypało się po kątach. kogo można nazwać asem?
Strasznie się potłukło.
As porządnie jest umyty.
— zgubiło kropeczkę. Dba o książki i zeszyty.
As chusteczkę ma do nosa,
– złamało kładeczkę. śmieci wrzuca wprost do kosza,
as nie skarży na kolegów,
— zbiło sobie brzuszki. umie prosto stać w szeregu.

As „dzień dobry"
— zwichnęło nóżki. mówi pierwszy,
ładnie śpiewa, powie wierszyk,
— jak balon pękło, aż się
P przelękło.
as na lekcji dba o ciszę,
as już całkiem nieźle pisze,
do dwudziestu liczy ładnie
— daszek zgubiło. i...
zagadkę tę odgadnie
– do wskoczyło.

— się wyprostowało.

– prawą nogę złamało.

Odgadnij zagadkę:
Początek księcia i koniec wstążki
– stanęło do góry dnem Co dzień zaglądaj do pięknej ...

112
i udaje, że jest M .
113
 Pożegnanie z ELEMENTARZEM Dodatkowe teksty do czytania
Nadeszła chwila,
kiedy pierwszaki
pełne uśmiechów
mają buziaki.
Ostatnia strona
książki…
A na niej
ogromny bukiet
z podziękowaniem:

„E|l_e|m_e|n|t_a|r}|u]!
P;o5ve_d|ź] n_a] +(c|z_a?s:y,
n|i|m] c|i_ę] o5t|(o#}_ą]
n_a?s5t_ę|p|n_e] k|l_a?s:y!”

114 115
 e d i a
n c y klop
E
Dziecko i słońce
ięga,
w i e lka ks Słoneczko śpiewa na cały głos;
o p e d ia to ga. z j a dła, Choćbyś miał, bracie, kłopotów sto,
y k l s i ę i e
Enc ą każdy
ó r y w szystk ła. Słoneczko z góry uśmiecha się,
po kt uba, rozum g abecad Słoneczko woła przez całe dnie:
r łu
Jest g kłada wed
u litera
hasła s z a Uśmiechnij się,
a s ł a pierw otwieraj.
jest h ięgę Wyprostuj się,
Jaka stronicy ks Słoneczko śpiewa i woła Cię.
j
Na te

116 117
 Jaszczurka Ania zwycięża
Jaszczurka Ania i Zając przechwalali się kto jest
sprytniejszy. Postanowili to sprawdzić, ścigając się.
Wyznaczonego dnia, w obecności innych zwierząt,
stanęli na starcie wyścigu. Zając był, oczywiście,
szybszy. Ale jaszczurka skorzystała z propozycji
Żabki, by przejechać się na jej grzbiecie.
118
Jakie było zdziwienie pyszałkowatego
Zająca, gdy zobaczył przed metą plecy
powolniejszej jaszczurki.
Wszystkie zwierzęta ogłosiły, że jaszczurka
była sprytniejsza. Zając musiał odejść
zawstydzony.
1. Dlaczego jaszczurka była sprytniejsza?
2. Kto pomógł jaszczurce zwyciężyć? Dlaczego?
119
 O Misiu i rzekotce
Wyszedł Misio do ogródka, zobaczył śliczną – Re ... re ... re ..! – roześmiała się rzekotka.
zieloną żabkę, więc się grzecznie ukłonił: – To dobre dla psa i dla kotka – my, żabki, inną
– A, kumcia rzekotka! Cieszę się, żem cię spotkał! mamy modę!
– Re ... re ... re ... – zarzekotała wdzięcznie – A jaką?
żabka, wydymając balonik na podgardlu. – My, jak wszystkie żaby, przez skórę pijemy
– Co tu robisz w tej kałuży, powiedz mi, jeśli łaska? sobie wodę!
– Wodę piję – nie widzisz? – Muszę i ja spróbować – w wodzie się
– Jak to? Przecież buzią nie ruszasz i języczkiem zanurzę!
nie mlaskasz? Zanurzył się – a potem przez tydzień
musiał schnąć...

1. Jak ocenisz postępowanie Misia?

120 121
 Zapracowany chomik
Pod lasem, wśród mchu i paproci stała mała chatka.
Miała złotą, słomianą strzechę, trzy – od częstego
biegania rozchybotane schodki i zgrabny, chruściany
płotek wokoło. Mieszkał w niej Chomik, który Nigdy
Nie Miał Czasu. Świtkiem, ledwie uniósł zaspane
powieki, chwytał wielki wór i gnał na pole po ziarno,
do boru – po rydze i borowiki, do lasu – po leszczynowe
orzechy. Nosił, taszczył, układał w piwnicy i na strychu.
– Lisiczka wyprawia wesele pod sosną! – woła Jeż.
– Biegnij z nami!
– Nie mam czasu! – odpowiadał Chomik i pakował
ziarno do skrzyni.
– Świerszcze dają piękny koncert na łące – zapraszały
Trzmiele.
122
– Nie mam czasu!
– Cały koszyk buczyny rozsypał mi się w trawę
– narzekała Wiewiórka. – Pomóż zbierać!
– Nie mam cza... Nie mam cza... – mruczał tylko
– i już go nie było. Nadeszła zima. Chomikowy strych
aż uginał się od zapasów.
W piwnicy piętrzyły się worki z żytem, jęczmieniem
i pszenicą. A w izbie, w szufladach pękatej komody,
szeleściły suszone grzyby, turlały się orzeszki.
– Gospodarz popatrzył zachwycony na swoje
bogactwo, usiadł w fotelu, sapnął:
– Mam! Mam teraz i czas... Aż do wiosny...
– Ale nie masz przyjaciół! – pisnęła stara, mądra
Mysz, wystawiwszy swoje ruchliwe wąsiki z norki.
I miała rację.
1. Powiedz, dlaczego myszka miała rację.
2. Dlaczego chomik nigdy nie miał czasu?
3. Gdzie zwierzęta zapraszały chomika?
Chomik ciągle Chwytał
Gnał Nosił
Układał Pakował
Nie miał Został
123
 Przyjaciółki Przyjaciele zajączka
– Halo! Cześć Blanka! Dlaczego nie byłaś w szkole? Chorował zajączek. – Zanim je naparzę,
– Cześć Jola! Jestem chora. Mam gorączkę i okropny Bolało go w boku. łóżko ci prześcielę!
katar. Boli mnie gardło. I w ogóle źle się czuję. Nie mógł się poruszać Przyleciały również
– Współczuję ci bardzo. Bierz lekarstwa, to może ani zrobić kroku. kuropatwy zacne,
szybciej wyzdrowiejesz. Więc do swych przyjaciół przyniosły choremu
– A co było dziś w szkole? wysłał listy krótkie: oziminki smacznej.
– Bardzo dużo dzieci choruje i pani mówiła nam, „Jestem bardzo chory, Jedynie płochliwy
co zrobić, żeby się nie zarazić. Nie pozwoliła nawet donoszę ze smutkiem – bieluśki króliczek
odwiedzać chorych, bo mogą na nas „napsikać” Zajączek”. telegram nadesłał:
chorobę. Najpierw przyleciały „Wyzdrowienia życzę!”
– Jak to napsikać? dwie lekarki – sowy: Zając poweselał
– Jak się ma katar, to się kicha. Wtedy zarazki – Nie martw się, zajączku, i wyrzekł te słowa:
atakują inne dzieci. wkrótce będziesz zdrowy! – Wśród tylu przyjaciół
– Aha! Zadzwoń do mnie za parę dni, to podasz mi A potem przybiegła przyjemnie chorować!
lekcje. Dziękuję ci, że do mnie zadzwoniłaś. wiewióreczka z zielem:
– Dobrze, zadzwonię do ciebie wkrótce. Życzę ci
szybkiego powrotu do zdrowia.
– Cześć!

1. Jak zwierzęta opiekowały się zajączkiem?

2. Jak zachował się zajączek?
3. Przeczytajcie wiersz z podziałem na role.
4. Jak rozumiesz słowa zajączka:
1. Dlaczego Pani nie pozwoliła dzieciom odwiedzać chorych „Wśród tylu przyjaciół
kolegów w domu?. przyjemnie chorować".

124 125
 Dyżurny
– Wychodźcie z klasy! – woła dyżurny Wojtek i patrzy
na Franka.
– A pamiętasz – mówi Franek – jak ja byłem dyżurnym,
to ty zawsze w klasie zostawałeś.
– Tak – kiwnął głową Wojtek i już nieco ciszej
dokończył. – No, dobrze, zostań.
– Wychodźcie! – woła głośno jeszcze raz.
– Ja? – dziwi się Witek. – Też pomysł! Siedzimy w
jednej ławce i ja mam wychodzić z klasy? Jak zostanę,
dziury w niebie nie będzie.
– Wojtek zwraca się do Tadka.
– Tadek, wyjdź z klasy!
– A kto ci pomógł wczoraj w rachunkach? – zapytał
Tadek. Wojtek machnął ręką, co miało znaczyć:
pamiętam, możesz zostać. Nagle w drzwiach stanęła
Basia. Wracała właśnie z boiska.
126
– Baśka, wychodź z klasy! – krzyknął Wojtek. – Nie
wiesz, że przerwa?
– Dobrze – powiedziała Basia cichutko – już
wychodzę.
– Tak, trzeba klasę przewietrzyć – odezwali się
razem Tadek, Franek i Witek.
A kiedy Basia zamknęła drzwi, przyznali:
– Z tego Wojtka to dobry dyżurny.
A wy jak myślicie, czy Wojtek był naprawdę dobrym
dyżurnym?
1. Przeczytajcie czytankę z podziałem na role.
2. Porozmawiajcie w grupach o tym, czy Wojtek był dobrym
dyżurnym.
3. Przeczytaj rady dla Wojtka. Wybierz te, które uważasz
za najważniejsze. Przepisz je do zeszytu.
Rady dla Wojtka
• Nie zapominaj o obowiązkach dyżurnego!
• Dbaj o klasę!
• Postępuj jednakowo wobec wszystkich!
• Oddzielaj obowiązki dyżurnego
od swoich sympatii!
• Bądź uprzejmy!
• Nie krzycz na dzieci!
• Koniecznie przeproś Basię!
127
 Niebieski samochód
Pankracek przyniósł dziś do szkoły coś ślicznego!
Nie od razu pokazał. Wsadził rękę do kieszeni i pyta:
– Zgadnijcie, co mam? Wacek zaraz zawołał:
– Scyzoryk!
Jacek:
– Wieczne pióro! Ale Basia powiedziała:
– Aha: scyzoryk, wieczne pióro! Takie rzeczy mogą
mieć tylko dorośli, o, ci z czwartej klasy... Więc
Pankracek już nie czekał. Wyjął z kieszeni zaciśniętą
pięść, położył na ławce, otworzył i...
– Oooo! – wyszeptali wszyscy, bo nawet głosu nie
mogli z siebie wydobyć z zachwytu. Na ławce stał
malutki, prześliczny, niebieski samochód!
– No? – podniósł wysoko nos Pankracek. Ale to
jeszcze nie wszystko. Samochodzik nie taki, żeby
128
tylko stał na miejscu, i nic więcej; samochodzik jeździ,
gdy się go nakręci kluczykiem. I mało, że jeździ:
zakręcać nawet potrafi.
Puszczają go na podłodze. Pankracek nakręca
i puszcza, a wszyscy przykucnęli naokoło.
– Ten Pankracek... Jaki szczęśliwy! – mamroce
Jacek i oczy mu aż wyskakują do niebieskiego
samochodziku.
Wacek powiada:
– Daj, Pankracek! Raz ja nakręcę kluczykiem.
Wojtaszek też prosi:
– A potem ja, potem ja! Dobrze?
Pankracek zabiera z podłogi samochodzik, chowa
go za siebie.
– Nie. Ja sam będę nakręcał.
– Ojej! – nie wytrzymuje Jacek. – Przecież ci nikt
nie popsuje! Pobawimy się razem, daj!
– Nie dam – upiera się Pankracek. – To mój
samochód.
Dostałem go na zawsze. Wojtaszek jeszcze próbuje:
– No daj! Raz tylko...
Wtedy mała Basia woła:
– Iiii tam! Wielkie rzeczy! Nie potrzeba wcale!
Wacek dodaje:
– To sobie sam nakręcaj!
Tego dnia Jacek, Wacek i Pankracek nie wychodzą
ze szkoły jak zawsze, razem.
Jacek idzie z Wackiem.
Gdzieś tam daleko za nimi wlecze się Pankracek.
Sam. Ze swoim niebieskim samochodem.
129
 Nowa koleżanka
Dzisiaj do klasy przyszła nowa koleżanka. Ma
śmieszne, sterczące warkoczyki i złote kropki na buzi.
Patrzy niepewnie po klasie.
– Całkiem podobna do Pipi – zaśmiał się głośno
Kamil.
– Może też wygłupia się, jak ona – zachichotał
złośliwie Olek.
– Nazywam się Joasia – wyszeptała cichutko
dziewczynka.
– Proszę, usiądź koło mnie – zaproponowała Kasia.
– Dziękuję – odpowiedziała nieśmiało Joasia i
patrząc trochę zalękniona na chłopców przeszła
w stronę ławki.
130
Nagle do klasy wpadł, jak zwykle spóźniony Marek.
Odepchnął Joasię i zdyszany usiadł na swoje miejsce.
– Uważaj! Nie rozpychaj się! – zganiła go Kasia.
То jest nasza nowa koleżanka – Joasia.
– Ach, przepraszam – zawstydzony Marek podrapał
się po głowie. Jestem Marek, mam nadzieję, że nic ci
się nie stało. Proszę, poczęstuj się. I Marek podsuwa
torebkę z „krówkami".
– Dziękuję – śmieje się już wesoło Joasia.
1. Jak zachowywały się dzieci wobec nowej koleżanki?
2. Jak czuła się Joasia w nowej szkole?
3. Kto, według Ciebie, postępował najgrzeczniej?
4. Powiedz, kiedy używasz słów: proszę, dziękuję,
przepraszam?
Wszyscy mnie lubią
Wszyscy mnie lubią!
To rzecz wspaniała.
Chyba się jednak
dobrze starałam.
Chciałam,
by lubić zaczął mnie ktoś,
wiec byłam mila,
mówiłam wciąż: proszę,przepraszam,
bardzo dziękuję
i uśmiechałam się i w ogóle.
Teraz mnie lubią wszyscy, więc w górę
skaczę z radości – do samych chmurek.
131
 Koledzy Ziemia – nasza planeta
Mój kolega – to kolega!
Do kolegi często biegam, przy koledze w ławce 22 kwietnia
siedzę... Wiosną, kiedy ciepłe słonko rozdaje nam światowy Dzień Ziemi
złote piegi, wołam:
– Proszę jeden dla mnie, ale drugi – dla kolegi! Ziemia
І kolega mój tak samo, o koledze, czyli o mnie,
nawet w kinie, nawet w cyrku, nie potrafiłby zapomnieć. To nasza Ziemia –
A gdy czasem na kolegę spadnie kłopot albo bieda, kula olbrzymia.
no, to wtedy nasza klasa smucić mu się długo nie da! Mieszkamy na niej.
I kolegę tak pocieszy, że mu zaraz jest weselej. Mocno nas trzyma
– No, kolego! i leci z nami w przedziwny sposób
Bo koledzy – to już prawie przyjaciele! przez czarną, zimną przestrzeń
Kosmosu.

1. Kto jest twoim najlepszym kolegą?

2. Jaki jesteś dla niego, a jaki on dla ciebie?

132 133
 Halo, tu mówi Ziemia Państwo, w którym
mieszkasz – Ukraina
Dzień dobry, dzieci! Jestem Ziemia,
wielka, okrągła jak balonik.
Z tej strony – słońce mnie opromienia, Błękitno-żółta flaga Ukrainy –
a z tamtej strony – nocy cień przesłonił. to błękitne niebo nad złotą niwą.
Od czasów Rusi Kijowskiej
Gdy jedna strona jest oświetlona,
dotarł do nas rodowy znak księcia
to zaciemniona jest druga strona.
Włodzimierza Wielkiego – trójząb.
Wy zajadacie pierwsze śniadanie,
Dziś jest on w godle Ukrainy.
a spać się kładą – Amerykanie.
Właśnie!
Bo ja się kręcę w krąg
jak bardzo, bardzo duży bąk.

– Dobranoc! – wołam.
– Dzień dobry! – wołam,
to znaczy – zrobiłam obrót dokoła.
A oprócz tego wciąż, bez końca,
muszę się kręcić wokół Słońca.
Nigdyście jeszcze nie widzieli
takiej olbrzymiej karuzeli!
Bo trzeba mi całego roku,
ażeby Słońce obiec wokół.

134 135
Hymn Ukrainy Legenda o Kijowie

Niegdyś żyło trzech braci: Kij, Szczek

Ще не вмерла України і слава, і воля,
Ще нам, браття молодії, усміхнеться доля.
Згинуть наші воріженьки, як роса на сонці.
Запануєм і ми, браття, у своїй сторонці.
Приспів:
Душу й тіло ми положим за нашу свободу,
І покажем, що ми, браття, козацького роду.
i Choryw. Mieli oni siostrę Łybid.
Na wielkiej górze zbudowali miasto,
które ku czci starszego brata nazwali
Kijów.
Dwa inne wzgórza otrzymały imiona
młodszych braci, którzy tam się
osiedlili – Chorywica i Szczekawica,
a jednej z rzek nadano imię Łybid.
Dzisiaj Kijów jest stolicą naszego
państwa – Ukrainy.
1. Skąd pochodzi nazwa naszej stolicy?

To jest
godło Ukrainy.

To jest
flaga Ukrainy.

136 137
Kijów
Kijów stoi po obu bokach największej rzeki
Ukrainy – Dniepru – i zadziwia wszystkich swym
pięknem.
W słońcu błyszczą złotym blaskiem kopuły
świątyń. Oto trzynaście rosnących w niebo kopuł –
Sobór Sofijski. Jest Sobór Świętego Michała
i Peczerska Ławra.
138
Piękna jest architektura domów, mostów.
Widzimy Złotą Bramę, która niegdyś służyła dla
uroczystych wjazdów do Kijowa.
Najpiękniejszą ulicą w Kijowie jest Chreszczatyk.
Na jej miejscu kiedyś był głęboki wąwóz, na dnie
którego płynął strumyk, a dookoła szumiał gęsty las.
Wąwóz ten nazwano Chreszczatym. Stąd powstała
nazwa głównej ulicy Kijowa.
1. Wymień najważniejsze zabytki Kijowa.
2. Dlaczego Chreszczatyk nosi taką nazwę?
139
 Hymn Polski
Jeszcze Polska nie zginęła,
kiedy my żyjemy.
Co nam obca przemoc wzięła,
szablą odbierzemy.
Refren:
Marsz, marsz, Dąbrowski,
z ziemi włoskiej do Polski!
Za twoim przewodem
Legenda o Lechu, złączym się z narodem.
Czechu i Rusie
Dawno temu trzej bracia: Lech, Czech i Rus To jest
wyruszyli szukać swojej siedziby. Czech poszedł flaga Polski.
na południe, Rus na wschód, a Lech na północ.
Długo wędrował Lech ze swoją drużyną.
Któregoś dnia, gdy odpoczywali pod
rozłożystym dębem, nadleciał biały orzeł. Miał
tam swoje gniazdo. W tym miejscu Lech
zbudował swój gród i nazwał go Gniezno.
Była to pierwsza stolica Polski.
Potem stolicą był Kraków.
Teraz jest Warszawa.
Ale znak białego orła
jest godłem państwa
polskiego do dziś. To jest
godło Polski.

1. Jak nazywa się pierwsza stolica Polski?

2. Jak wygląda godło państwa polskiego?

140 141
Legenda o herbie Warszawy
Dawno temu, na miejscu Warszawy, była wioska.
W wodach Wisły mieszkała wtedy Syrena. Była to
bardzo piękna dziewczyna.
Szybko poruszała się w wodzie, bo zamiast nóg
miała rybi ogon. Śpiewała cudnie. Słuchali jej głosu
nie tylko rybacy, ale całe niebo i ziemia.
142
Syrena przyrzekła rybakom, że zawsze będzie im
śpiewać szumem fal.
Mijały lata. W miejscu wioski powstało ogromne
miasto. Jego herbem jest Syrena. To Warszawa.
1. Co było na miejscu dzisiejszej Warszawy?
143
Warszawa

Zwiedzimy Warszawę oglądając przeźrocza.

– To jest Rynek Starego Miasta. Otacza go wiele
pięknych, kolorowych kamieniczek.
– A ta budowla to Zamek Królewski. W dawnych
latach mieszkali w nim polscy królowie. Zbudował go
Zygmunt III Waza po przeniesieniu stolicy z Krakowa.
– Teraz widzicie pałac w Łazienkach. Otacza
go piękny park. Dzieci chętnie tam chodzą i karmią
łabędzie.
– Nad Wisłą stoi pomnik Syreny. Syrenka jest
herbem Warszawy.
– Warszawa to także wysokie wieżowce,
nowoczesne hotele, szerokie ulice, po których jeżdżą
tramwaje, autobusy i wiele innych pojazdów.
1. Wymień, co widzisz na fotografiach.

144 145
Lwów

Lwów to bardzo stare miasto. Mieszkają tu W centrum miasta stoją piękne pomniki
Ukraińcy, Polacy i wiele innych narodowości. Tarasa Szewczenki i Adama Mickiewicza.
Wśród zabytków Lwowa najwybitniejsze to 1. Przeczytaj uważnie i opowiedz o swoim mieście.
Wysoki Zamek, zwany również Kniażą Górą,
Park Stryjski, Cmentarz Łyczakowski. Na tym
cmentarzu pochowani są Iwan Franko, Maria
Konopnicka, Gabriela Zapolska, kompozytor
ukraiński Włodzimierz Iwasiuk oraz malarz
Artur Grottger.

146 147
 Piosenka o Lwowie
Gdy wiosny jest czas,
wśród parków swych kras,
w girlandach czeremchy i bzów,
wśród dolin i wzgórz,
spowity w mgieł róż, Jaki jeszcze poznajesz fragment Lwowa?
jak wizja, wyłania się Lwów...
1. Opera Lwowska.
2. Ratusz.
3. Fontanna "Neptun" na Rynku.
4. Prochownia.
5. ?
148 149
 Wiosna
Jeszcze śnieżek prószy,
jeszcze chłodny ranek,
Topola a już w cichym lesie
zakwita sasanek.
Po dąbrowie wicher wyje
A za nim przylaszczka
i pędzi przez pole,
wychyla się z pączka
aż do samej ziemi schyla
i mleczem się żółtym
przydrożną topolę.
złoci cała łączka.
Pień wysoki, liść szeroki I dłużej już dzionka,
darmo zielenieje, i bliżej słoneczka…
wokół pole jak bezbrzeżne A w polu się gwieździ
morze błękitnieje. biała stokroteczka.

150 151
Biblioteka Czy znasz te bajki?

– Mamo! Dziś była uroczysta lekcja – woła

Dorotka i całuje mamusię na powitanie.
– A dlaczego uroczysta? – pyta mama.
– Pani poszła z całą klasą do biblioteki.
Pani bibliotekarka wypisała każdemu z nas
kartki czytelnika. Jesteśmy już czytelnikami.
Możemy wypożyczać książki.
– Bardzo się cieszę córeczko.
– Pani położyła przed nami różne książki
i myśmy sami wybierali. Ja wybrałam „Na jagody”.
– Czy wiesz, kto napisał tę książkę?
– Wiem! Napisała ją Maria Konopnicka, znana
poetka polska. Teraz będę czytać i czytać.
Przeczytam wszystkie książki! Jaś i Małgosia
Czerwony Kapturek
1. Dlaczego trzeba odwiedzać bibliotekę?
2. Lubisz korzystać z biblioteki?

Brzydkie kaczątko Królewna Śnieżka

152 153
Piękny dzień Mija roczek szkolny

Marysia mówi: Nadchodzą wakacje,

— Piękny dzień mamy. mija roczek szkolny!
— A jaki piękny? Będę sobie hasał
— Jak uśmiech mamy. jak ten konik polny.
Taki pogodny,
jasny od rana, Lub pójdę do lasu,
jak oczy matki, książeczkę zabiorę
gdy patrzą na nas. i będę ją czytał
w cieniu pod jaworem.
Żeby w tych oczach
była pogoda Wyjadę nad morze
czysta jak błękit, albo lepiej w góry
jak modra woda, i tam wejdę na szczyt,
by był w nich uśmiech który sięga w chmury...
jasny i świeży,
to przecież od nas Gdy nadejdzie chwila,
trochę zależy. by do szkoły wrócić,
uczynię to chętnie,
bo się lubię uczyć.

154 155
Wystawa naszych prac Wakacje

Nasza szkoła urządza wystawę. Wszystkie Już wakacje się zaczęły,

klasy dają swoje najładniejsze prace. My też do widzenia, szkoło!
wybieramy najlepsze prace z całego roku. Nie ujrzymy cię przez lato,
Mamy różne rysunki i wycinanki. Mamy piękne bawiąc się wesoło.
owoce i warzywa ulepione z gliny. Zrobiliśmy W kąt czytanki, w kąt rachunki,
nawet całą ulicę z tramwajem, autobusem, książki i zeszyty!
sygnałami i milicjantem. Z nami czerwiec, z nami lipiec,
Damy też na wystawę nasze zeszyty. złotym słońcem szyty!
Niech wszyscy zobaczą, jak dobrze pracowała A gdy skończą się wakacje,
1 klasa. jak nam będzie miło,
że do ciebie, miła szkoło,
znów się powróciło.

156 157
W elementarzu wykorzystano: Spis lektury dla klasy 2
(do wyboru przez nauczyciela)

Teksty zamieszczone w Naszej encyklopedii (s.66-69, 76-77, 82-83, Pilot i ja A. Bahdaj

88-89, 92-93, 100-101, 110-111), wg: Świat dziecka. Moja pierwsza
encyklopedia (tłum. z j. francuskiego) Wiedza Powszechna, W-wa 1960.
Brzechwa dzieciom J. Brzechwa
Rymowanki i zagadki o zwierzętach (s. 68-69), Zagadki dla najmłodszych. Szaraczek M. Buczkówna
Wybór i opracowanie J. Stec. PW M.A.C., Kielce 1992 oraz wg "Świerszczyka". Cudaczek-Wyśmiewaczek J. Duszyńska
Kubuś Puchatek i Prosiaczek (s. 80-81) wg A. Millne. Czarna owieczka J. Grabowski
Bociany (s. 86) wg M. Kownackiej "Razem ze słonkiem" cz. 2.
Bocian (s. 87) wg M. Konopnickiej. Kopciuszek H. Januszewska
Słoń Trąbalski (s. 90) wg J. Tuwima. Jak Wojtek został strażakiem Cz. Janczarski
Dziadzio Mrok (s. 103) wg E. Szelburg-Zarembiny "A czy znasz ty bajkę". Jacek, Wacek i Pankracek M. Jaworczakowa
Wszyscy lubimy jeździć (s.104-105) wg Poznaję świat. Książka dla
dzieci 6-8 letnich. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, W-wa 1989.
Co słonko widziało; Na jagody M. Konopnicka
Tydzień (s. 106-107) J. Brzechwa. Plastusiowy pamiętnik M. Kownacka
Dziupla (s. 108-109) na podst. W. Bianki. Gdy miasto śpi T. Kubiak
Abecadło (s. 112) J.Tuwim. Nasza mama czarodziejka J. Papuzińska
Asy z pierwszej klasy (s.113) H. Ożogowska.
Pożegnanie z Elementarzem (s. 114) R. Przymus. Psotki i śmieszki J. Porazińska
Dziecko i słońce (s. 117) E. Bryll. Najmilsi E. Szelburg-Zarembina
Jaszczurka Ania zwycięża (s. 118-119) wg La Fontaiena. Wiersze dla dzieci J .Tuwim
O Misiu i rzekotce (s. 120-121) M. Kownacka "Razem ze słonkiem" cz. 2.
Zapracowany chomik (s.122-123) H. Zielińska.
Wierszykarnia D. Wawiłow
Przyjaciele zajączka (s. 125) L. Wiszniewski.
Dyżurny (s. 126-127) S. Aleksandrzak.
DROGI PRZYJACIELU!
Niebieski samochód (s. 128-129) opowiadanie z książki
M.Jaworczakowej: "Jacek, Wacek i Pankracek".
Wielu ludzi troskliwie pracowało nad stworzeniem tego podręcznika. Dbaj więc
Wszyscy mnie lubią (s.131) E. Skarżyńska. o niego. Pamiętaj, że książka ma przeżyć długie życie i że z niej w następnych latach
Koledzy (s. 132) H. Zielińska. będą korzystać twoi młodsi koledzy.
Ziemia (s. 133) A. Knapik. Szanuj podręcznik, bo to jest twój wierny pomocnik i doradca!
Halo, tu mówi Ziemia (s. 134) M.Terlikowska.
Topola (s. 150) T. Szewczenko.
Wiosna (s. 151) M. Konopnicka. (nazwa szkoły)
Wakacje (s. 157) W. Broniewski.
Stan podręcznika
Rok szkolny Imię i nazwisko po otrzymaniu go Ocena

20../..

20../..

20../..

20../..

20../..

158
126 159
127
 Навчальне видання

Лебедь Регіна Клеменсівна

Іваницька Едіта Володимирівна
Слободяна Ірина Адольфівна

БУКВАР
Польська мова для загальноосвітніх навчальних закладів
з навчанням польською мовою.
1 клас

Рекомендовано Міністерством освіти і науки, молоді та спорту України

Видано за рахунок державних коштів. Продаж заборонено

Польською мовою

Редактор О.М. Бойцун

Художній редактор І.Б. Шутурма

Художники: Г.С. Гінайло, О.В. Шингур, М.С. Шутурма

Формат 70х1001/16. Умовн. друк. арк. 13,0.

Обл.-вид. арк. 15,5. Тираж 1125 пр. Зам. 178-12

Державне підприємство «Всеукраїнське спеціалізоване видавництво «Світ»

79008 м. Львів, вул. Галицька, 21
Свідоцтво суб'єкта видавничої справи ДК № 2980 від 19.09.2007
www.svit.gov.ua
e-mail: office@svit.gov.ua; svit_vydav@ukr.net

Друк на ПРАТ “Львівська книжкова фабрика “Атлас”, 79005 м. Львів, вул. Зелена, 20
Свідоцтво суб'єкта видавничої справи ДК 1110 від 08.11.2002