SENI

PERTUNJUKAN
 SENI DRAMA
ABASA JAWA

WAYANG WONG KETHOPRAK LUDRUK

 Wayang Wong
salah siji seni pertunjukan kang ngrembaka cepet ing Jawa,
Sumatra, Semenanjung Malaya, lan Bali amarga
pangaribawane kabudayan Jawa lan Hindu. sumber critane
njupuk saka wiracarita Ramayana lan Mahabharata.
KETHOPRAK
arupa seni pagelaran saka Jawa
Tengah kang diselingi tembang
Jawa lan gamelan. Crita kang
dipentasake maneka warna saka
babad Jawa, legenda, utawa
crita manca negara. Sadurunge
lumebu ing lakon, kethoprak
dibukak kanthi dianakake tari
Gambyong.
 LUDRUK

drama tradhisional saka Jawa Timur kang

diparagakake dening grup kesenian digelar ing
panggung kanthi njupuk crita babagan panguripan
rakyat saben dinane nggunakake basa Suroboyonan.
sadurunge mlebu ing lakon ludruk biyasane dibukak
kanthi anane tari Remo, Jula juli, lan Bedayan.
 Struktur teks drama
PROLOG DHIALOG EPILOG
perangan-perangan pacelathon antarane mujudake tembung-
tembung pambuka, paraga. struktur teks tembung panutup
pengantar, utawa latar dhialog kudu ana kang isine
wuri. kang biyasane perangan, orientasi, dudutan/simpulan
dituduhake dening komplikasi, resolusi, utawa amanat utawa
dhalang, narator. coda. perangan coda saka
dhialog
UNSUR TEKS DRAMA
Unsur-unsur teks drama kaperang dadi
alur/plot, paraga lan pamaragan, lan
latar/setting.
 ALUR/PLOT
plot maju plot mundur balik
biyasane kasebut kanthi plot sorot
d u ha k e u ru ta n kad a d ey a n
plot k an g n u utawa flashback kang nuduhake konflik
ru t sa ka w iw ita n crita tu m u ju dhisik banjur pitepungan paraga tumuju
kanthi u
ko nflik n ga n ti p a n gu d ha re k o nflik. pungkasane crita.

plot campuran
n saka plot maju lan mundur kang
campura
diwiwiti saka pungkasan crita tumuju
wiwitan crita nganti konflik lan pangudhare
konflik. kerep uga kasebut plot compound.
 PARAGA & PAMARAGAN
1 2
PARAGA PROTAGONIS PARAGA ANTAGONIS

paraga utama kang dicritakake paraga kang nuwuhake konflik

marang paraga utama

3
PARAGA TRITAGONIS
paraga tambahan utawa
panyengkuyung
LATAR
WEKTU
gambaran wektu kang bisa disengkuyung
kanthi nggunakake properti kayata lampu
sorot kang remeng-remeng upamane
nalika nggambarake wektu sore.
 LATAR
gambaran panggonan kang bisa PAPAN
disengkuyung kanthi nggunakake
properti barang-barang tambahan
upamane nalika nggambarake setting
alas bisa disengkuyung nggunakake
properti wit.
 LATAR
SWASANA gambaran swasana sajrone drama kang
bisa disengkuyung kanthi tambahan
musik pangiring utawa backsound.
 Book review

Murwa Suluk Sabetan

Suluk pambuka citra basa geguritan obahe wayang
pakeliran kang ditembangake kayata tari,
wayang dhalang sajrone lakon, lagaan
pakeliran wayang
 Nyandra Nyandra
janturan
dheskripsi adhegan nyandra kairing
kanthi nggunakake gamelan
basa gancaran
(prosa) pakeliran
wayang Nyandra
pocapan
nyandra
tanpa
gamelan
 Unsur Kabasan lan
Tetembungan (Istilah) ing
Drama
sutradara
pawongan kang aweh
pangarahan lan tanggungjawab
babagan artistik lan teknis
sajrone pagelaran drama utawa
gawe film.
 Prodhuser
ngurusi babagan nemtokake
01 prodhuksi 03 anggaran blanja

milih karyawan nggawe program

02 04 kerja
 Babak
perangan saka lakon drama kang bisa dumadi saka
siji, loro, telu, lsp. sajrone pagelaran, wates
antarane babak siji lan sijine bisa ditengeri kanthi
mudhune layar utawa lampu sorot dipateni
sedhela. Lampu kang wis diurubake nalika ganti
babak lumrahe ana owah-owahan panatane
panggung.
 Mimik

ekspresi mobah mosike (gerak-

gerik) praupan (wajah) kanggo
nuduhake emosi kang dialami
dening paraga.
 GESTUR
mobah mosik gedhe yaiku obahe tangan,
sikil, sirah, lan awak kang ditindakake
dening paraga.
 Bloking
pindhahe panggonan saka
papan siji menyang papan
liyane supaya ora ketara
flat ing ndhuwur panggung
AKTING
mobah mosike kang ditindakake
dening paraga minangka ujud
penghayatan peran. mobah mosik
utawa gerakan kang katindakake
kanthi kakehan, mula sinebut over
akting utawa laku lajak.
 Aktor
pawongan kang nindakake
akting. aktor bisa kaaran
paraga priya lan paraga
wanita, mligi paraga wanita
bisa uga kasebut aktris.
 Improvisasi
mobah mosik utawa
pocapan-pocapan
penyeimbang kang
ditindakake kanggo luwih
nguripake pamaragane.
 Ilustrasi
iringan tabuh-tabuhan
kanggo mikuwati
swasana kang pinuju
gambarane setting
 Kostum
busanane para
paraga kang dianggo
nalika dumadine
lakon ing panggung.
 Skenario

susunan garis
gedhene lakon drama
kang arep
dipragakake para
paraga ing panggung
Panggung
papan para aktor maragakake
drama. panggung didhapuk luwih
dhuwur tinimbang papan lungguhe
para pamiarsa, ancase supaya
pamiarsa paling buri bisa tetep
nonton.
 Layar

kain panutup panggung perangan

ngarep kang bisa dibukak lan ditutup
cundhuk klawan kabutuhane.
SKENERI
dekorasi kang nyengkuyung lan
nguwatake swasana pagelaran.
 BACKDROP
layar arupa kain sing paling buri.
kang bisa digulung utawa dimunggah-
mudhunake lan mangun latar burine
panggung.