ΑΗΙΟΠΙΣΤΙΑ ΜΙΑΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ

Πριν προχωρήσουμε στην ανάπτυξη των τεχνικών ελέγχου αξιοπιστίας θεωρούμε ότι
πρέπει να δώσουμε τον ορισμό της έννοιας αυτής.
Η αξιοπιστία αναφέρεται στο βαθμό στον οποίο ένα όργανο δίνει σταθερά
αποτελέσματα και κάθε απόκλιση που παρουσιάζεται ανάμεσα σε διαφορετικές
μετρήσεις με το ίδιο όργανο οφείλεται σε σφάλμα μέτρησης. Οι βασικές μορφές
αξιοπιστίας είναι
α. Η διαχρονική αξιοπιστία, η οποία αναφέρεται στο βαθμό στον οποίο οι τιμές μιας
μέτρησης σχετίζονται σε υψηλό βαθμό με τις τιμές μέτρησης του ίδιου οργάνου όταν
οι μετρήσεις επαναληφθούν μετά από κάποιο χρονικό διάστημα. Προϋπόθεση για να
έχει νόημα η αξιολόγηση της διαχρονικής αξιοπιστίας είναι στο διάστημα που
μεσολαβεί ανάμεσα στις δύο μετρήσεις να μην έχουν μεσολαβήσει παράγοντες που
μπορεί να διαφοροποιήσουν τις τιμές της μέτρησης. Για την αξιολόγηση της
διαχρονικής αξιοπιστίας χρησιμοποιείται η μέθοδος της εξέτασης –επανεξέτασης και
ο συντελεστής αξιοπιστίας, ο οποίος είναι ο βαθμός συσχέτισης των δύο μετρήσεων
μετά από χρονικό διάστημα δύο εβδομάδων.
β. Η εσωτερική συνέπεια, η οποία αναφέρεται στη σχέση των μεταβλητών/
ερωτήσεων που χρησιμοποιούνται για να αξιολογήσουν μία έννοια. Ενας από τους
συνήθης τρόπος για την αξιολόγηση της εσωτερικής συνέπειας: Ο δείκτης alpha (a)
του Cronbach, ο οποίος θεωρείται ο πιο σημαντικός δείκτης αξιοπιστίας και βασίζεται
στον αριθμό των μεταβλητών/ ερωτήσεων του ερωτηματολογίου και στις μεταξύ των
μεταβλητών συσχετίσεις. Ο δείκτης alpha (a) είναι ο σημαντικότερος δείκτης
εσωτερικής συνέπειας και αποδίδεται ως ο μέσος όρος των συσχετίσεων όλων των
μεταβλητών και δεν εξαρτάται από τη διάταξή τους.

Ο έλεγχος αξιοπιστίας- Reliability Test

Στη συνέχεια θα προχωρήσουμε στην ανάλυση αξιοπιστίας του ερωτηματολογίου το
οποίοαφορούσε στις στάσεις φοιτητών απέναντι στο γνωστικό αντικείμενο των
μαθηματικών με τη βοήθεια Η/Υ. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι το
δείγμα της έρευνας για την πιλοτική έρευνα ήταν τυχαίο, και όλες οι παρατηρήσεις-
μετρήσεις ήταν ανεξάρτητες. Τα δεδομένα, τα οποία υπεισήρθαν στην ανάλυση, είναι
ισο-διαστημικής κλίμακας Likert πέντε διαβαθμίσεων.
Με στόχο την εξέταση αξιοπιστίας εξετάζουμε το μοντέλα αξιοπιστίας Cronbach’s α:
Το Μοντέλο Alfa (Cronbach’s α), το οποίο μετρά την αξιοπιστία της κλίμακας
μέτρησης, με την έννοια της εσωτερικής συνέπειας, βασίζεται στο μέσο όρο όλων
των συσχετίσεων όλων των μεταβλητών ανά δύο, και είναι ανεξάρτητος από τη θέση
των ερωτήσεων. Ειδικότερα, η αξιολόγηση της αξιοπιστίας-εσωτερικής συνέπειας
του ερωτηματολογίου γίνεται με τη βοήθεια του δείκτη alpha (a) του Cronbach ο
οποίος θεωρείται ο πιο σημαντικός δείκτης αξιοπιστίας αφού βασίζεται στον αριθμό
των μεταβλητών/ερωτήσεων του ερωτηματολογίου και στις μεταξύ των μεταβλητών
συσχετίσεις. Επομένως, ο δείκτης alpha (a) είναι ο σημαντικότερος δείκτης
εσωτερικής συνέπειας και αποδίδεται ως ο μέσος όρος των συσχετίσεων όλων των
μεταβλητών και δεν εξαρτάται από τη διάταξή τους (Anastasiadou, 2006).

Ο έλεγχος αξιοπιστίας- Reliability Τest-παράδειγμα/ εφαρμογή

Στην συνέχεια θα προχωρήσουμε στην ανάλυση αξιοπιστίας του ερωτηματολογίου
που αφορούσε στις στάσεις φοιτητών απέναντι στο γνωστικό αντικείμενο των
μαθηματικών με τη βοήθεια Η/Υ. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι το
δείγμα της έρευνας για την πιλοτική έρευνα ήταν τυχαίο, και όλες οι παρατηρήσεις
μετρήσεις ήταν ανεξάρτητες. Τα δεδομένα, τα οποία επισείλθαν στην ανάλυση, είναι
ισο-διαστημικής κλίμακας Likert 5 διαβαθμίσεων. Επίσης κάθε ζεύγος μεταβλητών
είχε δισδιάστατη κανονικότητα (bivariate normality). Κάθε ερώτηση-δήλωση (item)
είναι γραμμικά συσχετισμένο με το σύνολο όλων των άλλων items γεγονός, το οποίο
υποδεικνύει ότι η κλίμακα που κατασκευάστηκε είναι προσθετικού χαρακτήρα
(additive model). Επιπρόσθετα, τα στατιστικά σφάλματα (errors) είναι ασυσχέτιστα
ανάμεσα στις διάφορες μεταβλητές (uncorrelated).
Με στόχο την εξέταση αξιοπιστίας εξετάστηκε το παραπάνω μοντέλο αξιοπιστίας Το
Μοντέλο Alfa (Cronbach’s α):
Το Μοντέλο Alfa (Cronbach’s α), το οποίο μετρά την αξιοπιστία της κλίμακας
μέτρησης, με την έννοια της, εσωτερικής συνέπειας (Internal Concistency),
Στο σημείο αυτό θα αναπτυχθεί ένα πολύ αναλυτικό παράδειγμα ελέγχου αξιοπιστίας
Το ερωτηματολόγιο της ανάλυσης αφορούσε στις στάσεις φοιτητών απέναντι στο
γνωστικό αντικείμενο των μαθηματικών με τη βοήθεια Η/Υ, οι οποίες εμφανίζονται
στον πίνακα 1 Οι μεταβλητές της ανάλυσης ελάμβαναν τιμές από μια 5-βάθμια
κλίμακα Likert όπου το 1 αντιστοιχούσε στο διαφωνώ έντονα και μέσω του στο ούτε
διαφωνώ ούτε συμφωνώ το 5 αντιστοιχούσε στο συμφωνώ έντονα.
Πίνακας 1: Στάσεις για τα μαθηματικά
ER1 Η χρήση Η/Υ για να μάθω μαθηματικά με κάνει να μην αισθάνομαι μεγάλο
άγχος
ER2 Η χρήση Η/Υ στα μαθηματικά ελαχιστοποιεί κάθε γνωστική αδυναμία
ER3 Η χρήση του Η/Υ κάνει την κατανόηση των μαθηματικών ευκολότερη
ER4 Αγαπώ τα μαθηματικά
ER5 Συναντώ τα μαθηματικά στην καθημερινή μου ζωή
ER6 Οι μαθηματικές έννοιες είναι δύσκολες
ER7 Δε φοβάμαι τα μαθηματικά
ER8 Η εκμάθηση της γεωμετρίας μέσω Η/Υ είναι διασκέδαση
ER9 Ο Η/Υ βοηθά κάθε μαθητή να κατανοήσω τις μαθηματικές έννοιες
ER10 Τα μαθηματικά μέσω Η/Υ συναντιούνται σε κάθε επιστήμη
ER11 Ο Η/Υ με βοηθά να κατανοήσω καλύτερα τις γεωμετρικές έννοιες
ER12 Το να ξέρω μαθηματικά μέσω Η/Υ είναι μεγάλης αξίας
ER13 Η εκμάθηση γεωμετρικών εννοιών μέσω Η/Υ με συναρπάζει
ER14 Κάνω λίγα λάθη στην επίλυση εξισώσεων στα μαθηματικά
ER15 Λατρεύω τα μαθηματικά μέσω Η/Υ
ER16 Οι γνώσεις μαθηματικών μέσω Η/Υ θα με κάνουν πολύ ανταγωνιστικό
στην αγορά εργασίας
ER17 Με ευχαριστεί να μαθαίνω γεωμετρία μέσω Η/Υ
ER18 Τα μαθηματικά μέσω Η/Υ είναι λιγότερο σύνθετα
ER19 Υπάρχουν πολλές εφαρμογές μαθηματικών μέσω Η.Υ
ER20 Μπορώ να κατανοήσω τις μαθηματικές έννοιες με τη βοήθεια Η/Υ
ER21 Δε έχω δυσκολίες με τον Η/Υ
ER22 Η επιστήμη των μαθηματικών μέσω Η/Υ γίνεται κατανοητή από λίγους
ER23 Η χρήση Η/Υ για να μάθω μαθηματικά με έχει απαλάξει από κάθε αγχος
για τις εξετάσεις
ER24 Δεν αντιμετωπίζω τα μαθηματικά μέσω Η/Υ με ανασφάλεια
ER25 Τα μαθηματικά έχουν μεγάλη εφαρμογή στην μελλοντική επαγγελματική
ζωή
ER26 Η χρήση του Η/Υ κάνει τα μαθηματικά ακόμη πιο εξειδικευμένα
ER27 Δε μπορώ παρά να κατανοήσω μαθηματικά μέσω υπολογιστή
ER28 Δεν έχω καμία γνωστική δυσκολία στα μαθηματικά
Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα αποτελέσματα του output που μεταφέρθηκαν στο
κείμενο.
Πίνακας 2: Case Processing Summary

Case Processing Summary

N %

Cases Valid 250 100,0

Excludeda 0 ,0

Total 250 100,0

a. Listwise deletion based on all variables in the

procedure.

Από τον πίνακα αυτό διαπιστώνουμε ότι οι έγκυρες περιπτώσεις της ανάλυσης
(Valid) που ανέρχονται στις 250, δηλαδή απάντησαν στις ερωτήσεις του
ερωτηματολογίου 250 άτομα, και τις άκυρες (Excluded) που ανέρχονται στις 0.
Ο παρακάτω πίνακας Reliability Statistics, πίνακας 3 μας πληροφορεί ότι η τιμή του
συντελεστή α του Cronbach για την κλίμακα της έρευνας είναι 0.930=93%. Αυτή
ξεπερνά το 80%, που είναι μία εξαιρετικά καλή τιμή για την εσωτερική συνέπεια της
εννοιολογικής κατασκευής της κλίμακας που διερευνάται (Αναστασιάδου, 2010,
Nouris, 2006). Εάν προχωρήσουμε σε απαλλαγή μονάδων δηλ. σε Standard τιμές των
μεταβλητών, τότε ο συντελεστής α του Cronbach λαμβάνει τιμή α=0,930, δηλαδή
αυξάνει ελαφρά, αυτό σημαίνει ότι ακόμη και αν αυξήσουμε τον αριθμό των items ο
α του Cronbach θα έχει πάλι την τιμή 0,930.

Πίνακας 3: Reliability Statistics

Reliability Statistics
Cronbach's Alpha
Based on
Cronbach's Alpha Standardized Items N of Items

,930 ,930 28

Ο παρακάτω πίνακας Item-Total Statistics παρέχει ιδιαίτερα σημαντικές

πληροφορίες. Ειδικότερα, αν το item ER1 έλλειπε από την scale, όπως καθίσατατι
φανερό από την τελευταία στήλη, την Cronbach's Alpha if Item Deleted, τότε η
αξιοπιστία της scale από 0,930 θα γινόταν 0,929, δηλαδή θα μειωνόταν. Αρα, σε
καμία περίπτωση το item ER1 δεν θα αφαιρεθεί από την scale.
Επιπλέον, αν το item ER2 έλλειπε από την scale τότε η αξιοπιστία της scale από
0,930 θα γινόταν 0,926, δηλαδή θα μειωνόταν. Αρα σε καμία περίπτωση το item ER2
δεν θα αφαιρεθεί από την scale.
Επιπλέον, αν το item ER3 έλλειπε από την scale τότε η αξιοπιστία της scale από
0,930 θα γινόταν 0,927, δηλαδή θα μειωνόταν. Αρα σε καμία περίπτωση το item ER3
δεν θα αφαιρεθεί από την scale.
Επιπλέον, αν το item ER4 έλλειπε από την scale τότε η αξιοπιστία της scale από
0,930 θα γινόταν 0,028, δηλαδή θα μειωνόταν. Αρα σε καμία περίπτωση το item ER4
δεν θα αφαιρεθεί από την scale.
Επιπλέον, αν το item ER5 έλλειπε από την scale τότε η αξιοπιστία της scale από
0,930 θα γινόταν 0,998, δηλαδή θα αυξανόταν. Αν και η αύξηση αυτή είναι μικρή.
Για αυτό και το item ER5 δεν θα αφαιρεθεί από την scale.

Πίνακας 5: Item-Total Statistics

Item-Total Statistics
Scale Mean if Item Scale Variance if Corrected Item- Squared Multiple Cronbach's Alpha
Deleted Item Deleted Total Correlation Correlation if Item Deleted

ER1 108,06 667,523 ,418 ,692 ,929

ER2 107,75 646,109 ,664 ,612 ,926
ER3 108,83 643,765 ,614 ,569 ,927
ER4 108,35 658,558 ,045 ,605 ,028
ER5 109,48 653,367 ,515 ,490 ,998
ER6 106,52 667,954 ,451 ,432 ,929
ER7 107,40 654,201 ,550 ,628 ,928
ER8 107,31 662,714 ,429 ,558 ,929
ER9 107,43 641,323 ,601 ,556 ,927
ER10 108,17 652,721 ,559 ,506 ,928
ER11 107,87 637,204 ,679 ,658 ,926
ER12 108,24 638,988 ,617 ,608 ,927
ER13 108,85 655,728 ,432 ,444 ,930
ER14 108,10 637,046 ,646 ,713 ,926
ER15 108,28 660,684 ,393 ,692 ,930
ER16 109,00 649,498 ,550 ,492 ,928
ER17 109,07 665,441 ,458 ,544 ,929
ER18 107,59 651,207 ,593 ,511 ,927
ER19 109,11 654,879 ,554 ,579 ,928
ER20 108,20 643,283 ,616 ,604 ,927
ER21 108,42 628,992 ,669 ,763 ,926
ER22 106,58 666,157 ,480 ,453 ,929
ER23 106,64 666,062 ,421 ,624 ,929
ER24 107,44 672,617 ,362 ,638 ,930
ER25 108,58 645,538 ,581 ,604 ,927
ER26 107,35 659,474 ,555 ,458 ,928
ER27 107,99 643,309 ,651 ,715 ,926
ER28 107,82 647,640 ,726 ,626 ,926

ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ ΜΙΑΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ – ΕΙΔΗ

ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑΣ
Ο όρος εγκυρότητα (Validity) αναφέρεται στο πόσο καλά το όργανο/
ερωτηματολόγιο μετρά αυτό που σκοπεύει να μετρήσει. (Cohen et al., 1988).
Υπάρχουν 4 είδη εγκυρότητας: 1. Η εγκυρότητα περιεχομένου (Content validity), η
οποία αναφέρεται κατά πόσο το εργαλείο μέτρησης ανταποκρίνεται ως προς το
περιεχόμενο της μέτρησης, 2. Η εγκυρότητα κριτηρίου (Criterion validity) που
διακρίνεται α. στην εγκυρότητα πρόβλεψης (Predictive validity) και β. στην
εγκυρότητα σύγκλισης ή συμφωνίας (Concurrent validity), η οποία αναφέρεται στο
κατά πόσο τα αποτελέσματα μιας μέτρησης μπορούν να προβλέψουν την μελλοντική
συμπεριφορά των κοινωνικών υποκειμένων και κατά πόσο συγκλίνουν με
αποτελέσματα ενός άλλου έγκυρου εργαλείου μέτρησης, 3. Η εγκυρότητα
εννοιολογικής κατασκευής/ δομική εγκυρότητα (Construct validity) που διακρίνεται
α. στην συγκλίνουσα εγκυρότητα (Convergent validity) και β. στην διακρίνουσα
εγκυρότητα (discriminant validity), η οποία αναφέρεται στον βαθμό που η δομή του
εργαλείου μέτρησης αντιστοιχεί σε μία θεωρητική κατασκευή 4. Η φαινομενική
εγκυρότητα ή εγκυρότητα όψεως (Face validity), η οποία αναφέρεται στο κατά πόσο
το εργαλείο μέτρησης είναι λογικό από διάφορους ερευνητές ειδικούς ή όχι πάνω στο
ζήτημα μέτρησης. 5. Η εγκυρότητα αναπαράστασης (Representation validity)
αναφέρεται στην αναπαράσταση της θεωρητικής κατασκευής μίας έννοιας μέτρησης
σε μία ειδική πρακτική δοκιμασία.