Dach Z. - ZbiÃ R Zadaå Z Mikroekonomii

Zofia Dach • Artur _Pollok • Krystyna Przybylska
Zbiór
z mikroekonomii
POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE

KRAKÓW 2010
SPIS
Przedmowa 9
I
Wprowadzenie do ekonomii. Problem wyboru ekonomicznego
kluczowe 11
Pytania i problemy do 16
i 17
Prawda - 19
Test wyboru 21
27
2
Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i
kluczowe 43
i 49
Prawda - 50
Test wyboru 52
57
3
Teoria wyboru gospodarstwa domowego
i 77
Prawda - 79
Test wyboru .„ .. „ „ „ „ „ „ 81
88
;;
.
7
6
4 8
Rynek pracy i
J Organizacja i proces produkcji
203
kluczowe 101
Pytania i do 107 205
i 108 205
Prawda - 110 207
Test wyboru 112 209
119 214
5 9
Koszty produkcji Rynki czynników wytwórczych
kluczowe 131 229

Pytania i problemy do 133 233
i 134 234
Prawda - 135 236
Test wyboru 137 238
143 244
6 10
w warunkach konkurencji doskonalej Ekonomiczna rola w gospodarce rynkowej
kluczowe 15'3 kluczowe 251

Pytania i problemy do 155 Pytania i problemy do 254
i 156 i 255
Prawda - 158 Prawda - 256
Test wyboru 160 Test wyboru 258
166
263
7 269
Bibliografia
Absolutny monopolista i jego decyzje rynkowe
kluczowe 181
i 183
Prawda - 185
Test wyboru 187
193
_j
I
·1
I
Przedmowa
Oddajemy do Czytelników Zbiór z mikroekonomii. Jest on adre-
4-·
sowany do studentów uczelni ekonomicznych wszystkich kierunków i form stu-
diów. z niego jednak z powodzeniem nie tylko studenci
lecz wszyscy, którzy czy swo-
z dziedziny mikroekonomii.
niniejszy Zbiór jak najbardziej pre-
cyzyjnego, a klarownego wprowadzania Czytelnika w teorii
mikroekonomicznej. Na ile nam to z tej
i Zakres tematyczny niniejszej pracy jest z programem

miotu mikroekonomia prowadzonych na I roku studiów ekonomicznych i
aktualne wymagania programowe
z przed-
przez ministra nauki i szkolnictwa

i Przy prezentacji
spotykanych w literaturze zachodniej.
na
kolejne Zbioru
temat rozpoczyna zestawienie defini-
cji kluczowych które trzeba Dalej
zamieszczone pytania i problemy do Do utrwalenia i sprawdze-
nia wiedzy zadania fundamentalne apekty teorii
II mikroekonomicznej. Ich samodzielne
danej problematyki i pozwoli
stanowi dowód zrozumienia
samooceny stopnia opanowania wiedzy.
umieszczone na Zbioru.
Mamy przedstawione opracowanie wszystkim
cym tajniki mikroekonomii przyswojenie wiedzy z tego niezmiernie ciekawego,
'1: ale i przedmiotu. Czytelnikom
za wszelkie uwagi i sugestie formy, oraz niniejszej
pracy. Prosimy je na adres: Katedra Mikroekonomii Uniwersytetu L
----------------------------------------;;;r!,_• J -
bowiem, tylko proces weryfikacji i gwaran-
utrzymania na odpowiednim poziomie merytmycznym
' i dydaktycznym.
Pragniemy w tym miejscu serdecznie wszystkim tym, którzy
zechcieli z nami uwagami podczas korzystania
{-;t
i
li: 10
z dotychczasowych niniejszej Wyrazy kierujemy

li w do naszych i Kolegów z Katedry Mikroekonomii
Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, których cenne
swoje odzwierciedlenie w obecnym wydaniu Zbioru. wielu na-
szym studentom za ich wnikliwe pytania, które nas do ponownego ·
1: pewnych kwestii, a w rezultacie ich bardziej precyzyjnego
Autorzy 1
Wprowadzenie do ekonomii.
Problem wyboru ekonomicznego
kluczowe
Ekonomia jest ludzi. Bada, w jaki

sposób oni decyzje o wykorzystaniu ograniczonych zasobów
w celu wytworzenia dóbr i które w sposób zastoso-
wane w sferze produkcji, wymiany i konsumpcji.
zasobów odnosi do luki
dóbr i których ludzie aby swoje po-
trzeby, a ich wytworzenia.
Gospodarka to pewien zbiór ze rynków. W od ich
terytorialnego mówi o gospodarce lokalnej, regionalnej, krajo-
wej, i
Sektor rynkowy - obejmuje gospodarczej, w przypadku
której przychody uzyskiwane przez ze dóbr i
w gospodarce koszty ich wytworzenia. Wówczas
stwa nie strat, a ewentualnie zyski istotny czyn-
nik rozwój ich produkcyjnej.
Sektor nierynkowy - obejmuje gospodarczej
prowadzonej z inicjatywy w przypadku której dobra i wy-
twarzane przez dystrybuowane lub wiel-
li f
:?% _I
r
I! 12 Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii . 13

i
,.
.,'.
przychodów uzyskiwanych przez nie z ich w gospodarce jest .,ii'
J_,
waniu na wyprowadzaniu z ogólnych analizowane-
do pokrycia kosztów produkcji. Prowadzenie go zjawiska ekonomicznego wniosków.
takiej wymaga jej dotowania przez ewentualnie przez
·1
·i;,
,+.,l
Weryfikacja to trzeci i zarazem ostatni etap badawczego w eko-
inne podmioty rynkowe.
'ki nomii, na konfrontacji teorii ekonomicznej z rze- .
Podmioty rynkowe (uczestnicy rynku) to - w teorii ekonomii - gospo- .f czywistym przebiegiem procesu gospodarczego, który jest przez opisy-
darstwa domowe, i gospodarcza ;ff: wany, w celu jej lub odrzucenia. ona charakter
one gospodarki. I statystyczny lub historyczny.
Mikroekonomia to ekonomii badaniem ekonomicznego
·li_„
Klauzula ceteris paribus to stosowane w badaniach ekonomicznych,
.i
;.is,
zachowania poszczególnych podmiotów rynkowych lub procesów zacho- na za wszystkich elementów danego mode- .:::]
na rynkach dóbr i ,$ lu ekonomicznego poza badanymi. 1
!
Makroekonomia to ekonomii badaniem logiczny post hoc ergo propter hoc - w badaniach ekonomicznych ma ·
zjawisk i procesów w skali gospodarki. swoje w przyczynowo-skutkowego zjawisk
od ich korelacyjnego. go zawsze
Ekonomia pozytywna zajmuje opisywaniem gospodarczej
a priori, zjawisko inne zjawisko musi
oraz wykrywaniem w niej obiek-
jego
tywnym i naukowym funkcjonowania gospodarki.
Ekonomia normatywna zajmuje gospodarczej, ft logiczny - w badaniach ekonomicznych
wówczas, gdy to, co jest prawdziwe dla zjawisk ekonomicznych,
na subiektywnym zjawisk, warunki konieczne do
uzyskania stanów w gospodarce. .f uznawane jest, tylko na tej podstawie, za nieuchronnie prawdziwe dla
wszystkich.
Prawa ekonomiczne to stale
zjawiskami ekonomicznymi,
przyczynowo-skutkowe
w procesach rozwoju
i. Potrzeba jest to subiektywne odczuwanie braku z
do eliminacji tego stanu.
'
góspodarczego.
Dobra gospodarcze (ekonomiczne) to dobra efektem
Kategoria ekonomiczna to ogólne, które istotne przy-
gospodarczej Ich jest ograniczona w stosunku do naszych
czynowo-skutkowe grupy takich samych (jednorodnych) zjawisk ekono-
potrzeb.
micznych (jak np.: towar, praca, cena, produkcja, akumulacja etc.). 'g
Dobra wolne to dobra nie efektem pracy ich jest
Teoria ekonomiczna to zbiór ekonomicznych)
cych zjawiska i procesy ekonomiczne w gospodarce.
1 nieograniczona w stosunku do potrzeb ludzkich (np.: powietrze,
przyjmuje modelu ekonomicznego. i woda etc.).
Abstrakcja to pierwszy etap badawczego w ekonomii, to wszelkie lub z zaspokaja-

na upraszczaniu badanej gospodarczej w celu skoncentrowa- niem potrzeb (np.: lekarskie, adwokackie, nauczycielskie,
nia na istocie rozpatrywanego problemu. Opiera na indukcji, czyli kulturalne, telekomunikacyjne etc.).
wyprowadzaniu, na podstawie obserwacji gospodarczego, wniosków Dobro prywatne to dobro, które jest jest konsumowane L
z poszczególnymi przypadkami przez dany podmiot rynkowy, z równoczesnym wyktucz-e·ntem---
zjawiska ekonomicznego. innych potencjalnych jego
Stopniowa konkretyzacja to drugi etap badawczego w ekonomii, Dobro publiczne to dobro, z uzyskiwania którego nie nikogo
na celu coraz to bardziej precyzyjnych wniosków przez wielu konsumentów, liczby
z analizy badanego problemu. Opiera na dedukcji, czyli rozumo-
I
14 Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonom.ii 15
jego nie eliminuje, ani nie pomniejsza korzysta- do wytworzenia produkcji przy posiadanym zasobie
f;y.
nia z niego przez dotychczasowych konsumentów. _'.t·
czynników wytwórczych.
Produkcja to ludzka, zasoby przyro- Koszt alternatywny (koszt utraconych - go roz-
dy w celu wytworzenia dóbr lub zaspokojeniu. najbardziej cennego po dokonaniu wyboru,
potrzeb ludzkich.
!
Czynniki produkcji (czynniki wytwórcze,
kie
produkcji, zasoby) to wszyst-
stosowane w procesie podukcji do wytwarzania dóbr i Zali- I lub
stopa transformacji informuje o
z której aby
produkcji jednego dobra
cza do nich: i -i drugiego dobra lub w warunkach

nia wszystkich czynników wytwórczych. Dla
i efektywnego wykorzysta-
krzywej
Praca jest to produkcyjne wykorzystywanie ludzkiej energii fizycznej oraz
.-e
produkcyjnych wykazuje ona co oznacza,
}f
!
produkcji dobra lub o kolejne jednostki wymaga
Ziemia, jako czynnik wytwórczy, to jej powierzchnia oraz wszelkie bogactwa cenia w zamian coraz to innego dobra lub
naturalne (surowce, etc.), które wykorzystane w procesie _fJ;
produkcji. 91:\ Przewaga komparatywna to wytwarzania dobra lub
po koszcie alternatywnym jest to
stanowi wynik procesu produkcyjnego, który wykorzystany
w kolejnym procesie produkcyjnym, np.: maszyny, I w stanie
tywnych
konkurent. Produkcja i handel na zasadzie przewag kompara-
jednym ze sposobów produkcyjnych
hale fabryczne, magazyny, transportu etc. - I gospodarki.
Technologia to wiedza na temat produkcyjnego wykorzystania pracy, ziemi System gospodarczy to zbiór zasad funkcjonowania danej gospo-
i zaspokojenie potrzeb
I
darki narodowej wraz z jej elementami (podmiotami gospodarczymi i roz-
to czynników wytwórczych w procesie instytucjonalnymi), w sposób ze
produkcji lub dóbr i konsumpcyjnych w procesie konsumpcji koniecz- i wzajemnie na siebie systemu gospodarczego
ne dla efektu. *
11'('
sfera realna i sfera regulacji.
'
to jednego produkcji przez Sfera realna to materialna baza produkcji wraz z zasobami naturalnymi, wytwo-
inny (np. pracy ludzkiej przez w procesie produkcji lub wymien- rzonymi dobrami produkcyjnymi i konsumpcyjnymi oraz z zasobami oso-
dóbr i w procesie konsumpcji. ."'f-';:
bowego czynnika produkcji (pracy).
Prawo przychodów orzeka, w procesie produkcji Sfera regulacji obejmuje wzajemne decydentów i wykonawców
czynnika wytwórczego przy nie zmienionej normy prawne (które nakazami i zakazami normy
wszystkich produkcji, to dodat- (czyli zakazy i nakazy moralne, którymi ludzie w swych
kowe jednostki tego czynnika coraz to mniejsze decyzjach ekonomicznych), organizacje
przyrosty rozmiarów produkcji po przekroczeniu pewnej i tych organizacji.
nawet jej absolutny spadek. System nakazowy (nakazowo-rozdzielczy) to sposób gospodarowania charak-
Alokacja zasobów to ich rozmieszczenie zastosowania w spo- produkcji, ryn-
procesie gospodarowania. kowego charakteru gospodarki, na zachowania podmiotów
gospodarczych poprzez administracyjne (dyrektywy), nakazy, za-
Krzywa produkcyjnych (krzywa transformacji produktu, grani- kazy, limity, koncesje etc.
ca produkcyjnych) przedstawia kombinacje
dóbr i/lub które wytworzone, gdy wszystkie czynniki wy- System rynkowy (wolny rynek) jest systemem samoregulacyjnym, wyklucza-
twórcze w pehll i efektywnie wykorzystane. Reprezentuje ona w mechanizm gospodarczy.
::!;
{f:
16 Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii 17
System gospodarki mieszanej to system z dualnym

zarówno samoczynnie
regulacji, .zawiera
mechanizm rynkowy, jak i centralny
5. a I
regulacji. 6. Co to jest teoria ekonomicznfl i jakie etapy jej budowania?
gospodarka rynkowa to system gospodarki rynk0wej z zabezpie-
czeniem socjalnym obywateli przed negatywnymi skutkami
7. Dlaczego w teorii ekonomii
8. Jakie
modelami ekonomicznymi?
stosowania eksperymentu w badaniach ekonomicznych?
l
chanizmu rynkowego (m.in. inflacji i bezrobocia); realizowany metodami
nie gospodarki rynkowej. takiego systemu 9. Czym metoda dedukcji od metody indukcji w analizie zjawisk go-
gospodarka niemiecka. spodarczych? I
Mechanizm mikroregulacji to wzajemne regulacyjne 10. Co to potrzeby i jakie do ich zaspokajania?
ce danego podmiotu gospodarczego (np. podmiotami za- 11. Czym dobra wolne od dóbr gospodarczych? -.
a wykonawczymi w
12. Zastanów czy wszystkie dobra rzadkie dobrami gospodarczymi.
Mechanizm makroregulacji obejmuje wzajemne regulacyjne
a wszystkimi uczestnikami rynku. 13. na kosztu alternatywnego.
_I
w sensie ekonomicznym to stosunek do dóbr material- 14. Co przedstawia krzywa produkcyjnych? Co implikuje jej ujemne
nych, wszelkie fonny tych dóbr do jednostek lub nachylenie oraz i
grup. odniesiona do produkcji decyduje
o charakterze stosunków w procesie produk-
15. W jaki sposób inwestycje na produkcyjne?
-I
cji, produktów, a tym samym sposób ich po- 16. Co to jest system gospodarczy i z jakich elementów
zwykle: i 17. Czy system ekonomiczny od systemu politycznego da-
i nego
w sensie prawnym to stosunek a 18. systemy gospodarcze we
z posiadania, i
19. Scharakteryzuj poszczególne modele gospodarki.
Przedmiotem jest rzecz, a podmiotem osoba fizyczna lub osoba
prawna gmina, etc.). 20. Przedstaw podstawowe systemu gospodarki centralnie planowanej.
Pytania i
i problemy do
I Wymienione kategorie ekonomiczne, oznaczone literami,
1. Co stanowi przedmiot badawczych ekonomii? odpowiednim oznaczonym cyframi:
jf
zjawiska zasobów i jego konsekwencje· dla spo- a) gospodarowanie,
procesu gospodarowania. *
,'!\
b)
c)
prawo
krzywa
przychodów,
produkcyjnych,
3. Czy problem zasobów przez
dochodów wszystkich obywateli danego kraju? d) zasobów,
e) ekonomia,
4. Czym zajmuje mikroekonomia, a czym makroekonomia? -'\'. f) produkcja,
rl
,,j
g) mikroekonomia, 14. W w procesie produkcji jednego czynnika wy-

h) koszt alternatywny, twórczego, ceteris paribus, kolejnych jednostek tych
i) zasoby, dów wykazuje __
j) potrzeby, 15. Teoria ekonomii zalicza do nich: i - _ __
l k) dobra ekonomiczne,
I) makroekonomia,
podmioty gospodarcze, Prawda -
m) granicy produkcyjnych,
n) ekonomia pozytywna.
czy stwierdzenia prawdziwe, czy
1. gospodarstwa domowe i gospodarcza - _ __ (P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F - gdy jest
uznasz stwierdzenie za przeredaguj je tak, aby
1. 2. Pr?ces zasobów (czynników wytwórczych) w dobra ekono- prawdziwe.
rmczne -
p F 1. Sektor nierynkowy obejmuje gospodarczej,
I 3. Uczucie braku
4. który zajmuje
z jego zaspokojenia- _ __
funkcjonowania gospodarki jako
która jest prowadzona pomimo ustanowionego przepisami prawa
zakazu.
p F 2. Gospodarka centralnie planowana to taka, w której decyzje doty-
11 5. Przedstawia wszystkie alternatywne kombinacje maksymalnej struktury konsumpcji gospodarstw domowych podejmowa-
produkcji dwóch dóbr i/lub i efektywnemu ne przez
'-(
wykorzystaniu wszystkich czynników wytwórczych - _ __
p F 3. Alokacja zasobów to inaczej rozmieszczenie ich
6. Przyczyna zaspokojenia nieograniczonych potrzeb alternatywne cele.
' nych-_
_J
p F 4. szkolnictwo podstawowe jest dobra wol-
7. opisem, naukowym oraz prze- nego.
r widywamem zjawisk gospodarczych - _ __ p F 5. Dobro, które nie ma ceny od zera, nie uznane
8. Obejmuje: i - __ za dobro rzadkie.
!; 9. najbardziej cennego, wszystkich niewybra- p F 6. Z wolnym rynkiem mamy do czynienia wówczas, gdy konsumenci
nych, przy podejmowaniu decyzji alokacji zasobów- _ __ i producenci cen uznania.
10. Nauka o gospodarowaniu w warunkach zasobów - _ __ p F 7. prawa przycho-
dów jest zjawiska kosztu alternatywnego.
U. Dobra efektem produkcyjnej - __
p F 8. dana gospodarka wykorzystuje w pehu i efektywnie swoje
12. krzywej transformacji produktu, prawa
przychodów _ __ zasoby do wytwarzania tylko tych dóbr i w których produk-
cji ma to jej krzywa transformacji pro-
13. Nauka, która procesy podejmowania decyzji ekonomicznych przez po- duktu nie w na
szczególne podmioty gospodarcze - _ __
p F 9. gospodarki wolnorynkowej gospodarka
Stanów Zjednoczonych Ameryki.
_I
Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii 21
20 --]
p F 10. Na obecnym etapie rozwoju go- Test wyboru
spodarka kraju nie uznana za cen-
p F
tralnie
11. Metoda indukcji w badaniach ekonomicznych polega na przecho-
poprawne odpowiedzi, w odpowiednich kratkach znak./. J
dzeniu od do ogólnych. 1. Krzywa produkcyjnych jest po-
p F 12. Teorie ekonomiczne z nie odzwier- -i
rzeczy\.vistego przebiegu procesów gospodarczych. la a) zasoby przenoszone z produkcji jednego dobra do produkcji dobra
p F 13. Kombinacje dóbr i konsumpcyjnych, ponad drugiego w jego produkcji coraz mniej efektywne,
transformacji produktu gospodarki,
konsumentów, którzy zbyt niskie dochody.
tylko dla tych
(] b) dla· uzyskania kolejnych jednostek danego dobra konieczne jest po-
noszenie coraz to czynników wytwórczych,
l
p F 14. Dopóki w danej gospodarce wszystkie czynniki wytwórcze
dobra publiczne nie w ogóle dostar- O c) zasobów jest marnotrawiona w procesie ich realokacji,
:1 i czane.
i' O d) produkcja na coraz ogranicza wykorzy-
fi;: p F 15. Energia elektryczna dobra stania zasobów.
11:. 16. Prawa ekonomiczne nie w przypadku, po-
p F
2. Do produkcyjnych gospodarki przyczyni z
•fi; mimo wynikiem starannej obserwacji gospodarczego.
h,
p F. 17. O prywatnej tylko wtedy, gdy prawo
: 1- : do dysponowania na zasadach przy- O a) przyrost produkcyjnego,
;,j"
I
tylko jednej osobie. O b) wzrost gospodarczy,
i :· p F 18. Pod czynników wytwórczych ekq-
nomista rozumie ich w O c) alokacja zasobów relatywnie dóbr
i1:
11 do produkcji dóbr i na które ludzie zapotrzebo- inwestycyjnych konsumpcyjnych,
j:i
wanie. O d) wzrost pracy, przy nie zmienionym zasobie czynników
•i
p F 19. Koszt alternatywny ponosimy nawet wówczas, gdy z do- wytwórczych.
·1'!:!
;-.; bra korzystamy 44,
;I ='i.". 3. jako której przedmiotem zaintereso-
p F 20. W gospodarce rynkowej dostarczycielami ::rt:.
badawczych jest:
O a) przeznaczanie zasobów na alternatywne cele w procesie gospodaro-
r
.„I wania,
-
'r
ograniczonym zasobie (dóbr i
·o c) wytworzonych dóbr i
stwa,
O d) zasobu c:0rnników wytwórczych.
Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii 23
22
8. jako czynnik wytwórczy, to:

4. stopa transformacji informuje o:
O a) prawa przychodów, O a) dp zakupu produkcji,
O b) czynników wytwórczych w procesie pro- t:J b) wszelki wynik procesu produkcyjnego, który
dukcji, · w innym procesie produkcji,
O c) rozmiarach produkcji jednego dobra, z których musimy zrezygno- O c) wszelkie surowce naturalne wykorzystywane do produkcji dóbr i
w celu produkcji drugiego dobra o konsumpcyjnych;
O d) kosztu alternatywnego w procesie produkcji. O d) wszystkie stwierdzenia prawdziwe.
5. Przewaga komparatywna: 9. Teorie ekonomiczne:

O a) jest z dobra na O a) zawsze tym bardziej im
opisywanego problemu,
Q b) oznacza danego dobra po koszcie alternatywnym
jest to w stanie konkurent, O b) nigdy nie odzwierciedlenia w przebiegu rzeczywistych
O c) zawsze w procesie produkcji, w którym nie uwidacznia procesów gospodarczych,
prawa przychodów, · O c) zbiór abstrakcji zjawiska eko-
[] d) do produkcyjnych nomicznego,
danej gospodarki. O d) nie podstawy do podejmowania decyzji gospodar-
czych, z nich wnioski przy
6. z wymienionych pozycji ekonomista nie uzna za czynnik wy-
ceteris paribus.
twórczy?
O a) lekarza, 10. logiczny post hoc ergo propter hoc w badaniach ekonomicznych
O b) przeznaczone na domu jednorodzinnego,

O a) przyjmowania, prawa ekonomiczne w
a c) obligacje skarbowe, przypadku,
O d) dystrybutor paliw na stacji benzynowej. O b) stosowania klauzuli ceteris paribus,
7. swoje produkcyjne, gdy: O c) przyczynowo-skutkowego zjawisk od ich
CJ a) zastosuje nowe techniczne w procesie produkcji, korelacyjnego,
IJJ b) wykorzystywanych czynników wytwórczych, a prawo O d) przebiegu niektórych procesów gospodarczych.

przychodów nie spowoduje w tego absolut-
nego spadku produkcji,
O c) usprawni procesu produkcji,
Q'· d) zmniejszy niewykorzystania odpadów w pro-
cesie produkcji.
I
_I
11.
je
nor_matywna stanowi
umymi:
ekonomicznych, która zajmu- 15.
wynika z:
stosowania w badaniach ekonornicznych klauzuli ceteris paribus I
o a) problemami sprawiedliwego dochodu narodowego
J.';'
O a) wiedzy ludzkiej na temat rzeczywistego
J
§'
·--fr,S-
dzy O b) ogromnej procesów gospodarczych,
o b) nauczania ekonomii, w badaniach naukowych
abstrakcji,
o c) prognozowaniem zjawisk ekonornicznych, :{':.·i···f
O
::- .·l·.·
....
o d) i modeli ekonornicznych.
'@. c) subiektywnego wnioskowania na podstawie
9
i
cych zjawisk ekonomicznych,
12. Ekonomiczne zjawisko oznacza: O d) co do prognozowanych ekono-
rnicznych.
O a) brak dóbr i na rynku w sytuacji
czynników wytwórczych, 16. Ekonomiczny problem co, jak, i dla kogo
o b) utrudniony do czynników wytwórczych, O a) dotyczy gospodarek opartych na systemie centralnego
Q .. c) zapotrzebowania na czynniki wytwórcze nad ich planowania,
.·1•.'.·.·
•.
'
O
I
b) tylko w tych gospodarkach, w których zjawisko
o d) eksportu czynników wytwórczych nad rozmiarami ich rodzi niesprawiedliwy dochodu narodowego,
importu.
O c) nie pojawia w gospodarkach, w których funkcjonuje samoregu-
13. wymienionych polskich ludowych to, które
I -q
lacyjny mechanizm rynkowy,
I
w stopniu do kosztu alternatywnego: d) musi w kraju, bez na
jego rozwoju i w nim system gospodarczy.
O a) „Pij, bracie, pij, na torba i kij",
o b) „Nie marnuj czasu dla :1 17. Gdyby konsument do dyspozycji
by tylko to wówczas:
o c) „Pracuj jak a jak król'', I O
o d) „Nie strzelaj prochem, kiedy grochem". I O
a) rozszerzeniu
b) problem dóbr i
produkcyjne gospodarki,
14. które z podanych polskich najlepiej 1·1u- '

struje prawa przychodów:
. „
O c) zasoby rzeczowego w gospodarce,
do
nie poprawa- .•.
dz1sz" , I d) potrzeoy nada!nieograniczone w-srnsunktnm---
·I ograniczonych ich zaspokojenia.
I
O b) pijak robi nijak",
c) „Gdy.nie zasiejem za I
ql d) „Gdz>c kuchorek •ze'<, tam ruc ma co J'" .
/: fil
rl' 26 Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii 27
'i
18. Gdyby produkcyjne gospodarki krzywa przedstawiona 20. rysunek przedstawia produkcyjnych pewnej go-
f/ l
na rysunku, to wówczas: spodarki, kombinacje
dóbr publicznych i prywatnyeh.
maksymalnej produkcji
gospodarka ta operuje w punkcie A,
I relatywnie dóbr publicznych prywatnych,
I/
to w okresie jej produkcyjne:
I _g
.g
I }:
..i::
,,,
!
:/i
dobra X
:o
g_
...
:g
.,,,
Rysunek 1.1. Hipotetyczna krzywa produkcyjnych

o
I' dóbr prywatnych
O a) w produkcji obu dóbr gospodarka prawa Rysunek 1.2. Wybór dóbr publicznych a prywatnych
cych przychodów,
O a) nadmierna do dóbr publicznych de-
O b) w produkcji dobra X przychody, w pro- motywuje do pracy,
dukcji dobra Y
O b) pod warunkiem, zostanie wyprodukowanych
O c) w produkcji dobra Y przychody, w pro- dóbr inwestycyjnych konsumpcyjnych,
dukcji dobra X
O c) nie zmianie, tylko gospodarka ta specjalizuje w wy-
Q d) w produkcji któregokolwiek z tych dóbr, koszt· twarzaniu dóbr, w których produkcji ma
alternatywny jego produkcji
O d) nie da odpowiedzi na podstawie
19. Dobro wolne: informacji.
O a) wytwarzane w dowolnych bez obawy o
pienie w jego produkcji zjawiska przychodów,
O b) jest dostarczane przez wszystkim obywatelom,
O c) dane jest przez w stanie nie przetworzenia dla 1

celów konsumpcyjnych, a ponadto cechuje Rozstrzygnij, które z w problematyce
mikroekonomicznej, a które makroekonomicznej, znak ../ w odpo-
wiedniej kratce.
O d) wszystkie stwierdzenia
28 Zbiór z mikroekonomii
j
Wprowadzenie do ekonomii 29
J
J
."-\)
makro
'
Stwierdzenie mikro p 2. „Podstawowym wyzwaniem dla polskiej gospodarki, charaktery-

stycznym dla wszystkich krajów
pola uprawne, co zbiory w stosunku do krajów najbardziej jest skuteczne
I.
w kraju. ' ID o wykorzystywanie przewag konkurencyjnych i budo-
'"; wanie nowoczesnych".
2. Komisja Europejska szacuje, dochodów uzy- • .
skiwanych z pracy „na czarno" w Grecji i sta- o er \..

M. Belka, Rozszerzenie Europejskiej Unii Walutowej a perspektywy
rozwoju gospodarczego Polski [w:] Polska transformacja i jej pod
]
nowi ok. 20% produktu krajowego brutto tych red. E. PTE, Warszawa 2009, s. 116)
3. System kui::su walutowego sprzyja wymianie
o
,,/
ID G) N 3. „Od ogólnego trendu zmian cen zbytu w
::J
ce_ny produkcji
·1
T. Kozak-Lisiecka, Zmiany cen w 1996 roku, „Gospodarka Narodowa" __ I
4. celem zmniejszenia deficytu zdecy- . .1?
1997, nr4-5, s. 84)
stawki podatku od towarów. i o ID ·*· P /Ll
Nt
(VAT). I 4. „Rzeczywiste w walce z w znacznym stopniu za-
'-·--'/
od instrumentów polityki
5. Koncesjonowanie
ogranicza
gospodarczej przez
na k.:, ' ;
·:,,.I
[Jl I o w posiadaniu banku centralnego, który
powinien za cel priorytetowy".
cen sta-
:., i
6. Zniesienie importowych na
Ol I )o G.W. M.D. Nuti, Polska alternatywa. Stare mity - twarde
fakty- nowe strategie, Poltext, Warszawa 1998, s. 123)
z ich na rynku krajowym.
7. z przyczyn bezrobocia jest ustanowienie przez

(}J N 5. „W krajów zachodnich obserwuje w ostatnich la-
tach wzrost zainteresowania nietypowymi formami zatrudnienia
minimalnej do podniesienia wynagro-
o i czasu pracy".
P!acowników niewykwalifikowanych i Gl I
zawodowego do poziomu B. Kieniewicz, B. Szopa, Poli_tyka dochodowa na tle rynku pracy w Polsce
w wanmkach transformacji systemowej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie,
.._.,
go równowagi.
Kraków 1997, s. 103)
r
8. Gdy stopa zwrotu z inwesty- I\._!') N 6. „Gospodarka Polski w 1995 r. po raz pierwszy od 17 lat
cyjnego
towych,
od poziomu rynkowych stóp procen-
J>rawdopodobnie ograniczy swo-
r/
(;El o •. _,
realny wzrost i inwestycji".
, ' S. Felbur, Struktura gospodarki Polski ijej dostosowanie do integracji
z „Ekonomista" 1996, nr 4, s. 426)
i\ ,,· .. · '
f;,-.,
I p (_N 7. polityka fiskalna w omawianym okresie wywie-

c,wiczeme
. .2 na skuteczny
popytu krajowego".
·
na wzrost ogólnego
, ' kt'ore z mzej

· · · zacytowanych stw1er· d zen' · c h arakter po.zytywn:(, · J. O popytu na wzrost produkcji w fatach
a ktore normatywny, (P- gdy stw1erdzeme r"';·-., 1993-1996, „Gospodarka Narodowa" 1996, nr Il, s. 14)
ma
r _, • •
charakter pozyt N - g y mac ara er normatywny) ·
d h kt .. " ·----·- -'1 - - po?raW:( LJ
\P ) N 1. nie tak dawno (1992 r.) bank centralny w Szwecji Jest przysp1eszeme i zakonczeme m1kroekonom1zacj1 gospodarki,
na 48 godzin do poziomu 500 proc." upowszechnienie pracy na rachunek i
NBP. Rozmowa z Gronkiewicz-Waltz,_ pre- W. Ekonomia i polityka gospodarcza okresu tramformacji.
zesem Narodowego Banku Polskiego M. Misiak), „Nowe Zyc1e Wybor prac z lat 1991-1995, Bankowa w Poznaniu,
Gospodarcze" 1998, nr 7, s. 18)
•. /
I ·: '.;J
3 2. Teraz, na podstawie zamieszczonego rysunku, wpisz w tabeli 1.1 obok

zdarzenia cyfry od 1 do 8, tak aby w efekcie
Jak wiesz, podmiotów decyzje ekonomiczne w go-. ny opis przebiegu procesu gospodarczego.
spodarce gospodarstwa domowe, i gospo-_
Dwa pierwsze z nich w tak zwanej sferze realnej gospodarki,·:
w sferze regulacyjnej. Przyjmijmy, rozpatrujemy model gospodar--
ki a innymi brakiem jakiej- Rynek dóbr i
kolwiek interwencji w mechanizm rynkowy. wymieniono pod- konsumpcyjnych
staw?we zdarzenia, jakie w procesie gospodarowania
I
gospodarstwami domowymi a „
f' ·
1· Wpisz w tabeli 1.1, obok ze podmiotu, którego zda- ,,..------;:.
rzenie to dotyczy. r·
D.:c:o_.r_·..
Tabela 1.1. Podstawowe zdarzenia w procesie gospodarczym t.,1
Lp. Podmiot, którego zdarzenie

Zdarzenie Rynek czynników
- wytwórczych
--,
otrzymywanie dochodów z
ziemi, pracy, i technologii
I
L( kupno dóbr i konsumpcyjnych

--··· ··-·- Rysunek 1.3. Obieg w gospodarce rynkowej
. I
produkcyjne ziemi, pracy, {J'i• _ci -
)
.:-:.,.
i technologii 3. Dotychczas przypadek wolnorynkowej, w której
- nie ma miejsca na gospodarczej. Uchylmy obecnie to za-
I uzyskiwanie przychodów ze dóbr
\""
,{,
!'''> i do tego modelu trzeciego uczestnika rynku. Zastanów
i konsumpcyjnych l
co oznacza jego w gospodarce, a ten fakt na
\\ produkcyjne czynników wy- - rysunku.
twórczych i ":!.
zaoferowanie do wytworzonych
dóbr i konsumpcyjnych 4
za dobra i konsumpcyjne W tabeli 1.2 zestawiono ze w pary dobra konsumpcyjne. Zadecy-

duj, znak ./ w odpowiedniej kratce, czy one siebie
charakter substytucyjny, czy komplementarny. uznasz, z tych
za czynników wytwórczych
nie postaw znak ./ w kratce dobra
jako
I _J
. \".<:/
,·r·.·„>
'(:-
_j·
;
Tabela 1.2. Klasyfikacja dóbr ;

'
' t. na rysunku 1.4 produkcyjnych tej fabryki.
]
Dobra Dobra Dobra
Pary dóbr
substytucyjne komplementarne .
-i
;I i v
\
'
~
'I
'1 orzechowe i ~
i'
li Buty i w
\
I
1! Groch i fasola ~
,fi
Pióro wieczne i atrament
Kurczak i ryba ~
~
J
l,1
'I
kukurydziane i radio
Herbata i cukier ~ \.!
~
•, ./
., o 10 20 30 40 50 60 70
(w tys. szt.)
+
,jj
Rysunek 1.4. Krzywa produkcyjnych fabryki
5
-I
'\il' 2. Na podstawie krzywej produkcyjnych wywnioskuj, z ja-
W pewnej fabryce produkuje oraz pisaki. W tabeli 1.3 przed- kim rodzajem kosztu alternatywnego w produkcji obu dóbr ma do czynienia
stawiono alternatywne kombinacje maksymalnej produkcji i pisaków, fabryka.
w w
,, i efektywnie wszystkie czynniki wytwórcze. rosnacy
I'
3. Oblicz koszt alternatywny produkcji oraz pisaków, a
Tabela 1.3. Alternatywne produkcji i pisaków
II
porównaj wyniki z w punkcie 2.
Koszt Koszt 4. Które kombinacje produkcji i pisaków
Pisaki alternatywny alternatywny
Kombinacje I (w tys. szt.) I (w tys. szt.) produkcji produkcji
pisaków
a) efektywne? na
b) nieefektywne? pod
zzykraywa
wei
o 10
nongweikraywa
A 50 c) na
1
B
c
10
19
47
42 3 8
I
d)
fabryka produkcji pisaków,

D 7 li:
T
27 JS--- co JeJ ich wytwarzama. Nowe alternatywne
E 34 26
35 i kombinacje maksymalnej produkcji pisaków i
beli 1.4.
przedstawiono w ta-
F 40 15 I
G 45 o 15 =
volone
mylaes
w
fidletonym
"'li
,11·.1···.'
Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii
34 35
: :1 Tabela 1.4. Alternatywne produkcji i pisaków dziej powolny - razem maksymalnie: albo 36 iksów, albo
,I;,.. ' zastosowaniu nowej techniki wytwarzania
Koszt Koszt
72 igreki, przy czym
dóbr,
z nich jest taka sama.
poszczególni obu krajów, nie
jest od liczby osób ich wytwarzaniem. ·
ft I Pisaki alternatywny alternatywny·

Kombinacje produkcji produkcji
(w tys. szt.) (w tys. szt.)
pisaków 1. na rysunku 1.5 produkcyjnych Hipotecji i Ablandii
'1··1
i<ll A' o 70
t'"1i B' 10 64
.i ,! I C' 19 57
rl
' i D'
E'
27
34
48
36
tj m
:.;;;
F' 40 20
o
i
r 45
" G'
r
5. Narysuj produkcyjnych na poprzednim rysUnku.
o 20 40 60 80 100 120 140 160 O W W
iksy (w szt.) iksy (w szt.)
6. Czy w wyniku przez nowej techniki wytwarzania pisaków
kosztu alternatywnego produkcji oraz a) Hipotecja b)Ablandia
pisaków? Uzasadnij
rl
Rysunek 1.5. Krzywa produkcyjnych Hipotecji (a) i Ablandii (b)
2. oddzielnie dla kraju, czy w produkcji dobra ujawnia

i prawa przychodów.
r1 7. z kombinacji produkcji
przedstawionych w tabeli 1.4, powinna fabryka,
i pisaków,
ich ceny
takie same i ich wyprodukowana bez problemu
sprzedana? 3. Ile wynosi koszt alternatywny produkcji iksów w Ablandii, a ile w Hipotecji?
Jak on w obu krajach w przypadku produkcji igreków?
6
Na planecie Ziemia Bis dwa Hipotecja i Ablandia, których 4. oba handel wymienny, to czy
dwóch dóbr: iksów i igreków. Pro- ulec poziom potencjalnej konsumpcji ich
dukcja tych dóbr wymaga tylko pracy. obu krajów wy- tak, to w produkcji jakiego dobra powinna Hipo-
ich tym im mniej czasu na leniuchowanie. tecja, a jakiego Ablandia?
W obydwu liczba obywateli je jest taka sama i wy-
nosi po 18 osób. Hipotecjanin jest w stanie w tygodnia wyprodu-
-i-· maksymalnie 9 iksów lub 6 igreków, Ablandczycy - jako naród bar-
_I
5. Podaj
który
stosunku wymiany iksów na igreki
korzystny dla nich obu. -
t. Na podstawie przedstawionych danych J
-
Tabela 1.6.
Liczba pracowników
zatrudnionych
Hity utracone w wyniku
zmniejszenia zatrudnienia
stopa transformacji hitów w gdyby
Gdyby wytworzone stopa

J
-
zatrudnieniu
J
transformacji
przy produkcji gdybów
6. Wyznacz na poprzednim rysunku transformacji produktu dla o kolejnego pracownika dodatkowego pracownika hitów w gdyby
kraju, handel oparty na zasadzie przewag kompara- I-
tywnych. Co z ich konsumpcyjnymi? 2 t'/ 2 i:"i ,.,,.,
3
4
i};
': .....
·"> :...1 .....;

]
7 5 f
/\
I W pewnej gospodarce wytwarza
produkcji potrzebne
ziemi i
dwa dobra: hity i gdyby, przy których
ziemi, pracy i
w produkcji obu dóbr jest dana i nie
na-
ulec zmianie.
6
7
G'
'-:,'
., ...., 7/
J
Gospodarka dysponuje 7 pracownikami, którzy swobodnie .. i
czani
wanie
hitów i gdybów. W tabeli 1.5 przedstawiono
tygodniowych rozmiarów produkcji z dóbr jako 2.
,I
na rysunku 1.6
\
1
I . /I\
r 1·.
transformacji produktu tej gospodarki.

-
I;.
l
_!
funkcji pracy, przy wszystkie czynniki wytwórcze

w i efektywnie wykorzystane. r;·
120
J
Tabela 1.5. Produkcja hitów i gdybów w od pracy
Liczba pracowników
zatrudnionych
Hity
Liczba pracowników
zatrudnionych
Gdyby
,...,. 100
!l
t 80
J
(w tys. szt./tydz.) (w tys. szt./tydz.)
przy produkcji hitów przy produkcji gdybów
o o 7 126
>. 60 -i
"O
Oil
22 6 120 40
2 42 5 110
20 -i
3 60 4 96
4 76 3 78
t
o 20 40 60 80 100 "120
s-o--1
5
6
90
102
2
1 30
hity (w tys. szt.)
:r-
Rysunek 1.6. Krzywa transformacji produktu gospodarki
7 112 o o
-
'11
'1;1i 38 Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii 39
I
: :I: 3. O czym informuje stopa transformacji produktu? Przyjmijmy zatem, rozpatrujemy
I/: wykazuje ona przy zatrudnienia w produkcji gdybów? dobra X i Y w okresie, w którym to gospodarka dysponuje zmiennymi
.,1
pracy i w liczbie - 40 i 20 jednostek.
1. Na podstawie danych zawartych w tabeli 1.7 puste miejsca w po-

' :'11
tabeli, wykorzystanie wszystkich czyn-
iI
ników wytwórczych.
11
4. Z jakim rodzajem przychodów w procesie produkcji gdybów i hitów ma do
·1·· !.:.:.
czynienia ta gospodarka?
I! Tabela 1.8. Produkcja
w od
dobra X lub Y w
pracy i
okresie,
I : /I
I ·I
Produkcja dobra X Produkcja dobra Y
8
11': Wynik Wynik
.,i i'I
:1
f
kuje
Jak zapewne jest ci wiadomo,
krzywej
prawa przychodów impli-
produkcyjnych. Ale czy przy A
pracy
o o
dobra)
O
'')
.. •'
pracy
uP) 20168 160

dobra)
jakim prawo to jest W tabeli 1.7 przedstawiono 72

O
. i
I i wanie dwóch dóbr: X oraz Y, wytwfirzanych

B 40 5: 72 -
- \ ,•. 15 O
156
w pewnej gospodarce, w od pracy oraz c 20 15 96 20 5
-·-.:--
\ 60
:
f'
'
......
Cl.>
136
30
1010 15 68
...
'-' D 5 68 ':
dobraXlub Yw ; ,_) 10 160

,.
Tabela 1.7. Produkcja od pracy i
·=
.c E. 20 10
! ') 80
-
80
=
.. •
108 100
:•
F 20 •'
o O) 20 20
G 10 5 •')
40 .i; -
. ,__..
30 15 120 100
o 5 10 15 20
H 30 15 120 10 5 48
,:_
198
11 ..,.., o o o o o o
I 40 20 160 O O O 160
"...c. IO o 40 60 68 72
..,
"O 20 o 60 80 96 108
Oil
:;;i 30 o 68 96 120 140 2. Teraz, na podstawie wyników uzyskanych w tabeli 1.8, na rysunku
I z
Oil
- 1.7 transformacji produktu tej gospodarki, a odpowiedz na
40 o 72 108 140 160 zamieszczone pytania.
r W krótkim okresie gospodarka ta nie

natomiast swobodnie
od Odo 40 jednostek).
poziom zatrudnienia (w .granicach
dopiero w
okresie, przy czym z okresu na okres maksymalnie o 5 jednostek. Nietrudno za-
3. Czy w okresie w produkcji dóbr X i Y ujawnia
przychodów?
cych przychodów.
nie, to dlaczego tak
prawa
nie dzieje,
skoro w krótkim okresie w produkcji obu tych dóbr zachodzi prawo
w takiej sytuacji, w „krótkookresowym przypadku" przed-

stawionym w tabeli 1.7 ujawnia prawa przychodów.
Zastanówmy czy prawo to w okresie, w któ-
,- rym zarówno pracy, jak i zmianie.
0-40 pracornikon
40 Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonom.ii 41
-]
przypadek dobra A oraz B,
160 w ich produkcji tylko dwóch czynników wytwór-
tj'
140
120
czych, a mianowicie: pracy i Zatrudnia ono 15 pracowników bezpo-
produkcyjnych oraz posiada 1O maszyn
pracownik powinien w tygodnia
jego
40 go-
l
dzin, natomiast maksymalny pracy rnasz'yn przy produkcji obu dóbr,
"' 100
w tym samym okresie, wynosi 480 godzin. pracy i
- -,
::....
] 80 do wytworzenia jednostki dobra (w roboczogodzinach) podaje tabe-
o la 1.9.
"O
60
40 Tabela 1.9. pracy i do wytworzenia jednostki
]
20 dobra A oraz B (w roboczogodzinach)
O W czynników wytwórczych
dobro X (w szt.) do wytworzenia jednostki dobra
Praca -I
Rysunek 1.7. Krzywa transformacji produktu gospodarki o
...
..Q
A 3 5 J
o
Q B 6 2
4. Które sposobów alokacji zasobów pracy
przedstawionych w tabeli 1.8,
danymi oraz ponadto,
J
a) efektywne?
a) marketingu uwarunkowania rynkowe (ni-
b) a które nieefektywne?
5. Z jakim rodzajem kosztu alternatywnego ma do czynienia analizowana go-

ska
w
rynku)
tygodnia,
na maksymalnie 80 szt. dobra A
J
spodarka w krótkim, a z jakim w okresie::? b) zysk realizowany. na jednostce sprzedanego produktu jest-w -przypadku ··
dobra A trzykrotnie w przypadku dobra B,
na rysunku 1.8 produkcyjnych tego
J
stwa, a ustal jego produkcji,
9 mu zysku z prowadzonej gospodarczej.
To prezentuje sposób wyznaczania granicy produk-
J
cyjnych przy wykorzystaniu matematycznej metody programowania liniowego 1 •
l- i
1 Programowanie liniowe znajduje szerokie zastosowanie w i

problemów decyzyjnych w naukach ekonomicznych w warunkach istnienia ograni-
zasobowych. Omówienie tej metody wraz z
np. w W.F. Samuelson, S.G. Marks, Ekonomia PWE, Warszawa 2009,
s. 808-851. .
Zbiór zadai1 z mikroekonomii
.,
42
' .,l
I! I
tj
J:q
11i 8
.L:l
a
'O
r '
' I
i
I I
Podstawy teorii rynku.
lii·! o 40 80 120 160 200 240
Analiza popytu i
l ',.: 1·i dobro A (w szt.)
l.1! Rysunek 1.8. Granica produkcyjnych
kluczowe
I Rynek jest to transakcji kupna i dóbr oraz wraz z
d
i --il.
warunków, w jakich one
Popyt jest to relacja
a jego/jej konsumenci
czasie (ceteris paribus). Graficznie
(i
danego dobra lub
w stanie)
przedstawia
w okre-
za po-
1 krzywej popytu.·
1
1
1
1 popytu to konkretna dobra lub na kon-
sumenci zapotrzebowanie w czasie przy danej jego/jej
:,Ji cenie. W graficznym
punkty na krzywej popytu.
popytu poszczególne
I
Prawo popytu stwierdza, wzrost (spadek) ceny danego dobra lub powo-
duje spadek (wzrost) nabytej tego dobra lub (ceteris paribus).
i, Graficznym wyrazem
popytu.
prawa popytu jest ruch krzywej
Paradoks Giffena to od prawa popytu, a sytuacja, w której zmia-

na popytu na dane dobro w tym samym kierunku, co
zmiana jego ceny (ceteris paribus). Odnosi on do konsump-
cyjnych gospodarstW domowych, w przypadku których notuje
J
44 Zbiór z mikroekonomii Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i 45
w ich wysoki wydatków na dobra Cena maksymalna to cena ustalana przez której dane dobro lub
bywanych dóbr i
nie
(przez co gospodarstwa te nie
Dobra
w tej grupie dóbr bliskich substytutów
w stanie ich z koszyka nar
w przypadku których zachodzi
nie
czas, gdy jest ona
sprzedawane. Jej wprowadzenie ma sens tylko wów-
od ceny równowagi rynkowej.
rynkowa to sytuacja, w której, przy danej cenie, dobra lub
-,
-'
ten paradoks, mianem dóbr Giffena. oferowana na przekracza jego/jej nabywcy
Paradoks Veblena (efekt snoba) to
ny dla konsumpcyjnych
od prawa popytu charakterystycz-
najbogatszych grup gi rynkowej.
wówczas, gdy cena jest od ceny równowa-
_l
obserwowanych w odniesieniu do dóbr (luksusowych). Ma Niedobór rynkowy to sytuacja, w której, przy danej cenie, popytu na
on swoje w ukazania przez te grupy swego statusu ma- dane dobro lub rozmiary jego/jej
terialnego, co znajduje wyraz w rozmiarów zakupów wówczas, gdy cena jest od ceny równowagi rynkowej. _,i
nych dóbr luksusowych pomimo wzrostu ich cen (ceteris paribus).
Rynek sprzedawcy (producenta) - mianem tym na
Zmiana popytu to zmiana zapotrzebowanej dobra lub rynku dobra lub w której rozmiary popytu I
przy cenie, spowodowana innych czynników zmiana na poziomie od Wówczas cena tego dobra lub
jego/jej ceny (np. zmiana poziomu dochodów realnych gospodarstwa do- odchyla od poziomu równowagi na jego sprzedawców, tj.
mowego, cen dóbr substytucyjnych, preferencji etc.). wykazuje do wzrostu.
jest to relacja
a jego/jej do
danego dobra ll_\b
producendi w okre-
Rynek nabywcy (konsumenta) to - obok rynku sprzedawcy - drugi przypadek
rynku. O jego mówi wówczas, gdy
J
czasie (ceteris paribus). Graficznie przedstawia za po- oferowana do przez producentów dobra lub
krzywej
to konkretna dobra lub produ- takim rynku
na
presja do
nabywcy
ceny.
zapotrzebowanie. Na
l .J
cenci na rynek w czasie przy danej je- Mechanizm rynkowy to proces wzajemnego na siebie elemen-
go/jej cenie. W graficznym poszczegól- tów rynku (popytu i w do równowagi rynkowej.
ne punkty na krzywej
Wolny rynek to taki, na którym ceny jedynie pod popy- J
Prawo stanowi, wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny danego dobra lub tu i
(spada) oferowana tego dobra lub (ceteris paribus).
Graficznym wyrazem prawa jest ruch krzywej Model to model rynku, na którym reakcje producentów na
ceny dobra, czynnika egzogenicznego, na-
Zmiana to zmiana oferowanej dobra lub przy z pewnym czasowym. W od stopnia ela-
cenie, spowódowana innych czynników zmiana cenowej krzywych popytu i
jego/jej ceny (np. zmiana kosztów produkcji, techniki wytwarzania, polityki
oscylacje wybuchowe, gdy cenowa popytu jest mniejsza
podatkowej, warunków naturalnych etc.). od cenowej w takiej sytuacji rynek po wybiciu go
Cena to ekwiwalent jednostki towaru. ze stanu równowagi nie jest w stanie samoczynnie do punktu
----------cena rownowag1 to cena, przy
zrównuje z jego/jej Graficznie wyznacza punkt
krzywej popytu z oscylacje gdy krzywa popytu charakteryzuje
stopniem cenowej krzywa w takiej sytuacji
Cena minimalna to cena ustalana przez której dane dobro lub rynek po wybiciu go ze stanu równowagi jest w stanie samoczynnie
nie sprzedawane. Jej wprowadzenie ma sens tylko wów-
czas, gdy jest ona od ceny równowagi rynkowej.
11 46 Zbiór z mikroekonomii Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i 47
cen to reakcji ceny na popytu.

do punktu równowagi, albowiem wahania cen i
,I)' w kolejnym okresie coraz to mniejsze, 1 ta ma charakter dodatni,
rzyszy z
wzrostowi popytu, ceteris paribus, towa-
wzrost ceny l. vice versa.
oscylacje o amplitudzie gdy funkcje popytu i od-
j cenowej; dochodowej popytu (ED(•)) mierzy popytu
wówczas wahania cen i dobra z okresu na okres takie same, co na dobro lub w wyniku zmiany poziomu dochodów real-
lj z jednej strony samoczynne przez rynek punk- nych konsumenta. W od jakie przyjmuje, dobra i
tu równowagi, z drugiej - utrzymuje rozmiary stanu nierównowagi dzieli na:
na tym samym poziomie. gdy Eo(•) E (-oo; O); popyt na nie maleje wraz ze wzrostem
1:1 cenowej popytu (ED1p)) jest dochodu realnego i vice versa,
, w procentach) zmiany popytu na dane dobro lub normalne, gdy Eo<o E (O; oo); popyt na nie wraz ze wzrostem
w stosunku do zmiany jego/jej ceny. Informuje o stopniu rynko- dochodu realnego i vice versa,
Il wej reakcji konsumenta na
jakie przyjmuje, mówi
ceny dobra lub
o:
W od W ramach grupy dóbr i
i
normalnych, ponadto dobra
popycie elastycznym, gdy !Eo1p)I > 1; wówczas zmiana wiel- podstawowe, gdy Eo(t) E (O; l); popyt na nie zmienia relatywnie
popytu na dane dobro lub jest od zmia- wolniej od zmiany dochodu realnego,
H1
' ! ny jego/jej ceny,
luksusowe, gdy Eo(<) E ( 1; oo); popyt na nie zmienia relatywnie szyb-
popycie nieelastycznym, gdy !Eo1p)I < l; wówczas zmiana ciej od zmiany dochodu realnego.
popytu na dane dobro lub jest mniejsza od
I: zmiany jego/jej ceny, Prawo Engla stwierdza, w realnego wzrostu dochodów gospodarstwa
domowego zmniejsza - w ogólnej sumie wydatków tego gospodarstwa -
popycie jednostkowo elastycznym (proporcjonalnym), gdy IE01pJI = l;
procentowy wydatków na dobra oraz dobra podsta-
wówczas zmiana popytu na dane dobro lub
wowe (m.in. a wydatków na dobra i
" jest równa zmianie jego/jej ceny,
Gak np. dobra konsumpcyjne ..
popycie doskonale nieelastycznym (sztywnym), gdy Eo(p) = O; wów-
czas zmiana ceny nie zmiany popytu, cenowej Es1p) jest zmia-
ny danego dobra lub w stosunku do
li popycie doskonale elastycznym, gdy IEo(p)I -+ oo; wówczas zmiana
ceny popytu w O do oo lub odwrotnie.
zmiany jego/jej ceny. Informuje o stopniu rynkowej reakcji producenta na
ceny dobra lub W od jakie przyjmuje,
punktowa to miara w danym punkcie krzywej po- mówi o:
'11; pytu elastycznej, gdy Es<P» l; wówczas zmiana
to miara na danym odcinku krzywej popytu danego dobra lub jest od zmiany
jego/jej ceny,
Il,,,,, Mieszana cenowa popytu mierzy popytu na
nieelastycznej, gdy Es(p) < 1; wówczas
danego dobra lub jest mniejsza od
zmiana wiel-
zmia-
dobro lub (X) w wyniku zmiany ceny innego dobra lub (Y). ny jego/jej ceny,
tej przyjmuje dodatnie, wówczas
jednostkowo elastycznej (proporcjonalnej), gdy Es<P> = l;
w dobra lub
z dobrami lub
X i Y substytutami,
komplementarnymi.
ujemne - mamy do czynienia
wówczas zmiana danego dobra lub
jest równa zmianie jego/jej ceny,
li
I
' ',
_)
Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i 49
i,
doskonale nieelastycznej (sztywnej), gdy
zmiana ceny nie zmiany
Es1p) = O;. wówczas
i
J
doskonale elastycznej, gdy --+ oo; wówczas zmiana ceny
Es1p)
w O do oo lub odwrotnie. Wymienione kategorie ekonomiczne, oznaczone literami,
-1
cen to reakcji ceny na ta odpowiednim oznaczonym cyframi:
ma charakter odwrotny, wzrostowi ceteris paribus, towarzyszy a) dobro Giffena,
'I: z spadek ceny i vice versa. b)
c) cena równowagi rynkowej,
.J
Pytania
d)
e) równowaga rynkowa,
::1
i
i problemy do f) popyt nieelastyczny,
g) popyt rynkowy, ·1
1. Co to jest rynek i jakie rodzaje rynków w gospodarce? h) dobra substytucyjne, _I

i i) popyt,
2. Co to jest rynek nabywcy i rynek sprzedawcy? ,
]' . I j) popytu,
! ! 3. Jaka jest zasadnicza a ryn-
k) niedobór rynkowy,
l) popyt elastyczny,
4. Na czym polega wolnym a czarnym rynkiem?
cenowa popytu,
5. Czy na obecnym etapie przemian mianem m) rynek,
_)
gospodarki rynkowej?
n) mieszana cenowa popytu. -!
6. Co to jest popyt i jakie czynniki jego
1. Suma dóbr i na jakie jest przez indywidualnych na- _I
7. Co to jest ijakie czynniki jej bywców zapotrzebowanie, przy poziomach ceny - _ __
8. Dlaczego krzywa popytu ma nachylenie ujemne, a krzywa dodatnie? 2. Reakcja popytu na jedno dobro, ze zmiany ceny innego dobra -
9. Jaka jest interpretacja ekonomiczna przesuwania lcrzywej popytu I
(lub ajaka krzywej popytu (lub 3. warunków przeprowadzenie transakcji kupna i sprze-
dóbr i - __
10. prawo popytu i w analizie ekonomicznej?
11. W jaki sposób zmiany lub popytu na rynku jednego dobra
na rynki innych dóbr? Podaj
4. dóbr i w stanie po cenie - l
Eng a. 5· Rodzaj mniejsz;i zmian.fi __
13. Na czym polega równowaga rynkowa?
c•
<.
popytu na olcreslone dobro w stosunku do
dobra -
zmiany ceny tego J-
14. Omów teoremat 6. dobra (lub a jego Qej)
(1 w stame) __
I
fj
Zbiór z mikroekonomii Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i 51
I 50
i p F 3. wzrostowi ceny truskawek towarzyszy wzrost popytu na

i. 7. Cena, która powstaje w momencie zrównania popytu na
I! nie, to sytuacja ta prawo popytu.
j) dobro (lub z jego Gej) '
1!
p F 4. Do dóbr zalicza te, na które popyt maleje wraz ze
8. Dobra tym, wzrostowi ceny jednego z nich towarzy-
wzrostem dochodu realnego.
szy wzrost popytu na dobro drugie - _ __
lili 9. Rodzaj popytu na dobro, którego procentowo
p F 5. wzrasta cena jednego dobra i obserwuje
popytu na inne dobro, to
wzrost
dobra te
szybciej procentowy spadek ceny tego dobra - _ __
li siebie komplementarne.
li 10. Stosunek zmiany popytu do zmiany ceny
p F 6. Paradoks Veblena dotyczy dóbr podstawowych, których
danego dobra (lub - __
w ogólnej sumie wydatków gospodarstwa domowego jest stosun-
11. Dobro dla którego funkcja popytu jest jego kowo
l'I ceny- _ _
p F 7. Wzrost stawki podatku od dóbr i konsu-
12. Dodatnia relacja dobra (lub a jego Gej) pro- mentów w stopniu tym im popyt bardziej ela-
.- : li11 ducenci i do w styczny cenowo od
I<
I 'il
13.
czasie-
dóbr (lub na rynek producenci przy
p F 8. wzrostu rynkowej ceny herbaty
sienie ceny równowagi na rynku kawy.
podnie-
' :1
' ··.:'i danej cenie - _ _ i
p F 9. Popytem elastycznym z dobra luksusowe.
r
I! I
.
14.
(jej)
popytu na
__
dobro (lub równa jego
p F 10. Wzrost realnych dochodów gospodarstw domowych prowadzi do
ich wydatków na wszystkie rodzaje dóbr i
r1
15. Sytuacja na rynku, w której popytu na dobro konsumpcyjnych.
rozmiary jego - __ P F 11. Nieurodzaj w rolnictwie doprowadza zawsze do pogorszenia sytu-
acji ekonomicznej rolników, albowiem jego konse-
jest zmniejszenie dochodów ze. sprze-
li Prawda - rolnych.
P F 12. Dodatnia mieszanej cenowej
lr
popytu wskazuje na substytucyjny charakter dóbr, których doty-
czy.
(P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F - gdy jest
uznasz stwierdzenie za przeredaguj je tak, aby P F 13. Krzywa popytu, dla której
prawdziwe. jest równy charakteryzuje takim samym stopniem
punktowej w swojego przebiegu.
I P F 1. Rynek, na którym
rozmiary na nie popytu,
danego dobra
mianem rynku P F 14. cen oznacza reagowanie na ceny.
nabywcy.
r
P F 15. funkcja o przebiegu liniowym, z po-
p F 2. krzywe indywidualnego popytu wszystkich konsumentów bez na jej nachylenie jest
na dane dobro ceno- jednostkowo elastyczna cenowo.
to na tej podstawie funkcja P F 16. Ograniczenie importu do spadku
popytu rynkowego na to dobro jest doskonale elastyczna
popytu na sok grejpfrutowy.
cenowo.
Zbiór z mikroekonomii
J
52 Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i 53
p F 17. 3. Który wymienionych czynników nie na

]
popytu na dane dobro jest mniejsza od to wzrost ceriy krzywej popytu na dobro?
rynkowej tego dobra
stwa z jego
przychód
O a) dochody gospodarstw domowych, ]
p F 18. W sytuacji, gdy na rynku mamy do czynienia z niedoborem dobra, · O b) moda i gusty konsumentów,
celem równowagi konieczne jest ceny tego
dobra do takiego poziomu, przy którym rozmiary popytu i
sobie równe.
O
O
c) zmiana ceny tego dobra,
d) zmiany cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych.
]
p F 19. Teoremat opisuje przebieg procesów dostosowawczych,
4. cena na rynku pewnego dobra lub ustalona zostaje
na rynku w waruaj<.ach reakcji produ-
poziomu równowagi, to wówczas na tym rynku mamy do czynienia z:
centów danego dobra na zmiany Jego ceny.
p F 20. Ze w teorii mamy do czynienia
O a)
tylko wówczas, gdy cenowe popytu i jed- O b) niedoborem rynkowym,
równe
O c) popytu nad
l
O d) nad popytem.
Test wyboru
j
5. W przypadku paradoksu Giffena wzrostowi ceny dobra towarzyszy:
-i
O a) wzrost popytu na to dobro, i
poprawne odpowiedzi, w odpowiednich kratkach znak ./.
O b) popytu na to dobro,
J
1. krzywej popytu w lewo oznacza:
O c) wzrost popytu na to dobro,
O a) zmniejszenie popytu przy cenie,
o d) wzrost tego dobra. J
O b) popytu przy cenie,
6. Który z wymienionych czynników nie narusza ceteris paribus
O c) w stosunku do
krzywej,
popytu przed dla prawa
O
na rynku
a) zmiana ceny papieru,
drukarskich?
J
O d) w stosunku do popytu przed
krzywej.
O
O
b) zmiana realnego poziomu drukarzy,
c) zmiana ceny energii elektrycznej;
J
2. Ruch krzywej oznacza zawsze:
O d) ws:cystkie wymienione c:zynniki to
a) wzrost lub spadek
O b)
O c) popytu,
O d) ceny równowagi.
j
54 Zbiór z mikroekon;mii Podstawy teorii rynku. A,naliza popytu i 55
7. Wzrost kosztów produkcji drukarek laserowych na ich 11. punktu równowagi rynkowej
rynku: O a) zmiana P,Opytu lub
O a) krzywej w lewo, O b) zmiana popytu lub
O b) wzrost ceny, o c) ustanowienie przez cen minimalnych lub maksymalnych;
O c) wzrost O d) wszystkie odpowiedzi
O d) spadek
.,
12. Gdy 15% wzrost ceny danego dobra na jego rynku 10% spadek
8. Cena równowagi to cena: popytu, popyt na to dobro jest:
O a) po jakiej konsumenci danego dobra, O a) elastyczny,

producenci do
O b) nieelastyczny,
i O b) zawsze na rynku zarówno wszystkich producentów,
il) jak i wszystkich konsumentów dobra,
O c) sztywny,
O c) transakcji, rynek z dobra i, nie wywo- O d) jednostkowo elastyczny.

jego niedoboru, ·
13. Zniesienie importowych na na krajowym rynku
I O d)
nego dobra.
wszystkim producentom wytwarzania da- pszenicy:
O a) spadek
:r
\-i
9.
O a)
wzrostu ceny benzyny
krzywej w lewo,
dla rynku samochodów:
O b) wzrost popytu,
O c) wzrost
O b) krzywej popytu w lewo,
I O c) ruch w po krzywej popytu,
14.
O d) spadek ceny.
dochodowej popy-
O d) ruch w po krzywej
r 10. cena ulegnie to na rynku piór wiecznych

tu na pewne dobro
O
wynosi 0,6, to popyt na nie zmienia
a) w tym samym kierunku co dochód, lecz
mniejsza od zmiany dochodu,
jego zmiana jest
O a) spadku popytu, . O
I
' O b) wzrostu popytu,
b) w przeciwnym kierunku
od
dochód, lecz
zmiany dochodu,
jego zmiana jest
O c) rozmiarów O c) w tym samym kierunku co dochód, lecz jego zmiana jest

od zmiany dochodu,
O d) wzrostu popytu,
O d) w przeciwnym kierunku dochód, lecz jego zmiana jest
mniejsza od zmiany dochodu.
11'
li _I
11
56 Zbiór z mikroekonomii Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i
I.
i 57
15. Dane dobro jest klasyfikowane do dóbr normalnych, gdy: 19. Ustanowienie przez ceny minimalnej na dobro:
]
O a)
wynosi 1,6,
cenowej popytu
O a) ma sens tylko wówczas, gdy cena ta ustalona zostaje
ziomu równowagi rynkowej,
po- -.l
O b) dochodowej popytu wynosi--0,4,
O b) z pod naciskami ze strony producentów tego dobra,
O c)
dodatnia,
mieszanej cenowej popytu jest
O c) -1
O d) powoduje spadek popytu. ---
O d) dochodowej popytu wynosi 0,8.
20. czynsz maksymalny na wynajmowane mieszkania na --,
16. W przypadku, gdy na rynku popyt i po-
przy czym zmiana popytu jest zmiana poziomie o 20% od poziomu warunkom równo- --
wagi rynkowej, a cenowa wynosi 0,75, to
to wówczas na tym rynku:
o ile w w takiej sytuacji wynajmowanych -J
O a) wzrasta równowagi, lecz cena równowagi pozostaje nie zmie- gdyby czynsze uwolnione spod kontroli administracyjnej? .
niona,
o a) o 15%,
O b) w_zrasta cena równowagi, lecz równowagi pozostaje .nie zmie-
o b) o 19%,
O
ruona,
c) wzrasta zarówno cena, jak i równowagi, o c) o 25%,
I
o
,1:
I
O d) wzrasta cena równowagi, lecz
17. Aby spadek

równowagi
na rynku jakiegokolwiek dobra wzrost

d) o 38%.
1
utargu z jego
O a) popyt na to dobro musi nieelastyczny cenowo,
1
J
O b) popyt na to dobro musi elastyczny cenowo,
Przeczytaj siedem zacytowanych z gazet. Zdecyduj,
O
O
c) musi
d)
równowagi rynkowej tego dobra,
tego dobra musi doskonale nieelastyczna.
czy przedstawione w nich sytuacje
na krajowym rynku samochodów. tak,
po-
kierunek
J
jej zmiany, (i - w przypadku wzrostu
18. marketingu Browaru „Piwko z SA wzrost ceny x - gdy nie zmiana ! - gdy spada).
puszki piwa (0,33 1) z 2,00 do 2,50 spadek dziennej wiel- zastanów nad danego przypadku. W tym celu wykorzy-
jego z 6800 do 5500 puszek. staj rysunek 2.1 od krzywej oznaczonej C. Za punkt
czynnika cenowej popytu na ten produkt wynosi zatem: dla ilustracji graficznej kolejnej sytuacji przyjmij
o a) 0,31,
poprzedmego przypadl:ClLPrzesuwaJ tylko
naraz - nie przeskakuj np. od A do C, nawet gdy suge-
}--
o b) 0,76, ruje bardzo samochodów. znajdziesz na krzywej
o c) 1,31,
E, a kolejny zwiastuje wzrost
Symbol krzywej, na której
oznacza to, uprzednio
danego l
o d) 3,24. prasowego, wpisz w zestawienia.
f 58 Zbiór z mikroekonomii
Wykres
podstawy teorii rynku. Analiza popytu i
Tabela 2.1. Determinanty

59
prasowego
I I. zawodowe
samochodów na
polskiej fabryki t X .I. Grupy przyczyn
zmiany
prasowego
2. „Komputeryzacja parku maszynowego skraca czas

.1 produkcji samochodów osobowych"
t X .I. Zmiana kosztów produkcji
3. „Ogólnokrajowy strajk pracowników fabryk samo- t X .I.

chodów o techniczny
-
l
r ;
\
4. na import samochodów
zagranicznych samochodów"
i X .I. Polityka gospodarcza
:r
• I
5. „Stal
6. „Bankructwo prywatnej fabryki samo-

i
i
X
X
.I.
.I.
Czynniki losowe oraz
zmniejszenie produkcji
chodów"
\I' .
' i X .I. 2
' 7. „Nikt nie chce nowych modeli samochodów"
Po przeczytaniu siedmiu zacytowanych z gazet
przeanalizuj z instrukcji przedstawionych w 1)
I poszczególnych sytuacji na popytu na krajowym rynku
(" prasowego
1. „Wkrótce czeka nas wzrost ceny

Popyt
,., I
Wykres
. -
! i X .I.
i
I 2. „Przyrost naturalny w Polsce jest coraz i X .I. 11
r
3. ceny wieprzowiny" i X .I. l
A B C D E
r o 4. „Badania naukowe jedzenie
i X .I.
szkodliwe dla zdrowia"
'
Rysunek 2.1. Zmiany na krajowym rynku samochodów 5. ptaki na -
Nadchodzi zima" i X .I.
teraz ze stwierdzonych zmian na 6. inflacji coraz - dochody realne

Polaków znów mniejsze" i X .I.
rynku samochodów do grupy przyczyn. W tym' celu
wpisz do tabeli 2.1 - obok odpowiedniej grupy przyczyn - cyfry, którymi ozna-
czono poszczególne prasowych. (Uwaga: w niektórych przy- 7. „Hamburgery w modzie" t X .I.
padkach do danej grupy przyczyn zaklasyfikowanych
I
J
60 Zbiór z mikroekonomii teorii rynku. Analiza popytu i 61 -·1
3 J
'i
•I
Tabela 2.3 zawiera dane o popytu i
il'
I gopisów, wytwarzanych przez „Kleks" SA, w od poziomu ich ]
ceny.
1d
;. ··j'1
Tabela 2.3. Popyt i
J
'
A B C D E Cena (w 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50
o popytu
300 240 190 150 110 80 60
-j;
,_
(w tys. szt.Irak)
:.11
Rysunek 2.2. Zmiany popytu na krajowym rynku
'I
Il
(w tys. szt.Irak) 30 80 120 150 175 200 220
_]
a"
I
·n
'
),
0 -
teraz w tabeli 2.2 - analogicznie jak w poprzednim
ze stwierdzonych zmian popytu na krajowym rynku do odpo-
wiedniej grupy przyczyn. 1. Wyznacz graficznie na rysunku p_unkt równowagi na rynku
l
·I gopisów, wytwarzanych przez „Kleks" SA, oraz zinterpretuj go.
l·J J
Tabela 2.2. Determinanty popytu
f
3,50
}
l•ii
1···:
Grupy przyczyn
zmiany popytu
prasowego 3,00
! Zmiana dochodów realnych konsumentów
Zmiana cen dóbr substytucyjnych

i komplementarnych
'iii'
5o 1,50
2,50
2,00
:.- !
r;'!"!}f ,
1,00
Zmiana konsumentów
'i''
co do cen dóbr 0,50
1il'
'I
··1
:·1
Zmiana gustów konsumentów o 50 100 150 200 250 300 350
'i (w tys. szt./rok)
Zmiana liczby konsumentów na rynku
I
Rysunek 2.3. Równowaga na rynku
-----------wytwirrz-anych przez
r-
2. Przy jakim poziomie ceny na analizowanym rynku
a) niedobór rynkowy?
b) rynkowa?
ni 62 Zbiór z mikroekonomii podstawy teorii rynku. Analiza popytu i 63
3. Przedstaw graficznie zjawisk na na krajowym 4

Ii[i['1: rynku 2.4 na podstawie zawartych w niej informacji.
a) wzrost ceny do (traktowanych jako .element
'i wy w procesie produkcji) Tabela 2.4. Klasyfikacja popytu na .podstawie jego cenowej
l'-:1J.,I Rodzaj Charakterystyka Prezentacja
popytu opisowa graficzna
r_1II
!L
1
i
:1!,
Elastyczny
O
·-,11
,!
o
b) pojawienie mody na pisanie wiecznym piórem
-,;
I.
IED(p)I < 1
1L
o
i;
c) wzrost pracowników
o
IED(p)I = 1
1L
o
iL
.J
!'
Zmiana ceny nie
zmiany popytu
O o
d) masowy import tanich z Chin
1b
o
O
J
Zbiór z mikroekonomii podstawy teorii rynku_ Analiza popytu i 65
64
F. Insulina sprzedawana w jednej wielu aptek w Krakowie:

_J
5
czy popyt na
nieelastyczny cenowo,
wymienione dobra lub jest elastyczny, czy
Twoim zda-
Dlaczego?
ELASTYCZNY NIEELASTYCZNY ?
]
niem nie da tego otocz znak „?". Uzasadnij swoje od-
i'
powiedzi.
--!
A.Sól: 6
li
ELASTYCZNY :.NIEELASTYCZNY ' ? funkcje popytu i na rynku pewnego dobra ela-
Ii Dlaczego?
styczne (ale nie w stopniu
powiednich kolumnach, jak cena oraz
2.5, w od-
równowagi na tym
l
il': rynku w sytuacji zmiany popytu i
·,1 '.
'i
B. Nowe samochody: Tabela 2.5. Zmiany ceny i równowagi rynkowej

'1.':
ii::. ?
NIEELASTYCZNY
'.ii I Popyt Cena równowagi równowagi
Dlaczego?
wzrasta nie ulega zmianie
- l
spada nie ulega zmianie (
1:' . C. Kótlety wieprzowe: j
? nie ulega zmianie wzrasta
ELASTYCZNY NIEELASTYCZNY
nie ulega zmianie spada
Dlaczego?
wzrasta wzrasta
D. Wycieczka wakacyjna do Australii:

?
spada wzrasta
J
ELASTYCZNY NIEELASTYCZNY spada spada
Dlaczego? wzrasta spada I

-a----,--------"'-Insulina· ' -.
stycznosci cenowej popytu lub O lub
NIEELASTYCZNY ?
ELASTYCZNY do Uzasadnij swój
Dlaczego? !
I
.J
66 Zbiór z mikroekonomii podstawy teorii rynku. Analiza popytu i
67
7
2,80
W tabeli 2.6 zebrano dane o tygodniowej
zakupów (w kg) w pewnym sklepie w od poziomu 2,40
ich ceny. ;1 , ) ilosi
Utarg cera=
----- 2,00
!!
... l,60
Tabela 2.6. Popyt na
-
Cena
<U
l,20
" A
Utarg " 0,80
(w (w kg/tydz.) (w cenowej popytu (Empi)
0,40 D
7
2,80 140
:
50
- 1100-50)150 (240-2, 90)
:
9 5,0 I QO I ?O 2?0 2?0 3?0 3?0

2,40 I 100 240 - 3
i i (w kg/tydz.) i i
-
2,00 I 150 300 1 7 350
-
-
1,60 I 200 320 -
1(proportionalny)
300
- .( ·,.,'
250
1,20 I 250 300 I -
96(niedastyany)
-
0,80 300 240
·f 200
-
0 3
, (niedastycauy) o
150
o
140 ')J ;\llli:;
l '.·. Id·r,
I 0,40 350 -, i .!
,·1·.·. ··
I !a' l oo
Ol
! i 50
: ! i'ii
i i 1. puste kolumny w tabeli, utargu

kowitego sklepu ze oraz cenowej O 50 !OO 150 200 250 300 350
I popytu na dla poziomu ich ceny. (w kg/tydz.)
2. na rysunku 2.4 popytu na oraz

li" miarów zakupów
utargu z ich w
dokonywanych przez konsumentów.
od roz-
Rysunek 2.4. Popyt na a
z ich
utargu
3. Czy istnieje funkcji utargu ze

I i pytu na
a stopniem punktowej cenowej krzywej po- 8
1l zapotrzebowanie na dobro X jest tylko przez trzech

konsumentów: A, B oraz C. W tabeli 2.7 przedstawiono roz-
l miarów popytu tych konsumentów na dobro X w
ceny.
od poziomu jego
1.
I
_......._ I
__!
68 Zbiór z mikroekonomii Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i 69
_J
Tabela 2. 7. Popyt indywidualny i rynkowy na dobro X .... -i-------l----- ·-----=------ ---
J0,00 ------i·--· -----1----
9,00
popytu ::::::l:::::::l::::::t:::::t:::::l::::::r:::r::::r::::l::::::L::::l::::::l:::::::!::::::r:::::t::::::l:::::::t:::::r:::::::
przez poszczególnych konsumentów popytu 8,00
Cena
I
(w szt.) rynkowego 7,00
(w
c (w szt.) 6,00
l'.I
A B N
5,00
15
'.I:
1,00 10 12 "'o: 4,00
"'
2,00 8 11 13 " 3,00 --i
11
2,00
J
3,00 6 10
9 .9
1,00 ·-+
4,00 4
5,00 2 8 7
O 2 4 6 8 JO 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38
(w szt.) 'l
1 7 5 Rysunek 2.5. Krzywe popytu indywidualnego oraz rynkowego na dobro X
6,00
7,00 o 6 3 ]
4. Jak.i na przebieg funkcji popytu rynkowego na rozpatrywane dobro
8,00 o 5 1
wzrost ceny dobra Z, dobro to jest tylko dla konsumenta C
9,00 o 4 o dobrem komplementarnym dobra X? ]
10,00 o 3 o
1. Oblicz popytu rynkowego na rozpatrywane dobro dla

l
9
poziomujego ceny.
2. na rysunku 2.5 krzywe indywidualnego popytu na dobro X,

Pewne gospodarstwo domowe wydatkowuje swój dochód na zakup czterech
dóbr: A, B, C oraz D. W tabeli 2.8 przedstawiono dane o
]
nego przez konsumentów A, B i C, oraz popytu rynkowego na to w dwóch kolejnych okresach nabywanej tych dóbr. dochód
dobro. tego gospodarstwa
i
w pierwszym okresie 2000
cen dóbr w czasie, oblicz dla
w drugim
okresu
3000
]
3. Przyjmijmy, konsument A ma substytuowania, wydatków rozpatrywanego gospodarstwa domowego na dobra: A, B, Ci D,
w procesie konsumpcji, dobra X dobrem Y. Czy krzywa popytu rynkowego tych wydatków w jego oraz rozmiarów zakupów l
cena dobra Yulegnie Innymi 1-
czy w takiej sytuacji zmieni jej dowej popytu na te dobra (Ev(i)), a na podstawie ich dokonaj - -
w tabeli w odpowiedniej kratce znak ./ - klasyfikacji analizowanych
dóbr na normalne (N) i (P) oraz podstawowe (NP) i luksusowe (NL).
J
I
!
70 Zbiór z mikroekonomii Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i
71
IO
Rysunek 2.6 przedstawia na krajowym rynku buraków cukrowych.

Pierwotnie rynek w równowadze przez punkt
I c,
cia krzywej popytu Dz S.
do nadmiernego importu buraków cukrowych,
bariery celne, nie
czemu rynko-
= :;;: !:-„. . wa tego surowca na poziomie
p, produkcji dla rodzimych rolników. Podpisanie umowy
.; j ;)
jednak liberalizacji zasad handlu zagranicznego ro.in.
I.g ("_:„<:;;.
poprzez zniesienie importowych na produkty rolnicze.
znaczny wzrost importu buraków cukrowych i ustalenie ich rynkowej
to
.g na nowym poziomie S'. W spadku ceny rynkowej surowca znacz-
nemu produkcji krajowej. rol-
„..,li:
!: 1-.v_::-i ników przed skutkami taniego importu
'.:1:: „ .... .···0·· buraków cukrowych na poziomie ceny na rynku w sytuacji
"„ .::d
J:l .-.:_:,.\
\; .„.,
, ..
„ s s·
N
:.i u
o
.:!!
--
] li
·."""!
PJ
1:; o P1=P,,,i„
i i t;
-
i I 8.„ N
„
P2
D'
„"'
.&:>
1lo
•O
"O
,__ __ j
o q, q2 q3 q.
„ Rysunek 2.6. Popyt i na krajowym rynku buraków cukrowych

i :;;a
II -
...
i
o o o o
II
o o o
,.;
„ "'
N N ......
Na podstawie analizy przedstawionej sytuacji odpowiedz na
Ol pytania.
]o
o
o
N
-"' -
o o
o
o
o
N
1. Do czego doprowadzi ustanowienie przez ceny minimalnej na
;1
l
}.'
o o o o buraków cukrowych: czy niedoboru rynkowego? Jakie roz-
=ii' o o miary stanu nierównowagi?
U!. ....; "' I
.Cl
e "'<: I (..) Q I ··························································································································
.....................•...........•.......................••.................... „ ....................................... „
2. Czy, aby wprowadzenie ceny minimalnej efekty, konieczna

jest likwidacja stanu nierównowagi na drodze dodatkowej interwencji admi-
nistracyjnej? tak, to jakie w tym celu musi
3. badania naukowe o pozytywnym cukru na orga-

nizm ludzki, to taka z wzrost
popytu na rynku buraków cukrowych popyt na
wytwarzany z nich cukier). W takiej sytuacji krzywa popytu na nie
w prawo. krzywa popytu D' Teoria wyboru
to jakich ze strony polityki gospodarczej by
w takiej sytuacji? gospodarstwa domowego !
kluczowe
Gospodarstwo domowe - jeden z podmiotów gospodarczych, de-

cyzje konsumpcji na podstawie preferencji oraz
cych obiektywnych (poziomu dochodów, cen dóbr i etc.).
gospodarstwa domowego nazywa konsumentami.
- subiektywne, zadowolenie przy-
jakie daje konsumentowi konsumpcja dobra
lub
to suma zadowolenia, jakie konsument
z konsumpcji danego dobra lub czy z jego/jej
konsumpcji w czasie.
to zmiana ze
szenia konsumpcji danego dobra lub o
. ·.." ··.- .· - ?blicza w L

_J kon- j
sumpcji danego dobra lub
poszczególnych nabywanych jego/jej jednostek) o
wydatków poniesionych na jego/jej nabycie. tylko wów-
czas, gdy w ocenie konsumenta danego dobra lub
jego/jej
74 Zbiór z mikroekonomii Teoria wyboru gospodarstwa domowego 75
racjonalne to takie spójne jednostki, Mapa konsumenta to zbiór krzywych

które jej maksymalnej satysfakcji danego konsumenta.
ono na drodze minimalizacji
stopa substytucji (zwana czasami do
przy stopniu realizacji celu lub maksymalizacji efektów,_ przy
cenia) informuje, z jakiej konsumowanej jednego dobra lub
danej ponoszonych na ich ·
dzie konsument, chce inne-
Aksjomaty racjonalnego to o fundamentalnym znacze- go dobra lub o i nie zmieniony
niu dla teorii wyboru gospodarstwa domowego. nich poziom Dla krzywej
aksjomat preferencji wa stopa substytucji· wykazuje co oznacza, konsu-
dwa koszyki dóbr lub/i przez konsumenta ze ment, do zachowania nie zmienionego poziomu
porównywane - tym samym potrafi on spój- tej, coraz danego dobra lub
nych wyborów mu koszyków dóbr lub/i dla wzrostu dobra lub o kolejne jednostki.
w celu maksymalizacji swojego zadowolenia Linia konsumenta - zbiór punktów wszystkie
aksjomat preferencji, na podstawie którego przyjmuje kombinacje dwóch dóbr lub/i jakie konsument
koszyk dóbr lub/i jest tak samo preferowany przez kon- danym dochodem, przy cenach tych dóbr
sumenta jak koszyk identyczny, lub/i Nachylenie linii od stosunku cen
aksjomat preferencji konsument rozpatrywanych dóbr lub/i jej - od ·realnego poziomu
np. bardziej ceni dobro A B, dobro B bardziej C, to dla we- dochodu, którym dysponuje konsument.
jego wyborów musi dobro A nad C, Koszyk dóbr lub/i - kombinacja dóbr lub/i na-
aksjomat optymalizacji, zgoc:lnie z którym twierdzi konsument bywanych przez konsumenta.
dokonuje, zbioru alternatywnych wyboru
Dochód nominalny to kwota uzyskuje
takiego które mu maksymalnej
konsument z produkcyjnego posiadanych czynników
v.rytwórczych wykonywanej pracy) wraz z ewentualnymi
irracjonalne to takie jednostki, które jest we- czeniami socjalnymi ze strony
niespójne lub jest sprzeczne z najlepiej jej interesem
czego jednostka jest w momencie jego podejmowania. Dochód realny - go koszyk dóbr lub/i konsumentowi za
dochód (nominalny).
Prawo (I prawo Gossena) - w wzro-
stu konsumowanej danego dobra lub Równowaga (optimum) konsumenta - sytuacja, w której konsument, przy da-
nym ograniczeniu
gana z kolejnej jednostki tego dobra lub jest coraz to mniejsza.
z realizacji struktury konsumpcji. Graficznie optimum konsumen-
II prawo Gossena - maksymalne zadowolenie z konsumpcji dóbr lub/i ta przedstawia punkt - -
konsument wówczas, kiedy stosunki do cen krzywej z w którym stopa sub-
dla wszystkich nabywanych przez niego dóbr lub/i sobie równe. stytucji rozpatrywanych dóbr lub/i zrównuje ze stosunkiem ich cen.
Krzywa konsumenta (krzywa jednakowej przed- Krzywa dochód-konsumpcja ekspansji dochodowej) przedstawia
stawia kombinacje dwóch dóbr lub/i (koszyków kon- przez konsumenta z konsumpcji
sumpcji), których wybór dla konsumenta jest dóbr lub/i jaka pod zmiany jego dochodu (ceteris
mu taki sam poziom zadowolenia (czyli jednako- paribus).
wym stopniem Poszczególne krzywe
system preferencji dóbr lub/i
76 Zbiór z mikroekonomii Teoria wybon1 gospodarstwa domowego 77
Krzywa cena-konsumpcja ekspansji cenowej) przedstawia, jak s. Omów sens ekonomiczny linii konsumenta.
zmienia struktura konsumowanych dóbr lub/i pod zmia-
9. W jaki sposób zmienia linii konsumenta pod
ny ceny jednego/jednej z nich (ceteris paribus).
zmiany stosunku cen nabywanych dóbr lub/i oraz zmiany
Efekt substytucyjny zmiany ceny struktury zakupów, która j.est jego dochodu?
wynikiem zmiany relacji cen (ceteris paribus). W teorii ekonomii
10. Kiedy stan równowagi konsumenta?
dwa podstawowe tego efektu:
zgodnie z którym go zmiana nabywanej przez n. dochód konsumenta podwoi oraz dwukrotnie
konsumenta danego dobra lub w sytuacji wzrostu lub spad- ceny wszystkich dóbr i nabywanych przez niego, to jak ta sytuacja
ku jego/jej ceny, przy zachowaniu nie zmienionego poziomu na- na jego linii Czy w takiej sytuacji na-
bywczej konsumenta w stosunku do koszyka konsumpcji zmiana struktury koszyka konsumowanych dóbr i
(tj. w taki sposób, koszyk konsumpcji konsumentowi w sy- 12. Omów, jaki na konsumenta do maksymalizacji
tuacji jest nadal dla niego wywiera moda?
Hicksa, go jako nabywanej przez konsumenta 13. Zilustruj graficznie efekt dochodowy przy cen wszystkich dóbr i
danego dobra lub wzrostu lub spadku.
nabywanych przez konsumenta i nie zmienionych relacjach nimi.
jego/jej ceny, przy zachowaniu nie zmienionego poziomu
(wyznacza go zatem.ruch po tej samej krzywej 14. za rysunku w teoretycznym efektu substytu-
cyjnego zmiany ceny dobra lub przez oraz
Efekt dochodowy zmiany ceny - reakcja konsumenta na (zmiana Hicksa.
popytu) w wyniku zmiany dochodu realnego (ceteris paribus).
15. Jaki na poziomu dochodów gospodarstw domo-
wych ma istnienie szarej strefy?
Pytania i problemy
do
i
1. Jakie funkcje ekonomiczne gospodarstwa domowego? . . .. . . . . . .

Wym1emone mzeJ kategone ekonomiczne, oznaczone hterarru,
t 2. Jakie a odpowiednim oznaczonym cyframi:
z konsumpcji danego dobra? a)
3. krzywa i mapa preferencji konsumenta. b) dobra doskonale komplementarne,
4. Czy z konsumpcji danego dobra jest równa c) krzywa cena-konsumpcja,
wydatkom konsumenta na zakup tego dobra? d) linia
5. Czy cenowej krzywej popytu.na dane dobro·ma e) efekt substytucyjny,
rozmia!Ow konsumenta z Jego _..,,...,..,_.__ _ _ __o_w_a_g_a_k_o_n-sum--e-n-ta-,----------------------
wn
w zmian na rynku tego dobra. g) stopa substytucji,
6. Na czym polega istota I i Il prawa Gossena? h) ekspansji dochodowej,
7. do danego dobra jest konsumo- i) nachylenie linii
wanie jego mniejszej tego zjawiska. j) preferencje konsumenta,
J
k) efekt dochodowy, 15. Zmiana konsumowanej dobra, w sytuacji wzrostu lub

spadku jego ceny, zmiany nabywczej dochodu kon-
1) dobra doskonale substytucyjne, sumenta-
prawo
m) punkt nasycenia
n) konsumenta. Prawda
1. Implikuje krzywych jednakowej - __
2. Informuje o zmianach w strukturze konsumpcji, czy stwierdzenia prawdziwe, czy
zmiany dochodu konsumenta, przy nie zmienionych cenach dóbr i - (P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F - gdy jest
3. czerpana przez konsumenta ze kolejnej jednostki prawdziwe.
danego dobra lub - __ p F 1. Krzywa obrazuje kombinacje dwóch
4. Wyznacza je stosunek cen dóbr lub/i nabywanych przez konsumenta - dóbr dla konsumenta przy danym dochodzie i
nych cenach tych dóbr.
5. zawsze w przeciwnym kierunku zmiana ceny dobra lub p F 2. Nachylenie linii ograniczenia wyznacza
(bez na ich rodzaj) - - - ._ 1 substytucji dóbr i nabywanych przez konsumenta.
6. i poszczególnych krzywych konsu- p F 3. wydatków na wszystkie rodzaje dóbr normalnych w ogól-
menta - nej sumie wydatków konsumenta zawsze gdy wzrasta jego
dochód realny.
7. Sytuacja, w której jakakolwiek zmiana realizowanej struktury konsumpcji
dla konsumenta ze spadkiem - _ __ p F 4. Linia ograniczenia przedstawia kombinacje
dwóch dóbr, które konsument wykorzystu-
8. Powstaje przez kolejnych punktów równowagi konsumenta, jakie w swój dochód.
w zmiany stosunku cen nabywanych przez niego
dóbr i przy nie zmienionym poziomie jego dochodów - _ __ p F 5. Krzywa Engla przedstawia wydatków na po-
szczególne rodzaje dóbr od poziomu dochodów konsumenta.
9. Dobra, w przypadku których stopa substytucji jest - _ __
p F 6. Punkt równowagi gospodarstwa domowego oznacza
10. Krzywa dla tych dóbr ma ramion prostego - _ _ i koszyka nabywanych dóbr, która przy danym ograni-
11. danego dobra a wydatkami kon- czeniu maksymalizuje poziom
sumenta poniesionymi na jego nabycie - _ __
12. Sytuacja, gdy konsument realizuje konsumpcji, dla której na- p F 7. W analizie ekonomicznych gospodarstwa domowego
zrównanie stosunków do cen dl.a wszyst- kieruje ono w swoich decyzjach rynkowych za-
kich nabywanych przez niego dóbr i - _ __ racjonalnego
13. warunki substytucji dóbr i przy zachowaniu nie zmienionego p F 8. Gdy dochód konsumenta a ceny nabywanych przez niego
poziomu dla konsumenta - _ __ dóbr nie zmianie, wówczas jego krzywe prze-
w prawo.
14. Przedstawia alternatywne konsumpcji dóbr lub/i - _ __
p F 9. konsumenta dla danej jednostki dobra

tego dobra a jego
Test wyboru
.l
p
p
F 10. Efekt substytucyjny dla dobra luksusowego jest zawsze dodatni,
popyt na nie szybciej dochód. poprawne odpowiedzi, w odpowiednich kratkach znak v'. I
F 11. „dobra i „dobra Giffena" to synonimy.
t. z konsumpcji pewnego dobra, wzra-
p F 12. Gdy konsument maksymalne zadowolenie z konsumpcji sta w tempie bardziej proporcjonalnym w stosunku do wzrostu konsu-
danego dobra, to suma mowanej jego to:
kolejnych jednostek tego dobra jest równa zeru.
O a) jest dodatnia i
p F 13. w dobra efekt docho-
dowyjest ujemny i od efektu substytucyjnego, to krzywa O b) mamy do czynienia z od prawa popytu,
popytu na to dobro jest
O c) rozpatrywane dobro jest na pewno dobrem luksusowym,
p F 14. W przypadku zmiany ceny dobra podstawowego efekt substytu-
cyjny i dochodowy zawsze w tym samym kierunku. O d) jest dodatnia i
p F 15. Krzywe 2. Który z wymienionych warunków musi aby
dóbr dla konsumenta jest tym im ich nie konsumenta uznane za racjonalne?
on
p 16. ceny wszystkich dóbr i nabywanych przez konsumen-
O a) w jego wyniku konsument
F
ta w takim samym stopniu, w jakim wzrost
jego dochodu, to punkt równowagi konsumenta nie zmieni. O b) w jego wyniku konsument
p 17. Pomimo spadku
F O c) w ostatecznym rezultacie z niego
nadal koszty z nim
p F 18. W przypadku dóbr doskonale substytucyjnych stopa sub-
stytucji jest zawsze równa 1.
O d) wszystkie odpowiedzi
p F 19. Prawo podobnie jak prawo ma- 3. irracjonalne konsumenta, to takie które:
przychodów, nie w okresie.
O a) jest spójne, nie daje konsumentowi maksymal-
p F 20. Przebieg funkcji popytu na dobro lub jest uza- nej satysfakcji,
od kolejnych
jego/jej jednostek. O b) jest niezgodne z prawem popytu,
O c) narusza dobro konsumenta, czego jest on przez czas

---------------------------
0 d) jest niekorzystne dla
4. Optymalny poziom konsumpcji dóbr i nabywanych przez 7. W sytuacji, gdy nominalny dochód konsumenta a ceny wszystkich
konstimenta, przy danym jego ograniczeniu charakteryzuje nabywanych przez niego dóbr w jednakowym stopniu:
O a) O a) efekt substytucyjny dla dobra Giffena dodatni,
O b) O b) popyt na dobra luksusowe w stopniu na po-

dobra,
O c) ilorazami oraz cen tych
dóbr i O c) z konsumpcji wszystkich dóbr z pewno-
O d) jest zarówno a, jak i c.

O d) wszystkie zjawiska.
5. W przypadku zmiany ceny dobra dobrem Giffena:
8. Które z wymienionych nie prawdziwe w odniesieniu do
O a) efekt substytucyjny jest zawsze od efektu dochodowego, krzywych
O b) efekt dochodowy jest zawsze od efektu substytucyjnego, O a) dwie krzywe nigdy nie
O c) efekt substytucyjny jest od efektu dochodowego tylko O b) one konsument zawsze
w przypadku wzrostu ceny tego dobra, ! dobra i nad ich
O d) efekt dochodowy jest od efektu substytucyjnego tylko O c) w prawo, gdy dochody realne konsumenta,
w przypadku spadku ceny tego dobra.
O d) kombinacje dóbr lub/i które cha-
6. W odniesieniu do krzywej dochód-konsumpcja, dla dóbr normalnych, praw- dla konsumenta, jednakowym poziomem
dziwe stwierdzenia:
O a) ma ona zawsze nachylenie dodatnie, 9. Efekt substytucyjny zmiany ceny dobra lub w Hicksa
od efektu substytucyjnego w tym,
O b) ma ona nachylenie dodatnie, pod warunkiem, wszystkie rozpa-
trywane dobra do kategorii dóbr luksusowych, O a) jest mierzony przy niezmiennego poziomu
w przy dochodu
O c) informuje o zmianach w poziomie i strukturze konsumpcji dóbr realnego konsumenta w stosunku do koszyka kon-
w wyniku zmiany preferencji konsumenta, sumpcji,
O d) nie da jej wszystkie analizowane dobra O b) jest zawsze ujemny, podczas gdy w cza-
do kategorii dóbr luksusowych. sami dodatni,
O c) jest od efektu w
O d) z efekt dochodowy w do efektu
w
10. Co nie jest w odniesieniu do krzywej cena-konsumpcja, .przedsta- 12. Dla dóbr doskonale komplementarnych efekt substytucyjny zmiany ceny
wionej na rysunku? jednego z nich
O a) ujemny, popytu a danego dobra
zachodzi o charakterze odwrotnym,
O b) dodatni, zmianie popytu na jedno dobro towarzyszy
zgodna co do kierunku zmiana popytu na dobro drugie,
e
.g
"O O c) zerowy, bo nie da tych dóbr siebie
U3
O
J
:.§
U2 d) zawsze równy efektowi dochodowemu.
U1
13. efekt dochodowy wzrostu ceny dobra jest ujemny i mniej-·
o q,q2q3 szy od efektu substytucyjnego, to wówczas:
dobra X
O a) krzywa popytu na to dobro jest
Rysunek 3.1. Krzywa cena-konsumpcja
O b) jest to dobro lecz nie do kategorii dóbr Giffena,
O c) jest to dobro luksusowe, bo bez niego
O a) dobro X jest dobrem normalnym, dobro Y dobrem
(lecz nie dobrem Giffena), . O d) sytuacja ta prawo popytu.
O b) dobro X jest dobrem luksusowym, dobro Y dobrem podstawo- 14. W upalne letnie dni pragnienie Mateusza doskonale lody owocowe.
wym, Za ich jest on 3,00 za 2,50
za 1,80 za 1,00 Które z
O c) dobro Yjest dobrem Giffena,
wobec tego prawdziwe?
O d) funkcja popytu na dobro X wyprowadzona na podstawie tej krzywej
O a) gdy cena porcji lodów 1,30 Mateusz
ich 3 porcje, przy tym w
11. wydatki na pewne dobro stosunkowo w 6,00
konsumenta, to w sytuacji wzrostu jego ceny O b) gdy cena porcji lodów 1,00 Mateusz
O a) popytu na to dobro spadnie,
r
7,30
O b) efekt substytucyjny efekt dochodowy,
O c) gdy cena porcji lodów 0,80 Mateusz
...;_ __;
5,10
O d) nie da odpowiedzi bez dodatkowych informacji.
O d) gdy cena porcji lodów 1,00 Mateusz
8,30
86 Zbiór z mikroekonomii Teoria wyboru gospodars_twa domowego 87
15. Na podstawie rysunku, gdy dla konsumenta coraz to 17. W sytuacji wyboru konsumenta dwoma dobrami jego krzywe obo-
krzywe a ceny nabywanych przez niego dóbr nie ulega- gdy:
zmianie, O a) obydwa dobra niego niechciane,
O b) obydwa dobra do kategorii dóbr luksusowych,
O c)jedno z dóbr dobrem przez konsumenta, drugie
niechcianym,
.D
O d) dobra te siebie neutralne, tzn., nimi nie
o stosunek oraz komplemen-
""'
.„
•(.)
:§ -u3
I
' 18. Przyjmijmy, w sytuacji dóbr i jest
- '-'1 .....
wolna od wszelkich podatków. Co stanie najprawdopodobniej,
o wprowadzi jej opodatkowanie jednolitej stawki liczonej ad valorem?
dobra X
O a) ceny wszystkich dóbr i w jednakowym stopniu, a
dochód realny konsumenta nie zmieni, ·
Rysunek 3.2. ekspansji dochodowej
O b) zmianie ulegnie stosunek wymienny dóbr i
podatku w liczbach
O a) jego dochód nominalny realny nie ulega zmianie,
O c) wobec nie zmienionego stosunku cen nabywanych przez konsumen-
O b) jego dochód realny nominalny nie ulega zmianie, ta dóbr i jego punkt równowagi nie zmieni,
O c) zarówno jego dochód realny, jak i nominalny O d) linia ograniczenia konsumenta przesunie w sto-
sunku do sytuacji równolegle w lewo.
O d) obydwa nabywane przez niego dobra dobrami normalnymi.
19. owoców Ewa lubi najbardziej i gruszki. Gdy cena
16. i krzywych konsumenta przez: dzie dwukrotnie od ceny gruszki, to ona
tych owoców, dla której:
O a) preferencje konsumenta,
O a) ostatniego konsumowanego
O b) preferencje konsumenta i realny poziom jego dochodów, o mniejsza od ostatniej konsumo-
wanej gruszki,
O c) preferencje konsumenta, jego dochodów oraz ceny naby-
wanych przez niego dóbr i O b) ostatniego konsumowanego
dwukrotnie od ostatniej konsumo-
O d) ceny nabywanych przez niego dóbr i uslug oraz ich wanej gruszki,
substytucji.
O c) z konsumpcji i gruszek, przy danym jej
ograniczeniu
O d) ostatnich konsumowanych jednostek tych
dóbr zero.
__I
·-1
20. cena rynkowa pewnego dobra na niskim poziomie, a Kuba i Maciek, aby preferowane najbardziej przez
czerpana z jego konsumpcji na wysokim, to w tilim dego z nich miejsce wypoczynku wybrane?
przypadku
O a) ostatniej konsumowanej jednostki tego dobra

-I
jest niska,
o b) ostatniej konsumowanej jednostki tego dobra -I
jest wysoka, 2. Czy metodzie Kuby uda wspólne miejsce
wakacji? Innymi czy ich wspólne preferencje
:! o c) stosunek ostatniej konsumowanej jednostki przechodnie.
o
tego dobra do jego ceny jest wysoki,
d) poziom konsumpcji tego dobra jest wysoki.
J
2 l
W analizie teoretycznej zasad wyboru dokonywanego przez gospodarstwo
domowe podmiot ten tym poziom
1 z im dóbr i jest w stanie
Trójka ze studiów: Kuba i Maciek, wspólnie Ponadto przyjmuje kolejna jednostka danego dobra lub
odznacza w stosunku do poprzedniej coraz to
wakacje za
trzy wycieczki o
Ustalili, wyboru oferty
W ofercie jednego z biur turystycznych
cenie. mianowicie do:
przez
oni
Francji i Hiszpanii.
jednak,
te za
krzywych
oraz po-
Czy jednak zawsze l
z nich za innym miejscem wypoczynku. najbar- one taki po kilka krzywych
dziej do Italii, na drugim miejscu wyjazd towanie preferencji w przedstawionych sytuacjach. za
do Francji, w na do Hiszpanii. Kuba naj- kierunek wzrostu poziomu
na piaszczystych Hiszpanii, mniej za- A. Marta uwielbia sobie nowe buty. codziennie
dowolony z opalania we a w jeszcze mniejszym stop- Ostatnio, w czasie zakupów sklep
niu go wyjazd do Francji. Maciek tam, obuwia na sztuki (oddzielnie prawe i lewe buty). uzna-
gdzie w jego opinii produkowane najlepsze wina. Jak twierdzi, wina jednak za na rynku.
nie na nim nie natomiast winami
lecz ceni sobie degustowania win francuskich.
I': czynku, Kuba

pierwsze aby
nie dodwuetapowe.
wskazania Pierwszy etap
wypo- :•:. -•·. ·.:.·.; •. ,; 05
_r ·
r-
P·.'····· ·.··1.··.·
...-.·..·.·..
wybór dwóch miejsc wypoczynku, a drugi - _ · f

il sposrod pierwszego etapu 1 m1e1sca, kfore w mm me 1-----------------------
*· . · :;_;
·';if
11; · przedmiotem
#t
(:; 1. Czy zasad zaproponowanych przez jest · ; i-=
istotna dla jego wyniku? tak, to powinni za-

o
prawych butów
li.i
l'"
J
'I, 90
Zbiór z mikroekonomii Teoria wyboru gospodarstiva domowego 91
B. Podczas odpoczynku Teresa nie sobie, po- cha rockowy utwór muzyczny, - Marka, gdy po
jego utworze heavy metalu.
·1•.: '.·f
mimo lekarza, wypicia dwóch
tabliczki czekolady.
kawy oraz zjedzenia
gdyby dobra te
: l
w mniejszych ich jednak na p0gor-
:ii szenie jej samopoczucia.
Ilf:
l -
.E
itI'"
•O «I
....
o "
i
l1H " »>
•u
""o ..c
:-::::
"'"
t:l
i ""„
1r :,,,
'.\I
1
o
:-::::
o utworów
rockowych
o kawy
E. Pewna kwiaciarka ma w domu kaktusów. Jej marzeniem
, i!I:i jest posiadanie wszystkich gatunków kaktusów, jakie tylko na
C. Na zawodach sportowych w skoku w dal w pewnej szkole ucznio-
wie dwa skoki. Ocenie podlega jednak jeden skok - Nie gardzi innymi rodzajami kwiatów, lecz jest jej obo-
czy one w jej kwiatowej kolekcji, czy nie .
.ten, który lepszym rezultatem, a dalszy.
;h:
..c
u -
o » 'ii
ci;
"'
t; ""
i'lO
1r! E!
""'·- "'o
""""
o.""::i<=
.„
•u
•O
'I: » „
"'"" -
·- "'
o -
oo
'l"J'!'ii:!
o gatunków
' o wynik pierwszego kaktusów
skoku w dal
D. Dwóch braci - Marek i - inne upodobania muzyczne. 3

Marek lubi przy czym nie znosi heavy metalu, Mateusz ma dwa ulubione sposoby wolnego czasu:
wprost przeciwnie. Im swojego ulubionego ga- filmów video oraz w dyskotece. jest uczniem II klasy liceum
·I, tunku muzyki, tym bardziej zadowoleni. Do dyspozycji w domu i jeszcze nie pracuje, jedynym finansowania tych roz1ywek jest
jednak tylko jeden odtwarzacz kompaktowych. Marek jest w stanie tole- kieszonkowe, które otrzymuje od rodziców. W tym od nich 52
pod warunkiem, po utworze brata .
1
co mu maksymalnie: 26 filmów video lub
r
&
i:
a.; _I
_]
13 na Mateusz nie do ludzi - wszystkie 3. 1 kasety z filmem video o 100%, przy nie
posiadane natychmiast
-
wydaje na rozrywki. W tabeli 3.1 przedstawio- zmienionej cenie biletów na oraz kieszonko-
no szeregi przez Mateusza wego, to czy zmianie ulegnie przez Mateusza filmów video
filmów video oraz w dyskotece. oraz na on do maksymali-
Pim: " zacji
on Aby
Z jakiej tych rodzajów rozrywek
na to pytanie, na nowo
J
JL Tabela 3.1. dla Mateusza filmów video oraz zabaw w dyskotece
konieczne obliczenia w tabeli 3.2.
111:;
filmów video Zabawa w dyskotece Film -
U
11'1
Kolejne
Cena
Relacja Cena
Relacja
Dysk- 4
_I
jednostki
:1 rozrywek jednostkowa krailcowa
jednostkowa
do ceny
(wzl)
do ceny Tabela 3.2. dla Mateusza filmów video oraz zabaw w dyskotece
'\l\
O O O
o o O o
48
e
filmów video Zabawa w dyskotece
I I I I l
2 %u
agr I
ai
Kolejne
I 32 40 jednostki
rozrywek
I J·
Je
d C e:
D}owa
Relacja . dC
Je zl}owa_
Relacja
2 248 300 do ceny do ceny

200 50
1
3 384 500 o O O o
Yo
o O O O
160 40
105
660
3
468
4
8
i.
I 32 40
·
54
zu2
5 516 800 248
2 300
16 n
540 912
3
6 3 384 500
7 556 992 4 468 & 660
12
u
1040
8 568 5 516 12 800
Y
1064
a
9 578 6 540 912
16
1
IO 586 1080 7 556 992
.l
1
8 568 1040
'I
Ir. 1;' 9 578 2, 5 1064

1. puste kolumny w tabeli
!! .
a) w ocenie Mateusza - ko-
IO 586 8 2 1080
lejno filmy video i poszczególne na oraz

b) relacje do cen poszczególnych jednostek tych
rozrywek. 4. Czy optymalny wybór Mateusza
zmianie, gdyby zarówno ceny obu rozpatrywanych rodzajów rozry-
2. Jaka kombinacja przez Mateusza filmów video oraz wek, jak i jego kieszonkowego w jednakowym stopniu?
zabaw w dyskotece mu, przy danym ograniczeniu uzasadnij.
[)
maksymalnej . 4 8 4 20 + 32 = 52 ~=
5 + .
2 8 4 12 + 32 = 44 X
S 4 + 9 U 2n + 36 60 *
=
6 + %
.
. = . =
u =
16 + 36 = 52v fou + 10 4 = 28 + 40 =
68
.
X
8 2 + g .
60X
.
10 + 20 =
3 2
10
dyskoteka
+ =
film Bx
·
10
· 5x i
l
Oxfilm i g xdyskoteka J
94 Zbiór zada11 z mikroekonomii ·Teoria wyboru gospodar-stwa domowego
95
4
90
Ewelina jest napojów gazowanych Do jej r·----1··-----1--------1-
ulubionych napoje produkowane przez firmy Pepsi oraz Coca-Cola. Pija je 80
zamiennie, w od tego, które akurat w sklepie, gdy ma na· 70
nie Poproszona o podanie kilku kombinacji napojów Pepsi. o
y 60
oraz Coca-Coli, które jej taki sarn poziom satysfakcji u"'o
witej), ich trzy zbiory. z tych zbiorów charakteryzuje dla niej u
-'d
50
innym poziomem Zaprezentowano je w tabeli 3 .3. "'
&j 40
;:i
"" 30
Tabela 3.3. preferencji Eweliny napojów :§
20
firm Pepsi oraz Coca-Cola
Zbiór U1 Zbiór U3
10 l
Zbiór U2
puszek puszek puszek o IO 20 30 40 50 60 70 80 90
puszek Pepsi
Pepsi Coca-Coli Pepsi Coca-Coli Pepsi Coca-Coli
6 62 16 74 21 81
Rysunek 3.3. Mapa Eweliny napojów firm
10 47 20 59 25 68 Pepsi i Coca-Cola
15 35 25 47 30 56
22 25 32 37 37 45
3. Jaki przebieg linia ograniczenia Eweliny, gdyby:
30 16 40 28 45 36
a) cena puszki Pepsi 1,60 a puszka Coca-Coli
40 11 49 23 55 31 2,00
52 7 59 20 66 28
b) kwota, ona na zakup obu napojów,
65 5 71 -· 18 77 26 o 20%, ich ceny nie zmianie (w stosunku do sytuacji opisanej
79 3 85 16 90 25 w punkcie 3a)?
te linie na rysunku 3.3.
1. Na podstawie informacji zawartych w tabeli na rysunku 3.3 4. Oznacz na wykonanym rysunku, symbolami: E 1, E 2 , E 3 , kolejne punkty rów-
Eweliny napojów firm Pepsi i Coca-Cola. . nowagi Eweliny (zgodnie z kierunkiem wzrostu poziomu
witej), a je Jakim mianem w teorii
2. na zakup tych napojów Ewelina . wyboru gospodarstwa domowego tak Co ona przedstawia?
nie 120 wyznacz na rysunku jej w sytuacji
gdy cena puszki Pepsi wynosi 2,40 a Coca-Coli 3,00
Zbiór z mikroekonomii Teoria wyboru gospodarstwa domowego 97
J
96
5. Czy na podstawie rysunku w stanie jakiego rodzaju dol;irami 1. w sytuacji Piotr stan równowagi w punk-
]
dla Eweliny Pepsi i Coca-Cola? W jakim przedziale dla nich · cie Ei. a w wyniku zmiany warunków rynkowych, przy nie zmienionej cenie
dochodowej popytu? butelki piwa 5 dla niego kolejno coraz i
to krzywe test, znak
./ w odpowiednich kratkach ..
J
I. Zmiany linii Piotra pod
I
6. na Eweliny punkty . O a) wzrostu ceny wina, ..J
kombinacje puszek Pepsi i Coca-Coli: A = (20, 59); B = (66, 28);
O b) spadku ceny wina,
C = (40, 11); D = (20, 50); E = (85, 16) i
stopnia
je -i
O c) wzrostu dochodu nominalnego Piotra,
O d) zarówno spadku ceny wina, jak i wzrostu dochodu nominalnego .1
Piotra. ,
Il. Z krzywej cena-konsumpcja Piotra wynika, wino jest dla niego: .i
5 O a) dobrem lecz nie dobrem Giffena,
l
rysunek przedstawia cena-konsumpcja Piotra O b) dobrem Giffena, J
go wyboru winem a piwem.
O c) dobrem normalnym;
O d) nie da tego bez ekspansji docho-
dowej Piotra.
u,
16.
III. Dochód, jakim dysponuje Piotr na zakupy wina i piwa, wynosi:
:
14
12
O a) 80 J
]" 10 O b) 90
::>
.o
8
O c) 100
6
4 O d) 160
2 IV. w sytuacji (punkt E 1 na rysunku) Piotr nabywa 2 bu-
telki wina i 8 butelek piwa, to wynika z tego, za wina
O 2 4 6 8 IO 12 14 16
butelek wina
a) 5
Rysunek 3.4. Krzywa ekspansji cenowej Piotra w warunkach wyboru 0 b) IO
winem a piwem
O c) 20
O d) 40
Zbiór z mikroekonomii Teoria wyboru gospodarstwa domowego 99
98
V. Gdy dla Piotra staje krzywa U4, to wówczas 6

cena jednej butelki wina na poziomie: (Uwaga: do dekom-
efektu substytucyjnego i dochodowego na
O a) 5
Fasola jest zjadaczem grochu. Jego funkcja popytu na wyso-
O b) 8 kiej groch ma
O c) 40
i
O d) 75 q= 10 +-4p
- ,
VI. Piotr, racjonalnie, nabywa butelek wina i piwa,

gdzie: q - oznacza grochu nabywanego przez Jasia (w kg), i -jego dochód,
punkt jego linii z spo-
p 1 kg grochu.
dla niego, przy
ograniczeniu . Fasola, dochodem w 160 talarów,
I O a) uzyskuje poziom
nabywa obecnie 30 kg grochu, odpowiedz na pytania.
O b) uzyskuje poziom 1. Ile wynosi cena 1 kg grochu?

O c) stosunek wina do
wej piwa zrównuje ze stosunkiem cen tych dóbr,
2. Najakim poziomie rozmiary popytu Jasia Fasoli na groch,
O d) inna ko:cµbinacja tych dóbr jest dla Piotra albo gdyby jego cena o 25% (ceteris paribus)?
albo charakteryzuje poziomem
2. Na podstawie przebiegu krzywej cena-konsumpcja Piotra wyznacz na rysun- 3. Jak konsumpcja grochu przez Jasia w wyniku jego
ku 3.5 jego popytu na wino. ceny?
20 ---··r·---i-----
18 4. O ile jego dochód, aby po ceny grochu
16
nadal grochu oraz dóbr, jak
Z, 14 obecnie?
.5 12
"'
:g 10
8 5. W jakim kierunku i stopniu efektu substytucyjnego
.r>
6 popytu Jasia Fasoli na groch w przypadku wzrostu jego ceny?
"'"' 4
"'u
2
. O 2 4 6 8 10 12 14 16 6. Jakie zmiany w konsumpcji grochu przez Jasia w rozpatrywanej

butelek wina sytuacji efekt dochodowy?
Rysunek 3.5. Krzywa popytu Piotra na wino

I
-j
Organizacja
i proces produkcji
kluczowe
to podmiot gospodarczy, na rachunek

lub na przetwarzaniu czynni-
ków wytwórczych w dobra lub zaspokojeniu potrzeb
nych. motywem prowadzenia tej jest
zysku.
indywidualnego to najstarsza i najprostsza forma
organizacyjna Charakteryzuje tym,
Gedna osoba) jest zainwestowanego w
a w konsekwencji - efektu produkcyjnego. Jedno-
osobowo podejmuje wszystkie decyzje i ponosi ryzyko
z funkcjonowaniem
to prawa forma organizacji Powstaje w wyniku umo-
L
prawnych), na mocy ktoreJ ·om prowadz1c J
na celu wspólnego celu. Ze na

w Polsce unormowania prawne, dzieli na:
prawa cywilnego, których zasady funkcjonowania prze-
pisy kodeksu cywilnego;
102 Zbiór z mikroekonomii Organizacja i proces produkcji 103
prawa handlowego, na podstawie przepisów ·kodeksu komplementariuszom (z spraw

handlowych; nich osobowe przekazanych do kompetencji walnego zgromadzenia lub rady nadzorczej);
oraz i kapita- akcjonariusze to na zasadzie
oraz z W ten sposób ta daje pozyskania poprzez
cywilna to forma prowadzenia gospodarczej przez dwóch akcji, bez dotychczasowych na ryzyko utraty kon-
troli nad ·
lub wspólników. ta nie ma prawnej, ani
do prawnych. Za jej wspólnicy odpowiedzialni akcyjna (korporacja) stanowi
solidarnie nie tylko wspólnym ale osobi- na zasadzie - zwanych akcjami. Po-
stym. Prawo gospodarczej nie zalicza cywilnej do przed- siadacze ak.;ji (akcjonariusze) za tylko do
wspólnicy z osobna) w zakresie dokonanych na akcje. W strukturze
wykonywanej przez nich gospodarczej. walne zgromadzenie akcjonariuszy, i
jawna ma niemal identyczne cechy jak cywilna, jest zatem z jest do akcyjnej
prowadzonym przez dwóch lub wspólników, na i sposobem ich wybierania oraz wspól-
zasadzie i solidarnej z nich za jego dzia- ników za do wniesionych
Podstawowa a sprowadza natomiast mniejszy na zasób ograniczona liczba
do tego, pierwsza z nich musi wpisana do rejestru handlowego, a druga oraz znacznie w swoich która wy-
nie podlega w ogóle takiemu · maga zgody wspólników.
partnerska jest tworzona przez osoby fizyczne, które Korporacja wielonarodowa) to z wielkie
pod w celu wykonywania wolnego zawodu. filie produkcyjne lub w wielu
Wspólnikami (partnerami) w tej przedstawiciele krajach, które wraz z macierzystym jeden wielki
zawodów wymienionych w kodeksie handlowych, takich jak: adwoka- zintegrowany kompleks gospodarczy.
ci, architekci, lekarze, etc. Wspólnicy
tylko za sprawy przez siebie prowadzone, a tym samym Joint ventures (wspólne ryzyko, wspólne - to z udzia-
nie za partnerów. zagranicznego. akcyjnej
lub z zagraniczne-
komandytowa jest jawnej. Jej istota polega na tym, go do krajów postsocjalistycznych traktuje jako jeden z bardzo
w niej dwa rodzaje wspólników: komplementariusze - odpo- czynników procesy restrukturyzacyjne i prywa-
za swoim (nie tylko wnie- tyzacyjne w tych krajach.
sionym do niej, ale osobistym) oraz komandytariusze, których
jest ograniczona tylko do wniesionych udzia- Koncentracja to posiadanego przez
- tzw. sumy komandytowej. W konsekwencji, prawo prowadzenia spraw na drodze jego akumulacji, tj. wygenerowanej
i reprezentowania jej na komplemen- przychodów nad kosztami (zysku) z zainwestowanym.
tariuszom; komandytariusze to na zasadzie Centralizacja polega na wolnych nie
mocnictwa. dotychczas w (np. poprzez
komandytowo-akcyjna jest akcji), lub/i zainwestowanych kilku lub kilkunastu
w którym przynajmniej jeden wspólnik jest komplementariuszem, a co biorstw (poprzez tzw. fuzje).
najmniej jeden akcjonariuszem. ona zatem dwie grupy wspólników: Akcja - papier jego w kapitale
za wobec wierzycieli bez akcyjnej, do partycypacji w jej zyskach, w postaci
oraz z tej Podobnie jak w przypadku dywidendy, oraz do w w razie jej likwidacji.
komandytowej prawo prowadzenia spraw i reprezentowania jej na
104 Zbiór z mikroekonomii Organizacja ·i proces produkcji 105
Dywidenda - zysku netto (po opodatkowaniu) akcyjnej, która - na Krótki okres to taki czasu, w którym rozmiary uzna-
podstawie walnego zgromadzenia akcjonariuszy - nie jest reinwe- je za nie ma swobodnego
stowana w lecz akcjonariuszom. nia w procesie produkcji wszystkich czynników wytwórczych,
a ponadto funkcjonuje w warunkach braku technicznego.
Obligacja - papier poprzez który jego wystawca (zwany emiten-
tem) stwierdza wobec jego nabywcy oraz okres to czas dla dostosowania
do zwrotu kwoty w terminie wraz z odsetkami do warunków rynkowych. W okresie tym ono zmie-
liczonymi w stosunku do nominalnej tego papieru wszystkich czynników produkcji, a w
produkcji.
I
to skarbu
zorganizowane w formie akcyjnej. czynniki produkcji to czynniki, których wykorzystywana przez :::_!
decydentem w sprawach funkcjonowania i rozwoju takiego nie zmienia w krótkim okresie, bez na wiel-
jest odpowiednia instytucja sprawuje w nim produkcji (np. maszyny, budynki, hale fabryczne etc.). I
minister dla wytwarzania, w której prowadzi
Zmienne czynniki produkcji to takie, których przez produ-
ono
centa od produkcji (np. surowce, energia, liczba
w takich gospodarki, jak: komunikacja, energe-
pracowników etc.). W krótkim okresie tylko niektórych czynników
tyka oraz w niektórych dziedzinach wydobywczego.
wytwórczych zmieniane, w - wszystkich.
komunalne jest lokalnej .(gminy).
produkcji to talcie produkcji, które stopnio-
.,
Podobnie jak przyjmuje oho
wo, w wielu cyklach produkcyjnych (np. maszyny, techniczne,
akcyjnej. komunalne
budynki, hale fabryczne, place budowlane etc.), przez co ich przeno-
przede wszystkim w sferze publicznej. to gazow-
si stopniowo na wytwarzane za ich produkty.
nie, elektrownie, oczyszczania,
to specyficzna formaorganizacyjna
etc.
· Obrotowe produkcji - ich jest to, I
w trakcie jednego cyklu produkcyjnego, a tym samym
biorstwa, (zwanych któ-
w na wytwarzany produkt (zalicza do
rzy solidarnie w stratach i za jego
nich np. wszelkiego rodzaju zapasy surowców i
Zasady precyzuje statut, uchwalony w sposób demo-
kratyczny przez jej organem w Produkt - mierzona w jednostkach naturalnych produktów wy-
(o charakterze jest walne zgromadzenie lub tworzonych w danym czasie, przy naldadach czynników wy-
ich przedstawicieli, podczas którego dysponuje tylko jed- twórczych.
nym Organem wykonawczym jest .. kontrolnym rada
I
Produkt to produktu na
nadzorcza. przede wszystkim w sferze produkcji czynnika wytwórczego. go stosunek
rolnej, handlu, budownictwie mieszkanio- produktu do danego czynnika produkcji.
wym i
Produkt - go zmiana produktu wyni-
Funkcja produkcji przedstawia poniesionych ze zmiennego czynnika produkcji o
czynników wytwórczych a efektem w J>OStaci ""Y!.wo-
rzonej produkcji. produkcji, Izokwanta (krzywa jednakowego produktu) - jest to krzywa
przy kombinacjach czynni- produkcji, do uzyskania przy kombina-
ków wytwórczych, opisuje zatem technicznie efektywne relacje cjach czynników wytwórczych (o ile czynniki te
a produktem. w stosunku do siebie substytucyjne i/lub komplementarne). Zbiór izokwant,
potencjalne poziomy produkcji
nazywany jest krzywych jednakowego produktu.
I
Technika wytwarzania (metoda wytwarzania) to sposób i wykorzy- Pytania

stania w procesie produkcji, w proporcjach (kombi- i prob,lemy do
nacjach), czynników wytwórczych, w celu wytworzenia da-
nego produktu.
techniczny znajduje swój wyraz w zastosowaniu nowych technik pro- 1. Przedstaw i omów funkcje przez
dukcji (w stosunku do dotychczas znanych), na wytworzenie w gospodarce rynkowej.
danej produktu po koszcie, a przy efektywniejszym wy-
korzystaniu posiadanych czynników wytwórczych. 2. Jakie znasz podstawowe formy organizacyjne
stopa technicznej substytucji to stosunek, zgodnie z którym 3. Omów przyczyny powstania akcyjnych i ich we
jeden czynnik wytwórczy innym w taki sposób, aby wiel- gospodarce.
produkcji nie zmianie. Dla krzywej jednakowego pro-
4. Przedstaw zasady funkcjonowania akcyjnej. Na czym polega w
duktu stopa technicznej substytucji wykazuje
akcyjnej oddzielenie funkcji od funkcji
co oznacza, dla zachowania nie zmienionego poziomu produktu
tego kolejne jednostki czynnika wytwórczego 5. Jakie a z
zdolne w coraz to mniejszym stopniu innego
produkcji.
6. Czym cywilna od prawa handlowego?
Izokoszta (linia jednakowego kosztu) - przedstawia wszystkie kbmbinacje
czynników wytwórczych, przez 7. Jakie znasz i
biorstwo w procesie produkcji, których koszt jest taki sam. akcyjnych?
Nachylenie izokoszty od stosunku cen rozpatrywanych
8. pozytywne i negatywne skutki ekspansji korporacji
czynników wytwórczych, jej - od maksymalnego poziomu
wych w gospodarce
kosztów, jakie jest
i] Optymalna kombinacja czynników produkcji (optimum producenta) to naj- 9. Przedstaw i koszty z inwestycji
korzystniejsze zestawienie czynników wytwórczych, do zagranicznych do Polski. one w procesie transformacji
.Il otrzymania danej produkcji, tj. poziom kosztów. gospodarczej w naszym kraju?
.. wyznacza punkt danej izokwanty do 10. czynniki dokonywanie inwestycji w Polsce przez zagra-
!' : izokoszty. W punkcie tym stopa technicznej nicznych inwestorów oraz bariery ten proces .
. it·.;„ substytucji jest równa stosunkowi cen czynników wytwórczych.
:,:r
•it· ekspansji producenta rozwoju
11. Scharakteryzuj determinanty rozwoju sektora i
biorstw w Polsce.
biorstwa) to linia kolejne punkty optimum producenta
w wyniku skali produkcji, wzrostowi wytwór- 12. Jakie postawy i kadry kierowniczej w
czych biorstwach a jakie w prywatnych? Co
: 7.m.ij
dzisz o ich na gospodarowania?
'i:1,:·;
)11·· 13. Omów argumenty ekonomiczne za repry-
'·1·
il1I i przeciw niej. Czy twoim zdaniem
powinny w ogóle w gospodarce?
. 'ii!t::i
l'1 1iJ'1i 1::

'11
"·I['
I
14. Przedstaw na rysunku oraz omów ogólnoteoretyczny model h) okres,

]
za tzw. krzywej Knighta. Scharakte- i) obrotowe produkcji,
ryzuj
i
j)
k)
stopa substytucji,
ekspansji producenta,
]
15. prawo czynników wytwór- 1) produkt
czych. Przy jakich jest ono zmienny czynnik wytwórczy, -1
16. Co przedstawia krzywa jednakowego produktu? Omów zasady jej konstrukcji. m) produkt
17. Zilustruj technicznego na i izokwant. n) izokosz'La.
1. Rozmiary produkcji uzyskane w danym czasie w wyniku
18. Co ilustruje mapa krzywych jednakowego produktu?
w proces produkcji czynników wytwórczych - _ __
19. Jakie czynniki wybór metody wytwarzania w 2. W krótkim okresie jego niezmienne - _ __
Podaj
20. O czym informuje krai1cowa stopa technicznej substytucji czynników wy-
3. Przedstawia wszystkie
wytwórczych,
kombinacje
produktu
czynników
- _ __
J
twórczych?
„ 4. stosunek produktów czynników wytwórczych l
21. Co to jest izokoszta? Jakie czynniki na jej oraz wanych przez do rozmiarów _I
nachylenia w stosunku do izokwanty? produkcji - _ __
22. Kiedy
produkcji?
minimalizuj"e koszty wytwarzania wiel- 5. wówczas swobodnie
wszystkich czynników wytwórczych, co mu
poziom
]
nej skali produkcji - _ __
23. Przedstaw na rysunku oraz omów rozwoju
biorstwa. 6. Maleje, gdy produkt
w stosunku do wzrostu
wzrasta w tempie mniej proporcjonalnym
zmiennego czynnika wytwórczego (przy ]
danej czynników wytwórczych) - _ __
i 7. Zachodzi wówczas, gdy przy
produkcji stosunek produktów
przez
w proces produkcji, zrównuje

poziomie
czynników wytwórczych, zaan-
ze stosunkiem ich cen, co
J
Wymienione kategorie ekonomiczne, oznaczone literami, oznacza ponoszonego kosztu - _ __
odpowiednim
a)
oznaczonym cyframi:
funkcja produkcji,
8. Informuje o maksymalnych rozmiarach produkcji, jakie
przy czynników wytwórczych -
J
b) izokwanta,
c) krótki okres, - podczas jednego cyklu produkcyjnego i w ]-
d) optimum producenta, na wytworzony ich produkt - _ __
e) produkcji, 10. Typowym jego zarówno w krótkim, jak i w okresie, jest
t) czynnik wytwórczy, praca-
g) produkt
11. Przedstawia kosztów, ponoszonych przez p F 6. w krótkim okresie swobodnie (tzn.

przy kombinacjach czynni- bez ponoszenia dodatkowych kosztów) realokacji czyn-
ków produkcji - _ _ ników wytwórczych, to wówczas kolejne ich w danym
procesie produkcji nie ujemnego produktu
12. produktu na wego.
nego czynnika wytwórczego - _ _
p F 7. techniczny dokonuje w okresie.
13. Zalicza do nich np.: budynki fabryczne, maszyny produkcyjne,
transportu etc. - _ _ p F 8. indywidualnego zorgani-
zowane na zasadzie cywilnej.
14. Powstaje przez punktów optymalne kombinacje
czynników wytwórczych koszty p F 9. tak jak
do wytworzenia poszczególnych, coraz to rozmiarów produkcji -
p F 10. Aby koszty wytwarzania danej produk-
15. czasu, w którym wytwórcze - cji, powinno w procesie produkcji
czynników wytwórczych, przy której
stosunki produktów wszystkich tych czynników do
ich cen sobie równe. ·
Prawda - p F 11. pracy to produkcji
np. na zatrudnionego pracownika.
czy stwierdzenia prawdziwe, czy p F 12. nie wytwarza dóbr materialnych, dla-
(P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F - gdy jest tego na jedne-
uznasz stwierdzenie za przeredaguj je tak, aby go czynnika wytwórczego - tj. pracy.
prawdziwe. p F 13. nigdy nie strat, w razie
p F 1. produkcji na i obrotowe dokonywany jest finansowych dotuje ich
z punktu widzenia rozpatrywanego okresu. p F 14. Nachylenie izokoszty informuje o stopy
p F 2. Proces gospodarczy, którego efektem nie dobra lub technicznej substytucji czynników wytwórczych.
konsumpcyjne, nie - z ekonomicznego punktu
p F 15. Gdyby prawo nie
widzenia - mianem produkcji.
wówczas problem krajów Afryki
p F 3. Prawo zachodzi tylko w okre- szybko
sie krótkim.
p F 16. W okresie czynnik wytwórczy nie zostanie uznany
p F 4. Gdy produkt jest oznacza to, jed- za
nostki zmiennego czynnika wytwórczego
p F 17.
ujemny produkt
czynników wytwórczych jest krzywych jedna-
p F 5. Podstawowym celem kowego produktu.
nie musi zysku.
'"'
ri'
1;
"ti
p F' 18. Od momentu, gdy kolejne jednostki zmienneg() czynni- 3. Korporacyjna forma organizacji
ka wytwórczego coraz mniejsze przyrosty produktu
produkcja przestaje O a) do inne formy
p F 19. w olaesie wszystkie czynniki wytwórcze

organizacyjne ·1
zmienne, nie mamy w nim do czynienia ze zjawiskiem O b) jako efekt w gospodarce procesów
koncentracji i centralizacji
p F 20. czynniki wytwórcze siebie doskonale kom-
plementarne, izokwanta ma linii prostej o na- O c) zawsze odznacza pozo-
chyleniu 45°. typy organizacji gospodarczych,
O d) sprzyja ograniczeniu konkurencji na danym rynku.
4. Które z wymienionych finansowania

Test wyboru
biorstwa zorganizowanego w formie akcyjnej zalicza do
poprawne odpowiedzi, w odpowiednich laatkach znak./. O a) fundusz amortyzacyjny,

1. rynkowe, w teorii ekonomii, to taki podmiot gospo- O b) odsetki od posiadanych obligacji,
darczy, który: i
O c) z emisji akcji, I
O
i
a) w gospodarce w sferze wytwarzania, nie w sfe-
rze konsumpcji,
O d) dochody z kursowych ze posiadanych papie-
rów
O b) nie dóbr publicznych,
5. zyski z prowadzonej
r'.;
.,i:.:
'!1··1' O c) w swoich kieruje maksymalizacji zysku, jako gospodarczej wówczas, gdy:
celem istnienia,
lti O a) produkt maksymalny,
!i· O d) wytwarza dobra (lub zawsze oczeki-
O b) produkt maksymalny,
wania konsumentów.
J\f O c) produkt maksymalny;
2. z cech nie charakteryzuje indy-
· w1dualnego O d) nie da tego na podstawie
informacji.
O
"' : a)
w
jest jedynym zainwestowanego
6. Krótki okres, w do okresu charakteryzuje
O b) wszystkie decyzje gospodarcze w podejmowane O a) tylko niektórych czynników wy-
O c)
przez jego
r:a rachunek,
O b) nieuchronnym prawa przychodów,
r-
tj. do prowadzema sw01ch mteresow mgdy me zatrudma pracow- O
•ij
il•1:i, 'k'
Ill ow,
c)
i gospodarki,
wytwórczych a
Ilf:
O d) z przedstawionych. O d) brakiem technicznego.
11'1·.'i
fnl\t-
:i•i'· I
I
-I
:'/: 114
Zbiór z mikroekonomii Organizacja i proces produkcji 115
7. Zjawisko przychodów w procesie produkcji spowodowane jest: 10. Które z jest prawdziwe?
O a) kolejnych jednostek O a) w krótkim okresie wszystkich czynników wytwórczych

zmiennego czynnika wytwórczego,
O b) technologicznym czynnika wytwórczego w na- . O b) funkcja produkcji nie ma-
technicznego, któregokolwiek z czynników wy-
twórczych,
O c) niektórych czynników wytwórczych,
O d) spadkiem ceny wytwarzanego produktu w wyniku coraz O c) w okresie nieprzerwany wzrost produktu przy
jego na rynku. czynników wytwórczych, jest
technicznemu,
8. Prawo przychodów powoduje, O d) produkcji i czynnik wytwórczy, to
O a) czynników wytwórczych jest synonimami. ·
O b) produkt nie stale 11. produkt uzyskiwany z kolejnych jednostek okre-

czynnika wytwórczego jest to:
O c) istnieje granica dla wzrostu rozmiarów produkcji;
O a) produkt jest a ponadto mniejszy od produktu
O d) wszystkie stwierdzenia prawdziwe.
.9. W pewnym procesie produkcji wykorzystuje kilka czynników O b) produkt i jest od produktu
wytwórczych. jednego z nich
produkt tego czynnika wytwórczego: O c) produkt wzrasta w tempie bardziej proporcjonalnym
w stosunku do wzrostu czynnika,
O a) na pewno bez na zmiany
czynników wytwórczych, O d) produkt jest lecz mniejszy od produktu
wego.
O b) na pewno spadnie, bez na zmiany
czynników wytwórczych, 12. W pewnym przy zatrudnienia z 10 do 11 osób,
produkt pracy z 38 do 35 jednostek. na tej
O c) najprawdopodobniej przy pozosta- podstawie bezwarunkowo
czynników wytwórczych nie zmienione,
O a) produkt pracy
O d) najprawdopodobniej spadnie, przy pozosta-
czynników wytwórczych nie zmienione. O b) produkt pracy
O c) produkt o 3 jednostki,
O d) produkt o 35 jednostek.
15. W wyniku w procesie produkcji czynni-

]
13. wytwarzania
przez wówczas: ka wytwórczego o kolejne jednostki, przy danej pozo-
....
produkcji,
wzrost rozmiarów produkcji.
uzyskuje coraz
]
o a) zarówno produkt jak i tego czynnika wytwór-
czego wzrasta,
I
L
>- o b) produkt tego czynnika wytwórczego wzrasta, jego
""'"'
·;::: produkt zmniejsza,
"t1
;>,
;>,
o c) produkt tego czynnika wytwórczego zmniejsza, jego
produkt wzrasta,
A
"'" o d) produkt tego czynnika wytwórczego jest od pro-
o czynnika wytwórczego X duktu l
16. stopa technicznej substytucji czynników wytwórczych wykazuje
Rysunek 4.1. Izokwanta idealnej
O a) czynniki wytwórcze nie siebie ani doskonale substytu-

O a) w procesie produkcji nie ono w ogóle wzajem- cyjne, ani doskonale komplementarne,
nego substytuowania czynników wytwórczych,
O b) w ramach danej izokwanty kolejne jednostki _]
O b) któregokolwiek z czynników wytwórczych, przy z rozpatrywanych czynników wytwórczych coraz to
danej drugiego czynnika wytwórczego, charak- · mniejszy produkt
zerowym produktem
O c) jednego czynnika wytwórczego, dla uzyskania
O produkcyjnie czynników takiej samej produktu konieczne jest pono-
wytwórczych kombinacja oznaczona na rysunku A; szenie coraz to czynnika substytucyjnego;
O d) wszystkie warianty odpowiedzi sh1szne. O d) wszystkie odpowiedzi I

14. w procesie produkcji pewnego dobra 17. stopa technicznej substytucji czynnikami wytwórczymi
zmiennego czynnika wytwórczego i w tego produkt wynosi 2. Przy jednego z nich o 2 celem
przy czym nie maksymalnych roz- zachowania nie zmienionego poziomu produkcji, konieczne jest:
r
miarów, to wówczas: O a) drugiego czynnika wytwórczego o 1
·- - - - · b) drugiego czynnika wytwórczego o 4 jednostki,
O b) produkt i jest dodatni, O c) zmniejszenie drugiego czynnika wytwórczego o 0,5 jed-
nostki,
O c) produkt lecz jest ujemny,
O d) produkt lecz jest dodatni.
O d) zmniejszenie drugiego czynnika wytwórczego o 2 jednostki.
118
20. stoi przed problemem alokacji czynnika wytwórczego

18. minimalizuje koszty przy danym poziomie produkcji,
produkt wynosi 20 jednostek i jest cztery razy od swoje dwa produkcyjne. jak
produktu pracy, a cena jednostki pracy wynosi 40 jednostek produktu powinno ono tak ten czyn-
nik wytwórczy, aby:
- to wynika cena jednostki musi
O a) jego produkt lcra6.co'wy przynajmniej w jednym równy
O a) 10 jednostek
produktowi
O b) 20 jednostek O b) jego produkt kra6.cowy przynajmniej w jednym równy
O c) 80 jednostek zeru,
O d) 160 jednostek O c) jego produkt lcra6.cowy w obu jednakowy,
19. rysunek przedstawia rozwoju pewnego O d) produkcji w taka sama.

Co na jego podstawie w sytuacji wzrostu
wytwórczych tego
1
W tabeli 4.1 przedstawiono produktu jaki
-E pewne przy pracy i
W lcrótkiin okresie ono swobodnie zatrud-
..,,.
nionych osób, (liczba maszyn produkcyjnych) jest bowiem wówczas dla
i niego czynnikiem jego stopniowo -
z okresu na okres o 1
"
Tabela 4.1. Produkt do uzyskania przez
o pracy przy pracy i (w szt./tydz.)
Rysunek 4.2. ekspansji producenta pracy (liczba pracowników)

o 1 2 3 4 5 6 7 8
o o o o o o o o o
O a)
biorstwa jest
funkcja lcra6.cowej tego
.;c. =-"'
;::
o
1 o 14 62 126 184 215 204 147 40
os os
o b) przechodzi z bardziej na bardziej .:. : s
..... os 2 o 32 98 189 288 365 396 371 288
produkcji, 7l o
==
3 52 134 243 368 475 540 553 496
!il '"'
O c) przechodzi z bardziej na bardziej z '-" 4 o 69 170 297 444 595 714 763 728
produkcji,
O d) relatywne ceny czynnik;ów wytwórczych nie zmianie.
I. obecnie to dysponuje 2 maszynami produk-

cyjnymi, puste kolumny w tabeli, pro-
duktu i do przez
nie przy pracy. . .e 300
O N
Tabela 4.2. Produkcja w od pracy (w szt./tydz.)

""'""'
] € 250
t:i 200
pracy Produkt Produkt Produkt

""'"
a 150 I
.l
(liczba pracowników) 100

50
o
o 2 3 4 5 6 7 8
2 pracy
(liczba pracowników)
3
4
100
:::::1:::::::::::1:::::r:::r:::r::r:::.::
5
„ 80
.„n.
>.
6
60
:f: /: f=t: l*j::I

7 " 40
N
8 ·;_
.„o..;
U
.€
N
20
o J
2. Przedstaw tych kategorii ekonomicznych na rysunku 4.3. ....:: -20
l l : j i [ i j
.;;;; i l ! l l
tittttj J
j j f
.EJ -40
3. Teraz, na podstawie analizy danych zawartych w tabeli 4.2 oraz wykonanego 8
"- -60
rysunku, zdania. -80
A. Produkt jest gdy zatrudnia ono -100
........ pracowników. Wynosi on wówczas tygodniowo ........ szt. I 2 3 4 5 6 7 8 I
B. Prawo przychodów zaczyna ........ zatrud- pracy
nionych osób. (liczba pracowników)
C. Produkt tak jak produkt Rysunek 4.3. i produkcja

jest ....... . w od pracy
_____ _
G. Produkt jest maksymalny, gdy zatrudnia }-
E. Gdy maksymalny poziom produktu ........ pracowników. Wynosi on wówczas tygodniowo ....... .
jego produkt wynosi ........ szt. szt. i zrównuje z produktem ....... .
F. produkt jest to produkt jest · H. pracy poniesione przez na wytworzenie jed-
. . . . . . . . od produktu (i vice versa). nostki dobra najmniejsze, gdy produkt ........ jest maksymalny.
li
4. Zastanów w jaki sposób czynnika wytwórczego, Tabela 4.3. pracy a dzienna produkcja (w szt_)
dotychczas uznawanego za na przebieg krzywej produktu
i Co w rozpatrywanym tutaj przypadku pracy
z tymi miarami gdyby (liczba pracowników) produkcji produkt pracy produkt pracy
do 4 maszyn produkcyjnych?
o
1
2
3
2 4
A. Rysunek 4.4 przedstawia produktu 5
pracy (f) wytwarzaniem opon 6
rowerowych.
3. Po przekroczeniu jakiej pracy ujawnia w anali-
zowanym procesie produkcji prawa przychodów?
18 „ .• +--+--+---+----f----+-
2
G :;- 4. Przy jakim poziomie produkcji wytworzenie 1 opony rowerowej wymaga
... 0. N najmniejszych pracy?
,.., ::> N
"
o<.> e
'O
·d
_s 5. zatrudnionych pracowników
ponad 6, to jak najprawdopodobniej to na poziom jego pro-
: : : : : : duktu uzasadnij.
O I 2 3 4 5 6
pracy
Rysunek 4.4. pracy a produkcja w krótkim okresie

B. Na rysunku 4.5 zobrazowano produktu pracy
1. Na podstawie analizy rysunku oblicz w tabeli 4.3 (f) w rozpatrywanym tym razem w okresie.
oraz produkt pracy, przy liczbie zatrudnionych osób.
1. Na podstawie przebiegu funkcji pracy wy-
2. wyniki przeprowadzonych w tabeli na rysunku 4.5 produktu tego
teraz na rysunku 4.4
produktu pracy w rozpatrywanym
_J
124 Zbiór z mi/a·oekonomii Organizacja proces produkcji
i 125
3 I
G'
90 ·····1·····+·····1·····1·····+····+-·
80 Na rysunku 4.6 w wpisano liczby roz-
J
>. E
o.
o - 70 miary produktu jakie pewne przy
·e .g ·C
60
; : : :
····+···+··-+···+··+···+-·
: :
w kombinacjach pracy i
·-=
-"'
i::
.2-
u
Z-
<.I)
:::::r:::r::r:::r:::r:::J:::
-;;; " 30 ····+···+···1····+···+·····1··· 8 f····· 3Jo ·· 4J6 ··· 6Ó9 ··· 1Ó3 ··· ·· 861 .. 911 ··· 992 .. I
····+-·-+··-+···+··+···+-· Q
o [
20
7 f····· 328 ·· ··· 569 ··· 6S7 ··· 1:i5 .. sÓ6 -- -- 931 ..
IO ·····j·····t····-1·····1·····-:····+-· L : : : : : : :
6 f·-··· 3ci3 -- 4io ··· si1 ··· 6ci9 ··· 1 ·· ·· sb6 ··· 861 ..
. . 1t .
O I 2 3 4 5 6
3
pracy j s f····· 2J1 -· 3J2 ··· 411 ... 515 ··· 6lo .. 6L ..
.s 4 f····· 247 ... 350 ... 430 ... 496 ... 555 .. 609 .. 657 ... 703 ..
Rysunek 4.5. pracy a produkcja w okresie
3 r···-- 2!4 .. ... 3:2 ... 4!0 ... 4fl .. 5f7 .. 5f9 ... 6!9 ..
' . ' . . . . .
2 ····· 174 ··· 24s ··· 303 ··· 3SO -·· 392 ·· 4JO -- 4Ó4 ··· 496 ··
2. Wywnioskuj teraz z krzywej produktu

gim okresie w procesie produkcji opon rowerowych ujawnia
czy1 w l ! 1 i l
····· 124 .. 174 ... 214 ... 247 .. 277 .. 303 .. 328 ... 350 ..
! 1
J
prawa przychodów. o
2 3 4 5 6 7 8
pracy
J
3. Wyznacz na rysunku .
Rysunek 4.6. Produkcja w
produktu pracy tego
4. Najakim poziomie w procesie produkcji opon rowerowych

od pracy i
l
produkt pracy? 1. Otocz na rysunku wszystkie punkty takie
kombinacje pracy i które produkt
ty na poziomie: 350, 496 oraz 609 jednostek. Dla oznaczenia
j
5. Dlaczego w okresie przy czynnika wy- z tych poziomów produkcji odmiennego koloru, a - w ramach
twórczego o kolejne jednostki jego produkt w ogóle nie tych samych rozmiarów produktu - wybrane punkty
2. mianem uzyskane w ten sposób krzywe? Podaj ich defini- L

I
J
126
uzyskiwanego produktu produktu

3. Jakie informacje - poza - potrzebne do
wówczas Wyznacz na
ustalenia optymalnej kombinacji czynników wytwórczych? Jak definiuje
rysunku 4.6 punkt optimum producenta dla tego przypadku.
punkt optimum producenta?
tJ
7. w sytuacji dysponuje 1
pracy oraz 1 a w kolejnych okresach liczba jednostek
z tych czynników wytwórczych, w jego dyspozycji,
o 1. Z jakimi rodzajami przychodów w procesie produkcji
ijli 4. cena jednostki jest dwukrotnie
nostki pracy, która wynosi 25 jednostek
od ceny jed-
wyznacz na rysunku ono do czynienia, w okresie wykorzysta w
4.6 tych czynników\>1ytwórczych do wy- posiadane zasoby pracy i Uzasadnij
tworzenia 350 jednostek produktu Jaka to kombinacja?
5. Jakich finansowych wymaga od wytworzenie

produktu na poziomie 350 jednostek, stosuje ono 4
czynniki wytwórcze w kombinacji przez punkt optimum
Tabela 4.5 zawiera informacje na temat kombinacji
producenta? Czy minimalizuje wówczas koszty wytworzenia tych rozmia-
dwóch czynników wytwórczych: pracy i które taki sam
rów produkcji? to oblicz na jakim poziomie
poziom produktu oraz im produktów
koszt wytworzenia tych rozmiarów produkcji w przypadku wszystkich
wych.
potencjalnych - przedstawionych na rysunku - kombinacji pracy
i Wyniki wpisz do tabeli.
Tabela 4.5. pracy i produktu
i im produkty
Tabela 4.4. Koszt wytworzenia przez 350 jednostek produktu
przy kombinacjach pracy i
Produkt stopa
technicznej substytucji
Cena jednostki Koszt koszt pracy pracy przez
produkcji
pracy pracy pracy 90 195 13
6
9 63 133 19
15 45 87 29
25 30 54 45
40 20 35 70
60 12 22 110
6. W jakiej kombinacji w procesie 85 8 16 160
produkcji pracy i gdyby w sytuacji spadku ceny jednostki
do poziomu ceny jednostki pracy, - przy nie zmienionym
il minimalnym poziomie kosztów (ustalonym w punkcie 5) - zmaksymalizo-
!:l
f'
I'
.li
_I
1. Na podstawie przedstawionych
nicznej substytucji przez
danych oblicz
Wyniki wpisz w
tech- wyznacz na
jednostkowe ceny
rysunku
pracy i
dla tej sytuacji. Ile wy- J
J
tabeli.
2. O czym informuje stopa technicznej substytucji czynników·

wytwórczych? wykazuje przy pracy
5
ijakie tego konsekwencje?
W tabeli 4.6 przedstawiono dziennych rozmiarów produk- ]
cji w trzech (X, Y i Z), ten sam
produkt, które w warunkach pracy
i
3. na rysunek 4.7 punkty wszystkie podane w tabeli kom- Tabela 4.6. pracy i a dzienna produkcja
binacje pracy i
krzywej jednakowego produktu, je
a w celu otrzymania
produkcji J
pracy X y z l
, I
1 1 192 55 103 _J
2 2 312 136 206
3 3 415 230 309
..2 1
4 4 508 335 412 _J
5 5 593 447 515
.s 6 6 674 567 618
c: 7 7 751 693 721
8 8 824 824 824
O IO 20 30 40 50 60 70 80 90
pracy 1. Jak wynika z danych zawartych w tabeli, z tych dys-
ponuje wytwarzania tego samego produktu. Na podsta-
Rysunek 4. 7. Optimum producenta
wie analizy tych danych z jakimi rodzajami przychodów one do J
czynienia w procesie produkcji, a funkcji
i----. produkcji produkcji: AL 0•3K°· 4 , AL0•5K°· 5 oraz AL0•6K°· 1 (gdzie: A - oznacza
· przez dla wytworzenia jej produktu .-_„ ____n11Cteeill:iiczny produkcji, L - pracy, K -
pracy i w odpowiednio: 25 i 30 przypisz poszczególnym W tym celu
jednostek (zgodnie z punktem optimum producenta). zestawienie.
koszt produkcji ponoszony przez przy takiej kombinacji
tych czynników wytwórczych wynosi 240 jednostek l
Zbiór z mikroekonomii
llli: 130
Rodzaj przychodó.w
Funkcja produkcji ze skali produkcji
2. Które z parametrów funkcji produkcji rodzaj przychodów

wanych przez w procesie produkcji przy
czynników wytwórczych? z jakiego
dla poszczególnych rodzajów przychodów, a
liczboweg
Koszty produkcji
dokonaj ich interpretacji .
... „ •.....•••.••.....••.•.•.....••. „ .•..........••..•...••.........•...••...••.••.••.....••••......•••..•.....••••..•.••;
kluczowe
•.. „„ ....•..•.••.••..•.•.•••.......•..•.... „ ••.•.••..••••..•.•••.....••••..••••...•••...•••••....•••.•.• ;···········••_<'·
Koszty produkcji to czynników wytwór-

czych poniesionych przez na wytworzenie wiel-
produkcji.
Koszty (koszty jawne) to zarejestrowane w rachunkowych
jego wydatki na wytworzenie rozmiarów pro-
dukcji. one wydatki ujawnione, tzn. swoje
odzwierciedlenie w zapisach
Koszty alternatywne czynników wytwórczych (koszty niejawne) równo-
przychodom, jakie ich z alokacji tych
czynników w inne najkorzystniejsze
dla niego. W przypadku ich rozmiary okre-
przez odsetek, jakie jego z lokaty
bankowej.
Koszty ekonomiczne kosztów i kosztów alternatywnych
czynników wytwórczych w gospodarczej.
Koszty te wszystkie wydatki, które z funkcjonowa-
niem a nie od wytwarzanej produkcji
Il!:
U·:' (np.: amortyzacja koszt utrzymania administracji, koszty
ogrzewania, odsetki bankowe etc.). w krót-
kim okresie.
_I
132 Zbiór z mikroekonomii Koszty produkcji
133
Koszty zmienne to koszty, których zmienia wraz ze roz-

-i
Pytania
miarów produkcji, a ze zmiennych czynni-
ków produkcji (np.: koszt surowców, wynagrodzenia
i problemy do
Koszty
pracowników
to
produkcyjnych etc.).
koszty wytworzenia produkcji. 1. Jakie rodzaje kosztów ponosi w krótkim okresie?
J
J
W krótkim okresie stanowi je suma kosztów stafych i zmiennych, w
2. kosztów zmiennych i kosztów
one równe kosztom zmiennym. a produktu
Koszt to koszt wytworzenia jednostki produktu, który
3. Dlaczego koszty z nie proporcjonalnie do wzrostu
powstaje w wyniku podzielenia kosztu przez rozmiary produk- produkcji?
cji
Koszt to koszt na produktu.
4. Dlaczego krzywa kosztów
ma litery „U"?
oraz krzywa kosztów J
Oblicza go kosztu przez rozmiary produkcji
5. Jakie wzajemne kosztami i
cowymi a i _I
Koszt zmienny to koszt zmienny na produktu.
Stanowi go iloraz kosztu zmiennego przez produkcji. 6. Dlaczego przy niskim poziomie produkcji koszt maleje wraz ze
wzrostem produkcji? Co wzrostu kosztu
Koszt oznacza kosztów Wytworze- po przekroczeniu pewnych rozmiarów produkcji?
niem kolejnej jednostki produktu.
7. Jakie czynniki kosztów produkcji
Techniczne optimum produkcji - przypada dla takich rozmiarów produkcji,.
ponoszonych przez w krótkim okresie i krzy-
przy których koszt ich wytworzenia jest wych kosztów i -J
Graficznie je punkt, w którym funkcja kosztów przecin
kosztów w jej minimum. 8. technicznego optimum produkcji.
krzywa kosztów jest zbioru krótko- 9. Jakie koszty ponosi w okresie?
okresowych krzywych kosztów 10. Uzasadnij krzywej kosztów
skali produkcji przychody ze skali produkcji, ekonomie 11. W jakiej sytuacji krzywa kosztu pokrywa
skali) to dodatnie efekty produkcyjne notowane w okresie przy z kosztu
rozmiarów produkcji, w spadku
kosztów produkcji. . 12. Co rozumiesz pod ekonomii i dyzekonomii skali produkcji?
skali produkcji przychody ze skali produkcji) 13. Jakie ze skali pro-
dukcji?
wówczas, gdy koszty nie wraz ze J
wzrostem rozmiarów produkcji. 14. dlaczego po
kosztach
konomie skali) wtedy, gdy wzrostowi rozmiarów produkcji 15. Czy jest, aby w jednej
towarzyszy wzrost kosztów przychody ze skali produkcji oraz przychody z pracy?
134 Zbiór z mikroekonomii Koszty produkcji 135
i 7. na wyprodukowanie
rozmiarów produkcji - _ _
8. Stanowi iloczyn kosztu i produkcji
Wymienione kategorie ekonomiczne, oznaczone literami, w danym okresie - _ __
odpowiednim oznaczonym cyframi:
9. Sytuacja, w której wzrost kosztu
a) skali produkcji,
w wzrostu produkcji - _ _
b) koszt zmienny,
10. poniesione przez i swe odzwierciedlenie
c) koszty
w jego rachunkowych - _ _
d) techniczne optimum produkcji,
e) koszt
n. Koszt, który nie przy zerowych rozmiarach produkcji zarówno
w krótkim, jak i okresie - _ _
f) koszt
12. Powstaje przez od kosztu
g) koszty
kosztu - _ __
h) niejawne koszty produkcji,
13. od kosztów - __
i) koszt
j) skali produkcji, 14. Koszty alternatywne czynników wytwórczych wykorzystywanych w proc.e-
sie produkcji - _ __
k) koszt zmienny,
1) koszt 15. W okresie je produkcji, przy której skali
produkcji w skali produkcji- _ __
krzywa kosztu
m) kosz;ty ekonomiczne,
n) koszty produkcji. Prawda -
1. Zmiana kosztu jaka na skutek rozmiarów
produkcji o - __
2. Krzywa, która przedstawia minimalne koszty wytwarzania poszczególnych (P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F - gdy jest
jednostek produktu przez w warunkach uznasz stwierdzenie za przeredaguj je tak, aby
wszystkich czynników wytwórczych oraz przy prawdziwe.
w efektywnego ich wykorzystywania - _ __
p F 1. Suma kosztów jawnych i niejawnych stanowi koszty
3. Zawsze ulega zmniejszeniu wraz ze wzrostem produkcji - _ __
4. Poziom jego jest taki sam dla rozmiarów produkcji w krótkim okre- p F 2. w krótkim okresie ponosi koszty, nawet w sytu-
sie - acji okresowego wstrzymania produkcji.
5. Krzywa, która je przedstawia, przybiera litery „U", bez p F 3. koszty zmienne zawsze w wzrostu roz-
na rozpatrywanego okresu - _ __ miarów produkcji.
6. Sytuacja, w której koszt maleje - _ __
_)
p F 4. Koszt jest to przyrost kosztu F 18. Techniczne optimum produkcji wyznaczane jest graficznie przez
zmiennego czynnika wytwórczego o jed- lcrzywej kosztów z lcrzy-
kosztów w minimum tej ostatniej.
p F 5. Krzywa kosztu znajduje zawsze F 19. Analiza kosztów do oceny eko-
zarówno w krótkim, jak i olcresie, lcrzywej prze- nomicznej gospodarczego w
kosztu zmiennego.
p F 6. Funkcja kosztów graficznie przedstawiona zii
F 20. podejmuje decyzje produkcyjne
podstawie analizy ponoszonych kosztów ekonomicznych.
na
J
linii poziomej, do osi na której
odmierzana jest produkcji.
p F 7. Krzywa kosztów zawsze przecina Test wyboru
zmiennych w jej punkcie.
p F Koszty ekonomiczne od kosztów poprawne odpowiedzi, w odpowiednich lcratkach znak./.
p F 9. Koszty nie zmianie wraz ze zmianami rozmiarów
1. Koszt to:
produkcji. ·
)
P F 10. Przy zerowym poziomie produkcji w lcrótkim olcresie koszty
O a) koszt z produkcyjnym dodatkowej jed-
produkcji równe kosztom ·· nostki czynnika wytwórczego,
·P F 11. koszty jednakowe przy poziomie proJ O b) koszt wyprodukowania przez dodatkowej jednostki
dukcji. danego dobra,
P F 12. Krzywa kosztów jest zawsze O c) ponoszonym przez

kosztem a kosztem
P F 13. Koszty niejawne to koszty powodowane w go-
spodarce „szarej strefy". , O d) wszystkie podane warianty odpowiedzi
P F 14. Koszty wydatków pomes10- 2. Koszt

nych w na sfinansowanie produkcyjnej.
O a) nie gdy nie produkuje przez pewien
P F 15. koszt minimum przy takim olcres z powodu urlopowania pracowników,
poziomie produkcji, przy jakim zrównanie
okresowego kosztu z kosztem prze- O b) w wzrostu produkcji,
O c) nie w olcresie,
produkcji
E1--Q) w wzrostu produkCJI. f-
P F 17. Spadek kosztów wytwarzania danego produktu
zawsze z jednoczesnym zarówno kosztów
jak i przy poziomie produkcji.
3. koszt zrównuje z kosztem gd,y koszt 7. Który z kosztów nie ulega zmianie w wzrostu produkcji?
O a) koszt zmienny,
O a) minimum,
O b) koszt
O O c) koszt zmienny,
O c)jest
O d) koszt
O d) przyjmuje ujemne.
8. Koszty niejawne to:
4. Który z podanych kosztów produkcji na pewno wraz ze
wzrostem rozmiarów produkcji? O a) koszty alternatywne czynników wytwórczych wykorzystywanych
w gospodarczej,
O a) koszt zmienny,
O b) koszty z istnienia „szarej strefy" w gospodarce,
O b) koszt
O c) koszty pomniejszone o koszty ekonomiczne,
O c) koszt
'1
O d) koszty o koszty ekonomiczne.
O d) wszystkie wymienione rodzaje kosztów.
9. Koszty ekonomiczne to:
5. Która z krzywych kosztów musi gdy krzywa kosztów
znajduje niej? · O a) koszty produkcji, które poniesione w danym
okresie, a nie w rachunkowych .
O a) krzywa kosztów stwa,
O b) krzywa kosztów zmiennych, O b) suma kosztów i kosztów zmiennych poniesionych ,przez

w danym okresie, ewidencji w jego
O c) krzywa kosztów rachunkowych,
O d) krzywa kosztów O c) koszty o koszty niejawne,
6. Która z wymienionych funkcji jest gdy funkcja kosztów O d) wydatki na zakup czynników wytwór-
cowych znajduje niej? czych w procesie produkcji.
O a) funkcja kosztów 10. koszt jest od kosztu to:
O b) funkcja kosztów O a) koszty
O c) funkcja produktu O b) koszty
O d) funkcja popytu rynkowego na dane dobro lub O c) zarówno koszty jak i koszty
O d) koszty
11. skali produkcji to: 14. Techniczne optimum produkcji gdy:

O a) wszystkie jakie czerpie z faktu rozsze- .
O a) koszt zmienny zrównuje z kosztem
rzania produkcyjnej,
O b) przyrost zysku, jaki ze wzrostu
O b) koszt zrównuje z kosztem
produkcji w okresie, O c) koszt jest równy kosztowi zmiennemu,
O c) sytuacja, kiedy wzrost rozmiarów produkcji w okresie po- O d) koszt minimum.
woduje ponoszonych przez kosztów
15. Koszt
O d) wszystkie warianty odpowiedzi O a) jest zawsze od kosztów ekonomicznych,
12. skali produkcji: O b) równy jest kosztom ekonomicznym, lecz tylko w krótkim okresie,
O a) w zarówno w krótkim, jak O c) stanowi ekonomicznymi kosztami produkcji a alter-

iw okresie, natywnymi kosztami czynników wytwórczych wykorzystywanych
w gospodarczej,
O b)
powoduje
w gdy wzrost rozmiarów produkcji
kosztów O d) obejmuje koszty jawne i koszty utajone. I
D. c) wszystkich strat poniesionych przez przy · 16. Wzrost pracowników produkcyjnych spowoduje:
znacznych rozmiarach produkcji,
O a) krzywej kosztów w
O d) w wówczas, gdy konieczne jest ograni-
czenie produkcji z powodu spadku cen rynkowych wy- O b) krzywej kosztów w
twarzanych przez nie dóbr. O c) wzrost kosztów
13. Produkcja dobra X w 150 jednostek, koszt O d) wszystkie odpowiedzi wzrost
ty jego produkcji - 900 jednostek W wyniku wzrostu popytu na pracowników produkcyjnych nie ma na
to dobro rozmiary produkcji o 32%, w krzywej kosztów oraz · kosztów
stwie czego koszt o 10%. Przy nowym poziomie produkcji
17. Który wymienionych kosztów kosztu

O a) koszt koszt
O b) koszt równa kosztowi O a) ubezpieczenie
O c) koszt jest od kosztu O b) woda w procesie produkcji, r-
O d) wszystkie warianty odpowiedzi
O c) pracowników produkcyjnych,
O d) energia elektryczna wykorzystywana w procesie produkcji.

18. Funkcja kosztów jest wówczas, gdy:

O a) ceny czynników wytwórczych, 1
O b) ceny zmiennych czynników wytwórczych, W tabeli 5. l przedstawiono dane o w po-
szczególnych pozycji kosztów produkcji parasoli w pewnym
O c) funkcja produktu jest dla rozmiarów produkcji.
O d) z przedstawionych wariantów odpowiedzi nie jest po-
Tabela 5.1. poszczególnych pozycji kosztów produkcji parasoli
prawny. przy poziomach produkcji (w
19. Które z wymienionych kosztów znany jest koszt
dla poziomu produkcji? produkcji parasoli (w
Rodzaj kosztów
o 100 200 300 400 500 600 700
O a) koszty
Czynsz za wynajem budynków 1500 1500 1500 1500 1500 1500 1500 1500
O b) koszty zmienne, Leasing maszyn 500 500 500 500 500 500 500 500
O c) koszty Nylon o 400 1150 1700 2450 3200 4650 6300
O d) wszystkie wymienione Energia elektryczna o 100 150 200 250 300 350 400
o 500 . 500 500 500 1000 1000 1000
20. Gdy produkcja to koszty Kontrola 500 500 500 500 500 500 500 500
O a) nie zmienione,
O b) najpierw a potem 1. Na podstawie informacji zawartych w tabeli kalku-
kosztów wyszczególnionych w tabeli 5.2. .;
O c) permanentnie,
Tabela 5.2. Kalkulacja kosztów produkcji parasoli
O d) na poziomie kosztów przy po-
w od poziomu produkcji (w
ziomie produkcji.
L._, produkcji parasoli (w
Rodzaj kosztów
o 100 200 300 400 500 600 700
Koszty
Koszty zmienne
Koszty
Koszty krar'lcowe I I I I I I i' :,
koszty
koszty zmienne
koszty
2. na rysunku funkcje kosztów - zmiennych i.

kowitych - produkcji parasoli oraz dokonaj ich charakterystyki.
35
30
25
::;;-
z.
N
20
>.
i;i
o 15
""'
IO
z.
o
N O !OO 200 300 400 500 600 700
] produkcja (w
Rysunek 5.2. oraz koszty produkcji parasoli
2
Na podstawie informacji o tygodniowych
kosztów produkcji podkoszulków w rodzinnym
biorstwie w tabeli 5.3.
o !OO 200 300 400 500 600 700
koszt zmienny produkcji 10 szt. podkoszulków wynosi 20
produkcja (w
koszt produkcji 40 szt. podkoszulków wynosi 29
Rysunek 5.1. Koszty produkcji parasoli Koszty przy zerowym poziomie produkcji 480
Wzrost rozmiarów produkcji z 20 do 30 szt. podkoszulków powoduje
przyrost kosztów na produktu o 16
3. Teraz na rysunku 5.2 przedstaw kosztów
kowitych, i zmiennych oraz kosztów produkcji parasoli Koszty produkcji 80 szt. podkoszulków 2880
- nimi.
r
Koszty zmienne produkcji 20 szt. podkoszulków 380
Wzrost rozmiarów produkcji z 60 do 70 szt. podkoszulków powoduje
przyrost kosztów o 49 na produktu.
Koszty produkcji 50 szt. podkoszulków 1350
J
147
Tabela 5.3. Koszty produkcji podkoszulków (w _

80 --:----------i---- ----1----------i--
I
]J
Koszty Koszty Koszty 70
produkcji koszty koszty
stale zmienne koszty
(w szt.ltydz.) zmienne
f I=I:
60
Q
N
z,
c
Cl
50
40
=
_,.
o
30 ________ j__________ t_________ _j_ _________ j__________
20
IO
: :1:: i i j
O IO 20 30 40 50 60 70 80
produkcja (w szt./tydz.)
Rysunek 5.3. koszty oraz koszty

produkcji podkoszulków
3
·r
W tabeli 5.4. zebrano dane o tygodniowych kosztach wytwarzania cukru za
dwu alternatywnych technik produkcji.
1. Oblicz koszty dla obu technik produkcji cukru.
2. na rysunku 5.4 lcrzywe kosztów produkcji

cukru dla obu technik wytwarzania.
3. Przy zastosowaniu której techniki koszty wyprodukowania jednej tony cukru

Teraz, na podstawie danych ustalonych w tabeli, na
rysunku 5.3 lcrzywe kosztów,
oraz kosztów wytwarzania podkoszulków przy
nych poziomach produkcji, a na podstawie analizy rysunku, wymien 4. cukier B, to
tymi rodzajami kosztów. przy jakim poziomie produkcji ono
a) skali produkcji?
b) skali produkcji?
c) skali produkcji?
r
'
!!
149
Tabela 5.4. Koszty produkcji cukru dwóm alternatywnym 4

technikom wytwarzania (w
danymi zawartymi w tabeli 5.5 o kosztów
Rozmiary I Technika A TechnikaB kowitych wytwarzania dobra X, oblicz koszty i koszty
produkcji I produkcji tego dobra.
(w tonach/tydz.)
I Koszt Koszt
koszt koszt I:.
1000 1000 Tabela 5.5. Koszty produkcji dobra X (w

2 1200 1600
produkcji Koszty
3 1500 1800 Koszty
(w szt.) koszty
4 2000 2000
5 3000 2200
o 45 4
1 110
6 4200 2400
2 150
7 5600 2800
3 174
8 8000 3200
4500 4 220
9 10800
IO 14000 6000 5 285
6 372
7 490
1100
1. Czy dane zawarte w tabeli kosztów krótkookresowych,
czy Najakiej podstawie to
1000
z,
o1;j
] 2. Zilustruj na rysunku 5.5 kosztów
oraz kosztów produkcji dobra X.
300
200
100 [--
O I 2 3 4 5 6 7 8 9 IO
produkcja (w tonach/tydz.)
Rysunek 5.4. Krzywe kosztów produkcji cukru

dla dwu alternatywnych technik wytwarzania (A oraz B)
II. Gdy koszty mniejsze od kosztów to

lf 120 wówczas:
;L l
110 ------ -r-
t j j \
------ -:--
. . . .l. . . .l......1. . ..l.......L. . .L. . .L O a) koszty

100
tt' 90
l \ j ; \ O b) koszty
80 O c) koszty minimum;
Z'
N 70 O d) brak jest jakiegokolwiek tymi rodzajami
kosztów.
c 60
50 III. Zrównanie kosztów z kosztami

40 gdy te pierwsze:
30 O a) maksimum,
20
O b) minimum,
IO
O c)
o l 2 3 4 5 6 7
O d)
produkcja (w szt.)
Rysunek 5.5. koszty oraz koszty 5

produkcji dobra X
1. Na rysunku 5.6 przedstawiono kosztów
3. Na podstawie analizy danych o kosztów produkcji dobra X

(d) produkcji dobra X dla które
test, znak ./ w odpowiednich kratkach. skali produkcji.
i ii_llQ
Kc
I. koszty od kosztów
to wówczas:
O a) koszty
O b) koszty
M,,,
1·-··!
O c) koszty minimum;
O d) nie ma tymi rodzajami kosztów. O IO 20 30 40 50 60
produkcja (w szt.)
Rysunek 5.6. Funkcja kosztów produkcji dobra X

f ..
w warunkach dyzekonomii skali produkcji
_I
I
A. Zakreskuj obszar koszt produkcji 20.jednostek _\
dobra X
B. Ile wynosi koszt produkcji tego dobra, gdy koszt . · 1
wynosi 30
2. Rysunek 5.7 obrazuje kosztów

w warunkach
(d)
wytwarzania dobra Y dla konkurencji ]
skali produkcji.
kluczowe ]
301---·-1------:------1------:------:-----T if
i 1------1------!------j-----+---+-----f-
0123456
Struktura rynku - model
tyczny dla danego typu rynku. W
kurencji na rynku
nabywców i sprzedawców, charakterys-
od stopnia
struktury rynkowe:
kon-
Rysunek 5.7. Funkcja

produkcja (w szt.)
kosztów produkcji dobra Y
od strony
oligopol, monopol absolutny
od strony popytu (nabywców):
konkuren-
l
w warunkach skali produkcji
oligopson, monopson. I
A. Ile wynosi koszt produkcji 3 jednostek dobra (

Cenodawca (cenotwórca) to producent lub konsument na tyle
obszar ten koszt. w rynku, jego decyzje danego produktu lub
popyt na niego na poziom ceny rynkowej produktu.
Cenobiorca to producent lub konsument tak (znikomy)
w rynku, jego decyzje co do danego produktu lub popytu na niego
nie w stanie na poziom ceny rynkowej produktu.
1--
Konkurencja. to model rynku, na którym wielu nabyw- J
ców i sprzedawców danego produktu, z których nie ma na
poziom jego ceny rynkowej (wszyscy do kategorii cenobiorców) -
cena ta na rynku jako wypadkowa swobodnego starcia
popytu z ·
. ]
·1
-i
154 Zbiór z mikroekonomii . w waru11kach konlcurencji doskonalej 155
Produkt homogeniczny (jednorodny, standardowy) - cecha produktu (typo- produktu zrównuje z kosztem wytworzenia.
wa dla rynku doskonale konkurencyjnego) w której Gdy rozmiary produkcji na poziomie odpowia-
wszyscy producenci w ramach danej wytwarzania do- punktowi optimum.ekonomicznego - mówi znajduje ono
na rynek produkt identyczny pod cech fizycznych i w stanie równowagi.
Krótkookresowa równowaga wolnokonkurencyjnego wy-
Utarg - przychód ze wtedy, gdy w krótkim okresie wytwarza
produktu. Stanowi go iloczyn ceny i sprzedanej o rozmiarach punktowi optimum ekonomicznego.
produktu. Utarg równy jest wydatkom konsumentów ponie- biorstwo ma zysku ekonomicznego, cena rynkowa
sionym na nabycie produktu. produktu w tym okresie zazwyczaj na poziomie od
Utarg - przychód na sprzedanego kosztu ponoszonego przez przy tej
Gdy rynku nie dyskryminacja cenowa, wówczas jest on równy produkcji.
cenie produktu. · równowaga wolnokonkurencyjnej - mówi o niej
Utarg - zmiana utargu sprze- wówczas, gdy w okresie cena rynkowa produktu na
produktu o Tylko w warunkach konkurencji do: poziomie z minimalnym poziomem kosztu
jest on równy cenie produktu. ponoszonego przez w danej wytwarza-
nia. W takiej sytuacji procesy i z a
Zysk - go przychodami ze pro- stwa jedynie zysk normalny.
duktu a wykazanymi w rachunkowych kosztami
ich uzyskania.
Zysk ekonomiczny (nadzwyczajny) ..:. stanowi go utargiem Pytania
kowitym a kosztami ekonomicznymi koszty oraz i problemy do
koszty alternatywne czynników wytwórczych wykorzystywanych w prowa-
dzonej gospodarczej).
Zysk normalny (zerowy zysk ekonomiczny) jest przez 1. Jaka jest zyskiem ekonomicznym a zyskiem
stwo wówczas, gdy przychody ze produktu jedynie
2. W jaki sposób ze na doskonale konkuren-
koszty ekonomiczne poniesione na ich uzyskanie. Równy on jest kosztom al- ·
cyjnym rynku?
tematywnym produkcji w gospodar-
3. Przedstaw graficznie oraz omów mechanizm wyznaczania ceny rynkowej
produktu w warunkach konkurencji
Cena to taki poziom ceny rynkowej produktu,
przy którym powinno w krótkim okresie proces 4. Dlaczego krzywa popytu rynkowego na woln,okonkuren-
produkcji, w zlikwidowane, co pozwoli mu cyjnej nie jest doskonale elastyczna cenowo, skoro popyt rynkowy jest
rozmiary generowanej straty, Jest to cena rynkowa produktu od popytów indywidualnych, a wolnokonkurencyjne
minimalnego poziomu kosztu zmiennego, zwanego punktem „odbiera" popytu na
5. dlaczego krzywa popytu na pojedynczego
Ekonomiczne optimum produkcji to optymalne z ekonomicznego punktu stwa w warunkach konkurencji jest jego
widzenia rozmiary produkcji w tj. takie, przy których utargu i
maksymalizuje zysk ekonomiczny (lub minimali-
6. Przedstaw zasady wyznaczania przez rozmiarów produkcji
zuje Zachodzi ono wówczas, gdy utarg ze
jego zysk (lub Jakie
__ I
156 Zbiór z mikroekonomii w warunkach konkurencji 157
-i
ekonomiczne pod przy wyznaczaniu ekonomiczne- m) utarg
go optimum produkcji? n) zysk normalny.
7.
rencyjnego w krótkim i w
stanem równowagi
okresie.
wolnokonku- 1. Dobro wytwarzane przez danego producenta jest nie do
wytwarzanych przez wszystkich producentów - _ __
od dóbr ]
8. Czym ekonomiczne optimum produkcji od technicznego optimum 2. Konsument (lub producent) na tyle w stósunku do rynku,
produkcji?
9. Czy problemy maksymalizacji zysku oraz minimalizacji kosztów równo-
jego decyzje konsumpcyjne (lub produkcyjne)
nabywanego (lub sprzedawanego) produktu - _ _
na ]
Zastanów czy metody ich identyczne. 3. utargiem a kosztami - _ __
10. Kiedy po- 4. Iloczyn ceny rynkowej oraz sprzedanego produktu - _ __
-·1
mimo ponoszenia strat? W jakim okresie taka sytuacja?
5. Konkurencja konkurencja monopolistyczna, oligopol oraz
11. W jakiej sytuacji wolnokonkurencyjne jest zmuszone do monopol - _ __
opuszczenia wytwarzania, w której funkcjonuje?
6. Zmiana utargu spowodowana danego ]
12. Dlaczego w warunkach konkurencji bariery i produktu o - __
z praktycznie nie
7. Oznacza takie rozmiary produkcji, przy których utarg
produktu zrównuje z kosztem
ze
jego wytworzenia - _ __ ]
i 8. Konsument (lub producent) na tyle w stosunku do rynku,
jego decyzje konsumpcji (lub produkcji) nie ·1
wu na nabywanego (lub sprzedawanego) produktu - _ _ _J
Wymienione kategorie ekonomiczne, oznaczone literami, . 9. utargu nad kosztami ekonomicznymi
odpowiednim oznaczonym cyframi: stwa - _ __
a) utarg 10. Jest kosztom alternatywnym czynników wytwórczych wyko-
rzystywanych w prowadzonej gospodarczej - _ __
J
b) zysk
c) struktury rynku od strony Il. Konkurencja konkurencja monopsonowa, oligopson oraz monop-
son- _J
d) cenodawca,
e) równowaga wolnokonkurencyjnej, 12. Struktura rynku przede wszystkim tym, wszyscy jego
I
h f) utarg uczestnicy do kategorii cenobiorców, producenci produkt
ii g) struktury rynku od strony popytu,
standardowy Ge<lnorodny) oraz i opuszczenia
danej wytwarzania - _ __
h) produkt homogeniczny,
if-cenobiorca,
j) punkt
13. Sytuacja, w której do wchodzenia na dany rynek nowych
cena rynkowa produktu na poziomie od- ]-
minimalnemu poziomowi kosztu co powoduje,
u k) zysk ekonomiczny, na nim jedynie zysk normalny
I
r (zerowy zysk ekonomiczny) - _ _
'
I) konkurencja
.J
optimum ekonomiczne wolnokonkurencyjnego,
l
-:J
fJ''.
rJ ·-1
I 158 Zbiór zadmi z mikroekonomii w warunkach konkurencji 159
14. W warunkach konkurencji równa on cenie produktu, podobJ p F 8. W krótkim okresie ekonomiczne optimum produkcji
nie jak i utarg - ___ ---- stwa wolnokonkurencyjnego przypada z dla takich rozmia-
rów produkcji, przy których zrównanie utargu
15. Wyznacza go minimalny poziom kosztów zmiennych ponoszo-'
cowego z kosztem w punkcie jego
nych przez - _ __
minimum.
p F 9. W warunkach równowagi wolnokonkuren-
cyjnej o rozmiarach od-
Prawda - punktowi optimum technicznego.
p F 10. Gdy zysk ekonomiczny, to na jego koszty
czy stwierdzenia prawdziwe, czy ekonomiczne koszty i zysk normalny.
(P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F. - gdy jest
p F 11. wolnokonkurencyjne utarg
kowity ze produktu maksymalizuje swój
prawdziwe.
zysk.
p F I. W warunkach konkurencji z uczestników ry p F 12. Tylko produkcja ustalona na poziomie zrównania utargu
(ani producenci, ani konsumenci) nie ma na poziom cen wego z kosztem maksymalizuje zysk ekonomiczny
rynkowej dobra (lub przedmiotem (lub minimalizuje
p F 2. Konkurencja to taka struktura rynku, w której ingeren· p F 13. utarg koszt to w celu
cja gospodarczej w mechanizm rynkowy jedy maksymalizacji zysku (lub minimalizacji straty)
nie na celu najbiedniejszych grup powinno poziom produkcji.
p F 3. do maksymalizacji zysku p F 14. W okresie decyzje produkcyjne podej-
rozmiary produkcji tak nie zrównanie si mowane na podstawie analizy oraz
utargu ze produktu, z kosz_ zmiennych kosztów produkcji.
tern jego wytworzenia. "
p F 15. Gdy wolnokonkurencyjne zaoferuje do sprzeda-
p F 4. zysk równy kosztom produkt po cenie od ceny rynkowej, to wówczas
alternatywnym czynników wytwórczych, w pro-..
rozmiary jego
to mówimy wówczas,
ono zysk normalny. p F 16. W warunkach konkurencji wzrost popytu rynkowego
wzrost ceny rynkowej produktu, ceteris paribus,
p F 5. O ile w krótkim okresie pomimo ponoszenia
prowadzi do wzrostu utargu wytwa-
strat
ten produkt. ·
o tyle w - ich notowanie wymusza likwidacji
firmy. p F 17. krzywa wolnokonkurencyjnej jest
z mniej elastyczna od krótkookresowej krzywej
p F 6. Zysk ekonomiczny jest zawsze od zysku nonnalnego.
w okresie procesy i z
p F 7. to cecha produktu w warunkach konkurencji do- p F 18. Krzywa utargu wolnokonkurencyj-
przez.
nego jest utargu a tym samym
wszystkicl;ljego producentów. -
popytu na jego
I >'..:
J.t,:I<
:
.,i:.•
!
P F 19. W warunkach konkurencji liczba 3. Konkurencja na rynku doskonale konkurencyjnym I

w krótkim okresie w danej wytwarzania jest
niezmienna. O a) tylko a
P F 20. Na rynku doskonale konkurencyjnym w okresie konkuren- O b) tylko .!

cja zmusza do poszukiwania skali pro-
dukcji. O c) tylko
O d) zarówno oraz
obydwoma grupami tych podmiotów rynkowych.
jak i l
Test wyboru
4. W warunkach konkurencji rywalizacja producentami
danego dobra ma charakter:
poprawne odpowiedzi, w odpowiednich kratkach znak O a) cenowy,
-1
1. Podstawowym warunkiem uznania danego rynku za doskonale konkurencyj- O b) niecenowy w dowolnym zakresie, \
ny jest na nim:
O c) niecenowy, ale tylko w zakresie produktu;
O a) ogromnej liczby podmiotów rynkowych zarówno po popytu,
jak i ' O d) z odpowiedzi nie jest I
O b) ogromnej liczby podmiotów rynkowych po stronie 5. Dla decyzje inwestycyjne wszystkie czyn-
niki wytwórcze
O c) ogromnej liczby podmiotów rynkowych tylko po stronie popytu, J
O a) zarówno w krótkim, jak i w okresie,
O d) takiej liczby podmiotów rynkowych, jaka jest do zawar·
cia transakcji
zrównanie popytu z
o rozmiarach przez O
O
b) zmienne zarówno w krótkim, jak i w
c) w krótkim, lecz zmienne w

okresie,
okresie,
I
2. Która z wymienionych cech nie dotyczy rynku doskonale konkurencyj-
nego?
O a) brak barier i z rynku,·
O d) zmienne w okresie.
6. Koszty ekonomiczne i zyski ekonomiczne

J
O b) ogromna liczba i O a) odpowiednio - od kosztów i mniejsze od I
O c) cena produktu wyznaczana przez producentów na podstawie analizy

zysków J
kosztów produkcji, O b) odpowiednio - mniejsze od kosztów i od
O d) wytwarzanie produktu homogenicznego przez wszystkich producen- ·

0 c) mniejsze od ich
-------------------
odpowiedników,
J-
tów w ramach danej produkcji.
O d) od ich odpowiedników.
,j
Zbiór z mikroekonomii w warunkach konkurencji doskonalej 163
162
11. wolnokonkurencyjne znajduje w stanie równowagi, gdy:

7. Decyzje produkcyjne
O a) ustalenia rozmiarów produkcji w krótkim okresie, O a) wytwarza o rozmiarach punktowi opti- -
zysk (lub mum technicznego,
O b) wyznaczenia optymalnej - z ekonomicznego punktu widzenia - O b) cena rynkowa produktu jest od. ponoszonego przez nie kosz-
produkcji w okresie, tu
O c) rozmiarów produkcji O c) nie ma ani ani niedoborów wytwarzanego produktu,

technicznego;
O d) poziom produkcji punktowi optimum ekonomicz-
O d) wszystkie kwestie w zakres decyzji produkcyjnego.
nych
12. Która z wymienionych sytuacji jest charakterystyczna dla stanu
8. W warunkach konkurencji do: okresowej równowagi wolnokonkurencyjnej?
O a) maksymalizacji utargu O a) wszystkie w tej zysk
O b) maksymalizacji utargu ekonomiczny,
O c) maksymalizacji zysku; O b) cena rynkowa produktu dostarczanego na rynek przez

stwa zrównuje z poziomem ponoszonego przez nie
O d) odpowiedzi zarówno b, jak i c.
kosztu
9. zysk (lub O c) cena rynkowa produktu jest od ponoszonego przez
z prowadzonej gospodarczej, gdy taki poziom produk- biorstwa kosztu jednostkowego,
cji, przy którym:
O a) koszt
O d) w porównaniu z krótkim okresem istnieje swoboda
i z tej
O b) utarg maksymalny,
13. Optimum ekonomiczne oznacza dla ustalenie takiego po-
O c) utarg zrówna z kosztem
ziomu produkcji, przy którym:
O d) koszt zrówna z kosztem
o a) maksymalizacja utargu
10. wolnokonkurencyjny podejmuje
cesu produkcji w krótkim okresie, gdy:
o wstrzymaniu pro-
o b) jest maksymalna utargiem
a kosztem
O a) przychody ze produktu nie kosztów
o c) koszt zrównuje z kosztem
o b) cena rynkowa produktu minimalnego poziomu o d) utargiem a kosztem jest

kosztu zmiennego, maksymalna.
O c) cena rynkowa produktu minimalnego poziomu
kosztu
O d) utarg jest od kosztu
14. Krzywa utargu wolnokonkurencyjnego jest · 17. Zysk stanowi

pozioma,
,O a) produktu a kosztem
O
O
a)
b) utarg
producent
ze
do kategorii cenobiorców,
produktu jest
O b) utargiem a kosztami ujawnionymi, I
O c) utargiem a kosztami ekonomicznymi,
O c) krzywa popytu na produkt jest doskonale elastycz- .
na cenowo; O d) utargiem a zyskiem ekonomicznym.
O d) wszystkie podane warianty odpowiedzi 18. Krzywa wolnokonkurencyjnego stanowi .,.•

krzywej: (
15. W warnnkach konkurencji staje w obliczu:
O a) popytu na jego produkt, ·
O a) krzywej popytu rynkowego na produkt wolnokon-
kurencyjnej oraz doskonale elastycznej krzywej popytu na swój O b) kosztu
produkt,
O c) kosztu
O b) krzywej popytu rynkowego na produkt wolnokon
O d) kosztu zmiennego.
kurencyjnej oraz
swojego produktu,
krzywej utargu ze sprze-
19. W warunkach konkurencji
I
O c) krzywej utargu ze swojego pro cenowej popytu na produkty
duktu oraz doskonale elastycznej krzywej popytu na produkt
wolnokonkurencyjnej,
O a) jest od 1, l
O d) krzywej popytu na swój produkt oraz doskonale elastycz-
O b) jest mniejsza od 1,
nej krzywej popytu rynkowego na produkt O c) równa 1,
cyjnej.
O d) zmierza do
16. w krótkim okresie cena rynkowa produktu wytwarzanego przez przed-
w ramach danej wolnokonkurencyjnej 20. Zysk normalny:
od ponoszonego przez nie kosztu
to w okresie
O a) to inaczej zerowy zysk ekonomiczny,
O a) produkcji tej O b) stanowi gospodarczej przed-
o b) spadnie cena rynkowa tego produktu,

O
o c) popytu na ten produkt
cl_iest kosztom altematywny_m
wykorzystywanych w gospodarczej;
_
}--
o d) zajdzie z o d) z wariantów odpowiedzi jest
f'
166 Zbiór z mikroekonomii w warunkach konkurencji doskonalej 167
!'
...sc
"
1 25"
.,,
''-'
zatrudniony w agencji doradztwem gospodarczym. „
- .:.ie:·- =
Q) ,;!:? Q) Q)
.:!! Q)
.Q)
.:!l
Przedstawiono ci do problemów sytuacji i::
en
o
Q
y .);i .);i -;;; .);i
ekonomicznej w warunkach konku- 2 2 "Ei 2 2 2 Ei 2 2 2
rencji Na podstawie informacji zawartych w tabeli 6.1, po- (.!)
szczególne przypadki i postaw dla z nich W celu o

1:l o o o g o o o o
wymieniono wszystkie ;:.: .;i ; oo_ o o
.,.,· o
...,,:-
o
,...;
o
...O
o.
=
diagnozy. Wybierz nich dla przypadku, <!) '° N'
w ostatniej kolumnie tabeli ona oznaczona.
f
P< >. >.
-5 g .,.,
c- g .,., o
o
Potencjalne diagnozy: ·2 j ...O o .,.,· N
...O .-:
Jl
•O
i: N
....
2
f
A jest w dobrej sytuacji ekonomicznej co najmniej "O)' >. .!:;>
1
f:l "i 1'i' g .,., o .,.,
zysk normalny) i w warunkach powinno pro- u
tj-" .,.,
"'!.
"'· .,.,·
N
"§ M
. · 6::: '-'
I 8
o
B powinno proces produkcji i -" >. o o o
<!) o
o .,.,
o o
o
na celu skali produkcji, kosz- ·e !. .,., tj- N
.tów produkcji, N
C powinno pomimo, "' o g o o o o

J:l o o .,.,
o o
ponoszenia strat, o o
N
o
N
o
°'
o
M
"' o
::.:
D powinno w warunkach rozmiary
produkcji, przez co poziom
zmniejszy poziom notowanej straty,
zysku ekonomicznego lub 1
.<:::
E ·f c
o O N
;:.:
o
o
o
"'
o
o
o
o
o
o
oo
o
o
o
"'
u
'-'
"'
E powinno produkcji, co mu
zysku ekonomicznego na poziomie, g o
g
o
o
o
o
o
o g
o o o o o
.§ o o
F powinno zlikwidowane,
"O
o
p_.
;:, c; -
'-'
"' N "' °' "'
,..;
G podane informacje
decyzji.
sprzeczne, co jakiejkolwiek v;,
o=
o;
.;:!..
12i o
o
o
o
o
o
o
g g
o 010
o
o
o
o
e tj
"O ..,
.Q
o N N v <'> N
""'z.
: i' g g o
o .,.,
o
,...; ..,,.·
1.11.
t .;;
N'
"'
"O „
s I =:: >!$'. §;:
""'
_\
w warunkach konkurencji doskonalej 169
J
168 Zbiór z mif...Toekonornii
2 .l5
i
b;:;
Tabela 6.2 przedstawia wybiórczo kilka informacji o
w krótkim okresie kosztów produkcji w pewnym wolnokon- ·
.
N
fi:
-1
•.. 1
kurencyjnym, przy jej poziomach. ...
1. cena rynkowa produktu wytwarzanego przez to
stwo wynosi 15,00 puste miejsca w tabeli wie-
.s:::
(.)
No"N
u
12
I I I I I I I I
A A/\/\/\/\/\/\/\/\
s... .... ...
na temat rodzajami utargów p.
.s::: .i::;::- o o
i kosztów. (.)
]
N o o
2 o- cO
na rysunku kosztu oraz ....
·N
2. .... N
...
•O
utargu a porównania tych kategorii ekono- ·

micznych, wyznacz poziom produkcji, przy którym
o)
maksymalny zysk ekonomiczny. ·u;
"' ....
J;;i
o
o
1500 ·······r·····1·······t······1·······:---·····1·······r·····1·······1········1·- - N :ii;: - o.
.... N
•O
J;;i ....
:;:: \
:.=1:.rr[1:r:.1:r
tj o
O <> N ....
"' "'
M
l
J
t;
Q
E
o -E
·1
:;:: ....
o o g
e-
N
z °'
ctl M 'O
J
t;1
]
i
::i ·u;
"O
„
.....
u "' I I I I I I I I I I
A/\/\/\/\/\/\/\/\ A
p.
... fl:'N
o J
.a !! :t
;::> Ci ._..
u
O IO 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Rysunek 6.1. Maksymalny zysk

w krótkim okresie
wolnokonkurencyjnego -"'O
-6e
I o o
o l
....
I
3. Teraz, na rysunku 6.2, przedstaw przy p.ozioi;nach · 3

produkcji, utargu i kosztu oraz kosztu
Niniejsze ma na ,celu utrwalenie zasad kalkulacji utargów i kosz-
i zmiennego. tów w warunkach konkurencji w krótkim okresie.
1. danymi na temat produkcji pewnego
i ponoszonych przez nie, przy poszczególnych· rozmiarach produkcji, kosz-
tów oraz ponadto, cena rynkowa produkowanego
dobra wynosi 4,00 puste kolumny w tabeli 6.3.
2. Na podstawie przeprowadzonych w tabeli 6.3 na pomz-
z, szym rysunku krzywe utargu kosztu
c kosztów oraz kosztów zmiennych.
&:] 25
_g
'§
:;" 10 ------- --- ---- --- -- ---. --. {. ----- -.f. --. --- --. -- -i--
9 . „„.j„„„„f„„. +„„ . f„„„.L„„.f„.„„j.„„.+.

8 -
o 'E' 7
:Il
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
prod11kcja (w szt./tydz.) >.
6
Rysunek 6.2. Optimum ekonomiczne
4. Na podstawie analizy
w krótkim okresie
wolnokonkurencyjnego
rysunków (6.1 oraz 6.2) odpowiedz na

o
·-"§>
-"'
"'
;:;
5
4
3
2 „„„+„„..L„„„i„„„+„„„t„„-+„„-+„„+.
=I
pytania: ..... ... -:-----··-:··
A Przy jakim poziomie produkcji stan równowagi ' ! l l i i

(punkt optimum ekonomicznego)? o 10 20 30 40 50 60 70 80
B. ustali rozmiary produkcji na poziomie odpowia- Rysunek 6.3. Utargi i koszty wolnokonkurencyjnego
punktowi jego optimum ekonomicznego, to w jakiej w krótkim okresie
ono zysk ekonomiczny?
3. Zaznacz na wykonanym rysunku: kreskami poziomymi utarg
C, Jaki jest wymagany minimalny poziom ceny rynkowej produktu warun- ty, kreskami pionowymi koszt a dowolnym kolorem,
proces produkcji tego przez zysk ekonomiczny.
,fr
__!
!! 4. Teraz, z danych zawartych w tabeli 6.3 i informacji uzyskanych

_!
... z rysunku, zestawienie.
"'
:!'.!i!:
--!
„ ....
gdy poziom produkcji
wynosi tygodniowo
___ I
I I
1::i
]
a) maksymalny utarg
:.:"'"
e ·.c: .......... .......... szt.
a 12
/\/\ b) minimalny koszt .......... .......... szt.
........ c) minimalny koszt
•O
l;! aN ii i' .......... .......... szt.
?!; ·g d) minimalny koszt zmienny .......... .......... szt.
N
o
<::
"".... e) minimalny koszt .......... .......... szt.
·;;::: f) maksymalny zysk ekonomiczny .......... .......... szt.
t:!.!11: " ' -
ll<:: "".... o
o ·- 5. Przyjmijmy, cena rynkowa produkowanego dobra z 4,00 do
o 2,50 w tabeli 6.4 utargów i kosztów
J
.'4 ·- In Q
.5 .g
8Cl. ... " biorstwa przy nowej cenie.
„ .... 6. Wyznacz na rysunku 6.4, za nowy punkt
?!;
tl
-5„ -... =
.c: :::-
N
::; a !, równowagi Narysuj kosztów
·- o oraz kosztów zmiennych.
J
N
·- o
]!
I: 11EElF+J
t:
Cl. i:::
CU N
?!; ·N
-o '8
'N;>..
0101010 ""
- - - - I '"'....,
o
"' ....
N o o
.'4 Cl. o o i!: 'V 0 M l.t""'l r-- ""
oo oN N
?!;
·O " .,
e.'l
„ - I I I I I I I I
„
"U'
/\/\/\/\/\Dl\/\_
]
<ii N
s Ji
;::>fi-
..;
].„. . nr=-
-.:i
„
= ... t---r--
O IO 20 30 40 50 60 70 80
li!o
.g li oto
....o o...., ;:::
Rysunek 6.4. Utargi i koszty wolnokonkurencyjnego
f:"'
w krótkim okresie
-- I
I
!!„ 7. Na jakim poziomie powinno rozmiary pro-

J=Z'N dukcji, aby Zaznacz na ry-
:>i ;t
sunku, dowolnym kolorem, ubszar straty.
]"'
o
li; I I I I I I I I 8. Kiedy
Oznacz
powinno
A na rysunku 6.4 punkt
·
firmy.
produkcyjnej?
.§ /\/\/\/\/\/\/\/\
-±'! ,.,
'8
_,. 2&1E=i
!.': .t:
o N
4
oo ,.,
"
.: s ... „.t:j z jest producentem jogur-
I .:
o_,.
a:: c
"',.,
].„ §;
tów na obszarze Polski
i od swej
olbrzymim powodzeniem
dzeniu rynkowych,
zyski.
funkcjonuje
o budowie nowych
jogurty
lat
po przeprowa-
produk-
.Ei .g „ cyjnych w Polski. ·
„8 "' "
p..
!.':.i::CJ
... ekonomicznym i masz czy
...
s bardziej
jogurty i w nie
jeden
badany rynek, czy trzy mniejsze
OJ' N
o z których zaopatruje w jogurty rynku.
p..
".i::
N CJ
-S r1i Oto informacje, którymi dysponujesz:
... ;>,
p...:
!.': -N a) wyniki rynkowych sprze-
'8 tygodniowo w Tarnowie 25 OOO litrów, w Rzeszowie 14 OOO litrów
N ;>, ...,.'i:?_
o ...
"' N
_,. p.. o o o o o o \O o "° oraz w 8 OOO litrów jogurtu;
V :2 !::! S': N
!.':
·O
b) trzy wytwórnie jogurtów, po jednej
„...oo w o produkcyjnej odpowiednio: 20 OOO,
„ il; I l I I I I I I
/\/\/\/\/\/\/\/\
1O OOO i 6 OOO litrów w tygodniu; przy tym
zmienny wyprodukowania 1 litra jogurtu wynosi 0,80 a koszty
koszt
„
'G' ;,
odpowiednio: 8 OOO 5 OOO i 3 OOO
.e-
... .,. ;t
c) jogurtów,
..; =:>3- w w od Tarno-
'.o„°
'ii „:::-
wa, Rzeszowa i o
tygodniowo; przy wyborze tego
produkcyjnej 40 OOO litrów
koszt zmienny
„
....
"N wynosi 1 a koszt - IO OOO .
badania rynkowe poprawne, wybierz bar-
li!"
=¤ o
-
o o
N
o
M
o
'"'d"
o
1.1""'1
o
\O
o
r-
o
oo
dziej korzystne dla
poziomie 2 za 1 litr. W tym celu
cena rynkowa jogurtu ustali
w tabeli 6.5
na
realizacji projektów inwestycyjnych.

_I
I
176 Zbiór zadai1 z mikroekonomii w wanmkach konkurencji doskonalej 177
Tabela 6.5. Kalkulacja alternatywnych projektów inwestycyjnych

sp. z o.o.
Rachunek zysku (straty) w ekonomicznym (w J
J
1. Utarg
Lokafu:acj.•
wytwórm
I Produkcja
(w I/tydz.)
Cena
Utarg Koszt Koszt
zmienny
Koszt
Zysk/strata 2. Koszty
(w (w zl)
jogurtu (w zl) (w zl) (w (w 3. Koszt alternatywny zainwestowanego finansowego
Wariant I: trzy wytwórnie jogurtu
Tamów
Rzeszów
4. Koszt alternatywny zainwestowanego
5. Koszt alternatywny pracy
6. k;)szty ekonomiczne (2+3+4+5)
rzeczowego
J
7. Zysk (strata) ekonomiczny (I-6)
L
Wariant II: jedna wytwórnia jogurtu 2. Na podstawie przeprowadzonej kalkulacji zysku (lub straty)
Krosno wego oraz ekonomicznego czy decyzja Jana Nowaka i jego syna
o prowadzeniu Uzasadnij
5
Jan Nowak wraz z synem prowadzi w lokalu
cym w ich domu. Utarg tego rodzinnego w ubie-
roku
w
120 OOO a koszty
w
- 50 OOO
minionego roku
finansowy
20 OOO
6
wzory sposoby obliczania wielu kategorii ekono-
J
-]
Rynkowa stopa procentowa na poziomie 20% rocznie. Obydwaj micznych. poszczególne symbole do ich zapisu
Nowakowie mieli pracy w jednym z dwóch odpowiednio: Q- rozmiary produkcji, P - produktu, Uc - utarg
w ich z tej uzyskaliby wówczas Kc - koszt K, - koszt K, - koszt zmienny, wpisz
razem wynagrodzenie: w jednym na poziomie 50 OOO w dru- obok ze wzorów odpowiedniej kategorii ekonomicznej,
J
gim w 45 OOO Gdyby natomiast lokal, w którym znaj- za jego
duje ich to otrzymaliby z tego 1O OOO
a) Kc-Ks
1. Na podstawie informacji zysku (lub
straty) i ekonomicznego Jana Nowaka oraz jego syna uzyskane- b) M<.,
go w
celu
roku
zamieszczone
prowadzonej gospodarczej. W tym
schematy rachunku zysku (straty)
c)
ó.Q
Uc-Kc
J
w oraz ekonomicznym.
l
'li Rachunek zysku (straty) w (w _J
1. Utarg e) Kc
J
Q
2. Koszty
f) K, K,
3. Zysk (strata) (1-2) -+-
Q Q
''"
- }
c'I
I·:
J
Na podstawie analizy rysunku zamieszczony test,

r ,;
l'I";.
g)
h)
Kc-Ks
Kc-Kz
Q znak ./ w odpowiednich kratkach.
1. znajdzie w stanie równowagi krótkookresowej wów-

Q czas, gdy rozmiary produkcji ustali na poziomie:
i) 6.Uc
6.Q
O a) 8 tys. szt. dziennie,
j) UC O b) 14 tys. szt. dziennie,

Q
O c) 18 tys. szt. dziennie,
k) Uc -Kc
Q O d) 22 tys. szt. dziennie.
1) K,+ K, 2. W stanie równowagi krótkookresowej

O a) utarg na poziomie 152 tys. koszt w wyso-
Kc-Kz 24 tys.
O b) utarg na poziomie 266 tys. koszt w wyso-

7 84 tys.
Rysunek 6.5 przedstawia przebieg krótkookresowych funkcji utargów i kosz- O c) utarg na poziomie 342 tys. koszt w wyso-
tów w pewnym w warunkach konkurencji 216 tys.
O d) utarg na poziomie 418 tys. koszt w wyso-
/IJ(c 286 tys. ·
C.Q
19 c.uc 3. rozmiary produkcji na poziomie punktowi
t.Q
optimum ekonomicznego zysk ekonomiczny
Kc w
Q
K, o a) 132 tys.
Q
.i o b) 202 tys.
" o c) 286 tys.
o 8 14 18 22
o d) 418 tys.
produkcja (w tys.
Rysunek 6.5. Krótkookresowe funkcje utargów i kosztów

wolnokonkurencyjnego
180 Zbiór z miA.-roekonomii
4. wstrzyma proces produkcji, cena rynkowa wytwa-

j
rzanego przez nie dobra spadnie
O
O
a) 3
b) 6
l
O
O
c) 12
d) 19
J
5. Gdyby cena rynkowa produktu z 19 do 12 a
rozmiary produkcji do nowego punktu optimum ekonomicz-
]
nego, to wówczas:
Absolutny monopolista
O a) utarg ze produktu,
i jego decyzje rynkowe J
O b) jednostkowy koszt wytwarzania produktu,
O c) jedynie zysk normalny,

kluczowe
]
O d) produkcji punktowi opti-
mum technicznego.
Monopol absolutny czysty, to forma rynku

]
- dany produkt wytwarzany jest przez jedno
i nie ma bliskich substytutów. Monopolista
produktu - jest do maksymalizacji zysku manipuluje
rozmiarami produkcji i „nagina" zachowania konsumentów do swoich inte-
resów.
Monopol naturalny jest monopolu absolutnego;
wówczas, gdy koszty wytwarzania danego produktu stale
wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji. W ten sposób monopol pro-
proces produkcji bardziej efektywnie (tj. produkty po
kosztach)
monopol ten
to wiele pojedynczych
w sferze publicznej (ener-
J
getyka, gaz, etc.).
Monopol
jest ograniczona do jednego
wówczas, gdy dobra lub
na skutek posiadania
}-
nego patentu, licencji, koncesji etc.
Monopson - forma rynku, tylko jednego
podmiotu, po stronie popytu.
182 Zbiór z mikroekonomii Absolutny monopolista i jego decyzje rynkowe 183
Monopol bilateralny- forma rynku, jednoczesnym Pytania

powaniem jednego podmiotu po stronie (monopol i jednego i problemy do
podmiotu po stronie popytu (monopol popytu).
Dyskryminacja cenowa - cen przez
;]".
j. styczne, nie uzasadnione w kosztach wytworzenia, na 1. Jaka jest a monopolem absolutnym?
r poszczególnych jednostek danego produktu w tym samym miej-
2. Czy monopolistyczne musi polity-
scu i czasie po cenach. trzy podstawowe rodzaje dys-
lub na celu na opanowa-
kryminacji cenowej stosowanej przez monopol:
ny przez nie rynek imiych
stopnia pierwszego
cen) na poszczególnych jednostek danego produktu 3. Jakie przyczyny monopolizacji rynku?
po cenach, przy czym ceny te ponadto dla poszczegól- 4. Co pozycji monopolisty w okresie?
nych nabywców,
5. Dlaczego w niektórych sytuacjach monopolizacja rynku jest prawnie ograni-
- stopnia drugiego, miejsce wówczas,
czona, natomiast w innych chroniona przez prawo?
gdy poszczególne transakcje danego produktu zawie-
rane po cenach, z transakcji 6. Na czym polega dyskryminacja cenowa stosowana przez monopol? Jakie
produktu, które, bez to, kto jest doko- formy
nywane po tej samej cenie, 7. Dlaczego krzywa utargu w warunkach monopolu jest
stopnia trzeciego w ca? Dlaczego utarg maleje szybciej utarg
i·P·· waniu cen danego produktu dla poszczególnych nabywców, jednak przy
zachowaniu zasady, ten sam nabywca tego 8. Co to jest punkt Cournota i w jaki sposób jest on wyznaczany?
produktu po tej samej cenie. 9. Porównaj zasady maksymalizacji zysku w wolnokonku-
Punkt Cournota jest to punkt na krzywej popytu na mono- rencyjnym i monopolistycznym w krótkim i okresie. Czy
polisty, rozmiarom produkcji, przy których zrów- nimi
nanie utargu ze danego produktu z kosztem 10. Dlaczego rozmiary produkcji w monopolistycznym
cowym jego wytworzenia. Wyznacza on produktu mniejsze, a wwarunkach konkurencji
zysk monopolistycznego lub jego -
tzw.
11. Czy monopolu efektywna ze punktu wi-
dzenia?
koszt monopolu - straty ekonomicznej z po-
siadaniem przez monopolistycznej, mu
na poziom ceny rynkowej produktu poprzez manipulowanie jego
go przez i
rozmiarów produkcji utraconych
w wyniku monopolizacji rynku a skumulowanym kosztem ich
Wymienione kategorie ekonomiczne, oznaczone literami,
wytworzenia.
a) monopol bilateralny,
b) utarg monopolu,
c) krzywa popytu na produkt monopolistycznego,
184 Zbiór z mikroekonomii Absolutny monopolista .i jego decyzje rynkowe 185
d) punkt Cournota, 9. W warunkach monopolu generowany jest z na po-

e) monopol naturalny, ziomie, lecz przy mniejszych rozmiarach produkcji w jakiejkolwiek innej
strukturze rynku - _ _ ·
f)
g)
h)
monopolowa,
utarg monopolu,
zysk monopolowy,
10. Wyznaczany jest przez rozmiary produkcji
mum ekonomicznego - _ _._
warunkowi opti- I
i) równowaga monopolu, 11. monopolistyczne tak skali pro- I
j) monopson, dukcji, koszty wytwarzania danego J
produktu nieustannie wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji
k) ekonomiczne bariery
1) monopol cl
12. Jest ona popytu rynkowego na ten produkt- _ __
cena monopolowa,
m) dyskryminacja cenowa, 13. Forma rynku tylko jednego nabywcy
n) monopol danego produktu, przy jednoczesnym braku zmonopolizowania takiego ryn-
ku od strony - __ I
-'
1. Struktura rynku, w której tylko jeden producent
produkt nie bliskiego substytutu - _ _ 14. W do konkurencji funkcja jego
ma przebieg nieliniowy do pewnego momentu, po
2. do podnoszenia ceny rynkowej wytWarzanego czym zaczyna ___.
produktu poprzez zmniejszanie produkcji - _ __
15. Sytuacja, w której monopolistyczne maksymalizuje zysk.
3..Stosowanie przez cen dla tego samego produktu z prowadzonej gospodarczej - _ __
w odniesieniu do
4. Mianem tym
grup odbiorców - _ __
na rynku, w której
l
jeden producent i jeden nabywca danego dobra lub - _ __ Prawda -
5. punkt na krzywej popytu na produkt
monopolistycznego, rozmiarom produkcji wyznaczonym
przez punkt optimum ekonomicznego - _ __ czy stwierdzenia prawdziwe, czy
(P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F - gdy jest
6. Maleje wraz ze wzrostem produkcji, krzywa popytu na produkt mono- uznasz stwierdzenie za przeredaguj je tak, aby
polu jest - __ prawdziwe.
7. je np.: nadzwyczaj zasoby finansowe do uruchomie- p F 1. Funkcja utargu w warunkach monopolu jest
nia produkcji, opanowanie dystrybucji przez jedno lub ca, monopolista,
kilka oraz niski poziom kosztów produktu, musi jego
który jest efektem skali produkcji - _ _
F 2. Monopolista nie takiej produktu,_p.rz}C_któ_-_ I__
w zal<reS1e wytwarzania i CIOstarczania rej popyt na jego produkt nieelastyczny cenowo. J
na rynek danego produktu posiadaniu np.: patentu, licencji lub praw
p F 3. skali produkcji przez
autorskich -
stwo tym w im mniejszym stopniu jest ono konkuren-
cyjne na rynku.
I
J
p F 4. czystym maksyn;ializuje p F 17. Bariery na rynek doskonale zmonopolizowany

zysk z prowadzonej gospodarczej wiel- charakter ekonomiczny.
produkcji, przy której cena produktu równa kosztowi
p F 18. Utarg w warunkach monopolu nie przyj-
jego wytworzenia. ·
ujemnych, monopolista ma swo-
p F 5. Celem monopolu jest przede wszystkim maksymalizacja bodnego manipulowania wytwarzanego produktu.
sprzedanej produktu, co maksymalizuje jego zyski.
p F 19. W warunkach monopolu cena produktu, przy danych roz-
p F 6. monopolowej jest przez miarach produkcji, wyznaczana jest przez punkt na krzy-
stanu równowagi (punktu optimum ekonomicznego). wej utargu tej produkcji.
p F 7. Funkcja utargu monopolistycznego p F 20. Zysk czystym wzrasta tak
zaczyna od momentu, gdy utarg kra11cowy przyjmuje war- jak rozmiarów produkcji sprzedanej
ujemne. przynosi utarg od kosztu
p F 8. monopolu wyznacza graficznie punkt ·
krzywej utargu z kosztów
witych. Test wyboru
p F 9. Z mamy do czynienia wówczas, gdy mo-
nopolista sprzedaje poszczególnym grupom nabywców pro-
dukty po cenach. poprawne odpowiedzi, w odpowiednich kratkach znak../.
p F 10. Z punktu widzenia liczby podmiotów na danym
1. Monopolista, do maksymalizacji zysku,
rynku monopol jest rynku
wytwarzanego produktu, gdy:
a
p F 11. Krzywa popytu na produkt danego monopolisty i krzywa popytu O a) koszty reklamy,
rynkowego na ten produkt to dwie krzywe. O b) utarg ze produktu od' kosztu
p F 12. Warunkiem prowadzenia przez monopol polityki jego produkcji,
cowania cen jest oddzielenia od siebie poszczególnych
segmentów rynku w celu danego O c) utarg ze produktu równy kosztowi
produktu. cowemu jego produkcji,
p F 13. monopolu naturalnego dostawy energii O d) koszty produkcji.
elektrycznej, gazu, czy telekomunikacyjne.
2. Przy danej krzywej popytu na produkt monopolu, ceny· tego pro-
p F 14. Cena produktu w warunkach absolutnego monopolu jest
duktu nad utargiem z jego
od utargu krai1cowego z jego
p F 15. Podobnie, jak na rynku doskonale konkurencyjnym, tak i·w przy- O a) wzrasta w wzrostu rozmiarów produkcji,
padku monopolu optimum techniczne
jest przez rozmiary produkcji, przy których
O b) zmniejsza w wzrostu produkcji,
koszt wytwarzania danego produktu jest O c) jest taka. sama przy poziomie produkcji,
p F 16. monopolista, podobnie jak wolnokonkuren- O d) maleje do punktu zrównania utargu z kosztem
cyjny, wytwarza produkt homogeniczny. cowym, a
_;
188 Zbiór zadwi z mikroekonomii Absolutny monopolista i jego decyzje rynkowe 189
3. Aby dany rynek za w zmonopolizowany,. w teorii 6. Barier na rynek w zmonopolizowany nie

·l
ekonomii przyjmuje jego opanowania przez jedno
biorstwo nie powinien O a) zyski monopolowe,.
o a) 51%, O b) koszty reklamy produktu,
o b) 60%, O c) patenty wytwarzania danego produktu,
o c) 95%, O d) skali produkcji.
o d) 100%. 7. nieustannego czerpania skali produkcji sprzyja utwo-
4. W sytuacji, gdy absolutnym

rzeniu
O a) monopolu bilateralnego,
'j
stan równowagi, cena produktu dostarczanego przez nie na rynek:
o
O
O
a) jest
b) jest
od kosztu
od kosztu
jego wytworzenia,
jego wytworzenia,
O
b) monopolu naturalnego,
c) monopolu J
O
O
O
c) jest równa kosztowi
d) nie da
jego wytworzenia;
odpowiedzi bez dodatkowych informacji. 8.
d) z
koszty monopolu
wymienionych rodzajów monopolu.
z faktu, monopolista:
·i
O a) ustala ceny i dostarcza na rynek mniejsze produktu
5. Która z jest prawdziwa w sytuacji wzrostu rozmiarów ·· to miejsce na rynku doskonale konkurencyjnym,
produkcji sprzedanej monopolisty?
O b) ceny produktu dla poszczególnych grup odbiorców,
O a) gdy cenowej popytu
jest od 1, a utarg jest dodatni, to utarg O c) do maksymalizacji zysku;
J
O d) wszystkie odpowiedzi
O b) gdy cenowej popytu
jest mniejsza od 1, a utarg jest dodatni, to utarg 9. Monopolista ceny produktu dla poszczególnych segmentów
rynku musi: I
O c) gdy cenowej popytu O a) produktu dla segmentu
rynku,
jest od 1, a utarg jest ujemny, to utarg
maleje, O b) produktu, jakiej powinien od poszczególnych
t-
grup odbiorców,
O d) gdy cenowej popytu
jest mriiejsza od 1, a utarg Irniilcowy Jest UJemny, to utarg El c) produktu, i po jakiej cenie; 1
poszczególnym odbiorcom w danym segmencie rynku,
O d) jak produktu dla grupy odbior-
ców o dochodach i dla tej grupy
produktu.
,J
Zbiór z mikroekonomii Absolutny monopolista i jego decyzje rynkowe 191
190
10. absolutnym 13. komunalne jako jedyne dostarcza

miasta wody. ono z pozycji:
O a) musi z innymi podmiotami rynko-
wymi, ale tylko w sytuacji, gdy na rynku monopol bilate- O a) cenotwórcy,
ralny, O b) cenobiorcy,
O b) musi z w tej O c) dostarczyciela dóbr wolnych,
samej co ono wytwarzania,
O d) producenta dóbr publicznych.
O c)jest zmuszone z monopolistycznymi
spoza wytwarzania, w której funkcjonuje, 14. Rolnicy nie z góry ceny jej Jest
O d) nie konkuruje z podmiotem rynkowym. to sytuacja
O a) monopsonowi,
11. Reklama prowadzona przez monopol ma na celu:
O b) monopolowi naturalnemu,
O a) uzasadnienie ceny produktu,
O c) cenodawcom,
O b) popytu na produkt i przez to uzyskanie
jego ceny, O d) cenobiorcom.
O c) wykazanie, ten sam produkt wytwarzany przez inne 15. Polskie Koleje cenowe na bilety dla poszcze-
stwa jest gorszy gólnych grup (np. studentów, nauczycieli) oraz w
O d) udowodnienie potencjalnym konkurentom, nie okresach (np. ferie zimowe, wakacje). Jest to
na rynek. O a) cen (dyskryminacji cenowej stopnia
pierwszego),
12. Monopolista podejmuje decyzje:
O b) dyskryminacji cenowej stopnia drugiego,
O a) tylko o produkcji, produktu ustala rynek,
O b) tylko o poziomie ceny rynkowej produktu, rozmiary sprzedanej
O c) dyskryminacji cenowej stopnia trzeciego;
produkcji od popytu O d) nie da odpowiedzi bez dodatkowych informacji.
O c) zarówno o rozmiarach produkcji, jak i cenie produktu, 16. Krzywa absolutnym
O d) o ustaleniu ceny rynkowej produktu na takim poziomie, aby nie O a) nie istnieje,
do na opanowany przez niego rynek potencjalnych
konkurentów. O b) jest z wolnokonkurencyj-
nego,
O c) wyznaczana jest przez kosztów
O d) ma identyczny przebieg jak krzyw_a utargu
l
Zbiór z mikroekonomii Absolutny monopolista i jego decyzje rynkowe 193
192
]
t 17. Które z wymienionych w najmniejszym stopniu odpo-
wiada kryteriom je za
'11
r O a) Poczta Polska SA,

1
Tabela 7.1 zawiera informacje na temat warunków produkcji
]
O b) Energetyczny w Krakowie SA, i pewnego
'II''
:\
O c) Miejskie i Kanalizacji SA w Krakowie,
1. Na podstawie tych informacji puste kolumny w tabeli, ]
O d) Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne SA w Warszawie. dla poziomu produkcji utargu i
lb. kosztu i oraz zysku, straty z pro-
18. Monopolista powinien gdy: wadzonej gospodarczej tego l
_J
O
. O
a) cena produktu jest od kosztu jego wytworzenia,
Tabela 7.1. Produkcja, utargi i koszty w monopolistycznym
b) cena produktu jest mniejsza koszt jego wytworzenia, (w l
J
-Ii O c) utarg ze
cowego jego wytworzenia,
produktu jest od kosztu
Produkcja Cena
Utarg Utarg Koszt Koszt Koszt
Zysk/strata
s-
>- s-
(w tys. szt.) (w (w
I O d) utarg ze produktu jest koszt
(w tys. (w (w tys. (w
f
wy jego wytworzenia. i o 20 16 .-1
1
>- s=
I 18 19
!I l
19. monopolu ma swoje w:
2 16 24
O a) alokacji zasobów,
3 14 30
>=
O b) ustaleniu zbyt wysokiej ceny produktu i zbyt niskiego
" . poziomu produkcji, w porównaniu z tym, co
w warunkach konkurencji
· 4
5
12
IO
40
54
]
l
O c) sile monopolistycznej; 6 8 70
--1
O d) z podanych wariantów odpowiedzi jest 7 6 90
>=
__ )
8 4 120
20. Która z wymienionych zachodzi zarówno w warunkach
t konkurencji i czystego monopolu?
9 2 160
-1
l''
r
O a) funkcja popytu na produkt wytwarzany przez dane
jest z popytu rynkowego na ten produkt, 2. Wyznacz na rysunku 7 .1, porównania kosztów i utargów
• O b) w okresie zanika zysku ekonomiczne- poziom
1
l
go przez nego maksymalny. tego zysku. -'
O c) wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji sprzedanej, maleje utarg
0
O d) wzrost kosztów wytwarzania do spadku
i wzrostu ceny produktu. ·
1
'1}
f
.
4. Na podstawie analizy rysunku odpowiedz na pytania:
f A. Najakim poziomie powinno

aby zysk ze wytworzonych produktów?
c
]„ B. Ile wynosi utarg oraz koszt punktowi równo-
wagi tego W jaki sposób te
"
E z rysunku?
bil
:;;
:;
0123456789 C. W jakiej rozpatrywane

produkcja sprzedana (w tys.
zysk monopolowy, rozmiary produkcji na poziomie odpowia-
warunkowi równowagi? Zakreskuj na rysunku 7.2 obszar
Rysunek 7.1. Maksymalny zysk monopolowy ganego przez nie zysku monopolowego.
3. Teraz, porównania i
i.:i
,\'
m.:: nych, wyznacz na rysunku punkt optimum technicznego i ekono-,
tnicznego tego 2
rysunek przedstawia pewnego
absolutnym
oN
c Q
tlo N
14
""'"[o c
tl
„ o
-"' IO
:; 9
·;;;,
t;;
,.,-1 :;
O I 2 3 4 5 6 7 8 9
produkcja sprzedana (w tys.
produkcja sprzedana (w tys. szt.)
Rysunek 7.2. Optimum techniczne i ekonomiczne
Rysunek 7.3. Sytuacja rynkowa
196 Zbiór z mikroekonomii Absolutny monopolista i jego decyzje 1ynkowe 197
1. jakich krzywych wyznacza graficznie, w przypadku Tabela 7.2. ceny rynkowej oraz kosztów wytwarzania cementu
l
biorstwa w warunkach absolutnego monopolu: przy poziomach produkcji (w
a) jego punkt równowagi (optimum ekonomiczne)?
produkcji cementu (w tonach/tydz.)
Wyszczególnienie
o 1 ooo 2 ooo 3 ooo 4 ooo 5 ooo
b) optimum techniczne? Cena 1 tony 200 180 160 140 120 100
Koszty produkcji
2. z rysunku 7.3, technicznym a ekono- o 60 ooo 70 ooo 75 ooo 80 ooo I 1 1o ooo

micznym optimum produkcji w warunkach monopolu. W tym celu Odsetki od kredytów 2 500 2 500 2 500 2 500 I 2 500
2 500
oznacz na tym rysunku: A - punkt techniczne optimum
produkcji analizowanego a B - punkt Surowce o 70 ooo 80 ooo 90 ooo 95 ooo I uo ooo
jego optimum ekonomiczne. W jakiej relacji siebie Czynsz za
biurowych
I 5 ooo I 5 ooo I 5 ooo I 5 ooo I 5 ooo I 5 ooo
w rozpatrywanym przypadku te dwie ekonomiczne?
za leasing maszyn
i produkcyjnych
7 ooo 7 ooo 7 ooo 7 ooo 7 ooo 7 ooo
Energia elektryczna o 30 500 35 500 40 500 50 500 65 500
3. danymi z rysunku 7.3 zdania.

1. dane zawarte w tabeli 7.2 w tabeli
. A. Optymalny poziom produkcji monopolu wy- rachunek ekonomiczny wytwarzania cementu dla poszczegól-
nosi ............. tys. szt. nych rozmiarów produkcji.
B. Utarg w punkcie optimum ekonomicznego wynosi .............
C. Koszt optimum ekonomicznemu Tabela 7.3. Rachunek ekonomiczny wytwarzania cementu
stwa wynosi ............. dla poszczególnych poziomów produkcji (w
D. W stanie równowagi monopol zysk ekonomiczny w
produkcji cementu (w tonach/tydz.)
............. Wyszczególnienie
E. optimum techniczne przy rozmiarach produkcji o I OOO 2 ooo 3 ooo 4 ooo 5 ooo
............. tys. szt. Koszt
Koszt zmienny
4. Zakreskuj na analizowanym rysunku obszar zysk monopolowy.
Koszt
Koszt
W tabeli 7.2 przedstawiono dane o

kosztów wytwarzania cementu przy
ceny rynkowej oraz
poziomach produkcji, dostarczane-
_Przeciytl"ly koszt .?!!lienny___
koszt r-
Utarg
go przez
Utarg
Zysk/strata
__J
'
198 Zbiór z mikroekonomii Absolutny monopolista decyzje 1ynkowe 199
2. Na podstawie danych zawartych w tabeli wyznacz na rysunku 7.4 4

punkt optimum ekonomicznego analizowanego a Na podstawie analizy przedstawionych rysunków,
czy mu rozmiary produkcji z wielko- sytuacje modelowe na rynku, Ódpowiedz na zamieszczone pod nimi pytania,
produkcji, przy której wyniki przeprowadzonych w tabeli oznaczono odpowiedni rysunek.
to maksymalizuje zysk z prowadzonej dzia-
gospodarczej.
K,
Q
180
o
E
o
170 -"' l:>Q
"'
.§
160 "5
150
140
130 \;,u, l:>Q
" .
Q
produkcja sprzedana
120 produkcja sprzedana
1..:..:...-J z.. 110
100
„ © ®
Q
·c
J;j
90
'§i 80
J;l 70 c
j j
60 "'
::i
50 ·r ·r
40 Q
30 o-%.
20
IO
\;,uc !:>Q
"
l l l l l j ! l i l produkcja sprzedana produkcja sprzedana
o !OOO 2000 3000 4000 5000

Rysunek 7.5. w sytuacjach rynkowych
produkcja sprzedana
(w tonach/tydz.)
1. Który z rysunków o tym,
Rysunek 7.4. Optimum ekonomiczne monopolu rozmiary produkcji notuje skali produkcji?
A B c D
2. W którym przypadku realizuje
jedynie zysk normalny zerowy zysk ekonomiczny) z prowadzo-
nej gospodarczej?
A B c D
- )
200 Zbiór z mikroekonomii Absolutny monopolista i jego decyzje 1ynkowe 201
3. Z którego rysunku wynika nie dyspo1;mje :::c::

Qi
„
A B c D i:s
4. W której sytuacji straty przy >.
pozioinie produkcji? .N. . =-N O> g o g o g
c
o
..,,,· ..... "' .....
A
5. Który rysunek przedstawia
B
w której
D
wraz ze
_,. "' "'
rozmiarów produkcji w obszarze s o i:' >.
..s
zjawiska skali produkcji? o
"!.
g "'a o
"!.
o
.,,.
o -'.1
... „ oO ·a ·a ""
A B c D
"Q;
""O li.o c..> "§ "§
[
Jakiemu rodzajowi monopolu ta sytuacja rynkowa? . .,. o g o o o
f;i
N
e; N g o g g
"§
u 't; .... o.... "'o "' ""
g
5
;.,:: _,.
010
o
o
oo
o
o
..,,,
Zapoznaj z informacjami zawartymi w tabeli 7.4 na temat rozmiarów ]-
produkcji pewnego monopolistycznego i im: "'
cenie produktu oraz kosztach i utargach. Na podstawie tych informacji postaw ....
sytuacji ekonomicznej W celu f!l Z" g_ o o o o
podano wszystkie diagnozy. Dopasuj je . . . ·=
o]-
"' c..> N
oo
o.
""
.....
o
"'
"'"
o.....
do poszczególnych przypadków, w tabeli 7.4 litery, któryini diagnozy te

oznaczone. u
o o o
a: N
O.LI·- -
J.. g o
o
diagnozy: .5 o ..,,,
„
c..> ""
A optymalne rozmiary produkcji i powinno konty- -g"'
p...
..,;. g g o o g o
r-.: o o g o
o o g
B powinno rozmiary produkcji i -6„ „ .... ....
produktu, Ol
.c
o;
o;
"' "' "' oo
I
C powinno rozmiary produkcji i
D
produktu,
powinno r-
E informacje sprzeczne i przez to nie na ich podstawie _,....
decyzji. "Cl
-1::::1Sli:::l>l>I§:
li.o
Rynek pracy i
kluczowe
to cena pracy, wynagrodzenie za

nominalna - kwota otrzymywana jako wynagro-
dzenie za
realna to nominalna podzielona przez poziom cen dóbr
i nabywanych w danej gospodarce. Jej poziom wyznacza dóbr
i za
minimalna - poziom
w gospodarce; jej zadaniem jest zagwarantowanie podstawowego poziomu
konsumpcji pracownika i jego rodziny.
Popyt na jest o charakterze odwrotnym,
zapotrzebowania na przez przed-
w czasie, a poziomem (ceteris paribr,ts). Popyt
na (jak i na inny czynnik wytwórczy) ma charakter pochodny,
wynika z popytu na wytwarzane przy tego produkcji
dobra i
pracy jest to relacja pracy wy-
przez godzin pracy), gotowi ludzie w okre-
czasie, a poziomem (ceteris paribus).
Monopson na rynku pracy to sytuacja, kiedy po stronie popytu na
puje jeden pracodawca lub porozumienie pracodawców (np. kartel).
204 Zbiór z mikroekonomii Rynek pracy i
205
Monopol na rynku pracy po stronie pracy; mamy z nim do Pytania

czynienia wówczas, na danym rynku wszyscy pracownicy i problemy do
wspólnie poprzez jeden zawodowy).
Monopol bilateralny na rynku pracy oznacza gdy po stronie
rynek pracy jest zmonopolizowany (np. jeden zawodowy), po 1. Co to jest nominalna, realna i minimalna?
stronie popytu mamy do czynienia z monopsonem, czyli 2. Jakie czynniki popyt na a jakie pracy?
w pozycji lub dominacji na tym
rynku. 3. Omów efekt substytucyjny i dochodowy w aspekcie czasu wolnego pracow-
nika w przypadku wzrostu i spadku poziomu stawki
Równowaga na rynku pracy to stan, w którym rozmiary popytu na i po-
pracy sobie równe. 4. Co to znaczy, popyt na czynniki wytwórcze jest popytem pochodnym?
Bezrobocie dobrowolne - mianem tym na rynku pracy, 5. Przedstaw graficznie oraz omów na doskonale konkurencyjnym
w której ludzie i celowo nie pracy, np. z uwagi na rynku pracy.
zbyt niski poziom czy posiadanymi kwali- 6. Jaki jest warunek zatrudnienia dodatkowych pracowników przez
fikacjami a rodzajem oferowanej pracy. biorstwo do maksymalizacji zysku w warunkach konkurencji dosko-
Bezrobocie przymusowe - sytuacja, w której ludzie gotowi za i monopsonu?
na rynku ale nie zatrudniecia. 7. W jaki sposób i zatrudnienia w przypadku mo-
koszt czynnika wytwórczego to koszt zatrudnienia jego dodatkowej nopolu bilateralnego?
jednostki; tego kosztu zmiana poziomu kosztów 8. Jakie ekonomiczne skutki istnienia zawodowych na rynku pracy?
tYch ponoszonych przez
czynnika wytwórczego o (ceteris paribus). 9. Omów znane ci systemy nimi.
produkt czynnika wytwórczego to zmiana produktu 10. Jakie obiektywne przyczyny pracowników zatrudnio-
jaka - przy danych produkcji - nych w zawodach?
w wyniku w procesie produkcji dodatkowej jednostki tego 11. przyczyny utajonej dyskryminacji kobiet.
czynnika.
12. Jakie poziomów realnych poszczególnymi
produktu czynnika wytwórczego oblicza krajami?
w jednostkach fizycznych produkt czynnika wytwór-
czego przez tego produktu.
przychód z czynnika wytwórczego zmiana przychodu (utar- i
gu) jaka w ze
'
:1, produktu danego czynnika wytwórczego. W warunkach konku-
fi rencji jest on z produktu tego Wymienione kategorie ekonomiczne, oznaczone literami,
cYfrarru:
stwa ze wytworzonego produktu jest równy utargowi
a)
czyli cenie tego produktu.
f, b) rynek pracy,
c) zasobowe korzystanie z czynników wytwórczych,
d) monopson na rynku pracy,
- J
206 Zbiór z mikroekonomii Rynek pracy i place 207
e) popytu na 12. w od produkcji wytwarzanej przez przed-

f) produktu pracy, oraz pod zmian cen wytwarzanych przez nie produk-
tów -
g) strumieniowe korzystanie z czynników wytwórczych,
h) nominalna, 13. Jego ziemi i magazynów przez rolniczy
produkcyjny - _ _
i) pochodny popyt na
j) realna, 14. Jest w jednostkach _ __
k) indywidualna pracy, 15. Cena pracy- _ _
1) akordowy system
produkt pracy,
m) Prawda -
n) czasowy system
1. Produkcyjne czynników wytwórczych zakupionych przez przed- czy stwierdzenia prawdziwe, czy
- __ (P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F - gdy jest
uznasz stwierdzenie za przeredaguj j.e tak, aby
2. doskonale konkurencyjny, ale i monopsonowy - - - . -
prawdziwe.
3. Jej rozmiary od preferencji
w podziale - przy stawce - czasu do jego
p F 1. Krzywa popytu na czynniki wytwórcze wypro-
dyspozycji na czas pracy i czas wolny- _ __ wadzana jest z krzywej popytu na produkty wytwarzane za porno-
tych czynników.
4. pod zmian ceny pracy - _ __
p F 2. Wzrost kosztów pracy zarówno na decyzje pro-
5. System na ustalaniu jej w np. od dukcyjne jak i rozmiary podejmowanych
wytworzonych produktów lub wykonanych produkcyjnych - dów inwestycyjnych.
p F 3. rynek pracy jest doskonale konkurencyjny, to
6. Jego m.in. od: i pracy, stwo ustala taki poziom zatrudnienia, przy którym pro-
czy pracownika - _ __ dukt pracy jest równy
7. koszyk dóbr i konsumpcyjnych, jaki za okre- p F 4. Monopson ma zarówno na zatrudnienia, jak i wy-
- _ __
8. Stanowi iloczyn w jednostkach fizycznych pro- p F 5. Wzrost nominalnej zawsze za wzrost
duktu pracy i ceny wytwarzanego produktu - _ __ realnej.
9. które jest jedynym oferentem miejsc pracy Gedynym pra- p F 6. produktu pracy w wzro-
- __ stu zatrudnienia. ·
10. System oparty np. na: godzinowej, dniówkowej, tygodniowej lub p F 7. Popyt na przez tym bar-
- _ __ dziej elastyczny, im mniej elastyczny popyt na produkty
11. Zmiana produkcji spowodowana zatrudnieniem dodatkowego przez nie wytwarzane.
pracownika - _ __ p F 8. nominalna jest zawsze od realnej.
p F 9. Wraz ze wzrostem stawki efekt substytucyjny Test wyboru

szy od efektu dochodowego tylko przy niskim poziomie tzn.
takim, przy którym dla pracownika czas pracy charakteryzuje
poziomem czas wolny. poprawne odpowiedzi, w odpowiednich kratkach znak../.
p F 10. Krzywa popytu na przez wytwarzania
stanowi krzywych produktu pra- 1. przyczyna, dla której ludzie to:
cy poszczególnych w jej ramach. O a) etyczne,
p F 11. Automatyzacja procesu produkcji jest wskazana dla
stwa, w którym stosowana technika wytwarzania O b) zaspokojenia potrzeb,
daje koszty w przypadku wykorzy- O c) nadmiar wolnego czasu;
stania techniki
p F 12. Gdy na rynku pracy panuje konkurencja z za-
O d) z przedstawionych wariantów odpowiedzi nie jest pra-
trudnionych uzyskuje jego
produktu
2. czynnikiem o podziale czasu na czas pracy
p F 13. Prawo przychodów implikuje, zatrudnienie mniej- i czas wolny jest:
szej liczby pracowników
utargu ze wytworzonych pro- O a) dochodu nominalnego pracownika,
duktów. O b) dóbr i uzyskiwanej
P F · 14. Spadek popytu na produkty prowadzi do spadku
ich cen, co - przy innych czynnikach nie zmienionych - powoduje
O c) satysfakcja czerpana z pracy;
zmniejszenie produktu pracy i w efekcie O d) wszystkie wymienione czynniki równy na
ogranicza popyt na
p F 15. Monopson popyt na
stawki 3. Spadek statusu zawodu:
p F 16. W wzrostu czas wolny staje dla pracownika coraz O a) nie przesuwa temu zawodowi krzywej pracy,
bardziej preferencje pracobiorców nie na jej
p F i
17. Na rynku pracy poddanym zawodowych
tendencja do zmniejszania pracy oraz O b) przesuwa jedynie popytu na w tym zawodzie,
wzrostu stawek
p F
O c) spadek stawki pracowników z tej grupy
18. Pracodawca ustala zatrudnienie zawodowej;
na poziomie minimalnyni, rozmiary produkcji na poziomie
maksymalnym. O d) wszystkie warianty odpowiedzi
p F 19. w formie oraz
w formie ekwiwalentu rzeczowego.
p F 20. Monopsoniczny rynek pracy to taki rynek, na którym
tylko kilku producentów popyt na
210 Zbiór z mikroekonomii . Rynek pracy i 211
4. Który z wskazuje na to, 7. jest:

czasu pracy jest od czasu wolnego? O a) roboczej,
O a) w latach 1994-1997 wiele osób po studiach nie zna- O b) pracy,
pracy,
O c) wynagrodzeniem za tylko od przepracowa-
O b) w latach Polaków do Stanów nego czasu,
Zjednoczonych Ameryki w poszukiwaniu pracy,
O d) wynagrodzeniem za jedynie od rozmiarów produkcji.
O c) liczba godzin pracy jednego zatrudnionego Polaka
w 1996 roku mniejsza w 1997 roku, 8. W wzrostu pracownicy swój czas wolny jak:
O d) podczas recesji gospodarczej niektóre zawodowe O a) dobro Giffena,
na aby tylko osób
O b) dobro
5. a indywidualnej pracy maleje, to:
O c) dobro normalne;
O a) efekt dochodowy jest od efektu substytucyjnego, O d) z wymienionych rodzajów dóbr.
O b) efekt substytucyjny jest od efektu dochodowego,
9. Rozmiary popytu na wyznacza graficznie punkt prze-
O c) oba efekty wzajemnie,
O d) zarówno efekt dochodowy, jak i substytucyjny dodatnie. O a) krzywej produktu pracy :z; kosztu
pracy,
6. W celu obliczenia produktu pracy musimy
O b) krzywej produktu pracy z utargu
O a) produkt pracy w jednostkach fizycznych i wytwo- cowego ze produktów wytwarzariych za
rzonego niej produktu, jej
O b) produkt pracy w jednostkach fizycznych i O c) krzywej produktu pracy z przy-

stawki chodu z pracy,
O c) rozmiary produkcji wytworzonej przez i O d) krzywej przychodu z pracy z

produkt pracy w jednostkach fizycznych, tym roz- towanie stawki przy rozmiarach zatrudnienia.
miarom produkcji,
10. W której podanych struktur rynku pracy
O d) produkt pracy i przychód z pracy. ma na stawek
O a) monopol,
O b) oligopol,
O c) monopson,
O d) w strukturze rynku.
212 Zbiór z mikroekonomii Rynek pracy i 213
11. Poziom realnej jest od: 15. Który z czynników wytwórczych tylko
strumieniowo?
O a) pracy i rodzaju wykonywanej pracy,
O a)
O b) liczby przepracowanych godzin,
O b)
O c) nominalnej oraz poziomu cen
dóbr i w gospodarce, O c)
O d) nominalnej. O d) wszystkie wymienione.
12. Wzrost stopy inflacji, przy nie zmienionym poziomie nominalnej, 16. popytu na od:
. ·1
powoduje:
O a) ceny pracy,
O a) poziomu realnej,
O b) rozmiarów prowadzonej produkcyjnej,
O b) gospodarstw domowych,
O c) rodzaju stosowanej techniki wytwarzania,
O c) ograniczenie konsumowanego koszyka dóbr i
O d) i struktury produkcji.
O d) wszystkie wymienione zjawiska.
17. Które z wymienionych czynników na
13. W krótkim okresie pochodny popyt na ulec poziomów w gospodarce?
zmianie, gdy:
O a) segmentacja rynku pracy,
O a) lub zmniejszy produkcji,
O b) wykonywanej pracy,
O b) zmieni stawki
O c) indywidualne pracownika;
O c) zmieni rodzaj stosowanej techniki wytwarzania;
O d) wszystkie czynniki.
O d) z czynników jego
18. przychód z pracy to
14. W jaki sposób w procesie produkcji na wolnokonkurencyjnym rynku pracy powinno:
o a) zatrudnienie,
O a) na
o b) zatrudnienie,
O b) z jej
o c)
O c) w leasing;
o d)
O d) w przedstawiony sposób.
I
J
19. monopsonowa na rynku pracy polega na do !!

.c" :::- N
:Ja;;::
O a) tylko poziomu
O b) tylko zatrudnienia, „<.> :::-N
O c) zarówno poziomu jak i zatrudnienia;

"'
·;;; .!! ;;::
.:.::
o
O d) nie da odpowiedzi bez dodatkowych informacji. .§
20. produktu pracy z przychodem

-o
J;l
o
(.J
.c
y
u -
in N
E_N-
I I I I I I I I
z pracy w warunkach konkurencji wynika z: .. /\/\/\/\/\/\/\/\
"'== "Oli=
O a) cenowej popytu na pojedyn-
I I I I I I I I
'U
"' t"C
czego '5 t:S.,SfN
e
O b) jednakowej wszystkich zatrudnionych .i. c..
/\/\/\/\/\/\/\/\
pracowników, "'p..
O c) kosztu pracy, ==
:;; 8 N
- ·=;;::
::::> .s I I I II I I 1·
O d) cenowej dobra lub /\/\/\/\/\/\/\/\
»
tl oi>·-- :e-
:t; N
.a"'o;f
i-
E
1 .g
8p.. oo
W tabeli 8.1 przedstawiono dane o rozmiarów produkcji 5 -6 I ;::
°' r-
""
V)
"'
M
"'»u
(.)
...c...::-„
Q N
pewnego oraz rynkowej ceny wytwarzanego przez nie produk-

tu. to nie ma na pracy i "'p..
....
>.
wszystkim pracownikom tygodniowo wynagrodzenie jednakowej oso-
bowej stawki 400 ::;;;:
z I I I I I I I I
1. stanowi dla tego jedyny koszt produkcji, ....; /\/\ /\ /\ /\ /\ /\/\
oe -;r
puste kolumny w tabeli 8.1 "'
=- :e-
- - .,., -
Ol 12 o o o o o o o o .,.,
o
a) produkt pracy w jednostkach fizycznych, ""'..,
...Q N
o oo
N M
"" "'o
M
M
7
"'
....
b) utarg oraz ze wytworzonych produktów,
;;::
c) prodclctu pracy,
d) przychód z pracy,
.c "
tl;;::
·- ..."„
..:i ...
o - N M
"'
V)
"" r- oo
e) zysk (lub dla poziomu produkcji c..

2. Na podstawie danych obliczonych w tabeli na rysunku 8.1 krzywe 2
wego przychodu z pracy oraz stawki przy

produktu pracy,
poziomach produk-
RoZW-azrnyprzypadek warunkach w
rencji zaróWfio na rynkach dóbr i jak i na rynkach
cji tego a wyznacz jego zapotrzebo'wa· czynników wytwórczych. nie ma w takiej sytuacji ani
nia na na produkowanego dobra, ani na pracy.
1. danymi zawartymi w tabeli 8.2 o zatrudnienia i roz-

miarach produkcji takiego oraz cena wytwa-
rzanego przez nie dobra wynosi 1O tygodniowa -
1000 wszystkim pracownikom w jednakowej 300 oblicz:
900 a) produkt pracy w jednostkach fizycznych,
800 b) produktu pracy,
700 c) zysk (lub z gospodarczej tego przy
poziomach zatrudnienia.
o.,.,
N <.> 600
"'f!
·O O.
ii "' 500 Tabela 8.2. pracy a zysk (lub strata) z gospodarczej
o."' w krótkim okresie w warunkach konkurencji
"'o
il: a.
400
8
""" 300
Cena
Liczba Produkcja produkt Zysk/strata
produktu produktu
-"'
<.>"'
-"'
o.•<.>
200 pracowników (w szt./tydz.) pracy
(w szt.)
(w pracy
(w
(w
100
"'"'
o i i i i ! i i i
o
I
o
35 >
>- >
>-
---------1·--------r··---···r··------·r··---··-·1····---·-1··------·-r··----·-·r···
>- >-
-100
2 80
-200
>- >-
--=l:t:iil IJ:J
3 122
-300 4 156
[>- [>-
-400
2 3 4 5 6 7 8
5
6
177
180
>- >-
pracy
(liczba zatrudnionych)
2. Na podstawie danych ustalonych w tabeli wyznacz graficznie na

Rysunek 8.1. Rozmiary popytu na w krótkim okresie
rysunku 8.2 popytu tego na w krótkim
okresie.
l
218 Zbiór z mila·oekonomii Rynek pracy i 219
3
450 Marek jest studentem pierwszego roku studiów ekonomicznych. Harmono-
'i'i'
::J: t:l=I:
gram na uczelni jest tak jest dla niego dniem wolnym.
400
w tym dniu w restauracji. Przy stawce 6 za
P..
B 350
jest w przez 2 godziny; przy stawce 7 -
:g przez 4 godziny; przy stawce 9 - przez 6 godzin, a przy stawce 12 - przez
8P.. i ! i j i i 8 godzin. jednak godzinowa stawka do 15 to po pew-
_ _ _ _ _J_ _ _ _ _L.„„„.J_ _ _ _ _ ,_ _ _ _ _J_ _ _ J_
300
g, nym okresie pracy Marek wolnego czasu dla siebie.
8 250 W takiej sytuacji czas pracy do 6 godzin.
'"-"'e 1. 8.3 informacjami z tekstu
..,,
""
Tabela 8.3. Indywidualna pracy Marka
1P..
.El Godzinowa stawka Liczba godzin
(w pracy w restauracji
o 2 3 4 5 6
pracy
(liczba zatrudnionych)
Rysunek 8.2. popytu na w krótkim okresie

w warunkach konkurencji
2. Na podstawie danych zapisanych w tabeli na rysunku 8.3
indywidualnej pracy Marka, a zamiesz-
3. Jak rozmiary zapotrzebowania na tego czony pod rysunkiem test, znak ./ w odpowiednich kratkach.
gdy stawka do 400 Zilustruj na rysunku 8.2.
4. Na jakim poziomie popytu na
11 !
stawka spadnie do 200 Przedstaw graficznie
"'
1
5. Co z popytem na gdyby cena wytwarzanego dobra zmieni-
l l 1 : ; i i l l
0123456789
! ! czas pracy (w godz.)
Rysunek 8.3. Krzywa indywidualnej pracy Marka

I. Na odcinku AB krzywej indywidualnej pracy Marka stawka IV. Krzywa indywidualnej pracy ma ujemne nachylenie wówczas,
i czas pracy: gdy efekt dochodowy wzrostu stawki jest:
O a) skorelowane ze dodatnio, O a) od efektu
O b) skorelowane ze ujemnie, O b) mniejszy od efektu substytucyjnego,
O c) siebie wprost proporcjonalnie; O c) równy efektowi substytucyjnemu,
O d) do stwierdzenia jakiejkolwiek z koniecz- O d) dodatni.

na jest czasu pracy i czasu
i wolnego.
:t
;r
II. Który z czynników nachylenia krzywej. 4
ii., indywidualnej pracy Marka z dodatniego na ujemne? Ludzie nie tylko z potrzeby uzyskania dochodów. -
il
student pracuje w celu zaliczenia kolejnego semestru nauki.
!
O a) wzrost stawki Markowi czas pracy
my sobie
lu bez obawy zmniejszenia dotychczas uzyskiwanego dochodu,
li!.
przy zachowaniu nie zmienionego poziomu
1. Marysia jest I roku studiów ekonomicznych. Zdaje sobie
cowej czasu pracy i czasu wolnego, 1
z faktu, dodatkowa - dwóch - godzina nauki w dnia
b) dochodu, jej uzyskanie lepszej oceny. Gdy uczy tylko 1 lub 2 godziny
dziennie, jej ocen wynosi 3,0, gdy 3 godziny - wzrasta ona do 4,0,
c) spadek dochodu do poziomu przy 4 godzinach nauki - do 5,0, przy 6 - po-
od poziomu czasu wolnego; ziom, tj. 5,5. godzina dodatkowej nauki oznacza mniej wol-
nego czasu, który Marysia uwielbia ze znajomymi w kawiarni. Dane
d) wszystkie podane warianty odpowiedzi
zawarte w tabeli 8.4 zmiany, jakie miejsce w
czasu nauki i czasu wolnego na skutek wzrostu liczby godzin,
III. Wzrost stawki Marka za w restauracji:
jakie Marysia na studiowanie.
O a) zawsze na liczby jego godzin pracy,
A. Na podstawie danych przedstawionych w tabeli jaki jest dla
O b) na wzrost liczby jego-godzin pracy, ale tylko wte- Marysi maksymalnie korzystny czasu na studiowanie i odpo-
dy, gdy efekt substytucyjny zmiany stawki czynek?
O c)
od efektu dochodowego,
na wzrost liczby godzin pracy przez
B. · ocen uzyskuje przy takim podziale czasu?
J
niego, ale tylko wtedy, gdy efekt dochodowy zmiany stawki
__________
O d) z
·
wariantów odpowiedzi nie jest

-----.-; .....
r-
_I
Tabela 8.4. czasu nauce i czasu wolnego A. Jaki jest dla Marysi optymalny czas nauki w dnia na.II roku studiów?
w z ocenami uzyskiwanymi przez na I roku studiów.
Czas (w godz.) czasu B. Czy jej czasu na czas wolny i czas nauce
Oceny zmianie w porównaniu z czasu na I roku studiów?
wolny wolnego
nauce nauce
o 24 - 2 2,0 C. ocen uzyskuje w tej sytuacji?
1 23 97 12 3,0
2 22 78 27 3,0
3 21 56 56 4,0 3. preferencje Marysi, test znak ./'przy
wariantach odpowiedzi.
4 20 30 90 5,0
5 19 2 135 5,5 I. Marysia swoim czasem
z jego wykorzystania wówczas, gdy liczba godzin przezna-
czonych na ustalona na takim poziomie, przy którym:
2. Marysia teraz studia na II roku, które O a) czasu na
czasu na Obecnie dodatkowa godzina równa czasu przeznaczo-
nauki podnosi tylko o stopnia, o czym dane zawarte nego na wykonywanie innej pracy,
w tabeli 8.5.
O b) czasu przeznaczonego na
równa czasu na wypo-
Tabela 8.5. czasu nauce i czasu wolnego czynek,
w z ocenami uzyskiwanymi przez na II roku studiów
O c) czasu na wypoczynek
Czas (w godz.) czasu dwukrotnie od czasu przezna-
Oceny czonego na
wolny wolnego
nauce nauce O d) stosunek uzyskiwanego dochodu do wy-
o 24 - 2 2,0 tego dochodu zrówna ze stosunkiem
1 23 267 12 3,0 produktu, który za ten dochód do ceny tego produk-
tu.
2 22 240 27 3,0
3 21 210 56 .. 3,5 Il. Który z czynników najprawdopo-
90 4,0 dobniej do nauki?
4 20 176
5 19 135 135 4,5 O a) akademickie,
6 18 85 185 5,0 O b) konkurencja o lepsze wyniki w nauce,
7 17 22 253 5,5
! j
O c) zdobycia lepszej pracy po studiów;
O d) wszystkie wymienione
ID. prawa w przypadku Marysi ....

przejawia ; SN
o·f... I I I I I I
O a) tylko podczas nauki, /\/\/\/\/\/\
O b) w wolnego czasu,
S'
"'
O
i
- ... -il:
c) zarówno podczas nauki, jak i w czasu wolnego; ;:i-;
"
O d) w z wymienionych sposobów wykorzystania czasu. ....
·c::;
i:i
c ·= ::
6 ;:::"
<.>N
I I IIII -1
5
(l)
/\/\/\/\/\/\
Pewi,:te produkuje sok w kartonach o -E:: Z'
<><>N
1 litra i sprzedaje go po cenie jednostkowej 2 Zlokalizowane jest
ono na obszarze rolniczym, gdzie bardzo trudno do pracy, dla- "' <.>
tego godzinowa stawka wynosi tu 12,50 zatrudniony ma """tJ

(l)
P.
w tygodnia 40 godzin.
jedynym kosztem produkcji, jaki ponosi to 1 ·;;o a: .!,
....
=:;"'
1. informacjami oraz danymi o zatrudnienia
· i rozmiarach produkcji przedstawionymi w tabeli 8.6 oblicz:
a) produkt pracy w jednostkach fizycznych,
"'
.,,·
o
„ 'g. .
...........
:>
"
= O N
I I I II I l
E
... /\/\/\/\/\/\
b) produktu pracy, .g
8P. z E'
c) oraz koszt produkcji, „-
C'll.!:I::=
=
d) utarg oraz ze wytworzonych produktów. "'>. ... il:
l5..
2. Zrównanie jakich ekonomicznych wyznacza rozmiary produkcji, .fi
= :>.e 73f
przy których
z prowadzonej gospodarczej?
zysk (lub minimalizuje
z"'
o
C'll
-g
i..
CJ
Cl. ::
= I I I III
/\/\/\/\/\/\
'°
Q. -
3. Na podstawie danych ustalonych w tabeli 8.6 wy:inacz graficznie na rys

8.4 punkt krótkookresowego optimum ekonomicznego analizowanego przed-
iLn LJ!LilllU!H 0
1------------
r-
il:
tli!:=
.Q
lol-INl«>l"<l"l>nl\O
::5 8
...e
-1
3000
,:; 2500
c..""' 2000
"'"' o >-
o.
1500
.g
""' "' o 1000
;:; z:.
]
500
I I i 1 ; .
o 2 3 4 5 6
o 1000 2000 3000 4000 5000
pracy
produkcja (w litrach/tydz.) (liczba zatrudnionych)
Rysunek 8.5. zatrudnienia w

Rysunek 8.4. Krótkookresowe optimum ekonomiczne
warunkowi maksymalizacji zysku
4. Ile litrów soku powinno aby zmaksymalizo-

zysk z prowadzonej gospodarczej?
5. jakiej kategorii ekonomicznej wyznacza popytu na

w przypadku rozpatrywanego
na rysunku, a wyznacz zatrudnienia w tym
warunkowi maksymalizacji zysku.
i' '
:
I
I
Rynki
.l
czynników wytwórczych
kluczowe J
Aktywa - do generowania nowej
zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych. Dzieli J
je na: aktywa rzeczowe m.in.: grunty, budynki, hale fabrycz-
ne, maszyny i produkcyjne, transportu etc.) oraz aktywa
finansowe (na które m.in.: akcje, obligacje,
etc.).
rzeczowy (realny, fizyczny) to zasób wytworzonych produk-
cji (dóbr inwestycyjnych).
finansowy to aktywa finansowe przeznaczone na wszelkiego
rodzaju inwestycyjnych (a produkcyjne
czynników wytwórczych) lub prawo do roz-
produkcji.
Rzeczowy produkcyjny obejmuje w gospodarce zasoby )
-------c>.obr rzeczowego) oraz ziemi. r
,
Amortyzacja to dobra inwestycyjnego, w wyniku jego pro-
dukcyjnej eksploatacji (tzw. fizyczne) oraz
pu naukowo-technicznego (tzw. moralne).
na dany okres tego do danego dobra
230 Zbiór zada1'z z mikroekonomii Rynki czynników wytwórczych 231
inwestycyjnego przez jego nabycia lub koszt wytwor;z;enia) z czynników wytwórczych w procesie produkcji (ceteris paribus).
otrzymuje amortyzacji w kalkulacji W czystej postaci on tylko wówczas, gdy pomimo zmiany roz-
ceny jego oraz cen dóbr i wytwarzanych przy jego miarów produkcji nie zmiana proporcji wykorzystania czynników
wytwórczych (sytuacja taka jest w przypadku
Inwestycje brutto to rozmiary dokonywanych w gosp.odarce
czynników wytwórczych).
dów inwestycyjnych, czyli zarówno nowego, jak
i posiadanego zasobu Dochód transferowy czynnika wytwórczego to mininlalny poziom wymaganej
stawki wynagrodzenia za czynnika wytwórczego, potrzebny do tego,
Inwestycje netto rozmiarami inwestycji brutto a wiel-
aby jego do alokacji tego czynnika. Jego
(amortyzacji) dotychczas posiadanego zasobu dóbr inwesty-
poziom kosztu alternatywnego danego produkcji.
cyjnych. Dodatnia tak ustalonych inwestycji netto oznacza przyrost
zasobu dóbr inwestycyjnych w gospodarce, ujemna - zmniejszenie Renta ek9nomiczna - dochód uzyskiwany przez czynnika wytwór-
ich zasobu. czego z jego produkcyjnego wykorzystania, który przekracza koszt al-
ternatywny tego produkcji.
Wymagana stawka wynagrodzenia to minimalna oczekiwana przez
kwota dochodu z produkcyjnego Czysta renta ekonomiczna - renta ekonomiczna generowana przez czynnik
dobra inwestycyjnego, mu wszystkie koszty ekono- wytwórczy, tylko jedno zastosowanie, a którego koszt alterna-
miczne z jego posiadaniem. tych kosztów tywny jest zerowy.
jest od ceny zakupu dobra inwestycyjnego (lub ponie-
Powszechna renta ekonomiczna (quasi renta) - renta ekonomiczna absorbo-
sionych na jego wytworzenie) oraz rynkowej stopy procentowej,
wana przez czynnika wytwórczego o jednym zasto-
uniwersalnym miernikiem kosztów alternatywnych ponoszonych przez
sowaniu, czyli którego koszt alternatywny jest od zera.
za - podmiotów gospodarczych do monopo-
Cena zasobu czynnika wytwórczego to o charakterze jednorazowym,
hzacji rynku czynnika wytwórczego celem uzyskania
dokonywana zwykle w momencie zawierania aktu danego
poziomu za jego produkcyjne
produkcji, któremu towarzyszy przeniesienie
do tego typu stanowi nieelastyczny przebieg funkcji popytu na
z nim praw jest przez oczekiwany w okresie
danego czynnika wytwórczego, albowiem w takiej sytuacji ograni-
funkcjonowania czynnika wytwórczego jego
czenie jego do absolutnych rozmia-
produkcyjnych.
rów renty ekonomicznej generowanej przez ten czynnik.
Cena czynnika wytwórczego jest o charakterze okresowym
Jedyny podatek - koncepcja podatkowa przez Henry Georga
np. kwartalnie lub rocznie) za czasowe
w 1879 roku na opodatkowaniu generowanej przez grunty czystej
produkcji. Jej produk-
renty ekonomicznej, z dochodów czerpanych z poprawy jako-
cyjnych przez czynnik wytwórczy w danym okresie.
gruntów, a dochodów uzyskiwanych zlokalizowa-
Efekt substytucyjny zmiany cen czynników wytwórczych to zmiana proporcji nym na ich terenie - zgodnie z auto-
wykorzystania w procesie produkcji czynników wytwórczych pod ra tej koncepcji - z tego podatku na pokrycie
zmiany ceny jednego z nich (ceteris paribus). zmianie tej nie wszystkich wydatków on wszystkie inne
zmiana rozmiarów produkcji, co ruchem formy opodatkowania.
po tej samej krzywej jednakowego produktu, to mówi wówczas o jego
Procent - cena (dla i dochód za
w tzw. czystej postaci (sytuacja taka jest tylko
(dla wierzyciela),
w przypadku czynników wytwórczych).
Stopa procentowa - wynagrodzenie w procentach od
Efekt (produkcyjny) zmiany cen czynników wytwórczych - okre-
finansowego.
go zmiana rozmiarów produkcji spowodowana ceny jednego
232 Zbiór z mikroekonomii Rynki czynnik;ów wytwórczych 233
Nominalna (rynkowa) stopa procentowa - z udzie- Dyskontowanie - technika rachunkowa w sto- I

lonej w postaci procentu. Obejmuje: sunku do techniki wyliczania Pozwala
z ryzyka inwestycyjnego oraz przychodów oczekiwanych w czasie w
inflacji. - a tym samym ich porównanie ze lub/i z planowanymi,
poniesionymi inwestycyjnymi. której
Czysta stopa procentowa - dochód, którego finansowego
za tej techniki przeprowadza obliczenia, nazywa dys-
J
od udzielonej przy braku ryzyka i inflacji.
Realna stopa procentowa - w
netto inwestycji -
a inflacji. jej obli-
efektu inwestycyjnego (w postaci zdyskontowanego
cza przez indeks wzrostu cen dóbr i w gospodarce.
Ryzyko -
darce na wyniki
negatywnego nieprzewidzianych
danego podmiotu.
w gospo-
strumienia wszystkich spodziewanych w
wanymi lub poniesionymi kosztami
przychodów) a szaco-
l
stopa zwrotu - to taki poziom stopy dyskontowej, przy którym
Inflacja - proces wzrostu ogólnego poziomu cen, z zabu- zrównanie zaktualizowanej strumienia oczeki-
rzeniami w funkcjonowaniu mechanizmu wanych przychodów z zamierzonymi, poniesionymi
darczego. dami inwestycyjnymi. Jest to zatem taki poziom stopy dyskontowej, dla
której netto inwestycji wynosi zero.
Dodatnia stopa preferencji czasowej - u podstaw teori_i wy- I
boru podmiotów gospodarczych, ubzest- Stopa zwrotu (zysku) - dochód uzyskiwany z danej inwestycji w od- _j
nicy rynku zawsze korzystania z danych dóbr i setkach poniesionych na jej
(konsumpcyjnych oraz inwestycyjnych) obecnie nad korzystania
z -takiej samej ich w jej jest
dodatniego poziomu czystej stopy procentowej w gospodarce.
Pytania
l
- jest to dokonana w chwili obecnej inwestycja i problemy do
w Do jej ustalenia wykorzystuje pro-
centu prostego lub
Procent prosty - system oprocentowania finansowego, przy którym, po 1. Czy istnieje czynnika wytwórczego a jego
kolejnego okresu trwania inwestycji, odsetki od
-zainwestowanego naliczane od pierwotnej kwoty 2. Omów determinanty popytu oraz popytu na rynkach
inwestycji, z wszystkich uprzednio naliczonych odsetek, tzn. nych czynników wytwórczych.
bez ich kapitalizacji.
3. Przedstaw zasady wyznaczania oraz rynkowej krzywej popytu na
Procent - technika oprocentowania finansowego czynnik wytwórczy.
odsetek. Polega zatem na naliczaniu odsetek po
okresu trwania inwestycji, nie tylko od jej pierwotnej kwoty, lecz 4. Jakie czynniki popyt na i od czego jej cena?
-5:1\fa czym polegaroznica z1erm a innych czynml<ów
inwestycji. wytwórczych?
- w chwili obecnej ma 6. Czy istnieje rynkowymi a krzywymi
kwota przychodu lub wydatku spodziewanego w Do jej ustale- ziemi i
nia technika dyskontowania.
7. Co wymaganej stawki wynagrodzenia
234 Zbiór z mikroekonomii Rynki czynników wynvórczych 235
8. Omów przebieg krótko- i procesów dostosowawczych na' d) inwestycje netto,

·1i:
l: rynku w wzrostu realnej stopy •·, e) finansowy,
,"i
9. Czym czysta renta ekonomiczna od powszechnej renty f) stopa zwrotu,
nej? ' g) wymagana stawka wynagrodzenia
lt
%l
10. na jakie czynniki renty ekonoc' h) amortyzacja,
micznej generowanej przez czynniki wytwórcze. · i) rzeczowy produkcyjny,
11. Jaki zachodzi kosztem alternatywnym czynnika wytwórcze!' j) realna stopa procent9wa,
go a · k) powszechna renta ekonomiczna,
12. Co oznacza stwierdzenie, podmioty gospodarcze w swoich 1) inwestycje brutto,
zachowaniach rynkowych preferencji czasowej? Jakie rzeczowy,
przyczyny jej · m) dochód transferowy czynnika wytwórczego,
13. Przedstaw czynniki stopy procentowej w gospodarce .. n)
14. Czym nominalna stopa procentowa od realnej stopy procentowej? 1. go aktywa rzeczowe przeznaczone do generowania nowej -
15. W jaki sposób wzrost oczekiwanej stopy inflacji na stopy
procentowej? ) ) 2. Jest kosztowi alternatywnemu czynnika wytwórczego - _ __
16. dlaczego stopa procentowa jest jednym z instru- 3. inwestycyjnych dokonywanych w gospodarce,
mentów ekonomicznych w · tj. nie tylko nowych dóbr inwestycyjnych, lecz
17. Co rozumiesz pod rzeczowego, a co pod ponoszone na odtworzenie rzeczowego ma-
finansowego? tymi rodzajami w produkcyjnego - _ _
problemu zjawiska 4. W celu jej obliczenia procentu prostego lub
18. zysku ekonomicznego. - _ __
;I 19. Czy istnieje podmiotów gospodarczych do 5. w procentach stosunek dochodu absorbowanego
zysku ekonomicznego a zjawiskiem pogoni za z inwestycyjnego do po-
niesionych na jego - _ __
20. Na czym polega ryzyko w gospodarczej? Podaj
6. Dochód generowany przez czynnik wytwórczy wyspecjalizowany w
czeniu produkcyjnych jednego rodzaju, a zero-
wy koszt alternatywny - _ __
i
7. Gdy inwestycje netto w gospodarce na dodatnim poziomie,
i;·
W' wówczas inwestycyjnych jej roz-
Wymienione kategorie ekonomiczne, oznaczone literami, miary- _ __
odpowiednim oznaczonym cyframi: 8. W warunkach braku inflacji jest równa nominalnej stopie procentowej -
a) czysta renta ekonomiczna,
b) rynkowa stopa procentowa, 9. nie zalicza go do czynników wytwórczych, to jednak
inwestycyjnych w gospodarce - _ __
c)
r
236 Zbiór z mikroekonomii Rynki czynników wytwórczych 237
10. Kwota przychodu oczekiwanego w zamierzonego. wów- p F 5. Gdy krzywa czynnika wytwórczego jest doskonale nieela-
czas wydatku) w jednostkach o obecnej - styczna cenowo, oznacza to, jego koszt alternatywny jest równy
zeru.
11. Ich poziom informuje o kierunku i zmian w zaso- P F 6. Stawka najmu produkcji w warunkach konku- I
bie rzeczowego w gospodarce - _ __ rencji warunkom równowagi
12. Minimalna kwota dochodu,
stycyjnych do podtrzymania
13. Dochód czynnika wytwórczego o
do dóbr inwe-
ich zasobu w gospodarce - _ _
jednym zastosowa- P F 7.
okresowej, nie mniejsza od wymaganej stawki wyna-
grodzenia za jego produkcyjne
inwestycyjne w gospodarce ponoszone na wytworzenie
J
niu, nowego produkcyjnego mianem
z produkcyjnego tego czynnika a jego dochodem trans- inwestycji netto.
ferowym- _ _ P F 8. zasoby w ograniczonych
14. Jest wytwarzanym czynnikiem wytwórczym, tj. takim, który wynikiem okresowa funkcja nie doskonale elas-
procesu produkcyjnego
produkcji - _ _
wykorzystywany w kolejnym procesie
P F
tyczna.
9. Wzrost oczekiwanej stopy inflacji na zmniejszenie poda-
l
15. dochodu finan- funduszy
sowego z udzielnej - ___ 1 P F 10. Tylko w warunkach niewolniczego systemu produkcji
cena zasobu pracy oraz cena pracy.
P F 11. czynniki wytwórcze siebie doskonale komple-
Prawda - mentarne, to wzrost lub spadek ceny jednego z nich nie
na rozmiarów produkcji.
czy stwierdzenia prawdziwe, czy P F 12. Cenowa popytu na czynnik wytwórczy jest
(P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F - gdy jest tym im charakteryzuje
uznasz stwierdzenie za przeredaguj je tak, aby popyt na wytwarzane przy jego dobra i
prawdziwe. P F 13. Realna stopa procentowa jest czystej sto-
P F 1. Ziemia jest czynnikiem wytwórczym, danym nam przez pie procentowej.
dlatego nie ma na rozmiary jej i to za- P F 14. Pod amortyzacji produkcyjnego rozumie
równo w krótkim, jak i okresie. danego dobra inwestycyjnego
P F 2. Gdy w gospodarce zmniejsza, to zgodnie z dzia- o wydatki poniesione na jego
prawa przychodów jego P F 15. Gdyby zachowania rynkowe podmiotów gospodarczych cechowa-
cowa ujemna stopa preferencji czasowej, wówczas w gospodarce nie
P F 3.
cza
popytu na
w taki sam sposób, jak
czynnik wytwórczy wyzna-
popytu na dobro P F 16. Globalna funkcja ziemi jest
· .
nieelastyczna,
l-
lub absolutnie jest realokacja jej
P F 4. Tworzenie polderów jest sposoby wykorzystania terenów ziemskich.
ziemi.
I
I
P F 17. przychodu oczekiwanego w 3. Spadek cen czynników wytwórczych do wzrostu rozmiarów

tym im poziom rynkowej stopy P-rocen- produkcji danej wytwarzania
towej i odleglejszy termin jego uzyskania.
O a) spadek ceny dobra dostarczanego na rynek przez
P F 18. Dochód transferowy czynnika wytwórczego stanowi
dzy dochodem z produkcyjnego wykorzystania tego O b) wzrost popytu na dobru wytwarzane przez
czynnika a jego kosztem alternatywnym. O c) wzrost produktu tej
P F 19. Popyt i rynkowy na czynniki wytwórcze - to to samo.
O d) spadek produktu tej
P F 20. Gdyby ogólny poziom cen w gospodarce nie (nie wy-
inflacja), wówczas nie 4. Efekt zmiany cen czynników wytwórczych tym mniej-
zmianom w czasie. szy, im:
O a) stopniem cenowej
popyt na produkty danego
Test wyboru
O b) bardziej elastyczny cenowo popyt na analizowane czynniki
wytwórcze,
poprawne odpowiedzi, w odpowiednich kratkach znak ../.I
O c) mniejszy rozpatrywanych czynni-
ków wytwórczych,
1. do maksymalizacji zysku powinno w pro-
cesie produkcji czynnika wytwórczego, dopóki: O d) rozpatrywanych czynni-
ków wytwórczych.
O a) utarg ze produktu wytwarzanego przy jego
nie maksymalnej, 5. Gdy czynnika wytwórczego jest sztywna, oznacza to,
O b) koszt z jego produkcyjnym O a) jego zasób zawsze w wykorzystywany,
nie minimalnej, od wyznaczonej przez rynek ceny jego
O c) produktu tego czynnika nie zrówna z kosz- O b) ma on jedno zastosowanie produkcyjne,
tem jego produkcyjnego
O c) dokonywane w gospodarce inwestycje nie na jego
O d) nie wszystkie sytuacje. obecny zasób,
2. W przypadku której z wymienionych transakcji rynkowych O d) poziom za jego produkcyjne jest
strony do czynienia z zasobu czynnika wytwórczego? od popytu na jego
O a) wynajem autobusów przez biuro turystyczne,
O b) leasing maszyn produkcyjnych,
i' ,I O c) kupno nowej techniki wytwarzania,

O d) nabycie prawa do wieczystego ziemi.
l
.j'·
6. Które z 9. Który z wymienionych rodzajów dochodów stanowi w

O a) w krótkim okresie, przy danej cenie produktu, krzywa popytu przed-
na czynnik wytwórczy jest z O a) dochód z oprocentowanej lokaty bankowej, ·1
produktu tego czynnik.a,
O b) emerytalne lub rentowe, przez
O czynnika wytwórczego charakteryzuje elastyczno-
czynnika
zeru, to monopolista zatrudni tego •·
uczyniliby to wszyscy producenci na rynku doskonale O c) dochód przyczep campingowych z
]
konkurencyjnym, ich wynajmu,
O c) do maksymalizacji zysku O d) z
czynnika wytwórczego, przy której produkt tego .-
czynnika równy jego cenie, IO. Renta ekonomiczna generowana przez czynnik wytwórczy
tym im:
O d) gdy spada cena rynkowa przez czynnik wytwór-
O a) mniejszy poziom jego kosztu alternatywnego,
_J
czy, jego produktu
O
]
b) bardziej elastyczny popyt na jego produkcyjne,
7. Subwencjonowanie przez produkcji rolniczej prowadzi w krótkim
okresie do: ' O c) popyt na dobra i wytwarzane jego zasto-
sowaniu,
O a) wzrostu za rolniczo
o subwencji, O d) mniejszym stopniem
jego krzywa
cenowej charakteryzowa- ]
O b) spadku za rolniczo
o subwencji, 11. Które z prawdziwe w odniesieniu do renty ekono-
O c) wzrostu dochodów wszystkich producentów rolnych o micznej? J
subwencji, O a) renta ekonomiczna nie gdy dochód transferowy czynnika
wytwórczego jest zerowy,
O d) wzrostu rozmiarów produkcji rolniczej.
O b) renta ekonomiczna sprzyja efektywnej alokacji zasobów w gospo-
]
8. na rynku w krótkim okresie stawka za produkcyjne
darce,
J
dóbr inwestycyjnych na poziomie od
wymaganej stawki wynagrodzenia za ich to w okresie O c) rozmiary renty ekonomicznej - przy danym
popytu - od dochodu transferowego danego
zasobu,
O a) stawki te
O b) rozszerzeniu ulegnie
----r:r-CI)Uzyskfwame renty ekonomicznej
okresie.
jest tylko w krótkim }-
O c) popyt na
O d) popytu na nad rozmia-
rami jego
]
--1
12. Ziemia, w teorii ekonomii, uznawana jest za czynnik wytwórczy 15. Przy danym poziomie rynkowej stopy procentowej do obliczenia realnej
o sztywnej podatku na dochody uzyskiwane z stopy procentowej
produkcyjnego takiego czynnika wytwórczego:
O a) premii za ryzyko z udzieleniem
O a) spowoduje wzrost za jego produkcyjne wykorzystywanie
o podatku, O b) oczekiwanej stopy inflacji,
O b) spadek jego O c) rzeczywistej stopy inflacji,
O c) nie spowoduje zmian, zarówno w wykorzystywanej pro- O d) premii za

dukcyjnie jeg.o jak i stawce jego najmu,
16. W sytuacji, gdy stopa zwrotu z inwestycyjnych, realizowa-
O d) zmniejszy gospodarowania nim, rozmiary nych w gospodarce, od rynkowej stopy procentowej,
czystej renty ekonomicznej uzyskiwanej przez jego
13. Pochodny popyt na czynniki wytwórcze sprawia, O a) funduszy
O a) renta ekonomiczna uzyskiwana przez czynników wytwór- O b) popyt na fundusze

czych poziom cen dóbr i w gospodarce,
O c) inwestycje netto ujemne,
O b) popyt na czynniki wytwórcze gdy ceny dóbr i
wytwarzanych ich zastosowaniu,
O d) poziom konsumpcji
O c) dóbr i w gospodarce nie ma na wyso- 17. Wzrost poziomu nominalnej stopy procentowej w gospodarce
renty ekonomicznej generowanej przez czynniki wytwórcze, wynikiem:
O d) ceny dóbr i wytwarzanych przy czynni- · O a) nasilenia procesów inflacyjnych,

ków wytwórczych rozmiary renty ekonomicznej gene-
rowanej przez te czynniki. ·
O b) destabilizacji systemu gospodarczego lub politycznego,
O c) wzrostu inwestycyjnych,
14. Rynkowa stopa procentowa:
O d) z wymienionych czynników.
O a) dochodu uzyskiwanego przez
finansowego z udzielonej 18. którego z wymienionych czynników spowodo-
O b)jest uniwersalnym miernikiem kosztu alternatywnego dla wzrost popytu na rynku funduszy
inwestycyjnych podejmowanych w gospodarce, O a) poziomu rynkowej stopy procentowej,
O c) zrównuje ze zwrotu z inwestycji podejmowanej na O b) techniczny,
danym rynku, gdy rynek ten znajduje w stanie równowagi
okresowej; O c) wzrost poziomu realnej stopy procentowej,
O d) wszystkie stwierdzenia O d) wzrost stopy oczekiwanej inflacji.

_j
Zbiór z mikroekonomii Rynki czynnik_ów wytwórczych 245

244
19. nominalna stopa procentowa w gospodarce od we- oblicz produkt ziemi w jednostkach fizycznych oraz jego
stopy zwrotu, oszacowanej dla projektu inwestycyj- przy powierzchni upraw.
nego, to wówczas powinno:
Tabela 9.1. ziemi w od upraw _)
O a) rozpatrywany projekt inwestycyjny,
, Cena
O b) na rynku funduszy i Powierzchnia upraw I Produkt calkowity
produkt ziemi I q pszenicy produktu ziemi
(ziemia w ha) (zbiory pszenicy w q)
(w (w Il)
jego realizacji, (wq)
o o
O c) do jego realizacji, ale
finansowania
przy wykorzystaniu we-
inwestycyjnych,
2
180
340 -
-,
O d) go do realizacji, bez na potencjalne finan-
sowania inwestycyjnych, pod warunkiem, 3 440
stopa zwrotu z tego projektu co najmniej równa poziomowi
realnej stopy procentowej w gospodarce.
4
5
500
540
J
20. aktywu to:
I
O a) pierwotny koszt zakupu danego aktywu, o szac6wane 2. Teraz, wyniki przeprowadzonych w tabeli 9.1, odpo- J
koszty jego utrzymania, wiedz na pytania.
O -b) suma zdyskontowanych przychodów netto z jego produkcyj-
A. Czy w produkcji pszenicy ujawnia prawa przy-
nego wykorzystania,
chodów?
O c) zdyskontowany pierwotny koszt zakupu danego aktywu,
szony o zdyskontowanych przychodów netto z jego
1
produkcyjnego wykorzystania,
j
B. Co wyznacza zapotrzebowania gospodarstwa rolnego na
O d) suma zdyskontowanych przychodów netto z jego produkcyj- pod pszenicy?
nego wykorzystania, pomniejszona o pierwotny koszt jego zakupu.
J
C. Na jakim poziomie gospodarstwo rolne winno w rozpatry-
wanej J?opytu pod pszenicy, aby j'
zmaksymahzowac zysk ZJeJ

1
-n Czy zapotrzebowania gospodarstwa rolnego na pod
cy wynosi 60 za kwintal, natomiast cena 1 hektara ziemi na rok - pszenicy zmianie, gdyby cena za 1 ha ziemi
6000 do 3600 tak, kierunek i zmiany wiel-
popytu.
1. danymi zawartymi w tabeli 9.1 o zbiorów
pszenicy w od upraw, i
-l
Ili 246 Zbiór z mikroekonomii Rynki czynników wytwórczych 247
2 3
.Ili! Gmina Kraków na parking o powierzchni 400 m2 , W tabeli 9.2 zestawiono informacje o kwocie odsetek do uzyska-
w centrum miasta. które przetarg na nia w latach 1993-1997 z lokaty w Banku
tej do kasy miasta 50 -Handlowym SA w Krakowie (za okres od 1 stycznia do 31 grudnia
za m2 ziemi. Na rysunku zobrazowano roku) oraz o w tych latach wzrostu cen towarów
11.j towanie popytu i w rozpatrywanej sytuacji. i konsumpcyjnych. tymi danymi oblicz realnej stopy
procentowej dla rocznych lokat w tym banku.
s
Il- li. 80
w Banku
Tz.bela 9.2. rocznych lokat
SA w Krakowie w latach 1993-1997
70
Z'
N
60 Wyszczególnienie 1993 1994 1995 1996 1997
'l
"' 50 Odsetki od lokaty 1OO 48,47 34,70 31,79 19,87 19,18
40
wzrostu cen towarów
11:l "O
]"'
30 i konsumpcyjnych
(rok poprzedni = I OO)
135,3 132,2 127,8 119,9 114,9
.: o.
o 20
11"111
·,.!j
. IO . „„T„.„T„. .T„„.T„. .T.„·-·r·· Realna stopa procentowa
:? Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 1998, GUS, Warszawa 1998, s. 314, oraz
dane Banku SA w Krakowie.
o 100 200 300 400 500 600
..<.· ziemia przeznaczona 4
'u" mi parking (w m2)
'
Jan na loterii 1 mln i go
Rysunek 9.1. Popyt i na rynku ziemi przeznaczonej na parking Doradca finansowy mu sposobów zainwestowania·
i[i···i,,
- - .
w rodzaje gospodarczej, które powinny mu
zysk. W tabeli 9.3 przedstawiono spodziewane zyski z poszczególnych inwesty-
:fJ 1. Ile wynosi renta ekonomiczna uzyskiwana przez z cji, jakie Jan w 1 roku.
i11J-
tej Zaznacz na rysunku 9.1 pole
ldt Tabela 9.3. Zyski i stopy zwrotu z projektowanych inwestycji w 1 roku
'
j[ Projekt inwestycyjny Oczekiwany zysk Stopa zwrotu
2. Jakim mianem przez
·1·.,•... ;·. Kraków w analizowanym przypadku? A. Biuro turystyczne 200 OOO
! B. Restauracja 150 OOO
. r'v
C. Salon samochodowy 250 OOO
3. Co gdyby gmina za m2 ziemi
K ty na poziomie 70 Zaznacz na rysunku 9.1 pole renty ekonomicznej uzy- D. Produkcja mebli 100 OOO
skiwanej przez w tej sytuacji. E. Produkcja kosmetyków 250 OOO
j·
F. Centrum stomatologiczne 350 OOO
1:
':'..
248 Zbiór z mikroekonomii Rynki czynnilfów wytwórczych 249
J
"··-i{
1. Oblicz zysku dla projektu inwestycyjnego. Tabela 9.5. Podstawowa charakterystyka projektów inwestycyjnych 1
autostrady
i· 2. Jan w banku. Co
zysku w tym przypadku? Przewidywany dochodów lub strat (w mln
!
Koszt projektu
Projekt w roku w.latach inwestycyjnego
(w mln
3 4
]
1 2
3. Oblicz Jan po rocznej loka-
I cie bankowej 1 mln przy poszczególnych poziomach nominalnej stopy
I -200 +100 -200 +400 +600 400
procentowej wymienionych w tabeli. II -500 -200 o +400 +500 300

H
r Tabela 9.4. Jana po rocznej lokacie bankowej oraz alternatywne
III -100 -200 +50 +150 +300 350
•r projekty inwestycyjne przy poziomie rynkowej stopy procentowej

1. Oblicz netto z projektów inwestycyjnych
po rocznej przedstawionych w tabeli dla poziomów rocznej rynkowej
I Rynkowa stopa procentowa
10%
15%
lokacie bankowej
wraz z odsetkami)
Alternatywne projekty
inwestycyjne
stopy procentowej:
a) 6%
b) 10%
c) 14%
J
I
I
kt 20%
2. który z tych projektów inwestycyjnych powinno
25% do realizacji, gdy rynkowa stopa procentowa rocznie:
I
30% a) 6%
I 35% b) 10% j
I
f 4. Które z projektów inwestycyjnych wymienionych w tabeli 9.3

c) 14%
--,
'j ..
realizowane przy poszczególnych poziomach rynkowej stopy procentowej 3. O czym informuje stopa zwrotu z projektu inwestycyjnego? j
ir1:
i dlaczego? Wpisz w tabeli 9.4 litery projekty Oblicz jej dla projektów inwestycyjnych.
[:
,,
o;, inwestycyjne danemu poziomowi stopy procentowej.
ll·
f.
r·
l
(Uwaga: do
5
niniejszego wygodnie ·
i
J"-
-i
)-
u komputerowym arkuszem kalkulacyjnym lub kalkulatorem finansowym.)
f;
i•'„ Tabela 9.5 przedstawia oczekiwany dochodów dodatnia)
'!! lub strat ujemna) autostrady z trzech
projektów inwestycyjnych oraz koszt ich realizacji.
I
I
i
I
Ilf
10
Ili !
Ekonomiczna rola
w gospodarce rynkowej
I{ j:.
!'
1r:.,-
i t kluczowe
'.i Liberalizm gospodarczy (leseferyzm) - doktryna ekonomiczna

oraz inne organizacje gospodarcze i polityczne nie powinny inge-
·-{;_„
.
-,;i
w stosunki gospodarcze, lecz wszystkim jedllostkom gospodaru-
stosownie do ich interesów.
::.;.·: Neoliberalizm - kierunek we ekonomii,

zasad liberalizmu gospodarczego, a rynkowych. Uznaje
jednak w tworzeniu instytucji gospo-
darczych oraz w zaklóceniom równowagi.
,,.J. . ,•l.„. Ekonomiczne funkcje
'::,
i
Funkcja alokacyjna gospodarowania) do
tworzenia warunków najbardziej efektywnemu wykorzystaniu
Funkcja redystrybucyjna jest z korygowaniem
przez dochodów, w celu w po-
ziomie poszczególnych grup redystrybucji
dochodu narodowego system podatkowy, wydatki oraz od-
na system cen.
er1:
''i
fJ1
t1.11i.
I· 252 Ekonomiczna rola w gospodarce rynkowej 253
111:
Funkcja stabilizacyjna polega na wahaniom ko- Pozytywny efekt - np. rozwój nauko-
! niunkturalnym, poprzez stosowanie polityki fiskalnej i monetarnej.
i
wych i ich na podnoszenie stopy budowa autos-
IJ trad i ich na rozwój infrastruktury etc.
'H Prawna funkcja polega na tworzeniu systemu prawnego, który reguc
!J luje zachowanie podmiotów gospodarczych i instytucji. Negatywny efekt - koszt np. zanieczyszczenie j
Automatyczne stabilizatory koniunktury to instrumenty, które samoczyntti wiska, etc.
na zmiany koniunktury (np.: podatki, dla bezrobotnych i i Produkcyjne efekty wówczas, gdy decyzje jednego pro-
oraz programy pomocy dla rolnictwa). ducenta na koszty produkcji lub I
Ekonomia dobrobytu jest ekonomii problemami norm przez innych.
tywnymi; nie zajmuje opisem sposobu gospodarki, lecz ocen .,
Konsumpcyjne efekty wówczas, gdy decyzje jednych -1
tego, czy ona podmiotów na lub ponoszenie "i

pozioma polega na traktowaniu „identycznych" lud· szkód przez innych uczestników rynku.
(np. jednakowa za Dobra to takie dobra, które z punktu widzenia
pionowa to odmienne traktowanie od siebie ludzi ma stwa jako powinny dostarczane wszystkim jednostkom, bez
na ich indywidualny stosunek do potrzeby konsumpcji tych dóbr.
j
na celu zmniejszenie w i poziomie ich p-;
przez progresywne opodatkowanie, socjalne etc.). . Dobra to dobra, które zdaniem
} J
Efektywna alokacja zasobów - sytuacja, w której gospodarka nie marnotraw
rzadkich zasobów, lecz uzyskuje z nich efekt produk:
powinny eliminowane ze struktury konsumpcji
najej indywidualne zapatrywania w tej kwestii.
jednostki, bez
J
cyjny. Prawa - prawa do dóbr materialnych i niematerialnych, . ,
!
Pareto to taka alokacja zasobów, której nie da zmieni prawo do i czerpania z niej otoczone
tak, aby jednych podmiotów bez równoczesnego pogoi:
szenia sytuacji innych. Problem „gapowicza" - sytuacja, w której nabywcy brakuje motywacji do
rynku - niekorzystne dla
rynkowego, które nie powinny
skutki
w warunkach konkuren-
nia za
za darmo.
dobro, je z niego)
J.
cji. z efektów oraz tworzeniem Regulacja mikroekonomiczna to m.in. na:
monopoli naturalnych. prowadzeniu polityki antymonopolowej, kontroli i przed-
rynku wtedy, kiedy równowaga na rynku wolnokonku, ze zmonopolizowanej i pro- J
rencyjnym nie prowadzi do efektywnej alokacji zasobów. · dukcji oraz cen dóbr i
mechanizmu rynkowego - sytuacja, która powoduje, to regulacyjne które
koszt wyprodukowania jednostki dobra od dla skutki.
mechanizmu rynkowego
Ilf• _ _ ___,_
Efekty to przenoszenie skutków
jednych podmiotów gospodarczych na inne, nie
(kosztów i
odzwierciedlenia
r-
1,, w cenach wytwarzanych przez te podmioty dóbr i I
;r:: J
Iii.i
' I
r
.
i
\
254 Zbiór z mikroekonomii Ekonomiczna rola w gospodarce rynkowej 255
Pytania i
fi
!l i problemy do
Wymienione kategorie ekonomiczne, oznaczone literami,
1. Omów ekonomiczne funkcje
a) rynku,
2. Jaki nurt w ekonomii neguje przez funkcji redy:
strybucyjnej i stabilizacyjnej? ··· b) dobra publiczne,
c) dóbr publicznych,
3. Uzasadnij ingerencji w funkcjonowanie mechanizmu
rynkowego. d) efekty
e) redystrybucja dochodu,
4. Jakie przyczyny mechanizmu rynkowego?
t) dóbr publicznych,
5. Scharakteryzuj zasady i formy ochrony socjalnej przed skut" g) polityka stabilizacji,
kami gospodarki rynkowej.
h) dobra prywatne,
6. Co rozumiesz przez Pareto? i) problem „gapowicza",
7. Co to efekty Podaj pozytywnych i negaty"'{nych j) funkcja
efektów 1
k)
8. Jakie skutki kosztów i 1) dobra
9. Jakie znasz metody stosowane przez w celu zmniejszania negatyw- podatki,
nych efektów m) koszty
10. kosztów i z energe- n) dobra
1. Np.: alkohol, narkotyki, hazard, papierosy- _ _
11. Jaka jest dobrem prywatnym a dobrem publicznym? Podaj
2. Przejawia w takim funkcjonowaniu rynku, które nie zapewnia optymalnej
dóbr publicznych.
alokacji zasobów - _ __
12. Omów zachowanie osoby z dobra publicznego jako „gapo-
3. na wzrost gospodarczy, poziom bezrobocia, inflacji etc. -
wicz''.
13. metody stosowane przez w zakresie promocji dóbr
4. Dobra, które konsumowane przez wiel.e osób -
danych
14. W jaki sposób na ograniczenie rynkowej mono-
5. Edukacja, ochrona zdrowia, ochrona naturalnego etc. - _ __
poli?
15. Podaj w regulacyjnej których skutki 6. przenoszenie skutków jednych podmiotów gospo-
darczych na inne, z rynku - ___
odczuwane negatywnie przez
7. dochodów - _ __
8. Pozytywne efekty podmiotów gospodarczych -
·.·
i:
.,,·.'·····
256 Zbiór z mikroekonomii Ekonomiczna rola :w gospodarce rynkowej 257
r F
9. z powodu rynku, minimalizuje je m.in.:.kary, p 6. Konsumpcja dóbr publicznych nie zmrueJsza tych
grzywny i podatki - _ _ dóbr dla poszczególnych podmiotów w czasie.
10. do za dobra publiczne, skoro z nich za p F 7. Ograniczenie produkcji dóbr publicznych na zmniejszenie
darmo- produkcyjnych gospodarki. I
11. liczby dane dobro, nie zmniejsza jego do- .Jt p F 8. negatywnych efektów tylko
dla poszczególnych podmiotów - _ __ biorstwa.
12. Funkcja na stosowaniu odpowiedniego systemu podat- p F 9. Funkcja redystrybucji dochodów nazywana jest sta-
kowego i transferu dochodów - _ _ bilizacji.
13. Cecha dóbr publicznych ponoszenia kosztów przy p F IO. Interwencjonizm ma na celu wzmocnienie rynkowej
podejmowaniu próby ograniczenia do tych dóbr - _ __ -1( monopoli. I
14. Konieczna jest z powodu efektów dostarczania p F 11. Efekty oraz monopolizacja gospodarki to
dóbr publicznych i monopolizacji rynku - _ __ przyczyny rynku.
15. Dobra, których wzrost poziomu konsumpcji powoduje zmniejszenie ich do- p F 12. Dobro to takie, które
I
dla poszczególnych podmiotów w danym okresie - _ __ obywatel.
p F 13. Propagowanie wiedzy na temat palenia papierosów
,i zmniejsza koszty tego zjawiska.
'i, Prawda - p F 14. Gdyby wszyscy konsumenci dóbr publicznych zostali „gapowi-
·I
czami'', to dobra publiczne l
_J
czy stwierdzenia prawdziwe, czy p F 15. Problem „gapowicza" dotyczy konsumpcji dóbr prywatnych.
(P - gdy stwierdzenie jest prawdziwe, F - gdy jest p F 16. Dobra publiczne produkuje tylko sektor publiczny.
uznasz
prawdziwe.
stwierdzenie za przeredaguj je tak, aby
p F 17. dochodów podatki. J
p F 18. Efekty mechanizmu rynkowego zawsze akceptowane
p F l. Efekty wówczas, gdy pod-
dl
miotu gospodarczego powoduje powstanie kosztów lub
które w cenach produkowanych dóbr. p F
przez uczestników rynku.
19. Koszty w warunkach konkurencji
I
·' F kosztów prywatnych.
J
p 2. rynku przejawia w jego niestabil-
oraz niesprawiedliwym podziale dochodów. p F 20. w dostarczanych przez dobrach pu-
r
p F 3. Dobra prywatne wytwarzane przez blicznych dobra
p F 4. Efekty dzielimy na i ze spo- -

punktu widzenia. ·
p F 5. Dobra w opinii poszczególnych
osób uznane za dobra
fi
u
258 Zbiór z mikroekonomii Ekonomiczna rola .w gospodarce rynkowej 259
r poprawne odpowiedzi,
Test wyboru
w odpowiednich kratkach znak./.

5.
O a)
z konsumpcji dóbr publicznych oznacza;
prywatnych,
lub dóbr publicznych z dóbr
O b) w której wzrost liczby konsumentów nie wymaga ograni-

III 1. Koszty to: czenia konsumowanego dobra dla dotychczasowych konsu-
O a) suma kosztów prywatnych, mentów,
O b) koszty prywatne (lub pomniejszone) o saldo efektów O c) w której próba ograniczenia do korzystania
z dobra wymaga ponoszenia dodatkowych kosztów,
O c) koszty ekonomiczne w skali O d) wszystkie przedstawione sytuacje.

O d) udokumentowane koszty, jakie ponosi w 6. Które z wymienionych zjawisk z powodu rynku?
czasie.
O a)
2. Dobra publiczne wytwarzane
O b)
O a) tylko przez sektor publiczny,
O c)
O b) tylko przez sektor prywatny,
O d) wszystkie wymienione
O c) zarówno przez sektor publiczny, jak i sektor prywatny,
O d) tylko przez 7. Ekonomiczna mikroregulacja obejmuje:
3. przez instalowania filtrów w

O a) ustalanie cen maksymalnych,
na: O b) ustalanie cen minimalnych,
O a) zmniejszenie kosztów O c) wprowadzanie dotacji dla
O b) kosztów w prywatne, O d) wszystkie wymienione
O c) wzrost kosztów produkcji cementu,
8. Które z dóbr dobrami publicznymi?
O d) wszystkie wymienione zjawiska.
O a) mieszkania
4. Które z nie jest przedmiotem interwencjonizmu
O b) obrona narodowa,
wego?
O a) utworzenie monopolu naturalnego, O c) komunikacja miejska,
O b) antymonopolowa, O d) szczepienia
O c) regulacja mikroekonomiczna,
O d) produkcja dóbr publicznych.
260 Zbiór z mikroekonomii Ekonomiczna rola w gospodarce rynkowej 261
9. Które z wymienionych dóbr zalicza do dóbr · 13. jest:

nych?
O a) planem finansowym dochody i wydatki
O a) narkotyki, w czasie,
O b) insulina, O b) fiskalnych narzuconych przez na podmio-
ty gospodarcze,
O c) papierosy,
O d) wszystkie wymienione.
O c) na celu ustalenie podatków J
nych przez podmioty gospodarcze;
10. rynku wynika z: O d) wszystkie stwierdzenia
O a) produkcji dóbr publicznych,
14. w celu likwidacji negatywnych efektów
O b) istnienia konkurencji, O a) nacjonalizuje
O c) efektów O b) prywatyzuje
O d) wszystkich przedstawionych
n. Transakcje gospodarstwami domowymi a

sytuacji. O c) wprowadza podmiotów gospodarczych,
l
I
O d) pokrywa koszty tych efektów.
charakter:
15. Efekt „gapowicza" do:
O a) transakcji za rynlrn,
O a) zmniejszenia dóbr prywatnych,
O b) transakcji z rynku,
O b) zmniejszenia dóbr publicznych,
t' O c) w transakcji rynkowych, ale transakcje j
z rynku, O c)
O d) w transakcji pozarynkowych, ale O
transakcje rynkowe.
16. Brak
d) zmniejszenia kosztów
wykluczenia innych osób z konsumpcji dobra, to cecha:

J
12.
O a) dobra podstawowego,
O a) ustala podatki,
O b) dobra normalnego,
O b) koryguje dochody obywateli,
i:.:l____c:) dobra
O c) nie dopuszcza do spadku dochodu narodowego,
O d) dobra publicznego.
O d) kreuje techniczny.
17. Efekty dla gospodarki charakter:

O a) tylko negatywny,
O b) tylko pozytywny,
O c) zarówno negatywny, jak i pozytywny,
O d)
18. dobra publicznego oznacza,

O a) je wiele osób, nie 1
zmniejszenia jego dla innych osób,
Wprowadzenie do ekonomii. Problem wyboru ekonomicznego
O b) nie nikogo z konsumpcji tego dobra,
i
O c) dobro to jest dostarczane
1. 2. f; 3.j; 4.1; 5. c; 6. d; 7. n; 8. a; 9. h; 10. e; 11. k; 12. m; 13. g; 14. b; 15. i.
O d) które to dobro wytwarza, nie konkuruje w procesie dego
Prawda -
dystrybucji z podmiotami gospodarczymi. '
11.P; 12.F; 13.F;
19. Które wymienionych zjawisk jest przedmiotem interwencjoni- 15.P; 16.P; 17.F;18.F; 19.P;20.F.
zmu
Test wyboru
O a) skali produkcji,
1. a, b; 2. a, d; 3. a, b, c; 4. c, d; 5. b, d; 6. c; 7. a, b, c, d; 8. b; 9. c; 10. c; 11. a;
O b) monopol naturalny, 12. c; 13. b; 14. d; 15. b; 16. d; 17. d; 18. d; 19. c; 20. d.
O c) efekty
2
O d) jest zarówno b, jak i c.
Podstawy teorii rynku. Analiza popytu i
20. Fakt, funkcje: alokacji zasobów, i stabili-
zacji, dotyczy: i
1. g; 2. n; 3. m; 4.j; 5. f; 6. i; 7. c; 8. h; 9. I; 10. 11. a; 12. d; 13. b; 14. e; 15. k.
O a) systemu gospodarki rynkowej,
Prawda -
O b) systemu gospodarki nakazowej,
1. P; 2. F; 3. F; 4. P; 5. F; 6. F; 7. F; 8. P; 9. P; 10. F; 11. F; 12. P; 13. F; 14. F;
O c) systemu gospodarki mieszanej, 15.P; 16.F; 17.P; 18.F; 19.P; 20.F.
O d) wszystkich systemów gospodarczych. Test wyboru
I '
i I 1. a, d; 2. b; 3. c; 4. a; 5. a; 6. d; 7. a, b; 8. c; 9. b; 10. c; 11. b; 12. b; 13. b, c, d;
14. d; 15. d; 16. c; 17. a; 18. b; 19. a, b, c; 20. b ..
264 Zbiór z mikroekonomii zadali 265
3 Prawda -
Teoria wyboru gospodarstwa domowego 1. F; 2. P; 3. F; 4. F; 5. F; 6. P; 7: P; 8. P; 9. P; 10. P; 11. F; 12. P; 13. F; 14. P;
15. P; 16. F; 17. F; 18. F; 19. F; 20. F.
i
Test wyboru
1. 2. h; 3. a; 4. i; 5. e; 6.j; 7. m; 8. c; 9.1; 10. b; 11. n; 12. f; 13. g; 14. d; 15. k.
1.b; 2. c; 3. b; 4. b; 5. d; 7. d; 8. 9. c; 10. d; 11. 12.b; 13. 14.b;
Prawda - 15. c; 16. b; 17. a; 18. c; 19. d; 20. c. I
1. F; 2. F; 3. F; 4. P; 5. P; 6. F; 7. P; 8. F; 9. P; 10. F; 11. F; 12. F; 13. P; 14. F;
15. P; 16. F; 17. P; 18. F; 19. F; 20. P.
6 . J
Test wyboru w warunkach konkurencji
1. d; 2. d; 3. c; 4. d; 5. b; 6. a, d; 7. b; 8. c, d; 9. a; 10. a, b, c; 11. d; 12. c; 13. a, b;
i
14. c; 15. c, d; 16. a; 17. c; 18. d; 19. b, c; 20. a, d.
1. h; 2. d; 3. b; 4. m; 5. c; 6. f; 7. 8. i; 9. k; 10. n; 11. g; 12. I; 13. e; 14. a; 15. j.
4 Prawda -
Organizacja i proces produkcji 1.P;2.F;3.P;4.P; 5.P;6.F;7.F;&F;9.P; 11.F; 12.P; 13.F; 14.F;
15.F; 16.P; 17.F; 18.P; 19.P;20.P.
i
Test wyboru
1. I; 2. f; 3. b; 4. j; 5. h; 6. m; 7. d; 8. a; 9. i; 10. 11. n; 12. g; 13. e; 14. k; 15. c.
1. a; 2. c; 3. d; 4. a; 5. d; 6. a; 7. d; 8. c; 9. c; 10. b; 11. d; 12. b; 13. b; 14. d;
Prawda - 15.a; 16.d;17.b; 18.c; 19.d;20.d.
1. F; 2. F; 3. P; 4. P; 5. P; 6. F; 7. P; 8. F; 9. F; 10. P; 11. P; 12. F; 13. F; 14. F;
15. P; 16. P; 17. F; 18. F; 19. F; 20. F.
7
Test wyboru Absolutny monopolista i jego decyzje rynkowe
1. a, c; 2. c; 3. a, b, d; 4. c; 5. d; 6. a, b, c, d; 7. c; 8. d; 9. d; 10. c; 11. c, d; 12. d;
i
B. d; 14. c; 15. a, d; 16. d; 17. a; 18. d; 19. b, d; 20. c.
1. l; 2. f; 3. m; 4. a; 5. 6. g; 7. k; 8. n; 9. h; 10. d; 11. e; 12. c; 13.j; 14.. b; 15. i.
5 Prawda -
Koszty produkcji 1. P; 2. P; 3. P; 4. F; 5. F; 6. F; 7. P; 8. F; 9. F; 10. F; 11. F; 12. P; 13. P; 14. P;
17.F; 18.F; 19.F;20.P.
i
Test wyboru
1. f; 2. 3. e; 4.1; 5. c; 6. a; 7. n; 8. i; 9.j; 10. g; 11. b; 12. k; 13. m; 14. h; 15. d.
1. b; 2. a; 3. d; 4. b; 5. a; 6. a, b; 7. b; 8. a; 9. b; 10. d; 11. b; 12. c; 13. a; 14. d;
15. c; 16. a; 17. d; 18. c; 19. d; 20. d.
.I
266 Zbiór z mikroekonomii 267
8 Prawda -
Rynek pracy i 1. F; 2. P; 3. P; 4. F; 5. P; 6. P; 7_. F; 8. F; 9. F; 10. F; 11. P; 12. F; 13. P; 14. P;

15.F; 16.F; 17.P; 18.F; 19.F;20.F.
i
Test wyboru
1. c; 2. b; 3. k; 4. e; 5. l; 6. m; 7. j; 8. f; 9. d; 10. n; 11. 12. i; 13. g; 14. h; 15. a.
1. b; 2. c; 3. d; 4. a; 5. c; 6. d; 7. d; 8. b, d; 9. a, c; 10. b, c; 11. a; 12. c; 13. a; 14. c;
Prawda - 15. b; 16. d; 17. c; 18. a; 19. c; 20. c.
1. P; 2. P; 3. F; 4. P; 5. F; 6. F; 7. F; 8. F; 9. P; 10. F; 11. P; 12. F; 13. F; 14. P;
15.P; 16.P; 17.P; 18.F; 19.P;20.F.
Test wyboru
1. b; 2. b; 3. d; 4. c; 5. a; 6. a; 7. b; 8. c; 9. d; 10. c; 11. c; 12. d; 13. a; 14. b;
15. a; 16. a; 17. d; 18. a; 19. c; 20. a.
9
Rynki czynników wytwórczych
i
1. i; 2. m; 3. l; 4. n; 5. f; 6. a; 7. h; 8. j; 9. e; 10. c; 11. d; 12. g; 13. k; 14. 15. b.
Prawda -
1. P; 2. P; 3. F; 4. P; 5. P; 6. P; 7. F; 8. F; 9. F; 10. P; 11. F; 12. P; 13. F; 14. F;
15.P; 16.F; 17.F; 18.F; 19.F;20.F.
Test wyboru
1. c; 2. c; 3. a, d; 4. a; 5. a, b, d; 6. b, c; 7. a; 8. a, b; 9. d; 10. a, c, d; 11. b, c;
12. c; 13. b, d; 14. d; 15. c; 16. a; 17. d; 18. b, d; 19. a; 20. b.
10
Ekonomiczna rola w gospodarce rynkowej
i_ I
1. n; 2. a; 3. g; 4. b; 5.1; 6. d; 7. 8. k; 9. m; 10. i; 11. c; 12. e; 13. f; 14.j; 15. h.
I :
BIBLIOGRAFIA
Begg D., Fischer S., Dombusch R., Mikroekonomia, PWE, Warszawa 2007.
Belka M., Rozszerzenie Europejskiej Unii Walutowej a perspektywy rozwoju gospo-
darczego Polski [w:] Polska transformacja i jej pod red. E.
PTE, Warszawa 2009.
B!aug M., Teoria ekonomii. retrospektywne, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 1994. ·
NBP. Rozmowa z Gronkiewicz-Waltz, prezesem Narodo-
wego Banku Polskiego M. Misiak), „Nowe Gospodarcze" 1998, nr 7.
Colander D.C., Microeconomics, Irwin, Homewood, Boston 1993.
Dach Z., Mikroekonomia dla studiów licencjackich, PTE, Kraków 2010.
Felbur S., Struktura gospodarki Polski i jej dostosowanie do integracji z Euro-
„Ekonomista" 1996, nr 4.
J.R., cywilne po 1 stycznia 2001 r., SIGMA, Skierniewice 2001.
Z., K., Skrzypek J., Walkosz A., Badania operacyjne w
i zadaniach, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Kamerschen D.R., McKenzie R.B., Nardinelli C., Ekonomia, Fundacja Gospodarcza
NSZZ 1991.
Kieniewicz B., Szopa B., Polityka dochodowa na tle rynku pracy w Polsce w warunkach
transformacji systemowej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1997.
Klimczak B., Mikroekonomia, Akademia Ekonomiczna we 1998.
Kodeks handlowych z przepisami Wydawnictwo Prawnicze,
Warszawa 2001.
O.W., Nuti M.D., Polska alternatywa. Stare _ L_
Poltext, Warszawa 1998. J
Kozak-Lisiecka T., Zmiany cen w 1996 roku, „Gospodarka Narodowa" 1997, nr 4-5.
Laidler D., Estrin S., do mikroekonomii, Gebethner i Ska, Warszawa 1991.
Leksykon pod red. E. Nowaka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
1996.
.I
270
J., O popytu na wzrost produkcji w latach 1993-1996,

„Gospodarka Narodowa" 1996, m 11.
Mankiw N.G., Taylor M.P., Mikroekonomia, PWE, Warszawa 2009.
Mikroekonomia, pod red. Z. Dach, Akademia Ekonomiczna w Krakowie; Kraków 2002.
M., System 1ynko1'1J'. Podstal>IY mikro- i makroekonomii, Key Text, Warszawa
1996.
Podstawy ekonomii, pod red. R. Milewskiego i E. Kwiatkowskiego, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Pollok A., Inflacja w teorii ekonomii, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
2000.
polskie, wybór: D. i W. Video graf II, Katowice 1997.
M., koszty monopolu w teorii pogoni za ,,Ekonomista"
1994, nr 6.
Rekowski M., Wprowadzenie do mikroekonomii, Akademia, 1998.
Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 1998, GUS, Warszawa 1998.
Samuelson P.A., Nordhaus W.D., Ekonomia, t. 1 i 2, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2006 i 2007.
Samuelson W.F., Marks S.G., Ekonomia PWE, Warszawa 2009.
Schiller B.R., The Economy Today, Random House, New York 1989.
Siegel J.G., Shim J.K., Hartman W., Przewodnik po finansach. 201 podejmo-
wania decyzji dla Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Skov N.A., Finanse i Agencja Wydawnicza „Placet", Warszawa 1991.
Sloman J., Economics, Harvester Wheatsheaf, Prentice Hall, London-New York 1991.
Varian H.R., Mikroekonomia. Kurs nowoczesne, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2006.
Wiese H., Mikrookonomik. Eine Einfilhrung in 203 Fragen, Springer-Verlag, Berlin-
Heidelberg 1994.
W., Ekonomia i polityka gospodarcza okresu transformacji. Wybór prac z lat
1991-1995, Bankowa w Poznaniu, 1996.
Wprowadzenie do ekonomii, pod red. Z. Dach, Akademia Ekonomiczna w Krakowie,
Kraków 2001.

Dach Z. - ZbiÃ R Zadaå Z Mikroekonomii

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dach Z. - ZbiÃ R Zadaå Z Mikroekonomii

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zofia Dach • Artur _Pollok • Krystyna Przybylska

POLSKIE TOWARZYSTWO EKONOMICZNE

kluczowe 131 229

kluczowe 15'3 kluczowe 251

i Zakres tematyczny niniejszej pracy jest z programem

przez ministra nauki i szkolnictwa

z dotychczasowych niniejszej Wyrazy kierujemy

Ekonomia jest ludzi. Bada, w jaki

I! 12 Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii . 13

Abstrakcja to pierwszy etap badawczego w ekonomii, to wszelkie lub z zaspokaja-

cza do nich: i -i drugiego dobra lub w warunkach

System gospodarki mieszanej to system z dualnym

g) mikroekonomia, 14. W w procesie produkcji jednego czynnika wy-

8. jako czynnik wytwórczy, to:

O d) kosztu alternatywnego w procesie produkcji. O d) wszystkie stwierdzenia prawdziwe.

5. Przewaga komparatywna: 9. Teorie ekonomiczne:

O b) przeznaczone na domu jednorodzinnego,

IJJ b) wykorzystywanych czynników wytwórczych, a prawo O d) przebiegu niektórych procesów gospodarczych.

14. które z podanych polskich najlepiej 1·1u- '

·I ograniczonych ich zaspokojenia.

rl' 26 Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii 27

Rysunek 1.1. Hipotetyczna krzywa produkcyjnych

O c) dane jest przez w stanie nie przetworzenia dla 1

Stwierdzenie mikro p 2. „Podstawowym wyzwaniem dla polskiej gospodarki, charaktery-

skiwanych z pracy „na czarno" w Grecji i sta- o er \..

7. z przyczyn bezrobocia jest ustanowienie przez

I p (_N 7. polityka fiskalna w omawianym okresie wywie-

, ' kt'ore z mzej

3 2. Teraz, na podstawie zamieszczonego rysunku, wpisz w tabeli 1.1 obok

Lp. Podmiot, którego zdarzenie

L( kupno dóbr i konsumpcyjnych

za dobra i konsumpcyjne W tabeli 1.2 zestawiono ze w pary dobra konsumpcyjne. Zadecy-

32 Zbiór z mikroekonomii Wprowadzenie do ekonomii 33

Tabela 1.2. Klasyfikacja dóbr ;

fabryka produkcji pisaków,

ft I Pisaki alternatywny alternatywny·

2. oddzielnie dla kraju, czy w produkcji dobra ujawnia

Gdyby wytworzone stopa

·"> :...1 .....;

transformacji produktu tej gospodarki.

funkcji pracy, przy wszystkie czynniki wytwórcze

: :I: 3. O czym informuje stopa transformacji produktu? Przyjmijmy zatem, rozpatrujemy

1. Na podstawie danych zawartych w tabeli 1.7 puste miejsca w po-

uP) 20168 160

jakim prawo to jest W tabeli 1.7 przedstawiono 72

I i wanie dwóch dóbr: X oraz Y, wytwfirzanych

dobraXlub Yw ; ,_) 10 160

r W krótkim okresie gospodarka ta nie

w takiej sytuacji, w „krótkookresowym przypadku" przed-

5. Z jakim rodzajem kosztu alternatywnego ma do czynienia analizowana go-

1 Programowanie liniowe znajduje szerokie zastosowanie w i

l.1! Rysunek 1.8. Granica produkcyjnych

I Rynek jest to transakcji kupna i dóbr oraz wraz z

Paradoks Giffena to od prawa popytu, a sytuacja, w której zmia-

cen to reakcji ceny na popytu.

1. Co to jest rynek i jakie rodzaje rynków w gospodarce? h) dobra substytucyjne, _I

i p F 3. wzrostowi ceny truskawek towarzyszy wzrost popytu na

p F 17. 3. Który wymienionych czynników nie na

O a) po jakiej konsumenci danego dobra, O a) elastyczny,

O c) transakcji, rynek z dobra i, nie wywo- O d) jednostkowo elastyczny.

r 10. cena ulegnie to na rynku piór wiecznych

O c) rozmiarów O c) w tym samym kierunku co dochód, lecz jego zmiana jest

17. Aby spadek