Geografija – skripta

- Ekvator ili polutnik dijeli Zemlju na sjevernu i južnu polutku, dug je 40 000
km, a na kartama je označen sa 0
- Ponekad ga zovemo i početna paralela

Paralele ili usporednice- koncentrične kružnice koje su paralelne sa ekvatorom ali su

sve kraće od njega

- Početni meridijan je polukružnica koja sa svojim suprotnim meridijanom od

180 dijeli Zemlju na zapadnu i istočnu polutku, na kartama se označava sa 0 te
se proteže od sjevernog do južnog pola. Početni meridijan je dogovoren i
prolazi kroz Greenwich u Londonu.

Podnevnici ili meridijani su polukružnice koje idu od sjevernog do južnog pola.

GEOGRAFSKA MREŽA- mreža meridijana i paralela kojim određujemo geografski

smještaj svake točke na Zemlji.

Geografska širina je kutna udaljenost od ekvatora prema sjeveru ili jugu (0-55)
Geografska dužina je kutna udaljenost od početnog meridijana na istok ili zapad (0-
180)

GNSS – globalni navigacijski satelitski sustav (potrebna najmanje tri satelita da bi

radio, sastoji se od svemirskog, korisničkog i kontrolnog dijela)

- Najpoznatiji GNSS je američki GPS, a tu su još i Galileo (Europa), GLONASS

(Rusija) i BeiDou (Kina)

Mjerilo pokazuje koliko su puta umanjene neke stvari na geografskoj karti.

Izdvajamo dvije vrste mjerila: brojčano mjerilo (1:100 000) i grafičko mjerilo.

Grafičko mjerilo je crta na kojoj je odgovarajućim dužinama prikazan odnos duljina

na karti i u prirodi.

Geografska karta je pojednostavljena ili umanjena slika manjeg ili većeg dijela Zemlje
na listu papira. Geografske karte dijelimo na tematske i topografske karte.

TOPOGRAFSKE KARTE
- Karta koja predočuje u prostoru vidljive, osnovne, prirodne i društvene
sadržaje nekog područja
- Izrađena je na temelju snimanja terena
- Sadržaj je prikazan topografskim znakovima
- Služe za kretanje prostorom, vojne svrhe, izgradnju…

DGU- mjerodavna za izradu službenih državnih karata

Imamo različite vrste topografskih karata prema mjerilu:

1
 - Topometrijske karte (planovi) = 1:100 1:1000 1:5000 1:10 000
- Topografske detaljne karte = 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000
- Pregledne topografske karte = 1:100 000, 1:500 000
- Pregledne geografske karte = 1:500 000

GEOGRAFSKI ELEMENTI
- Reljef, voda, vegetacija
- Naselja, granice, prometnice, objekti u prostoru

MATEMATIČKI ELEMENTI
- Koordinatna mreža
- Okvir karte
- Mjerilo
- Ekvidistanca (visinska razlika između izohipsa)

Čitati topografsku kartu znači pronaći sadržaje karte u prostorima i obrnuto.

(topografski znakovi, boje, crte i nazivi)

IZOHIPSI- linije koje spajaju točke iste visine

IZOBATE- linije koje spajaju točke iste dubine
EKVIDISTANCA- visinska razlika između izohipsa
KOTA- najviša izmjerena točka uzvisine

Geografsko informacijski sustav (GIS) je informatički sustav za organizirano

prikupljanje, spremanje i analizu podataka vezanih za neki geografski prostor.

Orijentirati se znači odrediti strane svijeta (najprije sjever) i mjesto na kojem se

nalazimo (stajalište)

Zastarjeli načini orijentacije:

- Mahovina
- Godovi
- Mravinjak
- Sunce
- Zvijezda sjevernjača

Moderni načini orijentacije:

- Kompas
- GNSS
- GPS
- Radar

Orijentirati kartu znači uskladiti stajalište i strane svijeta na karti sa stajalištem i

stranama svijeta u prostoru. (odnosno pomoću kompasa okrenuti kartu prema
sjeveru)

AZIMUT- vodoravan kut koji zatvara smjer sjevera i smjer našeg kretanja (uvijek se
gleda u smjeru kazaljke na satu)

2
KURVIMETAR- naprava za mjerenje duljina krivudavih crta na geografskim kartama