239

SKRIPTA IZ KATASTRA NEPOKRETNOSTI

deo 4.

Van.prof. dr Rajica Mihajlović, dipl.inž.geod.

240 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

KATASTAR ZEMLJIŠTA

6.1. UVOD

Do donošenja sadašnjih propisa o katastru nepokretnosti (do 1988.godine) u Srbiji su na

snazi bili propisi o izradi i održavanju katastra zemljišta. Katastar zemljišta izradjen po tim
propisima još je u upotrebi na oko 60% teritorije Republike.
Katastar zemljišta je javna knjiga u kojoj se vodi evidencija o položaju, veličini, kulturi,
bonitetu i korisnicima zemljišta (faktička evidencija nepokretnosti). Svi ovi podaci dobili su se u
postupku premera ili popisa zemljišta, a sadržani su u takozvanom katastarskom operatu.
Prema podlozi na kojoj je izradjen, katastar zemljišta može biti:
1) katastar na bazi popisa zemljišta,
2) katastar na bezi premera zemljišta.
Katastar izradjen na bazi popisa zemljišta bio je nužna mera i služio je uglavnom samo za
poreske i statističle potrebe. On je formiran na osnovu površine katastarske opštine ili na osnovu
površine bloka. Formiran je uz skiciranje parcela, što je mnogo bolje, ili bez skiciranja.
Katastar na bazi premera, ili kraće, tehnički katastar, formiran je na tačno utvrdjenim
podacima o zemljištu dobijenim detaljnim katastarskim premerom.
Katastarski premer se vršio primenom različitih metoda snimanja detalja: grafičkom,
numeričkom i fotogrametrijskom, odnosno u upotrebi su izrazi kao što su grafički katastar,
numerički katastar i fotogrametrijski katastar.
U Srbiji grafički katastar još uvek postoji na manjem području Vojvodine (oko 25%).
Numerički katastar tj. katastar izradjen primenom tzv. numeričkih metoda premera
(ortogonalne i polarne) i postoji na većem delu Srbije.
Pošto je fotogrametrijska metoda snimanja jeftinija i neuporedivo brža od ortogonalne i
polarne metode premera to je njena primena bila sve veća, pa su se mnoga područja države
premerila primenom ove metode snimanja detalja.
Katastar zemljišta, kao što je napred rečeno, ima tri vrste podataka i to:
1) Katastarske planove i katastarske karte (pregledne planove) koji se još nazivaju i grafički
podaci katastra zemljišta,
2) Elaborate, odnosno sve vrste numeričkih podataka, kao što su skice detalja, terenski
zapisnici, računski obrasci, i sl,
3) Operate, odnosno specijalne knjigovodstvene podatke u obliku registara, spiskova i
pregleda.
Katastarski planovi i katastarski operati jesu predmet stalnih promena i nadopuna, odnosno
stalno se vrši održavanje premera i katastra zemljišta u saglasnosti sa stvarnim stanjem na terenu.
Medjutim, elaborat zajedno sa originalima planova ne sme da se bilo kako menja, nego se
samo dopunjuje novim delovima.
 241

6.2. PROPISI O KATASTRU ZEMLJIŠTA

Postojeći katastar zemljišta u našoj zemlji stvaran je decenijama u raznim vremenskim

periodima i po različitim kriterijumima, ali je uvek sadržao one delove i imao namenu koju su
zahtevali postojeći propisi.
Za čitavu teritoriju bivše SFRJ, nastalu posle ujedinjenja 1918.godine, nacrt projekta za
Zakon o katastru izradio je profesor Visoke tehničke škole Dragomir M. Andonović1 sa advokatom
Milanom Vlajkovićem. Zatim sledi niz zakona i uredbi koji jedan drugog zamenjuju.
Godine 1929. donet je zakon pod naslovom Zakon o katastru zemljišta.
Pomenuti zakon sadržao je važne odredbe u pogledu sadržine i suštine katastarskog premera
uopšte, koji je na velikom delu tadašnje državne teritorije tek počinjao.
Precizirao je: katastarski premer mora se obavezno oslanjati na državnu trigonometrijsku i
nivelmansku mrežu da bi se obezbedila dalja kartografska obrada ovoga premera. Dalje, ovaj premer
se morao izvoditi tako da se pored horizontalne, dobije i vertikalna predstava terena kako bi podaci
premera mogli da služe i drugim potrebama uprave i privrede. Svi poslovi oko izrade katastra
zemljišta, njegovog održavanja i obnove spadaju u nadležnost Generalne direkcije katastra i
državnih dobara.
Odmah posle toga doneto je niz tehničkih uputstava i pravilnika na osnovu kojih je
organizovan i sprovodjen masovni premer državne teritorije. Medjutim, finansijska sredstva i
kadrovi za sprovodjenje ove napredne zamisli nisu postojali, pa je i pored preciznih zakonskih
odredbi konačan rezultat bio polovičan (planovi bez visinske predstave terena i dr.). Drugi svetski
rat prekinuo je više godina sve ove radove.
Prvih godina posle oslobodjenja nisu bile raščišćene osnovne koncepcije o postojanju
katastra zemljišta kao institucije. Smatralo se da je to preživela institucija koja ima svog opravdanja
samo u uslovima kapitalističkog društvenog uredjenja. Nije se postavljalo pitanje da li je premer
potreban, ili nije, nego kakvu sadržinu treba dati premeru, kakve geodetske planove i topografske
karte treba izraditi i u kojoj razmeri. Da li pri tome snimati posedovane medje i granice na zemljištu.
Kakve vrste elaborata pri tome treba sastavljati, kako obračunavati porez na prihod od poljoprivrede
itd. itd.
Svi ovi problemi nisu rešeni odjednom. Godine 1953. doneta je Uredba o katastru zemljišta
koja je 1956.godine nešto izmenjena i dopunjena. Ova Uredba omogućila je stvaranje popisnog
katastra za državnu teritoriju koja nije imala tehnički katastar.
Situacija je konačno raščišćena 5.IV.1965. godine donošenjem Osnovnog zakona o premeru
i katastru zemljišta. Ovim zakonom poslovi premera i katastra zemljišta kao i njihovo održavanje
proglašeni su za poslove od opšteg interesa za celu zemlju. Zakon u Srbiji stupio je na snagu
1967.godine, pa je zatim menjan i dopunjavan 1971.godine i kasnije uglavnom zbog promena u
društveno-političkom sistemu tadašnje države.
Osnovni zakon precizirao je i definisao sve radove na premeru i katastru. Po ovom zakonu,
premer zemljišta vrši se po jedinstvenom sistemu radi utvrdjivanja podataka potrebnih za
horizontalnu i visinsku predstavu terena celokupne teritorije države, a u cilju korišćenja tih
podataka, za privredne, tehničke, naučne i upravne svrhe, kao i za druge potrebe državnih organa,
raznih drugih organizacija i gradjana.
Na Slici 6.1. dat je primer jedne skice detalja pri snimanju terena ortogonalnom metodom
(1955.god).

1
inž. Dragomir Andonović (1879-1951), redovni profesor na Visokoj tehničkoj školi u Beogradu
242 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Na osnovu izvršenog premera izradjen je katastar zemljišta. On je služio za privredne,

upravne i statističke svrhe, za izradu zemljišnih knjiga, i kao osnova za utvrdjivanje katastarskog
prihoda i za druge potrebe državnih organa i gradjana.

Slika 6.1. Primer skice detalja na osnovu premera ortogonalnom metodom (1955.god)
 243

Ovim osnovnim zakonom usvojena je i ozakonjena savremena koncepcija o potrebi izvršenja

i redovnog održavanja jednog standardnog premera državne teritorije po jedinstvenim propisima za
celu zemlju. Na taj način obezbedjeno je da se organizovanim radom uz najekonomičnije korišćenje
raspoloživih sredstava stvore kompletni i solidni službeni podaci i podloge za širok krug društvenih
i državnih potreba u vezi sa terenom i zemljištem. Ovom osnovnom cilju podredjena su
premeravanja zemljišta za posebne potrebe (državnih organa radnih i drugih organizacija) s tim što
je ovim zakonom izričito propisano da se sva ta premeravanja moraju vršiti tako da se dobijeni
podaci mogu koristiti za državni premer i katastar zemljišta. Ovaj zakon, može da se kaže, izvršio je
spajanje katastarskog premera i državnog premera u jedan takozvani novi detaljni topografsko-
katastarski premer koji je ekonomičan i društveno koristan, jer se njime prikuplja optimalan broj
podataka o zemljištu i objektima na površini zemlje i ispod nje.
Najvažnije odredbe ovoga zakona su glasile:
 snimanje detalja vrši se numeričkim metodama ili fotogrametrijskom metodom, a
obuhvata radove na prikupljanju podataka za horizontalnu i visinsku predstavu zemljišta,
o položaju, obliku, površini, kulturi, korisnicima parcela, o topografskoj predstavi
zemljišta u pogledu reljefa, prirodnih i veštačkih podzemnih i nadzemnih objekata, o
geografskim i drugim nazivima,
 osnovu za snimanje detalja numeričkim metodama čini poligonometrijska mreža a
fotogrametrijskom - vezne tačke. Vezne i poligonometrijske tačke oslanjaju se na
trigonometrijsku mrežu,
 planovi i elaborati mogu se upotrebljavati kada ih overi geodetska uprava,
 originalni planovi služe za dobijanje kopija na kojima opštinski organi nadležni za
geodetske poslove sprovode promene nastale na zemljištu,
 korisnici zemljišta na kome se vrši premer, pre premera dužni su da o svom trošku
vidnim i trajnim belegama obeleže granice svoga zemljišta,
 podaci premera izlažu se na javni uvid pre izrade katastarskog operata,
 korisnici zemljišta dužni su da prijave sve promene na zemljištu, nadležnom organu
geodetske uprave kako bi ih ovi blagovremeno registrovali,
 najmanje svake 10-te godine opštinski organ dužan je da na licu mesta proveri ispravnost
registrovanog stanja po planovima i katastarskom operatu,
 obnova premera i katastra vrši se onda kada se pojavi znatno neslaganje izmedju
podataka premera i katastarskog operata sa stanjem na terenu.
Po ovome zakonu premer je obuhvatao:
1) postavljanje, odredjivanje i merenje astrogeodetske mreže, gravimetrijske,
trigonometrijske i nivelmanske mreže kao osnove premera,
2) snimanje zemljišta za izradu originalnih planova i karata,
3) izradu i reprodukciju osnovne državne karte,
4) reprodukciju karata i njihovu dalju kartografsku obradu.
Katastar zemljišta je obuhvatao:
1) katastarsko klasiranje i bonitiranje zemljišta,
2) izlaganje na javni uvid podataka premera i katastarskog klasiranja zemljišta,
3) izradu katastarskog operata.
Poslednje izmene zakona su izvršene 1976. godine kada je objavljen Zakon o premeru i
katastru zemljišta (Službeni glasnik SRS, broj 11/76).
Održavanje katastra zemljišta se danas vrši prema Instrukciji za održavanje katastra zemljišta
33.
244 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

6.3. KATASTARSKI OPERAT KATASTRA ZEMLJIŠTA

Kao što je rečeno katastar zemljišta se sastoji iz dva dela:

 geodetsko tehnički deo - katastarski planovi i katastarski elaborat,
 knjigovodstveni deo - katastarski operat
Osnovna teritorijalna jedinica za izradu katastarskog operata je katastarska opština.
Katastarski operat katastra zemljišta se radio tek kada su potpuno bili završeni sledeći
radovi:
1) premer katastarske opštine i izradjeni elaborati premera,
2) katastarsko klasiranje zemljišta,
3) izlaganje podataka premera i katastarskog klasiranja na javni uvid,
4) svi prigovori i žalbe na podatke premera i katastarskog klasiranja rešeni.
Katastarski operat je izradjivan na više načina: ručno, mehanografski i korišćenjem računara.
Bez obzira na prethodne načine izrade katastarskog operata oni su danas svi prevedeni u
računarski oblik
Katastarski operat katastra zemljišta je sastavljan na osnovu podataka iz: popisnih listova,
skica detalja ili fotoskica i spiska površina. U operatu je vršeno i računanje katastarskog prihoda.
Katastarski operat katastra zemljišta sastoji se od:
1) spiska parcela,
2) posedovnih listova,
3) sumarnog pregleda posedovnih listova,
4) pregleda posedovnih listova po kulturama, klasama, neplodnim površinama i zemljištima
u privatnoj i drugim oblicima svojine,
5) azbučnog (abecednog) pregleda korisnika.

6.3.1. SPISAK PARCELA

Spisak parcela sadrži (Prilog 6.1) sve parcele u katastarskoj opštini složene po aritmetičkom
redu.
U spisku parcela za svaku parcelu nalaze se sledeći podaci: osnovni broj pacele i/ili podbroj,
broj plana, broj skice detalja, naziv ulice i kućniv broj, naziv katastarske kulture, površinu, broj
posedovnog lista, katastarski prihod,vrstu zemljišta i registarski broj promene. Za neplodna
zemljišta upisuje se vrsta neplodnosti bez reči neplodno. Na primer, krš, majdan kamena, itd. Za
zemljišta koja se nisu koristila u poljoprivredne svrhe, upisivala se njegova namena, npr. dvorišta,
aerodromi, itd.
Podaci o površinama sabiraju se po stranana spiska parcela. On se zaključuje na strani, na
kojoj je upisan poslednji broj parcele u toj katastarskoj opštini, sa komentarom: "stanje krajem ...
godine.
 245

Prilog 6.1.
246 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

6.3.2. POSEDOVNI LIST

Ovaj obrazac sastoji se iz naslovne i unutrašnje strane. Na obe strane obrasca iznad okvira
upisuje se naziv Republike, zatim Republički geodetski zavod, naziv službe za katastar
nepokretnosti, naziv opštine i katastarske opštine i šifra katastarske opštine.
Obrazac sadrži: matični broj korisnika, lične podatke korisnika ili naziv organa ili
organizacija, podatke o mestu stanovanja, ulicu i kućni broj, zatim deo poseda, kolonu u koju se
upisuje redni broj spiska promena i godina u kojoj je promena provedena.
Unutrašnja strana sadrži: brojeve i podbrojeve svih parcela ukoliko ih ima i korisnika, broj
plana i broj skice, zvano mesto-ulica i kućni broj, naziv kulture, odnosno način korišćnja neplodnog
zemljišta, klasu, površinu i katastarski prihod u dinarima, zatim rubrika prinovljeno, otudjeno, redni
broj promene i godinu promene.
Podaci o parcelama u posedovnom listu upisani su po njihovom aritmetičkom redu.
Posedovni list zaključuje se pri dnu poslednje strane i upiše se komentar "stanje krajem ...
godine", a zatim ukupna površina i ukupan katastarski prihod.
U Prilogu 6.2. dati su primeri prepisa posedovnog lista.

6.3.3. SUMARNI PREGLED POSEDOVNIH LISTOVA

U ovaj obrazac upisuju se sledeći podaci: broj posedovnog lista, lični podaci korisnika ili
naziv organa ili organizacije mesto stanovanja, ulica i kućni broj, deo poseda, naziv kultura.
Obrazac sadrži ukupnu površinu i ukupan katastarski prihod za svaku kulturu, ukupnu
površinu za neplodna zemljišta i ukupnu površinu i katastarski prihod za posedovni list.
U sumarnom pregledu posedovnog lista upisuju se svi brojevi parcela, koji se nalaze u
posedovnom listu.
Podaci o površinama i katastarskom prihodu sabiraju se. To se stanje mora slagati sa
ukupnom površinom u spisku parcela sa stanjem u pregledu površina i katastarskog prihoda po
kulturama i klasama i neplodnim zemljištima.
Sumarni pregled posedovnih listova zaključuje se na strani na kojoj je upisan poslednji
posedovni list, tu se upisuje ukupna površina i ukupan katastarski prihod za celu katastarsku opštinu,
sa komentarom "stanje krajem ..........godine"

6.3.4. PREGLED POVRŠINA I KATASTARSKOG PRIHODA PO KULTURAMA I

KLASAMA I NEPLODNIM ZEMLJIŠTIMA

U ovaj obrazac (Prilog 6.3.) upisuju se podaci za privatnu i ostale oblike svojine o ukupnim
površinama i katastarskom prihodu za svaku kulturu odvojeno po klasama i neplodnim zemljištima
razvrstanim po vrstama neplodnosti.
Obrazac sadrži: način korišćenja zemljišta, klase, ukupan broj parcela, površine i katastarski
prihod za privatnu svojinu i ostale oblike svojine.
Podaci o površinama i katastarskom prihodu unose se ukupno za svaku klasu postojeće
kulture. Ovi podaci dobijaju se sabiranjem površina i katastarskog prihoda svake pojedine parcele
odredjene kulture i klase.
 247

Prilog 6.2.
248 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Prilog 6.3.
 249

Sem ukupno plodnog zemljišta upisuje se i neplodno zemljište razvrstano po načinu

korišćenja odvojeno za privatnu svojinu, ostale oblike svojine i ukupno. Tu se utvrdjuje i ukupna
površina neplodnog zemljišta za celu katastarsku opštinu.

6.3.5. AZBUČHI PREGLED KORISNIKA

Ovaj obrazac sadrzi podatke o matičnom broju, ime prezime i ime oca, odnosno naziv i
sedište korisnika, mesto stanovanja, ulicu i kućni broj i brojeve posedovnih listova (Prilog 6.4.).
Lični podaci o korisniku, odnosno naziv i sedište, preuzimaju se sa naslovne strane
posedovnog lista i upisuju se strogo azbučnim redom ( po prezimenu, odnosno nazivu korisnika).
Matični broju korisnika služi za povezivanje istih korisnika sa ostalim njegovim posedovnim
listovima ukoliko ih ima.

6.4. ODRŢAVANJE KATASTRA ZEMLJIŠTA

Način i postupak održavanja katastra zemljišta vrši se u skladu sa propisima 33.

Održavanje katastra zemljišta obuhvata utvrdjivanje promena na zemljištu i objektima na
zemljištu u pogledu njihovog položaja, oblika, površine, načina korišćenja, klase, katastarskog
prihoda i podataka o korisniku zemljišta, kao i provodjenje ili evidentiranje utvrdjenih promena na
radnom orginalu plana i provodjenje promena u katastarskom operatu.
Pod promenama, smatraju se promene u podacima upisanim u katastru zemljišta, kao i upis
novih podataka koji predstavljaju sadržaj katastra zemljišta.
Poslove održavanja katastra zemljišta obavlja organizaciona jedinica nadležnog organa za
geodetske posloveu opštini - služba za katastar nepokretnosti (služba).
Originalni podaci premera, izvršenog u cilju izrade katastra zemljišta, ne mogu se menjati,
brisati i dopunjavati u postupku održavanja katastra zemljišta.

6.4.1.PRIJAVLJIVANJE PROMENA I POSTUPAK PO PRIJAVAMA

Postupak utvrdjivanja i provodjenja promena može se voditi po prijavi stranke ili po

službenoj dužnosti. Prijava istovremeno predstavlja i zahtev za upis promene na zemljištu u katastru
zemljišta.
Stranka je dužna da uz prijavu dostavi svu raspoloživu dokumentaciju koja se odnosi na
prijavljenu promenu.
Prijava mora da sadrži naziv katastarske opštine, broj katastarske parcele, vrstu promene i
vreme nastanka promene.
Postupak po službenoj dužnosti vodi se za promene za koje je služba saznala na drugi način.
Prenošenje na teren podataka iz urbanističkih i drugih planova i projekata koji utiču na
promenu obeležja katastarske parcele, vrši se u postupku pred organom, odnosno organizacijom
ovlašćenom za realizaciju tog plana. Zahtev za provodjenje promene podnosi organ, odnosno
organizacija ovlašćena za realizaciju tog plana.
250 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Prilog 6.4.

Po prijavi o promenama na zemljištu i objektima u pogledu promene položaja, oblika,

površine, načina korišćenja, lice koje vodi upravni postupak vrši ocenu osnovanosti zahteva,
obezbedjuje dokaz da su predujmljeni troškovi postupka, i zakazuje uvidjaj.

Uvidjaj na licu mesta

Pod uvidjajem na licu mesta, podrazumeva se prikupljanje opisnih i mernih podataka u cilju
utvrdjivanja nastalih promena na zemljištu. Merni podaci prikupljaju se najmanje istom tačnošću i
metodom koje su korišćene u premeru.
Lice koje vrši uvidjaj sastavlja zapisnik o uvidjaju koji sadrži sve podatke saglasno propisu o
opštem upravnom postupku (Poglavlje 3).
Lice koje prikuplja merne podatke u postupku realizacije urbanističkih i drugih planova i
projekata koji vodi organ, odnosno organizacija ne sastavlja poseban zapisnik.
 251

Prikupljanje mernih podataka vrši se ispitanim i rektifikovanim instrumentima i priborom

koji zadovoljavaju traženu tačnost za izradu planova odredjene razmere. Instrumenti i pribor moraju
da ispunjavaju uslove za merenje horizontalnih i vertikalnih uglova, za merenje dužina i visinskih
razlika. Prizme za ortogonalno snimanje moraju ispunjavati uslove upravnosti. Instrumenti i pribor
isputuju se pre merenja, a rezultati ispitivanja unose se u zapisnik za snimanje detalja.
Elektromagnetni daljinomeri (geodetske stanice, elektronski teodoliti i dr.), ispituju se
najmanje jedanput u dve godine, prema uputstvu proizvodjača na osnovici koja je odredjena za te
namene ili u ovlašćenoj metrološkoj laboratoriji. Dokaz o ispravnosti instrumenata je zapisnik sa
rezultatima obrade merenja na osnovici ili sertifikat koji izdaje ovlašćena metrološka laboratorija.
Kad preduzeće, druga organizacija ili radnja prikuplja merne podatke koji utiču na podatke
sadržane na radnom originalu plana i u katastarskom operatu, dužni su da vrše ispitivanja
instrumenata i pribora. Preduzeće, druga organizacija ili radnja dužni su na zahtev službe uz prijavu
za izvodjenje radova da, dostave dokaz o ispravnosti instrumenata i pribora.

Postupak snimanja promena

Promene na zemljištu i objektima snimaju se sa geodetske osnove za snimanje detalja i

mreže novopostavljenih geodetskih tačaka.
Pojedinačne promene i promena granica parcele nastale promenom kulture na zemljištu,
mogu se snimati sa fiksnih graničnih tačaka u slučaju:
1) kad je premer izvršen grafičkom metodom;
2) kad je premer izvršen aerofotogrametrijskom metodom u razmeri 1:5000, a nije razvijena
poligonska mreža;
3) kad je premer izvršen aerofotogrametrijskom metodom u razmeri 1:2500 za razred
zemljišta G, a nije razvijena poligonska mreža.
Pod pojedinačnim promenama smatraju se promene na zemljištu na jednom mestu premera
koje se mogu snimiti sa jedne geodetske tačke (stanice).
Fiksnim graničnim tačkama smatraju se tromedje i četvoromedje obeležene trajnim
belegama, ako su prilikom premera fotosignalisane i na fotoskicama jasno vidljive, odnosno tačke
na granicama parcela obeležene trajnim belegama i snimljene prilikom izrade ili održavanja premera
sa trigonometrijskih, ili poligonskih tačaka ortogonalnom ili polarnom metodom snimanja. Izuzetno,
dvorišne zgrade mogu se snimati ortogonalno sa linije razvijene izmedju dve snimljene detaljne
tačke ili umeranjem od snimljenih detaljnih tačaka (lučni presek).
U postupku održavanja premera snimaju se nove granične linije katastarskih parcela, granice
načina korišćenja zemljišta i granice novih objekata. Kad se vrši snimanje granica novih parcela,
tada se u cilju kontrole izvršenog snimanja, snima neophodan broj prelomnih tačaka koje
predstavljaju granične linije parcele sa susednim parcelama. Kad se snimaju granice parcele
polarnom metodom sa fiksnih graničnih tačaka, orijentacija se mora uzimati na najmanje dve
geodetske, odnosno tri fiksne granične tačke. Kad se orijentacija uzima samo na fiksne granične
tačke, tada se meri i rastojanje izmedju stanice i fiksnih tačaka, pri čemu treba nastojati da ove
tačke budu pravilno rasporedjene po horizontu i na većoj udaljenosti od tačaka detalja koje se
snimaju.
Promene se mogu snimati i ortogonalnom metodom sa linije za snimanje detalja, čije su
krajnje tačke fiksne granične tačke.
252 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Promena oblika i površine katastarske parcele

Promena oblika i površine parcele vrši se na osnovu:

1) plana parcelacije, projekta eksproprijacije ili drugog planskog akta overenog od strane
nadležnog organa opštine, odnosno grada;
2) pravosnažne odluke suda ili drugog nadležnog organa i ugovora overenog kod suda;
3) upisanog suvlasničkog odnosa ili po osnovu upisanih revizijskih delova,
4) predugovora overenog kod suda;
5) pismenog ugovora na kome potpisi ugovarača nisu overeni kod suda.
Parcele nastale na osnovu predugovora overenog kod suda kao i na osnovu pismenog
ugovora na kome potpisi ugovarača nisu overeni kod suda ne mogu se dalje deliti do provodjenja
promena po osnovu isprave o pravnom poslu. Promena oblika i površine parcele neće se vršiti u
slučaju kad granična linija seče postojeće objekte na parceli i pored postojanja napred navedenih
osnova.
Na zemljištu uredjenom komasacijom deoba parcele, vrši se u skladu sa zakonom kojim se
uredjuje korišćenje poljoprivrednog zemljišta.
Promena oblika i površine parcele vrši se u slučaju kad je odlukom nadležnog organa od
jedne, formirano dve ili više ulica.
Dve ili više susednih parcela, po zahtevu stranke, spajaju se u jednu parcelu ako su iste
kulture, odnosno istog načina korišćenja, pod uslovom da pripadaju istom korisniku. Izuzetno neće
se vršiti spajanje parcela koje su nastale na osnovu predugovora overenog kod suda kao i na osnovu
pismenog ugovora na kome potpisi ugovarača nisu overeni kod suda, kao i katastarskih parcela koje
istovremeno predstavljaju i gradjevinske parcele.
Na području gradskog gradjevinskog zemljišta promena oblika i površine katastarske parcele
i formiranje gradjevinske parcele, vrši se na osnovu odgovarajućeg urbanističkog akta, ukoliko isti
sadrži sve elemente propisane odredbama zakona kojima se uredjuje planiranje i uredjenje prostora.
Na području izvan gradskog gradjevinskog zemljišta, gde postoji urbanistički plan parcela se
deli u skladu sa tim planom. Izuzetno, ukoliko se nije pristupilo realizaciji urbanističkog plana,
dozvoliće se promena granica parcele.
Prilikom deobe parcele na zemljištu uredjenom komasacijom, mora se poštovati postojeći
smer pružanja parcele, paralelnost graničnih linija parcele i obezbediti njen izlazak na put.
Na osnovu sračunatih elemenata, vrši se obeležavanje i snimanje nove granične linije na
terenu apcisnim odmeranjem u okviru granica stare parcele.
Koordinate detaljnih tačaka nove medjne linije računaju se na isti način kao i linijske tačke
geodetske osnove.
Kad se vrši deoba parcele čija je površina sračunata iz koordinata detaljnih tačaka po
unapred zadatim uslovima, tada se analitički računaju svi elementi za obeležavanje medjnih tačaka
novih parcela. Nove granične tačke stabilizuju se i apscisno odmeraju na pravcu izmedju obeleženih
starih graničnih tačaka.

Promena katastarske kulture i klase

Katastarske kulture i klase parcela utvrdjuju se po postupku i na način propisan za

katastarsko klasiranje zemljišta.
Ponovno klasiranje zemljišta, po službenoj dužnosti, vrši se:
1) kad se jedan deo katastarske opštine pripoji drugoj katastarskoj opštini koja pripada
drugom katastarskom srezu, u skladu sa novom osnovom za klasiranje;
 253

2) kad je poljoprivredno zemljište uredjeno primenom agrotehničkih mera.

Kad su na delu katastarske opštine izmenjeni prirodni uslovi proizvodnje (zemljišna
svojstva, nadmorska visina, nagib terena, ekspozicija, erozija, vodoležnost, vodoplavnost i dr.)
odnosno ekonomski uslovi proizvodnje (izgradnja saobraćajnih, vodoprivrednih, industrijskih i
drugih objekata), od značaja za katastarsko klasiranje zemljišta, vrši se po službenoj dužnosti,
ponovno klasiranje zemljišta.
Pojedinačne promene kulture i klase ili utvrdjivanje neplodnih površina i zemljište sa
posebnom namenom, utvrdjuje geodetski stručnjak na licu mesta. Klasa za promenjene kulture
odredjuje se prema klasi najbliže parcele iste kulture. Promene klase i promenu kulture na većim
kompleksima zemljišta, utvrdjuje na licu mesta, diplomirani inženjer poljoprivrede zaposlen u
republičkom organu nadležnom geodetske poslove koji radi na poslovima katastarskog klasiranja i
bonitiranja, a zapisnik o izvršenom uvidjaju dostavlja službi.

Promena na zemljištu nastala izgradnjom, dogradnjom ili uklanjanjem objekta

Predmet snimanja na terenu su svi objekti na kojima su izvršeni znatniji radovi (stavljena
ploča, odnosno zgrada stavljena pod krov), bez obzira da li je za iste izdata gradjevinska dozvola.
Promene nastale uklanjanjem zgrada i drugih gradjevinskih objekata, konstatuju se na terenu
i poništavaju na skici održavanja premera. Činjenica uklanjanja zgrade ili drugog gradjevinskog
objekta, po potrebi, utvrdjuje se i izvodjenjem dokaza putem veštaka gradjevinske struke.
U postupku snimanja promena prikupiće se i ostali podaci o zgradama i drugim
gradjevinskim objektima. Podaci se unose u obrazac koji sadrži podatke o zgradama i posebnim
delovima zgrada.

Skica i zapisnici odrţavanja premera

Podaci snimanja promena na terenu iscrtavaju se i upisuju isključivo na Skici održavanja

premera (Prilog 6.5.), koja se izradjuje na kvalitetnoj hartiji (hamer), formata A4.
Skica održavanja premera numeriše se arapskim brojevima od 1 pa nadalje po godinama i
katastarskim opštinama.
Na skici održavanja premera, po pravilu, unose se podaci snimanja koji se odnose na
rešavanje po jednoj prijavi.
Kad se snimaju promene na većem kompleksu zemljišta, po jednoj prijavi, koristi se skica za
održavanje premera formata A3.
Na poledjini skice za održavanje premera nije dozvoljeno upisivanje podataka.
Direktor službe, odnosno ovlašćeno lice, pregleda i potpisuje skicu održavanja premera.
Snimljene promene mogu se kartirati na radnom originalu plana samo ukoliko je skica
održavanja premera potpisana.
Detalj na skici održavanja premera iscrtava se u približnoj razmeri. Izbor razmere zavisi od
veličine i broja podataka koje treba na terenu prikupiti i upisati. Razmera mora biti takva da se detalj
i podaci merenja mogu pregledno i čitljivo upisati na odgovarajućem mestu. Crtež na skici orijentiše
se prema severu.
Podaci o korisniku parcele na kojoj su nastale promene upisuju se na skici održavanja
premera, a za granične parcele upisuju se brojevi parcela i način korišćenja prema faktičkom stanju
na terenu.
254 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Prilog 6.5.

SKICA ODRŢAVANJA PREMERA br.....

REPULIKA SRBIJA
REPUBLIČKI GEODETSKI ZAVOD Broj lista katastarskog plana .........
Sluţba za katastar nepokretnosti Tah. zapisnik, sv. br. ..... str. br...........
................................................................. Veza sa ranijom sk. premera br./god.......
KO .......................................................... Predmet br. .......................................

Približna razmera 1: ..........................

Kartirano dana .................................... 200 god.

........................................................................... .
(potpis) Snimljeno dana: ............. 200 .god.
Strana spiska det.rač. površina ....................... ...........................................................
Redni br. spiska promena: ................................... (potpis)
Red.br. registra evidentiranih promena .......... Pregledano dana............. 200 .god.
Preneto u indikacione skice dana:.......200 .god. ..........................................................
(potpis)
 255

Kad se snima izvedeno stanje objekta (put, pruga, kanal, rečno korito i dr.) na skici
održavanja premera upisuju se i podaci o korisniku i naziv objekta.
Skica održavanja premera radi se u tušu na licu mesta.
Na skici održavanja premera iscrtavaju se i ispisuju sve tačke geodetske osnove, odnosno
fiksne granične tačke koje su korišćene za snimanje promena. Iscrtavanje i ispisivanje podataka
važećeg premera i katastra zemljišta, vrši se crnim, a novoutvrdjenih podataka, crvenim tušem.
Na skici održavanja premera svi podaci se ispisuju prema Topografskom ključu. Na skici
održavanja premera brojevi detaljnih tačaka numerišu se od 1 pa nadalje u okviru slučaja. Skice
održavanja premera ulažu se u posebnu fasciklu po završenoj obradi terenskih podataka.
Mereni uglovi, dužine i podaci za visine detaljnih tačaka upisuju se u zapisnik za snimanje
detalja polarnom metodom, a apscise i ordinate u zapisnik za snimanje detalja ortogonalnom
metodom ili na skici održavanja premera. Sveske zapisnika se formiraju za svaku katastarsku
opštinu i numerišu po godinama od 1 pa nadalje. Strane zapisnika numerišu se od 1 pa nadalje u
okviru sveske, s tim što se u narednoj svesci numeracija nastavlja od poslednjeg broja u prethodnoj
svesci.
Automatski registrovani podaci moraju se prikazati u obliku zapisnika i tako dobijeni
zapisnici odštampati i ukoričiti.
Koordinate detaljnih tačaka računaju se u zapisniku u koji su uneti podaci za snimanje
detalja. Kada su podaci snimanja detalja ortogonalnom metodom upisani na skici održavanja
premera, računanje koordinata vrši se u obrascu TO 22. Sračunate koordinate detaljnih tačaka
upisuju se u Spisak koordinata detaljnih tačaka (Prilog 6.6.).
Brojevi tačaka za koje su odredjene koordinate upisuju se na skici održavanja premera i u
zapisnik, u zagradi pored postojećeg broja zelenim tušem.
Kad su u postupku premera odredjene koordinate detaljnih tačaka, numerisanje
novoodredjenih detaljnih tačaka vrši se u nastavku, iza zadnjeg upisanog broja u TO 25 za detaljne
tačke.
Kad je premer izvršen aerofotogrametrijskom metodom i uradjene oleate za detaljne tačke,
na oleatama se brojevi novoodredjenih tačaka ispisuju crvenim tušem.
Pogrešno upisan numerički podatak, tokom uvidjaja, na skici održavanja premera, precrtava
se tako da i posle precrtavanja ostane čitljiv, a iznad njega upisuje se novi podatak.
Posle završenog uvidjaja, zabranjeno je menjati i dopunjavati podatke unete u skicu
održavanja premera. Pogrešno upisan podatak u zapisnicima za ortogonalno ili polarno snimanje
detalja precrtava se tako da ostane čitljiv, a tačan podatak upisuje se u sledeći horizontalni red
zapisnika. Skica održavanja premera i zapisnici ne mogu se iznositi iz prostorija službe.

Obrada terenskih podataka

U cilju provodjenja promena u katastru zemljišta vrši se obrada terenskih podataka dobijenih
uvidjajem na licu mesta. Obrada terenskih podataka na radnom originalu plana obuhvata:
1) kartiranje i iscrtavanje tačaka geodetske osnove i detalja;
2) numerisanje katastarskih parcela i objekata;
3) računanje površina katastarskih parcela.
Pre obrade terenskih podataka na radnom originalu plana, moraju se ispitati i rektifikovati
koordinatograf i planimetar, prema uputstvu proizvodjača.
256 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Prilog 6.6

REPUBLIKA SRBIJA
REPUBLIČKI GEODETSKI ZAVOD
Sluţba za katastar nepokretnosti KO _______________________
_____________________________________

SPISAK KOORDINATA DETALJNIH TAČAKA

Strana: ____
Koordinate
Gde su sračunate

održav.premera
koordinate

Broj skice

Primedba
snimanja
Broj
Broj Zapisnik Godina
detaljne
detalj. sveska/ Y X
tačke iz
tačke strana
zapisnika

1 2 3 4 5 6 7 8 9
 257

Obrada terenskih podataka na radnim originalima planova, koji su radjeni u

Budimpeštanskom koordinatnom sistemu-stereografskoj komfornoj projekciji (nanošenje tačaka
geodetske osnove, kartiranje detalja i računanje površina) vrši se uzimanjem u obzir popravki
nastalih usled linearne i površinske deformacije same projekcije.
Ukoliko su prilikom obrade terenskih podataka utvrdjeni propusti i nedostaci učinjeni
uvidjajem na licu mesta, isti se otklanjanju ponovnim uvidjajem.

Kartiranje i iscrtavanje tačaka geodetske osnove i detalja

Sve novoodredjene tačke geodetske osnove kartiraju se na radni original plana ortogonalnim
koordinatografima iz relativnih koordinata u okviru pojedinih pravougaonika koordinantne mreže,
preciznim priborima koji obezbedjuju tačnost kartiranja 0,1 mm x M (gde je M imenilac razmere
plana). Pri kartiranju tačaka uzima se u obzir nastala promena dimenzije plana.
Položaj kartiranih tačaka geodetske osnove kontroliše se očitavanjem koordinata
(mikroskopom na koordinatografu) i merenjem dužina izmedju tačaka na planu i uporedjivanjem
istih sa sračunatim dužinama iz koordinata tih tačaka.
Detalj snimljen ortogonalnom metodom, kartira se ortogonalnim koordinatografom iz
podataka snimanja ili iz pravouglih koordinata sračunatih iz podataka snimanja. Pre početka
kartiranja detalja uporedjuje se dužina apscisne linije na planu sa dužinom merenom na terenu i
redukovanom na horizont. Dozvoljena razlika izmedju dužina izmerenih na terenu i dužina očitanih
na radnom originalu plana, propisana za izradu geodetskih planova, uvećava se za 25%.
Detalj snimljen polarnom metodom kartira se polarnim koordinatografom na osnovu
podataka snimanja. Dozvoljena uglovna odstupanja izmedju pravaca iz zapisnika snimanja i pravaca
očitanih na priboru za kartiranje propisana za izradu geodetskih planova, uvećavaju se za 25%.
Izuzetno kartiranje detalja vrši se ortogonalnim koordinatografom iz pravouglih koordinata detaljnih
tačaka, kada se kartiranje vrši na planovima razmere 1:500, kao i u slučaju kartiranja na planovima
ostalih razmera, a tačke za orijentaciju stanice nisu na listu na kome se nalazi detalj ili ako detalj
pada na više listova.
Detalj snimljen aerofotogrametrijskom metodom kartira se sa orijentisanog stereomodela
stereografskim instrumentima. Kartiranje se vrši na radnom originalu plana na osnovu registrovanih
koordinata detaljnih tačaka.
Kad su promene snimljene sa fiksnih tačaka, tada se pre kartiranja proverava njihov položaj
uporedjivanjem na horizont svedenih odstojanja, izmerenih na terenu izmedju stanice i fiksnih
graničnih tačaka i odstojanja izmerenih na radnom originalu plana. Dozvoljena uglovna odstupanja
izmedju pravaca u zapisniku snimanja i pravaca očitanih na priboru za kartiranje, propisana za
izradu geodetskih planova, uvećavaju se za 50%. Dozvoljeno odstupanje za kontrolna merenja
izmedju detaljnih tačaka snimljenih sa fiksnih graničnih tačaka iznosi 0,5 mm x M.
Ako granične linije postojećeg detalja koje su snimljene sa fiksnih graničnih tačaka, posle
kartiranja na radnom originalu plana zauzmu položaj različit od dosadašnjeg, na većoj udaljenosti od
0,5 mm x M, detalj se mora ponovo snimiti sa tačaka geodetske osnove. Ako iskartirane granične
linije ili detaljne tačke postojećeg detalja posle snimanja sa tačaka geodetske osnove i kartiranja,
zauzmu položaj različit od dosadašnjeg na većoj udaljenosti od 0,5 mm x M, služba će po službenoj
dužnosti utvrditi uzroke neslaganja i po potrebi proširiti premeravanje na susedne parcele, radi
otklanjanja nedostataka i propusta, sve dotle dok razlika izmedju iskartiranog i dosadašnjeg položaja
nepromenjenih graničnih linija ili detaljnih tačaka ne postane manja ili jednaka vrednosti 0,5 mm x
M. Ako iskartirane granične linije, koje su snimljene sa fiksnih graničnih tačaka ili tačka geodetske
osnove, zauzmu položaj na radnom originalu plana koji se razlikuje od dosadašnjeg položaja iste
258 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

granične linije, u veličini koja je manja ili jednaka vrednosti 0,5 mm x M, na radnom originalu plana
se zadržava položaj dosadašnje granične linije.
Kad postoje numerički podaci premera, a nove medjne linije seku okvirne linije dva ili više
lista plana, tada treba sračunati koordinate tačaka preseka medjne linije sa okvirnom linijom lista
plana.
Sve promene na radnom originalu plana ispisuju se i iscrtavaju tušem crvene boje, prema
Topografskom ključu.

Numerisanje katastarskih parcela

Numerisanje katastarskih parcela u postupku održavanja katastra zemljišta, po pravilu, vrši

se u vidu razlomka, tako da brojilac predstavlja dosadašnji broj parcele, a imenilac, brojevi 1 do n.
Kad se vrši deoba katastarske parcele koja je nastala u postupku održavanja katastra
zemljišta, broj te katastarske parcele se poništava, a nove katastarske parcele se numerišu tako da u
imeniocu dobijaju brojeve u nastavku iza poslednje iskorišćenog broja.
Kad se vrši spajanje dve ili više katastarskih parcela istog korisnika u postupku promene
kulture zemljišta, nova katastarska parcela se numeriše brojem katastarske parcele koja je pre
spajanja imala najveću površinu.
Novim celim brojevima, numeriše se:
1) katastarska parcela nastala spajanjem dve ili više katastarskih parcela u postupku
eksproprijacije i formiranja gradjevinske parcele;
2) katastarska parcela pripojena iz susedne katastarske opštine.
Katastarske parcele čije su granične linije izmenjene ispravkom greške premera ili
kartiranja granične linije ili u postupku uredjenja medje pred sudom, zadržavaju postojeće brojeve.
Broj katastarske parcele koji je jedanput poništen ne može se više upotrebiti. Izuzetno
poništen broj parcele može se upotrebiti, u slučaju:
1) otklanjanja nedostataka i propusta učinjenih u postupku održavanja katastra zemljišta;
2) u postupku deeksproprijacije zemljišta.
Evidencija preskočenih i poništenih brojeva obezbedjuje se, za svaku katastarsku opštinu na
računaru.
Objekti se numerišu u okviru katastarske parcele brojevima, počevši od 1 pa nadalje, po
redosledu: stambeni, stambeno poslovni, poslovni i pomoćni, ukoliko numeracija nije izvršena.
Kad je numeracija postojećih objekata izvršena, novi objekti se numerišu prvim brojem posle
broja do tada upotrebljenog za numerisanje objekta na toj parceli.
Broj koji je bio upotrebljen za numerisanje objekta bilo koje namene, posle uklanjanja
objekta, ne može se upotrebiti za numerisanje novoizgradjenog objekta na toj parceli.

Računanje površina katastarskih parcela

Računanje površina katastarskih parcela grafičkom metodom vrši se končanim ili polarnim
planimetrom dva puta, a podaci računanja se unose u obrazac Spisak detaljnog računanja površina
parcela (Prilog 6.7). Aritmetička sredina prvog i drugog računanja služi za izravnavanje površina
novonastalih parcela. Pre računanja površina mora se odrediti deformacija lista plana (usuh).
Razlika izmedju prvog i drugog računanja površina mora biti u granicama dozvoljenog
odstupanja,
 P  0,0007 x M P .
 259

gde je M imenilac razmere plana, a P površina parcele izražena u kvadratnim metrima.

Računanje površina katastarskih parcela numeričkom metodom iz koordinata detaljnih
tačaka, vrši se u obrascu Računanje površina parcela iz koordinata detaljnih tačaka (Prilog 6.8.), u
slučaju kada su površine parcela u postupku premera, odnosno održavanja katastra zemljišta
sračunate ovom metodom. Površine parcela zaokružuju se na kvadratni metar.
Ukoliko su u postupku premera, površine parcela sračunate grafičkom metodom, površine
novih parcela računaju se numeričkom metodom iz koordinata detaljnih tačaka, u slučaju:
1) pripajanja dela katastarske opštine drugoj katastarskoj opštini koja ima sračunate
površine iz koordinata;
2) deobe parcele na području gradskog gradjevinskog zemljišta za koje je donet
odgovarajući plan sa planom parcelacije bez obzira na razmeru;
3) deobe parcele sa uslovnim površinama kad postoje numerički podaci premera.
Sračunate površine upisuju se u kolonu 11. Spiska detaljnog računanja površina, a u kolone 7
- 10 upisuje se strana obrasca u kome su sračunate površine.
Kad su površine sračunate grafičkom metodom, dozvoljena odstupanja izmedju površine
dosadašnjeg stanja i zbira sračunatih površina novog stanja zavisno od razmere planova, iznose:

Razmera 1:500 - 0,20 P

Razmera 1:1000 - 0,40 P
Razmera 1:1440 - 0,60 P
Razmera 1:2000 - 0,80 P
Razmera 1:2500 - 1,00 P
Razmera 1:2880 - 1,20 P
Razmera 1:5000 - 2,00 P

gde je P površina parcele ili grupe parcela dosadašnjeg stanja izražena u kvadratnim metrima.
 260 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Prilog 6.7

REPUBLIKA SRBIJA
REPUBLIČKI GEODETSKI ZAVOD
Sluţba za katastar nepokretnosti KO _________________
______________________________

SPISAK
DETALJNOG RAČUNANJA POVRŠINA

Strana :______________
DOSADAŠNJE STANJE N O V O S T A NJ E
1. Računanje 2. Računanje
Broj lista plana

Podela razlike
Od površine iz Od površine
Broj parcele

Broj parcele

Aritme- Konačna
Broj zgrade

Broj zgrade
kolone 3 pod iz kolone13
Površina zgradom se Podaci Površina Podaci Površina tička sredina površina pod zgradom
NAPOMENA
nalazi se nalazi
računanja računanja
ha a m ha a m ha a m2 ha a m2 ha a m2 ha a m2 ha a m2
1 2 3 2 4 5 2 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
 261

Prilog 6.8

REPUBLIKA SRBIJA
REPUBLIČKI GEODETSKI ZAVOD
Sluţba za katastar nepokretnosti KO _________________
_________________________________

RAČUNANJE POVRŠINA PARCELA IZ

KOORDINATA DETALJNIH TAČAKA

Strana: ___
STARO STANJE N O V O S T A NJ E
Br.li.plana

zgrade
Broj Broj Broj Površina pod

Broj
Površina KOORDINATE Površina Primedba
parcele parcele tačke zgradom
Y X
ha a m2 ha a m2 ha a m2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
262 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Kad su površine parcela sračunate numeričkom metodom, dozvoljena razlika (zbog

zaokruživanja na kvadratni metar) izmedju površine parcela koje su premerom sračunate iz
koordinata detaljnih tačaka i zbira površina parcela u novom stanju mora biti u granicama
dozvoljenog odstupanja
P  0,5 3(n  1)

gde je n broj novih parcela, odnosno delova parcela.

Ukoliko se razlika površina ne nalazi u granicama dozvoljenog odstupanja tada se vrši

ponovno računanje površina parcele ili grupe parcela sračunatih u postupku premera.
Ukoliko je razlika površina u granicama dozvoljenog odstupanja, vrši se izravnanje površina
novih parcela u Spisku detaljnog računanja površina. Dobijena razlika izmedju aritmetičke sredine
površina parcela novog stanja i površine parcela dosadašnjeg stanja, raspodeljuje se na parcele
novog stanja srazmerno njihovim površinama.
Izravnanje površina novih parcela pod objektom (put, pruga, vodotok i sl.), vrši se dva puta.
Prvo izravnanje se vrši samo za parcele koje ulaze u sastav objekta. Razlika izmedju površine
objekta i zbira površina svih novonastalih parcela koje ulaze u sastav objekta, ukoliko je u
granicama dozvoljenog odstupanja raspodeljuje se na parcele koje su ušle u sastav objekta
srazmerno njihovim površinama, a popravka se upisuje u kolonu 11 Spiska detaljnog računanja
površina. Drugo izravnanje površina parcela vrši se na ukupnu površinu dosadašnjeg stanja svake
pojedinačne parcele.
U novom stanju za parcelu koja ulazi u sastav objekta uzima se površina parcela dobijena
prvim izravnanjem. Razlika površina starog i novog stanja raspodeljuje se srazmerno površinama
novih parcela i upisuje u kolonu 12 Spiska detaljnog računanja površina.Ukupna površina objekta
dobija se sabiranjem svih izravnatih površina novonastalih parcela koje su ušle u sastav objekta.
Ispod podataka svakog računanja površina, upisuje se razlika površina parcela dosadašnjeg i
novog stanja, a u zagradi iznos dozvoljenog odstupanja za tu grupu računanja. Sabiranjem sračunate
površine i popravke dobija se konačna površina parcele. Zbir svih konačnih površina mora dati
ukupnu površinu parcela dosadašnjeg stanja. Konačna površina parcele novog stanja upisuje se
crvenom bojom u Spisku detaljnog računanja površina, a svi ostali podaci (dosadašnjeg i novog
stanja) upisuju se crnom bojom. Svaki slučaj računanja površina parcela podvlači se horizontalnom
linijom u odgovarajućem obrascu, a u napomeni se upisuje broj skice održavanja premera, datum
računanja i potpis lica koje je izvršilo računanje.
Površina zgrade računa se iz originalnih mera (pod uslovom da se može računati po
pravilima planimetrije) ili iz koordinata detaljnih tačaka, po pravilu dva puta. Površina svake zgrade
se posebno računa i sa elementima računanja upisuje u jedan horizontalni red odgovarajućeg
obrasca.
Površine delova katastarske parcele različite klase iste kulture, računaju se jedanput.
Površine se računaju u obrascu detaljnog računanja površina odmah iza računanja površina parcela
novog stanja. Dozvoljeno odstupanje kod računanja površina parcela različitih kultura odnosno
klasa iste kulture veće je za 50% od navedenih dozvoljenih odstupanja.
Kad se prilikom računanja površine parcele koja je obuhvaćena promenom, pronadje greška
u dosadašnjoj površini parcele, greška se otklanja ponovnim računanjem površina svih starih parcela
u odgovarajućoj grupi odnosno grupama formiranim u toku premera. Greške u neslaganju površina
različitih razmera planova iste katastarske opštine, ispravljaju se pod uslovom da se ne menja
 263

ukupna površina katastarske opštine. Greške u neslaganju ukupne površine katastarske opštine treba
tražiti u računanju površina zajedničkih parcela (parcele koje se protežu kroz obe razmere planova),
otpisivanjem površina iz jedne razmere i pripisivanjem istih drugoj razmeri.
Kad su površine parcela delova katastarske opštine sračunate iz koordinata detaljnih tačaka,
takva površina se preuzima za ostala područja kao data i ne može se menjati.
Kao data površina smatraće se i površina parcela sračunata iz originalnih mera ili nekom od
grafičkih metoda, kad su površine tih parcela računate na planovima krupnije razmere.

Provodjenje promena u katastru zemljišta

Podaci o promenama za koje postoji pravni osnov, unose se u obrazac Spisak promena
(Prilog 6.9.). Spisak promena izradjuje se za svaku katastarsku opštinu po godinama, s tim što se u
okviru jedne knjige mogu uvoditi promene za više godina. Spisak promena zaključuje se na kraju
svake godine. U redu iza poslednje upisane promene u spisku promena za tekuću godinu izradjuje se
rekapitulacija po stranama. U donjem levom uglu, lice koje ga je zaključilo stavlja datum i potpis, a
u donjem desnom uglu spisak promena overava direktor službe.
Osnovi za promenu korisnika u katastarskom operatu su:
1) zakon;
2) pravosnažna odluka suda kojom je utvrdjeno pravo na zemljištu;
3) pravosnažna odluka drugog nadležnog organa;
4) ugovor overen kod suda.
Odluka suda-zemljišnoknjižnog odeljenja o dozvoli upisa u zemljišnu knjigu ne predstavlja
pravni osnov za provodjenje promena u katastru zemljišta.
Osnov za promenu korisnika zemljišta je i ugovor overen od strane suda ili drugog
nadležnog državnog organa strane države sa kojom je Državna zajednica Srbija i Crna Gora
zaključila medjudržavni ugovor. Ugovor o otkupu stana ne smatra se pravnim osnovom za
provodjenje promene korisnika na zemljištu.
U odluci suda ili drugog nadležnog organa ili ispravi o pravnom poslu, zemljište mora biti
označeno prema podacima premera i katastra zemljišta (broj i površina katastarske parcele, broj
posedovnog lista, naziv katastarske opštine, ime i prezime, odnosno naziv, matični broj i
prebivalište, odnosno sedište dosadašnjeg i novog korisnika zemljišta). Kada se provodjenje
promene vrši na osnovu odluke nadležnog organa ili isprave o pravnom poslu u kojoj zemljište nije
označeno na opisan način, služba će zatražiti od organa, odnosno lica koje je ispravu sastavilo ili
lica u čiju korist se provodi promena, da u odredjenom roku uočene nedostatke otkloni.
Kada se promena provodi na osnovu sudske odluke u kojoj zemljište nije označeno prema
navedenim podacima služba će zatražiti od zainteresovanog lica, da u postupku pred nadležnim
sudom uočene nedostatke otkloni. Ukoliko nisu ispunjeni uslovi, a uočeni nedostaci u odredjenom
roku nisu otklonjeni, neće se dozvoliti provodjenje promene u katastarskom operatu.
Ukoliko je odluka suda, drugog nadležnog organa ili isprava o pravnom poslu, zasnovana na
podacima katastra zemljišta, odnosno popisnog katastra, koji je stavljen van snage doneta pre
stupanja na snagu važećeg katastra zemljišta, vrši se identifikacija u pogledu broja, površine parcele
i katastarske opštine. Neće se vršiti identifikacija ukoliko je odluka suda, drugog nadležnog organa
ili isprava o pravnom poslu, doneta posle stupanja na snagu novog premera, ukoliko su
nepokretnosti označene prema podacima iz zemljišne knjige koja nije obnovljena.
264 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Prilog 6.9.
REPUBLIKA SRBIJA
REPUBLIČKI GEODETSKI ZAVOD
Sluţba za katastar nepokretnosti KO _________________________
________________________
SPISAK PROMENA
za godinu ................

D O S A D A Š NJ E S T A NJ E .
Broj posedovnog
spiska prijava

Broj parcele
Redni broj

Redni broj

Prezime, ime, ime jednog roditelja,

Matični Vrsta promene, akt ili isprava na kojoj se promena

Klasa
Površina
lista

prebivalište i adresa, odnosno naziv, Kultura

broj zasniva
sedište i adresa
ha a m2
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

N O V O S T A NJ E

Redni broj ovoga spiska

Redni br.i godina skice
1) Broj rešenja o dozvoli
Broj posedovnog

o ponovljenoj promeni
održavanja premera
promene
Broj parcele

2) Datum izvršnosti rešenja

Površina
Klasa

Prezime, ime, ime jednog roditelja, prebivalište i

lista

3) Datum izjavljene žalbe

Kultura Matični broj
adresa, odnosno naziv, sedište i adresa

ha a m2

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
 265

Vrste promena u katastru zemljišta

Promena korisnika zemljišta

Promena korisnika neizgradjenog gradskog gradjevinskog zemljišta u državnoj svojini, vrši

se na osnovu rešenja nadležnog organa o dodeli zemljišta na korišćenje. Promena prava korišćenja
zemljišta izvršiće se i bez rešenja o dodeli zemljišta na korišćenje u slučaju:
1) prenosa prava korišćenja sa ranijeg sopstvenika na bračnog druga, potomke, usvojenike,
roditelje i usvojioce;
2) nasledjivanja ranijeg sopstvenika od strane navedenih lica;
Ukoliko je na osnovu prethodnog akta gradjevinska parcela dodeljena većem broju lica, a u
tom aktu nisu odredjeni udeli prava korišćenja, upis prava korišćenja izvršiće se bez označavanja
sukorisničkih udela kao zajedničko pravo korišćenja - ZS. Promena korisnika neizgradjenog
gradskog gradjevinskog zemljišta u ostalim oblicima svojine vrši se na osnovu isprava pravosnažne
odluke nadležnog organa ili ugovora overenog u sudu.
Promena korisnika izgradjenog gradskog gradjevinskog zemljišta u državnoj svojini vrši se
na osnovu odluke, odnosno isprave o pravnom poslu kojom se stiče pravo svojine na objektu u celini
ili odredjenom alikvotnom delu objekta, pod uslovom da je objekat izgradjen u skladu sa važećim
propisima.
Bez odredjivanja alikvotnog dela, izvršiće se upis korisnika zemljišta koji je na osnovu
odluke ili isprave o pravnom poslu stekao pravo na objektu ili odredjenom alikvotnom delu jednog
ili više objekata, pod uslovom da na parceli postoji više objekata izgradjenih u skladu sa zakonom.
Izuzetno, udeo prava korišćenja se upisuje ako je udeo dosadašnjeg korisnika zemljišta već upisan u
katastarskom operatu, a udeo novog korisnika zemljišta, izričito odredjen u odluci, odnosno ispravi
o pravnom poslu je identičan sa udelom dosadašnjeg korisnika.

Promena načina korišćenja zemljišta

Promena načina korišćenja zemljišta nastaje:

1) promenom kulture;
2) izgradnjom objekata;
3) uklanjanjem objekta.
Promena kulture zemljišta provodi se u katastarskom operatu ukoliko je nastala u skladu sa
važećim propisima.
Na obradivom poljoprivrednom zemljištu (njive, vrtovi, voćnjaci, vinogradi i livade) od prve
do pete katastarske klase, ne može se vršiti promena kulture u neobradivo poljoprivredno zemljište
(pašnjak, močvara i trstik) i nepoljoprivredno zemljište (šuma i neplodno), bez rešenja organa
nadležnog za poslove poljoprivrede.
Neizgradjeno gradsko gradjevinsko zemljište može se pretvoriti u neplodno samo ukoliko je
privedeno nameni u skladu sa zakonom.
Promena nastala izgradnjom objekata, namenjenih za trajnu upotrebu provodi se u
katastarskom operatu, ukoliko je za objekat izdata upotrebna dozvola. Upotrebna dozvola mora biti
zasnovana na podacima o izvršenom geodetskom snimanju.
Promena nastala izgradnjom objekata provodi se u katastarskom operatu i na osnovu
uverenja nadležnog organa kojim se potvrdjuje da je objekat izgradjen pre donošenja propisa kojim
je utvrdjena obaveza pribavljanja gradjevinske dozvole.
266 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Deo gradjevinske parcele koji nije pod objektom uvršćuje se u zemljište za posebne namene
- zemljište namenjeno za redovnu upotrebu objekata, bez obzira na površinu parcele.
Kad je objekat izgradjen na katastarskoj parceli koja ne predstavlja gradjevinsku parcelu, deo
katastarske parcele koji nije pod objektom, u površini do 500 m2, uvršćuje se u zemljište za posebne
namene, a ostatak u postojeću kulturu.
Uklanjanjem gradjevinskog objekta na gradjevinskoj parceli zemljište pod objektom
uvršćuje se u zemljište za posebne namene (zn).
Uklanjanjem objekata na katastarskoj parceli koja ne predstavlja gradjevinsku parcelu ne
menja se način korišćenja zemljišta, ukoliko se zemljište i dalje koristi za iste namene. Kad je
uklonjen objekat na parceli čiji je gabarat jednak površini parcele, postupa se na prethodni način.

Promena katastarskog prihoda

Promena katastarskog prihoda vrši se u slučaju:

1) promene kulture i klase zemljišta;
2) promene granica katastarskog sreza;
3) obnove katastarskog klasiranja na delu ili celoj katastarskoj opštini (preklasiranje);
4) promene lestvica katastarskog prihoda;
5) promene katastarskog prihoda po odluci nadležnog organa.
Provodjenje promene vrši se po službenoj dužnosti bez donošenja rešenja. Služba dostavlja
nadležnom državnom organu za utvrdjivanje i naplatu javnih prihoda - organizacionoj jedinici u
opštini, do 15. februara tekuće godine, sa stanjem na dan 31. decembra prethodne godine podatke o
korisnicima zemljišta sa ukupnim katastarskim prihodom za područje te opštine.
Kad dva ili više korisnika zemljišta žive u jednom domaćinstvu, služba će po posebnom
zahtevu nadležnog državnog organa utvrdjivanje i naplatu javnih prihoda, katastarski prihod
povezati na lice koje rešenjem odredi taj organ.

Ostale promene

Promene naziva ulica i trgova provode se na planovima bez naknadnog snimanja ukoliko
zadržavaju oblik i površinu predhodne ulice ili trga.
U pojedinačnim slučajevima, na osnovu akta nadležnog organa podaci o prenumeraciji
kućnog broja upisuju se na posebno formiranim skicama. Kad je odlukom nadležnog organa
izvršena prenumeracija postojećih kućnih brojeva većeg broja zgrada, prenumeracija kućnih brojeva
vrši se na kopiji radnog originala plana.
Promene nastale na osnovu propisa o gradjevinskom zemljištu i propisa o planiranju i
uredjenju prostora, provode se u katastarskom operatu tako što se posebnim šiframa označavaju:
1) katastarske parcele u području gradskog gradjevinskog zemljišta u državnoj svojini;
2) katastarske parcele u području gradskog gradjevinskog zemljišta u ostalim oblicima
svojine;
3) katastarske parcele koje su istovremeno i gradjevinske parcele;
4) katastarske parcele nastale na osnovu predugovora overenog kod suda ili pismenog
ugovora na kome potpisi ugovarača nisu overeni kod suda.
 267

Postupak provodjenja promena

Provodjenje promena u katastarskom operatu vrši se po skraćenom upravnom postupku.

Izuzetno, služba sprovodi ispitni postupak, u slučaju:
1) otklanjanja utvrdjenih nedostataka i propusta u snimanju detalja, geodetskom elaboratu,
planovima i u katastarskom operatu;
2) postojanja više zahteva stranaka sa suprotnim interesima za provodjenje promene na istoj
parceli;
3) promena obeležja katastarske parcele po osnovu urbanističkih planova i projekata.
Posle sprovedenog postupka i ocene izvedenih dokaza služba donosi rešenje. Rešenje o
odbijanju zahteva služba donosi u slučaju:
1) nepostojanja osnova za promenu korisnika u katastarskom operatu (neosnovan zahtev);
2) ako u ispravama nepokretnosti nisu označene prema podacima upisanim u katastarskom
operatu;
3) kad je promena nastala povredom prinudnih propisa.
Promene u katastarskom operatu provode se samo na osnovu konačnog rešenja o dozvoli
provodjenja promene. O izvršenim promenama u katastru zemljišta, u opštinama u kojima pored
katastra zemljišta postoji i zemljišna knjiga koja je ustrojena, odnosno obnovljena na osnovu
podataka važećeg katastra zemljišta, služba je dužna da odmah sastavi i dostavi prijavni list (Prilog
6.10) zemljišno-knjižnom odeljenju nadležnog suda.
Prijavni list se sastavlja i dostavlja sudu za sve promene provedene u katastru zemljišta, osim
promene korisnika zemljišta i promene kulture cele parcele. Uz prijavni list, služba dostavlja i
kopiju plana. Prijavni list i kopiju plana potpisuje neposredni izvršilac, a overava služba.

Otklanjanje nedostataka i propusta u katastru zemljišta

U postupku održavanja premera i katastra zemljišta služba je dužna da otkloni sve nedostatke
i propuste u snimanju detalja, geodetskom elaboratu, planovima, karti i u katastarskom operatu, pod
uslovom da su nedostaci i propusti sa sigurnošću utvrdjeni. Utvrdjivanje nedostataka i propusta vrši
se uporedjivanjem podataka prikazanih na skicama detalja, skicama održavanja premera,
fotoskicama, skicama dopunskog snimanja sa podacima sadržanim na radnim orginalima plana i u
katastarskom operatu. U cilju utvrdjivanja nedostataka i propusta može se vršiti i uvidjaj na licu
mesta.
Nedostaci i propusti nastali pogrešnim upisom korisnika zemljišta mogu se ispraviti samo
ukoliko upisano lice, u momentu upisa nije posedovalo ispravu kojom dokazuje svoje pravo u
odnosu na ranije upisanog korisnika zemljišta. Nedostaci se ne mogu otkloniti ukoliko je posle tog
upisa vršena promena korisnika zemljišta nastala saglasno osnovama za promenu korisnika (zakon,
pravosnažna odluka suda i dr.). Izuzetno dozvoliće se upis promene korisnika zemljišta ukoliko
upisani korisnik zemljišta da izričitu saglasnost za otklanjanje propusta u katastarskom operatu.

Evidentiranje promena

Promene na zemljištu koje nisu nastale u skladu sa zakonom i ovom instrukcijom,

evidentiraju se na radnom originalu plana i unose u obrazac Registar evidentiranih promena (Prilog
6.11.). Evidentiranje promena vrši se i u slučaju promena na zemljištu konstatovanih u postupku
veštačenja pred sudom ili drugim nadležnim organom i promena na zemljištu nastalih deobom kad
nova granična linija parcele seče postojeće objekte na parceli.
268 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Prilog 6.10
REPUBLIKA SRBIJA
REPUBLIČKI GEODETSKI ZAVOD
Sluţba za katastar nepokretnosti: _________________
Broj predmeta: ____________________ Katastarska opština: __________________________
Datum: ___________________ Opštinski sud: ________________________

PRIJAVNI LIST

DOSADAŠNJE STANJE NOVO STANJE

Broj parcele

Broj parcele
posedovnog
Zemljišno

Broj skice
Površina Površina
knjižni ul.

Vlasnik-korisnik mesto stanovanja i Kultura i Osnov za izradu prijavnog

lista
Broj
Kultura i klasa ha a m2
kućni broj ha a m2 klasa lista
kj kv.hv. kj kv.hv.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
 269

Prilog 6.11.
REPUBLIKA SRBIJA
REPUBLIČKI GEODETSKI ZAVOD
Sluţba za katastar nepokretnosti KO _________________
______________________________

REGISTAR EVIDENTIRANIH PROMENA

D O S A D A Š NJ E S T A NJ E .
Broj posedovnog

Broj parcele
Redni broj

Prezime, ime, ime jednog roditelja,

Vrsta promene, akt ili isprava na kojoj se

Klasa
Površina
lista

prebivalište i adresa, odnosno naziv, sedište Matični broj Kultura

promena zasniva
i adresa
ha a m2
1 2 3 4 5 6 7 8 9

NOVO S T A NJ E

Redni br.i godina skice

održavanja premera
Broj posedovnog

Redni broj spiska

Broj parcele

promena
POVRŠINA
Klasa

Prezime, ime, ime jednog roditelja, prebivalište i

lista

Kultura
adresa, odnosno naziv, sedište i adresa
Matični broj Napomena

ha a m2

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
270 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Obrada terenskih podataka za evidentirane promene na radnom originalu plana, vrši se po

propisima. Evidentiranje promena na objektima na radnom originalu plana, vrši se crvenim tušem sa
upisivanjem slovne oznake "n" (nelegalni objekat). Evidentiranje promena nastalih izgradnjom
objekata privremenog karaktera za koje je izdata gradjevinska, odnosno upotrebna dozvola, vrši se
crvenim tušem sa upisivanjem slovne oznake "p" (privremeni objekat). Evidentiranje snimljenih
graničnih linija parcela i brojeva tih parcela vrši se grafitnom olovkom, a pikiri se zasićuju crvenim
tušem.
Kad se za evidentirane promene pribavi pravni osnov, po posebnom zahtevu stranke za
provodjenje promene, podaci evidentirani u Registar evidentiranih promena, unose se u Spisak
promena. U kolonu 18. Registra snimljenih promena, unosi se redni broj spiska promena. Nakon
konačnosti rešenja o provodjenju promena, evidentirane promene provode se na radnom originalu
plana i u katastarskom operatu.

6.5. IZDAVANJE PODATAKA IZ KATASTRA ZEMLJIŠTA

Služba je dužna da na zahtev stranke izda kopiju radnog originala plana i prepis, izvod ili
uverenje o podacima sadržanim u važećem katastarskom operatu, ukoliko za izdavanje pojedinih
podataka nije posebnim propisom drukčije odredjeno. Na zahtev suda ili drugog nadležnog organa,
izdaju se u formi izveštaja podaci važećeg ili ranijeg katastra zemljišta, kao i podaci o evidentiranim
promenama.
Izdavanje podataka iz katastra zemljišta vrši se:
1) štampanjem pojedinih delova katastarskog operata ili kopiranjem na odgovarajućem
prenosnom mediju;
2) izradom kopije plana (Prilog 6.12.) koja sadrži podatke o katastarskoj parceli verne
radnom originalu plana i katastarskom operatu.
Direktan pristup bazi katastarskih podataka na računarskom sistemu, dozvoljen je na način
predvidjen posebnim propisom, samo na nivou uvida u podatke.
Podaci o evidentiranim promenama na objektima prikazuju se na kopiji plana crvenim
tušem. Podaci o parceli na kojoj je evidentiran objekat, unose se u kopiju plana crnim tušem,
isključivo na osnovu važećeg katastra zemljišta.
Uverenje se izdaje na zahtev stranke, po pravilu, istog dana kada je zahtev podnet, a
najkasnije u roku od 15 dana od dana podnošenja zahteva.
Žalba izjavljena protiv uverenja odbacuje se kao nedopuštena.
Ako stranka smatra da joj uverenje, odnosno druga isprava nije izdata u skladu sa podacima
iz službene evidencije, na osnovu dokaza kojima raspolaže može podneti zahtev za izmenu ili
izdavanje drugog uverenja, odnosno isprave. O zahtevu, služba je dužna da donese posebno rešenje,
ukoliko odbije zahtev za izmenu ili izdavanje novog uverenja, odnosno druge isprave.
Parcele čije su granice evidentirane na radnom originalu plana za koje nije pribavljen pravni
osnov saglasno propisima, poništiće se najkasnije do početka izrade katastra nepokretnosti, o čemu
se donosi rešenje. Podaci o evidentiranim promenama prikazuju se na kopiji plana.
Služba će najkasnije do početka izrade katastra nepokretnosti:
1) dve ili više susednih katastarskih parcela iste kulture, koje su upisane na jednog korisnika
spojiti u jednu katastarsku parcelu - ukoliko katastarske parcele nisu nastale u cilju
formiranja gradjevinske parcele;
2) delove parcele upisane u različitim posedovnim listovima (revizijski delovi) upisati u
jedan suvlasnički posedovni list;
 271

3) usaglasiti stanje u elaboratu održavanja premera sa stanjem na radnom originalu plana i u

katastarskom operatu.

Prilog 6.12.
REPULIKA SRBIJA
REPUBLIČKI GEODETSKI ZAVOD
Sluţba za katastar nepokretnosti ..............................
Broj: ....................................... Katastarska opština ...................................
Datum: Broj posedovnog lista: ...................

KOPIJA PLANA Razmera 1: ...............

Korisnik:......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Površina
Broj parcele Oznaka Kultura Klasa Potes - zvano mesto ha a m2

Kopija plana je verna radnom originalu plana i poslednjem stanju u katastarskom operatu.
Kopirao .....................................
................................................ Direktor
(datum) ..............................
272 M.Miladinović, KATASTAR NEPOKRETNOSTI

Fridrih Vilhelm BESEL (1784-1846)