SPOSOBY ODDYCHANIA ORGANIZMÓW

Organizmy do życia potrzebują pokarmu. W pokarmie jest zawarta energia niezbędna do :

- rozmnażania się, wzrostu, rozwoju, poruszania się, wytwarzania składników budujących ciało.
Uwolnienie energii jest możliwe dzięki oddychaniu. Oddychanie komórkowe zachodzi w każdej komórce i polega
na uwalnianiu energii zawartej w pożywieniu.
1. Oddychanie komórkowe (tlenowe) – proces, który zachodzi w każdej żywej komórce. Polega on na
rozkładzie substancji pokarmowych np. glukozy, do dwutlenku węgla oraz wody i uwolnieniu energii
niezbędnej do życia. Proces ten zachodzi w mitochondriach i wymaga obecności tlenu.

glukoza +tlen → dwutlenek węgla +woda + energia

Opis oddychania tlenowego: glukoza w obecności tlenu ulega stopniowemu rozkładowi, w wyniku którego
powstają dwutlenek węgla oraz woda i jest uwalniana energia.

Organizmy do oddychania tlenowego potrzebują:

- tlenu;

- substancji pokarmowych, z których najważniejszą jest glukoza; u roślin cukier ten jest wytwarzany podczas
fotosyntezy, a u zwierząt pochodzi z trawienia pokarmu.

Oddychanie tlenowe wymaga sprawnej wymiany gazowej między organizmem a jego otoczeniem.

Wymiana gazowa- polega na dostarczaniu organizmowi tlenu i usuwaniu z niego dwutlenku węgla.

Sposoby zachodzenia wymiany gazowej:

I.Zwierzęta

a) Zachodzi całą powierzchnią ciała: u niektórych zwierząt np. dżdżownica

b) Skrzela: zwierzęta wodne np. ryby;
c) Płuca : zwierzęta lądowe np. ssaki (psy);

II.Rośliny

a) Przez aparaty szparkowe, które znajdują się najczęściej na spodniej stronie liści

W ciągu dnia w komórkach roślin zachodzi jednocześnie fotosynteza i oddychanie komórkowe. W procesie
fotosyntezy powstaje więcej tlenu, niż roślina może zużyć do oddychania, dlatego jest on przez roślinę uwalniany
do otoczenia;

W nocy fotosynteza ustaje, ponieważ nie ma światła a oddychanie komórkowe nadal trwa. Dlatego nocą rośliny
pobierają tlen zawarty w powietrzu, a uwalniają dwutlenek węgla.

2. Oddychanie beztlenowe (fermentacja) – polega na beztlenowym rozkładzie substancji pokarmowych np.

glukozy, do prostszego związku i uwolnieniu energii. Proces ten zachodzi w cytozolu. Należą tutaj niektóre
bakterie, grzyby oraz pasożytnicze zwierzęta (tasiemiec).

Fermentacja dostarcza znacznie mniej energii niż oddychanie tlenowe, ponieważ w czasie fermentacji glukoza
zostaje tylko częściowo rozłożona.
Rodzaje fermentacji (oddychania beztlenowego):
a) Fermentacja alkoholowa (np. drożdże)
glukoza → alkohol etylowy + dwutlenek węgla+ energia
b) Fermentacja mlekowa (gdy mięśnie człowieka pracują bardzo długo i intensywnie ilość tlenu dostarczona
przez krew jest niewystarczająca i wówczas w mięśniach zachodzi fermentacja mlekowa. Glukoza zostaje
rozłożona do kwasu mlekowego, czemu towarzyszy uwolnienie energii.
glukoza →kwas mlekowy + energia