Cholelitiasis

ქოლელითიაზი
სწორი კლინიკური ინფორმაცია, სწორად იქ, სადაც გჭირდებათ
ბოლო განახლება: Aug 28, 2019

სარჩევი
შეჯამება 3
საფუძვლები 4
განსაზღვრება 4
ეპიდემიოლოგია 4
ეტიოლოგია 4
პათოფიზიოლოგია 5
კლასიფიკაცია 5
პრევენცია 7
პირველადი პრევენცია 7
დიაგნოზი 8
კლინიკური შემთხვევა 8
საფეხურებრივი დიაგნოსტიკური მიდგომა 8
რისკფაქტორები 10
ანამნეზისა და გასინჯვის ფაქტორები 13
დიაგნოსტიკური ტესტები 14
დიფერენციული დიაგნოზი 16
მკურნალობა 18
მკურნალობის საფეხურებრივი მიდგომა 18
მკურნალობის დეტალების მიმოხილვა 19
მკურნალობის მეთოდები 20
შემდგომი მეთვალყურეობა 24
რეკომენდაციები 24
გართულებები 25
პროგნოზი 27
გაიდლაინები 28
დიაგნოსტიკური გაიდლაინები 28
მკურნალობის გაიდლაინები 29
ონლაინ რესურსები 30
ლიტერატურა 31
გამოსახულებები 38
პახუსისმგებლობის უარყოფა 40
შეჯამება
◊ ნაღვლოვანი კენჭები ფართოდაა გავრცელებული, თუმცა მათი უმეტესობა (80%) უსიმპტომოა.
◊ ზოგადი რისკფაქტორებია ხანშიშესულობა, მდედრობითი სქესი და ორსულობა, სიმსუქნე, წონის

სწრაფი კლება, მედიკამენტები და ოჯახური ანამნეზი.
◊ აბდომინური ულტრაბგერა დიაგნოსტიკური ვიზუალიზაციის ეფექტური მეთოდია.
◊ ლაპარასკოპული ქოლეცისტექტომია გადამწყვეტია სიმპტომური პაციენტების მკურნალობაში.
◊ ისეთი გართულებები, როგორებიცაა ქოლეცისტიტი, ქოლანგიტი და პანკრეატიტი, ვითარდება

პაციენტების 0,1-0,3%-ში ყოველწლიურად.
◊ ნაღვლკენჭოვანი დაავადება ყველაზე ხშირი გასტროინტესტინური დაავადებაა, რომელიც

განვითარებულ ქვეყნებში საჭიროებს ჰოსპილატიზაციას.
ქოლელითიაზი საფუძვლები
განსაზღვრება
ქოლელითიაზი ეწოდება მყარი კონკრემენტების არსებობას ნაღვლის ბუშტში. ნაღვლოვანი
კენჭები წარმოიქმნება ნაღვლის ბუშტში, თუმცა შესაძლებელია გადაადგილდეს სანაღვლე გზებში
საფუძვლები
(ქოლედოქოლითიაზი). სიმპტომები ვლინდება, თუ კენჭი დაახშობს ბუშტის, სანაღვლე ან პანკრეასის

სადინარს. განვითარებად ქვეყნებში კენჭების უმეტესობა (>90%) შედგება ქოლესტერინისგან.
ქოლესტერინის ნაღვლოვანი კენჭების წარმოქმნა იწყება ღვიძლიდან წამოსული ქოლესტერინით
ზეგაჯერებული ნაღვლის სეკრეციით. ბირთვწარმომქმნელი ფაქტორებით, როგორიცაა მუცინი,
ინიცირებული მიკროსკოპული კრისტალები შემდეგ ილექება ნაღვლის ბუშტში, სადაც ჰიპომობილობა
უზრუნველყოფს დროს კენჭის ზრდისთვის.
ეპიდემიოლოგია
ქოლელითიაზი გვხდება ზრდასრულთა 10-15%-ში აშშ-სა და ევროპაში.[3] ქოლელითიაზის ყველაზე
მაღალი პრევალენტობა არის ამერიკელ ინდიელ მოსახლეობაში; ლათინოამერიკელებში პრევალენტობა
შედარებით ნაკლებია.[4] ასაკი, სიმსუქნე და ქალის სასქესო ჰორმონები მნიშვნელოვანი ეტიოლოგიური
ფაქტორებია.[3] [5] პრევალენტობა შედარებით ნაკლებია აფრიკასა და აზიაში.[6] ეჭვგარეშეა, რომ
სიმსუქნის არსებული ეპიდემია გაზრდის ნაღვლოვანი კენჭების სიხშირეს.
მაღალი პრევალენტობის მიუხედავად, ქოლელითიაზი ძირითადად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს

მოსახლეობის >80%-ში.[7] ბილიური ტკივილი ყოველწლიურად ვითარდება წარსულში სიმპტომების
არმქონე პირების 1-2%-ში.[8] [9] [10] ბილიური კოლიკის განვითარების შემდეგ 50%-მდე პაციენტს ექნება
ტკივილის განმეორების ეპიზოდები, ხოლო <3%-ს აქვს ისეთი გართულებების რისკი, როგორიცაა მწვავე
ქოლეცისტიტი, ქოლანგიტი, ან მწვავე პანკრეატიტი. კენჭების მქონე უსიმპტომო პირებშიც კი, 0,1-0,3%-ში
მოსალოდნელია მნიშვნელოვანი გართულება ყოველწლიურად.[10] [11] ასეთი გართულებების გამოა
ნაღვლოვანი კენჭები ყველაზე ხშირი გასტროინტესტინური პათოლოგია აშშ-ში, რომელიც მოითხოვს
ჰოსპიტალიზაციას და შედეგად 700,000 ქოლეცისტექტომიას ყოველ წელს.[12]
ეტიოლოგია
ნაღვლოვანი კენჭების 90% შედგება ქოლესტერინისგან; ისინი წარმოიქმნებიან ნაღვლის ბუშტში.[1]
ქოლესტერინული ქოლელითიაზი ვლინდება სამი ძირითადი დარღვევის შედეგად: ნაღველის
ქოლესტერინით ზეგაჯერება, დაჩქარებული ნუკლეაცია და ნაღვლის ბუშტის ჰიპოკინეზია, რომლის
გამოც ხდება ამ პათოლოგიური ნაღველის შეგუბება. ქოლესტერინით ნაღვლის ბუშტში ნაღვლის
ზეგაჯერება ხდება ძირითადად მაშინ, როდესაც ღვიძლი გამოყოფს ზედმეტი რაოდენობით ქოლესტერინს
მის გამხსნელ ნივთიერებებთან, ნაღვლის მარილებთან და ლეციტინთან შედარებით. შემდეგი ეტაპია
ქოლესტერინის მიკროკრისტალების დალექვა ნაღვლის ბუშტში, რომელიც იწყება ბირთვწარმომქმნელი
ნივთიერებების (ძირითადად, ) არსებობის გამო.[13] ნაღვლის ბუშტის დარღვეული კუმშვადობა ხელს
უწყობს ნაღვლის სტაზს ნაღვლის ბუშტში, რის გამოც მიკროკრისტალები საკმარისი დროით რჩებიან
ბუშტში, გროვდებიან მუცინის ყალიბში და იღებენ საბოლოო კენჭების ფორმას.
ქოლესტერინის ნაღვლოვანი კენჭების განვითარების ზოგიერთი რისკ-ფაქტორი შეცვლას ექვემდებარება,

მაგალითად, სიმსუქნე, სრული პარენტერული კვება, წონის უცაბედი კლება ბარიატრიული ოპერაციის
შემდეგ და მედიკამენტები (მაგ; ესტროგენი, ოქტრეოტიდი, კლოფიბრატი, ცეფტრიაქსონი). სხვები,
როგორიცაა ასაკი,[14] გენეტიკური ფაქტორები,[15] [16] და მდედრობითი სქესი უცვლელია.
ქოლესტერინის კენჭები წარმოიქმნება ნაღვლის ბუშტში, მაგრამ შესაძლოა გადაადგილდეს ნაღვლის
საერთო სადინარში, როგორც ქოლეცისტექტომიის საჭიროების მქონე პაციენტთა 10-15%-ში ხდება.
4 BMJ Best Practice-ის მოცემული PDF ფაილი ეფუძნება ინტერნეტ ვერსიას, რომელიც ბოლოს განახლდა: Aug 28, 2019.
"BMJ"-ის საუკეთესო პრაქტიკის თემები რეგულარულად ახლდება და მათი უახლესი ვერსიები
შესაძლებელია მოძიებულ იქნასbestpractice.bmj.com . ამ კონტენტის გამოყენება ექვემდებარება ჩვენს
პასუხისმგებლობის შეზღუდვის განაცხადი. © შპს "BMJ Publishing Group" 2020. ყველა უფლება დაცულია
ნაღვლოვანი კენჭების დაახლოებით 2% არის შავი პიგმენტური კენჭები.[17] პიგმენტური ნივთიერება
შედგება პოლიმერიზებული კალციუმის ბილირუბინატისგან. პაციენტები ქრონიკული ჰემოლიზური ანემიით,
ციროზით, ცისტური ფიბროზით და თეძოს ნაწლავის დაავადებით , შავი პიგმენტური კენჭების განვითარების
ყველაზე მაღალ რისკ-ჯგუფს შეადგენენ.
ყავისფერი პიგმენტური კენჭები სანაღვლე გზებში წარმოიქმნება de novo, შეგუბების და ინფექციის
შედეგად. ისინი შედგება კალციუმის ბილირუბინატისგან, გრძელჯაჭვიანი ცხიმოვანი მჟავების კალციუმის
მარილებისგან, ქოლესტერინისგან და მუცინისგან (გლიკოპროტეინები ძირითადად ბაქტერიული
ბიოშრეებიდან). ბაქტერიული ინფექცია, ბილიური პარაზიტები (Clonorchis sinensis, Opisthorchis species
და Fasciola hepatica) და შეგუბება (ნაწილობრივი ბილიური ობსტრუქციის გამო) წამყვანი ფაქტორებია,
განსაკუთრებით აზიელებში. განვითარებულ ქვეყნებში ყავისფერი პიგმენტური ნაღვლოვანი კენჭები უფრო
ხშირად ჩამოყალიბდება ანთებითი ან ნეოპლასტიკური ბილიური სტრიქტურების შედეგად.
პათოფიზიოლოგია
ქოლელითიაზის სიმპტომები და გართულებები ჩნდება, როდესაც კენჭები დაახშობს ნაღვლის ბუშტის
და/ან სანაღვლე გზების სადინრებს. ნაღვლის ბუშტის სადინრის გარდამავალი დახშობა იწვევს ბილიურ
ტკივილს. უფრო პერსისტენტული დახშობა იწვევს მწვავე ქოლეცისტიტს. იშვიათად (ქოლეცისტექტომიების
1%-ში), დიდი ნაღვლოვანი კენჭი ჩაიჭედება ნაღვლის ბუშტის სადინარში ან ნაღვლის ბუშტის ყელში, აწვება
ნაღვლის საერთო სადინარს და იწვევს ობსტრუქციას და სიყვითლეს (მირიცის სინდრომი).
თუ ნაღვლოვანი კენჭები გადადიან სანაღვლე გზებში, იწვევენ ოსტრუქციას, რის შედეგადც ვითარდება
ტკივილი ნაღვლის ბუშტში და, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ქოლანგიტი. ნაღვლოვანი კენჭის გავლამ
დისტალურ სანაღვლე სადინარში შეიძლება გამოიწვიოს დახშობა ამპულის დონეზე. მწვავე ბილიური
პანკრეატიტი პანკრეასის სადინარში წნევის მომატების და პანკრეატობილიალურ სეკრეტის რეფლუქსის
შედეგია. მრავლობითი პატარა ნაღვლოვანი კენჭი (<5მმ), გაფართოებული სანაღვლე სადინარი და
ნაღვლის ბუშტის შესაბამისი დაცლა მწვავე პანკრეატის განვითარების რისკფაქტორებია.[18] [19] [20]
თუ ნაღვლოვანი კენჭი ჩაიზრდება ნაღვლის ბუშტის კედელში, შეიძლება ჩამოყალიბდეს

ქოლეცისტოენტერული ფისტულა, რომელიც გამოიწვევს თორმეტგოჯა ნაწლავის ობსტრუქციას (ბუვრეს
სინდრომი) ან სხვამხრივ ჯანმრთელი ნაწლავის ყველაზე ვიწრო სეგმენტის ობსტრუქციას, რასაც მოყვება
ნაღვლკენჭოვანი ილეუსის განვითარება. ნაღვლოვანი კენჭის ჩაზრდა საერთო სანაღვლე სადინარში
იწვევს ბილიური ფისტულის წარმოქმნას, რაც მირიცის სინდრომის კიდევ ერთი ფორმაა.
კლასიფიკაცია
კენჭების სახეობები სანაღვლე სისტემაში
ქოლესტერინის ნაღვლოვანი კენჭები
• განვითარებულ ქვეყნებში, ნაღვლოვანი კენჭების დაახლოებით 90% შედგება ქოლესტერინისგან.

ისინი წარმოიქმნებიან ნაღვლის ბუშტში.[1] მათი განვითარების მრავლობითი რისკ-ფაქტორებია
გენეტიკა (ოჯახური ანამნეზი), კვება (სიმსუქნე, მეტაბოლური სინდრომი, წონის უცაბედი კლება), ასაკი
და ქალის სასქესო ჰორმონები.
შავი პიგმენტური ნაღვლოვანი კენჭები
BMJ Best Practice-ის მოცემული PDF ფაილი ეფუძნება ინტერნეტ ვერსიას, რომელიც ბოლოს განახლდა: Aug 28, 2019.
5
• ნაღვლოვანი კენჭების 5-10%-ზე ნაკლები შედგება პოლიმერიზებული კალციუმის

ბილირუბინატისგან.[2] შავი პიგმენტური ნაღლოვანი კენჭების განვითარების რისკფაქტორებია ასაკი,
ქრონიკული ჰემოლიზური ანემია, ციროზი, ცისტური ფიბროზი და თეძოს ნაწლავის დაავადება.
ყავისფერი პიგმენტური ნაღვლოვანი კენჭები (სადინრის კენჭები)
• ეს ნაღვლოვანი კენჭები წარმოიქმნება სანაღვლე გზებში შეგუბების და ინფექციის შედეგად. ისინი

შედგებიან არაპირდაპირი ბილირუბინისგან და გრძელჯაჭვიანი ცხიმოვანი მჟავების კალციუმის
მარილებისგან. მთავარი რისკფაქტორებია სანაღვლე სადინრის სტრიქტურები ან პარაზიტული
ინვაზია.
ქოლელითიაზი პრევენცია
პირველადი პრევენცია
პაციენტები (in situ ნაღვლის ბუშტით), რომლებსაც ჩატარებული აქვთ ბარიატრიული ოპერაცია და
აღენიშნებათ წონის სწრაფი კლება,[41] ისინი, ვინც პარენტერულად იღებენ საკვებს და ისინი, ვისაც
ესაჭიროებათ სომატოსტატინის ხანგრძლივად მიღება, ნაღვლოვანი კენჭების გაჩენის მაღალი რისკის ქვეშ
არიან.
ნაღვლოვანი კენჭების წარმოქმნის პირველადი პრევენციაა ცხოვრების წესის შეცვლა: ბოჭკოვანი

ნივთიერებებით მდიდარი და ნაჯერი ცხიმებით ღარიბი პროდუქტებით კვება, ნორმალური წონის
შენარჩუნება და საშუალო დონის ფიზიკური აქტივობა.[2] [42] ჯანსაღი ცხოვრების წესის, დიეტის,
რეგულარული ფიზიკური ვარჯიშის და სხეულის იდეალური წონის შენარჩუნების პროფილაქტიკური
ეფექტის მტკიცებულებები სუსტია.[43] [44]
პრევენციული მედიკამენტური მკურნალობა იყენებს ურსოდეოქსიქოლის მჟავას (UDCA), რომელიც

ამცირებს ნაღველის ქოლესტერინით გაჯერებას და ნაღვლოვანი კენჭის წარმოქმის რისკს მსუქან პირებში,
რომლებიც ბარიატრიული ქირურგიით და კალორიების მკაცრი შეზღუდვით განიცდიან წონის კლებას.[41]
UDCA ნაკლებად მნიშვნელოვანია უკვე წარმოქმნილი ნაღვლოვანი კენჭების დაშლისთვის.[45] ეს
პრეპარატი საუკეთესოდ გამოიყენება არა-ქირურგიული პაციენტებისთვის, რომლებსაც აქვთ პატარა
ნაღვლოვანი კენჭები და დაავადების სიმპტომური გამოხატულება.
პრევენცია
7
ქოლელითიაზი დიაგნოზი
კლინიკური შემთხვევა
კლინიკური შემთხვევა #1
46 წლის მსუქანი ქალი შემოდის მარჯვენა ზედა კვადრანტში (RUQ) ზომიერი, სტაბილური ტკივილის
6-საათიანი ანამნეზით, რომელიც დაიწყო სადილის შემდეგ და გადაეცემა ზურგში. ეს ტკივილი
თანდათანობით იზრდებოდა ბოლო რამდენიმე საათის განმავლობაში და მუდმივი გახდა. მას
წარსულშიც ჰქონდა მსგავსი ტკივილის ეპიზოდები, რის გამოც სამედიცინო დახმარებისთვის არ
მიუმართავს. პაციენტის სასიცოცხლო ნიშნები ნორმაშია. გასინჯვით მიღებული მონაცემებია პალპაციით
მტკივნეულობა მარჯვენა ზედა კვადრანტში დეფანსისა და უკუცემითი ტკივილის გარეშე.
სხვა გამოვლინებები
ნაღვლის კოლიკა: ხასიათდება მუდმივი, ძლიერი ტკივილით (ინტენსივობით >5 1-10 სკალით) მუცლის
მარჯვენა ზედა კვადრანტში (RUQ), რომელიც გრძელდება 15-30 წუთზე მეტი დროის განმავლობაში.
მარტივი ნაღვლის კოლიკის შეტევა ხშირად საჭიროებს ანალგეტიკს, მაგრამ უნდა მოიხსნას 5 საათის
განმავლობაში.
ქოლეცისტიტი: ბილიური ტკივილი, რომელიც გრძელდება 5 საათზე მეტი დროის განმავლობაში და თან
ახლავს ანთების ნიშნები: ცხელება, მუცლის მარჯვენა ზედა კვადრანტში გამოხატული მტკივნეულობა
(მერფის ნიშანი) და ლეიკოციტოზი. ზოგიერთ პაციენტს უვითარდება სეფსისი. ზოგჯერ, ნაღვლოვანი
კენჭები ახდენს ნაღვლის ბუშტის პერფორაციას, რაც იწვევს ნაწლავის დახშობას (ნაღვლკენჭოვანი
ილეუსი).
ქოლედოქოლითიაზი: იმ შემთხვევაში, თუ ნაღვლოვანი კენჭები დაახშობს სანაღვლე გზებს, ბილიურ

ტკივილს თან ახლავს ქოლესტაზი, რომელიც სიყვითლით ვლინდება. უფრო მძიმეა მწვავე ქოლანგიტი,
რომელსაც ახასიათებს შარკოს ტრიადა: ბილიური ტკივილი, სიყვითლე და ცხელება. მწვავე ქოლანგიტი
წარმოადგენს გადაუდებელ სამედიცინო მდგომარეობას.
მწვავე პანკრეატიტი: ეპიგასტრული ტკივილი, რომელიც გადაეცემა ზურგის მიმართულებით,

დიაგნოზი
გამოწვეულია ნაღლოვანი კენჭების მიერ პანკრეასის სადინრის დახშობით. ანთებითი ნიშნები მოიცავს
პერიტონიტს.
საფეხურებრივი დიაგნოსტიკური მიდგომა

ბილიური ტკივილი, რომელიც ქოლელითიაზის ყველაზე ხშირ სიმპტომს წარმოადგენს, გამოწვეულია ან
ნაღვლის ბუშტის სადინრის ობსტრუქციით ან საერთო სანაღვლე სადინარში კენჭით გავლით. ბილიური
ტკივილი, ქოლეცისტიტი, ქოლანგიტი ან პანკრეატიტი, ყოველწლიურად ვითარდება უსიმპტომო
ქოლელითიაზის მქონე პაციენტების 1-2%-ში.[9] [10] [11]
შესაძლოა მოხდეს ქოლეცისტიტის, ქოლანგიტის და პანკრეატიტის კლინიკური ნიშნების გადაფარვა,

რაც ხაზს უსვამს ზუსტი დიაგნოსტიკური ვიზუალიზაციური კვლევის მნიშვნელობას. სტანდარტულ
ლაბორატორიულ შეფასებასთან ერთად საწყისი რადიოლოგიური კვლევა სიმტომური ქოლელითიაზის
დროს არის ტრანსაბდომინური ექოსკოპია. ვიზუალიზაციური კვლევის შემდგომი არჩევანი
დამოკიდებულია ქოლილითიაზის გართულებებზე კლინიკური ეჭვის ინდექსზე, როდესაც ხშირად საჭიროა
ქოლანგიოგრაფიის ზოგიერთი ფორმა.
ანამნეზის ფაქტორები
ტიპური ბილიური ტკივილი ჩნდება მუცლის მარჯვენა ზედა კვადრანტში (RUQ) ან ეპიგასტრიულ უბანში
საკვების მიღების შემდეგ. მუდმივი ტკივილის ინტენსივობა მატულობს და გრძელდება რამდენიმე
საათის განმავლობაში. ხანმოკლე ტკივილი (<30 წუთი) არ არის ბილიური კოლიკა, ხოლო ხანგრძლივი
ტკივილი ( 5 სთ-ზე მეტი), ქოლეცისტიტის ან სხვა მნიშვნელოვანი გართულების მანიშნებელია. მას
ხშირად თან ახლავს გულისრევა.
ქოლედოქოლითიაზს, რომელიც იწვევს ბილიურ ობსტრუქციას, ხშირად თან ახლავს სიყვითლე და

შესაძლებელია გართულდეს სიცოცხლისთვის საშიში სეფსისით (მწვავე ქოლანგიტი).
უნდა გამოვლინდეს ისეთი რისკ-ფაქტორები, როგორებიცაა დადებითი ოჯახური ანამნეზი, სიმსუქნე

და მეტაბოლური სინდრომი, ზოგიერთი მედიკამენტის გამოყენება (მაგ; ეგზოგენური ესტროგენი,
ოქტრეოტიდი, ინკრეტინზე დაფუძნებული მედიკამენტები,[34] კლოფიბრატი, ცეფტრიაქსონი),
ტერმინალური თეძოს ნაწლავის დაავადება, ორსულობა, დიაბეტი, მეტაბოლური სინდრომი, ციროზი და
ჰემოლიზური ანემია (ნამგლისებრუჯრედოვანი ანემია ან თალასემია).
ფიზიკური გამოკვლევა
პალპაციით მტკივნეულობა მუცლის მარჯვენა ზედა კვადრანტში ყველაზე ხშირი აბდომინური
ნიშანია სიმპტომური ქოლელითიაზის მქონე პაციენტებში. მწვავე ქოლეცისტიტის დროს, მერფის
ნიშანს, რომელიც ვლინდება ნაღვლის ბუშტის ფოსოს პალპაციისას ჩასუნთქვის დროს, აქვს მწვავე
ქოლეცისტიტისთვის მაღალი მგრძნობელობა (97%) თუმცა დაბალი სპეციფიკურობა (48%).[46]
ცხელება მიანიშნებს ქოლელითიაზის ისეთ გართულებაზე, როგორიცაა ქოლეცისტიტი, სიყვითლე კი
ქოლანგიტის და პანკრეატიტის თანმდევი ნიშანია.
ლაბორატორიული კვლევები
რუტინული სისხლის კვლევები, როგორებიცაა სისხლის საერთო ანალიზი და ღვიძლის ბიოქიმიური
მაჩვენებლების კვლევა, მარტივი ბილიური ტკივილის ეპიზოდის დროს, ჩვეულებრივ, ნორმაშია.
ლეიკოციტების მომატებული რაოდენობა მიანიშნებს მწვავე ქოლეცისტიტზე, ქოლანგიტზე ან
პანკრეატიტზე. ობსტრუქციული ქოლედოქოლითიაზი ყველაზე ხშირად დაკავშირებულია ტუტე
ფოსფატაზას და ბილირუბინის მომატებულ მაჩვენებლებთან. ხანმოკლე ბილიური ობსტრუქცია,
რომელსაც მოყვება ნაღვლოვანი კენჭის გადაადგილება, იწვევს ალანინ ამინოტრანსფერაზის
გარდამავალ მომატებას, სანამ მოიმატებს ტუტე ფოსფატაზა.
პაციენტებში,რომლებიც უჩივიან ეპიგასტრულ არეში ლოკალიზებულ ტკივილს (ზურგისკენ რადიაციით,

ან რადიაციის გარეშე), უნდა მოხდეს ამილაზას და ლიპაზას დონის განსაზღვრა პანკრეატიტის
გამოსარიცხად.
მუცლის ღრუს ულტრაბგერითი გამოკვლევა

ბილიური ტკივილის მქონე ყველა პაციენტში საწყისი უპირატესი გამოკვლევა არის აბდომინური
ულტრაბგერა,რომლის შედეგები აჩვენებს, არის თუ არა საჭირო დამატებითი კვლევების ჩატარება.[47]
მუცლის ექოსკოპიას აქვს დაბალი მგრძნობელობა ქოლედოქოლითიაზის მიმართ, მაგრამ სიზუსტე
უკეთესია ნაღვლის სადინრის ნებისმიერი თანმხლები დილატაციისთვის.
[Fig-1]
[Fig-2]
9
მწვავე კალკულოზური ქოლეცისტიტის დროს, მუცლის ექოსკოპიას აქვს მაღალი მგრძნობელობა
კენჭების, ასევე ნაღვლის ბუშტის სანათურის გაფართოების, ნაღვლის ბუშტის კედლის გასქელების,
პერიქოლეცისტური სითხის და მერფის დადებითი ნიშნის მიმართ.[48]
[Fig-1]
[Fig-2]
ბილიური ტკივილის არსებობისას მუცლის ღრუს ექოსკოპიამ, რომელიც არაფრით არის

ღირსშესანიშნავი, შესაძლოა საჭირო გახადოს მუცლის ღრუს კომპიუტერული ტომოგრაფიის
ჩატარება ალტერნატიული დიაგნოზების შესაფასებლად და მწვავე ქოლეცისტიტის შესაძლო
გართულებების დასადგენად (მაგ; ნაღვლის ბუშტის კედლის ემფიზემა, აბსცესის წარმოქმნა,
პერფორაცია).[43] როცა არსებობს ეჭვი ქოლედოქოლითიაზზე, შეიძლება მაგნიტურ რეზონანსული
ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიის (MRCP) ან ენდოსკუპური ექოსკოპიის მხედველობაში მიღება.
შემდგომი ვიზუალიზაციური კვლევები

MRCP-ს აქვს მგრძნობელობა 92% და სპეციფიკურობა 97% ნაღვლის სადინარში კენჭების
გამოსავლენად;[49] თუმცა, MRCP-ს აქვს უფრო დაბალი მგრძნობელობა (65%) მცირე ზომის
ნაღვლოვანი კენჭების (<5მმ) გამოსავლენად.[50]
ენდოსკოპიურ ულტრაბგერით კვლევას (EUS) აქვს მსგავსი სიზუსტე ნაღვლოვანი კენჭების აღმოჩენის
თვალსაზრისით. გამოცდილი პირის მიერ ჩატარებული EUS უფრო ზუსტად აჩვენებს ნაღვლოვანი
სადინრის კენჭის დაბალიდან ზომიერამდე რისკის მქონე პირებს (უარყოფითი ვიზუალიზაცია
მაგრამ დადებითი სიმპტომები და/ან სისხლის ტესტები), რომლებშიც სასარგებლო იქნება შემდგომი
ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია (ERCP).[51] [52] [53] [54] [55] [56]
ადგილობრივი გამოცდილების შესაბამისად, EUS შეიძლება მოგვცეს უკეთესი სადიაგნოსტიკო სიზუსტე
ქოლედოქოლითიაზის გამოვლენისთვის, ვიდრე MRCP.[56] [57]
ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია ითვლება უპირატეს ჩარევად

იმ პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ სანაღვლე გზების კენჭების გაჩენის მაღალი რისკი (დადებითი
ვიზუალიზაცია, სიმპტომები და/ან სისხლის კვლევები). ის წარმოადგენს როგორც დიაგნოსტიკურ, ასევე
სამკურნალო საშუალებას, რომელსაც შეუძლია ნაღვლოვანი კენჭების მოცილება.
რისკფაქტორები
ძლიერი
ხანდაზმული ასაკი
• ნაღვლოვანი კენჭების სიხშირე საგრძნობლად იმატებს 40 წლის ასაკის ზემოთ და 4-10-ჯერ უფრო
მეტად სავარაუდოა ხანშიშესულ პირებში და უმაღლეს მაჩვენებელს აღწევს 70-79 ასაკში.[2] [14] ასაკი
ქოლესტერინის სეკრეციისა და გაჯერების პირდაპირპროპორციულია; ხანდაზმულებში აღმოჩენილი
კენჭი ძირითადად არის პიგმენტური.
მდედრობითი სქესი.
• ქალებში ინციდენტობა 2-3-ჯერ მაღალია მამაკაცებთან შედარებით.[21] ამის საფუძველი შეიძლება
იყოს ქოლესტერინის გაზრდილი სეკრეცია ნაღველში.
ლათინოამერიკელები და ინდიელები
• აშშ-ში ამ პოპულაციებში არის ნაღვლოვანი კენჭების უმაღლესი პრევალენტობა, რომელიც აღწევს
50%-ს მამაკაცებში და 70%-ს ქალებში >50 წლის ასაკში.[4] [22] [23]
ნაღვლოვანი კენჭების ოჯახური ანამნეზი

• ზოგიერთ ოჯახში ნაღვლოვანი კენჭების პრევალენტობა მომატებულია.[15] მონოზიგოტურ ტყუპებში
კვლევამ აჩვენა მომატებული კონკორდანტობა ნაღვლკენჭოვანი დაავადებისთვის დიზიგოტურ
ტყუპებთან შედარებით.[16]
გენის მუტაციები
• ასოციაციების საერთო გენომურმა კვლევებმა გამოავლინა ქოლესტერინის ნაღვლკენჭოვანი
დაავადებების მიმართ მიდრეკილების გენების რიგი: ABCG8 p.D19H (ქოლესტერინის ექსკრეციის
მომატება); UGT1A1 გილბერტის სინდრომის ვარიანტი rs6742078 მამრობითი სქესის მტარებლებში
(სავარაუდოდ, სეკრეციული ბილირუბინის პიგმენტი, რომელიც ფუნქციონირებს როგორც
ბირთვწარმომქმნელი აგენტი); SULT2A1, GCKR, და CYP7A1, რომლებიც განლაგებულია გენებში ან
მათ მახლობლად, რომლებიც მონაწილეობენ ქოლესტერინის ან ნაღვლის მჟავას მეტაბოლიზმში;
და TM4SF4, გენი, რომელიც მონაწილეობას იღებს ღვიძლის რეგენერაციასა და პანკრეასის
განვითარებაში, თუმცა მისი როლი ნაღვლკენჭოვან დაავადებაში არ არის ნათელი.[24] [25]
ორსულობა/ეგზოგენური ესტროგენი
• ესტროგენის დონის მომატება ზრდის ქოლესტერინით ნაღველის გაჯერებას, რაც ქალებს ნალექის
და ნაღვლოვანი კენჭების ფორმირებისკენ მიდრეკილს ხდის.[26] პროგესტერონის მომატებულმა
დონემ შეიძლება ასევე გამოიწვიოს ნაღვლის ბუშტის დაქვეითებული კუმშვადობა.
• ეგზოგენური ესტროგენის გამოყენება ზრდის ნაღვლის კენჭების რისკს, სავარაუდოდ, ნაღველში
ქოლესტერინის სეკრეციის გაზრდის შედეგად; თუმცა, სისტემურმა მიმოხილვამ აჩვენა, რომ ეს
რისკი დაკავშირებულია მხოლოდ ჰორმონების ჩანაცვლებით თერაპიასთან და არა პერორალურ
კონტრაცეპტივებთან.[27]
სიმსუქნე, დიაბეტი და მეტაბოლური სინდრომი
• სიმსუქნე BMI >30 მომატებით[28] [29] შაქრიანი დიაბეტი და ინსულინ-რეზისტენტობა;[30] და
მეტაბოლური სინდრომი[31] ორივე ატარებს ქოლესტერინის ნაღვლოვანი კენჭების წარმოქმნის
გაზრდილ რისკს. სავარაუდო მექანიზმებია ღვიძლის მიერ ქოლესტერინის სეკრეციის მომატება,
ნაღვლის მარილების სინთეზის შემცირება, ბირთვწარმომქმნელი ნოვთიერებების, როგორიცაა
მუცინი, მომატება და/ან ნაღვლის ბუშტის კუმშვადობის დაქვეითება.
ღვიძლის არა ალკოჰოლური დაავადება

• სისტემურმა მიმოხილვამ დაადგინა მნიშვნელოვანი კავშირი ნაღველკენჭოვან დაავადებასა და
ღვიძლის არა ალკოჰოლურ დაავადებებს შორის (OR 1.55; 95% CI 1.31 - 1.82); თუმცა, ძირითადი
მექანიზმი ნათელი არ არის.[32] ორივე მდგომარეობას აქვს საერთო რისკ-ფაქტორები: სიმსუქნე,
რეზისტენტობა ინსულინის მიმართ და დიაბეტი.
გახანგრძლივებული შიმშილი/ წონის სწრაფი კლება

• გახანგრძლივებული შიმშილი იწვევს ნაღვლის ბუშტის შეკუმშვების დაქვეითებას და ზრდის
ქოლესტერინის გამოყოფას ნაღველში. შედეგად მიღებული ზენაჯერი ნაღველი და ნაღვლის
შეგუბება ზრდის ნაღლოვანი კენჭების განვითარების რისკს.
• პაციენტებს, რომლებსაც უტარებათ ბარიატრიული ქირურგია, რომლებიც სიმსუქნის გამო უკვე
არიან ნაღვლოვანი კენჭების განვითარების რისკის ქვეშ, აქვთ ნაღვლოვანი კენჭების განვითარების
11
მომატებული რისკი ნაღვლის ქოლესტერინით მომატებული გაჯერების გამო, რაც, თავის მხრივ,
გამოწვეულია ქოლესტერინის გაზრდილი მობილიზაციით და ნაღვლის მჟავას შემცირებული
სეკრეციით. ბარიატრიული ქირურგიული ჩარევა ხშირად იწვევს ბილიური ნალექის წარმოქმნას;
უმეტესობა ქრება, მაგრამ ნაწილი გარდაიქმნება ნაღვლოვან კენჭად და რჩება.[33]
სრული პარენტერალური კვება (TPN)

• სრული პარენტერალური კვება, რომელსაც მიმართავენ მაშინ, როდესაც გამოხატულია წონის
კლება, იწვევს ნაღვლის ბუშტის კუმშვადობის დაქვეითებას. წონის დაკლება და შეგუბება ზრდის
ნაღვლოვანი კენჭების წარმოქმნის რისკს.
ოქტრეოტიდი
• ოქტრეოტიდი, სომატოსტატინის ანალოგი, აფერხებს ნაღვლის ბუშტის და წვრილი ნაწლავების
მოძრაობას. შედეგად მიღებული ნაღვლის ბუშტის შეგუბება და მეორადი ნაღვლის მჟავის
მომატებული სეკრეცია იწვევს ქოლესტერინული კენჭების წარმოქმნას.
ინკრეტინზე დაფუძნებული მედიკამენტები

• გლუკაგონის მსგავსი პეპტიდი-1-ს ანალოგები დაკავშირებული არიან სანაღვლე სადინრის და
ნაღვლის ბუშტის დაავადების მომატებულ რისკთან.[34]
ცეფტრიაქსონი
• ასოცირდება პიგმენტური კენჭის განვითარებასთან, პრეპარატი ილექება ნაღველში.[35]
ტერმინალური თეძოს ნაწლავის დაავადება ან ამოკვეთა

• კრონის დაავადება ყველაზე ხშირად აზიანებს ტერმინალურ თეძოს ნაწლავს და დაკავშირებულია
ნაღვლოვანი კენჭების წარმოქმის გაზრდილ რისკთან.[36] ამის საფუძველია ნაღვლის მარილების
მალაბსორბცია, რომელიც იწვევს დეფიციტს ისე, რომ ნაღველის ზეგაჯერება ხდება ქოლესტერინით.
შემდეგი მნიშვნელოვანი ფაქტორია კოლინჯში ნაღვლის მარილების დიდი რაოდენობით
გამოთავისუფლება, რაც ზრდის ბილირუბინული პიგმენტის ხსნადობას და, ამრიგად, აადვილებს
მის შეწოვას და დაბრუნებას ღვიძლში. შედეგად მიღებული ნაღვლოვანი პიგმენტის მოჭარბებული
სეკრეცია იწვევს შავი პიგმენტური კენჭების წარმოქმნას.[37]
ჰემოგლობინოპათია
• ნამგლისებრუჯრედოანი ანემია და ბეტა-თალასემია მემკვიდრეობითი ჰემოლიზური ანემიებია.
ჰემოგლობინის მომატებული წარმოქმნა იწვევს ბილირუბინის მომატებას, რაც იწვევს პიგმენტური
კენჭების წარმოქმნას. ასეთი შავი პიგმენტური კენჭები დამახასიათებელია ახალგაზრდა ასაკისთვის
და ძირითადად საჭიროებს ქოლეცისტექტომიას, განსაკუთრებით ნამგლისებრუჯრედული ანემიისას,
ნამგლისებრუჯრედულ ანემიასთან დაკავშირებული მუცლის ტკივილის თანმდევი სიმპტომების გამო.
სუსტი
კვება ბოჭკოვანი ნივთიერებების ნაკლები შემცველობით
• სპეციფიკური კვების როლი განსაზღვრული არ არის. საკვები რომელიც გაჯერებულია
რაფინირებული ნახშირწყლებით და ცხიმით (ტრიგლიცერიდებით) და ღარიბია ბოჭკოვანი
ნივთიერებებით, დაკავშირებულია ნაღვლკენჭოვანი დაავადების გაზრდილ რისკთან.[38] [39] [40]
ანამნეზისა და გასინჯვის ფაქტორები

ძირითადი დიაგნოსტიკური ფაქტორები
რისკ-ფაქტორების არსებობა (ხშირი)
• ძირითადი ფაქტორები მოიცავს მდედრობით სქესს, სიმსუქნეს (BMI ≥30), ძირეულ ამერიკულ /
ლათინოამერიკულ ეთნიკურობას,[58] დადებითი ოჯახური ანამნეზი, არასრულფასოვანი
კვება, ზოგიერთი მედიკამენტის (მაგ; ეგზოგენური ესტროგენი, ოქტრეოტიდი, კლოფიბრატი,
ცეფტრიაქსონი) გამოყენება, ტერმინალური თეძოს ნაწლავის დაავადება, ორსულობა და დიაბეტი.
მუცლის მარჯვენა ზედა კვადრანტის ან ეპიგასტრული ტკივილი (>30 წთ

ხანგრძლივობით) (ხშირი)
• მუდმივი ტკივილის ინტენსივობა ძირითადად მატულობს და გრძელდება რამდენიმე საათი (ბილიური
კოლიკა).
• დისპეფსია, გულძმარვა, მეტეორიზმი და შებერილობა ხშირია, თუმცა არ არის სახასიათო
ნაღვლკენჭოვანი დაავადებისთვის.
სხვა დიაგნოსტიკური ფაქტორები

ჭამის შემდგომი ტკივილი (ხშირი)
• ტკივილი შესაძლოა გამოვლინდეს ჭამის შემდეგ.
მტკივნეულობა მუცლის ზედა მარჯვენა კვადრანტში ან ეპიგასტრიუმის არეში (ხშირი)

• უფრო დამახასიათებელია ქოლეცისტიტისთვის.
გულისრევა (იშვიათი)
• უფრო მეტად თან სდევს მწვავე ქოლეცისტიტის ტკივილს.
სიყვითლე (იშვიათი)
• იშვიათი გართულებაა მარტივი მწვავე ქოლეცისტიტის დროს, მირიცის სინდრომის გარდა (იშვიათი
გართულება, როდესაც ნაღვლოვანი კენჭი იჭედება ნაღვლის ბუშტის სადინარში ან ნაღვლის ბუშტის
ყელში, რაც იწვევს ნაღვლის საერთო სადინრის ან ღვიძლის საერთო სადინრის კომპრესიას და,
შედეგად, ობსტრუქციას და სიყვითლეს). სიყვითლე ძირითადად ვითარდება ქოლედოქოლითიაზის
მქონე პაციენტებში და დამახასიათებელია ქოლანგიტისთვის.
13
დიაგნოსტიკური ტესტები
პირველი რიგის კვლევები
კვლევა შედეგი
FBC ნორმაშია მარტივი
(გაურთულებელი) ბილიური
• ბილიური ტკივილისას, რომელიც მიმდინარეობს ცხელებით, ან
კოლიკის დროს.
ცხელების გარეშე, ლეიკოციტების მომატებული რაოდეონობა
მიუთითებს ანთებაზე ქოლელითიაზის ისეთ გართულების გამო:
მწვავე ქოლეცისტიტი, ქოლანგიტი, ან პანკრეატიტი.
ღვიძლის ფუნქციური ტესტები შრატში ნორმა;
ქოლედოქოლითიაზი:
• ბილიური ტკივილისას, სიყვითლით ან სიყვითლის გარეშე.
მომატებული ტუტე
მომატებული ტუტე ფოსფატაზა მიანიშნებს ნაღვლის ბუშტის
ფოსფატაზა, მომატებული
ან ნაღვლის სადინრის ობსტრუქციაზე. ნაღვლოვანი კენჭის
გავლა საერთო სანაღვლე სადინარში შეიძლება გამოვლინდეს ბილირუბინი
ალანინამინოტრანსფერაზას გარდამავალი მომატებით ტუტე
ფოსფატაზას მომატებამდეც კი.
შრატის ლიპაზა და ამილაზა მომატებულია (>3-ჯერ მეტი
ნორმის ზედა ზღვარზე)
• ტკივილისთვის, რომელიც ლოკალიზებულია ეპიგასტრულ არეაში,
მწვავე პანკრეატიტის დროს
ზურგისკენ ირადიაციით ან ირადიაციის გარეშე. შრატის ლიპაზის
განსაზღვრას ენიჭება უპირატესობა.[59] [60]
მუცლის ღრუს ულტრაბგერითი გამოკვლევა ქოლელითიაზი: კენჭები
ნაღვლის ბუშტში;
• მუცლის ღრუს ულტრაბგერითი კვლევა გამოიყენება ბილიარული
ქოლედოქოლითიაზი:
ტკივილის მიზეზის დასადგენად. ეს არის საუკეთესო ერთეული
კენჭები სანაღლე
სადიაგნოსტიკო ტესტი ქოლელითიაზის და ნაღვლის ბუშტში
ნალექის არსებობის დასადგენად. სადინარში, სანაღვლე
სადინრის გაგანიერებით ან
• მუცლის ექოსკოპიას აქვს დაბალი მგრძნობელობა
გაგანიერების გარეშე
ქოლედოქოლითიაზის მიმართ, მაგრამ სიზუსტე უკეთესია ნაღვლის
სადინრის ნებისმიერი თანმხლები დილატაციისთვის.
• მწვავე კალკულოზური ქოლეცისტიტის დროს, მუცლის ექოსკოპიას
აქვს მაღალი მგრძნობელობა კენჭების, ასევე ნაღვლის ბუშტის
სანათურის გაფართოების, ნაღვლის ბუშტის კედლის გასქელების,

პერიქოლეცისტური სითხის და მერფის დადებითი ნიშნის
მიმართ.[48]
[Fig-1]
[Fig-2]
სხვა გასათვალისწინებელი კვლევები
კვლევა შედეგი
მაგნიტურ-რეზონანსული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია (MRCP) ნაღლოვანი კენჭები
ნაღვლის ბუშტში ან
• ქოლედოქოლითიაზის შესაძლო შემთხვევისას, რომელიც არ არის
სანაღვლე სადინარში
დადასტურებული აბდომინური ულტრაბგერით.
• MRCP-ს აქვს მგრძნობელობა 92% და სპეციფიკურობა 97% ნაღვლის
სადინარში კენჭების გამოსავლენად;[49] თუმცა, MRCP-ს აქვს უფრო
დაბალი მგრძნობელობა (65%) მცირე ზომის ნაღვლოვანი კენჭების
(<5მმ) გამოსავლენად.[50]
ენდოსკოპიური ულტრაბგერითი კვლევა (EUS) ნაღლოვანი კენჭები
• ქოლედოქოლითიაზის შესაძლო შემთხვევისას, რომელიც არ არის
დადასტურებული აბდომინური ულტრაბგერით.
• გამოცდილი პირის მიერ ჩატარებული EUS ზუსტად აჩვენებს
ნაღვლოვანი სადინრის კენჭის დაბალიდან ზომიერამდე
რისკის მქონე პირებს (უარყოფითი ვიზუალიზაცია მაგრამ
დადებითი სიმპტომები და/ან სისხლის ტესტები), რომლებშიც
სასარგებლო იქნება შემდგომი ენდოსკოპიური რეტროგრადული
ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია (ERCP).[51] [52] [53] [54] [55] [56]
• ადგილობრივი გამოცდილების შესაბამისად, EUS შეიძლება
მოგვცეს უკეთესი სადიაგნოსტიკო სიზუსტე ქოლედოქოლითიაზის
გამოვლენისთვის, ვიდრე MRCP.[57]
• პაციენტები, რომელთაც არ შეუძლიათ გაიარონ MRCP (მაგ.,
იმპლანტირებული მოწყობილობის ან კლაუსტროფობიის მქონე
პირები), შეიძლება შეაფასონ EUS გამოყენებით.
ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია (ERCP) ნაღლოვანი კენჭები
• ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია
ითვლება უპირატეს ჩარევად იმ პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ
სანაღვლე გზების კენჭების გაჩენის მაღალი რისკი (დადებითი
ვიზუალიზაცია, სიმპტომები და/ან სისხლის კვლევები). ის
წარმოადგენს როგორც დიაგნოსტიკურ, ასევე სამკურნალო
საშუალებას, რომელსაც შეუძლია ნაღვლოვანი კენჭების მოცილება.
მუცლის ღრუს CT შეიძლება ნორმალური
იყოს; აღმავალი
• CT ინტრავენური კონტრასტით შეიძლება გამოყენებულ იქნას
სავარაუდო აღმავალი ქოლანგიტის ან ნაღველკენჭოვანი ქოლანგიტი: ნაღვლის
სადინრის გაგანიერება
პანკრეატიტის გამოკვლევის მიზნით.[57] [61]
ქოლედოქოლითიაზით;
მწვავე პანკრეატიტი:
პანკრეასის დიფუზური ან
სეგმენტური გაგანიერება
კენჭებით ნაღვლის ბუშტში
და შესაძლოა ნაღვლის ან
პანკრეასის სადინრებში.
15
დიფერენციული დიაგნოზი
მდგომარეობა განმასხვავებელი ნიშნები / დიფერენციული

სიმპტომები კვლევები
პეპტიკური წყლული • შესაძლოა ჰქონდეს • ეზოფაგოგასტროდუოდენოსკოპია :
Helicobacter pylori პეპტიკური წყლული.
ინფექციის, NSAID • H pylori ამოსუნთქვის/
გამოყენების, მოწევის, განავლის ანტიგენური
ხანდაზმულობის ანამნეზი ტესტი : შესაძლოა
ან პეპტიკურ წყლულოვანი დადებითი იყოს, თუ H pylori
დაავადების დადებითი გამომწვევია.
ოჯახური ანამნეზი. უჩივის
წვას და მღრღნელ ტკივილს
მუცლის ზედა ნაწილში,
განსაკუთრებით საკვების
მიღებისას. მდგომარეობა
ხშირად უმჯობესდება
ანტაციდებით.
ნაღვლის ბუშტის კარცინომა • შეიძლება გამოვლინდეს • შესაძლოა გამოვლინდეს

უმტკივნეულო სიყვითლით ღვიძლშიდა მოცულობითი
და/ან წონის კლებით, წარმონაქმნი,
თუმცა ხშირად ვლინდება გაფართოებული
მოგვიანებით და ღვიძლშიდა სადინრებით
ახასიათებს მუცლის და/ან ლოკალიზებული
ზედა ნაწილის ტკივილი. ლიმფადენოპათიით.
მუცლის კომპიუტერული
ტომოგრაფია:
ნაღვლის ბუშტის პოლიპები • ხშირად შემთხვევით • მუცლის ღრუს

გამოჩნდება სხვა ულტრაბგერითი
მდგომარეობის გამოკვლევა:
გამო ჩატარებული პოლიპოიდური დაზიანება.
რადიოლოგიური
კვლევისას.
ქოლეცისტიტი კალკულოზის • დადებითი მერფის • მუცლის ღრუს ექოსკოპია:

გარეშე ნიშანი (მტკივნეულობა არ არის ნაღვლის კენჭები;
უცაბედად ძლიერდება შეიძლება გამოვლინდეს
ღრმა ჩასუნთქვის დროს მერფის ნიშანი.
და ჩასუნთქვის შეკავებას • ჰეპატობილიურიკვლევა
იწვევს). ინტენსიური iminodiacetic acid (HIDA):
თერაპიის განყოფილებაში ნაღვლის ბუშტი არ
გამოვლინებები ხშირად ვიზუალიზდება.
შეუმჩნეველია.
ოდის სფინქტერის • ქოლეცისტექტომიის • ენდოსკოპიური

დისფუნქცია (SOD) შემდგომი ბილიური რეტროგრადული
ტკივილი. ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია
ბილიური მანომეტრიით:
ნალექის ან შენარჩუნებული
ნაღვლოვანი კენჭების
ნაკლებობა; მხოლოდ
იმ პირებში უნდა
ჩატარდეს, რომლებსაც
ქოლეცისტექტომიის
მდგომარეობა განმასხვავებელი ნიშნები / დიფერენციული

სიმპტომები კვლევები
შემდგომ მუცლის
ტკივილთან ერთად
გამოხატული
დარღვევები აღენიშნებათ
ლაბორატორიულ ან
ვიზუალიზაციურ კვლევებში
(SOD I ან II ტიპი).[62]
არაბილიური მწვავე • ანამნეზი გვეხმარება • ტრიგლიცერიდები:

პანკრეატიტი. ალკოჰოლის მოხმარების მომატებული; ძირითადად
ფაქტის, სავარაუდო >11,3 მმოლ/ლ ; (>1000მგ/
გამაღიზიანებელი დლ) ( შესაძლოა ნაკლები
მედიკამენტების ან ბოლო იყოს უზმოდ).
დროინელი ბილიური • კალციუმი: მომატებული;
სისტემის ენდოსკოპიური/ აუცილებელია იონიზებული
ქირურგიული პროცედურის კალციუმის განსაზღვრა.
გამოსავლენად. • IgG4; აუტოიმუნური
პანკრეატიტისთვის.
• მაგნიტურ-რეზონანსული
ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია /
მუცლის ღრუს ექოსკოპია:
ნორმალური სანაღვლე
სადინრები.
17
ქოლელითიაზი მკურნალობა
მკურნალობის საფეხურებრივი მიდგომა

უსიმპტომო ქოლელითიაზს არ სჭირდება მკურნალობა. პროფილაქტიკური ქოლეცისტექტომია უსიმპტომო
პირებში შეიძლება ჩატარდეს 2 შემთხვევაში:[43]
ლაპარასკოპული ქოლეცისტექტომია უპირატესი პროცედურაა სიმპტომური ქოლელითიაზის დროს.
ღია ლაპაროტომია საჭირო ხდება იმ შემთხვევებში, როდესაც ლაპაროსკოპია ტექნიკურად რთულად

შესასრულებელია (პნევმოპერიტონეუმის გავრცელება, ანატომიური თავისებურებები ან ეჭვი შესაძლო
დაზიანებაზე) ან სირთულე გამომდინარეობს პაციენტთან დაკავშირებული ფაქტორებიდან (ანთება,
ადჰეზიები, ინტრა-აბდომინური ცხიმი ან სისხლდენა).[63] ლაპარასკოპულ და ღია ქოლეცისტექტომიებს
შორის განსხვავება სიკვდილიანობის გართულებების და ოპერაციის ხანგრძლივობის მხრივ არ არის.[64]
ლაპარასკოპული ქოლეცისტექტომიის უპირატესობა არის ჰოსპიტალიზაციის შემცირებული ხანგრძლივობა
და უფრო სწრაფი გამოჯანმრთელება.
პროფილაქტიკური ქოლეცისტექომია უსიმპტომო პირებში განიხილება ორ შემთხვევაში: როდესაც

მომატებულია ნაღვლის ბუშტის კარცინომის განვითარების რისკი (დიდი კენჭები [>3სმ] ან ნაწილობრივ
კალციფიცირებული "ფაიფურის" ნაღვლის ბუშტი) ან როდესაც მაღალია ნაღვლოვანი კენჭების წარმოქმნის
და შესაბამისი გართულებების რისკი (მაგ., ნამგლისებრუჯრედოვანი ანემიით დაავადებულებში).[2] [3]
პროფილაქტიკური ქოლეცისტექტომია არ არის რუტინულად რეკომენდებული მძიმე სიმსუქნის მქონე
პაციენტებში, რომლებსაც უტარდებათ ბარიატრიულ ქირურგიული ჩარევა.[43]
ქოლედოქოლითიაზი
ბილიური ტკივილის, ნაღვლის ბუშტში კენჭების შემცველობის, გაფართოებული საერთო სანაღვლე
სადინრის (>6 მმ) ულტრაბგერითი გამოკვლევით და ღვიძლის შეცვლილი ბიოქიმიური მაჩვენებლების
(განსაკუთრებით მომატებული ბილირუბინი >68 მიკრომოლ/ლ ან >4გ/დლ) ან პანკრეასული
ფერმენტების მომატების კომბინაცია მიუთითებს ნაღვლოვანი კენჭის სავარაუდო გადაადგილებაზე
ნაღვლის საერთო სადინარში, რაც იწვევს ობსტრუქციულ გართულებას, როგორიცაა ქოლანგიტი
(რომელიც შეიძლება შემდგომ გართულდეს ღვიძლის აბსცესით) ან პანკრეატიტი.[65] [66] სანაღვლე
სადინრის დადასტურებული კენჭები მოითხოვს მკურნალობას, რადგან ისინი დაკავშირებულია ისეთი
გართულებების სავარაუდო გართულებებთან, როგორიცაა ქოლანგიტი, პანკრეატიტი და ღვიძლის
აბსცესი.[65] [66]
ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია (ERCP)
ERCP ბილიური სფინქტეროტომიით და ნაღვლოვანი კენჭის მოცილებით არჩევანის მკურნალობაა

ქოლედოქოლითიაზის გართულებების თავიდან ასაცილებლად. შემთხვევების 10-15%-ში ექსტრაქციის
სტანდარტული მეთოდებით შესრულებული სფინქტეროტომია წარუმატებელია, ჩვეულებრივ, იმის
გამო, რომ კენჭი დიდია (>1.5 სმ), ჩაჭედილია ან სტრიქტურის პროქსიმალურად მდებარეობს.[67] ასეთი
მდგომარეობები მოითხოვს ლითოტრიფსიას (ფრაგმენტაცია), პაპილურ ბალონურ გადართოებას და
ხანგრძლივ ბილიურ სტენტირებას.[68]
კენჭების ენდოსკოპიური ექსტრაქციის შემდეგ, ქოლეცისტექტომია წარმოადგენს საბოლოო

მკურნალობას, რეციდივული ბილიარული მოვლენების, კერძოდ, ქოლანგიტის ან პანკრეატიტის
მკურნალობა
განვითარების რისკის შესამცირებლად.[69] პაციენტების უმრავლოსობაში, რომელთაც აქვთ ნაღვლის

ბუშტის და სანაღვლე სადინრის კენჭები ერთდროულად, ადრეული ქოლეცისტექომია უნდა ჩატარდეს
ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიიდან და ნაღვლოვანი კენჭის
ექსტრაქციიდან 72 საათის შემდეგ.[43]
საერთო სანაღვლე სადინრის ლაპარასკოპული გამოკვლევა
მართალია საერთო სანაღვლე სადინრის ლაპარასკოპული გამოკვლევა ტექნიკურად რთულია,

თუმცა ისეთივე ეფექტურია, როგორც ქოლეცისტექტომიამდე ან მის შემდეგ კენჭების დაშლის
ჩვენებით შესრულებული ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია. მას
აქვს სიკვდილობისა და ავადობის მსგავსი მაჩვენებლები.[70] იმ პირებში, რომლებსაც საერთო
სანაღვლე სადინრის კენჭების გაჩენის საშუალო რისკი აქვთ (ღვიძლის ბიოქიმიური ფუნქციების
ცვლილება, ბილირუბინის ზომიერი მატებით; ბილიური პანკრეატიტი; და ასაკი >55), საწყისმა
ქოლეცისტექტომიამ ინტრაოპერაციული ქოლანგიოგრაფიით და საერთო სანაღვლე სადინრის
გამოკვლევით, შესაძლებელია შეამციროს ჰოსპიტალიზაციის ხანგრძლივობა გართულებების
მომატების გარეშე.[71] საერთო სანაღვლე სადინრის ლაპარასკოპული გამოკვლევა უნდა ჩატარდეს
იმ პაციენტებშიც, რომლებსაც ოპერაციული გზით აქვთ შეცვლილი ნორმალური ანატომია (მაგ.: კუჭის
ოპერაცია) ან ვერ ჩაუტარდათ ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია.
[VIDEO: გაკერვის პრაქტიკული მეთოდების ანიმაციური დემონსტრაცია ]
მკურნალობის დეტალების მიმოხილვა

ყურადღება: ფორმულაციები/შეყვანის გზები და დოზირება შეიძლება განსხვავდებოდეს მედიკამენტთა
დასახელებებს, ბრენდებს, ფორმულარებსა და ლოკაციებს შორის. მკურნალობის რეკომენდაციები
სპეციფიკურია პაციენტთა ჯგუფისთვის. იხილეთ: see disclaimer
მწვავე ( შეჯამება )
სიმპტომური ქოლელითიაზი
1-ლი ქოლეცისტექტომია
ქოლედოქოლითიაზი სიმპტომებით, ან
უსიმპტომოდ
1-ლი ენდოსკოპიური რეტროგრადული

ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია (ERCP)
დამხმარე ლითოტრიფსია, პაპილარული ბალონური

თერაპია გაფართოება, ან ხანგრძლივი ბილიური
სტენტირება.
მე-2 საერთო სანაღვლე სადინრის ლაპარასკოპული

გამოკვლევა
მიმდინარე ( შეჯამება )
უსიმპტომო ქოლელითიაზი
1-ლი დაკვირვება
19
მკურნალობის მეთოდები
ყურადღება: ფორმულაციები/შეყვანის გზები და დოზირება შეიძლება განსხვავდებოდეს მედიკამენტთა
დასახელებებს, ბრენდებს, ფორმულარებსა და ლოკაციებს შორის. მკურნალობის რეკომენდაციები
სპეციფიკურია პაციენტთა ჯგუფისთვის. იხილეთ: see disclaimer
მწვავე
სიმპტომური ქოლელითიაზი
1-ლი ქოლეცისტექტომია
» ქოლეცისტექტომია ძირითადად სრულდება

ლაპარასკოპულად. ღია ლაპარატომია საჭირო
ხდება მაშინ, რომ ლაპარასკოპული მიდგომა
რთულია ტექნიკურად (გავრცელებული
პნევმოპერიტონეუმი, წამყვანი ანატომიური
აგებულება, ან ეჭვი სავარაუდო დაზიანებაზე),
ან პაციენტთან დაკავშირებული მდგომარეობის
გამო (ანთება, ადჰეზიები, ინტრა-აბდომინური
ცხიმი, ან სისხლდენა).[63] ლაპარასკოპულ
და ღია ქოლეცისტექტომიებს შორის
განსხვავება სიკვდილიანობის გართულებების
და ოპერაციის ხანგრძლივობის მხრივ არ
არის.[64] ლაპარასკოპული ქოლეცისტექტომია
დაკავშირებულია ჰოსპიტალიზაციის
შემცირებულ ხანგრძლივობასთან და
გამოჯანმრთელებასთან მოკლე დროში, რის
გამოც ის უპირატეს პროცედურად ითვლება.
» პაციენტებს ძირითადად ეუბნებიან, რომ

გამოყენებული იქნება ლაპარასკოპული
მიდგომა, თუმცა შესაძლოა საჭირო გახდეს
საუბარი ღია პროცედურაზეც.
ქოლედოქოლითიაზი სიმპტომებით, ან
უსიმპტომოდ
1-ლი ენდოსკოპიური რეტროგრადული

ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია (ERCP)
» ბილიური ტკივილის, ნაღვლის ბუშტში კენჭების

შემცველობის, გაფართოებული საერთო
სანაღვლე სადინრის (>6 მმ) ულტრაბგერითი
გამოკვლევით და ღვიძლის შეცვლილი
ბიოქიმიური მაჩვენებლების (განსაკუთრებით
მომატებული ბილირუბინი >68 მიკრომოლ/
ლ ან >4გ/დლ) ან პანკრეასული ფერმენტების
მომატების კომბინაცია მიუთითებს ნაღვლოვანი
კენჭის სავარაუდო გადაადგილებაზე ნაღვლის
საერთო სადინარში, რაც იწვევს ობსტრუქციულ
გართულებას, როგორიცაა ქოლანგიტი
(რომელიც შეიძლება შემდგომ გართულდეს
ღვიძლის აბსცესით) ან პანკრეატიტი.[65] [66]
» ქოლედოქოლითიაზი ყველაზე კარგად

ჩანს ენდოსკოპიური ულტრაბგერითი
გამოკვლევით ან მაგნიტურ რეზონანსული
ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიით.
» ERCP ბილიური სფინქტეროტომიით და

ნაღვლოვანი კენჭის ამოღებით მკურნალობის
უპირატესი მეთოდია. პაციენტების 10-15%-
ში ექსტრაქციის სტანდარტული მეთოდებით
შესრულებული სფინქტეროტომია
წარუმატებელია, ჩვეულებრივ, იმის გამო,
21
მწვავე
რომ კენჭი დიდია (>1.5 სმ), ჩაჭედილია ან
სტრიქტურის პროქსიმულად მდებარეობა.[67]
ეს მდგომარეობები მოითხოვს ლითოტრიფსიას
(ფრაგმენტაცია), პაპილურ ბალონურ
დილატაციას და გრძელვადიან ბალონურ
სტენტირებას.[68]
» კენჭების ენდოსკოპიური ექსტრაქციის

შემდეგ, ქოლეცისტექტომია წარმოადგენს
საბოლოო მკურნალობას, რეციდივული
ბილიარული მოვლენების, კერძოდ,
ქოლანგიტის ან პანკრეატიტის განვითარების
რისკის შესამცირებლად.[69] პაციენტების
უმრავლოსობაში, რომელთაც აქვთ
ნაღვლის ბუშტის და სანაღვლე სადინრის
კენჭები ერთდროულად, ადრეული
ქოლეცისტექომია უნდა ჩატარდეს
ენდოსკოპიური რეტროგრადული
ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიიდან და
ნაღვლოვანი კენჭის ექსტრაქციიდან 72 საათის
შემდეგ.[43]
[VIDEO: გაკერვის პრაქტიკული

მეთოდების ანიმაციური
დემონსტრაცია ]
დამხმარე ლითოტრიფსია, პაპილარული ბალონური
თერაპია გაფართოება, ან ხანგრძლივი ბილიური
სტენტირება.
მკურნალობა რეკომენდებულია ზოგიერთი
პაციენტისთვის, პაციენტის კონკრეტულ ჯგუფში
» ენდოსკოპიური რეტროგრადული
ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიისთვის (ERCP)
შესაძლოა საჭირო გახდეს ლითოტრიფსიის
სხვადასხვა სახეობა, პაპილური ბალონური
დილატაცია და გრძელვადიანი ბილიური
სტენტირება.[68]
მე-2 საერთო სანაღვლე სადინრის ლაპარასკოპული
გამოკვლევა
» საერთო სანაღვლე სადინრის

ლაპაროსკოპული კვლევა, თუმცა
ტექნიკურად რთულია, კენჭების მოცილების
თვალსაზრისით ისეთივე ეფექტურია,
როგორც ქოლეცისტექტომიამდე
ან მის შემდეგ შესრულებული
ენდოსკოპიური რეტროგრადული
ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია (ERCP) და
აქვს სიკვდილიანობის და ავადობის მსგავსი

მაჩვენებლები.[70]
» იმ პირებში, რომლებსაც საერთო სანაღვლე

სადინრის კენჭების გაჩენის საშუალო რისკი
აქვთ (ღვიძლის ბიოქიმიური ფუნქციების
მწვავე
ცვლილება, ბილირუბინის ზომიერი მატებით;
ბილიური პანკრეატიტი; და ასაკი >55), საწყისმა
ქოლეცისტექტომიამ ინტრაოპერაციული
ქოლანგიოგრაფიით და საერთო სანაღვლე
სადინრის გამოკვლევით, შესაძლებელია
შეამციროს ჰოსპიტალიზაციის ხანგრძლივობა
გართულებების მომატების გარეშე.[71]
» საერთო სანაღვლე სადინრის

ლაპარასკოპული გამოკვლევა უნდა ჩატარდეს
იმ პაციენტებშიც, რომლებსაც ოპერაციული
გზით აქვთ შეცვლილი ნორმალური
ანატომია (მაგ.: კუჭის ოპერაცია) ან ვერ
ჩაუტარდათ ენდოსკოპიური რეტროგრადული
ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია.
მიმდინარე
უსიმპტომო ქოლელითიაზი
1-ლი დაკვირვება
» უსიმპტომო ქოლელითიაზს არ სჭირდება

მკურნალობა. პროფილაქტიკური
ქოლეცისტექტომია უსიმპტომო პირებში
შეიძლება ჩატარდეს 2 შემთხვევაში:[43]
» პროფილაქტიკური ქოლეცისტექომია
უსიმპტომო პირებში განიხილება 2 შემთხვევაში:
როდესაც მომატებულია ნაღვლის ბუშტის
კარცინომის განვითარების რისკი (დიდი კენჭები
[>3სმ] ან ნაწილობრივ კალციფიცირებული
"ფაიფურის" ნაღვლის ბუშტი), ან როდესაც
მაღალია ნაღვლოვანი კენჭების წარმოქმნის
და შესაბამისი გართულებების რისკი
(ნამგლისებრუჯრედოვანი ანემიით
დაავადებულებში).[2] [3]
23
ქოლელითიაზი შემდგომი მეთვალყურეობა
რეკომენდაციები
მონიტორინგი
შემდგომი მეთვალყურეობა
პაციენტებს, რომლებსაც აქვთ მკურნალოსთან დაკავშირებული გართულებები, სჭირდებათ

პროცედურის შემდგომ თავიანთი ექიმების მხრიდან კონტროლი. მეორადი პრევენციის რეკომენდებული
ღონისძიებები არ არსებობს.
პაციენტის განათლება
პაციენტებმა უნდა მიმართონ თავიანთ ექიმს თუ განუვითარდათ მუცლის ტკივილი, ცხელება, გულისრევა
და/ან პირღებინება, ანორექსია, ან ფსიქიკური სტატუსის ცვლილება.
პაციენტის ინფორმაცია ხელმისაწვდომია შემდეგი წყაროებიდან. [NHS choices: gallstones] [NIDDK:

gallstones]
გართულებები
გართულებები ქრონოლოგია ალბათობა
ენდოსკოპიური რეტროგრადული მოკლევადიანი საშუალო
ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიასთან (ERCP) დაკავშირებული
პანკრეატიტი.
ERCP შემდგომი პანკრეატიტი დაკავშირებულია მდედრობით სქესთან, <65 წ ასაკთან, ბილიური

კანულაციის დროის მატებასთან და წინასწარ სფინქტეროტომიასთან.[82] მისი მართვა ძირითადად
ხდება ნაწლავების მოსვენებით, ანალგეზიით და ინტრავენური ჰიდრატაციით. ინდომეტაცინის
რექტალური სუპოზიტორიები, რომლებიც ინიშნება უშუალოდ ERCP-ის შემდეგ, შეიძლება დაგვეხმაროს
ამ გართულების თავიდან აცილებაში.[83]
სანაღვლე სადინრის იატროგენული დაზიანება მოკლევადიანი დაბალი
ლაპარასკოპული ქოლეცისტექტომიის მსვლელობისას ნაღველი ჟონავს პაციენტების 0,5-1,1%-ში.[84]

მათი მართვა ძირითადად ხდება ენდოსკოპიური ტრანსპაპილური ბილიური სტენტის ჩადგმით. თუ
თანმხლები ნაღვლის გამოსვლა და ლოკალიზება ნაღვლის ბუშტის საპროექციო არეში (biloma)
ფიქსირდება, კანქვეშა დრენირებაც შესაძლოა გახდეს საჭირო. სანაღვლე სადინრის სტრიქტურები
გვხვდება ქოლეცისტექტომიისას 0,2-0,5%-ში და დაკავშირებულია პირდაპირ ქირურგიულ ტრავმასთან
ან სანაღვლე სადინრის ნაწილობრივ/სრულ ტრანსსექციასთან კლიფსების ან ლიგატურის გამო.
ბილიური სტრიქტურების თავიდან აცილება ძირითადად შესაძლებელია. სრული ტრანსსექციის გარდა,
სანაღვლე სადინრის სხვა დაზიანებების და სტრიქტურების მკურნალობა შეიძლება სანაღვლე სადინრის
ენდოსკოპიური სტენტირებით.[85]
სფინქტეროტომიის შემდგომი სისხლდენა. მოკლევადიანი დაბალი
სისხლდენა გვხდება პაციენტების 1-2%-ში ენდოსკოპიური რეტროგრადული

ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიის (ERCP) შემდეგ სფინქტეროტომიით და ნაღლოვანი კენჭის ექსტაქციით.
სფინქტეროტომიის შემდგომი სისხლდენის რისკ-ფაქტორებია ენდოსკოპისტის შემთხვევების მცირე
მოცულობა, საწყისი სფინქტეროტომიის დროს სისხლდენა, ERCP-მდე არსებული ქოლანგიტი,
ანტიკოაგულაცია სფინქტეროტომიიდან 3დღის განმავლობაში და კოაგულოპათია.[86] [87] ეს
გართულება ძირითადად ამოიცნობა პროცედურის დროს და მისი შეჩერება შეიძლება ენდოსკოპიური
ჰემოსტატიკური საშუალებებით.
ბუვრეს სინდრომი გრძელვადიანი დაბალი
თუ ნაღვლოვანი კენჭი ჩაიზარდა ნაღვლის ბუშტის კედელში, წარმოიქმნება ქოლეცისტოენტერული

ფისტულა, რომელსაც შეუძლია გამოიწვიოს თორმეტგოჯა ნაწლავის ობსტრუქცია (ბუვრეს სინდრომი).
ქირურგია ხშირად აუცილებელია ობსტრუქციის მოსახსნელად, ფისტულის დასახურად და რეციდივების
თავიდან ასაცილებლად. ზოგიერთ პაციენტებს შეიძლება დასჭირდეს ქოლეცისტექტომია. თერაპიული
ენდოსკოპია ლითოტრიფსიის გამოყენებით და კენჭის ამოკვეთა შეიძლება ალტერნატივას
წარმოადგენდეს ზოგიერთ პაციენტში.[81]
ნაღვლკენჭოვანი ილეუსი გრძელვადიანი დაბალი
თუ ნაღლოვანი კენჭი ჩაიზრდება ნაღვლის ბუშტის კედელში და შექმნის ქოლეცისტოენტერულ

ფისტულას, კენჭი შეიძლება მასში გადაადგილდეს და გამოიწვიოს ჯანმრთელი ნაწლავის ყველაზე
წვრილი ნაწილის, ხშირად ტერმინალური ილეუსის, ობსტრუქცია.
ქოლეცისტიტი ცვლადი დაბალი
მწვავე ქოლეცისტიტი ვითარდება, როდესაც ნაღვლის ბუშტის სადინრის ობსტრუქცია იწვევს ნაღვლის
ბუშტის ანთებას. პაციენტებს ძირითადად აქვთ ძლიერი, სტაბილური ტკივილი მუცლის მარჯვენა ზედა
25
გართულებები ქრონოლოგია ალბათობა

კვადრანტში (რომელიც ზოგჯერ გადაეცემა ზურგში, მარჯვენა მხარში ან მკერდში), მერფის დადებითი
ნიშანი, ცხელება, გულისრევა, ღებინება და ლეიკოციტოზი.
ქოლესცინტიგრაფია (HIDA კვლევა) ნაღვლის ბუშტის ავსებადობის არარსებობისას სიზუსტე >

90%-ზე მ, თუმცა ცრუ დადებითი შედეგები გვხვდება პაციენტებში უზმოდ და ინტენსიური თერაპიის
განყოფილებაში.[75] [76] ეს კვლევა გამოიყენება მაშინ, როცა ულტრაბგერა და კომპიუტერული
ტომოგრაფია არ არის დიაგნოსტიკური.
მკურნალობა მოიცავს ინტრავენურ ჰიდრატაციას, ანტიბიოტიკებს, ანალგეზიას და ადრეულ

ქოლეცისტექტომიას. მტკიცებულებები ირწმუნება, რომ ადრეული ქოლეცისტექომია დაკავშირებულია
ჰოსპიტალიცაზიის შემოკლებულ ხანგრძლივობასთან და განმეორებითი სიმპტომების შემცირებულ
რაოდენობასთან.[77] ოპერაციისთვის შეუსაბამო პაციენტების მართვა უნდა მოხდეს კანქვეშა
ქოლეცისტოსტომური ზონდის ჩაყენებით.
აღმავალი ქოლანგიტი ცვლადი დაბალი
მწვავე ქოლანგიტი იწყება მაშინ, როცა ხდება სანაღვლე სადინრის სრული ობსტრუქცია, ქოლესტაზით
და ნაღველის დაინფიცირებით. კლასიკური გამოვლინებაა ბილიური ტკივილი, სიყვითლე და
ცხელება (შარკოს ტრიადა). ასევე შეიძლება გამოვლინდეს ჰიპონტენზია და შეცვლილი ფსიქიკური
სტატუსი (რეინოლდსის პენტადა). ლეიკოციტოზი და ღვიძლის ფუნქციული ტესტების დარჩვევა
დამახასიათებელია. ბაქტერიული ქოლანგიტი უნდა ჩაითვალოს გადაუდებელი სამედიცინო დახმარების
შემთხვევად.
მკურნალობა მოიცავს ინტრავენურ ჰიდრატაციას, ანტიბიოტიკებს, ანალგეზიას და ბილიურ

დეკომპრესიას 24-48 საათის განმავლობაში. მძიმე შემთხვევებში შეიძლება საჭირო იყოს სასწრაფო
ბილიური დეკომპრესია ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიის (ERCP)
გამოყენებით, სფინქტეროტომიასთან და კენჭის ექსტრაქციასთან ერთად.[78] როცა პაციენტები
არასტაბილურ მდგომარეობაში არიან, ან აქვთ კოაგულოპათია, შესაძლებელია პროცედურა
შემოიფარგლოს მხოლოდ ბილიური სტენტის ჩადგმით, ნაღვლოვანი კენჭის მოცილების გარეშე.[79]
თუ ვერ ჩატარდება ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია, შეიძლება საჭირო
გახდეს კანქვეშა დრენირება ან სანაღვლე სადინრის ქირურგიული გამოკვლევა.
მწვავე ბილიური პანკრეატიტი ცვლადი დაბალი
ჩნდება მაშინ, როცა ხდება პანკრეასიდან დინების შეფერხება ან მოხდება ნაღვლის რეფლუქსი
პანკრეასულ სადინარში. პაციენტებს ძირითადად გამოხატული აქვთ ძლიერი ეპიგასტრული ტკივილი,
ზურგისკენ რადიაციით ან რადიაციის გარეშე, გულისრევა და ღებინება, მომატებული პანკრეასული
ფერმენტები.
მკურნალობა მოიცავს აგრესიულ ინტრავენურ ჰიდრატაციას, ანალგეზიას და ენდოსკოპიურ

რეტროგრადულ ქოლანგიოპანკრეატოგრაფიას (ERCP) სფინქტეროტომიით და კენჭის ექსტრაქციით
შემოსვლიდან 72 საათის განმავლობაში (მძიმე მწვავე პანკრეატიტის გამო ბილიურ ობსტრუქციით და/ან
ქოლანგიტით).[80] ზომიერი მწვავე პანკრეატიტი საჭიროებს მხოლოდ სითხეებით უზრუნველყოფას და
დამხმარე მოვლას. ქოლეცისტექტომია უნდა ჩატარდეს საავადმყოფოდან გაწერამდე.
მირიცის სინდრომი ცვლადი დაბალი
ზოგჯერ, დიდი ნაღვლოვანი კენჭი შეიძლება ჩაიჭედოს ნაღვლის ბუშტის სადინარში და დააწვეს ან
დააზიანოს ღვიძლის საერთო სადინარი, რაც გამოიწვევს ბილიურ ობსტრუქციას და სიყვითლეს.
პროგნოზი
სიმპტომურ პაციენტებში ქოლეცისტექტომიის ჩატარებისას შედეგი საიმედოა. იგივე მიდგომაა
ქოლედოქოლითიაზის მქონე იმ პირებში, რომლებიც იტარებენ ქოლეცისტექტომიას და რომელსაც წინ
უძღვის ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია ბილიური სფინქტეროტომიით და
კენჭის მოცილებით.
განმეორებითი ქოლედოქური პრობლემები

ქოლედოქუსის მორეციდივე პრობლემების აღმოცენების რისკ-ფაქტორები ხშირად გვხვდება: სანაღვლე
სადინრის გაფართოებისას >15 მმ, პერიამპულური დივერტიკულის, ყავისფერი პიგმენტური კენჭების დროს
ან როდესაც ნაღვლის ბუშტი რჩება ინტაქტური.[72] [73] [74]
27
ქოლელითიაზი გაიდლაინები
დიაგნოსტიკური გაიდლაინები
ევროპა
Updated guideline on the management of common bile duct stones (CBDS)

გამომცემელიBritish Society of Gastroenterology ბოლო გამოცემა: 2017
EASL clinical practice guidelines on the prevention, diagnosis and treatment of gallstones
გამომცემელიEuropean Association for the Study of the Liver ბოლო გამოცემა: 2016
Gallstone disease
გამომცემელიNational Institute for Health and Care Excellence ბოლო გამოცემა: 2015
Gallstone disease: diagnosis and management

გამომცემელიNational Institute for Health and Care Excellence ბოლო გამოცემა: 2014 (re-
გაიდლაინები
affirmed 2018)
ჩრდილოეთ ამერიკა
ACR appropriateness criteria: right upper quadrant pain

გამომცემელიAmerican College of Radiology ბოლო გამოცემა: 2018
The role of endoscopy in the evaluation of suspected choledocholithiasis

გამომცემელიAmerican Society for Gastrointestinal Endoscopy ბოლო გამოცემა: 2010
ლათინური ამერიკა
An evidence-based consensus statement on the role and application of endosonography in

clinical practice
გამომცემელიBrazilian Society of Gastrointestinal Endoscopy ბოლო გამოცემა: 2009
აზია
Evidence-based clinical practice guidelines for cholelithiasis

გამომცემელიJapanese Society of Gastroenterology ბოლო გამოცემა: 2017
ქოლელითიაზი გაიდლაინები
მკურნალობის გაიდლაინები
ევროპა
Updated guideline on the management of common bile duct stones (CBDS)

გამომცემელიBritish Society of Gastroenterology ბოლო გამოცემა: 2017
EASL clinical practice guidelines on the prevention, diagnosis and treatment of gallstones
გამომცემელიEuropean Association for the Study of the Liver ბოლო გამოცემა: 2016
Papillary cannulation and sphincterotomy techniques at ERCP

გამომცემელიEuropean Society of Gastrointestinal Endoscopy ბოლო გამოცემა: 2016
Gallstone disease
გამომცემელიNational Institute for Health and Care Excellence ბოლო გამოცემა: 2015
გაიდლაინები
Gallstone disease: diagnosis and management
გამომცემელიNational Institute for Health and Care Excellence ბოლო გამოცემა: 2014 (re-
affirmed 2018)
Prevention and treatment of bile duct injuries during laparoscopic cholecystectomy

გამომცემელიEuropean Association for Endoscopic Surgery ბოლო გამოცემა: 2011
ჩრდილოეთ ამერიკა
Guidelines for the clinical application of laparoscopic biliary tract surgery

გამომცემელიSociety of American Gastrointestinal and Endoscopic Surgeons ბოლო გამოცემა: 2010
აზია
Evidence-based clinical practice guidelines for cholelithiasis

გამომცემელიJapanese Society of Gastroenterology ბოლო გამოცემა: 2017
29
ქოლელითიაზი ონლაინ რესურსები
ონლაინ რესურსები
1. NHS choices: gallstones (external link)
2. NIDDK: gallstones (external link)

ონლაინ რესურსები
ქოლელითიაზი ლიტერატურა
ძირითადი ნაშრომები
ლიტერატურა
• National Institutes of Health consensus development conference statement on gallstones and laparoscopic
cholecystectomy. Am J Surg. 1993 Apr;165(4):390-8. აბსტრაქტი
• European Association for the Study of the Liver (EASL). EASL clinical practice guidelines on the prevention,
diagnosis and treatment of gallstones. J Hepatol. 2016 Jul;65(1):146-81. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
• Dasari BV, Tan CJ, Gurusamy KS, et al. Surgical versus endoscopic treatment of bile duct stones. Cochrane
Database Syst Rev. 2013 Dec 12;(12):CD003327. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
• Gurusamy KS, Davidson C, Gluud C, et al. Early versus delayed laparoscopic cholecystectomy for people
with acute cholecystitis. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 30;(6):CD005440. სრული ტექსტი
აბსტრაქტი
1. Diehl AK. Epidemiology and natural history of gallstone disease. Gastroenterol Clin North Am. 1991
Mar;20(1):1-19. აბსტრაქტი
2. Williams CI, Shaffer EA. Gallstone disease: current therapeutic practice. Curr Treat Options Gastroenterol.
2008 Apr;11(2):71-7. აბსტრაქტი
3. Stinton LM, Shaffer EA. Epidemiology of gallbladder disease: cholelithiasis and cancer. Gut Liver. 2012
Apr;6(2):172-87. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
4. Everhart JE, Yeh F, Lee ET, et al. Prevalence of gallbladder disease in American Indian populations: findings
from the Strong Heart Study. Hepatology. 2002 Jun;35(6):1507-12. აბსტრაქტი
5. Sun H, Tang H, Jiang S, et al. Gender and metabolic differences of gallstone diseases. World J Gastroenterol.
2009 Apr 21;15(15):1886-91. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
6. Shaffer EA. Gallstone disease: epidemiology of gallbladder stone disease. Best Prac Res Clin Gastroenterol.
2006;20(6):981-96. აბსტრაქტი
7. Attili AF, Carulli N, Roda E, et al. Epidemiology of gallstone disease in Italy: prevalence data of the
Multicenter Italian Study on Cholelithiasis (M.I.COL.). Am J Epidemiol. 1995 Jan 15;141(2):158-65.
8. Freidman GD, Raviola CA, Fireman B. Prognosis of gallstones with mild or no symptoms: 25 years of follow-
up in a health maintenance organization. J Clin Epidemiol. 1989;42(2):127-36. აბსტრაქტი
9. Gracie WA, Ransohoff DF. The natural history of silent gallstones: the innocent gallstone is not a myth. N
Engl J Med. 1982 Sep 23;307(13):798-800. აბსტრაქტი
31
10. McSherry CK, Ferstenberg H, Calhoun WF, et al. The natural history of diagnosed gallstone disease in
symptomatic and asymptomatic patients. Ann Surg. 1985 Jul;202(1):59-63. აბსტრაქტი
11. Friedman GD. Natural history of asymptomatic and symptomatic gallstones. Am J Surg. 1993
Apr;165(4):399-404. აბსტრაქტი
12. National Institutes of Health consensus development conference statement on gallstones and laparoscopic
cholecystectomy. Am J Surg. 1993 Apr;165(4):390-8. აბსტრაქტი
13. Lammert F, Miquel JF. Gallstone disease: from genes to evidence-based therapy. J Hepatol. 2008;48(suppl
1):S124-35. აბსტრაქტი
14. Völzke H, Baumeister SE, Alte D, et al. Independent risk factors for gallstone formation in a region with
high cholelithiasis prevalence. Digestion. 2005;71(2):97-105. აბსტრაქტი
15. Nakeeb A, Comuzzie AG, Martin L, et al. Gallstones: genetics versus environment. Ann Surg. 2002
Jun;235(6):842-9. აბსტრაქტი
16. Katsika D, Grjibovski A, Einarsson C, et al. Genetic and environmental influences on symptomatic gallstone
disease: a Swedish study of 43,141 twin pairs. Hepatology. 2005 May;41(5):1138-43. აბსტრაქტი
17. Schafmayer C, Tepel J, Franke A, et al. Investigation of the Lith1 candidate genes ABCB11 and LXRA in
human gallstone disease. Hepatology. 2006 Sep;44(3):650-7. აბსტრაქტი
18. Venneman NG, Buskens E, Besselink MG, et al. Small gallstones are associated with increased risk
of acute pancreatitis: potential benefits of prophylactic cholecystectomy? Am J Gastroenterol. 2005
Nov;100(11):2540-50. აბსტრაქტი
19. Venneman NG, Renooij W, Rehfeld JF, et al. Small gallstones, preserved gallbladder motility, and fast
crystallization are associated with pancreatitis. Hepatology. 2005 Apr;41(4):738-46. სრული ტექსტი
20. Sugiyama M, Atomi Y. Risk factors for acute biliary pancreatitis. Gastrointest Endosc. 2004 Aug;60(2):210-2.
21. Novacek G. Gender and gallstone disease. Wien Med Wochenschr. 2006 Oct;156(19-20):527-33. აბსტრაქტი
22. Carey MC, Paigen B. Epidemiology of the American Indians' burden and its likely genetic origins.
Hepatology. 2002 Oct;36(4 Pt 1):781-91. აბსტრაქტი
23. Nervi F, Miquel JF, Marshall G. The Amerindian epidemics of cholesterol gallstones: the North and South
connection. Hepatology. 2003 Apr;37(4):947-8. აბსტრაქტი
24. Krawczyk M, Wang DQ, Portincasa P, et al. Dissecting the genetic heterogeneity of gallbladder stone
formation. Semin Liver Dis. 2011 May;31(2):157-72. აბსტრაქტი
25. Joshi AD, Andersson C, Buch S, et al. Four susceptibility loci for gallstone disease identified in a meta-
analysis of genome-wide association studies. Gastroenterology. 2016 Aug;151(2):351-63. სრული ტექსტი
26. Ko CW, Beresford SA, Schulte SJ, et al. Incidence, natural history, and risk factors for biliary sludge and
stones during pregnancy. Hepatology. 2005 Feb;41(2):359-65. აბსტრაქტი
27. Wang S, Wang Y, Xu J, et al. Is the oral contraceptive or hormone replacement therapy a risk factor for
cholelithiasis: a systematic review and meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2017 Apr;96(14):e6556. სრული
ტექსტი აბსტრაქტი
28. Stampfer MJ, Maclure KM, Colditz GA, et al. Risk of symptomatic gallstones in women with severe obesity.
Am J Clin Nutr. 1992 Mar;55(3):652-8. აბსტრაქტი
29. Amaral JF, Thompson WR. Gallbladder disease in the morbidly obese. Am J Surg. 1985 Apr;149(4):551-7.
30. Aune D, Vatten LJ. Diabetes mellitus and the risk of gallbladder disease: a systematic review and meta-
analysis of prospective studies. J Diabetes Complications. 2016 Mar;30(2):368-73. აბსტრაქტი
31. Noel RA, Braun DK, Patterson RE, et al. Increased risk of acute pancreatitis and biliary disease observed in
patients with type 2 diabetes: a retrospective cohort study. Diabetes Care. 2009 May;32(5):834-8. აბსტრაქტი
32. Jaruvongvanich V, Sanguankeo A, Upala S. Significant association between gallstone disease and
nonalcoholic fatty liver disease: a systematic review and meta-analysis. Dig Dis Sci. 2016 Aug;61(8):2389-96.
33. Shiffman ML, Sugerman HJ, Kellum JM, et al. Gallstone formation after rapid weight loss: a prospective
study in patients undergoing gastric bypass surgery for treatment of morbid obesity. Am J Gastroenterol.
1991 Aug;86(8):1000-5. აბსტრაქტი
34. Faillie JL, Yu OH, Yin H, et al. Association of bile duct and gallbladder diseases with the use of incretin-
based drugs in patients with type 2 diabetes mellitus. JAMA Intern Med. 2016 Oct 1;176(10):1474-81.
35. Becker CD, Fischer RA. Acute cholecystitis caused by ceftriaxone stones in an adult. Case Rep Med. 2009
Apr 26;2009:132452. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
36. Parente F, Pastore L, Bargiggia S, et al. Incidence and risk factors for gallstones in patients with
inflammatory bowel disease: a large case-control study. Hepatology. 2007 May;45(5):1267-74. აბსტრაქტი
37. Vítek L, Carey MC. Enterohepatic cycling of bilirubin as a cause of 'black' pigment gallstones in adult life.
Eur J Clin Invest. 2003 Sep;33(9):799-810. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
38. Tsai CJ, Leitzmann MF, Willett WC, et al. Central adiposity, regional fat distribution, and the risk of
cholecystectomy in women. Gut. 2006 May;55(5):708-14. აბსტრაქტი
39. Tsai CJ, Leitzmann MF, Willett WC, et al. Dietary carbohydrates and glycaemic load and the incidence of
symptomatic gallstone disease in men. Gut. 2005 Jun;54(6):823-8. აბსტრაქტი
40. Tsai CJ, Leitzmann MF, Willett WC, et al. Glycemic load, glycemic index, and carbohydrate intake in
relation to risk of cholecystectomy in women. Gastroenterology. 2005 Jul;129(1):105-12. აბსტრაქტი
33
41. Stokes CS, Gluud LL, Casper M, et al. Ursodeoxycholic acid and diets higher in fat prevent gallbladder
stones during weight loss: a meta-analysis of randomized controlled trials. Clin Gastroenterol Hepatol. 2014
Jul;12(7):1090-100.e2 სრული ტექსტი აბსტრაქტი
42. Aune D, Leitzmann M, Vatten LJ. Physical activity and the risk of gallbladder disease: a systematic review
and meta-analysis of cohort studies. J Phys Act Health. 2016 Jul;13(7):788-95. აბსტრაქტი
43. European Association for the Study of the Liver (EASL). EASL clinical practice guidelines on the prevention,
diagnosis and treatment of gallstones. J Hepatol. 2016 Jul;65(1):146-81. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
44. Zhang YP, Zhao YL, Sun YL, et al. Physical activity and the risk of gallstone disease: a systematic review and
meta-analysis. J Clin Gastroenterol. 2017 Oct;51(9):857-68. აბსტრაქტი
45. Venneman NG, Besselink MG, Keulemans YC, et al. Ursodeoxycholic acid exerts no beneficial effect in
patients with symptomatic gallstones awaiting cholecystectomy. Hepatology. 2006 Jun;43(6):1276-83.
46. Singer AJ, McCracken G, Henry MC, et al.Correlation among clinical, laboratory, and hepatobiliary
scanning findings in patients with suspected acute cholecystitis. Ann Emerg Med. 1996 Sep;28(3):267-72.
47. Ross M, Brown M, McLaughlin K, et al. Emergency physician-performed ultrasound to diagnose

cholelithiasis: a systematic review. Acad Emerg Med. 2011 Mar;18(3):227-35. აბსტრაქტი
48. Pinto A, Reginelli A, Cagini L, et al. Accuracy of ultrasonography in the diagnosis of acute calculous
cholecystitis: review of the literature. Crit Ultrasound J. 2013 Jul 15;5 Suppl 1:S11. სრული ტექსტი
49. Romagnuolo J, Bardou M, Rahme E, et al. Magnetic resonance cholangiopancreatography: a meta-analysis of

test performance in suspected biliary disease. Ann Intern Med. 2003 Oct 7;139(7):547-57. აბსტრაქტი
50. Kondo S, Isayama H, Akahane M, et al. Detection of common bile duct stones: comparison between
endoscopic ultrasonography, magnetic resonance cholangiography, and helical-computed-tomographic
cholangiography. Eur J Radiol. 2005 May;54(2):271-5. აბსტრაქტი
51. Karakan T, Cindoruk M, Alagozlu H, et al. EUS versus endoscopic retrograde cholangiography for patients
with intermediate probability of bile duct stones: a prospective randomized trial. Gastrointest Endosc. 2009
Feb;69(2):244-52. აბსტრაქტი
52. Janssen J, Halboos A, Greiner L. EUS accurately predicts the need for therapeutic ERCP in patients with a
low probability of biliary obstruction. Gastrointest Endosc. 2008 Sep;68(3):470-6. აბსტრაქტი
53. Lee YT, Chan FK, Leung WK, et al. Comparison of EUS and ERCP in the investigation with suspected
biliary obstruction caused by choledocholithiasis: a randomized study. Gastrointest Endosc. 2008
Apr;67(4):660-8. აბსტრაქტი
54. Liu CL, Fan ST, Lo CM, et al. Comparison of early endoscopic ultrasonography and endoscopic retrograde
cholangiopancreatography in the management of acute biliary pancreatitis: a prospective randomized study.
Clin Gastroenterol Hepatol. 2005 Dec;3(12):1238-44. აბსტრაქტი
55. Polkowski M, Regula J, Tilszer A, et al. Endoscopic ultrasound versus endoscopic retrograde
cholangiography for patients with intermediate probability of bile duct stones: a randomized trial comparing
two management strategies. Endoscopy. 2007 Apr;39(4):296-303. აბსტრაქტი
56. Meeralam Y, Al-Shammari K, Yaghoobi M. Diagnostic accuracy of EUS compared with MRCP in detecting
choledocholithiasis: a meta-analysis of diagnostic test accuracy in head-to-head studies. Gastrointest Endosc.
2017 Jun 20;86(6):986-93. აბსტრაქტი
57. Zhang J, Li NP, Huang BC, et al. The value of performing early non-enhanced CT in developing strategies
for treating acute gallstone pancreatitis. J Gastrointest Surg. 2016 Mar;20(3):604-10. აბსტრაქტი
58. Miquel JF, Covarrubias C, Villaroel L, et al. Genetic epidemiology of cholesterol cholelithiasis among
Chilean Hispanics, Amerindians, and Maoris. Gastroenterology. 1998 Oct;115(4):937-46. აბსტრაქტი
59. Tenner S, Baillie J, DeWitt J, et al. American College of Gastroenterology guideline: management of acute
pancreatitis. Am J Gastroenterol. 2013 Jul 30;108(9):1400-15. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
60. American Society for Clinical Pathology. Choosing wisely: testing for amylase. Sep 2016 [internet
publication]. სრული ტექსტი
61. American College of Radiology. ACR appropriateness criteria: right upper quadrant pain. 2018 [internet
publication]. სრული ტექსტი
62. Cotton PB, Durkalski V, Romagnuolo J, et al. Effect of endoscopic sphincterotomy for suspected sphincter
of Oddi dysfunction on pain-related disability following cholecystectomy: the EPISOD randomized clinical
trial. JAMA. 2014 May;311(20):2101-9. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
63. Philip Rothman J, Burcharth J, Pommergaard HC, et al. Preoperative risk factors for conversion of
laparoscopic cholecystectomy to open surgery - a systematic review and meta-analysis of observational
studies. Dig Surg. 2016;33(5):414-23. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
64. Keus F, de Jong JA, Gooszen HG, et al. Laparoscopic versus open cholecystectomy for patients with
symptomatic cholecystolithiasis. Cochrane Database Syst Rev. 2006 Oct 18;(4):CD006231. სრული ტექსტი
65. Johnson AG, Hosking SW. Appraisal of the management of bile duct stones. Br J Surg. 1987 Jul;74(7):555-60.
66. Caddy GR, Tham TC. Gallstone disease: symptoms, diagnosis, and endoscopic management of common bile
duct stones. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2006;20(6):1085-101. აბსტრაქტი
67. McHenry L, Lehman G. Difficult bile duct stones. Curr Treat Options Gastroenterol. 2006 Apr;9(2):123-32.
68. Chung JW, Chung JB. Endoscopic papillary balloon dilation for removal of choledocholithiasis: indications,
advantages, complications, and long-term follow-up results. Gut Liver. 2011 Mar;5(1):1-14. სრული ტექსტი
35
69. da Costa DW, Schepers NJ, Römkens TE, et al. Endoscopic sphincterotomy and cholecystectomy in acute
biliary pancreatitis. Surgeon. 2016 Apr;14(2):99-108. აბსტრაქტი
70. Dasari BV, Tan CJ, Gurusamy KS, et al. Surgical versus endoscopic treatment of bile duct stones. Cochrane
Database Syst Rev. 2013 Dec 12;(12):CD003327. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
71. Iranmanesh P, Frossard JL, Mugnier-Konrad B, et al. Initial cholecystectomy vs sequential common duct
endoscopic assessment and subsequent cholecystectomy for suspected gallstone migration: a randomized
clinical trial. JAMA. 2014 Jul;312(2):137-44. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
72. Costamagna G, Tringali A, Shah SK. Long-term follow-up of patients after endoscopic sphincterotomy for
choledocholithiasis and risk factors for recurrence. Endoscopy. 2002 Apr;34(4):273-9. აბსტრაქტი
73. Sugiyama M, Atomi Y. Risk factors predictive of late complications after endoscopic sphincterotomy for bile
duct stones: long-term (more than 10 years) follow-up study. Am J Gastroenterol. 2002 Nov;97(11):2763-7.
74. Sugiyama M, Suzuki Y, Abe N, et al. Endoscopic retreatment of recurrent choledocholithiasis after
sphincterotomy. Gut. 2004 Dec;53(12):1856-9. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
75. Alobaidi M, Gupta R, Jafri SZ, et al. Current trends in imaging evaluation of acute cholecystitis. Emerg
Radiol. 2004 Mar 17;10(5):256-8. აბსტრაქტი
76. Kalimi R, Gecelter GR, Caplin D, et al. Diagnosis of acute cholecystitis: sensitivity of sonography,
cholescintigraphy, and combined sonography-cholescintigraphy. J Am Coll Surg. 2001 Dec;193(6):609-13.
77. Gurusamy KS, Davidson C, Gluud C, et al. Early versus delayed laparoscopic cholecystectomy for people
with acute cholecystitis. Cochrane Database Syst Rev. 2013 Jun 30;(6):CD005440. სრული ტექსტი
78. Leung JW. Does the addition of endoscopic sphincterotomy to stent insertion improve drainage of the bile
duct in acute suppurative cholangitis? Gastrointest Endosc. 2003 Oct;58(4):570-2. აბსტრაქტი
79. Congly S, Shaffer EA. Acute cholangitis: risk factors, diagnosis and treatment. Adv Med Biol.
2012;45:147-62.
80. van Santvoort HC, Besselink MG, de Vries AC, et al. Early endoscopic retrograde cholangiopancreatography
in predicted severe acute biliary pancreatitis: a prospective multicenter study. Ann Surg. 2009
Jul;250(1):68-75. აბსტრაქტი
81. Dumonceau JM, Devière J. Novel treatment options for Bouveret's syndrome: a comprehensive review of
61 cases of successful endoscopic treatment. Expert Rev Gastroenterol Hepatol. 2016 Nov;10(11):1245-55.
82. Cheng CL, Sherman S, Watkins JL, et al. Risk factors for post-ERCP pancreatitis: a prospective multicenter
study. Am J Gastroenterol. 2006 Jan;101(1):139-47. აბსტრაქტი
83. Elmunzer BJ, Scheiman JM, Lehman GA, et al. A randomized trial of rectal indomethacin to prevent post-
ERCP pancreatitis. N Engl J Med. 2012 Apr 12;366(15):1414-22. სრული ტექსტი აბსტრაქტი
84. Barkun AN, Rezeig M, Mehta SN, et al. Postcholecystectomy biliary leaks in the laparoscopic era: risk
factors, presentation, and management. McGill Gallstone Treatment Group. Gastrointest Endosc. 1997
Mar;45(3):277-82. აბსტრაქტი
85. Eikermann M, Siegel R, Broeders I, et al; European Association for Endoscopic Surgery. Prevention and
treatment of bile duct injuries during laparoscopic cholecystectomy: the clinical practice guidelines of the
European Association for Endoscopic Surgery (EAES). Surg Endosc. 2012 Nov;26(11):3003-39. აბსტრაქტი
86. Leung JW, Chan FK, Sung JJ, et al. Endoscopic sphincterotomy-induced hemorrhage: a study of risk factors
and the role of epinephrine injection. Gastrointest Endosc. 1995 Dec;42(6):550-4. აბსტრაქტი
87. Nelson DB, Freeman ML. Major hemorrhage from endoscopic sphincterotomy: risk factor analysis. J Clin
Gastroenterol. 1994Dec;19(4):283-7. აბსტრაქტი
37
ქოლელითიაზი გამოსახულებები
გამოსახულებები
ნახაზი 1: მწვავე ქოლეცისტიტის ულტრაბგერა და ნაღვლოვანი კენჭების არსებობა; ისარი მიუთითებს

ნაღვლოვან კენჭზე ნაღვლის ბუშტის ფსკერზე თავისი ექოგენური ჩრდილით ქვევით.
Courtesy of Charles Bellows and W. Scott Helton; გამოყენება ნებადართულია
ქოლელითიაზი გამოსახულებები
ნახაზი 2: ნაღვლის ბუშტის ულტრაბგერა აჩვენებს ქოლელითიაზს დამახასიათებელი დაჩრდილვით.
Courtesy of Kuojen Tsao; გამოყენება ნებადართულია.
39
ქოლელითიაზი პახუსისმგებლობის უარყოფა
პახუსისმგებლობის უარყოფა
წინამდებარე კონტენტი განკუთვნილია სამედიცინო პერსონალისთვის ამერიკის შეერთებული შტატებისა
და კანადის ფარგლებს გარეთ. შპს BMJ Publishing Group Ltd ("BMJ ჯგუფი") ცდილობს უზრუნველყოს
რომ მოწოდებული ინფორმაციის ზუსტი და თანამედროვეა, ამათან, ჩვენ არ ვიძლევით გარანტიას, რომ
ის არ იქნება დამოკიდებული ჩვენს ლიცენზიანტებზე, რომლებიც დაკავშირებული არიან კონკრეტულ
კონტენტთან ან სხვაგვარად აქვთ წვდომა მასზე. BMJ ჯგუფი არ ახდენს რომელიმე მედიკამენტის ან
მკურნალობის მეთოდის მხარდაჭერას ან პოპულარიზაციას და არც პაციენტების დიაგნოზირებას. მედიცინის
მუშაკებმა უნდა გამოიყენოს საკუთარი პროფესიონალური განსჯა ამ ინფორმაციის გამოყენებისას და
პაციენტების მომსახურებისას, ხოლო აქ წარმოდგენილი ინფორმაცია არ უნდა იქნას განხილული ამგვარი
განსჯის ჩამნაცვლებელად.
წინამდებარე ინფორმაცია არ ისახავს მიზნად ყველა შესაძლო დიაგნოსტიკური მეთოდის, მკურნალობის,

შემდგომი მეთვალყურეობის, მედიკამენტების, უკუჩვენებებისა ან გვერდითი მოვლენების განხილვას.
ამასთან, სტანდარტები და პრაქტიკები მედიცინაში მუდმივად იცვლება, მას შემდეგ, რაც ახალი მონაცემები
ხელმისაწვდომი ხდება, და თქვენ უნდა განიხილოთ სხვადასხვა წყაროები. მკაცრად გირჩევთ, რომ
მომხმარებლებმა დამოუკიდებლად მოახდინონ მითითებული დიაგნოზის, მკურნალობებისა და შემდგომი
კონსულტაციების ვერიფიკაცია და უზრუნველყონ, რომ ის შეესაბამება თქვენს პაციენტებს თქვენს
რეგიონში. ამასთან, გამოწერილ მედიკამენტებთან მიმართებაში, გირჩევთ, რომ გაეცნოთ პროდუქტის
ანოტაციას, რომელიც თან ახლავს ყველა მედიკამენტს, წამლის გამოყენების პირობების შემოწმების და
დოზირების გრაფიკის ან უკუჩვენებების იდენტიფიცირებისა და მათში ცვლილებების შესახებ ინფორმაციის
მისაღებად, განსაკუთრების თუ დანიშნული მედიკამენტი ახალია, ან ვიწრო თერაპიული დიაპაზონი აქვს.
თქვენ ყოველთვის უნდა შეამოწმოთ, რომ გამოწერილი მედიკამენტები ლიცენზირებულია შესაბამისი
მდგომარეობისთვის და შესაბამისი დოზებით თქვენს რეგიონში. ეს ინფორმაცია წარმოდგენილია
"როგორიც არის" და კანონით განსაზღვრულ საფუძველზე BMJ ჯგუფი და მისი ლიცენზიანტები არ
კისრულობენ რაიმე პასუხისმგებლობას ამ ინფორმაციის გამოყენებაზე ჯანდაცვის სფეროში.
იხილეთ ჩვენი ვებგვერდის სრული პირობები.
კონტაქტი
პახუსისმგებლობის უარყოფა
+ 44 (0) 207 111 1105

support@bmj.com
BMJ
BMA House
Tavistock Square
London
WC1H 9JR
UK
ავტორები:
// ავტორები:
Eldon Shaffer, MD, FRCPC

Emeritus Professor of Medicine
Division of Gastroenterology, University of Calgary, Calgary, Canada
განმარტებითი მონაცემები: ES declares that he has no competing interests.
// მადლიერება:
Professor Eldon Shaffer would like to gratefully acknowledge Dr Vikesh K. Singh and Dr Anthony N. Kalloo,
previous contributors to this topic.
განმარტებითი მონაცემები: VKS and ANK declare that they have no competing interests.
// რეცენზენტები:
Timothy B. Gardner, MD
Assistant Professor
Director of Pancreatic Disorders, Section of Gastroenterology, Dartmouth-Hitchcock Medical Center, Lebanon,
NH
განმარტებითი მონაცემები: TBG declares that he has no competing interests.
Ajith Siriwardena, MD, FRCS

Professor of Hepatobiliary Surgery
Manchester Royal Infirmary, Manchester, UK
განმარტებითი მონაცემები: AS declares that he has no competing interests.
Kurinchi Gurusamy, MBBS, MS, MRCS, MSc (Healthcare informatics)

Clinical Research Fellow
Hepatopancreatobiliary and Liver Transplant Surgery, University Department of Surgery, Royal Free Campus,
UCL Medical School, London, UK
განმარტებითი მონაცემები: KG declares that he has no competing interests.

Cholelitiasis

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cholelitiasis

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ქოლელითიაზი

სწორი კლინიკური ინფორმაცია, სწორად იქ, სადაც გჭირდებათ

ბოლო განახლება: Aug 28, 2019

◊ ნაღვლოვანი კენჭები ფართოდაა გავრცელებული, თუმცა მათი უმეტესობა (80%) უსიმპტომოა.

◊ ზოგადი რისკფაქტორებია ხანშიშესულობა, მდედრობითი სქესი და ორსულობა, სიმსუქნე, წონის

◊ აბდომინური ულტრაბგერა დიაგნოსტიკური ვიზუალიზაციის ეფექტური მეთოდია.

◊ ლაპარასკოპული ქოლეცისტექტომია გადამწყვეტია სიმპტომური პაციენტების მკურნალობაში.

◊ ისეთი გართულებები, როგორებიცაა ქოლეცისტიტი, ქოლანგიტი და პანკრეატიტი, ვითარდება

◊ ნაღვლკენჭოვანი დაავადება ყველაზე ხშირი გასტროინტესტინური დაავადებაა, რომელიც

(ქოლედოქოლითიაზი). სიმპტომები ვლინდება, თუ კენჭი დაახშობს ბუშტის, სანაღვლე ან პანკრეასის

მაღალი პრევალენტობის მიუხედავად, ქოლელითიაზი ძირითადად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს

ქოლესტერინის ნაღვლოვანი კენჭების განვითარების ზოგიერთი რისკ-ფაქტორი შეცვლას ექვემდებარება,

თუ ნაღვლოვანი კენჭი ჩაიზრდება ნაღვლის ბუშტის კედელში, შეიძლება ჩამოყალიბდეს

• განვითარებულ ქვეყნებში, ნაღვლოვანი კენჭების დაახლოებით 90% შედგება ქოლესტერინისგან.

• ნაღვლოვანი კენჭების 5-10%-ზე ნაკლები შედგება პოლიმერიზებული კალციუმის

ყავისფერი პიგმენტური ნაღვლოვანი კენჭები (სადინრის კენჭები)

• ეს ნაღვლოვანი კენჭები წარმოიქმნება სანაღვლე გზებში შეგუბების და ინფექციის შედეგად. ისინი

ნაღვლოვანი კენჭების წარმოქმნის პირველადი პრევენციაა ცხოვრების წესის შეცვლა: ბოჭკოვანი

პრევენციული მედიკამენტური მკურნალობა იყენებს ურსოდეოქსიქოლის მჟავას (UDCA), რომელიც

ქოლედოქოლითიაზი: იმ შემთხვევაში, თუ ნაღვლოვანი კენჭები დაახშობს სანაღვლე გზებს, ბილიურ

მწვავე პანკრეატიტი: ეპიგასტრული ტკივილი, რომელიც გადაეცემა ზურგის მიმართულებით,

საფეხურებრივი დიაგნოსტიკური მიდგომა

შესაძლოა მოხდეს ქოლეცისტიტის, ქოლანგიტის და პანკრეატიტის კლინიკური ნიშნების გადაფარვა,

ქოლედოქოლითიაზს, რომელიც იწვევს ბილიურ ობსტრუქციას, ხშირად თან ახლავს სიყვითლე და

უნდა გამოვლინდეს ისეთი რისკ-ფაქტორები, როგორებიცაა დადებითი ოჯახური ანამნეზი, სიმსუქნე

პაციენტებში,რომლებიც უჩივიან ეპიგასტრულ არეში ლოკალიზებულ ტკივილს (ზურგისკენ რადიაციით,

მუცლის ღრუს ულტრაბგერითი გამოკვლევა

ბილიური ტკივილის არსებობისას მუცლის ღრუს ექოსკოპიამ, რომელიც არაფრით არის

შემდგომი ვიზუალიზაციური კვლევები

ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია ითვლება უპირატეს ჩარევად

ნაღვლოვანი კენჭების ოჯახური ანამნეზი

სიმსუქნე, დიაბეტი და მეტაბოლური სინდრომი

ღვიძლის არა ალკოჰოლური დაავადება

გახანგრძლივებული შიმშილი/ წონის სწრაფი კლება

სრული პარენტერალური კვება (TPN)

ინკრეტინზე დაფუძნებული მედიკამენტები

ტერმინალური თეძოს ნაწლავის დაავადება ან ამოკვეთა

ანამნეზისა და გასინჯვის ფაქტორები

მუცლის მარჯვენა ზედა კვადრანტის ან ეპიგასტრული ტკივილი (>30 წთ

სხვა დიაგნოსტიკური ფაქტორები

მტკივნეულობა მუცლის ზედა მარჯვენა კვადრანტში ან ეპიგასტრიუმის არეში (ხშირი)

სანათურის გაფართოების, ნაღვლის ბუშტის კედლის გასქელების,

სხვა გასათვალისწინებელი კვლევები

მდგომარეობა განმასხვავებელი ნიშნები / დიფერენციული

ნაღვლის ბუშტის კარცინომა • შეიძლება გამოვლინდეს • შესაძლოა გამოვლინდეს

ნაღვლის ბუშტის პოლიპები • ხშირად შემთხვევით • მუცლის ღრუს

ქოლეცისტიტი კალკულოზის • დადებითი მერფის • მუცლის ღრუს ექოსკოპია:

ოდის სფინქტერის • ქოლეცისტექტომიის • ენდოსკოპიური

მდგომარეობა განმასხვავებელი ნიშნები / დიფერენციული

არაბილიური მწვავე • ანამნეზი გვეხმარება • ტრიგლიცერიდები:

მკურნალობის საფეხურებრივი მიდგომა

ლაპარასკოპული ქოლეცისტექტომია უპირატესი პროცედურაა სიმპტომური ქოლელითიაზის დროს.

ღია ლაპაროტომია საჭირო ხდება იმ შემთხვევებში, როდესაც ლაპაროსკოპია ტექნიკურად რთულად

პროფილაქტიკური ქოლეცისტექომია უსიმპტომო პირებში განიხილება ორ შემთხვევაში: როდესაც

ენდოსკოპიური რეტროგრადული ქოლანგიოპანკრეატოგრაფია (ERCP)

ERCP ბილიური სფინქტეროტომიით და ნაღვლოვანი კენჭის მოცილებით არჩევანის მკურნალობაა

კენჭების ენდოსკოპიური ექსტრაქციის შემდეგ, ქოლეცისტექტომია წარმოადგენს საბოლოო

განვითარების რისკის შესამცირებლად.[69] პაციენტების უმრავლოსობაში, რომელთაც აქვთ ნაღვლის

მართალია საერთო სანაღვლე სადინრის ლაპარასკოპული გამოკვლევა ტექნიკურად რთულია,

[VIDEO: გაკერვის პრაქტიკული მეთოდების ანიმაციური დემონსტრაცია ]

მკურნალობის დეტალების მიმოხილვა

1-ლი ენდოსკოპიური რეტროგრადული