CyanMagentaYellowBlack
e mërkurë • 12 shtator 2012
Ahtisaari: Ndryshimi i kufijve duhet harruar
Martti Ahtisaari është i kënaqur me progresin në Kosovë, i zhgënjyer me shtetet e BE-së që nuk e njohin ende pavarësinë e saj, dhe
paralajmërues për vendin se rruga përpara mbetet e zorshme, ndërsa tani Kosova merr përgjegjësinë e plotë për të ecur më tutje
vijon nga ballina
Unë vetëm dua të përmend këtë
thjesht, sepse institucionet tani janë
të ndërtuara. Ka shumë gjëra, re-
forma që duhet të bëhen, disa prej
tyre janë nisur, por qeveria po ashtu
e ka kuptuar se duhet të përmirë-
sojë disa shërbime, si të EULEX-it
për shembull. Jam i sigurt se ata do
të gjejnë edhe shumë fusha të tjera
që do të kenë nevojë për ekspertizë,
gjë kjo që për momentin nuk është e
mundur. Katër vjet e gjysmë nuk
është një kohë aq e gjatë për të
gjitha administratat që të vënë në
rend të gjitha shërbimet dhe që
njerëzit të mësojnë, sepse vetëm
duke i bërë punët ju faktikisht më-
soni të bëni gjëra.
Koha Ditore: Por, duke i parë zhvil-
limet, ju sigurisht duhet ta keni vënë
re se ka pasur disa mangësi
ndërkohë. Cilat mendoni se janë më
seriozet?
Ahtisaari: Natyrisht. Shpresoj se
keni qenë nëpër takime dhe keni
dëgjuar shumë deklarata që janë
bërë dhe diskutimet vazhdojnë edhe
sot. Por unë e shoh këtë si një vrap,
vrap me shpejtësi me komunitetin
ndërkombëtar. Është sikur ju e keni
pasur një linjë autobusi, me një
shofer të huaj, por tani timonin e
merr një shofer lokal dhe udhëtimi
vazhdon.
Koha Ditore: Por rruga është ende
me gunga, paksa?
Ahtisaari: Është me gunga në
shumë shtete. Përsëri këtu do të
flisja për vetë vendin tim, se aty
rruga duhet të përmirësohet dhe
hekurudha është e nevojshme.
Prandaj, unë mbase jam i vetmi që
nuk e kam miratuar një gjë dhe e
kam kryer punimin tim profesional
në zhvillimin e bashkëpunimit, kam
filluar në vitet 60 të punojë për qev-
erinë time me punë zhvillimore dhe
e kam udhëhequr progresin e zhvil-
limit, prandaj e di se ky është një
proces i tërë i gjatë. Kur njerëzit më
pyesin nëse puna është gati tani,
unë u them më pyesni pas 20
vjetësh, ku do të jemi atëherë. Dhe
shpresoj që do të kemi progres çdo
vit, siç do të dëshiroja ta vizitoja këtë
vend çdo vit për të parë se si po
lëvizin gjërat. Dhe në rast se nuk
janë duke lëvizur përpara, siç thotë
qeveria se do të dëshironte që gjërat
të lëvizin, atëherë do të nxis që të
gjitha partitë politike mund të
bashkohen në gjërat më të rëndë-
sishme, për shkak se gjithnjë ekzis-
tojnë dallime se si mund t’i
shfrytëzoni resurset e shtetit. Por
kjo ende është vetëm ndalesa e parë
dhe shpresoj që çdo vit do të shohim
përmirësime. Kjo, jo me çdo kusht,
është një situatë e përkryer.
Koha Ditore: Ju sigurisht do të ishit
mysafiri më i mirëpritur për të ard-
hur këtu jo vetëm një herë në vit, por
edhe më shpesh, nëse guxoj të
them?
Ahtisaari: Shpresoj se nuk do të
ketë probleme, sepse deri tani ud-
hëtoja këtu vetëm kur kishte prob-
leme...
Zhgënjimi me pesë shtetet e BE-së
Koha Ditore: Shpresojmë që të
mos ketë. Por ne megjithatë e dimë
se këtu kemi ca probleme dhe një
prej problemeve që tashmë është
përmendur jo vetëm në ditën e për-
fundimit të mbikëqyrjes së pavarë-
sisë, por edhe në mënyrë të
vazhdueshme, që nga shpallja e
pavarësisë katër vjet e gjysmë, është
fakti se vetë Bashkimi Evropian, si
pasojë e pesë shteteve anëtare të saj
që nuk e njohin pavarësinë e
CyanMagentaYellowBlack
INTERVISTË EKSKLUZIVE E PRESIDENTIT MARTTI AHTISAARI
Kosovës, nuk ka qenë në gjendje që
të veprojë ashtu siç kemi pritur dhe
siç e keni paraparë ju mbase në
propozimet tuaja. Çfarë mund të
bëhet, unë mendoj se ky është një
problem shumë serioz për ne dhe
për ju?
Ahtisaari: Nuk ka diskutim, unë
jam jashtëzakonisht i zhgënjyer me
këto pesë shtete anëtare të BE-së që
nuk e kanë njohur Kosovën. Disa
prej tyre kanë marrë masa që lehtë-
sojnë lëvizjen e njerëzve etj., gjëra
këto që unë natyrisht i mirëpres, por
unë shpresoj se një zhvillim si ai që
është qemë dëshmitarë dje dhe sot
do t’i bindë. Kosova është një shtet i
pavarur, do të mbetet një shtet i
pavarur dhe ky status nuk do të
ndryshojë dhe për mua është gjë
shumë e çuditshme që disa shtete
nuk kanë qenë në gjendje që ta njo-
hin Kosovën.
Koha Ditore: Por si do të mund të
bënim më shumë që t’i vëmë ata në
një pozitë që të ndryshojnë mendim?
A ekziston ndonjë mundësi?
Ahtisaari: Me anë të vazhdimit të
reformave, të cilat i kemi diskutuar
gjatë këtyre dy ditëve të fundit këtu
dhe jam i sigurt se çdonjëri prej
nesh do të diskutojë dhe takojë lid-
erët e këtyre shteteve dhe do të vijë
koha që ata ta bëjnë këtë veprim,
sepse një gjë e tillë minon efika-
sitetin e BE-së, edhe pse nuk e
parandalon BE-në që të jetë plotë-
sisht e angazhuar, ngase BE-ja
duhet t’ju joshë që të jeni të përf-
shirë në Kosovë. Gjëra të tilla kam
parë gjithnjë, edhe kur, së pari, e
fillova punën si udhëheqës i grupit
punues për Bosnje e Hercegovinën
me David Owenin, dhe pastaj kur
kisha një rol të lartë në Dayton dhe
fushatën e NATO-s në Serbi dhe e
sollëm atë që ishte në vitin 1999 dhe
pastaj isha duke e ndihmuar edhe
çështjen e statusit, pra këtu kemi
pasur zhvillim të vazhdueshëm dhe
mendoj se tani marrëdhënia ndërm-
jet BE-së dhe komunitetit ndërkom-
bëtar, në përgjithësi, ka ndryshuar.
Unë nënvizoj se të gjithë do të pra-
nojnë se ky është një shtet i pavarur
dhe do të jetë, ky status nuk do të
ndryshojë.
Koha Ditore: Kur thoni “të gjithë”,
e përfshini këtu edhe Serbinë po
ashtu, apo jo?
Ahtisaari: Të gjithë, sepse, në të
njëjtën kohë, secili shtet dëshiron
dhe unë dëshiroj që secili shtet i Bal-
arbëri
lkanit t’i bashkohet BE-së, siç dua
që edhe Turqia të anëtarësohet. Dhe
unë kam qenë në krye të Komisionit
të Pavarur për Turqinë, siç mund ta
dini. Unë e di se për këtë gjë do të
duhet një kohë e gjatë, por të gjithë
ata që duan t’i bashkohen BE-së
gjatë këtyre ditëve apo në vitet në
vijim duhet ta ketë të qartë se BE-ja
e tanishme nuk do të pranojë shtetet
që kanë probleme, qofshin ato të
brendshme, ashtu edhe probleme
me fqinjët. Për këtë arsye, nëse
shtetet duan të anëtarësohen,
atëherë do të duhet që të zgjidhin
këto probleme.
Zgjidhja e çështjes së veriut
Koha Ditore: Një nga problemet e
para për ne, në mënyrë evidente,
është gjendja në veri. Ka pasur
shumë njerëz që kanë thënë se
pikërisht atje ICO-ja nuk ka mundur
të zbatojë dispozitat e propozimit
tuaj. Cila është rruga përpara për
veriun?
Ahtisaari: Së pari do të thosha se
është e rëndësishme që të gjitha for-
malitetet rreth kufijve të zbatohen
në mënyrë të duhur dhe që Serbia
dhe Kosova, kur të arrijnë mar-
rëveshje rreth ndonjë gjëje, në
nivelin praktik, këto gjëra të zbato-
hen. Tani janë një numër gjërash që
nuk janë kryer.
Koha Ditore: Jeni duke folur për
gjërat për të cilat është arritur mar-
rëveshja në kornizën për dialogun
teknik?
Ahtisaari: Po, pra ajo duhet të kry-
het. Qeveria ka vënë praninë e vet
në veri dhe kur shoh se çfarë shkru-
ani ju njerëzit në shtyp, e fitoj për-
shtypjen se popullata e ka gjetur
rrugën e vet drejt qendrave të shër-
bimit, për shkak se e kuptojnë se
mund ta marrin ndihmën.
Koha Ditore: Por vazhdon të ekzis-
tojë frika se veriu do të jetë një
çështje, e cila do të sillet në nivelin
politik të diskutimeve, që mund të
përfshijë edhe ndryshimin apo
ndërhyrjen në sovranitetin dhe in-
tegritetin territorial. Po flitet shumë
për ndarje për shembull.
Ahtisaari: Jo, njerëzit duhet ta
harrojnë atë gjë rreth kufijve. Kur
Grupi i Kontaktit e punoi këtë në
vitin 2005, duke i dhënë të ash-
tuquajturat parime drejtuese, të cilat
m’u drejtuan mua, kur e fillova
punën në nëntor të 2005-ës, Këshilli
Foto: Alban Bujari
i Sigurimit tha se kufijtë janë ata që
janë dhe ajo gjë nuk ka ndryshuar.
Nuk mendoj se duhet madje edhe të
flitet për të tilla gjëra. Kufijtë janë
ata që janë dhe Kosova është shtet i
pavarur. Problemet janë atje, por
mendoj se ka procese të bazuara,
për të cilat shpresoj se do të qartë-
sojnë problemet që mund të ndod-
hin sot apo në të ardhmen, për
shkak se shtetet duhet të pranojnë
dhe mendoj se kjo është e mira e
procesit të anëtarësimit në BE, pasi
që tani më shumë se kurrë nuk
mendoj se dikush mund të vijë me
një pako problemesh, brenda ose
me fqinjët dhe të shpresojë se do të
bëhet anëtar i Bashkimit Evropian.
Mendoj se kjo mund të përjashtohet
në tërësi.
Koha Ditore: Por nëse nuk do të
diskutojmë çështjen e kufijve dhe
veriut me Serbinë, atëherë…
Ahtisaari: Jo, jo thashë kufirin dhe
të gjitha çështjet praktike, sepse në
rend të parë do të shpresoja të traj-
tohen ato çështje praktike, të cilat
po e parandalojnë tregtinë midis
Serbisë dhe Kosovës, udhëtimin e
njerëzve. Këto janë shumë të rëndë-
sishme dhe prej atje pastaj mund të
kalohet në gjëra më të komp-
likuara…
Koha Ditore: Cilat janë gjërat e
komplikuara, për cilat gjëra të kom-
plikuara po flisni…
Ahtisaari: Ju po thoni se ato janë
gjëra aq të komplikuara…
Koha Ditore: Mendoj se këtu është
fjala për veriun. Veriu është i komp-
likuar, por ka njerëz që thonë se për
këtë gjë nuk duhet të diskutohet me
Serbinë, se çështja e veriut është
problem i përgjithshëm territorial…
Ahtisaari: Po qe se këto probleme
ekzistojnë për shkak të Serbisë,
atëherë natyrisht se do të duhej të
flitej me njerëzit që po i shkaktojnë
problemet, por porosia ime për të
gjithë, si këtu, ashtu edhe në shtetet
tjera, përfshirë Serbinë, është
shumë e qartë: Mos pritni që do të
mund të bëheni shtet anëtar me
probleme brenda shtetit tuaj apo
probleme me fqinjët dhe kjo nuk ka
të bëjë vetëm me raportet serbe me
Kosovën.
Ekonomia, prioritet numër një
Koha Ditore: Ka të bëjë edhe më
gjendjen ekonomike brenda shtetit
KOHA Ditore • 3
Ahtisaari: “Është sikur ju e keni
pasur një linjë autobusi, me një
shofer të huaj, por tani timonin e
merr një shofer lokal dhe udhëtimi
vazhdon...”
dhe një pjesë e zhgënjimit deri më
tani te popullsia në përgjithësi ka të
bëjë me faktin se Kosova vazhdon
të ketë probleme të mëdha
ekonomike. Si do të mund të trajto-
heshin ato gjatë kësaj kohe, pas
largimit të ICO-s? A mendoni se
jemi ne në gjendje që të merremi
me këtë problem të madh
ekonomik?
Ahtisaari: Nuk mendoj se do të
mund të parashikohej, për shkak se
ka faktorë lokalë, faktorë rajonalë
dhe pastaj është aspekti më i gjerë
ekonomik. Jemi duke e jetuar një
periudhë shumë të vështirë
ekonomike…
Koha Ditore: Në përgjithësi?
Ahtisaari: Po, madje edhe ata që
kanë shënuar rritje prej dhjetë për
qind, eksportet e tyre janë ulur në
mënyrë radikale, por mendoj se
prioriteti duhet të jetë ekonomia,
për shkak se në këtë mënyrë trajto-
het çështja e papunësisë, e cila
është jashtëzakonisht e lartë këtu.
Është e lartë në shumë shtete, por
të gjithë e kuptojnë se prioritet
numër një duhet të jetë krijimi i më
shumë vendeve të punës. Duhet të
krijohen kushte për ardhjen e in-
vestimeve, për këtë arsye isha i
lumtur që qysh në fillim të
pavarësimit Kosova u bë anëtare e
Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe
Bankës Botërore e me shpresë
edhe Bankës Evropiane për Zhvil-
lim, për shkak se këto institucione
janë të rëndësishme, sepse po qe se
të japin dritën e gjelbër dhe të
thonë ‘Po, kjo është rruga që duhet
të merret’, atëherë kjo e siguron
kredibilitetin për investitorët.
Koha Ditore: Edhe një pyetje të
fundit. Çfarë u thoni atyre kritikëve
që thonë se madje edhe me
largimin e ICO-s Kosova nuk është
tërësisht e pavarur, për shkak se ka
misione ndërkombëtare këtu, me
mandate dhe role mbikëqyrëse?
Ahtisaari: Do t’ju them që të mos
ankohen dhe qajnë dhe të fillojnë të
bëjnë edhe vetë diçka, për shkak se
ata njerëz që janë kritikë, shpesh e
kanë mundësinë që të shohin se
cilat janë problemet. Atëherë duhet
të fillojnë që të gjejnë zgjidhjet.
Është ky oportunizmi politik në të
gjitha shtetet tona. Ata ankohen se
kjo është gabim, kjo është gabim.
Të tillë ka edhe në shtetin tim. Por,
unë nuk po dëgjoj ndonjë zgjidhje
që ofrohet prej anës së tyre.