(123doc) Giai Phap Nang Cao Hieu Qua Quan Ly Hang Ton Kho Tai Cong Ty Hioda Motors

Lêi më ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn mçi ®¬n vÞ
s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o tù chñ trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña m×nh vµ cã lîi nhuËn. Muèn thùc hiÖn ®îc ®iÒu ®ã çc doanh nghiÖp s¶n
xuÊt ph¶i quan t©m ®Õn tÊt c¶ çc kh©u nh»m ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña
x· héi nh chÊt lîng s¶n phÈm cao, gi¸ thµnh h¹, gãp phÇn thóc ®Èy vßng quay
cña vèn, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp trong ®ã cã ho¹t ®éng qu¶n
lý hµng tån kho.
Qu¶n lý hµng tån kho lµ mét c«ng viÖc kh¸ phøc t¹p, ®ßi hái nhµ qu¶n lý
doanh nghiÖp ph¶i biÕt vËn dông s¸ng t¹o çc ph¬ng ph¸p qu¶n lý vµo thùc
tiÔn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp m×nh. §ång thêi, hµng tån kho l¹i bao gåm
rÊt nhiÒu thµnh phÇn víi ®Æc ®iÓm kh¸c nhau, mçi thµnh phÇn l¹i cã ®é t-
¬ng thÝch kh¸c nhau víi çc ph¬ng thøc qu¶n lý ®ã. V× thÕ, chóng ta kh«ng
thÓ coi nhÑ ho¹t ®éng nµy trong doanh nghiÖp.
Víi tÇm quan träng ®ã cña qu¶n lý hµng tån kho em ®· chän ®Ò tµi
“Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i C«ng ty Liªn doanh
Hioda Motors” cho chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña m×nh. Hy väng bµi
viÕt nµy sÏ gãp Ých phÇn nµo vµo viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý hµng tån
kho t¹i C«ng ty Liªn doanh Hioda Motors vµ lµ tµi liÖu tham kh¶o cho çc ®èi
tîng quan t©m.
Néi dung cña luËn v¨n ®îc tr×nh bÇy trong çc phÇn chÝnh nh sau:
Ch¬ng I: C¬ së lý luËn vÒ qu¶n lý hµng tån kho trong qu¶n lý tµi s¶n lu ®éng
cña doanh nghiÖp.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i C«ng ty Hioda Motors
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i C«ng ty
Hioda Motors
Trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu vµ thùc hiÖn chuyªn ®Ò nµy em ®· nhËn ®îc
sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o híng dÉn PGS.TS.NguyÔn ThÞ BÊt trong viÖc
lùa chän ®Ò tµi vµ t×m híng ph©n tÝch l«gÝc, cña çc anh chÞ phßng kiÓm
to¸n C«ng ty KiÓm to¸n KPMG ®Ó lùa chän ®îc kh¸ch hµng phï hîp víi ®Ò tµi
nµy. Do nhËn thøc vµ tr×nh ®é cã h¹n nªn trong bµi viÕt nµy cßn nhiÒu sai sãt
vµ h¹n chÕ. V× vËy em rÊt mong nhËn ®îc sù chØ b¶o vµ nh÷ng ý kiÕn ®ãng
gãp ®Ó em cã ®iÒu kiÖn n©ng cao kiÕn thøc cña m×nh ®Ó phôc vô cho qu¸
tr×nh c«ng t¸c sau nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
1
Ch¬ng 1
c¬ së lý luËn vÒ qu¶n lý hµng tån kho trong qu¶n lý tµi s¶n lu
®éng cña doanh nghiÖp
1.1. Hµng tån kho cña doanh nghiÖp
1.1.1. C¬ cÊu B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp
Khi ®¸nh gi¸ vÒ mét doanh nghiÖp, th«ng tin tµi chÝnh néi bé - çc b¸o
ço tµi chÝnh chÝnh lµ nguån th«ng tin c¬ b¶n nhÊt. Trong ®ã, B¶ng c©n ®èi
kÕ to¸n lµ mét b¸o ço tµi chÝnh rÊt quan träng ®èi víi çc ®èi tîng cã quan hÖ
së h÷u, quan hÖ kinh doanh vµ quan hÖ qu¶n lý víi doanh nghiÖp.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n chÝnh lµ mét b¸o ço tµi chÝnh m« t¶ t×nh tr¹ng
tµi chÝnh cña mét doanh nghiÖp t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh nµo ®ã. Th«ng
thêng, B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®îc tr×nh bµy díi d¹ng b¶ng c©n ®èi sè d çc tµi
kho¶n kÕ to¸n: mét bªn ph¶n ¸nh tµi s¶n vµ mét bªn ph¶n ¸nh nguån vèn cña
doanh nghiÖp. Nh÷ng ®èi tîng quan t©m hoÆc cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng
qu¶n lý tµi s¶n cña doanh nghiÖp cã thÓ xem xÐt B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n nh
nguån t liÖu ®Çu tiªn ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña ho¹t ®éng nµy t¹i doanh
nghiÖp ®îc nghiªn cøu. C¬ cÊu tµi s¶n ®îc thÓ hiÖn rÊt râ trªn B¶ng c©n ®èi
kÕ to¸n. V× thÕ, ngêi quan t©m cã thÓ cã ®îc çi nh×n tæng quan vÒ tØ träng
gi÷a tµi s¶n lu ®éng vµ tµi s¶n cè ®Þnh còng nh biÕn ®éng cña çc lo¹i tµi s¶n
trong doanh nghiÖp qua çc thêi k× kÕ tiÕp nhau. Trong mét doanh nghiÖp s¶n
xuÊt, tµi s¶n lu ®éng mµ ®Æc biÖt lµ hµng tån kho lu«n chiÕm mét tØ träng
nhÊt ®Þnh trong c¬ cÊu tµi s¶n. Theo dâi B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n qua nhiÒu
n¨m tµi chÝnh cã thÓ thÊy râ vÞ trÝ vµ gi¸ trÞ cña hµng tån kho trong tæng gi¸
trÞ tµi s¶n cña doanh nghiÖp. Hµng tån kho kh«ng chØ liªn quan ®Õn çc ho¹t
®éng ®Çu vµo mµ cßn liªn quan ®Õn t×nh h×nh tiªu thô vµ çc chÝnh s¸ch
qu¶n lý kh¸c nhau. NÕu xÐt khÝa c¹nh çc n¨m tµi chÝnh, tØ träng vµ c¬ cÊu
hµng tån kho trªn B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n thay ®æi ®ét biÕn qua çc k× liªn tiÕp
2
sÏ lµ mét vÊn ®Ò ®Æt ra cho ho¹t ®éng qu¶n lý hµng tån kho nãi riªng vµ qu¶n
lý tµi s¶n lu ®éng nãi chung cña doanh nghiÖp.
§Ó cã thÓ nghiªn cøu néi dung qu¶n lý hµng tån kho, tríc hÕt ta cÇn n¾m
b¾t nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tµi s¶n lu ®éng vµ hµng tån kho cña doanh
nghiÖp.
1.1.2 Çc vÊn ®Ò chung vÒ tµi s¶n lu ®éng vµ hµng tån kho cña doanh nghiÖp
Tµi s¶n lu ®éng

Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu nhÊt ®Ó tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng
s¶n xuÊt – kinh doanh lµ ®èi tîng lao ®éng. Kh¸c víi t liÖu lao ®éng, ®èi tîng
lao ®éng chØ tham gia vµ mét chu k× s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Khi tham gia vµo
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, díi t¸c ®éng cña lao ®éng, chóng bÞ tiªu hao toµn bé hoÆc
thay ®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu ®Ó t¹o ra h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n
phÈm. ChÝnh v× vËy, ®Õn chu k× s¶n xuÊt sau l¹i ph¶i sö dông çc ®èi tîng
lao ®éng kh¸c. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn lµ xuÊt ph¸t ®iÓm quan träng ®Ó nhËn
biÕt còng nh tæ chøc qu¶n lý tµi s¶n lu ®éng. Tõ ®©y ta cã kh¸i niÖm chung
vÒ tµi s¶n lu ®éng:
Tµi s¶n lu ®éng lµ nh÷ng tµi s¶n ng¾n h¹n vµ thêng xuyªn lu©n chuyÓn
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh.1
Mçi mét lo¹i tµi s¶n ®Òu cã vai trß, vÞ trÝ nhÊt ®Þnh ®èi víi çc nhiÖm
vô vµ môc tiªu mµ doanh nghiÖp ®Æt ra. §èi víi mét doanh nghiÖp, ®Æc biÖt
lµ mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, gi¸ trÞ cña tµi s¶n lu ®éng thêng
chiÕm mét tØ träng kh¸ cao vµ æn ®Þnh trong tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña doanh
nghiÖp. V× thÕ, yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi bé m¸y ®iÒu hµnh doanh nghiÖp lµ
n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n lu ®éng ®Ó gãp phÇn hoµn
thµnh çc môc tiªu vµ kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy, Doanh
nghiÖp cÇn ph¶i qu¶n lý tèt tõng bé phËn cña tµi s¶n lu ®éng bao gåm:
 TiÒn mÆt
 Chøng kho¸n cã tÝnh thanh kho¶n cao
1
Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh Doanh nghiÖp – Trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n
3
 Çc kho¶n ph¶i thu
 Dù tr÷/Hµng tån kho
4
Hµng tån kho
Trong nh÷ng bé phËn trªn cña tµi s¶n lu ®éng, hµng tån kho lu«n ®îc
®¸nh gi¸ lµ trung t©m cña sù chó ý trong çc lÜnh vùc kÕ to¸n – tµi chÝnh,
kiÓm to¸n… còng nh trong çc cuéc th¶o luËn cña çc chuyªn gia tµi chÝnh.
Cã mét sè lÝ do chÝnh khiÕn hµng tån kho trë nªn ®Æc biÖt quan träng:
 Hµng tån kho thêng chiÕm tØ träng lín nhÊt trong tæng sè tµi s¶n lu
®éng cña mét doanh nghiÖp vµ rÊt dÔ bÞ x¶y ra çc sai sãt hoÆc gian
lËn lín trong ho¹t ®éng qu¶n lý;
 Mçi mét doanh nghiÖp sÏ lùa chän çc ph¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó ®Þnh
gi¸ hµng tån kho còng nh çc m« h×nh dù tr÷ phï hîp víi doanh nghiÖp
m×nh. V× mçi mét ph¬ng ph¸p, m« h×nh kh¸c nhau sÏ ®em l¹i nh÷ng kÕt
qu¶ kh¸c nhau nªn yªu cÇu ®Æt ra víi çc doanh nghiÖp lµ ph¶i ®¶m b¶o
tÝnh thèng nhÊt trong viÖc sö dông çc ph¬ng ph¸p ®Þnh gi¸ còng nh m«
h×nh dù tr÷ gi÷a çc k×, çc n¨m tµi chÝnh;
 Gi¸ trÞ hµng tån kho ¶nh hëng trùc tiÕp tíi gi¸ vèn hµng b¸n vµ do vËy cã
¶nh hëng träng yÕu tíi lîi nhuËn thuÇn trong n¨m;
 C«ng viÖc x¸c ®Þnh chÊt lîng, t×nh tr¹ng vµ gi¸ trÞ hµng tån kho lu«n lµ
c«ng viÖc phøc t¹p vµ khã kh¨n h¬n hÇu hÕt çc tµi s¶n kh¸c. Hµng tån
kho lµ lo¹i tµi s¶n lu ®éng kÕt chuyÓn hÕt gi¸ trÞ vµo mét chu k× s¶n
xuÊt – kinh doanh nªn qu¶n lý hµng tån kho cµng trë nªn phøc t¹p vµ quan
träng;
 Hµng tån kho lµ mét kh¸i niÖm réng, bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i kh¸c nhau.
Cã rÊt nhiÒu kho¶n môc khã ph©n lo¹i vµ ®Þnh gi¸ nh çc linh kiÖn
®iÖn tö phøc t¹p, çc c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n dë dang, çc t¸c phÈm
nghÖ thuËt, kim khÝ, ®¸ quý…§ång thêi, do tÝnh ®a d¹ng cña m×nh,
çc lo¹i hµng tån kho ®îc b¶o qu¶n vµ cÊt tr÷ ë nhiÒu n¬i kh¸c nhau,
®iÒu kiÖn ®¶m b¶o kh¸c nhau vµ do nhiÒu ngêi qu¶n lý. V× thÕ, c«ng
t¸c kiÓm so¸t vËt chÊt, kiÓm kª, qu¶n lý vµ sö dông hµng tån kho lµ mét
5
c«ng viÖc phøc t¹p trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n nãi chung vµ tµi s¶n lu
®éng nãi riªng.
Tõ nh÷ng lÝ do trªn ta thÊy ®îc sù cÇn thiÕt cña viÖc nghiªn cøu vÒ
hµng tån kho trong mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt.
Néi dung hµng tån kho
Hµng tån kho: Lµ nh÷ng tµi s¶n:
a) §îc gi÷ ®Ó b¸n trong kú s¶n xuÊt, kinh doanh b×nh thêng;
b) §ang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh dë dang;
c) Nguyªn liÖu, vËt liÖu, c«ng cô, dông cô ®Ó sö dông trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc cung cÊp dÞch vô.2
Tãm l¹i, tån kho lµ bÊt k× nguån nhµn rçi nµo ®îc gi÷ ®Ó sö dông trong
t¬ng lai. BÊt k× lóc nµo mµ ë ®Çu vµo hay ®Çu ra cña mét doanh nghiÖp cã
çc nguån kh«ng sö dông ngay khi nã s½n sµng, tån kho sÏ xuÊt hiÖn.
Tuú tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp, çc d¹ng hµng tån kho sÏ kh¸c nhau vµ
néi dung ho¹ch ®Þnh, kiÓm so¸t hµng tån kho còng kh¸c nhau.
§èi víi çc doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c dÞch vô, s¶n phÈm cña hä lµ v«
h×nh nh dÞch vô cña çc c«ng ty t vÊn, çc c«ng ty gi¶i trÝ… th× hµng tån kho
chñ yÕu lµ çc dông cô, phô tïng vµ ph¬ng tiÖn vËt chÊt – kÜ thuËt dïng vµo
ho¹t ®éng cña hä. §èi víi lÜnh vùc nµy, nguyªn vËt liÖu vµ s¶n phÈm tån kho
cã tÝnh chÊt tiÒm tµng vµ cã thÓ n»m trong kiÕn thøc tÝch tô, tÝch luü trong
n¨ng lùc vµ kiÕn thøc cña nh©n viªn lµm nh÷ng c«ng viÖc ®ã.
§èi víi lÜnh vùc th¬ng m¹i, doanh nghiÖp mua hµng ®Ó b¸n kiÕm lêi.
Hµng tån kho cña hä chñ yÕu lµ hµng mua vÒ vµ hµng chuÈn bÞ ®Õn tay ngêi
tiªu dïng. Trong lÜnh vùc nµy, doanh nghiÖp hÇu nh kh«ng cã dù tr÷ lµ b¸n
thµnh phÈm trªn d©y chuyÒn nh trong lÜnh vùc s¶n xuÊt.
§èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt chÕ t¹o, s¶n phÈm cña hä ph¶i tr¶i qua mét qu¸
tr×nh chÕ biÕn l©u dµi ®Ó biÕn ®Çu vµo lµ nguyªn liÖu thµnh s¶n phÈm
lµm ra cuèi cïng. V× thÕ hµng tån kho bao gåm hÇu hÕt çc lo¹i, tõ nguyªn vËt
2
ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 02 theo QuyÕt ®Þnh sè 149/2001Q§-BTC
6
liÖu, ®Õn b¸n thµnh phÈm trªn d©y chuyÒn vµ b¸n thµnh phÈm cuèi cïng tríc
khi ®Õn tay ngêi tiªu dïng.
1.1.3. Ph©n lo¹i hµng tån kho
VÒ c¬ b¶n hµng tån kho cã thÓ bao gåm ba lo¹i chÝnh:

 Nguyªn vËt liÖu th« phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh.
Nguyªn vËt liÖu lµ nh÷ng ®èi tîng lao ®éng ®· ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng
vËt ho¸ nh: s¾t, thÐp trong doanh nghiÖp c¬ khÝ chÕ t¹o, sîi trong
doanh nghiÖp dÖt, da trong doanh nghiÖp ®ãng giµy, v¶i trong doanh
nghiÖp may mÆc…§©y lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, cã vai trß rÊt lín ®Ó qu¸ tr×nh nµy ®îc tiÕn hµnh b×nh
thêng dï nã kh«ng trùc tiÕp t¹o ra lîi nhuËn;
 S¶n phÈm dë dang bao gåm s¶n phÈm cha hoµn thµnh vµ s¶n phÈm
hoµn thµnh cha lµm thñ tôc nhËp kho thµnh phÈm. Tån kho trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt chñ yÕu lµ s¶n phÈm cha hoµn thµnh. §ã lµ çc lo¹i
nguyªn liÖu n»m t¹i tõng c«ng ®o¹nh cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng, s¶n phÈm lµm ra ®ßi hái tr×nh ®é c«ng nghÖ
cao. V× thÕ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ngµy cµng cã nhiÒu c«ng ®o¹n, gi÷a
nh÷ng c«ng ®o¹n nµy bao giê còng tån t¹i nh÷ng b¸n thµnh phÈm –
nh÷ng bíc ®Öm nhá ®Ó qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc diÔn ra liªn tôc. NÕu
d©y chuyÒn s¶n xuÊt cµng dµi, cµng phøc t¹p, cã nhiÒu c«ng ®o¹n nhá
ph©n t¸ch th× s¶n phÈm dë dang sÏ cµng nhiÒu;
 Thµnh phÈm bao gåm thµnh phÈm tån kho vµ thµnh phÈm göi ®i b¸n.
Tån kho thµnh phÈm lu«n tån t¹i trong mét doanh nghiÖp t¹i mét thêi k×
nhÊt ®Þnh. Sau khi hoµn thµnh çc c«ng ®o¹n s¶n xuÊt, hÇu nh tÊt c¶
çc doanh nghiÖp ®Òu cha thÓ tiªu thô hÕt ngay çc s¶n phÈm cña
m×nh. Cã rÊt nhiÒu nguyªn nh©n g©y ra hiÖn tîng nµy. §Ó tiªu thô s¶n
phÈm cã thÓ cÇn ph¶i s¶n xuÊt ®ñ c¶ l« hµng míi ®îc xuÊt kho, cã “®é
trÔ” nhÊt ®Þnh gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, quy tr×nh chÕ t¹o nhiÒu c«ng
7
®o¹n tèn nhiÒu thêi gian hoÆc doanh nghiÖp s¶n xuÊt çc mÆt hµng
mang tÝnh thêi vô…
Ngoµi ra, hµng tån kho cã thÓ bao gåm mét sè lo¹i kh¸c nh:
 Hµng ho¸ mua vÒ ®Ó b¸n (thêng xuÊt hiÖn trong çc doanh nghiÖp th-
¬ng m¹i) bao gåm: Hµng ho¸ tån kho, hµng mua ®ang ®i trªn ®êng, hµng
göi ®i b¸n, hµng hãa göi ®i gia c«ng chÕ biÕn;
 C«ng cô, dông cô tån kho, göi ®i gia c«ng chÕ biÕn vµ ®· mua ®ang ®i
trªn ®êng.3
Trªn ®©y lµ çch ph©n lo¹i hµng tån kho theo çc bé phËn cÊu thµnh.
Ngêi ta cßn cã thÓ ph©n lo¹i hµng tån kho theo thêi gian mµ hµng tån kho tån
t¹i. Tån kho trong çc doanh nghiÖp cã thÓ duy tr× liªn tôc vµ còng cã thÓ chØ
tån t¹i trong kho¶ng thêi gian ng¾n kh«ng lÆp l¹i. Trªn c¬ së ®ã hµng tån kho
cã thÓ ®îc ph©n chia lµm hai lo¹i:
 Tån kho mét k×: Bao gåm çc mÆt hµng mµ nã chØ ®îc dù tr÷ mét lÇn
mµ kh«ng cã ý ®Þnh t¸i dù tr÷ sau khi nã ®îc tiªu dïng;
 Tån kho nhiÒu k×: Gåm çc mÆt hµng ®îc duy tr× tån kho ®ñ dµi, çc
®¬n vÞ tån kho ®· tiªu dïng sÏ ®îc bæ sung. Gi¸ trÞ vµ thêi h¹n bæ sung
tån kho sÏ ®îc ®iÒu chØnh phï hîp víi møc tån kho ®¸p øng nhu cÇu.
Tån kho nhiÒu k× thêng phæ biÕn h¬n tån kho mét k×.
1.1.4. §Æc ®iÓm cña çc lo¹i hµng tån kho
1.1.4.1. Nguyªn vËt liÖu

Nguyªn vËt liÖu lµ mét trong nh÷ng yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh ë çc doanh nghiÖp. Nãi ®Õn ho¹t ®éng qu¶n
lý hµng tån kho, qu¶n lý nguyªn vËt liÖu thêng ®îc nh¾c ®Õn ®Çu tiªn. Qu¶n
lý tèt kh©u thu mua, dù tr÷ vµ sö dông nguyªn vËt liÖu lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt
®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm chi phÝ, gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng lîi
nhuËn cho doanh nghiÖp.
3
ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 02 theo QuyÕt ®Þnh sè 149/2001Q§-BTC
8
Nguyªn vËt liÖu sö dông trong doanh nghiÖp bao gåm rÊt nhiÒu lo¹i,
mçi lo¹i cã vai trß c«ng dông kh¸c nhau. Víi ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr êng,
çc doanh nghiÖp ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu tèt th× míi tæ chøc tèt viÖc h¹ch
to¸n vµ qu¶n lý nguyªn vËt liÖu.
Trong thùc tÕ cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n ë çc doanh nghiÖp,
®Æc trng dïng ®Ó ph©n lo¹i nguyªn vËt liÖu th«ng dông nhÊt lµ theo vai trß
vµ t¸c dông cña nguyªn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh. Theo
®Æc trng nµy, nguyªn vËt liÖu thêng ph©n ra lµm çc lo¹i sau:
 Nguyªn liÖu vµ vËt liÖu chÝnh (NVLC): Lµ nguyªn liÖu, vËt liÖu mµ
sau qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn sÏ cÊu thµnh h×nh th¸i vËt chÊt cña s¶n
phÈm. Nguyªn liÖu ë ®©y chÝnh lµ çc ®èi tîng lao ®éng cha qua chÕ
biÕn c«ng nghiÖp;
 VËt liÖu phô: Lµ nh÷ng vËt liÖu cã t¸c dông phô trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt – kinh doanh, ®îc sö dông kÕt hîp víi NVLC ®Ó hoµn thiÖn vµ
n©ng cao tÝnh n¨ng, chÊt lîng cña s¶n phÈm hoÆc ®îc sö dông ®Ó
®¶m b¶o cho c«ng cô lao ®éng ho¹t ®éng b×nh thêng, hoÆc dïng ®Ó
phôc vô cho nhu cÇu kÜ thuËt, nhu cÇu qu¶n lý;
 Nhiªn liÖu: Lµ nh÷ng thø dïng ®Ó t¹o nhiÖt n¨ng nh than ®¸, cñi, x¨ng,
dÇu… Nhiªn liÖu trong çc doanh nghiÖp thùc chÊt lµ mét lo¹i vËt liÖu
phô, tuy nhiªn nã ®îc t¸ch ra thµnh mét lo¹i riªng v× viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu
dïng nhiªn liÖu chiÕm mét tØ träng lín vµ ®ãng vai trß quan träng trong
nÒn kinh tÕ quèc d©n, nhiªn liÖu còng cã yªu cÇu vµ kÜ thuËt qu¶n lý
hoµn toµn kh¸c víi çc lo¹i vËt liÖu phô th«ng thêng;
 Phô tïng thay thÕ: Lµ lo¹i vËt t ®îc sö dông cho ho¹t ®éng söa ch÷a, b¶o
dìng tµi s¶n cè ®Þnh;
 ThiÕt bÞ vµ vËt liÖu XDCB: Lµ çc lo¹i thiÕt bÞ, vËt liÖu phôc vô cho
ho¹t ®éng x©y l¾p, x©y dùng c¬ b¶n;
 VËt liÖu kh¸c: Lµ çc lo¹i vËt liÖu ®Æc chñng cña tõng doanh nghiÖp
hoÆc phÕ liÖu thu håi.
9
§Ó ®¶m b¶o thuËn tiÖn, tr¸nh nhÇm lÉn cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ h¹ch
to¸n sè lîng vµ gi¸ trÞ cña tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu, çc doanh nghiÖp trªn c¬ së
ph©n lo¹i theo vai trß vµ c«ng dông cña nguyªn vËt liÖu ph¶i tiÕp tôc chi tiÕt
vµ h×nh thµnh nªn “Sæ danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu “. Sæ nµy x¸c ®Þnh thèng nhÊt
tªn gäi, m· hiÖu, quy çch, sè hiÖu, ®¬n vÞ tÝnh, gi¸ h¹ch to¸n cña tõng danh ®iÓm nguyªn
vËt liÖu.
KÝ hiÖu Tªn, nh·n hiÖu, §¬n vÞ §¬n gi¸ h¹ch to¸n Ghi
Nhãm Danh ®iÓm quy çch NVL tÝnh chó
NVL
MÉu “Sæ danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu”

Nguyªn vËt liÖu ®îc nhËp xuÊt kho thêng xuyªn. ChÝnh v× vËy ®· ph¸t
sinh yªu cÇu qu¶n lý kiÓm so¸t nguyªn vËt liÖu nhËp xuÊt kho cho çc doanh
nghiÖp. Tuy nhiªn, mçi doanh nghiÖp sÏ cã çc ph¬ng thøc kiÓm kª kh¸c nhau.
Díi ®©y lµ hai ph¬ng ph¸p tæng hîp ®Ó kiÓm kª nguyªn vËt liÖu:
Ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn (KKTX): Lµ ph¬ng ph¸p theo dâi, ph¶n
¸nh thêng xuyªn, liªn tôc, cã hÖ thèng t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho vËt t, hµng
ho¸ trªn sæ s¸ch kÕ to¸n. T×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña vËt t hµng ho¸ ®-
îc thÓ hiÖn râ rµng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ë bÊt cø thêi ®iÓm nµo trong k×
h¹ch to¸n ®Òu cã thÓ n¾m b¾t ®îc. Cuèi k× h¹ch to¸n, c¨n cø vµo sè liÖu
kiÓm kª thùc tÕ nguyªn vËt liÖu tån kho, so s¸nh ®èi chiÕu víi sè liÖu tån trªn
sæ kÕ to¸n ta sÏ x¸c ®Þnh ®îc sè vËt t thõa, thiÕu vµ truy t×m nguyªn nh©n
®Ó cã gi¶i ph¸p xö lÝ kÞp thêi. Ph¬ng ph¸p nµy cã nhiÒu u ®iÓm nªn ®îc ¸p
dông trong çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ çc ®¬n vÞ th¬ng nghiÖp kinh doanh
mÆt hµng cã gi¸ trÞ lín.
Ph¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh k× (KK§K): Lµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n c¨n cø
vµo kÕt qu¶ kiÓm kª thùc tÕ ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho cuèi k× trªn sæ
10
kÕ to¸n tæng hîp vµ tõ ®ã tÝnh ra gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ®· xuÊt trong k× theo
c«ng thøc:
TrÞ gi¸ vËt t, Tæng trÞ gi¸ vËt TrÞ gi¸ vËt t, TrÞ gi¸ vËt t,
hµng ho¸ xuÊt = t, hµng ho¸ mua + hµng ho¸ tån - hµng ho¸ tån
kho vµo trong k× ®Çu k× cuèi k×
Theo ph¬ng ph¸p KK§K, mäi biÕn ®éng nguyªn vËt liÖu sÏ kh«ng ®îc
theo dâi, ph¶n ¸nh trªn çc tµi kho¶n hµng tån kho. Gi¸ trÞ vËt t, hµng ho¸ mua
vµ nhËp kho ®îc ph¶n ¸nh trªn tµi kho¶n “mua hµng”.
Ph¬ng ph¸p nµy thêng ¸p dông ®èi víi çc doanh nghiÖp cã nhiÒu chñng
lo¹i nguyªn vËt liÖu víi quy çch, mÉu m· kh¸c nhau, gi¸ trÞ thÊp vµ ®îc xuÊt
thêng xuyªn. ¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ gi¶m nhÑ c«ng viÖc h¹ch to¸n,
tuy nhiªn ®é chÝnh x¸c vÒ nguyªn vËt liÖu xuÊt dïng cho çc môc ®Ých kh¸c
nhau phô thuéc vµo chÊt lîng c«ng t¸c qu¶n lý t¹i kho, quÇy, bÕn b·i.
1.1.4.2. B¸n thµnh phÈm

B¸n thµnh phÈm hay cßn gäi lµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang lµ
mét lo¹i hµng tån kho dï Ýt dï nhiÒu còng lu«n tån t¹i ë çc doanh nghiÖp. B¸n
thµnh phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm míi kÕt thóc quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt
(trõ c«ng ®o¹n cuèi cïng) ®îc nhËp kho hay chuyÓn giao ®Ó tiÕp tôc chÕ
biÕn hoÆc cã thÓ b¸n ra ngoµi. Tån kho b¸n thµnh phÈm thêng cã thÓ ph©n
thµnh ba lo¹i h×nh: b¸n thµnh phÈm vËn chuyÓn, b¸n thµnh phÈm quay vßng,
b¸n thµnh phÈm an toµn, ®îc lÇn lît thiÕt lËp bëi çc môc ®Ých kh¸c nhau,
®ång thêi chÞu ¶nh hëng cña çc nguyªn nh©n kh¸c nhau.
Trong m« h×nh JIT, mét trong nh÷ng môc tiªu träng t©m lµ gi¶m tèi ®a
lîng hµng tån kho b¸n thµnh phÈm chø kh«ng ph¶i lµ rót ng¾n chu k× s¶n xuÊt
hay gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt. Chu k× s¶n xuÊt s¶n phÈm lµ thêi gian b¾t ®Çu tõ
khi nguyªn vËt liÖu ®îc ®a vµo cho ®Õn khi ®a ra ®îc thµnh phÈm. §ã chÝnh
lµ thêi gian ®Ó nguyªn vËt liÖu, linh kiÖn th«ng qua hÖ thèng chÕ t¹o s¶n
xuÊt. Gi÷a thêi gian nguyªn vËt liÖu th«ng qua hÖ thèng, lîng hµng tån kho b¸n
thµnh phÈm vµ n¨ng suÊt cã mèi quan hÖ nh sau:
11
Thêi gian th«ng Lîng tån kho b×nh qu©n b¸n thµnh phÈm
=
qua b×nh qu©n N¨ng suÊt cña hÖ thèng
C«ng thøc nµy ®îc gäi lµ ®Þnh luËt Little. Nã chøng minh râ rµng r»ng
nÕu gi¶m lîng hµng tån kho b¸n thµnh phÈm cña hÖ thèng cã thÓ lµm cho thêi
gian nguyªn vËt liÖu th«ng qua hÖ thèng (chu k× s¶n xuÊt) ®îc rót ng¾n. Khi
tån kho b¸n thµnh phÈm ®îc gi¶m thiÓu sÏ cã thÓ ®em ®Õn nhiÒu kÕt qu¶
nh:
 S¶n lîng tån kho b¸n thµnh phÈm cã hai hiÖu øng quan träng ®èi víi viÖc
rót ng¾n chu k× s¶n xuÊt – võa gi¶m tö sè cña ®Þnh luËt Litte, võa t¨ng
mÉu sè, võa gi¶m chi phÝ l¹i võa rót ng¾n chu k× s¶n xuÊt nh mét mòi
tªn b¾n tróng hai ®Ých;
 ViÖc gi¶m s¶n lîng b¸n thµnh phÈm cßn rót ng¾ng chu k× s¶n xuÊt,
khiÕn cho biªn ®é dao ®éng cña thêi gian hoµn thµnh gia c«ng linh kiÖn
sím sÏ ®îc rót ng¾n, tõ ®ã lîng tån kho dù phßng cÇn thiÕt lËp sÏ ®îc
gi¶m ®i.
§©y chÝnh lµ nguyªn nh©n m« h×nh JIT coi viÖc gi¶m lîng tån kho b¸n
thµnh phÈm lµ môc tiªu chÝnh.
1.1.4.3. Thµnh phÈm

Thµnh phÈm lµ s¶n phÈm ®· ®îc chÕ t¹o xong ë giai ®o¹n chÕ biÕn
cuèi cïng cña quy tr×nh c«ng nghÖ trong doanh nghiÖp, ®îc kiÓm nghiÖm ®ñ
tiªu chuÈn kÜ thuËt quy ®Þnh vµ nhËp kho. Thµnh phÈm ®îc s¶n xuÊt ra víi
chÊt lîng tèt, phï hîp víi yªu cÇu cña thÞ trêng ®· trë thµnh yªu cÇu quyÕt ®Þnh
sù sèng cßn cña doanh nghiÖp. ViÖc duy tr×, æn ®Þnh vµ kh«ng ngõng ph¸t
triÓn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc khi chÊt lîng s¶n
phÈm s¶n xuÊt ra ngµy cµng tèt h¬n, ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña thÞ trêng.
NhiÖm vô ®Æt ra víi çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ kiÓm so¸t ®îc
t×nh h×nh nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm, çc nghiÖp vô kh¸c liªn quan ®Õn viÖc
12
tiªu thô thµnh phÈm v× chØ cã nh vËy míi x¸c ®Þnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ s¶n
xuÊt – kinh doanh cña doanh nghiÖp.
§èi víi thµnh phÈm, ta kh«ng thêng ®a ra çc m« h×nh qu¶n lý dù tr÷ cô
thÓ v× tuú ®Æc ®iÓm cña tõng doanh nghiÖp mµ nhµ qu¶n lý ph¶i t×m ra
biÖn ph¸p phï hîp víi doanh nghiÖp m×nh ®Ó qu¶n lý thµnh phÈm thuéc hµng
tån kho. Tuy nhiªn lu«n cã mét sè nguyªn t¾c qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chung nh:
 H¹ch to¸n nhËp, xuÊt kho thµnh phÈm ph¶i ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ thùc
tÕ;
 Thµnh phÈm ph¶i ®îc ph©n lo¹i theo tõng kho, tõng lo¹i, tõng nhãm vµ
tõng thø thµnh phÈm;
 Tæ chøc ghi chÐp kiÓm tra lîng, gi¸ trÞ thµnh phÈm xuÊt, nhËp kho ®îc
thùc hiÖn ®ång thêi ë hai n¬i: phßng kÕ to¸n vµ ë kho. Nhê ®ã, phßng
kÕ to¸n còng nh ban qu¶n lý doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hiÖn kÞp thêi çc
trêng hîp ghi chÐp sai çc nghiÖp vô t¨ng, gi¶m thµnh phÈm vµ çc
nguyªn nh©n kh¸c lµm cho t×nh h×nh tån kho thùc tÕ kh«ng khíp víi sè
liÖu ghi chÐp trªn sæ s¸ch kÕ to¸n;
 S¶n phÈm s¶n xuÊt xong sÏ ®îc nh©n viªn bé phËn kiÓm tra chÊt lîng
s¶n phÈm x¸c nhËn thø h¹ng chÊt lîng c¨n cø vµo çc tiªu chuÈn quy
®Þnh vµ ghi vµo “B¶ng c«ng t¸c cña tæ”. C¨n cø vµo kÕt qu¶ kiÓm tra
chÊt lîng s¶n phÈm, tæ trëng s¶n xuÊt lËp “PhiÕu nhËp kho” vµ giao
thµnh phÈm vµo kho. Mçi lÇn xuÊt kho thµnh phÈm ®Ó tiªu thô cÇn
lËp “PhiÕu xuÊt kho thµnh phÈm”. PhiÕu nµy cã thÓ lËp riªng cho mçi
lo¹i hoÆc nhiÒu lo¹i thµnh phÈm, tuú theo t×nh h×nh tiªu thô thµnh
phÈm.
Tãm l¹i, mçi lo¹i hµng tån kho ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. V× thÕ, quy
tr×nh qu¶n lý vµ kiÓm so¸t còng cã nh÷ng nÐt kh¸c biÖt ®ßi hái çc nhµ
qu¶n lý doanh nghiÖp n¾m v÷ng tÝnh chÊt hµng tån kho cña doanh nghiÖp
m×nh ®Ó ®a ra ph¬ng ph¸p vµ m« h×nh qu¶n lý hiÖu qu¶.
13
1.2. Qu¶n lý hµng tån kho cña doanh nghiÖp
1.2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý hµng tån kho
Qu¶n lý vµ sö dông hîp lý çc lo¹i tµi s¶n lu ®éng cã ¶nh hëng rÊt quan
träng ®Õn viÖc hoµn thµnh nh÷ng nhiÖm vô, môc tiªu chung ®Æt ra cho
doanh nghiÖp. ViÖc qu¶n lý tµi s¶n lu ®éng thiÕu hiÖu qu¶ còng lµ mét trong
nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho çc c«ng ty gÆp nhiÒu khã kh¨n trong ho¹t
®éng, thËm chÝ dÉn ®Õn ph¸ s¶n.
Ba vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp bao gåm: dù to¸n
vèn ®Çu t dµi h¹n, c¬ cÊu vèn vµ qu¶n lý tµi s¶n lu ®éng. Trong ®ã, qu¶n lý
tµi s¶n lu ®éng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tµi chÝnh hµng ngµy còng nh çc
quyÕt ®Þnh tµi chÝnh ng¾n h¹n cña doanh nghiÖp. V× vËy, c«ng t¸c qu¶n lý
tµi s¶n lu ®éng ®ãng mét vai trß kh¸ quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n
nãi chung.
Qu¶n lý hµng tån kho – mét bé phËn cña tµi s¶n lu ®éng – cã ý nghÜa
kinh tÕ quan träng do hµng tån kho lµ mét trong nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín
trong doanh nghiÖp. B¶n th©n vÊn ®Ò qu¶n lý hµng tån kho cã hai mÆt tr¸i
ngîc nhau lµ: ®Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt liªn tôc, tr¸nh ®øt qu·ng trªn d©y chuyÒn
s¶n xuÊt, ®¶m b¶o s¶n xuÊt ®¸p øng nhanh chãng nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng
trong bÊt cø t×nh huèng nµo, doanh nghiÖp cã ý ®Þnh t¨ng hµng tån kho. Ngîc
l¹i, hµng tån kho t¨ng lªn, doanh nghiÖp l¹i ph¶i tèn thªm nh÷ng chi phÝ kh¸c cã
liªn quan ®Õn dù tr÷ chung. V× vËy, b¶n th©n doanh nghiÖp ph¶i t×m çch x¸c
®Þnh møc ®é c©n b»ng gi÷a møc ®é ®Çu t cho hµng tån kho vµ lîi Ých do
tho¶ m·n nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ nhu cÇu ngêi tiªu dïng víi chi phÝ tèi thiÓu
nhÊt.
§èi víi mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt chÕ t¹o, yªu cÇu qu¶n lý hµng tån kho
cµng g¾t gao. Cã thÓ minh häa ®iÒu nµy b»ng mét vµi con sè: B×nh qu©n
møc tån kho trong hÖ thèng s¶n xuÊt chÕ t¹o thêng ®¹t vµo kho¶ng 1,6 doanh
sè b¸n/th¸ng hay kho¶ng 13% doanh sè n¨m, c«ng ty b¸n lÎ kho¶ng 1,4 doanh sè
14
b¸n/th¸ng hay 12% doanh sè n¨m, c«ng ty b¸n bu«n kho¶ng 1,2 doanh sè
b¸n/th¸ng hay 10% doanh sè n¨m. Qu¶n lý hµng tån kho tèt còng gãp phÇn hoµn
thµnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt – kinh doanh cña doanh nghiÖp tríc nh÷ng yªu cÇu
®Æt ra ngµy cµng cao cña thÞ trêng nh:
 Rót ng¾n thêi gian cÇn thiÕt ®Ó hÖ thèng s¶n xuÊt cã thÓ ®¸p øng nhu
cÇu;
 Ph©n bæ chi phÝ cè ®Þnh cho çc ®¬n hµng hay l« s¶n xuÊt khèi lîng
lín;
 §¶m b¶o æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ sè lîng c«ng nh©n khi nhu cÇu biÕn ®æi;
 B¶o vÖ doanh nghiÖp tríc çc sù kiÖn lµm ®×nh trÖ s¶n xuÊt nh ®×nh
c«ng, thiÕu hôt trong kh©u cung cÊp…
 B¶o ®¶m sù mÒm dÎo trong hÖ thèng s¶n xuÊt…
1.2.2. Néi dung cña qu¶n lý hµng tån kho
Luång dÞch chuyÓn vËt chÊt trong hÖ thèng s¶n xuÊt chÕ t¹o
V× hµng tån kho cã thÓ xuÊt hiÖn trong mäi c«ng ®o¹n s¶n xuÊt nªn ta
cÇn nghiªn cøu luång dÞch chuyÓn vËt chÊt trong mét hÖ thèng s¶n xuÊt –
kinh doanh bao gåm nhiÒu c«ng ®o¹n kh¸c nhau ®Ó thÊy ®îc sù hiÖn diÖn
cña hµng tån kho còng nh çc lo¹i kho trong tõng c«ng ®o¹n ®ã.
HÖ thèng s¶n xuÊt ®îc diÔn t¶ nh lµ sù chuyÓn hãa çc ®Çu vµo qua
hép ®en kÜ thuËt thµnh çc ®Çu ra. XÐt trong hÖ thèng s¶n xuÊt chÕ t¹o, çc
®Çu vµo lµ s¶n phÈm h÷u h×nh, qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ cã thÓ biÓu hiÖn ra
nh mét qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn vËt chÊt tõ ®Çu vµo qua suèt çc qu¸ tr×nh
chuyÓn ho¸ thµnh ®Çu ra. Cô thÓ nguyªn vËt liÖu ë ®Çu vµo, dÞch chuyÓn tõ
n¬i lµm viÖc nµy ®Õn n¬i lµm viÖc kh¸c trë thµnh s¶n phÈm lan to¶ kh¾p çc
kªnh ph©n phèi ®Õn kh¸ch hµng cuèi cïng.
15
Ta cã thÓ h×nh dung dßng dÞch chuyÓn nµy qua s¬ ®å sau:
Mua s¾m
Kho nhµ ph©n phèi
Kh¸ch hµng
Göi hµng
Kho
NVL
TiÕp nhËn
Ngêi
cun
g
cÊp Çc giai ®o¹n s¶n xuÊt
Kho
SP
Kho b¸n
thµnhphÈ
m
S¬ ®å 1: Dßng dÞch chuyÓn vËt chÊt trong hÖ thèng chÕ t¹o

Qua s¬ ®å ta cã thÓ thÊy hµng tån kho xuÊt hiÖn ë mäi c«ng ®o¹n s¶n
xuÊt, biÓu hiÖn cña nã chÝnh lµ çc kho nguyªn vËt liÖu, kho thµnh phÈm vµ
kho b¸n thµnh phÈm. V× vËy, néi dung cña qu¶n lý hµng tån kho còng liªn quan
®Õn dßng dÞch chuyÓn vËt chÊt trong hÖ thèng s¶n xuÊt – kinh doanh.
Néi dung cña qu¶n lý hµng tån kho
Qu¶n lý hµng tån kho lµ tÝnh lîng tån kho tèi u sao cho chi phÝ tån kho
lµ nhá nhÊt. Ho¹t ®éng qu¶n lý hµng tån kho ®îc ®Æt trªn c¬ së bèn c©u hái
lín sau:
 Lîng ®Æt hµng lµ bao nhiªu ®¬n vÞ vµo thêi ®iÓm quy ®Þnh;
 Vµo thêi ®iÓm nµo th× b¾t ®Çu ®Æt hµng;
 Lo¹i hµng tån kho nµo ®îc chó ý;
 Cã thÓ thay ®æi chi phÝ tån kho hay kh«ng.
16
§Ó tr¶ lêi nh÷ng c©u hái nµy, chóng ta cÇn ph¶i t×m hiÓu vÒ çc m«
h×nh qu¶n lý hµng tån kho, nghiªn cøu kÜ vÒ ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i hµng
tån kho còng nh chi phÝ tån kho cã thÓ cã.
Chi phÝ tån kho
Khi doanh nghiÖp tiÕn hµnh dù tr÷, çc lo¹i chi phÝ tÊt yÕu sÏ ph¸t sinh
nh chi phÝ bèc xÕp nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸…, chi phÝ b¶o qu¶n, chi phÝ
®Æt hµng, chi phÝ b¶o hiÓm… Chi phÝ tån kho liªn quan ®Õn çc m« h×nh
dù tr÷. V× thÕ, viÖc nghiªn cøu vÒ çc lo¹i chi phÝ tån kho lµ cÇn thiÕt tríc
khi ®a ra çc m« h×nh. Chi phÝ tån kho thêng bao gåm:
 Chi phÝ lu kho (Chi phÝ tån tr÷)
 Chi phÝ ®Æt hµng (Chi phÝ hîp ®ång)
 Chi phÝ kh¸c
§Ó cã thÓ h×nh dung tõng bé phËn cña chi phÝ tån kho ta cã b¶ng minh
ho¹ sau víi çc sè liÖu gi¶ ®Þnh:
Chi phÝ tån kho (n¨m)
(% gi¸ trÞ hµng tån kho)
I. Chi phÝ lu kho
 Chi phÝ ®ãng gãi hµng 12%
 Chi phÝ bèc xÕp hµng vµo kho 0.5%
 ThuÕ kho 1%
 B¶o hiÓm 0.5%
 KhÊu hao thiÕt bÞ kho vµ thanh lý hµng cò 12%
Tæng céng 26%
II. Chi phÝ ®Æt hµng
 PhÝ ®Æt hµng Thay ®æi theo l« hµng
 PhÝ vËn chuyÓn 2.5%

III. Çc chi phÝ kh¸c
 Gi¶m doanh thu (do mÊt hµng) Thay ®æi
 MÊt uy tÝn víi kh¸ch hµng Thay ®æi
 Gi¸n ®o¹n s¶n xuÊt Thay ®æi
Chi phÝ lu kho
17
Chi phÝ nµy t¨ng tØ lÖ thuËn víi lîng hµng tån kho trung b×nh hiÖn cã
vµ ®îc ph©n ra lµm hai lo¹i:
 Chi phÝ tµi chÝnh: bao gåm chi phÝ sö dông vèn nh tr¶ l·i tiÒn vay, chi
phÝ vÒ thuÕ, khÊu hao…
 Chi phÝ ho¹t ®éng: bao gåm chi phÝ bèc xÕp hµng ho¸, chi phÝ b¶o
hiÓm hµng ho¸, chi phÝ do gi¶m gi¸ trÞ hµng ho¸, chi phÝ hao hôt mÊt
m¸t, chi phÝ b¶o qu¶n…
B¶ng díi ®©y sÏ thèng kª nh÷ng chi phÝ tån tr÷ cã thÓ cã:
Nhãm chi phÝ TØ lÖ so víi gi¸ trÞ dù
tr÷
1. Chi phÝ vÒ nhµ cöa vµ kho tµng ChiÕm 3% - 10%
- TiÒn thuª hoÆc khÊu hao nhµ cöa
- Chi phÝ cho b¶o hiÓm nhµ kho, kho tµng
- Chi phÝ cho thuª nhµ ®Êt
2. Chi phÝ sö dông thiÕt bÞ ph¬ng tiÖn ChiÕm tõ 1% - 4%
- TiÒn thuª hoÆc khÊu hao dông cô, thiÕt bÞ
- Chi phÝ n¨ng lîng
- Chi phÝ vËn hµnh thiÕt bÞ
3. Chi phÝ vÒ nh©n lùc cho ho¹t ®éng gi¸m s¸t ChiÕm tõ 3% - 5%
qu¶n lý
4. PhÝ tån kho viÖc ®Çu t vµo hµng dù tr÷ ChiÕm tõ 6% - 24%
- ThuÕ ®¸nh vµo hµng dù tr÷
- Chi phÝ cho viÖc vay mîn (vèn)
- B¶o hiÓm cho hµng dù tr÷
5. ThiÖt h¹i cña hµng dù tr÷ do mÊt m¸t, h ChiÕm tõ 2% - 5%
háng hoÆc kh«ng sö dông ®îc
NÕu doanh nghiÖp cã nhu cÇu vÒ hµng tån kho lµ D ®¬n vÞ hµng
hãa/n¨m, vµ N lµ sè lÇn ®Æt hµng trong mét n¨m th× lîng hµng ®Æt mçi lÇn
sÏ lµ Q = D/N
D
Lîng tån kho trung b×nh A =
2N
Gi¶ sö ta cã gi¶ thiÕt vÒ hµng tån kho cña mét doanh nghiÖp nh sau:
D =120,000®¬n vÞ
18
N = 4 lÇn ®Æt hµng
Nh vËy, lîng hµng cung øng mçi lÇn Q=D/N=120,000/4=30,000®v/1 lÇn
®Æt hµng
Lîng tån kho trung b×nh A=30,000/2=15,000®v
NhËn xÐt: Ngay sau khi tÇu cËp bÕn, lîng hµng tån kho lín nhÊt sÏ lµ
30,000 ®¬n vÞ vµ tríc khi l« hµng míi nhËp kho, lîng hµng tån kho ë møc thÊp
nhÊt vµ b»ng 0. Lîng hµng tån kho trung b×nh sÏ lµ 15,000 ®¬n vÞ.
Gi¶ sö hµng tån kho cã gi¸ p = $2/1®v
Gi¸ trÞ hµng tån kho trung b×nh = p x A=2 x 15,000 = $30,000
Chi phÝ lu kho = 10% gi¸ trÞ hµng lu kho = 10% x 30,000 = $3,000/n¨m
Chi phÝ bèc dì, xÕp hµng vµo kho lµ $2,000/n¨m
Chi phÝ b¶o hiÓm kho lµ $500/n¨m
KhÊu hao vµ thanh lý tµi s¶n cò kh«ng dïng ®îc $1,000/n¨m
Tæng chi phÝ tån kho = 3,000 + 2,000 + 500 + 1,000 = $ 6,500
Nh vËy tØ lÖ phÝ tæn tån kho/n¨m = 6,500/30,000 = 0.217
NÕu gäi:
t : TØ lÖ chi phÝ lu kho
TCC (Total Carrying Cost) : Tæng chi phÝ tån kho
p : §¬n gi¸ hµng lu kho
A : Gi¸ trÞ tån kho trung b×nh
C : Chi phÝ lu kho mét ®¬n vÞ hµng ho¸
TCC = t x p x A = C x Q/2
= 0.217 x 2 x 15,000 = $ 6,500
19
Chi phÝ ®Æt hµng (Chi phÝ hîp ®ång)
§©y lµ chi phÝ cho viÖc ®Æt mét ®ît hµng míi. Chi phÝ nµy bao gåm
chi phÝ qu¶n lý, giao dÞch vµ vËn chuyÓn hµng ho¸. Chi phÝ nµy thêng cè
®Þnh cho mét l« hµng ®Æt cho dï l« hµng lín hay nhá. Do vËy, chi phÝ ®Æt
hµng thêng thÊp nÕu l« ®Æt hµng lín vµ ngîc l¹i chi phÝ nµy sÏ cao nÕu l«
hµng ®Æt nhá. Tæng chi phÝ ®Æt hµng v× thÕ sÏ t¨ng lªn nÕu sè lîng mçi lÇn
cung øng gi¶m ®i.
NÕu gäi:
N : Sè lÇn ®Æt hµng trong n¨m
TOC (Total ordering Cost) : Tæng chi phÝ ®Æt hµng
C : Chi phÝ cè ®Þnh cho mét lÇn ®Æt hµng vµ C
=$100
TOC = C x N
Mµ ta biÕt: N = D/Q
Do vËy:
D
TOC = C x
Q
Theo vÝ dô trªn ta sÏ cã:
120,000
TOC = 100 x = $400
30,000
Çc chi phÝ kh¸c: bao gåm çc chi phÝ thµnh lËp kho, tr¶ l¬ng cho c«ng
nh©n viªn ngoµi giê…
Tæng phÝ tæn tån kho (Total Inventory Cost) TIC
Tæng chi phÝ tån kho ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc:
TIC = TCC + TOC min
Ph¬ng tr×nh tæng qu¸t tÝnh tæng chi phÝ tån kho sÏ lµ:
Q D
min TIC = C x +C x (1)
2 Q
20
Ph¬ng tr×nh (1) sÏ ®îc ¸p dông vµo çc m« h×nh qu¶n lý hµng tån kho díi
®©y.
1.2.3. Çc ph¬ng ph¸p qu¶n lý hµng tån kho
Khi nghiªn cøu çc ph¬ng ph¸p qu¶n lý hµng tån kho, chóng ta cÇn gi¶i
quyÕt hai c©u hái träng t©m lµ:
 Lîng hµng cho mçi ®¬n hµng lµ bao nhiªu th× chi phÝ sÏ thÊp nhÊt
 Khi nµo th× tiÕn hµnh ®Æt hµng
1.2.3.1. Qu¶n lý dù tr÷ theo ph¬ng ph¸p cæ ®iÓn hay m« h×nh dù tr÷ hiÖu
qu¶ nhÊt EOQ (Economic ordering Quantity)
M« h×nh kiÓm so¸t dù tr÷ c¬ b¶n EOQ ®îc ®Ò xuÊt vµ øng dông tõ n¨m
1915, cho ®Õn nay nã vÉn ®îc hÇu hÕt çc doanh nghiÖp sö dông. Kü thuËt
kiÓm so¸t dù tr÷ theo m« h×nh nµy rÊt dÔ ¸p dông, nhng khi sö dông nã, ngêi
ta ®· ph¶I dùa vµo nh÷ng gi¶ thiÕt quan träng, ®ã lµ:
 Nhu cÇu ph¶i biÕt tríc vµ nhu cÇu kh«ng ®æi;
 Ph¶i biÕt tríc thêi gian kÓ tõ khi ®Æt hµng cho tíi khi nhËn ®îc hµng vµ
thêi gian ®ã kh«ng ®æi;
 Lîng hµng cña mçi ®¬n hµng ®îc thùc hiÖn trong mét chuyÕn hµng vµ
®îc thùc hiÖn ë mét thêi ®iÓm ®· ®Þnh tríc;
 ChØ cã duy nhÊt 2 lo¹i chi phÝ lµ chi phÝ tån tr÷ vµ chi phÝ ®Æt hµng;
 Sù thiÕu hôt trong kho hoµn toµn kh«ng x¶y ra nÕu nh ®¬n ®Æt hµng
®îc thùc hiÖn ®óng thêi gian.
Lîng hµng cung øng S¬ ®å 2: M« h×nh hµng tån kho
c¬ b¶n
Q*
Q*/2 Dù tr÷ trung b×nh
21
O A B C Thêi gian
Trong ®ã:
Q* - S¶n lîng cña mét ®¬n hµng (lîng hµng dù tr÷ tèi ®a)
O – Dù tr÷ tèi thiÓu
Q*/2 – Lîng dù tr÷ trung b×nh
OA = AB = BC lµ kho¶ng çch kÓ tõ khi nhËn hµng ®Õn khi sö dông
hÕt hµng cña mét ®ît ®Æt hµng dù tr÷
Víi m« h×nh nµy, lîng dù tr÷ sÏ gi¶m theo mét tØ lÖ kh«ng ®æi v× nhu
cÇu kh«ng thay ®æi theo thêi gian.
a) X¸c ®Þnh çc th«ng sè c¬ b¶n cña m« h×nh EOQ
Lîng ®Æt hµng tèi u
Môc tiªu cña çc m« h×nh dù tr÷ ®Òu nh»m tèi thiÓu ho¸ tæng chi phÝ
dù tr÷. Khi nghiªn cøu vÒ chi phÝ hµng tån kho ta ®· cã ph¬ng tr×nh:
Q D
min TIC = C x +C x (1)
2 Q
XÐt ph¬ng tr×nh (1), ta lÊy vi ph©n TIC theo Q. Tõ ®ã ta cã thÓ tÝnh
®îc lîng hµng cung øng mçi lÇn tèi u Q* nh sau:
Nh vËy, lîng dù tr÷ tèi u hay lîng ®¬n hµng tèi u Q* sÏ lµ mét lîng x¸c
®Þnh sao cho t¹i ®ã tæng chi phÝ TIC lµ nhá nhÊt. Q* tèi u t¹i ®iÓm cã chi
phÝ ®Æt hµng vµ chi phÝ tån tr÷ (chi phÝ c¬ héi) b»ng nhau.
C«ng thøc nµy còng cã thÓ ®îc thÓ hiÖn qua ®å thÞ sau:
22
Chi phÝ
Chi phÝ lu
kho CxQ/2
Chi phÝ ®Æt

hµng CxD/Q
Lîng hµng cung øng

O
Gi¶ sö cã sè liÖu vÒ hµng tån kho cña mét c«ng ty s¶n xuÊt xe m¸y nh
sau: Toµn bé sè hµng ho¸ cÇn sö dông trong n¨m lµ 1600 tÊm thÐp/n¨m, chi
phÝ mçi lÇn ®Æt hµng lµ 1 triÖu ®ång, chi phÝ lu kho mét ®¬n vÞ hµng ho¸
lµ 0,5 triÖu ®ång. Lîng hµng ho¸ mçi lÇn cung øng tèi u lµ:
Sè lÇn ®Æt hµng trong n¨m lµ: 1600/80 = 20 lÇn

Chi phÝ ®Æt hµng trong n¨m lµ: 20 * 1 = 20 triÖu
Chi phÝ lu kho hµng ho¸ lµ: 0,5 * 80/2 = 20 triÖu
Kho¶ng çch gi÷a hai lÇn ®Æt hµng
KÝ hiÖu T lµ kho¶ng çch gi÷a hai lÇn ®Æt hµng ta cã:
Sè ngµy lµm viÖc trong n¨m
T=
Sè lîng ®¬n ®Æt hµng mong muèn (N)
Gi¶ sö trong n¨m c«ng ty lµm viÖc b×nh qu©n 320 ngµy, kho¶ng çch
gi÷a hai lÇn ®Æt hµng sÏ lµ T = 320/20 = 16 ngµy
23
Tæng chi phÝ dù tr÷
80 1600
TIC = 0,5 x +1x = 40
2 80
b) X¸c ®Þnh thêi ®iÓm ®Æt hµng míi

Trong m« h×nh dù tr÷ EOQ ta gi¶ ®Þnh r»ng, sù tiÕp nhËn mét ®¬n
®Æt hµng lµ thùc hiÖn trong mét chuyÕn hµng. Nãi çch kh¸c, doanh nghiÖp
sÏ chê ®Õn khi hµng trong kho vÒ ®Õn kh«ng ®¬n vÞ th× míi tiÕn hµnh ®Æt
hµng tiÕp vµ sÏ nhËn ngay tøc kh¾c. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ thêi gian gi÷a lóc
®Æt hµng vµ nhËn hµng cã thÓ ng¾n trong vßng vµi giê hoÆc rÊt dµi ®Õn
hµng th¸ng. §ång thêi kh«ng cã doanh nghiÖp nµo ®îi ®Õn khi nguyªn vËt liÖu
hay hµng tån kho trong kho cña m×nh hÕt råi míi ®Æt hµng tiÕp. Còng kh«ng
doanh nghiÖp nµo ®Æt hµng míi tõ qu¸ sím v× nh vËy còng lµm t¨ng chi phÝ
tån tr÷ hµng ho¸.
Do ®ã ®Ó quyÕt ®Þnh khi nµo sÏ ®Æt hµng ta ph¶i x¸c ®Þnh thêi
®iÓm ®Æt hµng míi dùa trªn sè lîng hµng tån kho sö dông mçi ngµy nh©n víi
®é dµi thêi gian giao hµng. S¬ ®å ®iÓm ®Æt hµng l¹i ROP ®îc thÓ hiÖn nh
sau: Lîng hµng tån kho
Q*
ROP
O L A Thêi gian
S¬ ®å 3: S¬ ®å ®iÓm ®Æt hµng l¹i ROP

§iÓm ®Æt hµng l¹i: ROP = d x L trong ®ã:
L: thêi gian vËn chuyÓn ®¬n hµng
24
d: nhu cÇu hµng ngµy vÒ hµng tån kho
D
d=
Sè ngµy s¶n xuÊt trong n¨m
VÉn gi¶ thiÕt vÒ c«ng ty s¶n xuÊt xe m¸y trªn. Toµn bé sè hµng tån kho
cÇn sö dông trong n¨m lµ 1600 ®¬n vÞ, sè ngµy lµm viÖc mçi n¨m lµ 320
ngµy th× hµng tån kho ®îc dïng mçi ngµy d = 1600/320 = 5 ®¬n vÞ/ngµy. NÕu
thêi gian giao hµng L = 4 ngµy kh«ng kÓ ngµy nghØ th× doanh nghiÖp sÏ tiÕn
hµnh ®Æt hµng khi lîng nguyªn liÖu trong kho chØ cßn l¹i lµ: ROP = 4 x 5 =
20 ®¬n vÞ.
c) Lîng dù tr÷ an toµn
§èi víi mét doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, rñi ro trong kinh
doanh lµ ®iÒu kh«ng thÓ lêng tríc, ®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp lµm ¨n theo
thêi vô hoÆc s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm nh¹y c¶m víi thÞ trêng. TÝnh kh«ng x¸c
®Þnh cña nhu cÇu vµ tÝnh kh«ng x¸c ®Þnh cña thêi gian ®Õn sím khi ®Æt
hµng cã thÓ x¶y ra hiÖn tîng hµng trong kho bÞ rçng tríc khi lîng bæ sung hµng
®Æt ®Õn n¬i. §Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt æn ®Þnh, doanh nghiÖp cÇn duy tr× lîng
hµng tån kho dù tr÷ an toµn. H¬n n÷a, hµng tån kho lµ lo¹i tµi s¶n lu ®éng
biÕn ®æi hµng ngµy, hµng giê nªn yªu cÇu vÒ lîng dù tr÷ an toµn cµng cÇn
thiÕt h¬n.
Nãi ®Õn c¬ cÊu tµi s¶n trong mét doanh nghiÖp ta thêng ph©n lµm ba
lo¹i: tµi s¶n cè ®Þnh, tµi s¶n lu ®éng thêng xuyªn vµ tµi s¶n lu ®éng t¹m thêi.
Tµi s¶n lu ®éng thêng xuyªn hay tµi s¶n lu ®éng rßng (NWC) ®îc x¸c ®Þnh lµ
chªnh lÖch gi÷a tµi s¶n lu ®éng vµ nî ng¾n h¹n. Thµnh phÇn cña NWC bao
gåm c¶ ba lo¹i tµi s¶n lµ tiÒn mÆt nh mét tÊm ®Öm cho viÖc chi tiªu ngoµi dù
kiÕn, mét sè kho¶n ph¶i thu cã kh¶ n¨ng thu håi cao vµ hµng tån kho. V× thÕ, l-
îng dù tr÷ an toµn chÝnh lµ lîng hµng tån kho n»m trong tµi s¶n lu ®éng rßng
®îc duy tr× trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt – kinh doanh cña doanh nghiÖp.
25
Lîng dù tr÷ an toµn ®îc hiÓu lµ lîng hµng tån kho dù tr÷ thªm vµo lîng
dù tr÷ t¹i thêi ®iÓm ®Æt hµng.
Víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt xe m¸y trªn, ban l·nh ®¹o cña doanh nghiÖp
nµy quyÕt ®Þnh møc dù tr÷ an toµn lµ 10 ®¬n vÞ hµng ho¸, ®iÓm ®Æt hµng
míi sÏ lµ 20 + 10 = 30 ®¬n vÞ.
Trªn thùc tÕ rÊt khã x¸c ®Þnh lîng dù tr÷ an toµn th«ng qua chi phÝ tæn
thÊt do thiÕu hµng. Ngêi ta thêng dùa vµo nhu cÇu kh¸ch hµng cã thÓ ®¸p øng
bëi hµng tån kho dù phßng (lîng dù tr÷ an toµn) tríc khi ®¬n hµng míi nhËp
kho. Møc phôc vô kh¸ch hµng ®îc x¸c ®Þnh cµng cao th× møc ®é tån kho
®iÓm hµng ®Æt cÇn ph¶i x¸c ®Þnh cµng cao. V× thÕ, çc doanh nghiÖp cÇn
c©n nh¾c hîp lý gi÷a chi phÝ do thiÕu hµng tån kho vµ chi phÝ cho hµng tån
kho dù phßng.
Nh vËy, m« h×nh EOQ ®· chØ ra qui m« ®Æt hµng tèi u lµm tèi thiÓu
ho¸ chi phÝ ®Æt hµng vµ lu kho. Tuy nhiªn, m« h×nh nµy còng cã nhîc ®iÓm
lµ cÇn qu¸ nhiÒu gi¶ thiÕt, lµm mÊt tÝnh thùc tiÔn cña nã. V× vËy, trªn c¬ së
m« h×nh nµy ngêi ta ®· thiÕt lËp m« h×nh m« h×nh s¶n lîng ®¬n hµng s¶n
xuÊt (POQ), níi láng gi¶ thiÕt cho r»ng doanh nghiÖp nhËn ®îc l« hµng trong
mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh vµ m« h×nh ®¸nh gi¸ chiÕt khÊu gi¶m gi¸ cho
çc ®¬n hµng khèi lîng lín ®Ó xo¸ bít nh÷ng gi¶ thiÕt, t¨ng cêng tÝnh thùc
tiÔn cho m« h×nh EOQ.
1.2.3.2. Qu¶n lý hµng tån kho theo ph¬ng ph¸p cung cÊp ®óng lóc hay dù tr÷
b»ng kh«ng
a) Kh¸i niÖm vÒ dù tr÷ ®óng thêi ®iÓm

Môc tiªu cña hµng tån kho trong hÖ thèng s¶n xuÊt vµ cung øng nh»m dù
phßng nh÷ng sai lÖch, biÕn cè cã thÓ x¶y ra trong c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph©n
phèi tiªu thô. §Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ tèi u, çc doanh nghiÖp trªn thÕ giíi, ®Æc
biÖt lµ çc doanh nghiÖp NhËt B¶n (®i ®Çu lµ h·ng TOYOTA trong nh÷ng
n¨m ba m¬i cña thÕ kØ tríc) ®· ¸p dông ph¬ng ph¸p cung cÊp ®óng lóc (Just in
26
time – JIT). §«i khi, çc nhµ qu¶n lý cho r»ng JIT lµ mét “t tëng” trong ®ã
nhiÒu bé phËn s¶n xuÊt, phßng ban qu¶n lý chøc n¨ng kh¸c nhau cña mét doanh
nghiÖp híng tíi cïng mét môc ®Ých lµ x©y dùng mét cÊu tróc tæ chøc cho
phÐp chØ s¶n xuÊt nh÷ng g× sÏ b¸n ®îc vµ s¶n xuÊt ph¶i kÞp thêi.
§Ó thùc hiÖn ®îc ph¬ng ph¸p nµy, çc doanh nghiÖp thuéc çc ngµnh
nghÒ cã liªn quan chÆt chÏ víi nhau ph¶i cã mèi quan hÖ g¾n bã h÷u c¬ mËt
thiÕt. Khi cã mét ®¬n hµng nµo ®ã, hä sÏ tiÕn hµnh thu gom çc hµng ho¸ vµ
s¶n phÈm dë dang cña çc ®¬n vÞ kh¸c mµ kh«ng cÇn ph¶i cã hµng tån kho.
Ph¬ng ph¸p nµy cã u ®iÓm lµ gi¶m thiÓu chi phÝ cho viÖc qu¶n lý hµng tån
kho. Lîng dù tr÷ ®óng thêi ®iÓm lµ lîng dù tr÷ tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó gi÷ cho
hÖ thèng s¶n xuÊt vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng b×nh thêng. Víi ph¬ng ph¸p cung
cÊp ®óng lóc vµ dù tr÷ ®óng thêi ®iÓm hay hµng tån kho b»ng kh«ng, ngêi ta
cã thÓ x¸c ®Þnh kh¸ chuÈn x¸c sè lîng cña tõng lo¹i hµng tån kho trong tõng
thêi ®iÓm nh»m ®¶m b¶o hµng ®îc ®a ®Õn n¬i cã nhu cÇu ®óng lóc, kÞp
thêi ®Ó cho ho¹t ®éng cña nh÷ng n¬i ®ã ®îc ®¶m b¶o liªn tôc, tuy nhiªn l¹i
kh«ng bÞ sím qu¸ hay muén qu¸.
Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ mét ph¬ng ph¸p qu¶n lý hµng tån kho cho mét sè
lo¹i hµng tån kho nhÊt ®Þnh vµ mét sè lo¹i h×nh doanh nghiÖp nhÊt ®Þnh. VÝ
dô, çc doanh nghiÖp trong ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm chØ ¸p dông m«
h×nh JIT cho nh÷ng lo¹i thùc phÈm kh«ng thÓ dù tr÷ l©u (çc mÆt hµng t¬i
sèng) vµ m« h×nh EOQ cho dù tr÷ thùc phÈm cã thêi gian sö dông dµi ngµy. T-
¬ng tù, nÕu trong ngµnh y tÕ, çc bÖnh viÖn sö dông m« h×nh JIT sÏ kh«ng
phï hîp vµ cã thÓ kh«ng lêng tríc ®îc nh÷ng nguy hiÓm do thiÕu dông cô vµ
thiÕt bÞ y tÕ cã thÓ x¶y ra.
H¬n n÷a, ®Ó thùc hiÖn ®îc ph¬ng ph¸p nµy hiÖu qu¶, cÇn ph¶i kÕt hîp
víi çc ph¬ng ph¸p qu¶n lý kh¸c còng nh yªu cÇu vÒ kh¶ n¨ng liªn kÕt cña çc
®¬n vÞ s¶n xuÊt víi nhau.
b) Nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra sù chËm trÔ (kh«ng ®óng lóc) cña qu¸ tr×nh
cung øng
27
Môc ®Ých cña viÖc t×m hiÓu nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra sù chËm trÔ
cña qu¸ tr×nh cung øng lµ ®Ó hiÓu ®îc çc t¸c ®éng cña nh÷ng nh©n tè bªn
trong vµ bªn ngoµi doanh nghiÖp ¶nh hëng ®Õn ph¬ng ph¸p qu¶n lý hµng tån
kho nµy.
Nh÷ng nguyªn nh©n thêng gÆp lµ:
 Çc nguyªn nh©n thuéc vÒ lao ®éng, thiÕt bÞ, nguån vËt t cña nguån
cung øng kh«ng b¶o ®¶m çc yªu cÇu. V× thÕ, nh÷ng s¶n phÈm s¶n xuÊt
ra kh«ng ®¹t yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn chÊt lîng, hoÆc sè lîng s¶n xuÊt
kh«ng ®ñ l« hµng ph¶i giao ®Õn ®¬n vÞ cã nhu cÇu vµ ¸p dông m«
h×nh dù tr÷ b»ng 0;
 ThiÕt kÕ c«ng nghÖ, kÜ thuËt s¶n phÈm kh«ng chÝnh x¸c;
 Çc bé phËn s¶n xuÊt thùc hiÖn ho¹t ®éng chÕ t¹o tríc khi cã b¶n vÏ kÜ
thuËt hay thiÕt kÕ chi tiÕt hoµn thiÖn;
 Kh«ng n¾m ch¾c yªu cÇu cña doanh nghiÖp cã nhu cÇu;
 Çc doanh nghiÖp cha thiÕt lËp ®îc mèi liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a çc
kh©u;
 HÖ thèng cung cÊp ®óng lóc cha ®¶m b¶o ®óng çc yªu cÇu cña dù tr÷
(g©y ra mÊt m¸t, h háng).
Khi mét doanh nghiÖp muèn thùc hiÖn qu¶n lý hµng tån kho theo ph¬ng
ph¸p JIT, hä ph¶i c©n nh¾c vÒ nh÷ng nguyªn nh©n trªn vµ t×m ra m« h×nh
qu¶n lý phï hîp víi doanh nghiÖp m×nh còng nh kh¶ n¨ng cung øng cña çc nhµ
cung cÊp.
c) Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó gi¶m hµng tån kho trong çc giai ®o¹n
§Ó thùc hiÖn ®îc m« h×nh JIT, ta cÇn ph¶i tèi thiÓu ho¸ hµng tån kho
trong çc giai ®o¹n s¶n xuÊt v× trong m« h×nh nµy lîng dù tr÷ b»ng kh«ng.
Gi¶m bít lîng dù tr÷ nguyªn vËt liÖu ban ®Çu. Nguyªn vËt liÖu dù tr÷
ban ®Çu thÓ hiÖn chøc n¨ng ®Çu tiªn gi÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ nguån cung
cÊp. Çch ®Çu tiªn vµ c¬ b¶n nhÊt ®Ó gi¶m bít lîng dù tr÷ nµy lµ t×m çch
28
gi¶m bít nh÷ng thay ®æi trong nguån cung øng c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ thêi
k× giao hµng.
Gi¶m bít lîng s¶n phÈm dë dang trªn d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, víi mét d©y chuyªn nhiÒu c«ng ®o¹n vµ çc chu k× nèi tiÕp
nhau, viÖc tån t¹i s¶n phÈm dë dang lµ ®iÒu ®¬ng nhiªn. Muèn gi¶m thiÓu
hµng tån kho trong giai ®o¹n nµy, ta cÇn nghiªn cøu kÜ lìng c¬ cÊu cña chu k×
s¶n xuÊt. Tõ ®ã lµm gi¶m ®îc lîng dù tr÷ nµy.
Gi¶m bít lîng dông cô phô tïng. Lo¹i dù tr÷ nµy tån t¹i do nhu cÇu thêi
gian duy tr× vµ b¶o qu¶n söa ch÷a çc thiÕt bÞ dông cô. Nhu cÇu nµy t¬ng ®èi
khã x¸c ®Þnh. Dông cô phô tïng nh»m ®¶m b¶o ba yªu cÇu: duy tr×, söa ch÷a,
thay thÕ.
Gi¶m thµnh phÈm dù tr÷. Sù tån t¹i cña thµnh phÈm tån kho xuÊt ph¸t tõ
nhu cÇu cña kh¸ch hµng trong tõng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh. NÕu chóng ta dù
®o¸n ®îc chÝnh x¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng sÏ lµm gi¶m ®îc lo¹i dù tr÷ nµy.
§iÒu quan träng h¬n c¶ ®Ó cã thÓ thùc hiÖn thµnh c«ng m« h×nh JIT,
çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp cÇn ph¶i t×m çch gi¶m bít nh÷ng sù cè bÊt ngê,
nh÷ng rñi ro tiÒm tµng cã thÓ x¶y ra bÊt cø lóc nµo.
Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt lîng hµng tån
kho t¹i çc doanh nghiÖp lµ hÖ thèng vËn chuyÓn chØ cung cÊp hµng ho¸ dù
tr÷ ®Õn n¬i cã nhu cÇu thùc sù, kh«ng ®a hµng ®Õn n¬i cha cã nhu cÇu. HÖ
thèng vËn chuyÓn nµy ngêi NhËt gäi lµ hÖ thèng Kanban. §Ó kh¸i qu¸t vÒ hÖ
thèng Kanban, ta cã thÓ th«ng qua ba néi dung quan träng lµ: ChØ s¶n xuÊt çc
s¶n phÈm theo yªu cÇu, t¹i çc thêi ®iÓm ®· ®îc yªu cÇu, víi sè lîng ®óng theo
yªu cÇu.
Trªn ®©y, chóng ta ®· t×m hiÓu hai ph¬ng ph¸p qu¶n lý hµng tån kho c¬
b¶n. Ngoµi ra cßn mét sè m« h×nh dùa trªn c¬ së hai m« h×nh nµy. Tuy nhiªn,
m« h×nh vÉn chØ tån t¹i trªn lý thuyÕt nÕu nã kh«ng ®îc ¸p dông hiÖu qu¶
vµo thùc tiÔn. ChÝnh v× thÕ ta ph¶i ®a ra ®îc mét sè çch thøc tiÕp cËn vµ
29
®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho cã thÓ ®a l¹i kÕt qu¶ chÝnh x¸c vÒ
thùc tiÔn ho¹t ®éng nµy t¹i doanh nghiÖp.
1.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho cña doanh nghiÖp
1.3.1. Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho
1.3.1.1. Chu k× vËn ®éng cña tiÒn mÆt
Chu k× vËn ®éng cña tiÒn mÆt võa lµ chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña
qu¸ tr×nh qu¶n lý tµi s¶n lu ®éng võa lµ c¨n cø ®Ó ph©n lo¹i tµi s¶n lu ®éng.
Hµng tån kho lµ mét bé phËn quan träng cña tµi s¶n lu ®éng. V× thÕ ta còng cã
thÓ dùa vµo chØ tiªu nµy ®Ó ®¸nh gi¸ phÇn nµo thùc tiÔn ho¹t ®éng qu¶n lý
hµng tån kho t¹i doanh nghiÖp.
Chu k× vËn ®éng cña tiÒn mÆt ®îc hiÓu lµ ®é dµi thêi gian tõ khi
thanh to¸n kho¶n môc nguyªn vËt liÖu ®Õn khi thu ®îc tiÒn tõ nhngx kho¶n ph¶i thu
do viÖc b¸n s¶n phÈm cuèi cïng.
Chu k× vËn Thêi gian vËn Thêi gian thu Thêi gian
®éng cña = ®éng cña + håi kho¶n - chËm tr¶
tiÒn mÆt nguyªn vËt liÖu ph¶i thu kho¶n ph¶i tr¶
NÕu ë ®©y chØ bµn ®Õn thêi gian vËn ®éng cña nguyªn vËt liÖu ¶nh
hëng thÕ nµo ®Õn chu k× vËn ®éng cña tiÒn mÆt ta thÊy r»ng nÕu thêi gian
vËn ®éng cña nguyªn vËt liÖu cµng gi¶m (th«ng qua s¶n xuÊt vµ b¸n hµng
nhanh h¬n), chu k× vËn ®éng cña tiÒn mÆt còng ®îc rót ng¾n.
Thêi gian vËn ®éng cña nguyªn vËt liÖu lµ ®é dµi thêi gian trung b×nh
®Ó chuyÓn nguyªn vËt liÖu ®ã thµnh s¶n phÈm cuèi cïng vµ thêi gian b¸n
nh÷ng s¶n phÈm ®ã.
Thêi gian vËn ®éng Hµng tån kho
=
cña nguyªn vËt liÖu Møc b¸n mçi ngµy
Gi¶ thiÕt r»ng mét c«ng ty xe m¸y cã møc tån kho trung b×nh lµ 2 triÖu
®¬n vÞ, møc b¸n hµng trong n¨m lµ 10 triÖu ®¬n vÞ th× thêi gian vËn ®éng
cña nguyªn vËt liÖu sÏ lµ:
30
Thêi gian vËn ®éng 2.000.000
= = 72 ngµy
cña nguyªn vËt liÖu 10.000.000/360
Nh vËy, c«ng ty nµy cÇn trung b×nh 72 ngµy ®Ó chuyÓn nguyªn vËt
liÖu thµnh s¶n phÈm cuèi cïng vµ b¸n nã.
Môc tiªu cña çc doanh nghiÖp lµ rót ng¾n chu k× vËn ®éng cña tiÒn
mÆt cµng nhiÒu cµng tèt mµ kh«ng cã h¹i cho s¶n xuÊt. NÕu doanh nghiÖp
duy tr× chu k× vËn ®éng tiÒn mÆt cµng dµi, cã nghÜa lµ nhu cÇu tµi trî tõ
bªn ngoµi sÏ cµng lín. Nguån tµi trî nµo còng ph¸t sinh chi phÝ lµm gi¶m lîi
nhuËn ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh cña doanh nghiÖp.
31
1.3.1.2. Çc chØ tiªu vÒ tèc ®é lu©n chuyÓn cña hµng tån kho
§©y lµ nhãm chØ tiªu kh¸ quan träng trong ph©n tÝch tµi chÝnh ®Ó
®¸nh gi¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh cña mét doanh nghiÖp còng nh hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng qu¶n lý hµng tån kho t¹i doanh nghiÖp ®ã.
Vßng quay dù tr÷
Doanh thu trong n¨m
Vßng quay dù tr÷ =
Gi¸ trÞ hµng tån kho b×nh qu©n
Vßng quay dù tr÷ cã thÓ ®îc dïng ®Ó so s¸nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gi÷a
çc n¨m, k× tµi chÝnh cña doanh nghiÖp hoÆc dïng ®Ó so s¸nh ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp víi tØ sè trung b×nh cña ngµnh.
Çc doanh nghiÖp lu«n mong muèn t¨ng sè vßng quay dù tr÷. TØ sè nµy
cã thÓ gióp çc nhµ ph©n tÝch nhËn ®Þnh vÒ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho
ë doanh nghiÖp ®· tèt cha, cã sù bÊt hîp lý nµo kh«ng...
Thêi gian mét vßng lu©n 360
=
chuyÓn hµng tån kho Vßng quay dù tr÷
TØ sè nµy cho biÕt ®Ó hµng tån kho lu©n chuyÓn ®îc mét vßng cÇn
bao nhiªu ngµy.
HÖ sè ®¶m nhiÖm Hµng tån kho b×nh
=
hµng tån kho qu©n
Doanh thu thuÇn
HÖ sè nµy cho biÕt ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu thuÇn cÇn bao nhiªu
®ång hµng tån kho.
1.3.1.3. ChØ tiªu vÒ kh¶ n¨ng sinh lîi cña hµng tån kho
Kh¶ n¨ng sinh lîi Lîi nhuËn tríc thuÕ/sau thuÕ

=
cña hµng tån kho Hµng tån kho b×nh qu©n
ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång hµng tån kho sÏ t¹o ra ®îc bao nhiªu
®ång lîi nhuËn tríc thuÕ hoÆc lîi nhuËn sau thuÕ.
32
1.3.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho th«ng qua çc m« h×nh vµ ph¬ng
ph¸p dù tr÷
NhiÒu doanh nghiÖp cè g¾ng qu¶n lý hµng tån kho dùa trªn c¬ së khoa
häc cña viÖc c©n b»ng gi÷a nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh do thiÕu dù tr÷ vµ chi
phÝ do dù tr÷ qu¸ nhiÒu. Sù qu¶n lý hµng tån kho mét çch khoa häc cã thÓ ® -
îc ph©n tÝch trªn ba khÝa c¹nh:
 M« h×nh dù tr÷ hiÖu qu¶ EOQ ®îc sö dông ®Ó quyÕt ®Þnh lîng ®Æt
hµng tèi u ®Ó tèi thiÓu ho¸ chi phÝ ®Æt hµng còng nh chi phÝ lu kho;
 NÕu cã thÓ thùc hiÖn mua hµng víi sè lîng lín ®Ó ®îc chiÕt khÊu,
®iÒu nµy sÏ gióp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm ®îc mét lîng tiÒn nhÊt ®Þnh
cho viÖc mua çc bé phËn cña hµng tån kho;
 Dï sö dông ph¬ng ph¸p kiÓm tra liªn tôc hay kiÓm tra ®Þnh k× nh ®·
tr×nh bµy ë trªn, çc doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh ®îc lîng hµng tån
kho dù phßng (tÊt nhiªn sÏ lµm t¨ng ®Çu t cña doanh nghiÖp vµo tµi s¶n
lu ®éng) ®Ó gi¶m vµ lo¹i trõ rñi ro cña viÖc thiÕu dù tr÷. Nguyªn nh©n
thiÕt lËp tån kho dù phßng lµ tÝnh kh«ng x¸c ®Þnh cña nhu cÇu vµ
tÝnh kh«ng x¸c ®Þnh cña hÖ thèng s¶n xuÊt. Qu¶n lý hiÖu qu¶ hµng tån
kho kh«ng chØ dùa trªn viÖc nghiªn cøu çc ph¬ng ph¸p, m« h×nh mµ
cßn ph¶i dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm vµ chÝnh s¸ch lo¹i trõ nh÷ng nh©n
tè bÊt thêng trong hÖ thèng s¶n xuÊt – kinh doanh cña doanh nghiÖp.
33
Ch¬ng 2
Thùc tr¹ng hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors
2.1. Kh¸i qu¸t vÒ Hioda Motors ViÖt Nam
2.1.1. LÞch sö h×nh thµnhvµ ph¸t triÓn cña Hioda Motors
Hioda Motors lµ c«ng ty liªn doanh ®îc thµnh lËp t¹i ViÖt Nam theo giÊy
phÐp ®Çu t sè 1521/GP cÊp bëi Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t vµo ngµy 22 th¸ng 3
n¨m 1997 vµ ®iÒu chØnh theo giÊy phÐp ®Çu t sè 1521/GP§C1 ngµy 13 th¸ng
4 n¨m 2003. Ho¹t ®éng cña Hioda Motors sÏ kÐo dµi trong 50 n¨m kÓ tõ ngµy
cÊp giÊy phÐp ®Çu t ®Çu tiªn.
Ho¹t ®éng chÝnh cña c«ng ty lµ s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p xe m¸y, s¶n xuÊt
çc phô tïng ®Ó b¸n ë thÞ trêng ViÖt Nam vµ níc ngoµi, cung cÊp çc dÞch vô
b¶o hµnh, b¶o dìng vµ söa ch÷a xe m¸y. T¹i phiªn häp lÇn thø 9 cña Ban gi¸m
®èc c«ng ty vµo th¸ng 9 n¨m 2004, Ban gi¸m ®èc ®· th«ng qua kÕ ho¹ch ®Ó
ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt xe m¸y cña Hioda Motors víi lîng vèn ph¸p ®Þnh
vµ lîng vèn ®Çu t íc ®¹t t¬ng øng lµ 10 triÖu §« la Mü vµ 90 triÖu §« la Mü.
Hioda Motors hi väng çc c¬ quan qu¶n lý cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam (nh
Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t) sím th«ng qua kÕ ho¹ch nµy cña c«ng ty.
C«ng ty b¾t ®Çu thùc hiÖn ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµo th¸ng 5 n¨m 1997.
Hioda Motors cã 2 dßng s¶n phÈm chÝnh lµ Buddy vµ Karla. Vµo th¸ng 11
n¨m 2003, c«ng ty tiÕp tôc cho ra m¾t hai mÉu s¶n phÈm míi, kÕ thõa hai
dßng xe truyÒn thèng lµ Buddy-4U vµ Karla9.
Hioda Motors lµ c«ng ty míi thµnh lËp vµ ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam ®îc 5
n¨m nªn kÕt qu¶ ®¹t ®îc míi dõng l¹i ë nh÷ng bíc ban ®Çu. Trªn thÞ trêng xe
m¸y hiÖn nay ®· tån t¹i nhiÒu h·ng s¶n xuÊt næi tiÕng nh Honda ViÖt Nam,
Suzuki, Yamaha... còng nh sù bïng næ cña lîng xe m¸y s¶n xuÊt t¹i Trung Quèc
nhËp khÈu hoÆc l¾p r¸p t¹i ViÖt Nam víi chÊt lîng kh«ng cao vµ gi¸ thµnh rÊt
rÎ. V× thÕ, Hioda Motors gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong thêi k× ®Çu t¹o lËp vÞ
thÕ trªn thÞ trêng. Hioda Motors ®ang phÊn ®Êu ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm
34
®Ó t¨ng søc c¹nh tranh, t¨ng doanh thu cho c«ng ty. §øng tríc môc tiªu nµy, c«ng
ty vÉn kh«ng quªn t«n chØ lµ gi÷ v÷ng chÊt lîng s¶n phÈm mang nh·n hiÖu
Hioda Motors. Cã nh vËy, th¬ng hiÖu cña Hioda Motors míi cã thÓ ®îc ngêi
tiªu dïng nhí ®Õn gi÷a mét lîng lín çc h·ng s¶n xuÊt xe m¸y nh hiÖn nay.
Dï cha cã nhiÒu thµnh tùu næi bËt nhng c«ng ty ®· tån t¹i ®îc trªn thÞ tr-
êng víi nh÷ng tÝn hiÖu ph¸t triÓn ®¸ng mõng. Trong n¨m 2004, víi sù thay ®æi
vèn ph¸p ®Þnh vµ vèn ®Çu t theo giÊy phÐp ®Çu t ®iÒu chØnh, vèn ph¸p
®Þnh cña c«ng ty ®· lªn tíi 10 triÖu §« la Mü bao gåm:
1. TËp ®oµn m¸y c¬ khÝ vµ QuyÒn sö dông 1,900,000 §« la Mü
n«ng nghiÖp ViÖt Nam ®Êt: 1,100,000 §« la Mü
(30%) Lîi nhuËn gi÷ l¹i:
2. C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u TiÒn mÆt: 2,660,000 §« la Mü
h¹n Hioda Motors (42%) Lîi nhuËn gi÷ l¹i: 1,540,000 §« la Mü
3. C«ng ty xe m¸y §«ng T©y TiÒn mÆt: 1,773,000 §« la Mü

(28%) Lîi nhuËn gi÷ l¹i: 1,026,000 §« la Mü
Trong quý III cña n¨m 2002, Hioda Motors ®· thùc hiÖn x©y dùng d©y
chuyÒn s¶n xuÊt thuéc dù ¸n néi ®Þa ho¸ nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt xe m¸y,
t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng cho c«ng ty. D©y chuyÒn nµy ®· ®îc
hoµn thµnh vµ ®a vµo ho¹t ®éng tõ quý II cña n¨m 2003. Tõ ®©y, Hioda
Motors kh«ng cßn ph¶i nhËp khÈu mét sè linh kiÖn xe m¸y tõ C«ng ty xe m¸y
§«ng T©y n÷a.
Ngoµi ra, còng vµo cuèi n¨m 2003, ®Çu n¨m 2004, Hioda Motors ®·
®Çu t thªm 1,5 triÖu §« la Mü t¨ng vèn cæ phÇn cña m×nh lªn 30% t¹i C«ng ty
s¶n xuÊt phô tïng tù ®éng ViÖt Nam. §©y lµ c«ng ty míi ®îc thµnh lËp vµo
th¸ng 12 n¨m 2002 víi ho¹t ®éng chñ yÕu lµ cung cÊp phô tïng cho Hioda
Motors ViÖt Nam. Hioda Motors hi väng sÏ t¨ng tØ lÖ néi ®Þa ho¸ cho xe m¸y
vµ phô tïng xe m¸y tõ 40% hiÖn nay lªn 54% víi nç lùc gi¶m chi phÝ vµ gi¸
thµnh s¶n phÈm.
35
2.1.2. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt – kinh doanh cña Hioda Motors
2.1.2.1. §Æc ®iÓm chung
Hioda Motors ®îc thµnh lËp trong bèi c¶nh ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt
xe m¸y ViÖt Nam ®· cã sù ph¸t triÓn ngµy cµng cao. V× thÕ, c«ng ty ph¶i
kh«ng ngõng c¶i tiÕn quy tr×nh s¶n xuÊt, t×m çc biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu
qu¶ qu¶n lý, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã thÓ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng
biÕn ®éng vµ c¹nh tranh kh«ng ngõng. HiÖn nay thÞ trêng, s¶n phÈm dÞch vô,
kh¸ch hµng cña Hioda Motors cã mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n lµ:
VÒ thÞ trêng: ThÞ trêng hiÖn nay cña Hioda Motors lµ ngêi tiªu dïng cã
thu nhËp trung b×nh vµ kh¸. C«ng ty ®ang dÇn t¹o lËp th¬ng hiÖu cña m×nh,
tuy nhiªn ®Ó cã thÓ trë thµnh mét trong nh÷ng c«ng ty hµng ®Çu vÒ s¶n xuÊt
xe m¸y t¹i ViÖt Nam cßn cÇn thªm nhiÒu thêi gian. §ång thêi, c«ng ty còng
xuÊt khÈu çc s¶n phÈm cña m×nh ra mét sè níc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¬i cã
nhu cÇu cao nh khu vùc §«ng Nam ¸ (nh Philipin, Myanma, Lµo...). Lîng s¶n
phÈm xuÊt khÈu trong n¨m 2004 theo kÕ ho¹ch lµ 7.500 chiÕc t¬ng ®¬ng víi
kho¶ng 4 triÖu §« la Mü (n¨m 2003 lµ 5.200 chiÕc t¬ng ®¬ng víi kho¶ng 2.8
triÖu §« la Mü).
Çc s¶n phÈm vµ dÞch vô: S¶n phÈm chñ ®¹o cña c«ng ty lµ xe m¸y víi
hai dßng xe híng tíi ®èi tîng thanh niªn trÎ lµ Rubi vµ Karla vµ gÇn ®©y lµ hai
dßng c¶i tiÕn Rubi4U vµ Karla9. §ång thêi, phô tïng xe m¸y th¬ng hiÖu Hioda
Motors còng ®îc s¶n xuÊt vµ ph©n phèi kÌm hoÆc ®éc lËp víi s¶n phÈm xe
m¸y. DÞch vô hËu m·i u ®·i cho kh¸ch hµng bao gåm kiÓm tra xe miÔn phÝ
(hai lÇn kiÓm tra miÔn phÝ cho 12.000 km ®Çu tiªn hoÆc cho mét n¨m sö
dông) vµ b¶o hµnh cho nh÷ng háng hãc hoÆc trôc trÆc vÒ kÜ thuËt (trong
vßng hai n¨m kÓ tõ khi mua).
Kh¸ch hµng: Kh¸ch hµng chñ yÕu cña Hioda Motors lµ çc ®¹i lý ñy
quyÒn cña Hioda Motors. Çc ®¹i lý nµy ph¶i tr¶ tiÒn ®Çy ®ñ cho c«ng ty tríc
khi c«ng ty b¸n s¶n phÈm cho hä. §Ó cã thÓ mua phô tïng xe m¸y do Hioda
36
Motors s¶n xuÊt, çc ®¹i lý ph¶i ®Æt cäc mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh nh sù
®¶m b¶o cho viÖc chi tr¶. §iÒu nµy nh»m ®¶m b¶o kh«ng cã çc kho¶n nî nµo
cã liªn quan ®Õn viÖc ph©n phèi vµ tiªu thô gi÷a h·ng vµ çc ®¹i lý. Cho ®Õn
nay, Hioda Motors ®· cã kho¶ng 50 ®¹i lý trªn c¶ níc.
Nhµ cung cÊp vµ çc bªn liªn quan kh¸c: Çc nhµ cung cÊp chÝnh bao
gåm: C«ng ty xe m¸y §«ng T©y (nhµ ®Çu t vµ cung cÊp nguyªn vËt liÖu th« -
thµnh phÇn nhËp khÈu); C«ng ty xe m¸y Hioda Motors Trung Quèc (cung cÊp
nguyªn vËt liÖu th« nhËp khÈu); TËp ®oµn Hioda Motors (nhµ ®Çu t, hç trî
kÜ thuËt); Çc nhµ cung cÊp trong níc (cung cÊp ®Çu vµo trong níc, nguyªn
vËt liÖu vµ çc dÞch vô cã liªn quan). Çc ng©n hµng giao dÞch chñ yÕu: ABN
AMRO Bank (tiÒn göi kh«ng k× h¹n vµ mua §« la Mü); Ng©n hµng Tokyo
Mitsubishi (ho¹t ®éng b¸n hµng vµ tiÒn göi kh«ng k× h¹n); Vietcombank (chi
tr¶ tiÒn mÆt); Fuji Bank (mua §« la Mü vµ Yªn NhËt).
2.1.2.2. ChÝnh s¸ch kÕ to¸n ¸p dông t¹i doanh nghiÖp
C¬ së lËp çc b¸o ço tµi chÝnh

Çc b¸o ço tµi chÝnh ®îc tr×nh bµy b»ng §« la Mü ®îc lËp theo luËt
ph¸p vµ çc quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n cña ViÖt Nam. Môc ®Ých cña çc b¸o ço
tµi chÝnh nµy nh»m ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh, kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh
doanh vµ çc luång lu chuyÓn tiÒn tÖ theo çc nguyªn t¾c vµ th«ng lÖ kÕ to¸n
phæ biÕn t¹i ViÖt Nam. Çc b¸o ço tµi chÝnh ®îc lËp trªn c¬ së gi¸ gèc. C«ng
ty ¸p dông nhÊt qu¸n çc chÝnh s¸ch kÕ to¸n trong n¨m vµ nhÊt qu¸n víi çc
chÝnh s¸ch kÕ to¸n ¸p dông trong n¨m tríc.
N¨m tµi chÝnh
N¨m tµi chÝnh cña Hioda Motors b¾t ®Çu tõ ngµy 1 th¸ng 1 ®Õn ngµy
31 th¸ng 12 theo c«ng v¨n phª duyÖt sè 643 TC/C§KT ngµy 17 th¸ng 1 n¨m
2003 cña Bé tµi chÝnh.
§¬n vÞ tiÒn tÖ dïng trong ghi sæ kÕ to¸n lµ §« la Mü.
Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n hµng tån kho
37
C«ng ty ¸p dông ph¬ng ph¸p kª khai thêng xuyªn ®Ó h¹ch to¸n hµng tån
kho. Hµng tån kho ®îc ph¶n ¸nh theo gi¸ gèc trõ dù phßng gi¶m gi¸ vµ dù phßng
cho hµng lçi thêi. Dù phßng gi¶m gi¸ vµ dù phßng cho hµng lçi thêi ®îc lËp dùa
vµo ®¸nh gi¸ cña Ban gi¸m ®èc vÒ gi¸ b¸n íc tÝnh cña hµng tån kho trõ ®i çc
kho¶n chi phÝ liªn quan íc tÝnh ®Ó hoµn thµnh s¶n phÈm vµ c¶ chi phÝ b¸n
hµng íc tÝnh. Gi¸ gèc ®îc tÝnh theo ph¬ng ph¸p nhËp tríc-xuÊt tríc (FIFO) vµ
bao gåm tÊt c¶ çc chi phÝ liªn quan ph¸t sinh ®Ó cã ®îc hµng tån kho ë ®Þa
®iÓm vµ tr¹ng th¸i hiÖn t¹i. §èi víi thµnh phÈm vµ s¶n phÈm dë dang, gi¸ gèc
bao gåm chi phÝ nguyªn vËt liÖu, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp vµ çc chi phÝ
s¶n xuÊt chung ®· ®îc ph©n bæ.
2.1.3. Çc quy tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh chñ yÕu
Çc quy tr×nh s¶n M« t¶ çc quy tr×nh vµ thµnh phÇn t¬ng øng
xuÊt kinh doanh trong b¸o ço tµi chÝnh
chÝnh
Ho¹t ®éng kinh Quy tr×nh kinh doanh xe m¸y/marketing bao gåm çc ho¹t ®éng ®Ó
doanh xe ®¹t vµ gi÷ lîng hµng b¸n ®îc còng nh b¶o ®¶m gi¸ b¸n s¶n phÈm tíi
m¸y/marketing ngêi tiªu dïng cuèi cïng ®îc hoµn toµn kiÓm so¸t.
Çc thµnh phÇn cña b¸o ço tµi chÝnh bao gåm:
 Chi phÝ b¸n hµng vµ marketing;
 Doanh thu tõ ho¹t ®éng b¸n hµng;
 Tµi kho¶n ph¶i thu, bao gåm dù phßng çc kho¶n ph¶i thu khã
®ßi (nÕu cã), t¹m øng mua hµng tõ çc ®¹i lý.
Çc dÞch vô b¶o Quy tr×nh nµy bao gåm toµn bé çc ho¹t ®éng cÇn thiÕt ®Ó cung
hµnh (Çc dÞch cÊp çc dÞch vô kiÓm tra miÔn phÝ (hai lÇn kiÓm tra miÔn phÝ
vô ch¨m sãc cho 12.000 km ®Çu tiªn hoÆc cho mét n¨m sö dông) vµ çc dÞch vô
kh¸ch hµng) b¶o hµnh cho nh÷ng h háng lín (cho hai n¨m kÓ tõ ngµy b¸n hµng).
 Çc chi phÝ b¶o hµnh bao gåm kiÓm tra miÔn phÝ, b¶o hµnh
b¸n hµng vµ b¶o ®¶m theo ®êng d©y nãng;
 TiÒn mÆt;
 Çc kho¶n ph¶i tr¶.
Mua/nhËp khÈu Quy tr×nh nµy liªn quan ®Õn tÊt c¶ çc ho¹t ®éng tõ viÖc x¸c ®Þnh
38
nguyªn vËt liÖu nhu cÇu hµng tån kho th«ng qua çc kÕ ho¹ch, ®¬n ®Æt hµng, gi÷
th« vµ biÕn ®éng cña hµng tån kho vµ çc kho¶n chi tr¶ cho viÖc mua
çc lo¹i hµng tån kho.
 Hµng tån kho (chñ yÕu lµ nguyªn vËt liÖu th«);
 Gi¸ vèn hµng b¸n;
 TiÒn mÆt;
 Çc kho¶n ph¶i tr¶;
 ThuÕ nhËp khÈu ph¶i tr¶.
S¶n xuÊt xe m¸y Quy tr×nh nµy liªn quan ®Õn toµn bé çc ho¹t ®éng tõ viÖc x¸c
®Þnh nhu cÇu hµng tån kho cÇn cho s¶n xuÊt tíi viÖc b¸n hµng: kÕ
ho¹ch s¶n xuÊt, biÕn ®éng cña hµng tån kho bao gåm nguyªn vËt
liÖu th« vµ thµnh phÈm vµ chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra thµnh phÈm.
 Hµng tån kho (bao gåm thµnh phÈm, nguyªn vËt liÖu th«);
 Gi¸ vèn hµng b¸n;
 TiÒn mÆt;
 Çc kho¶n ph¶i tr¶.
Quy tr×nh qu¶n lý M« t¶ çc quy tr×nh vµ thµnh phÇn t¬ng øng
çc nguån lùc trong b¸o ço tµi chÝnh
B¶o hµnh m¸y mãc B¶o hµnh m¸y mãc thiÕt bÞ vµ trang bÞ cho v¨n phßng liªn quan
thiÕt bÞ vµ trang ®Õn tÊt c¶ çc ho¹t ®éng ®îc yªu cÇu ®Ó b¶o ®¶m kh¶ n¨ng s¶n
bÞ cho v¨n phßng xuÊt cña çc ®éng c¬ m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt
t¹i khu s¶n xuÊt ®i kÌm víi nh÷ng môc tiªu cña kÕ ho¹ch chiÕn lîc.
Çc thµnh phÇn trong b¸o ço tµi chÝnh bao gåm:
 M¸y mãc vµ thiÕt bÞ, bao gåm c¶ khÊu hao luü kÕ;
 Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh, bao gåm c¶ khÊu hao;
 Chi phÝ khÊu hao TSC§ h÷u h×nh vµ v« h×nh;
 Chi phÝ söa ch÷a vµ b¶o hµnh;
 TiÒn mÆt vµ çc kho¶n ph¶i tr¶;
 Chªnh lÖch t¨ng gi¶m do thanh lý nhµ m¸y vµ thiÕt bÞ.
Quy tr×nh qu¶n Quy tr×nh nµy x¸c ®Þnh çc yªu cÇu vÒ nguån nh©n lùc, ph©n
trÞ nh©n lùc tÝch thÞ trêng cung cÊp nguån nh©n lùc, nh÷ng lîi Ých bæ sung,
tuyÓn dông, ®µo t¹o vµ híng dÉn. Quy tr×nh nµy còng liªn kÕt yªu
cÇu vÒ nguån nh©n lùc víi çc ho¹t ®éng kÕ ho¹ch kh¸c cña tæ
chøc.
 TiÒn c«ng vµ tiÒn l¬ng;
39
 Çc lo¹i thuÕ liªn quan ®Õn thu nhËp cña ngêi lao ®éng;
 Lîi Ých cña ngêi lao ®éng;
 Çc chi phÝ tr¶ tríc liªn quan ®Õn tiÒn l¬ng (dù phßng trî cÊp
mÊt viÖc lµm).
Quy tr×nh tµi Quy tr×nh nµy liªn quan ®Õn ho¹t ®éng qu¶n lý vÒ kÕ to¸n, b¸o ço
chÝnh/kÕ to¸n tµi chÝnh vµ qu¶n lý ng©n quü.
 Çc thµnh phÇn cña b¸o ço tµi chÝnh bao gåm:
 Çc tµi kho¶n tiÕt kiÖm vµ ®Æt cäc cè ®Þnh;
 Çc sè d thuéc vÒ néi bé c«ng ty;
 TiÒn mÆt;
 Çc hîp ®ång liªn quan ®Õn ngo¹i hèi;
 Çc chªnh lÖch do tØ gi¸ chuyÓn ®æi cã thÓ nhËn biÕt vµ
kh«ng nhËn biÕt ®îc.
2.1.4. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y
§Ó ®¶m b¶o cho viÖc s¶n xuÊt ®îc thùc hiÖn mét çch hiÖu qu¶,
Hioda Motors chñ tr¬ng thùc hiÖn bé m¸y qu¶n lý gän nhÑ vµ tæ chøc theo
kiÓu trùc tuyÕn. §øng ®Çu lµ Gi¸m ®èc c«ng ty, gióp viÖc cho gi¸m ®èc
lµ hai Phã gi¸m ®èc, mét Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch kü thuËt, mét Phã gi¸m
®èc phô tr¸ch kinh doanh vµ hÖ thèng çc phßng ban chøc n¨ng. Ban gi¸m
®èc l·nh ®¹o vµ l·nh ®¹o trùc tiÕp ®Õn çc phßng ban, çc ph©n xëng s¶n
xuÊt. Çc phßng ban chøc n¨ng cã nhiÖm vô theo dâi, ®«n ®èc, h íng dÉn,
kiÓm tra viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, tiÕn ®é s¶n xuÊt, çc quy tr×nh s¶n
xuÊt víi çc tiªu chuÈn cô thÓ vµ çc ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt, çc chÕ
®é qu¶n lý. Cô thÓ :
- Phßng tæ chøc hµnh chÝnh: Cã nhiÖm vô nghiªn cøu, qu¶n lý viÖc
sö dông nguån nh©n lùc cña C«ng ty, lËp ra çc ®Þnh møc lao ®éng, theo
dâi qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc ®Þnh møc vµ quü tiÒn l¬ng cña çn bé c«ng
nh©n viªn, ®ång thêi gióp gi¸m ®èc qu¶n lý vÒ mÆt hµnh chÝnh, qu¶n trÞ
nh qu¶n lý hå s¬ cña c«ng ty, v¨n th, b¶o vÖ, tiÕp kh¸ch, héi nghÞ... Phßng
tæ chøc hµnh chÝnh bao gåm hai bé phËn: bé phËn qu¶n lý nh©n sù, tæ
chøc tuyÓn dông vµ ®µo t¹o vµ bé phËn chuyªn tr¸ch çc nhiÖm vô kh¸c.
- Phßng kinh doanh: Cã nhiÖm vô theo dâi, ®«n ®èc thùc hiÖn kÕ
40
ho¹ch s¶n xuÊt, chuÈn bÞ ®Ó gi¸m ®èc ký çc hîp ®ång kinh tÕ, gióp Gi¸m
®èc ®Ò ra nhiÖm vô s¶n xuÊt cho tõng ph©n x ëng tæ ®éi, theo dâi thùc
hiÖn çc hîp ®ång s¶n xuÊt, qu¶n lý kÕ ho¹ch vËt t, ph¬ng tiÖn vËn t¶i cña
c«ng ty, ®ång thêi hç trî cho Gi¸m ®èc lËp ra çc ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh
doanh, v¹ch ra híng ®i ®óng ®¾n cho s¶n xuÊt.
- Phßng kü thuËt: Cã nhiÖm vô gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vÒ kü thuËt
vµ c«ng nghÖ, øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, thiÕt kÕ chÕ t¹o çc
loaÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ, phô tïng, kiÓm tra chÊt l îng s¶n phÈm tríc khi xuÊt
xëng, qu¶n lý mÉu m· çc s¶n phÈm, thiÕt bÞ vµ phô tïng do C«ng ty s¶n
xuÊt.
- Phßng tµi chÝnh - kÕ to¸n: Cã nhiÖm vô tham gia t vÊn vµ gióp
viÖc cho Gi¸m ®èc c«ng ty trong lÜnh vùc kÕ to¸n - tµi chÝnh. Ngoµi ra
phßng tµi chÝnh- kÕ to¸n cßn cã nhiÖm vô ph©n tÝch vµ tæng hîp lËp
quyÕt to¸n tµi chÝnh, b¸o ço víi gi¸m ®èc, víi çc c¬ quan Nhµ n íc cã thÈm
quyÒn nh: Côc thuÕ, C«ng ty kiÓm to¸n Nhµ níc,... theo ®óng chÕ ®é quy
®Þnh.
Gi¸m ®èc
Phã gi¸m ®èc Phã gi¸m ®èc kü

kinh doanh thuËt
Phßng tæ Phßng kinh Phßng kü Phßng tµi

chøc- hµnh doanh thuËt chÝnh - kÕ
chÝnh to¸n
S¬ ®å 4: M« h×nh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña Hioda Motors
41
2.1.5. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
Khi míi ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh, Hioda Motors cßn
gÆp nhiÒu khã kh¨n nªn nh÷ng n¨m ®Çu cha thu ®îc nhiÒu kÕt qu¶ ®¸ng
kÓ. Tuy nhiªn, thÞ trêng ViÖt Nam lµ mét thÞ trêng tiÒm n¨ng víi h¬n 80
triÖu d©n vµ nhu cÇu ®i l¹i rÊt cao. V× thÕ, ho¹t ®éng cña c«ng ty ngµy
cµng ph¸t triÓn.
C¬ cÊu nguån vèn
Tæng nguån vèn cña c«ng ty t¨ng ®Òu qua çc n¨m. Cô thÓ lµ n¨m
2002 ®¹t 40,716 triÖu §« la Mü, n¨m 2003 lµ 58,711 triÖu §« la Mü, vµ
n¨m 2004 lµ 67,684 triÖu §« la Mü víi tØ lÖ t¨ng t ¬ng øng lµ 44,2% vµ
12,8%. Trong ®ã, c¬ cÊu nî vµ vèn chñ së h÷u ® îc thÓ hiÖn qua biÓu ®å
sau:
2002 2003 2004
BiÓu ®å: C¬ cÊu nî/vèn chñ së h÷u cña Hioda Motors4

Qua biÓu ®å ta thÊy nî vµ vèn chñ së h÷u t¨ng ®Òu qua çc n¨m. Tuy
nhiªn, vèn chñ së h÷u cã tèc ®é t¨ng nhanh h¬n nî nªn tØ träng vèn chñ së
h÷u trong tæng nguån vèn ngµy cµng lín h¬n.
ChØ tiªu 2002 2003 2004
HÖ sè nî (nî/tæng tµi s¶n) 34% 29,8% 26,7%
TØ suÊt tµi trî (VCSH/tæng 66% 70,2% 73,3%
nguån vèn)
4
Nguån: B¸o ço tµi chÝnh c«ng ty Hioda Motors n¨m 2002, 2003, 2004
42
TØ sè nî/vèn chñ së h÷u 51,47% 42,5% 36,4%
Çc chØ tiªu trªn cho thÊy kh¶ n¨ng tù b¶o ®¶m còng nh møc ®é ®éc
lËp vÒ mÆt tµi chÝnh cña c«ng ty ngµy cµng ®îc cñng cè. HÖ sè nî gi¶m
®i còng cã nghÜa phÇn lín tµi s¶n mµ doanh nghiÖp hiÖn cã ®Òu ® îc
®Çu t b»ng sè vèn cña m×nh. §iÒu nµy còng cã thÓ cho thÊy chÝnh s¸ch
huy ®éng vèn cña c«ng ty chñ yÕu lµ t×m kiÕm nguån lùc néi bé ®Ó gi¶m
nh÷ng rñi ro do sö dông qu¸ nhiÒu nî cã thÓ x¶y ra trong thêi k× ®Çu míi
®i vµo ho¹t ®éng.
KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh
KÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh cña Hioda Motors trong ba n¨m
liªn tiÕp lµ 2002, 2003, 2004 cho thÊy c«ng ty ngµy cµng lµm ¨n cã l·i (tham
kh¶o b¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh ®Õn ngµy 31 th¸ng 12 cña ba n¨m trªn trong
trang sau). §iÒu nµy còng t¬ng ®¬ng víi viÖc vèn chñ së h÷u cña c«ng ty cã tèc
®é t¨ng nhanh h¬n tèc ®é t¨ng cña nî nh ®· tr×nh bµy ë trªn. Lîi nhuËn gi÷ l¹i
cña Hioda Motors t¨ng ®Òu qua çc n¨m:
2002 2003 2004
§« la Mü §« la Mü §« la Mü
Lîi nhuËn gi÷ l¹i 15.859.492 29.146.778 32.342.803
TØ lÖ lîi nhuËn gi÷
59% 70,7% 65,2%
l¹i/Vèn chñ së h÷u
V× trong 5 n¨m ®Çu míi ho¹t ®éng, c«ng ty kh«ng ph¶i nép thuÕ thu
nhËp doanh nghiÖp vµ tõ n¨m 2003 chØ ph¶i nép thuÕ víi tØ lÖ nhá lµ 5%.
§©y lµ ®iÒu thuËn lîi cho c«ng ty trong viÖc t¨ng lîng vèn chñ së h÷u, ®¶m
b¶o an toµn trong kinh doanh.
43
Qua b¶ng b¸o ço kÕt qu¶ kinh doanh cña Hioda Motors trong ba n¨m liªn
tiÕp cã thÓ thÊy lîi nhuËn cña c«ng ty t¨ng ®Òu qua çc n¨m. Tuy nhiªn còng
cã thÓ thÊy mét ®iÒu: tèc ®é t¨ng cña doanh thu vÉn thÊp h¬n tèc ®é t¨ng cña
gi¸ vèn hµng b¸n. Doanh nghiÖp cÇn n¾m b¾t xu híng nµy vµ t×m nguyªn
nh©n còng nh biÖn ph¸p c¶i thiÖn v× ®©y lµ xu híng cã thÓ ¶nh hëng kh«ng
tèt ®Õn lîi nhuËn l©u dµi cña c«ng ty.
Nh÷ng thµnh tùu
Môc tiªu ®Æt ra Thµnh tùu ®¹t ®îc
Tõng bíc ®a s¶n phÈm  Giíi thiÖu ®îc çc s¶n phÈm víi nhiÒu mÉu m· ®Õn
vµ th¬ng hiÖu ®Õn ng- çc ®èi tîng kh¸ch hµng kh¸c nhau (chñ yÕu híng tíi
êi tiªu dïng vµ çc ®¹i lý kh¸ch hµng cã thu nhËp trung b×nh vµ kh¸).
 Khu vùc tiªu thô: lËp ®îc h¬n 50 ®¹i lý uû quyÒn
b¸n hµng (chñ yÕu ë khu vùc miÒn Trung vµ miÒn
Nam).
 Gi¸ c¶: Cã thÓ c¹nh tranh bëi s¶n xuÊt híng tíi m«
h×nh tèi u hãa vµ t¨ng tØ lÖ néi ®Þa ho¸.
Tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ tµi  Thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn lîc s¶n phÈm vµ b¸n
s¶n cho chñ së h÷u hµng, t¨ng doanh thu, lîi nhuËn cho c«ng ty.
 ChiÕn lîc xóc tiÕn, khuyÕch tr¬ng: X©y dùng ®îc
mét hÖ thèng ®¹i lý trªn toµn quèc ®Ó qu¶ng b¸ th-
¬ng hiÖu t¹i çc ®Þa ph¬ng vµ thùc hiÖn çc dÞch
The notes set out on pages 7 to 9 form part of these finan
vô sau b¸n hµng (b¶o hµnh vµ söa ch÷a miÔn phÝ).
44
 T¨ng tØ lÖ néi ®Þa ho¸: Lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt
b»ng viÖc t¨ng lîng nguyªn vËt liÖu néi ®Þa vµ s¸p
nhËp däc (nh th«n tÝnh nhµ cung cÊp) ®Ó s¶n xuÊt
nh÷ng thµnh phÇn tù ®éng ho¸ quan träng t¹i ViÖt
Nam.
Nh÷ng h¹n chÕ
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc, ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh cña
c«ng ty cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. H¹n chÕ thuéc vÒ b¶n th©n c«ng ty: quy
m« cßn nhá, søc c¹nh tranh cha cao, ®Þa bµn ho¹t ®éng cha thùc sù réng, gi¸ c¶
cßn cha hîp lý so víi ph©n ®o¹n thÞ trêng mµ c«ng ty híng tíi... Ngoµi ra, h¹n
chÕ cßn do nh÷ng yÕu tè kh¸ch quan mang l¹i. Sau mét sè n¨m khuyÕn khÝch
ngµnh c«ng nghiÖp xe m¸y ph¸t triÓn, chÝnh phñ ViÖt Nam kh«ng cßn coi
®©y lµ ngµnh u tiªn n÷a (tõ cuéc häp Quèc héi kho¸ X n¨m 2002). HiÖn nay,
trong khu vùc néi thµnh cña çc thµnh phè lín hÇu nh ®· bÞ cÊm ®¨ng kÝ xe
m¸y (®Æc biÖt lµ Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh). V× thÕ, ph¹m vi b¸n
hµng cña c«ng ty còng bÞ thu hÑp vµ ph¶i híng ra çc quËn huyÖn ngo¹i thµnh,
vïng ven ®«... Hioda Motors cßn gÆp khã kh¨n do sù lín m¹nh cña nh÷ng c«ng
ty s¶n xuÊt xe m¸y hµng ®Çu vµ sù xuÊt hiÖn ngµy mét t¨ng cña çc doanh
nghiÖp s¶n xuÊt xe m¸y Trung Quèc vµ ViÖt Nam.
Dï vËy, do nhu cÇu cña ngêi d©n ViÖt Nam vÒ xe m¸y vÉn dåi dµo, sù
phï hîp cña xe m¸y víi giao th«ng vµ thu nhËp t¹i ViÖt Nam vµ thãi quen t©m
lý ngêi tiªu dïng nªn Hioda Motors vÉn cã nhiÒu kh¶ n¨ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn
trong nh÷ng n¨m tíi.
2.2. T×nh h×nh qu¶n lý hµng tån kho t¹i c«ng ty Hioda Motors
2.2.1. Hµng tån kho t¹i c«ng ty Hioda Motors
Hµng tån kho lµ mét thµnh phÇn kh¸ quan träng trong c¬ cÊu tæng tµi
s¶n cña c«ng ty. Hioda Motors lµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong ngµnh c«ng
nghiÖp xe m¸y nªn c¬ cÊu hµng tån kho bao gåm hÇu hÕt nh÷ng h¹ng môc
45
quan träng nhÊt cña hµng tån kho. Sau ®©y lµ b¶ng tãm t¾t t×nh h×nh hµng
tån kho t¹i doanh nghiÖp qua ba n¨m tµi chÝnh kÕ tiÕp nhau.
ChØ tiªu 5 2002 2003 2004

(USD) (USD) (USD)
Tæng tµi s¶n 40.715.917 58.710.518 67.683.606
Hµng tån kho 9.502.133 9.157.940 7.388.351
TØ lÖ hµng tån kho trªn tæng tµi s¶n 23,34% 15,60% 10,92%
Çc thµnh phÇn cña hµng tån kho
Hµng mua ®ang ®i trªn ®êng 2.006.075 2.015.023 1.989.950
Nguyªn liÖu vËt liÖu tån kho 4.668.978 5.001.252 4.026.047
C«ng cô dông cô tån kho 321.301 314.389 537.829
Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë
dang 328.386 270.376 606.464
Thµnh phÈm tån kho 2.164.000 1.462.000 315.000
Phô tïng ®Ó b¸n 185.450 367.357 317.550
Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho (172.056) (272.457) (404.488)
Nh×n mét çch tæng thÓ, hµng tån kho cña Hioda Motors cã xu híng
chiÕm tØ träng trªn tæng tµi s¶n nhá dÇn qua çc n¨m. §©y lµ mét xu thÕ tÊt
yÕu kÓ tõ khi Hioda Motors ®ãng gãp thªm cæ phÇn vµo C«ng ty s¶n xuÊt phô
tïng tù ®éng ViÖt Nam ®Ó chñ ®éng h¬n trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña m×nh. Tuy nhiªn, ®èi víi tõng thµnh phÇn hµng tån kho ta còng cÇn t×m
hiÓu thùc tiÔn t¹i c«ng ty ®Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån
kho t¹i ®©y.
2.2.1.1. Nguyªn vËt liÖu tån kho

5
Nguån: B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ngµy 31 th¸ng 12 n¨m 2002, 2003, 2004 c«ng ty Hioda Motors
46
Nguyªn vËt liÖu tån kho cña C«ng ty ®îc chia ra lµm ba lo¹i chñ yÕu:
 Nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu;
 Nguyªn vËt liÖu néi ®Þa;
 S¬n, nhùa, dÇu ®éng c¬, dÇu phanh.
Nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu sö dông cho s¶n xuÊt ®îc x¸c ®Þnh
theo ph¬ng ph¸p nhËp tríc xuÊt tríc (FIFO) vµ bao gåm gi¸ mua vµ thuÕ nhËp
khÈu.
Thµnh phÇn nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu chñ yÕu thuéc vÒ çc bé phËn
cña ®éng c¬ xe m¸y (5 chi tiÕt ®éng c¬ cho dßng xe Buddy vµ 6 chi tiÕt ®éng
c¬ cho dßng xe Karla), khung xe, xÝch lÝp thuéc bé chuyÒn ®éng, c«ng t¬
mÐt, mµng läc dÇu, hÖ thèng b¬m dÉn dÇu, ®Üa phanh, bé phËn khëi ®éng,
m¹ch tÝch ph©n (IC). HÇu hÕt, lo¹i nguyªn vËt liÖu nµy ®îc nhËp theo bé (l«)
vµ sè lîng cã xu híng gi¶m dÇn qua çc n¨m do chñ tr¬ng néi ®Þa ho¸ çc lo¹i
nguyªn vËt liÖu cña c«ng ty. Ngoµi ra, nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu cßn bao
gåm mét sè nguyªn vËt liÖu nhËp riªng lÎ nh hép R, hép L, vá R, vá L, xi lanh,
vá xi lanh, ®Çu bäc xi lanh, èng d©y çc lo¹i,... Tuy nhiªn, nguyªn vËt liÖu lo¹i
nµy kh«ng chiÕm nhiÒu trong tØ träng nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu.
Trong n¨m, th«ng thêng c«ng ty nhËp hµng theo th¸ng. Lîng nguyªn vËt
liÖu nhËp khÈu cã thÓ kh«ng b»ng nhau gi÷a çc l« hµng. Nguyªn nh©n lµ do
c«ng ty nhËp hµng dùa trªn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña m×nh. Nguyªn vËt liÖu
nhËp khÈu sau khi ®Õn c¶ng H¶i Phßng cã thÓ ®îc vËn chuyÓn vÒ kho cña
nhµ m¸y ngay hoÆc ®Ó l¹i t¹i kho ë c¶ng tuú theo t×nh h×nh. C«ng ty sÏ ph¶i
tr¶ tiÒn lu kho t¹i ®©y.
Gi¸ trÞ çc lÇn nhËp Gi¸ trÞ NVL nhËp khÈu
Th¸ng khÈu NVL ®a vµo s¶n xuÊt Chªnh lÖch
VND’000 VND’000 VND’000
T1 1.452.000 505.100 (946.900)
T2 1.462.000 1.134.600 (327.400)
T3 1.065.800 1.364.000 298.200
T4 1.648.900 2.058.000 409.100
47
T5 1.978.700 2.212.450 233.750
T6 2.473.400 2.770.100 296.700
T7 2.226.100 2.440.900 214.800
T8 1.484.000 1.526.200 42.200
T9 1.813.800 2.060.900 247.100
T10 1.625.000 1.740.600 115.600
T11 987.000 1.364.900 377.900
T12 1.267.300 1.096.300 (171.000)
Tæng 19.484.000 20.274.050 790.050
B¶ng 1: T×nh h×nh nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu cña Hioda Motors n¨m
20046
Gi¸ trÞ çc lÇn nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu ®· tÝnh ®Õn c¶ nguyªn vËt
liÖu nhËp khÈu theo l« vµ nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu kh«ng theo l«. §Ó thÊy
râ ®îc sù biÕn ®éng, ta xem xÐt biÓu ®å sau:
BiÓu ®å 2: Nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu n¨m 2004
3.000.000
2.500.000
2.000.000
D’
00
V
N

1.500.000
Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu ®a
vµo s¶n xuÊt
1.000.000
500.000
0- Th¸ng
T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12
BiÓu ®å trªn ®· thÓ hiÖn lîng nguyªn vËt liÖu mµ c«ng ty nhËp khÈu
theo tõng th¸ng vµ gi¸ trÞ ®¨ ®a vµo s¶n xuÊt trong th¸ng ®ã. Cã thÓ thÊy
r»ng, gÇn nh toµn bé çc th¸ng trong n¨m, lîng gi¸ trÞ ®a vµo s¶n xuÊt cao h¬n
lîng hµng ®Æt mua. Cã hai çch lý gi¶i cho ®iÒu nµy: 1- Lîng nguyªn vËt liÖu
nhËp khÈu tån kho cña n¨m ngo¸i sÏ bï ®¾p ®îc phÇn nµo nhu cÇu gèi ®Çu
cña n¨m nay nªn c«ng ty chØ ®Æt hµng võa ®ñ, kh«ng ®Ó t×nh tr¹ng tån kho
6
Nguån: B¸o ço chi tiÕt hµng tån kho t¹i Hioda Motors n¨m 2004
48
qu¸ l©u, ø ®äng vèn vµ lµm gi¶m chÊt lîng cña nguyªn vËt liÖu; 2- Chi phÝ
®Ó mua lo¹i nguyªn vËt liÖu nµy kh«ng rÎ vµ bao gåm c¶ phÝ h¶i quan vµ çc
lo¹i dÞch vô cã liªn quan. V× thÕ, xu híng cña c«ng ty lµ gi¶m lîng nguyªn vËt
liÖu nhËp khÈu vµ t¨ng cêng sö dông ®Çu vµo néi ®Þa.
§iÒu kiÖn thuËn lîi ë ®©y lµ nhµ cung cÊp chÝnh lµ c«ng ty xe m¸y
§«ng T©y, thµnh viªn gãp vèn cña c«ng ty. Mèi quan hÖ nhµ s¶n xuÊt - nhµ
cung cÊp v× thÕ cµng g¾n bã. Tuy nhiªn, chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ çc l« hµng
nhËp khÈu hµng th¸ng vµ nhu cÇu s¶n xuÊt thùc tÕ kh«ng lín, cã nghÜa lµ lîng
nguyªn vËt liÖu tån kho an toµn (dù phßng) lu«n ë møc thÊp. Theo mét khÝa
c¹nh nµo ®ã, ®iÒu nµy cã thÓ dÉn ®Õn sù thiÕu hôt nguyªn vËt liÖu nhËp
khÈu tån kho vµ ¶nh hëng kh«ng tèt ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh khi
C«ng ty xe m¸y §«ng T©y kh«ng thÓ ®¶m b¶o cung cÊp ®ñ vµ kÞp thêi lîng
hµng yªu cÇu.
Nguyªn vËt liÖu mua trong níc
Hioda Motors ®· cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nh÷ng nhµ cung cÊp
chÝnh nh C«ng ty s¶n xuÊt thiÕt bÞ Machiniri ViÖt Nam (cung cÊp çc lo¹i
khíp nèi, èc vÝt, ®Ìn xe, g¬ng xe...), C«ng ty cao su Super (cung cÊp b¸nh xe,
®Öm xe m¸y theo yªu cÇu mÉu m· cña Hioda Motors), C«ng ty TNHH Qu¶ng
§«ng (cung cÊp çc bé phËn b»ng plastic lín nh yÕm, vá m¸y...), C«ng ty Cella
Break ViÖt Nam (çc bé phËn vÒ tay phanh, d©y phanh, phanh ®Üa...), C«ng
ty TNHH TNC vµ rÊt nhiÒu nhµ cung cÊp lín nhá kh¸c. Sau 7 n¨m ho¹t ®éng
t¹i ViÖt Nam, c«ng ty ®· t¹o lËp ®îc rÊt nhiÒu mèi quan hÖ víi çc nhµ cung
cÊp. V× thÕ, ho¹t ®éng s¶n xuÊt lu«n ®îc ®¸p øng ®ñ vµ kÞp thêi lîng nguyªn
vËt liÖu trong níc. HiÖn nay, tØ lÖ néi ®Þa ho¸ cña Buddy vµ Karla ®Òu ®·
®îc t¨ng lªn. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt.
Dßng xe – kÝ TØ lÖ néi
hiÖu ®Þa ho¸
Buddy – BDP 53%
Karla – KLP 54%
Buddy4U – BFP 52%
49
Karla 9 - KNP 54%
Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu mua trong níc
Gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu mua trong níc ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn nh÷ng
gi¸ mua thùc tÕ gÇn nhÊt. V× vËy, gi¸ trÞ cña nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho
thêng ®îc x¸c ®Þnh cao h¬n tæng gi¸ trÞ thùc tÕ. Cø 6 th¸ng mét lÇn, sau khi
kiÓm kª hµng tån kho, c«ng ty l¹i ®iÒu chØnh sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ thùc
tÕ tån kho tÝnh b»ng lîng nguyªn vËt liÖu tån kho nh©n víi nh÷ng gi¸ mua gÇn
nhÊt vµ gi¸ trÞ trªn sæ çi. Chªnh lÖch nµy sÏ ®îc tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý
doanh nghiÖp.
Lîng nguyªn vËt liÖu néi ®Þa yªu cÇu trong th¸ng nµy sÏ ®îc sö dông
hÇu hÕt trong th¸ng tiÕp theo (tØ lÖ xuÊt kho cao).
Tæng nguyªn vËt liÖu néi ®Þa biÕn ®éng qua çc th¸ng trong n¨m 2004
nh sau:
Gi¸ trÞ çc lÇn nhËp Gi¸ trÞ NVL néi ®Þa
Th¸ng NVL néi ®Þa ®a vµo s¶n xuÊt Chªnh lÖch
VND’000 VND’000 VND’000
T1 759.000 695.200 (63.800)
T2 764.190 763.000 (1.190)
T3 795.900 869.000 73.100
T4 664.740 686.200 21.460
T5 649.170 653.200 4.030
T6 729.300 763.000 33.700
T7 689.880 703.200 13.320
T8 744.930 786.200 41.270
T9 689.190 762.000 72.810
T10 855.900 862.300 6.400
T11 649.290 621.000 (28.290)
T12 791.700 856.300 64.600
Tæng 8.783.190 9.020.600 237.410
B¶ng 2: T×nh h×nh biÕn ®éng nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho cña
Hioda Motors n¨m 20047
7
Nguån: B¸o ço chi tiÕt hµng tån kho t¹i Hioda Motors n¨m 2004
50
T×nh h×nh biÕn ®éng cña nguyªn vËt liÖu néi ®Þa ®îc thÓ hiÖn qua
biÓu ®å sau:
VND'000
1000000
900000
800000
700000 Gi¸ trÞ ®¬n hµng mçi th¸ng
600000 nguyªn vËt liÖu néi ®Þa
500000 Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu tån
400000 kho ®a vµo s¶n xuÊt
300000
200000
100000
Th¸ng
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
BiÓu ®å 3: Nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho n¨m

2004
Qua biÓu ®å 3 vµ b¶ng 2 ta cã cïng kÕt luËn lµ gi¸ trÞ cña nh÷ng ®¬n
hµng çc th¸ng ®Òu kh«ng chªnh lÖch nhiÒu so víi gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu néi
®Þa tån kho ®a vµo s¶n xuÊt. C«ng ty còng cã chÝnh s¸ch qu¶n lý ®èi víi lo¹i
nguyªn vËt liÖu nµy lµ híng tíi m« h×nh JIT. §iÒu nµy lµ hoµn toµn cã c¬ së.
HÇu nh nh÷ng nhµ cung cÊp nguyªn vËt liÖu néi ®Þa cho c«ng ty ®Òu cïng
n»m trong cïng khu c«ng nghiÖp n¬i nhµ m¸y s¶n xuÊt chÝnh cña c«ng ty
®ang ho¹t ®éng. §©y còng lµ nh÷ng nhµ cung cÊp cã uy tÝn vµ ®· ho¹t ®éng
l©u n¨m t¹i ViÖt Nam. ChÝnh v× thÕ, hä cã thÓ cung cÊp kÞp thêi, ®Çy ®ñ
vµ ®óng chÊt lîng hµng ho¸ mµ c«ng ty yªu cÇu. M« h×nh qu¶n lý nµy thùc sù
®· gióp c«ng ty trong viÖc gi¶m chi phÝ hµng tån kho nh chi phÝ vÒ thêi gian
vËn chuyÓn, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn, kho tµng bÕn b·i, nh©n viªn qu¶n lý
kho...
Hµng th¸ng, c«ng ty vÉn x¸c ®Þnh lîng nguyªn vËt liÖu tån kho cho
th¸ng tíi trong b¶ng kÕ ho¹ch chi tiÕt cña m×nh:
NVL néi ®Þa tån kho th¸ng T = NVL néi ®Þa íc tÝnh ®a vµo s¶n xuÊt
51
theo kÕ ho¹ch th¸ng (T-1) - NVL néi ®Þa tån kho íc tÝnh th¸ng (T-1)
Tuy nhiªn, th«ng thêng, lîng nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho khi hµng
vÒ lµ lîng ®¸p øng kho¶ng 2 ®Õn 3 ngµy s¶n xuÊt mµ th«i. C«ng ty sÏ yªu cÇu
®¬n hµng tuú theo t×nh h×nh nhu cÇu nguyªn vËt liÖu cña m×nh vµ nhµ cung
cÊp sÏ cã thÓ cung cÊp ngay cho Hioda Motors ®óng lîng hµng mµ c«ng ty
®Æt mua. V× vËy, gÇn nh kh«ng cã lîng nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho an
toµn (dù phßng).
S¬n, plastic, dÇu ®éng c¬ tån kho
S¬n, plastic, dÇu ®éng c¬ tån kho ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn tØ lÖ tiªu
chuÈn.
§¬n vÞ: USD
S¶n phÈm S¬n Plastic DÇu ®éng DÇu
c¬ phanh
Buddy 15,2 2,908 0,63 Kh«ng
Karla 20,97 1,569 0,63 0,08
B¶ng 4: Gi¸ trÞ s¬n, plastic, dÇu trªn tõng lo¹i s¶n phÈm8
Nh÷ng tØ lÖ tiªu chuÈn nµy ®îc xem xÐt vµ söa ®æi l¹i (nÕu cÇn thiÕt)
6 th¸ng mét lÇn vµ ®îc Ban gi¸m ®èc phª duyÖt tríc khi ¸p dông. §ång thêi còng
6 th¸ng mét lÇn, sau khi kiÓm kª hµng tån kho, c«ng ty còng ®iÒu chØnh chªnh
lÖch gi÷a gi¸ thùc tÕ tÝnh b»ng lîng s¬n, plastic, dÇu ®éng c¬ nh©n víi nh÷ng
gi¸ mua gÇn nhÊt vµ gi¸ trªn sæ çi.
Lîng s¬n, plastic, dÇu çc lo¹i chiÕm tØ lÖ nhá nhÊt trong ba thµnh
phÇn cña nguyªn vËt liÖu tån kho. Tuy nhiªn, thiÕu thµnh phÇn nµy, ho¹t ®éng
s¶n xuÊt còng kh«ng thÓ tiÕn hµnh nhÞp nhµng ®îc do sù thèng nhÊt vµ liªn
kÕt gi÷a çc bé phËn cña s¶n phÈm trong d©y chuyÒn c«ng nghiÖp ®Ó cã thÓ
t¹o nªn mét chiÕc xe m¸y hoµn chØnh.
Lîng s¬n, plastic, dÇu tån kho qua 3 n¨m cã xu híng t¨ng do n¨ng lùc s¶n
xuÊt cña c«ng ty ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn. Hioda Motors lu«n cho xuÊt xëng l-
8
Nguån: B¸o ço chi tiÕt thµnh phÇn s¶n phÈm cña Hioda Motors
52
îng xe m¸y n¨m nay lín h¬n n¨m tríc. Mçi th¸ng, c«ng ty còng ®Æt mua mét lîng
võa ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt trong th¸ng tiÕp theo. Nhµ cung cÊp
chÝnh cho kho¶n môc nµy lµ C«ng ty TNHH Jumbo Paint, C«ng ty Kiwi
Plastic vµ C«ng ty Peppi Oil. Çc nhµ cung cÊp nµy còng n»m trong hoÆc gÇn
nhµ m¸y s¶n xuÊt chÝnh cña Hioda Motors. C«ng ty ¸p dông m« h×nh JIT ®Ó
x¸c ®Þnh lîng hµng tån kho vµ lîng hµng ®Æt mua mçi lÇn. Còng nh nguyªn
vËt liÖu néi ®Þa tån kho, lîng s¬n, plastic, dÇu tån kho tríc khi ®ît hµng míi
vÒ còng ®îc gi÷ ë møc ®ñ ®¸p øng nhu cÇu cña vµi ngµy s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh
vµ gi¶m ®îc chi phÝ tån kho cho doanh nghiÖp.
2.2.1.2 Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang (WIP)
WIP t¹i Hioda Motors bao gåm nh÷ng kho¶n môc sau:
 Thµnh phÈm cha ®îc kiÓm tra chÊt lîng (Non verify quality off):
§©y lµ nh÷ng chiÕc xe m¸y ®· ®îc hoµn thµnh nhng cha ®îc kiÓm tra
chÊt lîng vµ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng xuÊt xëng.
 Nguyªn vËt liÖu t¹i çc c«ng ®o¹n cña d©y chuyÒn s¶n xuÊt:
pressing, welding, s¬n m¹, l¾p r¸p... Hµng th¸ng, çc d©y chuyÒn s¶n
xuÊt göi b¸o ço lªn phßng kÕ to¸n tµi chÝnh bao gåm hµng tån kho thùc
tÕ (çc thµnh phÇn) t¹i tõng d©y chuyÒn vµo thêi ®iÓm cuèi th¸ng (th-
êng lµ ngµy 28 hµng th¸ng). Sau ®ã, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt sÏ tÝnh
to¸n tæng chi phÝ s¶n xuÊt vÒ nguyªn vËt liÖu vµo WIP.
 Chi phÝ WIP gi¸n tiÕp ®îc tÝnh to¸n dùa trªn tØ lÖ s¶n xuÊt tiªu
chuÈn ®îc sö dông cho toµn bé n¨m tµi chÝnh.
WIP lµ thµnh phÇn khã qu¶n lý cña hµng tån kho. Kh«ng ph¶i ngÉu
nhiªn mµ m« h×nh JIT híng môc tiªu vµo viÖc tèi thiÓu ho¸ WIP. Tuy nhiªn, t¹i
Hioda Motors còng nh ®a phÇn çc doanh nghiÖp kh¸c, khèng chÕ b¸n thµnh
phÈm cha ®¹t hiÖu qu¶ v× cha cã ph¬ng ph¸p khèng chÕ ®óng còng nh cha cã
kÕ ho¹ch, chiÕn lîc ®Ó gi¶i quyÕt lo¹i hµng tån kho nµy.
53
BiÓu ®å 4 cho biÕt gi¸ trÞ WIP cuèi mçi n¨m. WIP biÕn ®éng kh«ng
®Òu, ®iÒu nµy cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n. Cuèi n¨m 2004, çc ph©n xëng
trong nhµ m¸y ho¹t ®éng liªn tôc ®Ó cã thÓ xuÊt xëng thªm mét lîng xe m¸y b¸n
t¹i thÞ trêng §«ng D¬ng trong dÞp TÕt. WIP tån t¹i t¹i tÊt c¶ çc c«ng ®o¹n cña
d©y chuyÒn s¶n xuÊt tõ ph©n xëng s¶n xuÊt çc linh kiÖn rêi, ph©n xëng lµm
s¹ch vµ s¬n m¹, çc ph©n xëng l¾p r¸p, ph©n xëng kiÓm tra vµ ch¹y thö. Lîng
WIP cuèi mçi th¸ng ®îc tÝnh to¸n bëi bé phËn kÕ to¸n chi phÝ dùa trªn c¬ së
çc b¸o ço ®îc lËp bëi phßng s¶n xuÊt. Sè d WIP = Chi phÝ cña çc bé phËn
hµng tån kho ®a vµo s¶n xuÊt + Chi phÝ s¶n xuÊt trong k× (Chi phÝ kÕt
chuyÓn)
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cuèi n¨m ®· lµm t¨ng lîng chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh dë dang, cô thÓ cho tõng dßng s¶n phÈm nh sau
Chi phÝ çc bé Chi phÝ s¶n xuÊt
S¶n phÈm phËn hµng tån kÕt chuyÓn Tæng
kho ®a vµo s¶n (USD) (USD)
xuÊt (USD)
Buddy
182.738 51.337 234.075
Karla
114.881 30.379 145.260
Buddy-4U
83.129 38.595 121.724
Karla9
71.429 33.512 104.940
452.177 153.823 606.000
54
31.12.04
Hµng th¸ng, phßng kÕ to¸n tµi chÝnh tæng hîp WIP theo sè lîng trong
b¶ng b¸o ço nh sau:
Hµng tån kho Hµng tån kho nhËp Chi phÝ s¶n xuÊt
H¹ng ®a vµo s¶n xuÊt vµ ®a vµo s¶n xuÊt Thµnh phÈm kinh doanh dë
môc ®Çu k× trong k× cuèi k× dang cuèi k×
XuÊt x-
Sè lîng Gi¸ trÞ Sè lîng Gi¸ trÞ ëng Háng Sè lîng Gi¸ trÞ
Tõ b¶ng nµy, cã thÓ theo dâi lîng hµng tån kho ®Çu k×, nhËp trong k×,
kÕt chuyÓn vµo thµnh phÈm s¶n xuÊt trong k× vµ WIP cuèi k×. WIP cuèi k×
= Hµng tån kho ®a vµo s¶n xuÊt ®Çu k× + Hµng tån kho ®a vµo s¶n xuÊt
trong k× - Thµnh phÈm cuèi k×. §ång thêi, ®Ó chi tiÕt h¬n, mçi h¹ng môc cã
thÓ ®îc ph©n ra cô thÓ cho tõng lo¹i s¶n phÈm xe m¸y.
2.2.1.3. Thµnh phÈm
Thµnh phÈm kh«ng ph¶i lµ lo¹i hµng tån kho ®îc chó ý cña çc nhµ qu¶n
trÞ doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, lîng thµnh phÈm còng nh chÊt lîng thµnh phÈm
còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®îc quan t©m trong ho¹t ®éng qu¶n lý hµng tån
kho. Lîng thµnh phÈm liªn quan ®Õn chi phÝ lu kho, bÕn b·i. ChÊt lîng thµnh
phÈm liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng tiªu thô, doanh thu, lîi nhuËn vµ dù phßng gi¶m
gi¸ hµng tån kho.
T¹i ngµy 31 th¸ng 12 2002 2003 2004

USD USD USD
Thµnh phÈm tån kho 2.164.000 1.462.000 315.000
Thµnh phÈm tån kho qua çc n¨m cã chiÒu híng ngµy cµng gi¶m. §Õn
cuèi n¨m 2004, Hioda Motors ®· lËp ®îc mét hÖ thèng trªn 50 ®¹i lý. Céng víi
nhu cÇu ®i l¹i cña d©n c ngµy cµng t¨ng, ho¹t ®éng tiªu thô diÔn ra thuËn lîi.
§iÒu ®ã ®· dÉn ®Õn lîng thµnh phÈm tån kho gi¶m ®i ®¸ng kÓ. Thay vµo ®ã
55
lµ sù t¨ng lªn cña lîng hµng ho¸ göi b¸n t¹i çc ®¹i lý.
Thµnh phÈm tån kho bao gåm xe m¸y nguyªn chiÕc vµ phô tïng thay thÕ
cho xe m¸y. Khi nhËp hay xuÊt thµnh phÈm, ho¹t ®éng qu¶n lý còng t¬ng tù
nh çc lo¹i hµng tån kho kh¸c. TÝnh to¸n gi¸ trÞ mét ®¬n vÞ thµnh phÈm ®îc
tiÕn hµnh theo tõng th¸ng dùa trªn çc b¸o ço cô thÓ vÒ t×nh h×nh kÕt chuyÓn
çc ®Çu vµo trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt. Chi phÝ s¶n xuÊt ®îc tÝnh theo ph-
¬ng ph¸p nhËp tríc – xuÊt tríc.
§Ó qu¶n lý hµng tån kho, phßng kÕ to¸n tµi chÝnh sö dông mÉu b¶ng
sau:
H¹ng §¬n Sè d ®Çu k× NhËp kho XuÊt kho Sè d cuèi k×
môc vÞ Sè lîng Gi¸ Sè lîng Gi¸ Sè lîng Gi¸ trÞ Sè lîng Gi¸ trÞ
trÞ trÞ
§©y lµ lo¹i b¶ng biÓu rÊt ®¬n gi¶n vµ dÔ sö dông. Tõ ®ã cã thÓ biÕt
®îc lîng thµnh phÈm biÕn ®éng ra sao trong mét k×. §ång thêi, còng cã thÓ
®èi chiÕu víi phiÕu nhËp vµ phiÕu xuÊt kho t¹i çc kho cña c«ng ty.
BiÓu ®å 5: Thµnh phÈm tån kho çc th¸ng n¨m 2004

USD
600000
500000
400000
300000
200000
100000
0 Th¸ng
T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12
Th¸ng T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12

Gi¸ trÞ thµnh
phÈm tån kho 325 262 305 453 493 523 430 510 483 532 415 315
56
(ngh×n USD)
B¶ng 5: Thµnh phÈm tån kho cuèi çc th¸ng n¨m 2004 (x¸c ®Þnh vµo
ngµy 28 hµng th¸ng) cña Hioda Motors
Trong n¨m cã sù biÕn ®éng cña thµnh phÈm tån kho gi÷a çc th¸ng. Tuy
nhiªn, nÕu xÐt tæng thÓ, sù biÕn ®éng nµy kh«ng lín so víi çc kho¶n môc
kh¸c. TØ lÖ gi¸ trÞ thµnh phÈm tån kho trªn gi¸ vèn hµng b¸n hµng n¨m cña
c«ng ty cã xu híng gi¶m. N¨m 2002 lµ 3,007%, n¨m 2003 lµ 1,559% vµ n¨m
2004 lµ 0,261%. Cµng më réng ®Þa bµn tiªu thô vµ çc ®¹i lý uû quyÒn, lîng
thµnh phÈm lu kho t¹i çc kho b·i chÝnh cña c«ng ty cµng gi¶m. ChÝnh v×
thÕ, chi phÝ lu kho cña lo¹i hµng tån kho nµy chiÕm tØ träng khiªm tèn trong
tæng chi phÝ lu kho.
2.2.2. Chu tr×nh hµng tån kho t¹i Hioda Motors
§Ó cã thÓ n¾m b¾t nh÷ng ho¹t ®éng chÝnh liªn quan ®Õn hµng tån kho
cña doanh nghiÖp, ta cÇn biÕt chu tr×nh hµng tån kho cña doanh nghiÖp ®ã.
Mét chu tr×nh hµng tån kho sÏ thÓ hiÖn ®îc çc chøc n¨ng, hay çc ho¹t ®éng
chÝnh cña viÖc qu¶n lý hµng tån kho cña doanh nghiÖp.
Chøc n¨ng cña chu tr×nh hµng tån kho
Chøc n¨ng mua hµng
T¹i Hioda Motors, bé phËn thùc hiÖn chøc n¨ng nµy lµ phßng kinh
doanh. Tuy nhiªn, quyÒn quyÕt ®Þnh mua hµng thuéc vÒ gi¸m ®èc dùa trªn
çc b¸o ço vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña phßng kinh doanh kÕt hîp víi çc chøng
tõ, sæ theo dâi t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån hµng tån kho cña phßng kÕ to¸n tµi
chÝnh. Mét nghiÖp vô mua b¾t ®Çu b»ng viÖc bé phËn kho hoÆc bé phËn cã
yªu cÇu hµng ho¸ dÞch vô viÕt phiÕu yªu cÇu mua. PhiÕu nµy sÏ ®îc chuyÓn
®Õn phßng kinh doanh ®Ó lËp ®¬n mua hµng. T¹i Hioda Motors, phiÕu yªu
cÇu mua hµng ®îc lËp ®¬n gi¶n víi mÉu chung nh sau:
C«ng ty liªn doanh Hioda Motors
PhiÕu yªu cÇu mua hµng
Sè: 1234 Ngµy 24/11/20XX
57
N¬i yªu cÇu: Kho nguyªn vËt liÖu néi ®Þa
Lo¹i hµng: Bé xi lanh cho lo¹i b×nh x¨ng dung tÝch 125cc
Sè lîng: 1000 bé
X¸c nhËn cña ®¬n vÞ yªu cÇu
MÉu biÓu 2.1: MÉu phiÕu yªu cÇu mua hµng cña c«ng ty Hioda Motors
Khi cã ®¬n vÞ yªu cÇu mua hµng, phßng kinh doanh sÏ cã tr¸ch nhiÖm
so¹n ®¬n ®Æt mua hµng. Trong ®¬n ®Æt mua hµng cña c«ng ty, nh÷ng néi
dung yªu cÇu ®Òu ®îc chØ râ. Sù râ rµng trong chøng tõ sæ s¸ch còng lµ mét
yÕu tè gióp çc nhµ qu¶n lý thùc hiÖn ®îc tèt nhiÖm vô qu¶n lý hµng tån kho
cña m×nh. Khi lËp phiÕu yªu cÇu mua hµng, phßng kinh doanh sÏ chuÈn bÞ hai
liªn: mét liªn göi ®Õn phßng kÕ to¸n tµi chÝnh, mét liªn chuyÓn tíi ®¬n vÞ yªu
cÇu mua hµng dÓ lµm c¨n cø ®èi chiÕu.
C«ng ty liªn doanh Hioda Motors §¬n ®Æt mua hµng
L« ... Khu C«ng nghiÖp Th¨ng Long Sè: AB123
Ngµy: 24/11/20XX
Göi tíi: C«ng ty Jumbo Paint
§/c: Sè...§êng...Thµnh phè Hµ Néi
Chóng t«i ®Æt mua:
Lo¹i hµng §¬n vÞ ®o Sè lîng §¬n gi¸ Thµnh tiÒn
S¬n 502 Thïng 20 300USD 6.000USD
Ph¬ng thøc vËn chuyÓn: B»ng xe t¶i vµ giao tËn n¬i
§iÒu kiÖn thanh to¸n: Thanh to¸n trong vßng kh«ng qu¸ 20 ngµy, thanh
to¸n b»ng chuyÓn kho¶n qua Ng©n hµng Ngo¹i th¬ng ViÖt Nam.
MÉu biÓu 2.2: MÉu ®¬n ®Æt mua hµng c«ng ty Hioda Motors
Chøc n¨ng nhËn hµng
§Ó ®¶m b¶o sù t¸ch biÖt trong qu¶n lý, hµng ho¸ vËt t mua vÒ sÏ ®îc
giao cho phßng nhËn hµng kiÓm tra. T¹i Hioda Motors, tuy cha cã h¼n mét
phßng ban riªng nhng ®· cã mét bé phËn chuyªn kiÓm hµng. Bé phËn nµy cã
tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh sè lîng hµng nhËp, kiÓm ®Þnh ngÉu nhiªn xem hµng cã
58
phï hîp víi yªu cÇu trong ®¬n ®Æt hµng kh«ng, lo¹i bá çc hµng bÞ ®æ vì
hoÆc bÞ lçi háng, lËp biªn b¶n nhËn hµng, chuyÓn hµng nhËn tíi bé phËn kho.
Chøc n¨ng lu kho
TÊt c¶ hµng sÏ ®îc chuyÓn tíi kho, ®îc qu¶n lý kho kiÓm tra chÊt lîng
vµ sè lîng mét lÇn n÷a, sau ®ã sÏ ®îc nhËp kho. Mçi khi nhËp kho, thñ kho sÏ
lËp phiÕu nhËp kho vµ bé phËn kho th«ng b¸o lªn phßng kÕ to¸n tµi chÝnh vÒ
sè lîng hµng nhËn vµ cho nhËp kho.
C«ng ty liªn doanh Hioda Motors
PhiÕu nhËp kho
Ngµy: 20/12.20XX Sè phiÕu: 1357
NhËp t¹i: kho s¬n, plastic, dÇu
STT Chñng lo¹i §¬n vÞ Sè lîng §¬n gi¸ USD) Thµnh tiÒn (USD)
1 S¬n Jumbo Thïng 100 200 20.000
2 DÇu Peppi Can 120 50 6.000
Oil
Tæng céng 26.000
Ghi chó Ngêi giao hµng Thñ kho
Linh Th¾ng
MÉu biÓu 2.3: MÉu phiÕu nhËp kho c«ng ty Hioda Motors
Chøc n¨ng xuÊt kho
Khi xuÊt kho, bé phËn kho lu«n yªu cÇu ®¬n vÞ cã nhu cÇu cã PhiÕu
yªu cÇu sö dông vËt t hµng ho¸ ®· ®îc trëng ®¬n vÞ ®ã phª duyÖt. PhiÕu yªu
cÇu ®îc lËp lµm ba liªn: mét liªn ®¬n vÞ cã nhu cÇu gi÷, mét liªn chuyÓn cho
bé phËn kho lµm c¨n cø xuÊt vµ h¹ch to¸n vµ mét liªn ®îc chuyÓn cho phßng
kÕ to¸n tµi chÝnh ®Ó ghi sæ.
59
C«ng ty liªn doanh Hioda Motors MÉu sè 02-VT
PhiÕu xuÊt kho Ban hµnh theo Q§1141-TC/Q§/C§KT ngµy
01/11/1995-BTC
Ngµy: 20/11/20XX Sè: BD235
Lý do xuÊt: xuÊt cho ph©n xëng l¾p XuÊt t¹i: kho nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu
r¸p
STT Chñng lo¹i §¬n vÞ Sè lîng §¬n gi¸ Thµnh
Yªu cÇu Thùc xuÊt (USD) tiÒn
(USD)
1 Xi lanh 125 ChiÕc 100 100 60 6.000
cc
Tæng céng 6.000
Ghi chó Ngêi nhËn Thñ kho
Cêng Th¾ng
MÉu biÓu 2.4: PhiÕu xuÊt kho c«ng ty Hioda Motors
Chøc n¨ng s¶n xuÊt
ViÖc s¶n xuÊt ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ b»ng kÕ ho¹ch vµ lÞch tr×nh s¶n
xuÊt. KÕ ho¹ch nµy ®îc dùa trªn nhu cÇu íc tÝnh ®èi víi s¶n phÈm cña c«ng ty
còng nh dùa vµo t×nh h×nh thùc tÕ hµng tån kho hiÖn cã. §iÒu nµy lµ rÊt cÇn
thiÕt, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao
nh Hioda Motors. KÓ tõ khi nguyªn vËt liÖu ®îc chuyÓn tíi ph©n xëng cho tíi
khi çc s¶n phÈm ®îc hoµn thµnh vµ ®îc chuyÓn vµo kho thµnh phÈm th× ng-
êi gi¸m s¸t s¶n xuÊt ®îc ph©n c«ng theo dâi sÏ cã tr¸ch nhiÖm kiÓm so¸t vµ
n¾m ch¾c tÊt c¶ t×nh h×nh cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Çc chøng tõ ®îc sö dông
trong giai ®o¹n s¶n xuÊt liªn quan ®Õn hµng tån kho lµ: PhiÕu yªu cÇu sö
dông vËt t, PhiÕu xuÊt kho, B¶ng chÊm c«ng, çc b¶ng kª, B¶ng ph©n bæ... vµ
hÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n chi phÝ. Cuèi cïng, tríc khi nhËp kho thµnh phÈm
hoÆc chuyÓn ®i tiªu thô, c«ng t¸c kiÓm ®Þnh chÊt lîng ®îc thùc hiÖn nghiªm
ngÆt nh»m ®¶m b¶o s¶n phÈm xuÊt b¸n ®ñ tiªu chuÈn, ph¸t hiÖn kÞp thêi çc
s¶n phÈm háng, lçi hoÆc kh«ng ®¹t çc th«ng sè kÜ thuËt theo yªu cÇu.
60
Lu kho thµnh phÈm
S¶n phÈm hoµn thµnh trong kh©u s¶n xuÊt ®îc kiÓm ®Þnh xong sÏ ®îc
nhËp kho lu tr÷ chê b¸n.
XuÊt thµnh phÈm ®i tiªu thô
Khi cã §¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng ®îc phßng kinh doanh – bé phËn
b¸n hµng phª chuÈn. Khi xuÊt kho thµnh phÈm thñ kho sÏ lËp phiÕu xuÊt kho
nh mÉu biÓu sè 2.4 ë trªn, bé phËn vËn chuyÓn sÏ lËp phiÕu vËn chuyÓn hµng
cã néi dung cô thÓ. PhiÕu nµy còng ®îc lËp lµm ba liªn: mét liªn lu t¹i bé phËn
tiÕp vËn, mét liªn lu t¹i bé phËn b¸n hµng cïng ®¬n ®Æt hµng lµm c¨n cø ghi
ho¸ ®¬n cho kh¸ch hµng, liªn thø ba sÏ ®îc ®Ýnh kÌm bªn ngoµi bao kiÖn cña
hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn.
C«ng ty liªn doanh Hioda Motors PhiÕu vËn chuyÓn hµng kiªm biªn
Ngµy: 21/10/20XX b¶n giao nhËn
Sè: VC124
ChuyÓn tíi: C«ng ty TNHH B×nh §¬n vÞ vËn chuyÓn: Bé phËn tiÕp
Minh vËn
Theo ®¬n ®Æt hµng sè: 9469
ST Chñng lo¹i §¬n vÞ Tæng sè lîng §¬n gi¸ Thµnh
T Yªu cÇu Thùc (USD) tiÒn
xuÊt (USD)
1 Xe m¸y ChiÕc 50 50 1000 50.000
Buddy-KPL
Tæng céng 50.000
Ngêi ®ãng hµng Ngêi nhËn hµng
TuÊn Minh
MÉu biÓu sè 2.5: PhiÕu vËn chuyÓn hµng kiªm biªn b¶n bµn giao
c«ng ty Hioda Motors
HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n hµng tån kho
61
HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n hµng tån kho ®ãng vai trß quan träng nhÊt
trong hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña c«ng ty ®èi víi hµng tån kho. NhËn thøc
®îc vÊn ®Ò nµy, phßng kÕ to¸n tµi chÝnh vµ çc phßng ban cã liªn quan ®·
lËp vµ ghi chÐp mét çch cÈn thËn nh÷ng nghiÖp vô liªn quan ®Õn hµng tån
kho. HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n cña c«ng ty ®· ph¶n ¸nh ®îc nh÷ng th«ng tin vÒ
lîng hµng tån kho ®ang cã, t×nh h×nh mua, b¸n hµng tån kho còng nh t×nh
h×nh sö dông nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang vµ
gi¸ thµnh phÈm nhËp kho. Chøng tõ bao gåm sæ chi tiÕt, sæ phô, sæ çi, çc b¸o
biÓu liªn quan.
Mét çch tæng quan, hÖ thèng sæ s¸ch vµ ph¬ng çch tæ chøc liªn hÖ çc
phßng ban trong ho¹t ®éng qu¶n lý hµng tån kho cña Hioda Motors ®· ®îc chó
ý vµ thùc hiÖn tèt trong nh÷ng n¨m qua. §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ kÜ lìng vÒ hiÖu
qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors ta cÇn xem xÐt trªn mét sè khÝa
c¹nh quan träng nh qua ph©n tÝch tµi chÝnh, qua so s¸nh m« h×nh dù tr÷ hiÖu
qu¶ vµ tham kh¶o ý kiÕn cña kiÓm to¸n ®éc lËp vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t hµng
tån kho t¹i c«ng ty.
2.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors
2.3.1. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho th«ng qua çc chØ sè tµi chÝnh
Kh«ng thÓ phñ nhËn tÝnh u viÖt cña nh÷ng chØ sè tµi chÝnh trong
viÖc ®¸nh gi¸ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh lîng vÒ mét ho¹t ®éng nµo ®ã cña doanh
nghiÖp. §Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors ta còng
b¾t ®Çu tõ çc chØ sè nµy.
Trong lÞch sö, lîng hµng tån kho tÝch tr÷ tõng ®îc biÓu trng cho sù giµu
cã, lµ thíc ®o tµi s¶n cña mét th¬ng gia. Tuy nhiªn, khi khoa häc qu¶n lý ph¸t
triÓn, çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ®· tõ bá kh¸i niÖm tÝch tr÷ hµng ho¸, coi
träng tÝnh lu ®éng cña hµng tån kho.
Çc chØ sè trªn ®Òu ®a ra cïng mét kÕt luËn: hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån
kho cña c«ng ty ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn.
62
Vßng quay hµng tån kho ®· t¨ng lªn trong ba n¨m liªn tiÕp. Mét ®¬n vÞ
hµng tån kho ®· ®em l¹i ngµy cµng nhiÒu ®¬n vÞ doanh thu. HÖ qu¶ cña
®iÒu nµy lµ thêi gian mét vßng lu©n chuyÓn cña hµng tån kho còng t¨ng lªn
gi÷a çc n¨m. Sè ngµy cÇn thiÕt cho hµng tån kho lu©n chuyÓn ®îc mét vßng
®· gi¶m tõ h¬n 1 th¸ng xuèng kho¶ng 18 ngµy. §iÒu nµy cho thÊy tèc ®é lu©n
chuyÓn vèn lu ®éng t¹i c«ng ty ngµy cµng t¨ng. Tèc ®é lu©n chuyÓn vèn cao
gióp ®Èy nhanh qu¸ tr×nh thu håi vèn, tiÕp tôc t¸i ®Çu t cho k× s¶n xuÊt –
kinh doanh tiÕp theo, n¾m b¾t thªm nh÷ng c¬ héi kinh doanh míi. §ång thêi,
hÖ sè ®¶m nhiÖm hµng tån kho còng gi¶m ®i râ rÖt. HÖ sè nµy cµng nhá,
hiÖu qu¶ sö dông vèn ngµy cµng cao, sè vèn tiÕt kiÖm ®îc cµng nhiÒu.
Kh¶ n¨ng sinh lîi cña hµng tån kho còng t¨ng lªn. §iÒu nµy ®îc lÝ gi¶i
bëi lîi nhuËn t¨ng lªn vµ hµng tån kho gi¶m ®i qua çc n¨m tµi chÝnh. Tèc ®é
gi¶m cña hµng tån kho l¹i cao h¬n tèc ®é t¨ng cña lîi nhuËn tríc thuÕ. V× thÕ,
kh¶ n¨ng sinh lîi cña hµng tån kho cµng t¨ng.
Tuy nhiªn, çc chØ sè tµi chÝnh chØ ph¶n ¸nh ®îc mét phÇn nµo ®ã
t×nh h×nh qu¶n lý hµng tån kho thùc tÕ t¹i doanh nghiÖp. Çc sè liÖu cho thÊy
vÒ mÆt ®Þnh lîng, hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông hµng tån kho qua ba n¨m cña
Hioda Motors ®· t¨ng lªn. §iÒu nµy sÏ gióp c«ng ty gi¶m ®îc nhiÒu chi phÝ,
t¨ng tèc ®é lu©n chuyÓn vèn, t¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn.
2.3.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho th«ng qua hÖ thèng kiÓm so¸t
hµng tån kho t¹i Hioda Motors
Nh¾c ®Õn ho¹t ®éng qu¶n lý lµ nh¾c ®Õn nguån nh©n lùc. §Ó cã thÓ
qu¶n lý hiÖu qu¶ bÊt cø mét ®èi tîng nµo, víi h×nh thøc nµo còng cÇn tæ chøc
khoa häc, hîp lý çc bé phËn cã tr¸ch nhiÖm, t¸ch biÖt çc bé phËn ®ã víi sù
chuyªn m«n ho¸ râ rµng. Qu¶n lý hµng tån kho lµ ho¹t ®éng kh¸ phøc t¹p, ®ßi
hái doanh nghiÖp ph¶i biÕt tæ chøc vµ ph©n c«ng çc phßng ban mét çch hîp
lý. T¹i Hioda Motors, cã hai phßng ban thùc hiÖn ho¹t ®éng nµy lµ phßng kÕ
to¸n tµi chÝnh vµ phßng kinh doanh, cïng çc bé phËn díi çc kho, ph©n xëng
63
vµ bé phËn chuyªn tr¸ch kiÓm tra.
VÒ c¬ b¶n, hÖ thèng tæ chøc nµy ®· thùc hiÖn kh¸ tèt nhiÖm vô cña
m×nh. Tuy nhiªn, víi nguyªn t¾c cña mét hÖ thèng qu¶n lý hµng tån kho (çc bé
phËn ph¶i chuyªn tr¸ch vÒ mét c«ng viÖc nµo ®ã trong toµn bé chu tr×nh vµ
ph¶i ®éc lËp víi nhau), hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý hµng tån kho cña Hioda
Motors cßn cã mét sè nhîc ®iÓm cÇn ®îc c¶i thiÖn.
HiÖn nay, phßng kinh doanh vÉn kiªm nhiÒu nhiÖm vô lµ mua hµng ho¸
vËt t, phª chuÈn xuÊt thµnh phÈm theo ®¬n ®Æt mua hµng. §èi víi mét doanh
nghiÖp nhá cã thÓ thùc hiÖn nh vËy. Tuy nhiªn, Hioda Motors lµ mét c«ng ty
cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh¸ s«i ®éng, lîng vèn ®Çu t t¬ng ®èi lín. §Ó
cã mét hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé thÝch ®¸ng víi çc nghiÖp vô liªn quan ®Õn
hµng tån kho, mçi phßng ban chØ nªn kiªm nhiÖm mét chøc n¨ng nhÊt ®Þnh.
Ngoµi ra, bé phËn nhËn vµ kiÓm tra hµng vÉn cha ®îc thµnh lËp thµnh phßng
riªng biÖt víi çc phßng mua hµng, lu hµng vµ vËn chuyÓn. Chøc n¨ng cña
phßng nµy rÊt quan träng, b¶o ®¶m hµng vµo kho ®¸p øng chÊt lîng vµ tiªu
chuÈn kÜ thuËt ®Ò ra. Tuy nhiªn, t¹i Hioda Motors, ho¹t ®éng cña bé phËn nµy
vÉn cha ®îc t¨ng cêng.
HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n hµng tån kho vÒ c¬ b¶n ®îc ghi chÐp cÈn
thËn, cô thÓ. Tuy nhiªn, ®Ó qu¶n lý ®îc c¶ chÊt lîng vµ sè lîng hµng tån kho,
hÖ thèng sæ s¸ch nµy cÇn ®îc hoµn thiÖn thªm, çc mÉu phiÕu nh PhiÕu nhËp
kho, xuÊt kho cha nªu râ nhu cÇu nhËp, xuÊt ph¸t sinh dùa trªn môc ®Ých hay
c¬ së nµo (§¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng, kÕ ho¹ch mua hµng tõ nhµ cung
cÊp cña kho nµo, lo¹i hµng g×...). NÕu c«ng ty thiÕt kÕ çc lo¹i phiÕu cÇn
thiÕt trong chu tr×nh qu¸ ®¬n gi¶n cã thÓ dÉn ®Õn viÖc sö dông thiÕu môc
®Ých râ rµng cã thÓ g©y l·ng phÝ hoÆc gian lËn, chøng tõ thiÕu thèng nhÊt
g©y khã kh¨n cho chÝnh çc nhµ qu¶n lý.
C«ng ty ®· thùc hiÖn kiÓm kª thêng xuyªn ®èi víi hÇu hÕt çc lo¹i hµng
tån kho. Tuy nhiªn, c«ng cô vµ dông cô, tuy lµ thµnh phÇn phô, cha ®îc chó ý
kiÓm kª thÝch hîp. Cô thÓ lµ çc lo¹i hµng tån kho kh¸c ®Òu cã biªn b¶n kiÓm
64
kª tõng th¸ng vµ cuèi n¨m nhng c«ng cô dông cô l¹i kh«ng ®îc kiÓm kª l¹i vµo
cuèi n¨m. Nh vËy, ho¹t ®éng qu¶n lý hµng tån kho vÉn cha ®Òu, cha thèng
nhÊt gi÷a çc thµnh phÇn ®ßi hái doanh nghiÖp cÇn xem xÐt thªm.
2.3.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors qua çc m« h×nh
dù tr÷
Mçi mét doanh nghiÖp khi ®i vµo s¶n xuÊt kinh doanh còng cè g¾ng
t×m cho m×nh mét m« h×nh qu¶n lý hµng tån kho phï hîp. Víi mét doanh
nghiÖp s¶n xuÊt trong ngµnh c«ng nghiÖp xe m¸y nh Hioda Motors, ®iÒu nµy
l¹i cµng quan träng v× nguyªn vËt liÖu, c«ng cô dông cô, thµnh phÈm... ®Òu
®ãng nh÷ng vai trß nhÊt ®Þnh trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i
lo¹i hµng tån kho nµo còng ¸p dông m« h×nh EOQ hay m« h×nh JIT mét çch
cøng nh¾c mµ tïy vµo ®Æc ®iÓm cña lo¹i hµng tån kho ®ã, mèi quan hÖ cña
doanh nghiÖp víi bªn ngoµi, nhu cÇu cña thÞ trêng mµ doanh nghiÖp t×m
nh÷ng m« h×nh phï hîp cho riªng m×nh.
Dùa vµo tØ träng cña tõng thµnh phÇn hµng tån kho, c«ng ty sÏ x¸c ®Þnh lîng ®Æt
mua thÝch hîp cho tõng ®¬n hµng.
ChØ tiªu Gi¸ trÞ trong mét TØ träng trong gi¸
®¬n vÞ s¶n phÈm trÞ mét ®¬n vÞ s¶n
(USD) phÈm
Nguyªn vËt liÖu nhËp 540 54%
khÈu bao gåm c¶ thuÕ
Nguyªn vËt liÖu néi 420 42%
®Þa
Çc lo¹i kh¸c 40 4%
Gi¸ trÞ trung b×nh mét 1000 100%
®¬n vÞ s¶n phÈm
Nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®îc ®Æt mua trung b×nh mçi th¸ng mét lÇn.
Gi¸ trÞ ®Æt mua mçi lÇn dùa trªn gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu íc tÝnh
®a vµo s¶n xuÊt th¸ng ®ã. Gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu vµ thuÕ nhËp
khÈu tÝnh trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm b×nh qu©n lµ 54%. Dùa vµo kÕ ho¹ch
65
s¶n xuÊt trong th¸ng, c«ng ty sÏ x¸c ®Þnh lîng ®Æt mua mçi lÇn. Tuy nhiªn,
gi÷a kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn lu«n cã mét ®é chªnh lÖch nhÊt ®Þnh.
C«ng ty x¸c ®Þnh lîng nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®Æt mua mçi ®¬n
hµng theo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hµng th¸ng víi c¬ së:
NVL nhËp khÈu th¸ng (T) = Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch th¸ng (T) x
54%
Trong ®ã, tØ lÖ 54% dùa trªn gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu trªn mét
®¬n vÞ s¶n phÈm hoµn thµnh.
Tuy nhiªn, thêi gian ®Ó hµng vÒ ®Õn c¶ng H¶i Phßng trung b×nh lµ 20
ngµy (n¬i s¶n xuÊt chÝnh cña C«ng ty §«ng T©y – nhµ cung cÊp nguyªn vËt
liÖu nhËp khÈu chÝnh cña Hioda Motors ®îc ®Æt t¹i In®«nªxia) vµ vÒ ®Õn
kho cña c«ng ty lµ 30 ngµy. §iÒu nµy cã ¶nh hëng quan träng ®Õn çch tÝnh l-
îng nguyªn vËt liÖu nhËp theo mçi ®¬n hµng.
Trung b×nh mét lÇn ®Æt hµng cã gi¸ trÞ: 1.623.000 USD
Gi¸ trÞ trung b×nh mét ®¬n vÞ nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu: 540 USD
Lîng ®Æt hµng trung b×nh mçi lÇn: 1.623.000/540 = 3000 (bé)
Tõ ®©y ta cã nhu cÇu hµng ho¸ trung b×nh mét n¨m: 3000 x 12 = 36.000
(bé)
Chi phÝ cho mét lÇn ®Æt hµng bao gåm: Chi phÝ qu¶n lý giao dÞch
4000USD (C2) bao gåm chi phÝ ®µm ph¸n th¬ng lîng, héi häp, vËn chuyÓn
hµng ho¸ tõ c¶ng H¶i Phßng vÒ nhµ m¸y s¶n xuÊt chÝnh t¹i Hµ Néi. Chi phÝ l-
u kho mét bé nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu trung b×nh lµ 50 USD (C1) bao gåm
chi phÝ b¶o qu¶n 15 USD vµ chi phÝ tµi chÝnh (thuÕ 30 USD, b¶o hiÓm 5
USD).
XÐt theo m« h×nh EOQ ta cã lîng ®Æt hµng tèi u lµ:
Sè lÇn ®Æt hµng trong n¨m lµ: 36.000/2.400 = 15 lÇn

Thêi gian gi÷a mçi lÇn ®Æt hµng lµ: 360/15 = 24 ngµy
66
Nh vËy, lîng ®Æt hµng tèi u thÊp h¬n lîng ®Æt hµng trung b×nh cña
c«ng ty vµ sè lÇn ®Æt hµng trong n¨m sÏ lµ 15 lÇn. XÐt vÒ tæng thÓ, ®©y
còng kh«ng ph¶i lµ sù chªnh lÖch lín. H¬n n÷a, gi÷a kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ thùc
tiÔn s¶n xuÊt diÔn ra trong th¸ng kh«ng hoµn toµn trïng nhau. V× thÕ, nhu
cÇu ë ®©y chØ cã thÓ xem xÐt díi khÝa c¹nh b×nh qu©n ho¸. Theo xu híng
nµy, c«ng ty ®ang ®Þnh híng qu¶n lý hµng tån kho nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu
tån kho theo m« h×nh EOQ. Víi tØ lÖ nhËp khÈu ngµy cµng gi¶m, vÒ dµi h¹n,
m« h×nh nµy sÏ bÞ thu hÑp. ChØ cã nh÷ng lo¹i nguyªn vËt liÖu nµo thùc sù
cÇn nhËp khÈu míi ¸p dông m« h×nh nµy ®Ó x¸c ®Þnh lîng ®Æt hµng tèi u.
Thêi gian giao hµng tõ c¶ng H¶i Phßng vÒ ®Õn nhµ m¸y cña c«ng ty
trung b×nh lµ 10 ngµy. Mçi ngµy c«ng ty sö dông sè nguyªn vËt liÖu nhËp
khÈu trung b×nh = Tæng nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu ®a vµo s¶n xuÊt trong
n¨m / 360 ngµy = 85(bé) VËy, ®iÓm ®Æt hµng míi lµ 85 x 10 = 850 (bé). Trªn
thùc tÕ, c«ng ty cha x¸c ®Þnh cô thÓ ngµy ®Æt hµng mµ íc lîng theo kh¶ n¨ng
s¶n xuÊt, ®Æt hµng vµo nh÷ng ngµy cuèi th¸ng.
C«ng ty cha x¸c ®Þnh lîng dù tr÷ an toµn v× cho r»ng t¹i thêi ®iÓm ®Æt
hµng, lîng nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu tån kho vÉn ®ñ ®¸p øng nhu cÇu trong
nh÷ng ngµy l« hµng míi cha vÒ ®Õn nhµ m¸y. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy cã thÓ
dÉn ®Õn nhiÒu kÕt qu¶ kh«ng lêng hÕt nh tµu chë hµng trªn ®êng gÆp trôc
trÆc kh«ng vÒ kÞp nªn ngµy giao hµng bÞ lïi l¹i, ®· hÕt nguyªn vËt liÖu trong
kho mµ hµng cha vÒ ®Õn n¬i. Trêng hîp kh¸c ®· tõng x¶y ra lµ l« hµng nhËp
vÒ kh«ng ®¸p øng ®îc tiªu chuÈn kÜ thuËt trong hîp ®ång hoÆc cã th«ng sè
kÜ thuËt kh¸c víi yªu cÇu cña nhµ m¸y. ChÝnh v× vËy, vÉn cÇn mét lîng dù
tr÷ an toµn ®Ó ®Ò phßng nh÷ng trêng hîp xÊu cã thÓ x¶y ra.
Nguyªn vËt liÖu néi ®Þa
Nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho ®îc qu¶n lý híng tíi m« h×nh JIT. §©y
lµ m« h×nh rÊt thÝch hîp víi thùc tiÔn ho¹t ®éng cña c«ng ty. Víi mèi quan hÖ
mËt thiÕt víi çc c«ng ty s¶n xuÊt kh¸c, Hioda Motors ®· thiÕt lËp ®îc m¹ng líi
çc nhµ cung cÊp chuyªn nghiÖp.
67
CT s¶n xuÊt phô tïng tù ®éng
CT s¶n xuÊt thiÕt bÞ Machiniri NVL néi
®Þa
C«ng ty cao su Super Hioda Motors
CT TNHH Qu¶ng §«ng (Sunny)
C«ng ty Cella Break
C«ng ty TNHH THC
Hµng th¸ng, Hioda Motors ®Æt hµng çc c«ng ty nµy vµ ®îc ®¸p øng
kÞp thêi víi sè lîng vµ chÊt lîng nguyªn vËt liÖu ®¶m b¶o phï hîp víi yªu cÇu
®Ò ra. Dï qu¶n lý trªn c¬ së m« h×nh JIT, c«ng ty vÉn x¸c ®Þnh lîng nguyªn
vËt liÖu tån kho cho th¸ng tíi trong b¶ng kÕ ho¹ch chi tiÕt cña m×nh:
NVL néi ®Þa tån kho th¸ng T = NVL néi ®Þa íc tÝnh ®a vµo s¶n xuÊt
theo kÕ ho¹ch th¸ng (T-1) - NVL néi ®Þa tån kho íc tÝnh th¸ng (T-1)
Tuy nhiªn, th«ng thêng, lîng nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho khi hµng
vÒ lµ lîng ®¸p øng kho¶ng 2 ®Õn 3 ngµy s¶n xuÊt mµ th«i. C«ng ty sÏ yªu cÇu
®¬n hµng tuú theo t×nh h×nh nhu cÇu nguyªn vËt liÖu cña m×nh vµ nhµ cung
cÊp sÏ cã thÓ cung cÊp ngay cho Hioda Motors ®óng lîng hµng mµ c«ng ty
®Æt mua. V× vËy, gÇn nh kh«ng cã lîng nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho an
toµn (dù phßng).
B¸n thµnh phÈm tån kho
B¸n thµnh phÈm tån kho cña c«ng ty biÕn ®éng kh¸ nhiÒu gi÷a çc
th¸ng, çc k×. B¸n thµnh phÈm trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o ®îc vËn chuyÓn ngang
hµng (s¶n phÈm qua c«ng ®o¹n nµy ®îc vËn chuyÓn ®Õn n¬i kh¸c ®Ó thùc
hiÖn c«ng ®o¹n tiÕp theo ngay sau ®ã) trong nh÷ng kh©u thùc hiÖn b»ng m¸y
nh hµn (welding), nÐn Ðp (pressing), l¾p r¸p (resembling). §©y lµ ®iÒu kiÖn
rÊt tèt ®Ó gi¶m lîng b¸n thµnh phÈm tån kho trong tr¹ng th¸i s¶n xuÊt d©y
chuyÒn. Tuy nhiªn, vÉn cßn mét sè c«ng ®o¹n trong çc kh©u kiÓm tra tiªu
chuÈn kÜ thuËt ®îc ¸p dông ph¬ng ph¸p vËn chuyÓn theo l« (khi thùc hiÖn ®-
îc mét sè s¶n phÈm nhÊt ®Þnh trong c«ng ®o¹n nµy míi chuyÓn toµn bé sè s¶n
68
phÈm ®ã sang c«ng ®o¹n kh¸c ®Ó tiÕp tôc hoµn thiÖn). Ph¬ng ph¸p nµy cã
thÓ lµm t¨ng thêi gian nghØ gi÷a çc c«ng ®o¹n, g©y ra chi phÝ kh«ng ®¸ng cã
cho doanh nghiÖp. §Ó gi¶i quyÕt nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy, khèng chÕ
lîng b¸n thµnh phÈm tån kho, c«ng ty cÇn x¸c ®Þnh lîng s¶n phÈm vËn chuyÓn
trong mét lÇn thÝch hîp ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng cÇn thiÕt. H¬n n÷a,
tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt mét çch thèng nhÊt, ®ång bé sÏ gióp c«ng ty c¶i thiÖn ®-
îc hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng qu¶n lý hµng tån kho.
69
Ch¬ng 3
Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i c«ng ty
Hioda Motors
3.1. §Þnh híng ho¹t ®éng cña Hioda Motors trong t¬ng lai
Trong nh÷ng n¨m võa qua, Hioda Motors ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu
trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt – kinh doanh. KÕ thõa nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®îc,
Hioda Motors chñ tr¬ng kiªn tr× theo ®uæi nh÷ng môc tiªu ®· ®Æt ra ®Ó ngµy
cµng tiÕn nh÷ng bíc v÷ng ch¾c ®Ó ®i tíi thµnh c«ng.
Tríc hÕt, C«ng ty vÉn x¸c ®Þnh môc tiªu khuyÕch tr¬ng th¬ng hiÖu, s¶n
phÈm ngµy cµng ®îc ngêi tiªu dïng biÕt ®Õn vµ ®ãn nhËn. Tríc thÞ trêng xe
m¸y s«i ®éng vµ ®Çy c¹nh tranh víi nhiÒu h·ng ®· cã uy tÝn vµ thµnh tùu t¹i
ViÖt Nam, Hioda Motors vÉn mong muèn t¨ng thÞ phÇn, më réng ph¹m vi tiªu
thô, híng tíi ®èi tîng kh¸ch hµng lµ tÇng líp d©n c cã thu nhËp trung b×nh vµ
kh¸. Trong thêi gian tíi, c«ng ty sÏ cè g¾ng gi¶m chi phÝ h¬n n÷a, t¨ng tØ lÖ
néi ®Þa ho¸ ®Ó gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng
ViÖt Nam.
Ngoµi ra, trong n¨m 2004, C«ng ty ®· kÝ kÕt ®îc mét sè hîp ®ång xuÊt
khÈu xe m¸y sang Philipines, Lµo vµ C¨mpuchia (nh hîp ®ång xuÊt sang
Philipines lµ 1000 chiÕc xe m¸y Buddy). §©y còng lµ nh÷ng thÞ trêng tiÒm
n¨ng mµ C«ng ty muèn më réng tiªu thô ngoµi thÞ trêng ViÖt Nam. Tõ ViÖt
Nam, C«ng ty cã thÓ x©m nhËp vµo thÞ trêng §«ng D¬ng vµ çc vïng l©n cËn.
C«ng ty ®ang xóc tiÕn qu¶ng ço th¬ng hiÖu vµ g©y dùng mèi quan hÖ víi
nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng ®Ó ®Õn n¨m 2006 cã thÓ x©y dùng thªm mét
nhµ m¸y s¶n xuÊt xe m¸y t¹i Lµo, tõ ®ã cµng ®a th¬ng hiÖu ®Õn víi ngêi tiªu
dïng vµ t¨ng doanh thu ®ång thêi thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt dµi h¹n hiÖu
qu¶.
Còng víi môc tiªu ®a s¶n phÈm ®Õn víi ngêi tiªu dïng, C«ng ty sÏ tiÕp
tôc t¨ng sè lîng §¹i lý uû quyÒn tõ 50 lªn 100 trong 2 n¨m tíi vµ x©m nhËp thÞ
70
trêng çc khu vùc kh¸c nh miÒn Trung, miÒn Nam cña ViÖt Nam.
Môc tiªu thø hai kh«ng kÐm phÇn quan träng vµ lu«n ®îc nh¾c ®Õn
trong lÜnh vùc tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ môc tiªu tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ tµi s¶n
cho çc chñ së h÷u. §Ó thùc hiÖn môc tiªu nµy, môc tiªu thø nhÊt tríc hÕt ph¶i
®¹t ®îc. Cã thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn lîc s¶n phÈm míi cã thÓ t¨ng doanh
thu, t¨ng lîi nhuËn vµ ®a m« h×nh s¶n xuÊt ®¹t hiÖu qu¶ tèi u. §ång thêi, chiÕn
lîc s¸p nhËp däc (th«n tÝnh çc nhµ cung cÊp) ®Ó gi¶m chi phÝ, t¨ng tØ lÖ néi
®Þa ho¸ còng ®îc Hioda Motors v¹ch râ vµ thùc hiÖn ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu
ho¹t ®éng. Trong n¨m 2003, C«ng ty ®· t¨ng lîng vèn cæ phÇn t¹i C«ng ty s¶n
xuÊt phô tïng tù ®éng ViÖt Nam lªn 30% vµ n¾m quyÒn kiÓm so¸t c«ng ty
nµy. Trong n¨m 2005, C«ng ty dù ®Þnh sÏ t¨ng vèn cæ phÇn t¹i C«ng ty TNHH
Qu¶ng §«ng – Trung Quèc ®Ó chñ ®éng trong viÖc s¶n xuÊt çc thµnh phÇn
cña xe m¸y. §©y còng lµ biÖn ph¸p nh»m gi¶m nhu cÇu phô thuéc (lîng xe m¸y
s¶n xuÊt ra tØ lÖ víi lîng nguyªn vËt liÖu mµ çc nhµ cung cÊp ph©n phèi cho
doanh nghiÖp). Tõ ®ã, cã thÓ tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ, t¨ng kh¶ n¨ng tù
chñ trong s¶n xuÊt cho c«ng ty.
3.2. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors
§Ó cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho, Hioda Motors cÇn
x¸c ®Þnh tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy trong ho¹t ®éng qu¶n lý tµi s¶n cña
m×nh. Môc ®Ých cña qu¶n lý hµng tån kho lµ nh»m gi¶m vßng quay dù tr÷,
khèng chÕ hµng tån kho ®Ó gi¶m chi phÝ, tr¸nh ø ®äng vèn, t¨ng kh¶ n¨ng sö
dông vèn, ®ång thêi gióp doanh nghiÖp chñ ®éng trong ho¹t ®éng t×m kiÕm
®Çu vµo cho s¶n xuÊt.
3.2.1. ¸p dông çc m« h×nh qu¶n lý hµng tån kho mét çch phï hîp cho çc thµnh
phÇn hµng tån kho kh¸c nhau
¸p dông m« h×nh EOQ ®Ó qu¶n lý nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu tån
kho
Víi çc bíc tÝnh to¸n nh ®· tr×nh bµy trong phÇn 2.3.3., C«ng ty nªn x¸c
71
®Þnh lîng ®Æt hµng tèi u cho doanh nghiÖp m×nh tríc khi bíc vµo mét n¨m tµi
chÝnh míi. §iÒu nµy rÊt quan träng v× hiÖn nay lîng ®Æt hµng cña C«ng ty
cha ®¹t møc tèi u nªn cha tèi thiÓu ho¸ ®îc chi phÝ ®Æt hµng vµ chi phÝ lu
kho. Thay v× ®Æt mçi l« 3000 bé mçi th¸ng mét lÇn, ¸p dông çch ®Æt hµng
mçi ®¬n ®Æt hµng 2400 bé vµ mét n¨m ®Æt hµng 15 lÇn sÏ gióp c«ng ty c¶i
thiÖn ®îc vÊn ®Ò nµy. T¬ng tù nh nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu, ®èi víi çc
thµnh phÇn hµng tån kho ph¶i nhËp tõ bªn ngoµi vÒ hoÆc nhµ cung cÊp cha
®ñ g¾n bã ®Ó thùc hiÖn m« h×nh JIT, Hioda Motors còng nªn tÝnh to¸n cô
thÓ ®Ó t×m ®îc cho mçi lo¹i hµng tån kho mét lîng ®Æt hµng tèi u. Cã nh
vËy, chi phÝ s¶n xuÊt còng nh gi¸ thµnh s¶n phÈm míi cã thÓ gi¶m ®Ó cã thÓ
c¹nh tranh víi çc h·ng s¶n xuÊt xe m¸y kh¸c.
Còng víi nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu, do ®iÓm ®Æt hµng l¹i lµ kho¶ng
800 bé nªn C«ng ty cha cã chÝnh s¸ch vÒ lîng dù tr÷ an toµn. Tuy nhiªn, dùa
trªn nh÷ng biÕn ®éng cña lîng nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu tån kho ®a vµo s¶n
xuÊt thùc tÕ trong n¨m, ®Æt ra mét lîng dù tr÷ an toµn lµ rÊt cÇn thiÕt. Thùc
tÕ cho thÊy trong n¨m 2004, lîng nguyªn vËt liÖu ®a vµo s¶n xuÊt thùc tÕ hÇu
hÕt ®Òu lín h¬n lîng ®Æt mua mçi lÇn. V× thÕ, C«ng ty cã thÓ ®Æt ra mét
tØ lÖ nhÊt ®Þnh cho lîng dù tr÷ an toµn. TØ lÖ tham kh¶o cã thÓ lµ 20% cña
®iÓm ®Æt hµng míi tøc lµ 850 x 20% = 170 (bé) t¬ng øng víi hai ngµy s¶n
xuÊt b×nh qu©n.
¸p dông m« h×nh JIT ®Ó qu¶n lý nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho
M« h×nh JIT lµ sù lùa chän rÊt hîp lý cho lo¹i h×nh hµng tån kho nµy. L-
îng nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho ®îc gi¶m thiÓu. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶
m« h×nh JIT trong trêng hîp nµy, C«ng ty nªn kÝ kÕt nh÷ng hîp ®ång th¬ng
m¹i l©u dµi víi çc nhµ cung cÊp ®Ó tr¸nh trêng hîp v× gi¸ mua cña c«ng ty
kh¸c cao h¬n mµ nhµ cung cÊp bá dë viÖc ph©n phèi gi÷a chõng g©y khã kh¨n
rÊt lín khiÕn C«ng ty r¬i vµo t×nh tr¹ng bÞ ®éng, ho¹t ®éng s¶n xuÊt bÞ ngõng
trÖ. Mét gi¶i ph¸p kh¸c ®· ®îc nh¾c ®Õn lµ t¨ng cêng s¸p nhËp, hîp nhÊt vµ
th©u tãm çc nhµ cung cÊp t¹o thµnh mét tËp ®oµn s¶n xuÊt – kinh doanh cã
72
hÖ thèng vµ quan hÖ kh¨ng khÝt. §©y chÝnh lµ gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn lîc
cho sù tån t¹i l©u dµi cña Hioda Motors t¹i thÞ trêng ViÖt Nam.
Liªn tôc gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang
§Ó thùc hiÖn ®îc ®iÒu nµy, C«ng ty ph¶i thùc hiÖn ®ång bé ho¸ qu¸
tr×nh s¶n xuÊt. Víi mét d©y chuyÒn l¾p r¸p xe m¸y kh¸ hiÖn ®¹i vµ tù ®éng
ho¸, ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m b¸n thµnh phÈm, C«ng ty cÇn chó träng
vµo çc kh©u ®îc thùc hiÖn bëi ngêi lao ®éng. §©y chÝnh lµ nh÷ng kh©u
g©y ø ®äng nguyªn vËt liÖu vµ çc lo¹i hµng tån kho kh¸c ®a vµo s¶n xuÊt,
lµm t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang.
TriÕt lý s¶n xuÊt JIT lµ ®em ph¬ng thøc s¶n xuÊt d©y chuyÒn sè lîng
lín kÕt hîp víi ph¬ng thøc s¶n xuÊt lu©n phiªn theo l«. Tõ ®ã sÏ gióp ng¾n thêi
gian chuyÓn ®æi c«ng viÖc vµ ®ång bé ho¸ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
NÕu cã thÓ lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt theo ngµy, x¸c ®Þnh lîng hµng tån
kho cÇn sö dông trong mét ngµy lµm viÖc sÏ hç trî rÊt nhiÒu cho viÖc qu¶n lý
hµng tån kho theo m« h×nh JIT. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ mét gi¶i ph¸p mang
tÝnh lý thuyÕt mµ rÊt Ýt c«ng ty cã kh¶ n¨ng vµ ®· thùc hiÖn trªn thùc tÕ.
3.2.2. KÕt hîp qu¶n lý hµng tån kho theo çc m« h×nh ®· ®Ò ra vµ m« h×nh
chiÕt khÊu gi¶m gi¸
NÕu C«ng ty ®Æt hµng chiÕt khÊu víi sè lîng lín, m« h×nh EOQ c¬ b¶n
sÏ cã thÓ ®îc thay ®æi ®«i chót. §Ó quyÕt ®Þnh cã nªn yªu cÇu l« hµng víi sè
lîng lín ®Ó ®îc chiÕt khÊu hay kh«ng, doanh nghiÖp cÇn tèi thiÓu ho¸ tæng
chi phÝ mua hµng, ®Æt hµng vµ chi phÝ lu kho.
Tæng chi phÝ cÇn ph¶i ®îc tèi thiÓu ho¸: t¹i lîng ®Æt hµng tèi u EOQ
tríc chiÕt khÊu – t¹i ®ã chiÕt khÊu sÏ kh«ng cã lîi, hoÆc t¹i lîng ®Æt hµng tèi
thiÓu ®Ó chiÕt khÊu lµ cã lîi.
VÝ dô: C«ng ty sö dông mét lo¹i hµng tån kho víi çc th«ng tin sau:
Gi¸ mua: 96$/1 ®¬n vÞ s¶n phÈm
Nhu cÇu n¨m: 4000 ®¬n vÞ
73
Chi phÝ 1 lÇn ®Æt hµng: 300$
Chi phÝ lu kho hµng n¨m: b»ng 10% gi¸ mua
Lîng ®Æt mua tèi u: 500 ®¬n vÞ
NÕu c«ng ty ®Æt mua mçi lÇn 1000 ®¬n vÞ sÏ ®îc chiÕt khÊu 8%
Gi¶i ph¸p:
NÕu ®Æt mua mçi ®¬n hµng 500 ®¬n vÞ s¶n phÈm th× chi phÝ mét
n¨m cho hµng tån kho sÏ lµ:
Chi phÝ mua hµng: 4.000 x 96$ = 384.000$
Chi phÝ ®Æt hµng: 300$ x (4.000/500) = 2.400
Chi phÝ lu kho: 96$ x 10% x (500/2) = 2.400
Tæng chi phÝ: 384.000 + 2.400 + 2.400 = 388.800
NÕu ®Æt mua mçi ®¬n hµng 1.000 ®¬n vÞ s¶n phÈm víi gi¸ chiÕt
khÊu 8% th× chi phÝ mét n¨m cho hµng tån kho sÏ lµ:
Chi phÝ mua hµng: 384.000 x 92% = 353.280
Chi phÝ ®Æt hµng: 300$ x (4.000/1.000) = 1.200
Chi phÝ lu kho: 96$ x 92% x 10% x (1.000/2) = 4.416
Tæng chi phÝ: 353.280 + 1.200 + 4.416 = 358.896
KÕt luËn: C«ng ty nªn ®Æt hµng víi lîng 1.000 ®¬n vÞ s¶n phÈm mçi
®¬n hµng. Nh vËy, C«ng ty sÏ tiÕt kiÖm ®îc 1 sè tiÒn lµ 388.000 – 358.896 =
29.904$ mét n¨m.
Qua vÝ dô trªn cã thÓ thÊy r»ng m« h×nh ®Æt hµng chiÕt khÊu còng cã
thÓ ®îc ¸p dông t¹i Hioda Motors v× u ®iÓm cña nã lµ C«ng ty cã thÓ gi¶m chi
phÝ hµng tån kho mét n¨m nÕu ®Æt hµng ®ñ lín ®Ó hëng tØ lÖ chiÕt khÊu
hîp lý. Tuy nhiªn, C«ng ty ph¶i c©n nh¾c xem cã thÓ ¸p dông m« h×nh nµy cho
nh÷ng lo¹i hµng tån kho nµo, so s¸nh xem chi phÝ nµo t¨ng lªn (nh chi phÝ lu
kho), chi phÝ nµo gi¶m ®i (nh chi phÝ mua hµng). Cã nh÷ng lo¹i hµng tån kho
nÕu ®Ó l©u sÏ lµm gi¶m gi¸ trÞ, kÕt qu¶ lµ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho l¹i
t¨ng lªn, g©y khã kh¨n cho doanh nghiÖp.
74
3.2.3. Hoµn thiÖn tæ chøc vµ hÖ thèng sæ s¸ch qu¶n lý hµng tån kho
Tríc hÕt, dï ¸p dông m« h×nh nµo, ®Æc biÖt lµ m« h×nh JIT, vÊn ®Ò
®Æt ra lµ nhµ qu¶n lý lµm thÕ nµo ®Ó qu¶n lý con ngêi, ph¸t huy ®îc ®Çy
®ñ tÝnh tÝch cùc cña nh©n viªn vµ tÝnh s¸ng t¹o cña hä, khiÕn hä cã tinh thÇn
tr¸ch nhiÖm cao.
HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n hµng tån kho cÇn ®îc hoµn thiÖn h¬n, ®Æc
biÖt lµ çc phiÕu xuÊt, nhËp kho cÇn ®îc thiÕt kÕ sao cho cã thÓ chuyÓn t¶i
®îc nh÷ng néi dung cÇn thiÕt cho nhµ qu¶n lý, tr¸nh nh÷ng sai sãt, gian lËn
hoÆc nhÇm lÉn cã thÓ x¶y ra trong mäi ho¹t ®éng liªn quan ®Õn hµng tån
kho.
Çc phßng ban chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý hµng tån kho cÇn ®îc ph©n
c«ng nhiÖm vô râ rµng vµ ®éc lËp ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng chñ ®éng vµ tr¸ch
nhiÖm trong c«ng viÖc. Phßng kinh doanh cÇn ®îc ph©n t¸ch nhiÖm vô vµ
giao bít mét sè nhiÖm vô qu¶n lý hµng tån kho cho çc bé phËn kh¸c.
§Ó ®¹t ®îc hiÖu qu¶ trong qu¶n lý, C«ng ty cÇn thµnh lËp çc phßng
chøc n¨ng liªn quan ®Õn viÖc qu¶n lý hµng tån kho cña m×nh. C¬ cÊu cã thÓ
nh sau:
Phßng mua hµng T¬ng t¸c Phßng nhËn hµng

kiÓm tra
Phßng lu hµng lÉn nhau Phßng vËn chuyÓn
Kho NVL nhËp Kho NVL mua Kho c«ng cô, Kho thµnh Kho phô tïng
khÈu trong níc dông cô phÈm
ViÖc ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cô thÓ trong c¬ cÊu çc phßng ban sÏ gióp
C«ng ty ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n trong viÖc qu¶n lý hµng tån kho. §èi víi nh÷ng
doanh nghiÖp cã qui m« nhá, ®iÒu nµy sÏ khã thùc hiÖn v× h¹n chÕ vÒ nh©n
lùc. Tuy nhiªn, t¹i mét c«ng ty s¶n xuÊt trong ngµnh c«ng nghiÖp xe m¸y mµ
75
nguyªn vËt liÖu chiÕm mét ý nghÜa quan träng th× rÊt cÇn thùc hiÖn chuyªn
m«n ho¸ ho¹t ®éng cña çc phßng ban cã liªn quan. Cïng víi nh÷ng phßng ban
®éc lËp qu¶n lý, çc kho còng cÇn tuyÓn chän nh÷ng thñ kho cã kinh nghiÖm
vµ hiÓu biÕt ®Ó cïng phèi hîp qu¶n lý.
3.3. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi C«ng ty Hioda Motors vµ víi çc c¬ quan
qu¶n lý Nhµ níc
3.3.1. KiÕn nghÞ ®èi víi C«ng ty Hioda Motors
VÒ ph¬ng ph¸p qu¶n lý hµng tån kho

C«ng ty ®· cã nhiÒu nç lùc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån
kho. VÒ c¬ b¶n, hµng tån kho cña Hioda Motors ®îc gi÷ ë møc võa ph¶i vµ cã
xu híng tØ träng thÊp dÇn trong tæng tµi s¶n.
§Ó cã thÓ ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao h¬n, C«ng ty cÇn cã nh÷ng kÕ ho¹ch
mua s¾m hµng tån kho vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ®ång bé, thèng nhÊt. C«ng ty nªn
xem xÐt l¹i lîng ®Æt hµng vµ sè lÇn ®Æt hµng ®èi víi nguyªn vËt liÖu nhËp
khÈu v× thµnh phÇn nµy vÉn chiÕm tíi 54% tæng gi¸ trÞ mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm. Cô thÓ lµ gi¶m lîng ®Æt hµng mçi lÇn vµ t¨ng sè lÇn ®Æt hµng mét
n¨m lªn trung b×nh 15 lÇn/n¨m.
C«ng ty cÇn thùc hiÖn nghiªm ngÆt kiÓm tra, kiÓm kª hµng tån kho th-
êng xuyªn, ®Þnh k× cã biªn b¶n kiÓm kª göi lªn ban l·nh ®¹o c«ng ty, ®Æc biÖt
lµ c«ng cô dông cô ph¶i thùc hiÖn kiÓm kª nh çc thµnh phÇn hµng tån kho
kh¸c.
Dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho cÇn ®îc lËp nhiÒu h¬n ®Ó bï ®¾p
nh÷ng thiÖt h¹i trong nhiÒu trêng hîp nh hµng tån kho bÞ gi¶m chÊt lîng, sè l-
îng... Trong nh÷ng n¨m võa qua, C«ng ty lu«n cã mét lîng hµng tån kho tån t¹i
trong thêi gian dµi mµ kh«ng ®îc sö dông. C«ng ty còng cÇn lËp thªm dù phßng
gi¶m gi¸ hµng tån kho cho nh÷ng lo¹i nµy hoÆc ph¶i t×m çch thanh lý, võa
gi¶m ®îc chi phÝ lu kho, l¹i gi¶m ®îc lîng dù phßng cã thÓ ph¶i lËp.
VÒ hÖ thèng qu¶n lý vµ hÖ thèng s¶n xuÊt
76
§èi víi hÖ thèng chøng tõ trong chu tr×nh hµng tån kho, C«ng ty cÇn lËp
chi tiÕt h¬n çc lo¹i phiÕu nh phiÕu xuÊt kho, phiÕu lu kho, phiÕu vËn
chuyÓn hµng... víi néi dung thÓ hiÖn râ môc ®Ých sö dông, çch thøc vËn
chuyÓn vµ thanh to¸n, n¬i ®Õn, n¬i ®i...
Çc phßng ban cÇn ®îc ph©n t¸ch nhiÖm vô. Phßng kinh doanh chØ nªn
thùc hiÖn chøc n¨ng mua hµng vµ lùa chän kh¸ch hµng tiªu thô. Phßng kiÓm tra
chÊt lîng vµ sè lîng hµng tån kho nhËp, xuÊt vµ theo dâi biÕn ®éng trong k×
cÇn ®îc thµnh lËp. Çc çn bé liªn quan ph¶i ®îc ®µo t¹o ®Ó cã thÓ n¾m v÷ng
chu tr×nh hµng tån kho cña c«ng ty m×nh, tõ ®ã hiÓu râ tr¸ch nhiÖm vµ c«ng
viÖc cña m×nh h¬n.
D©y chuyÒn s¶n xuÊt cÇn ®ång bé ho¸. Bªn c¹nh çc kh©u tù ®éng ho¸,
nh÷ng kh©u cã c«ng nh©n tham gia, C«ng ty nªn thùc hiÖn ph¬ng thøc s¶n
xuÊt lu©n phiªn theo l«. Sù kÕt hîp cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt d©y chuyÒn sè l-
îng lín vµ ph¬ng thøc s¶n xuÊt lu©n phiªn theo l« sÏ ®em ®Õn hiÖu qu¶ cao,
lµ näi dung chÝnh cña m« h×nh JIT.
3.3.2. KiÕn nghÞ ®èi víi çc c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc
M«i trêng bªn ngoµi cã t¸c ®éng lín ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt – kinh doanh
cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× thÕ, víi mçi mét ho¹t ®éng qu¶n lý t¹i doanh
nghiÖp ®Òu chÞu ¶nh hëng dï Ýt dï nhiÒu cña nh÷ng t¸c nh©n bªn ngoµi nµy.
§Ó gióp doanh nghiÖp t¨ng hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho, Nhµ níc còng
cã thÓ t¸c ®éng díi mét sè gãc ®é nh:
Gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®èi víi çc nguyªn vËt liÖu mµ doanh nghiÖp
ph¶i nhËp khÈu tõ níc ngoµi vÒ. T¹i Hioda Motors, ®ã lµ nguyªn vËt liÖu
nhËp khÈu (chiÕm 54% chi phÝ mét ®¬n vÞ s¶n phÈm). NÕu ®îc gi¶m thuÕ,
doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng lîng nguyªn vËt liÖu mua vµo, t¨ng lîng s¶n phÈm
s¶n xuÊt ra, t¨ng doanh thu b¸n hµng.
§èi víi ngµnh c«ng nghiÖp xe m¸y, tõ sau §¹i héi X n¨m 2002, Nhµ níc
kh«ng cßn chñ tr¬ng coi ®©y lµ ngµnh c«ng nghiÖp u tiªn. ViÖc cÊm çc quËn
77
huyÖn néi thµnh ®¨ng kÝ mua xe m¸y ®· khiÕn çc doanh nghiÖp trong ngµnh
nµy chÞu nhiÒu tæn thÊt. Víi doanh nghiÖp cßn cha cã chç ®øng v÷ng ch¾c
trªn thÞ trêng nh Hioda Motors, ®iÒu nµy cµng lµ khã kh¨n lín. Khi gi¶m lîng
hµng b¸n, tån kho sÏ t¨ng lªn, thêi gian lu kho l©u h¬n g©y t¨ng chi phÝ cho
doanh nghiÖp vµ cã thÓ gi¶m chÊt lîng nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo còng nh
gi¶m chÊt lîng s¶n phÈm ®Çu ra. V× thÕ, bªn c¹nh nh÷ng chÝnh s¸ch th¾t
chÆt ®èi víi ho¹t ®éng ®¨ng kÝ xe m¸y, Nhµ níc cÇn c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng,
më réng ®êng x¸, ®a d¹ng ho¸ çc ph¬ng thøc vËn chuyÓn ®Ó gi¶m ¸ch t¾c,
t¹o ®iÒu kiÖn cho çc doanh nghiÖp s¶n xuÊt xe m¸y tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
78
KÕt luËn
Thùc tËp cÇn thiÕt cho sinh viªn nh mét cÇu nèi gi÷a lý luËn vµ thùc
tiÔn. Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty kiÓm to¸n KPMG, em ®· t×m hiÓu
vµ häc hái ®îc nhiÒu ®iÒu míi mÎ bæ Ých, lý thó vÒ tµi chÝnh doanh nghiÖp
nãi chung vµ qu¶n lý hµng tån kho nãi riªng. Qua ®ît thùc tËp nµy, em ®· ®îc
t×m hiÓu mét çch s©u s¾c vµ thùc tÕ nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc häc trong bèn
n¨m t¹i trêng ®¹i häc, ®ång thêi còng gióp em hiÓu thªm r»ng muèn trë thµnh
mét nhµ tµi chÝnh giái th× kh«ng chØ cÇn am hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn mµ
cßn ph¶i biÕt vËn dông nh÷ng lý luËn ®ã mét çch s¸ng t¹o vµo thùc tiÔn ®Ó
gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ ph¸t sinh. Giai ®o¹n thùc tËp ®· kÕt thóc víi
kÕt qu¶ cô thÓ lµ chuyªn ®Ò víi ®Ò tµi "Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ hµng
tån kho t¹i C«ng ty Hioda Motors". Hioda Motors lµ mét trong nh÷ng kh¸ch
hµng cña KPMG mµ em cã dÞp ®îc t×m hiÓu s©u trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i
C«ng ty. Em thÊy r»ng qu¶n lý hµng tån kho lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng
qu¶n lý kh¸ phøc t¹p, ®ßi hái çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i vËn dông s¸ng
t¹o çc ph¬ng ph¸p, m« h×nh trong thùc tiÔn còng nh ph¶i lËp ®îc hÖ thèng c¬
cÊu qu¶n lý hiÖu qu¶. §Ó cã ®îc thµnh c«ng trong qu¶n lý hµng tån kho, ngêi
qu¶n lý ph¶i thùc sù bá c«ng søc vµ thêi gian ®Ó t×m cho doanh nghiÖp m×nh
nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi do sù hiÓu biÕt cßn
h¹n chÕ nªn chuyªn ®Ò cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt
mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña çc thÇy c« gi¸o ®Ó bµi viÕt nµy ®îc
hoµn thiÖn h¬n.
Qua ®©y em còng xin bÇy tá lßng c¶m ¬n ch©n thµnh tíi c« gi¸o híng
dÉn PGS.TS.NguyÔn ThÞ BÊt vµ çc anh chÞ phßng KiÓm to¸n C«ng ty KPMG
®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp em hoµn thµnh chuyªn ®Ò nµy.
79
Danh môc tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh Tµi chÝnh Doanh nghiÖp – Chñ biªn: TS. Lu ThÞ H¬ng –
Nhµ XuÊt b¶n Gi¸o dôc – 2002
2. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ Tµi chÝnh c¨n b¶n – T¸c gi¶: PTS. NguyÔn Quang
Thu – Nhµ XuÊt b¶n Gi¸o dôc – 1999
3. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ S¶n xuÊt vµ t¸c nghiÖp – Chñ biªn: Th.S.Tr¬ng
§oµn ThÓ – Nhµ XuÊt b¶n Gi¸o dôc – 1999
4. Qu¶n trÞ S¶n xuÊt vµ t¸c nghiÖp – T¸c gi¶: NguyÔn Thanh Liªm,
NguyÔn H÷u HiÓn – Nhµ XuÊt b¶n Gi¸o dôc – 2001
5. Gi¸o tr×nh KiÓm to¸n tµi chÝnh – Chñ biªn: GS.TS. NguyÔn Quang
Quynh – Nhµ XuÊt b¶n Tµi chÝnh – 2001
6. Gi¸o tr×nh KÕ to¸n tµi chÝnh trong çc doanh nghiÖp – Chñ biªn: TS.
§Æng ThÞ Loan - Nhµ XuÊt b¶n Gi¸o dôc - 2001
7. Tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt – T¸c gi¶: Lª Anh Cêng, Bïi Minh NguyÖt –
Nhµ XuÊt b¶n Lao ®éng – 2004
8. Qu¶n lý s¶n xuÊt – Trung t©m Ph¸p ViÖt ®µo t¹o vÒ qu¶n lý – T¸c gi¶:
Gerard Chevalier, NguyÔn V¨n NghiÕn – Nhµ XuÊt b¶n Thèng kª –
1998
9. Tµi liÖu vÒ qu¶n lý tµi s¶n – Biªn so¹n: C«ng ty KPMG
10. LuËn v¨n çc khãa tríc
80
Môc lôc
Lêi më ®Çu..........................................................................................................1
Ch¬ng 1: c¬ së lý luËn vÒ qu¶n lý hµng tån kho trong qu¶n lý tµi s¶n lu
®éng cña doanh nghiÖp......................................................................................2
1.1. Hµng tån kho cña doanh nghiÖp................................................................2

1.1.1. C¬ cÊu B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp.....................................2
1.1.2 Çc vÊn ®Ò chung vÒ tµi s¶n lu ®éng vµ hµng tån kho cña doanh nghiÖp
...............................................................................................................................3
1.1.3. Ph©n lo¹i hµng tån kho...............................................................................6
1.1.4. §Æc ®iÓm cña çc lo¹i hµng tån kho..........................................................7
1.2. Qu¶n lý hµng tån kho cña doanh nghiÖp................................................12

1.2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý hµng tån kho...................................................12
1.2.2. Néi dung cña qu¶n lý hµng tån kho...........................................................13
1.2.3. Çc ph¬ng ph¸p qu¶n lý hµng tån kho.......................................................19
1.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho cña doanh nghiÖp.................27
1.3.1. Mét sè chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho.........................27
1.3.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho th«ng qua çc m« h×nh vµ ph¬ng
ph¸p dù tr÷...........................................................................................................30
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors.....31
2.1. Kh¸i qu¸t vÒ Hioda Motors ViÖt Nam.....................................................31

2.1.1. LÞch sö h×nh thµnhvµ ph¸t triÓn cña Hioda Motors...............................31
2.1.2. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt – kinh doanh cña Hioda Motors..............................33
2.1.3. Çc quy tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh chñ yÕu..........................................35
2.1.4. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y.............................................................................37
2.1.5. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh....................................................................38
2.2. T×nh h×nh qu¶n lý hµng tån kho t¹i c«ng ty Hioda Motors..................42
2.2.1. Hµng tån kho t¹i c«ng ty Hioda Motors....................................................42
2.2.2. Chu tr×nh hµng tån kho t¹i Hioda Motors.................................................53
2.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors....................58
81
2.3.1. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho th«ng qua çc chØ sè tµi chÝnh
.............................................................................................................................58
2.3.2. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho th«ng qua hÖ thèng kiÓm so¸t
hµng tån kho t¹i Hioda Motors............................................................................59
2.3.3. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors qua çc m« h×nh
dù tr÷...................................................................................................................60
Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i c«ng ty
Hioda Motors.....................................................................................................65
3.1. §Þnh híng ho¹t ®éng cña Hioda Motors trong t¬ng lai...........................65
3.2. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý hµng tån kho t¹i Hioda Motors 66
3.2.1. ¸p dông çc m« h×nh qu¶n lý hµng tån kho mét çch phï hîp cho çc thµnh
phÇn hµng tån kho kh¸c nhau.............................................................................66
3.2.2. KÕt hîp qu¶n lý hµng tån kho theo çc m« h×nh ®· ®Ò ra vµ m« h×nh
chiÕt khÊu gi¶m gi¸............................................................................................68
3.2.3. Hoµn thiÖn tæ chøc vµ hÖ thèng sæ s¸ch qu¶n lý hµng tån kho.............69
3.3. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi C«ng ty Hioda Motors vµ víi çc c¬ quan
qu¶n lý Nhµ níc..................................................................................................70
3.3.1. KiÕn nghÞ ®èi víi C«ng ty Hioda Motors................................................70
3.3.2. KiÕn nghÞ ®èi víi çc c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc......................................72
KÕT LUËN........................................................................................................73
DANH MÔC THAM KH¶O.............................................................................74
82
2002 2003 2004 2003/2002 2004/2004
(USD) (USD) (USD) Chªnh lÖch % Chªnh lÖch %
Doanh thu thuÇn n¨m (1)
88.683.848 114.929.821 145.851.478 26.245.973 29.6% 30.921.657 26.9%
Lîi nhuËn tríc thuÕ (2)
16.725.924 21.150.444 25.090.969 4.424.520 26.5% 3.940.525 18.6%
Hµng tån kho b×nh qu©n n¨m (3) = (Hµng tån kho b×nh qu©n 4 quý) / 4
8.756.500 8.169.000 7.298.700 (587.500) (6.7%) (870.300) (11%)
Vßng quay hµng tån kho (4) = (1)/(3) (lÇn)
10,128 14,069 19,983 3.941 lÇn 39% 5.914 lÇn 42%
Thêi gian mét vßng lu©n chuyÓn hµng tån kho (5) = 360 ngµy / (4) (ngµy/vßng)
35,55 25,59 18,02 9,958 ngµy 28% 7,573 ngµy 30%
HÖ sè ®¶m nhiÖm hµng tån kho (6) = (3)/(1) (USD)
0,0987 0,0711 0,05 0,028 USD 28% 0,021 USD 30%
Kh¶ n¨ng sinh lîi cña hµng tån kho (7) = (2)/(3) (USD)
1,1226 1,3699 1,94 0,247 USD 22% 0,57 USD 42%
83
ChØ tiªu 2002 2003 2004 2003/2002 2004/2003
§« la Mü §« la Mü §« la Mü Chªnh lÖch % Chªnh lÖch %
Tæng doanh thu 88.683.848 114.929.821 145.851.478 26.245.973

29.6% 30.921.657
26.9%
Gi¸ vèn hµng b¸n (71.957.925) (93.779.377) (120.760.509) 21.821.453

30.3% 26.981.131
28.8%
Lîi nhuËn gép 16.725.924 21.150.444 25.090.969 4.424.520

26.5% 3.940.525
18.6%
Doanh thu ho¹t ®éng tµi 950.255 1.136.168 1.994.790 185.913 19.6% 858.622 75.6%
chÝnh
Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh (2.092.925) (706.043) (572.721) 1.386.882
-66.3% 133.323 -18.9%
Chi phÝ b¸n hµng (2.560.510) (3.994.602) (5.641.134) 1.434.092

56.0% 1.646.531
41.2%
Chi phÝ qu¶n lý doanh 343.7

(1.445.537) (6.414.474) (6.824.481) 4.968.937 410.006 6.4%
nghiÖp %
Lîi nhuËn thuÇn tõ ho¹t ®éng 9.676.696 11.171.492 14.047.424 1.494.796
15.4% 2.875.932
25.7%
kinh doanh
KÕt qu¶ tõ çc ho¹t ®éng kh¸c 153.468 19.146 112.397 -134.322 -87.5% 93.251487.0%
Lîi nhuËn tríc thuÕ 9.830.194 11.190.638 14.159.822 1.360.474

13.8% 2.969.184
26.5%
ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp - (557.131) (707.991) 557.131 - 150.860 27.1%
84
Lîi nhuËn sau thuÕ 9.830.194 10.633.507 13.451.831 803.343 8.2% 2.818.324
26.5%
Nguån: B¸o ço tµi chÝnh çc n¨m 2002, 2003, 2004 cñ C«ng ty Hioda Motors
85

(123doc) Giai Phap Nang Cao Hieu Qua Quan Ly Hang Ton Kho Tai Cong Ty Hioda Motors

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

(123doc) Giai Phap Nang Cao Hieu Qua Quan Ly Hang Ton Kho Tai Cong Ty Hioda Motors

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Lêi më ®Çu

1.1.1. C¬ cÊu B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp

Tµi s¶n lu ®éng

1.1.3. Ph©n lo¹i hµng tån kho

VÒ c¬ b¶n hµng tån kho cã thÓ bao gåm ba lo¹i chÝnh:

1.1.4. §Æc ®iÓm cña c¸c lo¹i hµng tån kho

1.1.4.1. Nguyªn vËt liÖu

MÉu “Sæ danh ®iÓm nguyªn vËt liÖu”

1.1.4.2. B¸n thµnh phÈm

1.1.4.3. Thµnh phÈm

1.2.1. Sù cÇn thiÕt ph¶i qu¶n lý hµng tån kho

1.2.2. Néi dung cña qu¶n lý hµng tån kho

Kho nhµ ph©n phèi

S¬ ®å 1: Dßng dÞch chuyÓn vËt chÊt trong hÖ thèng chÕ t¹o

 PhÝ vËn chuyÓn 2.5%

1.2.3. C¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý hµng tån kho

Q*/2 Dù tr÷ trung b×nh

Chi phÝ ®Æt

L­îng hµng cung øng

Sè lÇn ®Æt hµng trong n¨m lµ: 1600/80 = 20 lÇn

b) X¸c ®Þnh thêi ®iÓm ®Æt hµng míi

S¬ ®å 3: S¬ ®å ®iÓm ®Æt hµng l¹i ROP

a) Kh¸i niÖm vÒ dù tr÷ ®óng thêi ®iÓm

1.3.1.1. Chu k× vËn ®éng cña tiÒn mÆt

Kh¶ n¨ng sinh lîi Lîi nhuËn tríc thuÕ/sau thuÕ

2.1.1. LÞch sö h×nh thµnhvµ ph¸t triÓn cña Hioda Motors

3. C«ng ty xe m¸y §«ng T©y TiÒn mÆt: 1,773,000 §« la Mü

2.1.2.1. §Æc ®iÓm chung

2.1.2.2. ChÝnh s¸ch kÕ to¸n ¸p dông t¹i doanh nghiÖp

C¬ së lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh

2.1.4. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y

Phã gi¸m ®èc Phã gi¸m ®èc kü

Phßng tæ Phßng kinh Phßng kü Phßng tµi

S¬ ®å 4: M« h×nh tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña Hioda Motors

2002 2003 2004

BiÓu ®å: C¬ cÊu nî/vèn chñ së h÷u cña Hioda Motors4

2.2.1. Hµng tån kho t¹i c«ng ty Hioda Motors

ChØ tiªu 5 2002 2003 2004

2.2.1.1. Nguyªn vËt liÖu tån kho

BiÓu ®å 2: Nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu n¨m 2004

Nguyªn vËt liÖu nhËp khÈu

BiÓu ®å 3: Nguyªn vËt liÖu néi ®Þa tån kho n¨m

2.2.1.2 Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang (WIP)

2.2.1.3. Thµnh phÈm

T¹i ngµy 31 th¸ng 12 2002 2003 2004

BiÓu ®å 5: Thµnh phÈm tån kho c¸c th¸ng n¨m 2004

Th¸ng T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12

2.2.2. Chu tr×nh hµng tån kho t¹i Hioda Motors

Ghi chó Ngêi nhËn Thñ kho

Ngµy: 21/10/20XX b¶n giao nhËn

Ngêi ®ãng hµng Ngêi nhËn hµng

Sè lÇn ®Æt hµng trong n¨m lµ: 36.000/2.400 = 15 lÇn

Phßng mua hµng T¬ng t¸c Phßng nhËn hµng

3.3.1. KiÕn nghÞ ®èi víi C«ng ty Hioda Motors

VÒ ph¬ng ph¸p qu¶n lý hµng tån kho

1.1. Hµng tån kho cña doanh nghiÖp................................................................2

1.2. Qu¶n lý hµng tån kho cña doanh nghiÖp................................................12

2.1. Kh¸i qu¸t vÒ Hioda Motors ViÖt Nam.....................................................31

DANH MÔC THAM KH¶O.............................................................................74

Lîi nhuËn tríc thuÕ (2)

16.725.924 21.150.444 25.090.969 4.424.520 26.5% 3.940.525 18.6%

Tæng doanh thu 88.683.848 114.929.821 145.851.478 26.245.973

Gi¸ vèn hµng b¸n (71.957.925) (93.779.377) (120.760.509) 21.821.453

Lîng hµng cung øng