Kirişlerde Kesme

Kirişlerde Kesme (Transverse Shear)

Kirişler genellikle hem moment etkilerine hem de kesme
kuvveti etkilerine maruz kalırlar.
Düşey
Kiriş herhangi bir kesitinde oluşan V kesme kuvveti
Kesme
kesitteki kesme gerilmelerinin bileşkesidir.
Gerilmesi

Yatay
Kesme
Kesit üzerinde oluşan düşey
Gerilmesi
kesme gerilmelerini
dengeleyecek yatay kesme
gerilmeleri de oluşmaktadır
 Kirişlerde Kesme (Transverse Shear)
Kesme gerilmelerinden dolayı kesme şekil değiştirmeleri oluşacak ve kiriş kesiti karmaşık bir
şekilde şeklini değiştirecektir.
Bunu göstermek için yüksek düzeyde şekil değiştirebilen malzemeden (örneğin
kauçuk) yapılmış bir kirişin eksenine dik doğrultuda etkiyen bir kuvvet altında şekil
değişimini inceleyelim:

Kesit üniform olmayan bir şekilde

deforme oluyor, bunun sebebi
en kesitteki üniform olmayan
gerilmelerdir.
Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Kesme Formülü
Bu bölümde kesitteki kesme kuvveti ve kesitte oluşan kesme gerilmeleri
arasında bir ilişki geliştirilecektir. Bunun için aşağıdaki kirişin dengesi
incelenecektir.
Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Kesme Formülü
Bu kiriş parçasında sadece normal gerilme dağılımını gösteren diyagram
aşağıda verilmiştir. Bu dağılım M ve M + dM eğilme momentleri etkisinden
dolayıdır

ve V + dV ve w(x) etkisinden dolayı oluşan gerilmeler serbest cisim

diyagramında gösterilmemişlerdir, çünkü bu etkiler düşey yönde etkimektedir.

Sağlanmak zorundadır, çünkü kesitin her

iki tarafına sadece kuvvet çiftleri yani
momentler etkimektedir.
Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Kesme Formülü
Şimdi, aşağıda verilen kesitin y’ mesafesindeki koyu üst kısmını inceleyelim. Bu kısmın, taban kalınlığı t ve en
kesit alanı ise A’ olsun. İki en kesit arasındaki moment farkı dM’dir.

iki en kesit
arasındaki moment farkı dM
olduğuna göre, eğer kesme
gerilmesi τ olmazsa
sağlanmaz.
ΣFx = 0
Gerilme dağılımının yandan görünüşü
Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Kesme Formülü

Bu τ gerilmesinin t kalınlığı boyunca sabit olduğu kabul edilirse, t(dx) alanına

etkidiği görülür. x yönündeki kuvvetlerin dengesinden:

Buradan τ çekilirse, aşağıdaki ifade bulunur:

Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Kesme Formülü

Q ifadesi koyu en kesitin,

alan merkezinden nötr
eksene göre bulunan birinci
alan momentidir.
Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Kesme Formülü

Bu durumda kesme formülü aşağıdaki formu alır:

τ : Kesitte nötr eksenden (tarafsız eksen, eğilme ekseni) y’ mesafesindeki üniform kesme gerilmesi
Q: t kalınlığının üstünde kalan alanın alan merkezinden nötr eksene göre birinci alan momenti
I: Tüm kesitin nötr eksene göre atalet momenti
t: Kesme gerilmesinin hesaplandığı noktadaki kesitin genişliği.

Bu denklem boyuna doğrultudaki kesme gerilmesi dikkate alınarak çıkarılmıştır. Ancak, düşey kesme
gerilmelerinin hesabında da kullanılır, çünkü boyuna kesme gerilmesi düşey kesme gerilmesine eşittir
(dengeden dolayı).
Kesme formülündeki temel kabul kesme gerilmesinin
kalınlık boyunca, t (b), üniform dağıldığıdır. Oysaki, daha
kesin analizler bunun böyle olmadığını ve gerilme
dağılımının b/h oranına bağlı olarak t kalınlığı boyunca
değiştiğini göstermektedir.

b/h = 0.5 için %3’lük bir hata (kabul edilebilir)

b/h = 2 için %40’lık bir hata (kabul edilemez).

Kesme formülü başlık ve
gövdenin birleştiği nokta
için de doğru sonuçlar
vermez, çünkü bu
bölgede ani kesit
değişikliği olduğu için
gerilme yığılmaları
oluşmaktadır.

Ancak bu durum
uygulamada sorun
oluşturmamaktadır,
çünkü mühendisler
genellikle kesitteki
maksimum gerilmeler ile
ilgilenirler. I-kirişte
oluşan ortalama
maksimum kayma
gerilmesi nötr eksen
üzerinde oluşmaktadır
 Şaft Tüp
ÖRNEK 1 Şekildeki içi dolu şaft ve içi boş tüp 4 kN şiddetinde kesme
kuvvetine maruzdur. Her bir kesitte oluşan kayma gerilmelerini belirleyiniz.
Tarafsız eksene göre atalet momentleri:

Kayma gerilmeleri:
ÖRNEK 2 Şekildeki kirişin kesitinde oluşan kayma gerilmelerinin
dağılımını belirleyiniz.
 ÖRNEK 3 Şekilde çelik I kirişinin boyutları verilmiştir. Eğer V = 80 kN ise kirişte kesitinde oluşan kesme kuvveti
diyagramını çiziniz.

kesitin toplam atalet momentini I’yı bulalım: bunun için paralel eksenler teoremi kullanılacaktır:
B’ noktası üzerinde kalan alan A’ ve bu noktada kesit kalınlığı 0.3 m’dir:

B noktası üzerinde kalan alan yine A’ ve bu noktada kesit kalınlığı 0.015 m’dir:
C noktası üzerinde kalan alan A’ ve bu noktada kesit kalınlığı 0.015 m’dir:
 ÖRNEK 4
Şekilde gösterilen kiriş, iki parçadan oluşmaktadır. Bu iki parçayı birbirine bağlayan yapıştırıcıyı zorlayan maksimum
kesme gerilmesini bulunuz.
Nötr eksene göre atalet momentini bulmamız gerekmekte, bunun için nötr eksenini yerini yani alan merkezini
bulmamız gerekmekte. Kesitin tabanından geçen yatay eksen referans ekseni seçilerek, alan merkezi bulunacak

Şimdi nötr eksene göre atalet momenti hesaplanabilir:

İki parçanın birleştiği noktadaki kesme gerilmesi hesaplanabilir: