babad pamijahan babad pamijahan puniki[MENIKA] dipunterjemahaken saking kitab perimbon kina karya zainal

musthafa bin muhammad jabidi , 5 juli 1977 / 18 rejeb 1397. perimbon utawi paririmbon dipuntepang dados
kempalaning naskah sepuh[YUSWA] ingkang gadhah isi pinten-pinten cathetan wigatos kangge[KAGEM]
masyarakat tradisional. naskah babad pamijahan puniki[MENIKA] dipunterjemahaken wangsul dhateng lebeting
basa indonesia lan dipunsukani[DIPUNPARINGI] cathetan kangge[KAGEM] kewigatosan pribadi dening maojan
ali dzulfakor, s. h.

[ perangan. i ]

faidah. puniki[MENIKA] inggih punika[MENIKA] criyos ingkang dipunandhapaken[DIPUNTEDHAKAKEN] saking

leluhur kita[KULA LAN PANJENENGAN]. piyambakipun sedaya inggih punika[MENIKA] tiyang-tiyang ingkang
sampun nampi rahmat lan berkah saking gusti allah. kalih[kaliyan] nami[ASMA] allah, ingkang maha pengasih
lan maha penyayang. sadherek-sadherek [ ikhwan ] kita[KULA LAN PANJENENGAN] dugi[RAWUH] kalih[dhateng]
kula, nedha[NYUWUN] kula kangge[KAGEM] nyerat hikayat babad pamijahan ingkang kantenan. kula
nglampahaken[NINDAKAKEN] tawassul kalih[dhateng] toean padoeka syech hadji abdoel muhji [ din ]
panembahan wonten pamidjahan-karangnunggal. kula dipuntedha[DIPUNSUWUN] kangge[KAGEM] nyerat
hikayat puniki[MENIKA] cocog kalih[kaliyan] criyos leluhur ingkang dipunpendhet[DIPUNPUNDHUT] saking
babad sejarah kina.

[ perangan ii ]

puniki[MENIKA] inggih punika[MENIKA] silsilah leluhur panembahan syekh abdoel muhji saking karang ingkang
dugi[RAWUH] saking wetan. piyambakipun[PANJENENGANIPUN] inggih punika[MENIKA] keturunan saking
susuhunan giri kadaton. susuhunan giri kadaton nggadhahi[NGAGUNGANI] setunggaling tiyang putra.
naminipun[ASMANIPUN] inggih punika[MENIKA] pangeran giri laya. pangeran giri laya
nggadhahi[NGAGUNGANI] kalih lare[PUTRA]: setunggaling tiyang putra lan setunggaling tiyang putri.
puniki[MENIKA] lah lare-lare[PEPUTRA] kasil perkawinanipun kalih[kaliyan] putri kiai kaji demang malaya. putra
raden giri laya inggih punika[MENIKA] raden wiracandra. putri raden giri laya inggih punika[MENIKA] raden
malaya. raden malaya lajeng emah-emah[KRAMA] kalih[kaliyan] kiai gedeng mataram. piyambakipun sedaya
nggadhahi[NGAGUNGANI] setunggaling tiyang putra naminipun[ASMANIPUN] kiai tumenggung singaranu
wonten mataram. sasampunipun raden malaya nggadhahi[NGAGUNGANI] putra puniki[MENIKA],
bapanipun[RAMANIPUN], pangeran giri laya, kesah[TINDAK] dhateng mataram kangge[KAGEM] ngrayakaken
wedalan[WIYOSAN] putunipun[WAYAHIPUN]. piyambakipun[PANJENENGANIPUN] bidhal[TINDAK] dhateng
semarang. nanging, wonten seganten antawis pulo karimun lan pulo mandalika kapalipun karam. pramila,
piyambakipun[PANJENENGANIPUN] dipunsebat 'pangeran ingkang pejah[SEDA] wonten seganten' utawi
pangeran seda seganten.

[ perangan iii ]

putra saking giri laya inggih punika[MENIKA] raden wiracandra. piyambakipun[PANJENENGANIPUN] emah-
emah[KRAMA] kalih[kaliyan] putri harisbaya saking madura. sasampunipun sapalih warsa,
semahipun[GARWANIPUN] pejah[SEDA]. piyambakipun[PANJENENGANIPUN] rumaos sedhih, kangge[KAGEM]
ngirangi kesedihanipun piyambakipun[PANJENENGANIPUN] berlayar dhateng lampung.
[ perangan iv ]

kala[NALIKA] dugi[RAWUH] dhateng lampung, piyambakipun[PANJENENGANIPUN] mucalaken[NGASTAKAKEN]

elmi kesaktian/kadigdayaan kalih[dhateng] keluwargi krajan , kelebet patih kaji panji lalana mas wisesa. saking
lampung, raden wiracandra nglampahaken[NINDAKAKEN] perjalanan dhateng pathani [ thailand ]
kangge[KAGEM] mucalaken[NGASTAKAKEN] elmi ingkang sami. saking pathani,
piyambakipun[PANJENENGANIPUN] nglampahaken[NINDAKAKEN] perjalanan dhateng pariaman. saking ngrika
piyambakipun[PANJENENGANIPUN] pindhah[JENGKAR] dhateng minangkabau lan lajeng wangsul dhateng
palembang. piyambakipun[PANJENENGANIPUN] tilar lawas[DANGU] wonten palembang. kiai gedeng mataram
angsal[KEPARING] kabar raden wiracandra manggen wonten palembang. lajeng kiai gedeng mataram
nedha[NYUWUN] setunggal liman saking pangeran sumedang.

[ perangan v ]

pangeran sumedang ngengken[NDHAWUHAKEN] salah satunggaling lare[PUTRA] buahipun kangge[KAGEM]

kesah[TINDAK] manggihi raden wiracandra wonten palembang. pangeran sumedang mengutus pangeran
singamanggala kangge[KAGEM] ngulemi[NGATURI] raden wiracandra wangsul dhateng mataram. raden
singamanggala kesah[TINDAK] dhateng palembang kalih[kaliyan] mbekta[NGASTA] setunggal liman. selang
pinten-pinten wekdal raden wiracandra tumut[NDEREK] kalih piyambakipun[PANJENENGANIPUN] wangsul
dhateng sumedang. wonten sumedang, raden wiracandra kepanggih kalih[kaliyan] sadherekipun saking
madura. pangeran sumedang sampun dipunkengken[DIPUNDHAWUHAKEN] dening kiai gedeng mataram
kangge[KAGEM] ngawonaken madura. kiai gedeng mataram nyukani[MARINGI]
piyambakipun[PANJENENGANIPUN] budak rampasan perang. piyambakipun sedaya nggih lajeng manggen
wonten sumedang.

[ perangan vi ]

sasampunipun puniku[MENIKA], dipuncriyosaken susuhunan ranggalawe malangkabo berselisih kalih[kaliyan]

wargi nagaragung. pramila, susuhunan ranggalawe ngajengi mengsah wonten timbanganten lan
nedha[NYUWUN] rencangan wiracandra kangge[KAGEM] nyerang nagaragung. lajeng raden wiracandra nyerang
nagaragung lan ngawonaken piyambakipun sedaya. raden wiracandra lajeng angsal[KEPARINGAN] setunggaling
tiyang putri saking susuhunan ranggalawe saking lebak wangi. raden wiracandra menikahinipun lan manggen
wonten timbanganten.

[ perangan vii ]

lami-lami[DANGU-DANGU], sampailah kabar kalih[dhateng] kiai ngabehi jagasatru wonten nagara menawi
raden wiracandra manggen wonten timbanganten. kiai ngabehi jagasatru memerintahkanipun berperang
nglawan rakyat lampung. raden wiracandra kesah[TINDAK] dhateng lampung kangge[KAGEM] nglawan
piyambakipun sedaya. sasampunipun piyambakipun[PANJENENGANIPUN] mandhap[TEDHAK] dhateng
lapangan, pertempuran antawis tiyang lampung lan tiyang cidamar mendel , amargi kaping kalih kubu
puniku[MENIKA] inggih punika[MENIKA] murid raden wiracandra. alih-alih berperang, raden wiracandra
ngengken[NDHAWUHAKEN] kaji panji lalana mas wisesa saking lampung kangge[KAGEM] nguculi tawananipun .
pinten-pinten saking piyambakipun sedaya sampun dipunpendhet[DIPUNPUNDHUT] dados semah[GARWA]
dening bangsawan lampung. tawanan sanesipun dipunwangsulaken[DIPUNKONDURAKEN] dhateng raden
wiracandra. tilar pitung keluwargi ingkang ketirah wonten lampung. saperangan ageng tawanan wangsul
dhateng kiai ngabehi jagasatru lan manggen wonten citamiang. kejawi setunggaling tiyang estri[PUTRI] elok ,
raden tangan[ASTA] kandi, piyambakipun[PANJENENGANIPUN] lah ingkang paling mempesona.

[ perangan viii ]

langkung[MIYOS] saking puniku[MENIKA], kiai ngabehi jagasatru nyukani[MARINGAKEN] kalih tiyang

estri[PUTRI] kalih[dhateng] raden wiracandra. estri[PUTRI] kaping kalih inggih punika[MENIKA] putri saking
ngabehi jagasatru piyambak. sasampunipun puniku[MENIKA], kiai ngabehi jagasatru mataram
nyukani[MARINGI] gelar raden wiracandra kalih[kaliyan] gelar santana agung kiai pamekel tempuh. kiai pamekel
tempuh lajeng manggen wonten mataram.

[ perangan ix ]

selang pinten-pinten lami[DANGU], dipuncriyosaken menawi kiai rangga gede wonten karang
ngulemi[NGATURI] kiai santana agung pamekel tempuh kangge[KAGEM] dugi[RAWUH] dhateng karang.
nanging, wanci[wekdal] puniku[MENIKA] piyambakipun[PANJENENGANIPUN] nolak kangge[KAGEM]
kesah[TINDAK] dhateng karang nanging piyambakipun[PANJENENGANIPUN] wicanten[NGENDIKA], “baiklah,
benten kali kula ajeng[badhe] dugi[RAWUH] dhateng karang. ” sasampunipun puniku[MENIKA], putra kiai
santana agung saking semahipun[GARWANIPUN] asal lebakwangi ingkang inggih punika[MENIKA] putra sunan
ranggalawe malangkabo ingkang dipunulemi[DIPUNTIMBALI] kalih[kaliyan] wastanan wirasantana emah-
emah[KRAMA] kalih[kaliyan] ayoe pathani putri kiai rangga gede.

[ perangan x ]

wonten setunggaling tiyang putra saking perkawinan kiai santana agung lan raden tangan[ASTA] kandi.
naminipun[ASMANIPUN] entol sambirana sadherek jaler[KAKUNG] saking wirasantana ingkang emah-
emah[KRAMA] kalih[kaliyan] putri kiai rangga gede ingkang naminipun[ASMANIPUN] ayoe pathani. ayoe
pathani nggadhahi[NGAGUNGANI] setunggaling tiyang putra lan setunggaling tiyang putri. sang putri emah-
emah[KRAMA] kalih[kaliyan] wirajoeda lan nggadhahi[NGAGUNGANI] kalih putri naminipun[ASMANIPUN] nyi
tasik lan nyi woelan. nyi tasik emah-emah[KRAMA] kalih[kaliyan] ki wirung, putra pangganan lan
nggadhahi[NGAGUNGANI] kalih tiyang putri lan setunggaling tiyang putra: nyi sutadinata, ki doeriat, lan nyi mas
toewan. nyi wulan nggadhahi[NGAGUNGANI] kalih putri: nyi wanakerti lan nyi kertasantika. lare[PUTRA] kiai
agung pamekel tempuh saking raden tangan[ASTA] kandi naminipun[ASMANIPUN] entol sambirana emah-
emah[KRAMA] kalih[kaliyan] putri kiai ngabehi jagasatru.

[ perangan xi ]

entol sambirana nggadhahi[NGAGUNGANI] tiga putri lan setunggaling tiyang putra; piyambakipun sedaya inggih
punika[MENIKA] nyi tangan[ASTA] imbasari ingkang emah-emah[KRAMA] kalih[kaliyan] raden singabangsa, nyi
raden tangandjijah ingkang emah-emah[KRAMA] kalih[kaliyan] lebe wartos, lan nyi tangan[ASTA] kontjer
ingkang emah-emah[KRAMA] kalih[kaliyan] ki noerman saking batuwangi. nyi tangan[ASTA] imbasari
nggadhahi[NGAGUNGANI] setunggaling tiyang putra lan setunggaling tiyang putri: ki mas wangsakoesoemah lan
nyi mas pandjang djiwa. nyi tanganjiyah nggadhahi[NGAGUNGANI] gangsal putra lan setunggaling tiyang putri:
piyambakipun sedaya inggih punika[MENIKA] abdoel arief, abdoel rosid, panembahan kaji abdoel muhji, nyai
chatib moewachid, toean hadji abdoel kohir lan abdoel halek. tangan[ASTA] koncer nggadhahi[NGAGUNGANI]
kalih lare[PUTRA] estri[PUTRI]; puniki[MENIKA] inggih punika[MENIKA] bibi yaqin lan bibi djakanta. kiai lebe
wartos [ sembah lebe wartakoesoemah ] putra entol panengah nggadhahi[NGAGUNGANI] sadherek
jaler[KAKUNG] naminipun[ASMANIPUN] ki wanta, bapa[RAMA] saking kersadjati. entol panengah inggih
punika[MENIKA] lare[PUTRA] saking sarepeun nembol. sarepeun nembol inggih punika[MENIKA] putra saking
moedik tjikawungading. moedik tjikawungading inggih punika[MENIKA] lare[PUTRA] saking kapal[KUDA] landjar.
kapal[KUDA] landjar inggih punika[MENIKA] putra ratoe boehoen. ratoe boehoen inggih punika[MENIKA] putra
ratoe galoeh. ki nurman saking batuwangi inggih punika[MENIKA] sadherek saking aki boko, aki tindak, lan aki
moenawar. putra paman jakanta inggih punika[MENIKA] aki wangun. putra aki wangun inggih punika[MENIKA]
aki pangganan. ibu paman jakanta asalipun saking karang. piyambakipun[PANJENENGANIPUN] inggih
punika[MENIKA] putri saking ki wana baradja, kakang[RAKA] saking nini madari, nini wiradinata, lan aki ambu,
bapa[RAMA] saking aki misin. ibu saking gusti lan ibu kiai kaji abdoel kohar pandawa inggih punika[MENIKA]
saking kiai lebe wartos, aki pagon inggih punika[MENIKA] putra saking entol panengah
piyambakipun[PANJENENGANIPUN] inggih punika[MENIKA] sadherek saking aki codong, aki subang, aki bolang,
aki salam, lan sadherek saking kiai lebe wartos saking ibu ingkang benten . bapa[RAMA] saking aki salam inggih
punika[MENIKA] entol panengah lan ibunipun inggih punika[MENIKA] ibu kiai lebe wartos.

tamat.