You are on page 1of 20
6 MERCADO DE TRABALHO, ONTEM E HOJE: INFORMALIDADE E EMPREGABILIDADE COMO CATEGORIAS DE ENTENDIMENTO' Luis Antonio Mechado da Silva Ene tt tm por objeto apresenar a dicldadasimplicadas sa tenia de se teagar tom pet da inclines ne Bra seus, Anceipando « concato, um poqusne Jeaniamensa ds dein da ambigidade que ex nogio cvtega des Haare me 0 do eessmento 9 gals da -simeno qued = ‘gvidvel ou irelevante ov ambas as coin. E jatamence io que 2 pginas que seguem tenarSo explicer¢interpeeat Ao Final, fem catdcerespeculstivo, sir averquar see como a caegotia de "empregbilidade” (esa generlizagio, 0 “empreendedorisme") vem oxupando ¢ lugar da nosso de informaidace, Tin ata uma sa dca «apn de tle publica ee Caan 3, 2808 ds UPR ‘Mera de aa onto eae 182 Mea argumenie bce ¢ spins. Dede mas ou menos 0 fin doe ana 1960 quand sarge» nko de informaldade, me © nko dow nos 1980, ees una carga cognith em toma da Chl conan um dab mah ou mene exude Nar tas eas, comes, ifordade pregesanenc trea tum mare ena doco cg incorpo pls canada bom infrmadar, pedendo copscldade que duane um bom spo peenitvlhe dacmpenharagul papel xl De fo, co Gu a obeador mais deer pacer que se 80, 40 er tho tempo ques nivel, roma cadaver mais til € milo Prove slors dees dopa, apa dein eompr arguments oc mais dveroe?, sim, cua generals, que confre mmo spunca de un gtd unto ede domino ple, ‘ecobeee of de qo sein deca cb! mene pore ques pode canelir pla inviabildade de consi seu sual pel (como Almenanar una nq ho epanida que toa inspect Sind qu xg fe pol firs ined FE doncasdtolnbo qu de rma ase aie mits “Ueda do ems sO oo Outten 972 (OPE TE beer, Tene (987693 ee wos ao ego» Kec Har, gus ge ‘uence Ganson 960 (on Mea 91), pest etnies dhe ms nemo eps na Amb ine dees ‘Nica marker entre puaee kecacy cg ‘Stinkne poser de rclersprtin degen rpc Ba ‘pelo pag conat nd: 197 ln deeds ome canto ob ena” on um ne pone pr a i dr ers pues ae (Maha Se 57). » Epa haje «mel dr mal (-) fe oe eed lt praca no vc ni aon toe ‘de pobre han de ade de, de ade gant ‘mplimena debi cence naan de nes ao ¢ ‘Singer (Mi 19917108 ede mn). “+ Planer ene tet ens earn ad pcg ‘acres de neal baer pg ud en Sc sm» damp jee" Jo tn de fae the Ne aes ease loca ap dia ——————————— or outro lado, minha hipétse€ gue acompanhar ese exana mento se jusifica, pois revela a pends do consenso no plano dos valores, no plano teérica eno plano do confit police em gue se asenara a forgsanallca da novo de infermaldade, Abrese, assim, a porta para uma dicussio mais ampla sobre as tansfor mmagées na percepcio socal subjacence an watamencoacadémieo dla regio ente a esraura do mercido de trabalho ¢ + sxurula so e, na direrto oposta, do papel da produgio socolépia na formagio da percep social claro que exarei apenas sflorande sts andlve da eeproduco da ordem simbdliea, mas pease ‘fomecer alguns elementos empiicos pode ser selevaa Resta, enti, da forma parcial” exquemédca que © spago cxige, contr a bisa dsterebatwmento de stares cognitive © levancarhipSteses sobre sa reaggo com as madangs na conjun- ruta ea tanformagSer no rune sal Informalidade Iniiemos com um comeatco peliminat, para dea ero © pono devia plete a conse do argumenco. Dade a origem, “informal” tem sido uma sogtoerieneada pra dicait “o outo lad ds problema, se no entamente Go emprego, 1 mevos de mobo ava do nba ~ asta fp, fon pom anal ar difeldade e dinortes da inmpaagi Sesltaneam so pour sanalzae, Em coneitada, ones ‘nde a fociltar piontaramente seus etiatos mais detvaca doses desenvolver, en tom dele, um debate sobre a natures, FO de om tra “nual” comp um ep mais 0 meet ‘efnided erin iii, sso carploneglactpoat St ropepaies eae es bore nu ie nape inne. EastetsneSromoamuncrvann aneprdenoa tenses psa —repectinnintne the Soa etc a pllee {Bymblema deg osl el cms ea clene emt nage ‘momen cid eS 98,985 mb Qu 18 Kar, 1575 Boa Fo, 980, Were 97). Mane (991 0) gee ge ‘ue de nf noise muds, enn Bh ‘bu fam em ganic mmiacncaporinc econ Mort deta sam ee 388 25 condiges «os limites de su inegrasio ccondmic, lds como _ dap deve grpor witaten sea al penencins Be E.de seu papel (ou funco. ou necesidade) ra pros ius 22 Em outias pulovrae! nia ¢ propramente @ tabalho que sit fn questo, mas grupos desfivorecidos (porém consiesaes em uma tetra aeendente,porgue atrelados a ina exruura 2 rndmica em expansio) de eabalhadorer; mem é > ansformacso ‘condmice que ex direamente em pats, mas sim x forma © ‘docidade da incepraio de cetos contingentes de uabalhadores ‘cla Tor rd isso, €patual que eu pars de uma perspective gue enfatiza a tividade dos tabulhadores(e nfo o deem prego ot cxclusio; € Ofiveta, 1997) e suse chences de mero (eno oferta de postos de wabalh), a fim de scompanhar 2s contin dhades e descontinuidader em relagfo ete ponto de pari Fine cers nogoee aqui, a de informalidade - que podem ser consideradas“quase-conceits”. Fla (2) permitem o acto 40 entendimentoraconal de fenmenos que © quadra de tefertnc addotdo (um sistema coneeital abrtrata, estabelecido come tencraldacle) rende a desconhecer ou consderarnle-essencass (©) descevem exer fenémenor como vavagSes dos mesos con teidosconceicuais dos quae oo sleraativans (2) rerum o cares de imprevisbdade ou excepconalidade que os Fendmenos det. ctitostnhar ants de (3) e(b), “nautica” on baalzando _rtiago, ist & incorporando-os a0 quadto de eefeeaca ocigial Dio de urna forma ainda mais seine, 0 “quateconecito” de sempenka ume Fangio de mediagio qucy de um lado, wales a, ‘ica incerna (ou, come sever, simples ajustamenco), moor 4a tansormasio de modelos concetsais Forma, obrigando-o: incorporse novos fendmenos nfo como “aconteimentor" sigue lares ~ poranto dscaeivels coma excepcionas elou negadotes do equema térico -, mas come "variaget tipces:¢ de out, fomnece referéncias cogaitivas mais ou menos eabiliadas pela Toxmalinagio, apmes de infic sobre a percepgioorientnda para 1 ativides prea. E ese papel poeoso, a meio camino ene 1 percept social pica de cada conjuntura a sfonde concstial 344 Alem dai sma abrangente ¢ rigoross, que pode explicar por que x nosSo de informslidide, empivicamente to confusa © analitcamente fo sambigaat, sobrevives, com popularidade erscente, por els de time decd ass ambigidads ©» impreiso concep tn sido mina rind, eves lvando or comentadores 2 afmar gu 8 vighn- ‘du dr nogio de informaldade se renga x0 campo das pola publics (Pete, 1987) 8 f! fore no plan da delogs devido 2 sua capacidade de mascarr os cnfics e como legis do poder do Esado” (Mira, 1991: 111). Fotém, cxia ae, embora aera procedente,ambas a cnelstes o e erty, pois a nogdo weve peo enaine significative. Def, ele ‘rg 2 ptr de ead aacimicor (ao ¢, nfo depend inte samen ce objdivos de intereagé) e durante muito tempo fea pare do spars iii empregado em grande quancdae de pe quis, nua das quas em nenhuma felaio com propostas de polices publics, Em minks opinio, sua fre sxdi juremente fete carte de medina ents reflec academic a inerensao plea, Se ert porigio intermedisa respond pela rgiidade oneeptal da nao fo que considera inqueionsel) tbe pede que ela jn jada no terreno da pura idelogn no, & lar, io deve abscurcer 9 reconhecimento do inerete que desert tas agincasinteracionais de fomerto, que mito contiblram pars divalgagie ~ tema, aie, aflorde em indimeroetabalhos coe, ms poco satematzado, Tea run 46a dea conf vr int de Mins (193) ‘nda eaar queda Calo en nba bestia oie dr ‘or IDM". uae de carla elm ‘endads nap do detain da econ pian ranged yma ca cera de ina calc un cng pee arr deceit sia pe meat ‘om oniprtede moderna tecologi”apud Magan, 1991.91, ‘dug nha) Mai recenteen out suo (que einen ace de tego por sil dioeguin: Maxon and ua read mprecn, Com coviomosinrtan isd iformaliae] manson den er vslumbrnda os di herria ders Sa "Nonecanasmagiermbdenvsidacdo Su” (sagt 200, deague Mero emai, onen eae 148 u [A nopio de informalidade surgi na década de 1960 a propésico dor problema igados&incorporacso produsiva de recente cOn- tsngenter de tabalnadorer que se dsicavam pars ar Cader em toca o mundo subderevelvide!. Nene primeiro momento, fo ‘mousse ama polemics inenta, cnsrapondo dase poser poll fer que, ene, comparilhavar ceros reupostr comuns. Deum to, « nag" sublinhava que bei sel de capinlizacso dos 3 ‘iene de exapcag ubase Eee ea von come me [Stuagho tanirie, vsctertando uma epéce de preincoepo- ragio ao tabalho asalaiado dos contingenes migranes, cat setuder e cujor modor de vide sinda nlo eram adequados aos padrdes moderno-industiai, mas também jt nfo erm incl mente tadiconss. Um pouco mais tarde, ae diftculdades do pro _xsio de subrtituigo de importasesprocsiram uma verido menos ‘orimisa que, na enrana,urlizava o mesmo quadro de referencia (0 concentra nov tanta problemas, Tatnese da “word rpargnsldade™ que enfiiava 2 concegincias sabre see ‘eagio social da diculdades de supercSo dos descaulixigs ‘quae identfiadas (Quijeno, 1969, 1998; Machado da Si ‘vy 1971; Kovacich, 1975; German, 1973), Essa penpectia ana ica, que cendias ser de aamisera sociocultural, cxouse uly fees com a nogio de informalidade que, como fo cto_ee de senvolva a patrde erados eondimicos do subdesnvalimentg _Bateocinadas por agtacasinternacionais. Na eeadade, af at abordagens se complementavam ¢ surtencavem reiprocamente, ‘onatituindo o campo de debate académice, ideologies polit co que maroon a década de 1960 ¢ penetrou na Adds segue Em um pale, 3 penpectivs dualea aparece com dist vanes por ma 0 sear informal ers aber, aperar de maior facidade 7 Finer + quid de tbor qu cnt «etiam 4m de Ileal Agena elo expla Micha fa ra (1971, 196), acc eS Chinl 197), Cc 1940 Tan 198), Sa de Cie (989), Tee 8 (98), Mingane (1831), Late (93, 105 Alem da bien de entrada do que de saldas para outs, era echo, 20 menos pace certs categorias de tabalhadores,Fadadne a uma instgio Droduciva margnal de mais longo paz ©" De onto ato = Tic antes sea aa Coavalifo HE 0 deseavolimento da acumulastocapclisa, que gra sey pr prio excedente de wabatho 19 mexmo tempo, rele 1c basin, procurando comtrapor-se 4 psspecia dualita« an cate con. fingente que era confeia ao “srr informal’, em uma prmiita tentaciva de reunificara alte da evolu. ga extratura ail De inci, es regio se formula no quads da “ora da depen. sdéncia®,sinda claamente marcads plo duane que vstva pera, Ess variate propés wa diningdo conceit entre cbs Iho excedente © enrcita de rezera pre explicar «formato, nos pats lacno-ameicanos, de um "massa marginal’, extgoria de teabalhadores sem Fancio ~ © que, portant, no deveri er om fandida com o extcco de reserva pare o conto dinimico da seamulasfo’. A toe de uma “supeterporsio" do trabalho surg fem arguid,consiuindo-ce como exits a todat a ese da pet ectiva duaita, inclusive ada “ase marginal” Bascamente la ‘frmava a unidade da explorago capi (, portant, da a. se tabalhadora), js que mesmo relagsernio-cpieainas de taba tho, na medida cm que edazam o cio de sprodugao dea fora ptive,umentnde com io a proporeo de trabalho nao-page, ‘staan subordinadas a0 capital e participa da ldgie da a milagdo (Oliveira, 1972, €0 exo clic a ee respet), Era breve indicapo dos aspecos mie gens do debut obte informaldade no resure os vviorargmentog, 2 maioea dos quit 4 conccida ej foi muito comentada A intencdo ¢spenat gett ‘que apesar da iredtildade das perspeetvas em confonto, ha. via um conjunto de presupostos compatados que orn pox. ome be pla cut 9 penn binoametr ‘eis umacice de rine lagu fe dan ob» snp tho. Un ator upc owed, Stearn de Ls, Fk 007198). oft sen age de Non (196), bende emu cep dia din Grands retonet tec dene ta se lat ‘em Nin 0D) Neva snd an (1972 pe ees Mord rai onem ee 147 sive um intenso debate Vale a pena considec-os para encender melhor sun diccia da reflrso sobre oe wine soci do trabal. Em linhas ges, aquce acordo implicit astm we caactereare + A poldmiea sobre informalidade concenrute na ge sizagio do tabatho nas cidade, enbors av anis eas desergdes empiric das stagerclaicades como in formas pudestem, em principio ser ends wo campo Be aivaddes aguas sto faz spor em prime liga, ‘qe as concepdeeikeat quanta sed tie do proce de arbonizagfo cium comparlnas « ase armse no prestupost do pape dinimio de india © As laces de taba que eamceraran seus sgmenios trait avangadot. Ey em segundo laps, que us concen eum ldo, minimizavare a eves cntiidades ene 2 reagdes de eal nor cenees urbane fova dees © de cute, gremupanham um tndéncn t univenalan is elagbes sls conden spent 4 ndisn dere + Durance o peiodo considerado,codis a poses no de- ae sobre anformal dace actsvim ques nom coms ‘quer que fase coneetids, pose sempre in seno di mie que funconava come moor de i eis «conf onsitaca 0 cojunto Not anos 1960/1970 ace se que ease papel ee tepreneada pelo sor scant, fe mado que indistes = lense 9 empeage aula ‘Scivel— em 9 pono de cfeténcia ipl tn toast acu A maior pate des problemas cntredos dia ‘expito, de um lao, ax condigber de posible da tr Susciiagio nor diferentes pales, A rn capacidade de expanse (io & 20 se diam intin) er de out, ‘ventani dfaagens entre o proc de utanizaio t 0 4: indiana, aleando 2 eapacidade deamplineao do ‘rbalh asalarado. Porto 0 tera ds migsies camper dade, de fro mice intensan dene o pe gree seme (oi pane da questo de ruginaldadelinfomalade 750 wen Tipe pode er comida fra banda de desert Imeuposo dpc sree, as gee Ser oe ‘ke ala dines mec os pubescens nes pse ne gun de padi nde tem ds in Recipiniando, omuves + lao de mulaanente come tips ta onto vitareinsl do ebay e de as tendincias de dexvelviment hice (ou aj, o Fund ‘ent um asters sre arbi do abe tho eno puraigns do merads, na pes de Minglone, 1991) Ase mepeto,compurhareseaidéadequeo modes cexcatdo do tabu industrial arauriado tends 3 3 Univeratine come fama de prods de ques 20 mere ‘mo emp, coma meio de eroduo oi. Em out fle ra, prewupunharse uma evolugio no seadida da ‘meratling de coda a las da vid conti © ormeso ae de qe as eras n-merant de lho * consumo eum vita como remanscree de cuts pee hs histicase explica, segundo + erpetiva adored, ‘ome conics de "senvahimens, de "dependn tid ou do “tapialamo perc, Nowese que & dimensto Ah regula jure poll do marado ava ra de que too debue da dee. Que eu sb 2 dea ero 0 ‘etal f ado de Ole (1972), mat mame pee ve permanece a tna na cfr econtca ( epg ent ‘ome peo do deeavlvinenn da pedro mares © 2 tering da mora dos prenuponor jf menionados Falment, um didne comeido comm dit pero 10 eno emprogs. se ro come tennis ra. 20 menor m0. Posibldadeclou mets. Radsalizando um pouco, alex {eps der que 0 par foealinfral cerpndia 3 Ke fia apuerte do ogee caro seceenad po Hea Irani de pen emprego. Como vem senda exonbec por veo ators (por exempl, Meagion, 1991), po dade do plo empreg, congas dicate de an relia hiti,wtratirou todo o dete abe o lho 1160 lina dor anos 1970 ein das anes 1980. Ela eve ‘como principal sutensao 0 exemple re Hesado, io inpora~ dar idee uspeae Pata er es pi tua, 4 crcertics cenl ead £3 pte {odo enbaho insucionladn cm Ines weve, Seguro una adele que consumer oa ‘ho abatrado pemanere ariclinds produc de uses ‘om ako paddo de consumo, 0 que ann» pao ct ica sea © cea po a debt nto hoje 149 A conseystacis do exposto & que a rosie de ifocmalidade ontieulaimenso residue compecsndendo ts avidades produ ‘vas que nip coreespondiam so purkmeto de eerécia~ mas gue ppdiam ser apreendidas a parti ds formulagSo dens categoria ‘tind, por ass dizer, por contae. A propésito deste pont, uo € ocioso ceslar que, de outa manera, ext aividades mao sevens comideradss« nenvura dat adapagen conccivuals mene Clonadas teria oorrida. Neste enedo, 0 par formal-informal fo imporance instrument cognitive para fer avenger 0 entend mento das relagSesente produsio « reproducto social ou enc mercado de wabalho cestatificaci, De qualquer mane, 0g fico de terme dependia mais do acordo sabre « que a informe lead no er do eda nade interna do fendnenoe 208 qua 8 cacegorin se ef “Tl acocdo nfo resulta da imaginaso lve, pit baseavase a percep daquea dpoca sobre eldade das sociaddemocracie ‘uropéa,configurando uma edagso expeclar cic cla © os pa ses liinormerianor. A partir dito, entende-se por que 9 tema da informalidade restingis-se 200 problemas do “subdesen- volvimento", do “apitatme dependents” ou "perilérico™. Em prinelpio, ra necedrio que 4 “informalidade” eventualmente (tence or pales cents Foes deiconsiderad, poi, cao con ‘tio, eles nao povderam ser comades como permet. De fa, 2 tema atl das modulagSes nas formas dat tlagbes de prods capitalists e seu imbiesmento em “cadeiae produtivas”ertave fora de ogieaie, no que diz tespeita canta & literatura sobre os paler cents (que s6 muito mais tarde sneorporou. a nage de Infocmaldade) como 38 analise dor subdesenvolvidos" Afi, Te picn pode como main Zen dpa malaga 0 pode rata gar au ends doce ‘Srlee dn pce oa omar ode be bade ‘otuc arta arid ue esi ‘Seauo ce redo cme ohnvne decease" isin compo omar ddan mo pa co henintrepneed pl ceca do co i shea ‘trois sere pl ad party or 250 Aldea tbrica cali que torn as dimensbes 3 importnca da informalicade ementor que esecficwam 2 oxganieario do wabulho nas "ou tea" foxmas de organizato da atvidade produtiva, as quis 0 sealariamento era rete, preciso ow ineistent ' configure do debate soft uma profnda tansormasSo 0 longo dos anos 1980, O crescineato do devempeego e wecara por comple, poi mio reconhecia a exscia de formas “aicas de mobizaio do to balko,redusindoas& mera condigio de dewempeego dstreado v “Talver sea possivel peceber agora, com maixclarerao pape de- sempenhado pelo debace em tocno da infoonalidade cn ua die rent prio plies. Tiaraa-se de dfinir como se consi, ‘etrusralmence, 08 suetospolics do proceso de midanga #0: ial defendido. Havin uma acetagio generlzada de que © pro- cers de industrialiario gerava 1 inserao perfec, incomplers fu deformaca de amplos contingenes derogrifcos ra entra socal respontivel pels dinimie huiiea,discutindo-se saeco Sequéncas sobre as condigtes de tabu ede existence, por- Sato, sobre as eespecivastomadar de posiggo pollica provivels loa pores Haris consanso no senda de gue a supeayzo do subdesewvolvimento era ums quests de politica ceandmica, © (queens reulavs de relagber de forgacapazes de dasiir sobre o Comando dos apttatos de Estado. Ness dimensfo priicopolc- aso debate sobre a informaldade - queer uma prtclarizgio confront politico mai amplo —ranavice deckve, poi defi- hia a forma ¢2 natura da iserao eratral de grander contin= ences demogrifiss, insersfo que eta vista como rxponsivel por Seu destin histico ese zeclis, em ukima ane, na configu ragio do mereado de wabalho® | Nomunds act, o Gey Bee de Ando Panama (Ce) ‘ernst mas re! que pre ss ok ‘tena tered Corn (107) «Che (197), ‘Searmp maisSn pan ess srs de Fo (1965) bie ' Ags, os me i de pene fe none idan hetininie 5 Oldie ea frida pa encase com das dae cm equ Pos a seca ganas ome Mord de aba, nt aie 139 A pare dor anor 1980, esa questo gerl petmane:t mar si Formlasio se ares profundamente, a mest medida em que a ‘elf slr €questonada, tanto priia quent teoricamente (© quad de referencia comms, que permite o debe, deiou de ‘comportar capa para qualquer noqS0 que dive repete = oe ‘nat “aipic", na medida em que 9 proceso socal deicou de ser compreendido 4 pats de wm diaamismo eental © uma hice (gun ene sua dimensSer constitutes. Quando 28 concepeses SRaliees cederam lugar Bs idéias de frgmentagio e 2 exrtura social denou deter vita como uma configuracio hiearqizada e ‘onsvtentemente organiza de cimensSes ou eles de sivide- de acndo propcavamente subrituida por refeéncas a "edee™ teirecruzadas, 2 nogo de informalidade pedew rev renida ana- lhkcoe explcstvo.Tornowae um reauo do pass, que 38 te aplcagde ecritiva, © meimo ert inteiramente dependence dos ‘Contest dacuriae em que & empregzda Epeculando, &guisa de conclusio Em ver de conclu, gortars de verminar ete texto roponde um programs de abalho que contém, porent, malts mais expec Iago do que andlue propiamente dita Pats comesat, podese diner que estames em gleno perodo de deconstugio do asalariamen, um matiieetda proceuo de reorginiarse do trabalho que afea pratcamente todos of spec: tos du evrarura social, E caro que ett ainaiva x6 pode fer sentido se considerimos que 9 temo derigns nfo a mera forma concratual dar eases de wabalho, mas edo um regime de oxge tiasio soil da produto. Porém, nex sezpelo mss ample (e mais force), “stlsriamento” eae @ rico de trnar-se ums ec ‘resto omnibus que, incluindo lo, acaba por nf sigrifcar mais Tinea ime «pet do opi) ou "dane {oS eee reatomonr ecards Se Ans pg Ieee, Bon ce apr aces irre “rsd ae esate nese ps a ea Se ‘bated a deine (pore neues de Ho, {Spenser Sh son Tle 160 Alemda iin rida. Por is, ado & acoso indicr ov die princiais agpeceoe de sus tranefornaebes que per ser comsideradas significative para 4 queso da inegragio socal. (O mais imporsnce deer ake ses o proceno de rire, ji bem eoahecida dos economists. Agui, impor saienar que sus contmparida social € um movimento de “deobeeira;so™, tm medida cn qe o wabulhn fbr eacoors ca wea mals Culdades pars se manter como raeréncia central na ofganizaeio Sh exsénin de cresentesconsingentes de abaladoree™ Alem iso, se autores como Claus Off ttm rao, «semelbang formal Gas reages de trabalho a indsta © a servigos ~ o contato Ge rabalho aalariada ~ exconde difereneassubrtantivas nos con- ‘edo das stvidader ened, na formagio da auto-magem dot trabalhadores cm aut visio de mundo, dificukando 0 reconhe- iment de que os sevigos tornam-eeadh ver at urna condigao he proce Inet ran erda mec comeaetnet daca so desta, como se costumava pensut (Offe, 197). Assim, teceisnaio pizece st um fenbmeno muito mais pefuado do (que a simples queda da participa da india no emprego ttl E demneceasiri dizer que aiemar io nio implies tomar pacido em for de modelos de scindade “pind” nem rmuico menos defender 0 fim da subordinasso do taba ao ca pial am doo de dicutie que ain intowen age (0 segundo aspeco a er mencionado dit vespeito 8 conte pride social eas caracteticas dos empregos ofertadae © & ear tara do mercado (Mattoso e Baler, 1997; Pochmana, 1999s, 19991), Maso vies pales com que « epilarSo ex da el be de trabalho # mate frac (0 Beas ence cles), tem havido Tosenss presio para uma maior “febldade” (Camargo, 1996 7 Vins wor ls |S ee Laps «cu menor: » icc de um i ifn sis pn nara ae Sin Amin ca ips em na ln Baas meio s tad ern dee pean ‘Aldo conc Je (98s) cs por nem, Pa 0990 Fehemane (95 ieee ee ae, Merl deal ont eie 51 Ville « Wachendorfe, 1999) ou em born portaguts, para rds tir as eos dav selagdes tabula legalmence pro‘egdas (Cat- ‘dos, 2000). Alm de redinie © poder de bargaaha dos eabalba- ‘dora isto afta também a forma da repeodugo material, com a provirto néo-mereanil da ceca de consumo expadindo-se © 36 formande mais viel (Mingione, 1991). claro que eudo iso epercure sobre esruura da fai, que permanece sendo 2 principal mediagzoencre prodoso «consume, mas, em que pee siguifiacva aumento dos enados « rpeico, ena € ama dca finda pouco conkesida. Por ito, meimo sublinkando a impor- fdncia desea questo pura 0 tciolnio aqui deenvalvid, prefico deixtla em abet Eases dois amplosconjuntas de proces deserallnaram 0 pa- dito de leegrago sities de Langa macuagso que eve seu pon to calminante em meso pasado feces, caraceraado pela ter

You might also like