IX.

Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu & 9th Internatıonal Hisarlı Ahmet Symposıum
10-12 Mayıs 2018

“AMATÖR ÜFLEME ÇALGILAR EĞİTİMİNDE TEORİ DERSİNİN KULLANIMININ

DEĞERLENDİRİLMESİ”
Şehrinaz Gündüz
İskenderun Teknik Üniversitesi Mustafa Yazıcı Devlet Konservatuvarı
sehrinaz.gunduz@iste.edu.tr

Eren Kaysar
İskenderun Teknik Üniversitesi Mustafa Yazıcı Devlet Konservatuvarı
erenkaysar@hotmail.com
ÖZET
İnsanoğlunun gelişiminde önemli bir süreçlerden biri hiç kuşkusuz eğitimdir. Eğitimin
her alanında olduğu gibi müzik eğitimi de önemlidir. Müzik eğitiminin üç ana türü (genel,
profesyonel ve amatör) mevcuttur [1]. Bu üç tür müzik eğitimi içerisinde önemli bir yere sahip
olan amatör müzik eğitimi aslında diğer ikisinin de temelinde vardır. Hemen hemen her yaştan
bireyin özellikle çocukluk dönemlerinde az ya da çok deneyimlediği bir etkinliktir ve genel
anlamda pek çok faydasının yanında, Amatör müzik eğitimi ile çocuk bilgiye ulaşmayı, bilgiyi
seçmeyi, eleştirmeyi öğrenecek, bireysel yaşantısına sanat ve müzik eğitimi yardımıyla yön
verebilecektir. Amatör müzik eğitimi alan çocuğun duyguları yumuşayacak, her zaman iyiyi,
doğruyu, güzeli arayacak, iyi alışkanlıklar edinecek, kendisini ifade edebilecektir. Kendisine
güven duyacak, diğer çocuklarla ve içinde yaşadığı toplum ile iletişiminde zorlanmayacaktır
[2].
Bu çalışmada, Hatay ili ve İskenderun ilçesinde farklı eğitim kurumlarından mezun olan
eğitimciler göz önüne alındığında, amatör müzik eğitimi kurumları içerisinde verilen Üfleme
ve Vurma çalgılar eğitimcilerin kullandıkları yöntem, teknik ve metotların da birbirinden farklı
olduğu dikkatini çekmektedir. Bu bağlamda eğitimcilerin çalgı derslerinde teori ve solfej
derslerinde kullandıkları farklı metot ve yöntemlerin, eğitmen ve öğrenci tutumlarının,
hedeflerinin ve bu süreçte ortaya çıkan problemlerin belirlenmesi ve çözüm önerileri
oluşturulabilmesi amacıyla yapılmıştır.
Bu amaçla örneklem olarak seçilen Hatay ili Antakya merkez ve İskenderun ilçesinde
bulunan amatör üfleme ve vurma çalgılar eğitimi veren eğitimcilere “Amatör Üfleme Çalgılar
Eğitiminde Teori ve solfej Dersinin Kullanımının Değerlendirilmesi” konusu ile ilişkili yarı
yapılandırılmış bir görüşme formu uygulanmıştır. Elde edilen veriler nitel çözümleme
tekniklerine göre yorumlanacaktır. Ortaya çıkan bulgular ışığı altında Amatör Üfleme Çalgılar
Eğitiminde Teori Dersinin önemi vurgulanmış ve teori dersinde yaşanan problemler irdelenerek
eğitimcilerin konuya ilişkin gerekli çözüm önerileri bulunması ve ortaya konması
amaçlanmıştır. Araştırmanın, üfleme ve vurma çalgılar ana sanat dalında önemli bir araştırma
olduğu ve amatör müzik eğitimine farklı yönlerden katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca
bu konuda çalışan araştırmacılar için iyi bir referans kaynağı olacağı düşünülmektedir.
Anahtar Sözcükler: Amatör. Üfleme Çalgı, Teori
KAYNAKLAR
1- Uçan, A. Müzik Eğitimi,1996,(s.70–71)
2- Türkmen, U. Çocuğun Bireysel, Toplumsal ve Kültürel Gelişiminde Amatör Müzik
Eğitiminin Yeri Problemleri ve Çözüm Önerileri, 2010. (s. 964)

341
 IX. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu & 9th Internatıonal Hisarlı Ahmet Symposıum
10-12 Mayıs 2018

“EVALUATION OF THE USE OF THEORY COURSE IN AMATEUR WIND PLAYER

EDUCATION”

Şehrinaz Gündüz
Iskenderun Technical University Mustafa Yazıcı State Conservatory
sehrinaz.gunduz@iste.edu.tr

Eren Kaysar
Iskenderun Technical University Mustafa Yazıcı State Conservatory
erenkaysar@hotmail.com

ABSTRACT
One of the important processes in human development is undoubtedly education. As in
all areas of education, music education is also important. There are three main types of music
education (general, professional, and amateur) [1]. Amateur music education, which has an
important place in these three types of music education, is actually the basis of the other two. It
is an activity that almost every age person experiences less or more in his/her childhood. In
addition to many benefits in general terms, amateur music education may help teaching children
how to reach knowledge, choose and criticize information and guide their individual life
experience with help of art and music education. Amateur music education can help the child's
feelings in a good way, always trying to find correct, good habits and be able to express himself
or herself correctly. They can have confidence in their selves and may not have difficulty
communicating with other children and the society they live in [2].
In this current study, it was observed that the methods, techniques and methods used by
the wind and wind trainers given in amateur music education institutions are different from
each other when considering that they are graduated from different education institutions in
Hatay and İskenderun provinces. In this context, the aim of this study was to determine the
different methods used by the trainers in theory and solfege lessons in the instrumental lessons,
to observe the objectives of the instructor and student attitudes, and the problems emerging in
this process and to propose an appropriate solutions.
For this purpose, a semi-structured interview form was applied to the trainers who gave
amateur wind and hitting instrument training in Hatay province Antakya center and İskenderun
province in relation to the topic "Evaluation of the use of the theory and solfege lessons in
amateur wind g instruments training". The obtained data will be interpreted according to
qualitative analysis techniques. Under the light of emerging findings, it was emphasized the
importance of the Theory Course in Amateur wind Cursors Education and the problems
experienced in the theory course were examined and it was aimed to find out the necessary
solution proposals of the educators about the subject. It is thought that the research, wind and
pounding instruments are an important research in the main art field and will contribute
different ways to amateur music education. The results are also thought to be a good reference
for researchers working in this field.
Key Words: Amateur, Instrument, Theory, Methode
REFERENCES
1- Uçan, A. Music Educatio ,1996, (s.70–71)
2- Türkmen, U. The importance of amateur musical education in individual, social and
cultural development of a child, problems and suggestions for solutions 2010. (s. 964)

342
 IX. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu & 9th Internatıonal Hisarlı Ahmet Symposıum
10-12 Mayıs 2018

GİRİŞ
Tarih süresince bir çok medeniyetlerin kültür örneklerini gösterebilen şehirlerinden biri
olan Hatayın İskenderun ilçesi MÖ. 333 yılında, Asya seferine çıkmış olan Büyük İskender
tarafından kurulmuştur.
Roma hakimiyetinin başlaması sonrası, İranlıların istilasına uğrayan kalesi tahrip
edilmiş, yeniden inşa edilen şehrin adı, Peutinger tabularında bu bölgedeki cüzzam hastalığı
yayılmış olması söylentileriyle ilçenin eski adı Alexandreia Scabiasa olarakta
gösterilmektedir. Alexandreia, Hellen diline göre Alexandros (İskender) Yurdu anlamına
gelmektedir.
Makedonya Kralı Büyük İskender'in, Pers Şeyhi III. Darius’a karşı İsos Vadisi'nde
üstünlük sağlamasıyla temeli atılan bu şehir, önemli bir coğrafi konum sebebiyle tarihte birçok
defa işgale uğramıştır. Tüm bu işgaller yerel halkı yıldırmayarak Milli Mücadele şeklini almış
ve düzenli ordu şekline de dönüşerek, 9 Eylül 1922 günü düşmanın denize dökülmesiyle büyük
bir başarıya ulaşmıştır
80-100.000 yıl öncesine yıllara dayanan üfleme çalgılar tarihinde insanlar doğada
ellerine geçen içi boş nesnelerin içine üfleyerek ses çıkarmaya çalışmışlar, sonra telli çalgılarda
tel sayısının artışında olduğu gibi giderek çoğalan perdeler aracılığıyla ihtiyaçları olan sesleri
keşif etmişlerdir. (Sarı, 2014:1)
Müzikte kullanıma sunulan bu çalgılar tarihi süreç içinde çeşitli aşamalardan
geçirilmiş, özellikler kazandırılarak tahta üflemeli, bakır üflemeli ve diğer üflemeli çalgılar
olarak üç sınıfa ayrılmıştır.
Tahta üflemeli çalgılar;
Bakır Üflemeli Çalgılar
Diğer Üflemeli Çalgılar

Solo ve orkestra çalgıları olarak yüzyıllardır, müzikte çok önemli bir yere sahip olan
üfleme çalgılar değişik kültürlere ait çeşitli müziklerin temel çalgıları olup dolgun ses tonları
ve çeşitli çalma yollarını kolaylıkla ortaya koyabilmesi, çalgıların gürlük yelpazesinin geniş
sürat bakımından çok hızlı oluşları birçok müzik türünü yansıtılabilmesine olanak
sağlamaktadır.
Üflemeli çalgılar Türk müziğimizde de yer almış olup, halk tarafından sevilerek
Anadolu’nun hemen, hemen her kesiminin halen vazgeçilmez çalgıları olarak ta
kullanılmaktadır.
29 Ekim 1923 yılında Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle ülkemiz de değişim ile birlikte
birçok alanda yenileşme süreci başlamıştır. Cumhuriyet’in kazanımları her alanında olduğu
gibi, toplumun geleceğini belirleyen eğitim alanında da önemli ölçüde görülmüştür.
Evrensel bir dil olan müzik insan hayatının vazgeçilmez öğelerinden biridir ve farklı
din ve ırklardan olan insanları tek bir noktada birleştirebilecek gücünün olması onu diğer sanat
dallarından farklı kılmaktadır.
Demokratik, modern ülkelerde önem taşıyan sanat eğitiminin bir parçası olan müzik
eğitimi;
Bireye kendi yaşantısı yoluyla, amaçlı olarak belirli müziksel davranışlar kazandırma,
bireyin müziksel davranışını kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak değiştirme ya da bireyin
müziksel davranışında kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli değişiklikler oluşturma,

343
 IX. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu & 9th Internatıonal Hisarlı Ahmet Symposıum
10-12 Mayıs 2018

bireyin müziksel davranışını kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak geliştirme sürecidir. (
Ataman, 2009: 341)
Ülkemizde de eğitimin etkin bir parçası olan müzik eğitimi genel müzik eğitimi, mesleki
(profesyonel) müzik eğitimi, özengen (amatör) müzik eğitimi olarak gerçekleştirilmektedir.
Genel müzik eğitiminde öğrendikleri ile yetinmeyip, müziğe karşı özel ilgi ve sevgi
duyanlara verilen bir eğitim türü olan amatör müzik eğitimi genel müzik eğitimini
desteklemekle birlikte profesyonel müzik eğitimine de destek olmaktadır.( Buzduğu, 2010: 6)
“Özengen müzik eğitimi, müziğe ya da müziğin belli bir dalında özengence (amatörce)
ilgili, istekli ve yatkın olanlara yönelik olup, etkin bir müziksel katılım, zevk ve doyum
sağlamak ve bunu olabildiğince sürdürüp geliştirmek için gerekli müziksel davranışlar
kazandırmayı amaçlar” (Uçan’dan Ak, Yiğit, Özdek. 2010)
Ülkemizde de mesleki müzik eğitiminin yanında giderek önem kazanmaya başlayan
özengen müzik eğitimi, özellikle kırsal şehirlerdeki ve müzik dershaneleri ve özel ders ile
yürütülmeye başlanmıştır. (Yiğit, 2010: 314)
Amatör müzik eğitimi; hangi yaşta olursa olsun kişinin ilgisi ve isteği doğrultusunda
gerçekleşen müzik eğitimi faaliyetleri, sürecini kapsar. Genel olarak eğitimde, özelde amatör
müzik eğitiminde bireyde bilişsel, duyuşsal ve devinişsel davranışların gelişmesi amaç edinilir.
Bireyin kültürel, eğitimsel, bireysel ve toplumsal gelişim ve değişiminde amatör müzik eğitimi
önemli roller üstlenir. Müziğin her dalı ve kolunda gerçekleştirilebilen amatör müzik
eğitiminin en önemli unsuru çalgı eğitimidir.
Fenmen amatör müzik eğitiminin önemi ve gerekliliği üzerine şunları söyler; “Bir
ülkenin müziği hiç kuşkusuz ki profesyonel müzikçilerin ellerinde yaşam bulur ve gelişir. Ama
amatörlerin katkısını da küçümsemeyelim. Bu düşüncesiyle sanat yaşamına atılıp her şeyini ona
hasredenler olduğu gibi, çevresini sanatsever bir düzeye yükseltmiş nice amatörler de vardır.
Amatörlük ciddiyet düşmanı değildir; kayıtsızlık ve disiplinsizlikle ilgisi yoktur.” (Fenmen’den
Ak, Türkmen. 2010:962)
Ülkemizin büyük ilçeleri arasında yer alan iskenderunda müziğe amatörce ilgi duyan
geniş bir kitlenin olduğu söylenebilir. Bu eğitimin daha etkili ve verimli olma süreci, ortamları
niteliği, yaygınlığı vb konularda eksiklikler olmakla birlikte özel dershanelerde, dernek,
belediye, halk evleri gibi kurum ve kuruluşlarda amatör müzik eğitimi sürdürülmektedir.
Amatör müzik eğitimi veren eğitimcilerin büyük bir çoğunluğu mesleki müzik eğitimi
veren kurumlardan mezun olmakla birlikte, bu eğitimi verenler arasında halk tabiriyle “alaylı”
olarak bilinen kendi çabalarıyla, amatörce, dernek veya belediye konservatuvarlarından eğitim
almış veya özel – dersler alarak müzik eğitimini geliştirmiş eğitimciler de bulunmaktadır.
Eğitimin her çeşidinde olduğu gibi müzik eğitiminin her boyutunda ve amatör müzik
eğitiminde, çocuğun fiziksel, bilişsel, ahlaki, kişilik gelişimlerini iyi analiz edebilen, öğretme
ve öğrenme ile ilgili konu ve kuramları, öğrenme öğretme süreçlerini, öğretme-öğrenme
modellerini, öğretme-öğrenme stratejilerini bilen eğitimcilerin etkili olması, çocuğun arzu
edilen müzikal davranışları elde etmesinde ve davranışlarında değişim yaşanmasında
önemlidir. (Türkmen. 2010:963)
Amatör müzik eğitiminde yer alan piyano ve yaylı çalgıların yanında yavaş yavaş bir
yer edinmeye başlamış olan üflemeli çalgıların amatör müzik eğitiminde yeni yeni
kullanılmasına rağmen her geçen zaman içerisinde gösterilen ilginin büyüdüğü görülmektedir.

344
 IX. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu & 9th Internatıonal Hisarlı Ahmet Symposıum
10-12 Mayıs 2018

Problem Durumu
Bu araştırmada Hatay ilinin İskenderun ilçesinde özengen müzik eğitimi düzeyinde
müzik eğitimi veren kurumlar, bu kurumlara katılan bireylerin yaş durumu, kullanılan üflemeli
çalgılar, bu eğitimlerinin içinde Teori – solfej dersinin önemive yeri incelenecektir. Buna göre
“Amatör Üfleme Çalgılar Eğitiminde Teori- Solfej Dersinde Kullanılan Kaynak ve Öğretim
Boyutları Ne Düzeydedir?
Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı; Amatör Üfleme Çalgılar Eğitiminde Teori Dersinin
Kullanımının Değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Amatör üfleme çalgılar eğitiminin kent
yaşamına olan etkileri ele alınarak, Hatay ili ve İskenderun ilçesinde verilen üfleme çalgılar
eğitimi içinde yer alan teori ve solfej derslerinin araştırılmaya değer olduğu düşünülmektedir.
Araştırmanın Önemi
Bu araştırmanın önemi; Amatör Üfleme Çalgılar Eğitiminde Teori Dersinin
Kullanımının Değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Amatör üfleme çalgı eğitimi içinde yer
alan Teori ve Solfej derslerinde kullanılan, kaynak, yöntem ve teknikler ile eğitim alan
yetişkinlerin yaşamlarında nasıl bir etki yarattığına yönelik üfleme çalgılar eğitimcilerinin ve
değerlendirilmesine yer verilerek araştırmanın, alana özgü önemli bir araştırma olduğu ve
amatör müzik eğitimine katkı sağlayacağı düşünülmüştür.
Araştırmanın Sayıltıları
Yarı yapılandırılmış görüşmenin çalışma için uygun veri toplama yöntemi olduğu, yarı
yapılandırılmış görüşme formunda yer alan soruların nitel anlamda araştırmanın konu ve
içeriğine uygun olduğu sayıltılarından hareket edilmiştir.
Araştırmanın Sınırlılıkları
Hatay ili ve İskenderun ilçesinde bulunan özel okullar ve özel müzik eğitiminde görev
yapan üflemeli çalgılar öğretmenleri ile araştırmacının ulaşabileceği yerler ile sınırlıdır.

YÖNTEM
Araştırmanın yöntemi
“Amatör Üfleme Çalgılar Eğitiminde Teori Dersinin Kullanımının Değerlendirilmesi ”
konulu çalışma betimsel araştırma yöntemleriyle yürütülmüş, üç uzman ve yirmi üç öğrenci ile
yapılan görüşmeler yoluyla veriler elde edilmeye çalışılmıştır.

GÖRÜŞME FORMU
1.Öğrenim verdiğiniz Okul Adı:
2. Cinsiyetiniz
Kadın
Erkek
3. Mezun Olduğunuz Okul adı:
4. Hangi üflemeli çalgıyı çalıyorsunuz?
5. Üfleme çalgı ve vurma çalgılar öğretmenliğini kaç yıldır yapıyorsunuz?

345
 IX. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu & 9th Internatıonal Hisarlı Ahmet Symposıum
10-12 Mayıs 2018

8.Çalgı eğitiminde verirken nota eğitimine hangi methodu kullanıyorsunuz?

9.Üflemeli Çalgı eğitiminde teori dersinin önemi nedir?
10.Teori dersinin üflemeli çalgı eğitimine etkileri nelerdir?
11.Üflemeli çalgılar eğitimden önce teori dersi için yönlendiriyor musunuz?

Veri Toplama Araçları

Araştırmada yapılandırılmış görüşme uygulanmıştır. Görüşme tekniği nitel
araştırmalarda en çok kullanılan yöntemlerdendir. Görüşmeyi, önceden hazırlanmış soruların
belli bir sistematik dâhilinde Hatay ili, İskenderun İlçesinde bulunan özel okullarda ve üfleme
çalgılar eğitimi bireysel olarak evlerinde veren değerli eğitimciler ile yapılan görüşmeler
araştırmaya ışık tutmuştur. Bu alanda saygın bir yeri olduğu bilinen uzmanların
değerlendirmelerinin önemli veri sağladığı düşünülmektedir.
Bulgular ve Yorumlar
Araştırma; “Amatör Üfleme Çalgılar Eğitiminde Teori Dersinin Kullanımının
Değerlendirilmesi ” amacıyla hazırlanmış, Hatay ili ve İskenderun ilçesinde amatör üfleme
çalgılar eğitimi konusunda görev yapan uzmanlarla ve amatör müzik eğitimi veren öğrenciler
ile yapılandırılmış görüşme formu yoluyla veriler toplanmış, işlenen verilerden şu bulgular elde
edilmiştir.
Çoğunluğu il ve ilçede bulunan katılımcıların flüt, klarinet ve saksofon üfleme
çalgılarını talep ettiği, Üfleme çalgı eğitimciliğini 4 ila 11 yıldır hem profesyonel hem de
amatör müzik eğitimi verdikleri, Üfleme çalgılar eğitiminde öğrencilerinin 15-20 yaşları
arasında oldukları, Teori dersinin çok önemli ve çalgı eğitiminde teori dersinin tamamlayıcı
bir rol oynadığını, teori kitabı olarak Nurhan ÇANGAL, İlhan BARAN, Lavignac, Muammer
SUN, Rus methotları, Henri ALTES ve kendi çalgı methotlarından yaralandıklarını,
Kendileriyle yapılan görüşmeden elde edilen bulgulara göre eğitimciler çalgı eğitiminden önce
solfej ve teori derslerinin verilmesi gerektiğini belirli bir nota okuma hızına ve ritim
duygusunun kazanılmasına bağlı olarak çalgı eğitimine geçilmesinin daha uygun ve daha
verimli olacakları düşünce içinde oldukları tespit edilmiştir.

SONUÇ VE ÖNERİLER
Araştırmada elde edilen bulgulara dayalı olarak Hatay – İskenderunun kentsel müzik
yaşamında eğitimin önemli bir parçası müzik eğitiminin bir kolu olan amatör müzik eğitiminde
üfleme çalgılar açısından daha çok flüt, klarinet, saksofon çalgılarının talep edildiği, bu
çalgıların eğitiminde Teori ve solfej derslerinin çok önemli olduğu çalgı eğitiminden önce teori
derslerinin verilmesi gerektiği belirli bir nota okuma hızına ve ritim duygusunun kazanılması
sonucunda öğencinin çalgısında daha hızlı ilerleyebileceği ve öğrenci öğretmen olarak aynı dili
konuşabilmeyi sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.
Üfleme çalgıların yumuşak ve sevgi dolu tınısıyla insan kalbini diğer çalgılara kıyasla
daha fazla etkileyebilmesi bestecilerce son derece doğru anlaşılmış ve müzik türlerinin tümünde
kullanılmıştır. Müzik dünyasında büyük değişikliklere yol açmakla birlikte Amatör müzik
eğitiminde diğer çalgılara kıyasla kentte üfleme çalgılar çok fazla ilgi görmemektedir.
Araştırma süresince elde edinilen bilgi ve verilere dayanarak müzik eğitiminin temelini
oluşturan Müzik Teorisi gibi teorik derslerin amatör müzik eğitiminde çalgı dersleri dışında
müzik teorisi derslerinin yapılması gerektiği, teori ve solfej kitaplarından yararlanılması, teori
ve solfej dersindeki başarısının çalgı eğitiminede katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
346
 IX. Uluslararası Hisarlı Ahmet Sempozyumu & 9th Internatıonal Hisarlı Ahmet Symposıum
10-12 Mayıs 2018

KAYNAKÇA
ANIT, F. (1999).Üfleme Çalgılarda Sesin Oluşumu ve Nefes Tekniği. Çukurova
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul ( Yüksek Lisans Tezi )
ATAMAN, G, Ö. (2009). Ülkemizde Flüt ve Flüt Eğitimi Alanlarında Yapılan Lisansüstü
Tezler. Kastamonu Eğitim Dergisi 341-352
BUZDUĞU, M. (2010). Amatör Müzik Eğitimine Yönelik Öğretmen ve Öğrenci
Tutumları. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar (
Yüksek Lisans Tezi )
DUMAN, R. ŞAHİN. M. ( 2008). Cumhuriyetin Yapılanma Sürecinde Müzik Eğitimi,
ÇTTAD,VII/16-17, (2008/Bahar-Güz), s.s. 259-272
ERGAN, M, S. KURTASLAN, H. (2011). e Journel of New World Sceiences Academy 2011,
Volume: 6, Number: 2, Article. ISSN: 1308-7290
EROL, T. (1988). Klarnetin Türk Musikisindeki Yeri ve Kullanımındaki Aksaklıklar. (
Yüksek Lisans Tezi )
ÖZDEK, A. YİĞİT, N. (2010). Özengen Müzik Eğitiminde Klasik Gitar Eğitimi. Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı: 28 Yıl: 2010/1 (313-329 s.)
SARI, A. (2014). 2000 Yıl Öncesinden Bir Tını: Sagalassos/ Ağlasun Çığırması.
TÜRKMEN, U.(2010). Çocuğun Bireysel Toplumsal ve Kültürel Gelişiminde Amatör
Müzik Eğitiminin Yeri Problemleri ve Çözüm Öneriler iİlköğretim Online, 9(3),
960-970, [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr
İ.T.Ü. Uluslar arası Kaval Sempozyumu.
www.iskenderun.gov.tr/ilcemizin-tarihcesi
www.murat-karaca.com/turizm/kultursanatturizmi/iskenderun.html

347