You are on page 1of 14
SSN 0866-7349 HOI DONG LY LUAN, PHE BINH VAN HOC, NGHE THUAT TRUNG UONG THE NATIONAL COUNCIL FOR THEORY AND CRITICISM OF LITERATURE AND ARTS AC eas LT MOONE LS 2030S HOI DONG LY LUAN, THE NATIONAL COU! CAC Uy VIEN: PHO TONG BIEN TAP PHU TRACH: / PHE BINH VAN HQC, NGHE THUAT TRUNG ONG INCIL FOR, THEORY AND CRITICISM OF LITERATURE AND ARTS. Chi tich: PGS, TS. NGUYEN THE KY Phé Chit tich: NHA BAO TRAN THANH LAM TS. BUITHE DUC PGS. TS. DO HONG QUAN PGS. TS. TA QUANG DONG TS. NGO PHUONG LAN PGS. TS. TRAN KHANH THANH PGS. TS. NGUYEN DANG DIEP NHA BAO NGUYEN NGUYEN GS. TS. LE HONG LY TS. NGUYEN ANH VU NHA THO HUU VIET TS. NGUYEN THI T6 NINH ja chi: 17 Nguyén Gia Thiéu, Hoan Kiem, Ha N6i ‘itn thoai: 08048975. Fax: 08048462 Email tcliluanphebinh@ gmail.com Gidy phép xudt ban s6: 600/GP- BITIT B9 Thong tin va Truyén thong. Cap ngay 14.2.2012 In tai Cong ty In Tién BO - 175 Nguyén Thai Hoc, Ba Dinh, Ha Noi Trinh bay bia: Van Sing MUC LUC NGHIEN CUU,TRAO DOI NGUYEN PHUTRONG 3 Déinga van ngh@sinudenha can tgp tye phat huy truyén théng vé vang , dap ing t6t hon nita doiméi, ae same vin bbe ‘Viet Nam trong thoi ky moi HA MINH DUC n cam nang cia cdch mang, Khoa vé cude s6ng xa hoi PHONG LE “nhit kj cha H6 Chi Minh : io vat quéc gia LENGUYEN CAN 29 0 7 45 “Chi thé Nhat hy trong ta ahin tie trit hoc lién vin héa 57 66 DAODUY QUAT ~ Nhiing cong hién v6 gid iia Lanh tu Nguyén Ai Quée— Cha tich 15 Chi Minh ‘d6i-v6i bao chi cdch mang Viét Nam 73 NGUYEN NGQC THIEN ‘Vé thé hién ban sac dan téc trong van hoc, nghé thuat 77 TRINHBADINA _ © He bién tuong trong vin hoe céch mang + ‘vara hoi chu nghia sau 1945 - 84 NGUYEN:VANHANH: > ‘Van dé héinhap cita van hoc duong dai VietNam nhin tir hién tugng H8 Anh Thai 94 NGUYEN HOU THAI ‘Tir hai hudng phat trién kién tric Bac-Nam dén kign tric trong mét dat nude Viet Nam thong nhat va mé cia ra thé gidi 102 NGUYEN VAN THUAN, NGUYEN ANHDAN, NGUYEN VAN LUAN Xay dung hoe phi phé binh vn hoc cia Viet Nam kinh nghiém tir phé binh luan ly hoc van hoc LY HOAITHU 113 a hoa TAC GIA, TAC PHAM 128 HOANG THUY ANH Dung dén Khtic bi tring thit te 135 NGUYEN HUY BINH ‘Tu dién van hoc ding trong nha trong lich str va loai hinh TAP CHILY LUAN, PHE BINH VAN HOC, NCHE THUAT - 8.2023 XAY DUNG HOC PHAI PHE BINH VAN HOC .___,, CUA VIETNAM ; i KINH NGHIEM TU PHE BINH LUAN LY HOC VAN Hoc ¢@ TS.NGUYEN VAN THUAN 4 TS. NGUYEN ANH DAN @ THS. NGUYEN VAN LUAN Tom tat: Bai viét xéc dinh ro nOi ham cia kai nigm hoe phéi, cc yéu t6 thiét yeu cita mot hoc phi, thu trang phé binh van hoc va tinh cap thiét ctia viée xay dumg hoc phai phé binh van hoc 6 Vit Nam Tren co s0 kinh nghiém thanh cong cia Phé binh ludn ly hoc vin hoc 6 Trung Qué trong vige xéy dung hoc phai phé binh van hoc, bai viét dé xuat chi truong va dé nghi mot s6 gidi phap nhim xay dug hoc phai phé binh van hoc dan tc-hién dai-Marxist 6 Viet Nam, dat duéi su lanh dao cia Dang va su hd tr cua Nha nude. Tir khéa: hoc phdi, phé bink viin hoc, Vigt Nam, phé bink Iuén lj hoc vain hoc, Nghi quyét 23. 1. M6t hoc phai phé binh van hoc cia Viét Nam: nén chang? Theo cdch hiéu thong thudng, “hoc phi” Ia “nhém ngudi cing theo mét xu huéng, hoc thuat riéng”!. Day 1a mét tir ci, it pho bign. Hién nay, ngudi ta thudng 06 xu hung ding tir “truéng phdi” nhw mot su thay thé cho tir “hoc phéi”. Theo dé, “trurong phai”, “hoc phai” tro thanh nhimg tir déng nghia. Tuy nhién, khai niém “trong phai’” khéng tring khit voi khai niém “hoc phai” ma cé ndi ham réng hon, duc hiéu la “nhém nha khoa hoc hoc van nghé si cé chung mét khuynh hung tz tung, mot phuong ph4p luan ho&c phuong phép sang tac (thudng cé mot ngudi tiéu biéu dimg dau)”. Trong trong hop sir dung tir “trudng phdi” cé nghia tong duong “hoc phai” thi ching ta hiéu day 1a “grurong phai hoc thuat” cht khéng phai la “trudng phdi van hoc” nhu nhimng “trao uu” hay “phurong phép sang téc” lang man, hién thye, tong trung, siéu thyc... Bai viét nay tdi ste dung thuat ngit “hoc phai” véi y nghia ding dé chi mét xu huéng hoc thuat riéng cla mot nhém ngwoi, khéng bao gém trong dé “nghé si” va hoat d6ng “sang tacnghé thuat” nhu th “trong phai” ggi ra. “Hoc phai phé binh van hoc’, néu dinh hinh, sé 1a nhém hoc thuat han 14m cing theo duéi mét xu hung hoc thuat, cig chung khuynh huong tu tuong va phuong phap luan; cé tht linh hoc phdi dan dat nhimng ngudi cing chi hudng trong céng viéc nghién cttu, phé binh van hoc. Lich siz vin hoc thé gidi cheng kién sv ra doi, thinh hanh, thaém chi ca thodi trao va bién mat chia rat nhiéu hoc phai/ truong phdi ly thuyét va phé binh van hoe. Chi cn nhin vao thyc tién phé binh, nghién cru van hoc trong thé ky XX va dau thé ky, XXL, chting ta da cé thé ké ra kha nhiéu hoc/ truéng phai nhu: Cha nghia hinh thttc Nga (Formalism), Chu nghia c4u tric/ Ky hiéu hoc (Structuralism/ Semiotics); 102 oc a binh phan tam hoe (Psy¢ : emicism) Phe inh Manas goats criticism); Phé Pah HOi ten ctta déc a g eader-Response Criticism); Phe binky : quyen (Feminist Criticism) Chi nghia hay da triic/ Giai cau tric Post-Structuralism peconstruction); Nghién ctry BiGi/ Lech ha (Gender/ Queer Studies), Chi, nghia fan lich str/ Nghién ctu van héa (New pistoricism/ Cultural Studies); Pha binh pau thudc dia (Post-Colonial Criticism)... Nhang cai tén da ligt ké cho thay mot hien thuc kh pht nhan: cdc hoc/ trudng phai iy thuyt va phé binh vn hoe chi dao cia han loai déu xuat phat tir Phuong Tay, mang dac trung phuong Tay, ving bong nhimg “tiéng noi’ tir phuong Dong, trong 4606 Viet Nam. Nhin vao lich str van hoc nudge nha, chung ta phai thiva nhan rang Vigt Nam khong c6 truyén thong tao lap ly thuyét va xay dung hoc phai phé binh van. hoc. Van hoc Viét Nam thoi trung dai khong thyc sy co m6tnganh phé binh vin hoc dung nghia. Mac cho sw xuat hién ctia nhitng tac pham co gia tri ly Iwan va y. nghia phé binh dich thy nhu Van dai loai ngi cua L@é Quy Dén, Thwong Son thi thoai cia Mién Tham (Ting Thién Vuong)... hoat dong phé binh, nghién ciru van hoc thoi trung dai van khéng thé xem Ia hoat déng hoc thuat chuyén nghiép. Cac fink thie phé binh van chuong pho bién thot ‘ung dai van 1a phé binh diém sach, thu ‘ae, tri am, mang dau dn giao té c nhan tong céc nhém nho, Van hoc Viet Nam hién dai chiv niiéu anh hudng cia van oe Phuong Tay, trong d6 c6 vai > quan Tong ciia vin hoe Phap. Viet Nam ag au” cdc ly thuyét, truxdng phai pheP Ne ctu mons: Van hoe ty nan, Phapeyy aC Dgoai, OM Neaxe viet Sc: Tat nhién, Bi cache gia Via qua con dung hoe con dung trong qué trinh du t Nam 6 tiép bign, Nhung 06 lénhimeg nj cua ching, “ngu quén” trong sy cé sin vA Hen loi”'ma ching mang lai thi Kho ob dong luc manh mé dé tao ra m6t hoc phai mang ban sac Viet Nam. Vi sao Viet Nam lai can 6 mot hoe phai phé binh van hoc cia riéng minh? Viet Nam 06 can phai tao dymg mot hoc phai riéng Khi ma thé gidi da day san cac hoc phai ly thuyét phé binh? Khat vong xay dung mot hoc phai phé binh riéng cia Viét Nam cd kha thi hay chi 1a “ao vong” va “mong hao"? Dé tra loi nhimg céu héi tren, thure tién Trung Quée véi sw hinh thanh va phat trién cia Phé binh luan ly hoe van hoc (3 22ipya-4ctt HF Bthical Literary Criticism) sé Ta m6t tham chiéu cin thiét. 2, Bai hoc kinh nghiém tir Phé binh Juan ly hoc van hoc cua Trung, Quéc Nam 2004, s6 5 cha Tap chi Nghién cit Vin hoc nc ngati GRESCPHER) dng ti mot bai viet 6 nhan 8 Phé Dinh lua ly hoc atin he: Hung di m6i cho phicong phiip phé pinion hoc COREE: SCAT RRR). Tac gia bai bao dat ra is phai cach tn céc phuong phap phé binh 103 TAP CHI LY LUAN, PHE BINH VAN HOC, NGHE THUAT- 8.2023 vain hoc ciia Trung Quéc va gidi phap cia vi hoc gia nay 1A mét ly thuyét mdi cé tén g9i Phé binh luan ly hoc van hoc (224 HE*ZHLVF - Ethical Literary Criticism). Bai bao nay duge xem 1a lap ngén chinh thire au tién cia hoc phai Phé binh luan ly hoc van hgc 6 Trung Quéc va tac gid bai bao Ia Vién si Vién Han lam Khoa hoc chau Au Nhiép Tran Chiéu (224!) - Nie Zhenzhao). Ong dugexem Ia “cha dé” cia Phé binh luan ly hoc van hoc (C10 HEF ZS - the Father of Ethical Literary Criticism). Trai qua gin hai muoi nim gay dung va phat trién, hoc phai nay dan dan khang dinh dugc sitc séng va tim anh huéng trong va ngoai bién giéi Trung Hoa. DOng co thie day Nhiép Tran Chiéu tim kiém mét huéng di méi trong Tinh vuc phé binh van hoc la gi? “Cha dé” cua Phé binh lun ly hoc van hoc ting n6i: “Ching ta khong thé pha nhan céng hién cua ly luan va phuong phap phé binh van hoc phuong Tay 6 Trung Quéc, cing khéng thé phi nhan nhiig tiéu chuan phuong Tay ca vé ly Ian va phé binh van hoc ma ching ta van dung (nhu danh tir, thuat ngiz, khai niém va tu tuéng) da giup ching ta thuan tién trong viéc di thoai, giao hru va két ndi trong nghién ctru van hoc voi phuong Tay, tuy nhién khéng thé khéng nghiém tic suy nghi tai sao lai thiéu di sy tham dw cua ching ta trén phuong dién ban quyén sang tao va quyén phat ngén vé phuong php phé binh van hoc? Vi sao trong thanh twu ly Iudn va phuong phap phé binh van hoc lai khong cé cdi méi va c6ng hién cua chinh chung ta?”?. Khao khat cua Nhiép Tran Chiéu do 1a tim kiém sw doi thoai binh dang vdi hyc thuat phuong Tay, thtic day sur can du cit hoc gidi Trung Quéc vao dién dan quéc té, déng gop su sang tao va quyén phat ngén phuong phap phé binh vin hoc, khang dinh cdi méi va cong hién cua hoc gig Trung Quéc déi véi nhan loai. Hoc phai nay chi rd: “Muc tiéu t6i thuong ctia Phe binh luan ly hoc van hoc 1a kham pha cdc gid tri luan ly ctia van hoc bang céch xay dung ly luan va phuong php ctia riéng minh dé gitip con ngwdi Tinh h6i cdc chi dan dao dite va thuc hién cac lia chon Juan ly ding dan, tt 46 the day nén van minh nhan loai tién vé phia trudc’ (Higp héi 5). Muc tiéu nay cia ho cé 1a “do vong” hay “mong hao”? Cé 1é 1a khéng néu nhin vao nhiing thanh tyu hoc thuat ma ho da dat dugc. Vay thi Phé binh luan ly hoc van hoc da duge xay dung va phat trién nhu thé nao? Néu chting ta mong muén tao lap mét hoc phai cua Viét Nam thi chung ta nén hoc hoi gi tir Phé binh luan ly hoc van hoc? Trong cdi nhin cdn han hep cua ching, 10, cc hoc gia Viét Nam cé thé suy ngam ve m6t sé kinh nghiém sau cua cac dong nghiép Trung Quéc: Thit nhat, khong ngimg phan tw nhéing gi da cd, hién c6 va co kha nang co. Phé binh ludn ly hoc van hoc khéng phai la sw dc sang ma né 1A két qua ctia nhéing su Iam méi va két hop. Cu thé, hoc phai nay. duge gay dung tix truyén thdng phé binh “van di tai dao” cia Trung Quéc, duge goi cn tir phé binh luan ly phuong Tay, dudi sy dé xudng va din dudng cua Gido su Nhiép Tran Chiéu. D6 Ja nhémg nén tang. co ban dé hoc phdi nay ra doi 6 Trung 104 IN CUU -TRAO DOI Qudc vao nim 2004 (Hi z PHO 4), N&y ch; piét chp Bhan va thu dong gy a fing gi da C6, Khong 6 tr duy on, ge ching ta s& khong ee nhimg gi mi me, dét pha. Thr hai, khong ngieng kham dung vahoan thién ly luan cita rie Mot trong nhiing diém manh cia quan ly hoc van hoc d6 Ta ho thigt tap v3 phat trién m6t hé théng thuat ngit phé binh mang dac trung riéng: chon loc/ ta chon juan ly (18 #883%7%- ethical selection/ choice), chon loc/ Tua chon tu nhién (8 #3 natural selection/ choice), chon loc] Iza chon Khoa hoe (FL 6 FF - scientific selection/ choice), méi trudng ludn ly (232568 - ethical environment/ context), ludng nan luan ly (HFA XE ethical dilemma), than phan luan ly ({8225-4 - ethical identity), nit luan ly (F324 - ethical knot), vin ban no (fiei3¢ 7S - brain text)... Cic thuat ngit nay luén gan chat véi pham tri lun ly, dzoc m6ta va phan tich bang cdc dn chimg van hoc Trung:Tay kim o6, tte Kinh thi, Tay du ky dn Oedipus, Harlet, Dorian Gray. Tht ba, tich cue quy tu di ngti, tim Kigm nhiing ngudi dong chi huéng, cing chung tay gop strc xién duong hoc phai cia minh. Phé binh luan ly hoc van hoc c6 mot mang ludi cdc hoc gia hang dau Trung Quéc tham gia yao céng cudc gay dung hoc phai nay. Ngoai tén tudi cua Nhiép Tran Chiéu con 6 cchoc gia nhur To Huy OiPE), Ly Nga Hign (4/8238), Duong Kien (AB) La Luong Céng (# 34) (Dai hoc Su pham Hoa Trung, Vai Han); Throng Tat Vai (#4 BE) ai hoe Giao théng wong Hai); Duong Cach Tan (M21), Ng6 Dich (4B) ai hoc Chiét Giang); pha, xay ‘ng minh, Phé binh Vuong Ting Lam EMAL i Ba, Chet Gongs (EHF) (Dai hoc Ninh * Chie Truong Lién Kiéu (#i Hp (Pai hoc Quang Chau); Lira Mau Sinh BLE) Dai hoc Neoai ngit va Thuong mai Quang Dong)... Khong nhimg vay, 9c phai nay cdn cé sy tham gia cua rat nhiéu hoc gia uy tin tien thé gidi nhu Claude Rawson (Yale University, USA), Galin Tihanov (Queen Mary University of London, UK), Robert Eaglestone (Royal Holloway, University of London, UK), Sean Hand (University of Warwich, UK), Vladimir Biti (University of Vienna, Ao), Leona Toker (Hebrew University of Jerusalem, Israel), Tomo Virk (University of Ljubljana, Slovenia), Youngmin Kim (ongguk University, Han Quéc)... Hién nay, Higp hoi Nghién ctu Phé binh Tuan ly hoc van hoc quéc té (bn xx EEE HAE i Fiz - The International Association for Ethical Literary Criticism, goi tit la IAELC) 6 khoang hon 2000 thanh vién. Mot trong nhimg hinh thtrc mé rong doi ngii cua Phé binh luan ly hoc van hoc la thong qua dao tao sau dai hoc. Cac thanh vién hat nhan cita hgc phai nay (Khoang 50 hoc gia) la cc gido su, giang vién tai cdc trong dai hoc, hoe vién trén khap Trung Qué, tich cue huéng dan cdc dé tai lién quan dén Phé Binh luan ly hoc van hoe. Diu nay gop phan manh mé vao viéc gia ting tiéng néi ctia he phai trong pham vi dai luc. Thit tu, cha dong quang ba hinh anh bang cdc sinh hoat hoc thuat trong va ngoai nude nh seminar, workshop, hoi nghi chuyén dé, hGi thdo quéc té... cing nhu dang bai trén cac tap chi khoa hoc ye tin trong va ngoai nude, Tinh dén nay, da 105 TAP CHI LY LUAN, PHE BINH VAN HOG NGHE THUAT - 8.2025 c6 11 hi thao quéc t& vé Phé binh luén ly hoc van hoc duge té chttc trong va ngoai Trung Quéc. O nude ngoai, hi thao ca IAELC da té chike 6 cdc nude Han Quéc (ndm 2015), Estonia (nam 2016), Anh (nam 2017) va Nhat Ban (nam 2018). Héi thao quéc té gan nhat ctia hoc phai nay dién ra trong hai ngay 5-6.11.2022 tai Dai hoc Ngoai ngi va Ngoai thuong Quang Déng, Trung Quéc véi hon 800 dai biéu tham gia chinh thuc va khoang 4000 ngudi tham du truc tuyén (theo Ban Thu ky’). Ngoai cac hOi thao quéc t& IAELC con t6 chic rat nhiéu chwong trinh tap hudn chuyén dé, hi thao danh cho sinh vién, nghién ctu sinh... Cac thanh vién cua Phé binh luan ly hoc van hoc con dang tai rat nhiéu bai viét chat lugng 4 cac tap chi nam trong, danh muc WoS hoc Scopus trong va ngoai nuéc. Thang 3 nam 2015, s6 1 cua Dién dan Nghién citu vin hoc thé giéi (Forum for World Literature Studies) (danh muc Scopus) va thang 4 nam 2025, tap chi Dai Loan Triét hoc 04 Van héa (Philosophy and Culture) (danh myc A&HCI da dang tdi cdc s6 dac biét vé Phé binh luan ly hoc van hoc. Thang 6 nam 2015, bai viét Phé binh Iuan ly hoc vin hoc: Déng va Tay (Ethical Literary Criticism: East and West) cua Nhiép Tran Chiéu va Thuong Tat Vat dugc dang trén Tap chi Arcadia: Tap chi Quéc té'vé van hoa, vin hoc (Arcadia: International Journal of Literary Culture, danh myc A&HCI) cua Dire. Ciing trong nam 2015, Tap chi Van hoc va viin héa so sinh (CLCWeb: Comparative Literature and Culture, danh muc A&HCT) ctta Dai hoc Purdue (Mi) ra s6 dac biét vé Phé binh luan ly hoc van hoc voi chu dé Tiéu thuyét va Luan ty hoc théky XXI (Fiction and Ethics in the Teenty-first Century)... & pham vi dai luc, mot trong nhéing chigy luge trong tam ca Phé binh luan ly hog van hoc la xay dung tap chi chuyén bigt hodc tim kiém see RO tro dtc biét tt cic tap chi uy tin 4@ cong bé nghién ciru, qua a6 nang cao uy tin hoc thudt cia minh. Trong giai doan dau phat trién, hoc phai nay chi yéu dua vao Tap chi Nghién crtu Viin hoc nutte ngodi. Tix nam 2005 «én 2009, tap chi nay da dang tai 10 chuyén dé dac biét va Phé binh luan ly hoc van hoc véi hon 30 bai viét, tao dién dan cho viéc kién tao ly thuyét cia hoc phdi nay*. Giai doan sau, Phé binh luan ly hoc van hoc cé thém sw hé tro dac luce cua Tap chi Nghién crew lien nginh vé van hoc (Interdisciplinary Studies of Literature - C7406 224 HF 7%) (danh muc A&HCD va Dién dan Nghién citu vitn hoe the gidi (Forum for World Literature Studies - tt: FERGIE) (danh myc Scopus)... Cd nhimg, bai viét cua Phé binh luan ly hoc van hoc thuc su rat chat luong va nam trong top trich dan khoa hoe cita thé gidi: Theo théng ké cua WoS, trong so 16.235 bai bdo ném trong dank myc A&HCI da céng bé trén toan cau nam 2010-2014 thi xép hang trich dan ctia hai bai Phé binh tuan ly hoe vitn hoc: Ly thuyét va thudt ngit co ban (LADLE: RAGS RI) vA Phé binh ludn ly hoe olin hoe: lura chon lufin Wy vit nhiin 16 Sphinx (SCI AHTE: (OB ie SMA HM AF) caa Nhiép Tran Chiéu déu rat cao, lan luot xép cac vi tri 19 va 40, Ther nam, cae thanh vién cht: chot cua Phé binh luan ly hoc van hoc thuong xuyén dang ky va duoc tuyén chon thue 106 eee ON ee ee Noh id la a a iano 2g OS a jen cdc dv ri nghién eva, 9 ta; Ps diém qu8e gia, giup hoc we cang nang cao fam anh hudng trong a gia. Chang han, nam 2013, 4 dn tron, giéim Khoa hoe x8 hi quéc gia pps py 8 juan ly hoc a hoe: Xay dung he thong ly maget oa Neghitre cite tec tién phe bin (3 YCHAHOP: BDC Rig 5 yap soy #70) do Nhiép Tran Chiéu chy tri duge ne duyét. Thang 2 nim 2019, dy sn nay xét thuc, thanh twu cy thé eta né 14 nim chuyén luan khéc nhau duge xuat ban: Nghién cttw ly thuyét clia Phe bink lua Iy hoc vii hoc (OX 5 He BB Ht WEE 8 ER) do Nhiép Tran Chiéu va Vuong Ting Lam chu bién, Phé binh Ludn ly hoc trong witn hoe Mi (28 FASC °F £9 10: EAL IF) do TO Huy chu bién, Phé binh Iudn ly hoc trong viin hoe Anh (EB SC*A HE AHL Y) do Te Ban (AH) va Thuong Tat Via chi bién, Phé bin iuin Uy hoc trong vin hoc Nhat Bin (RAK PICEA) do Ly Nga Hién chu bién va Phé binh luan ly hoc trong van hoc Trung Quéc do Hoang Huy (#&IF) chi bien’. ‘Thtt sau, vai trd kién tao va dan dudng tia chit sodi hoc phai. Nhiép Tran Chiéu sinhnam 1952, ngudi H6 Bac, la mot nguoi diém dam, uyén bac, 06 ¥ chi cau tig, Khong ngimng hoc hoi va mé réng kién (hire, Tir nam 1994 dén nay, ng da tu Aghiép 6 nhiéu trong dai hoc trén thé gidi hu Dai hoc Cambridge, Dai hoc Warwick (Anh); Dai hoc Chicago, Dai hoc Purdue, Daihoe Bang Ohio (Mi; Dai hoe Oslo (Na 4y); Dai hoc Trung Van (Hong Kéng); Dai hoe Malaya (Malaysia)... Ong la chuyén gia lu nganh ca Trung Qué vé van hee Nuéc ngoai, dic biét cd nhiéu dong goP ong linh virenghién ciu tidu thuyét, tho NGHIEN CU -TRAO DOI « ee < Anh Mi ly thuyét -phébinh vin hoc so mae pane Sidi. Voi nhieu thank dng tan not NO Dat va tr cdch Khoa hoc Tran Cre one thang 9 nm 2018, Nhip es a vin du tré thanh Vien si Vien Rae saci Au (Academia Europaea). Bo 10.2022, Bai hoe Stanford, Hoa Ky 2 cong b6 danh sich 2% céc nha khoa hoc Rang dau thé gi6i nim 2022, trong inh vue van hoc, Trung Quée ob hai hoc gid: Gido su Nhiép Tran Chiéu va Gido si Than Dan (G79). Nhigp Tran Chiéu xtmg dang 1A 16 cb dau cia Phé binh luan ly hoc van hoc, tap hop due rit nhiéu nha khoa hoe trong va ngoai nuéc cling chung tay gay dung hoc phai ngay cang lon manh. Thi bay, Phé binh ludn ly hoc vin hoc duro xay dung trén nn ting tu tuong Marx nhw chinh Nhiép Tran Chiéu khang dinh: “Co sé tu tuong cia phuong phép Phé binh luan ly hoc van hoc Ia chit nghia duy vat lich siz va chi nghia duy vat bién chug ctia Marx, tirc 18 phé binh van hoc mét cach lich sé, mOt cach bign chime”. Bén canh do, chign luge phat trién cia hoe phai nay gan lién véi cdc chit trong, chink sach cia Dang Cong san Trung Quéc vé yan hoe, nghé thuat. Chang han, trong nhiéu nim qua, Phé binh luan ly hoc van hoené luc “xuat ngoai” (“Et”), Chién Iwoe nay cua Phé binh luan ly hoc van hoc Ja su hoi ting cha hoc phai nay adi voi su nghigp céch mang cua Trung Quée. Voi ho, “Hoe thuat Trung Quéc hudng ra thé gidi Ja mOt thank 6 quan trong trong vite xay dung tir tuong Khoa hoe por suet hoc dacsde Trung Quoc trong thdi ky mi cia Téng Bi thur Tap Can Binh"®. Nghia la cgenha Phé binh luan ly hoe van hoc théng, 107 TAP CHf LY LUAN, PHE BINH VAN HOC, NGHE THUAT - 8.2023 qua cdc hoat dng nghién ciru, phé binh van hoc thuc hién trach nhiém xa hgi cua minh, déng g6p cong site vao su nghiép chung cla Dang Céng san va nhan dan Trung Quéc. Nhéing kinh nghiém trén day khong phai la tat ca nhung rat dang luu tam, ho tra dic lure cho cac hoc gid Viét Nam kién thiét mét hoc phai cia riéng minh. 3. Mét s6 kién nghi xay dung hoc phai phé binh van hoc cua Viet Nam 3.1. Hoc phi phé binh van hoc cita Viet Nam phai dya tren nén tang mi hoc Marxist va tu tuéng H6 Cht Minh Trudc hét, bat ctr ly thuyét van hoc hay hoe phai phé binh van hoc nao cua Viét Nam cing déu cin cé mét nén tang mi hoc va nén tang tu twong ving chic, dang tin cAy, 06 thé nang do ly thuyét hay hge phdi ay dimng viing va thing hoa. Dé gitp van hoc, nghé thuat nuéc nha “bam sat thuc tién cha dat nuéc, gin bé voi cudc song cia nhan dan, bdo vé, phat huy nhiing gia fri truyén théng t6t dep cia dan t6c va tiép thu tinh hoa van hod cia nhan loai; Ién dn, phé phan khéng khoan nhwong nhing tiéu circ, x4u xa dang can tré sy phat trién cua dat nude va con ngwoi Viet Nam“ thi hoc phai ay cua Viét Nam cAn/nén dat tren nén tang mi hoc Marxist va tu tuong Ho Chi Minh nhu Phé binh Tuan ly hoc van hoc dua trén nén tang chi nghia Marx va di theo tu tuong Tap C4n Binh. Thtt hai, khi dinh danh “hoc phai phé pinh van hoc cia Viét Nam” thi diéu ay déng nghia voi viée hoc phai phai mang yéu 6 dic trumg cita céc hoc gia Viet Nam. Neghi quyét so 23-NQ/TW ngay 16.6.2008 cia BO Chinh tri yéu Cau: “Tap trung moj nguon lye xay dung nén van hoc, nghe thuat Viet Nam tién tién, dam da ban so dan tc, xay dung nhan cach con ngudj Viet Nam dap tng nhu cau ngay cang cao vada dang vé chan, thién, mi cla céc tang lop nhin dan...”. Dé dap ting muc tidy nay, hoc phai phé binh van hoc cia Viet Nam can mang dacsac, dac trung cha Viét Nam vé phuong dién vin héa va van hoe. Dong thai, hoc phai ay phai cé tinh phd quat, tinh quéc té déné phai tro thanh mot ly thuyét van hoc, phuong phap phé binh cho tat ca moi ngudi. Néu chi la san pham cua ngudi Viét danh cho ngudi Viét thin khéng dap tmg duge nhu cau thuc tién Bén canh dé, két hop hai hoa gitta yeu t6 ban sac, ban dia voi yéu t6 bén ngoai la hoan toan phii hop voi quan diém chi dao ctia Dang: “Tren co so gitt gin, phat trién, phat huy nhing gid tri ctia vain hoc, nghé thuat dan toc, tiép tuc mé r6ng hop tac quéc t@, tiép thu cé chon loc cac gid tri nhan van, Khoa hoe, tién bo cha nude ngoai...’. Thut ba, hoc phdi phé binh van hoc cla Viét Nam can dé cao trch nhiém xa hoi ctia nha vin, nha nghién ciru, nha phé binh thong qua hoat dng van hoc. Hg phat dtmg vé loi ich t6i thugng cia con ngudt, phai ting h va xién duong cdc gid tri nhan van, cdc tam guong dao dic, dé cao chuc nang gido duc dé gop phan gay dung gid tri chanthién-mi cho xa hgi. Hoc phai ay phai can diz tric tiép hoae gidn tiép v4 cong, cuge day Ini str suy thodi dao Atte gop phn x4y dmg con nguoi méi x4 ho! chi: nghia, nhan nghia, van mink, hie dai... Luan diém nay khong dong neh? 108 : NG AE ee tee eet 2 Se yoi vide trOn lan van hoe va ch joc va dao dite... ma muén yao khia canh trach nhiém x4 né binh, nghién citu vin p, phap phé binh vin hoc cia hoe phai Be pudng én cdc gid tri nhan ban, nhay yicon ngudi, vi su phat trién hin cha dat nude. Thit tr, hoc phai phé binh yan hoe cia yiet Nam cling can la cau néi yA con dudng truyén ba van héa Viét Nam dén pan bé quoc té, thé hién duge ban sic cita dan t6c Viét Nam, giup ho hiéu hon vé viet Nam thong qua con duong nghién cifu, phé binh van hoc, Ti dé, mot mat, nd khing dinh dugc tiéng néi, quyén dién ngOn cua cac nha nghién ctu, phé binh vin hoe Viét Nam; mat khdcné gép site yao cong cudc giao lwu, hgp tac, phat trién va chuyén giao van hoa gitta Viét Nam va/ voi thé gidi ben ngoai. nh tri, vin nhan manh hdi cua nha 1c. Phuong mvan, g cudng 3.2. M6t 86 gidi php xAy dung hoc phi phe binh vitn hoc cha Viet Nam Mu@n cé hoc phdi phé binh van hoc thi rude hét phai xdy dung duoc mot ly thuyét van hoc mang ban sac Viét Nam. Thyc t€, chting ta rat khé cé thé sang tao tam6t ly thuyét nao dé hodn toan mdi me. Do vay, cdc hoc gia Viet Nam cé thé hoc hoi cdch lam cia Phé binh Iuan ly hoc van hoc: dura trén nhimg cai da c6 dé phat trién T6t céi méi cia minh. Can phai nhac Jat Ring hoc phai cia Nhiép Tran Chiéu la st Ké thira truyén thong “van di tai dao” ‘ong van hoc Trung Quéc va tiép thu phe inh Juan Ty phuong Tay. Nhung Phé binh Tuan ly hoc van hoc khong lap lai nireng, & {on tai (va bi Loai tri”) ma ob B28 **Y §ing cho minh mot hé thong thuet 6 NGHIEN 0 BOI oe viéng biét xoay quanh céc van dé Deco dugely thuyét vin hoc mang déu Vigt Nam thi van d@ nhan su 1 Tong, Ai'sé can du vo céng cudc 'y thuyét nay? Khong thé phi nha ta c6 mot d6i ny ; luan, an 3 ‘At quan Kién tao in chiing st doi ngii dong dao céc nha ly cra Phe Dinh day tri tue va tam huyét, _ ng ta cling co khéng it nha ly Luan, phé binh van hoc tré tuéi, nghién ctu chuyén sau vé mot hoc nhiéu ly thuyét, phuzong phap phé binh. Nhiéu ngudi trong s6 ho 43 dat nhimg thanh qua nghién cir kha quan, duge cong dong khoa hoc trong nu ghi nhan, c6 anh huéng déi voi dong nghiép. Doi ngti cdc nha phé binh van hoc. Viét Nam hién tai la su cong hung cia nhiéu thé hé, nhiu phong cach, tao ra mot “pan dé phuong php” vo cing phong phu: phé binh thi phép hoe, te su hoc, van hoc so sénh, phan tam hoc, phé binh ky hiéuhoe, nghién atu van hoc lién van ban, phé binh na quyén, phé binh sinh théi... Tuy nhién, cé nhiéu cau hoi can 1di gidi dap: Céc hoc gia nay timg cd y tong vé viéc tip hop nhimg ngudi cing chi huéng hoc thuat v6i minh nham xay dung mét hoc phai khong? Ho 6 Kha nang xay dung, hhgc phai phé binh van hoc mang ban sic Viet Nam khong? Néu mong mudn, ho co nhiing digu kien thugn loi va gdp Kho Khan nao khi x4y dung mot hoc phai?... Tix kinh nghiém cua Phé binh Tuan ly hoc van hoc, chung ta thay rang, dé kign Jap hoc phai phé binh van hoc cia Viet Nam thi can phai cé nhimg hoc gia c6 day dir uy tin hoc thuat va dao ditc, ahi yey hi nhan vat dy moi xtmg dang tro thanh, ngon dude dan dwing cho ca hoc phai. Ben 109 ‘TAP CHE LY LU; canh dé, vé phuong dién nhan su nay, ching ta cn phai n6i lai mot van dé rat co: ngoai ngi. Trong thdi dai toan cau héa tri thitc, cdc hoe gid Viet Nam khéng thé hoi nhap quéc té thanh cing néu khong thong thao ngoai ngit. Do vay, can thiét phai xay dung déi ngii cdc nha phé binh gidi ngoai ngét (tiéng Anh, tiéng Phap, tiéng Trung...), cling voi ngoai ngi 1a kha nang thich ving v6i thdi dai chuyén déi s6. Day khéng phai la mét yéu cau xa voi ma né gan bé mat thiét v6i doi sng durong dai. Sy phat trién manh mé cia cong nghé thong tin ddi hoi nhéng con ngwdi nhanh nhay, lam chi duge cong nghé. Dé cé duoc nhing nhan sw phé binh van hoc dap tmg dugc yéu cau hoc thuat khat khe thi viéc ting curdng cdc chuong trinh dao tao vé ly thuyét van hoc, phé binh van hoc trong cdc trong dai hoc, hoc vién la hét sitc can thiét. Mot d6i nga nha phé binh van hoc dirgc dao tao bai ban va hé théng sé c6 nhiéu co hoi dé tién xa va sang tao hon nita. Béi 1é, muén cé nhing phat kién cita riéng minh, ching ta phai biét nhing gi da co va nhimg khoang trong nao can duge lap day. Mot van dé khéng hé nhé cAn/nén duoc chit trong dau tu, dé chinh 1a co ché, chinh sAch va tai tro kinh phi. Muén xay dung duge cdc ly thuyét hay hoc phai phé binh van hoc ctia Viet Nam thi can cé sw quan 44m cia Dang va Nha nude, dic biét la viée hO tr cdc du an, dé tai nghién ctu trong. diém quéc gia lién quan dén ly thuyét, hoc phai dd. Cac dur an, dé tai nay can mdi goi, thu hut mét s6 hoc gid uy tin trén thé gidi va trong nuéc tham gia. San phaém cua dé tai phai durgc cong b6 6 cac tap chi uy tin, BINH VAN HQC, NGHE THUAT - 8.2025 in thanh céc chuyén khao chat long dé'ta5 anh huéng hoc thuat. Theo chting t6i, 16; @ong Ly luan, phé binh van hoc, ngha thuat Trung uong nén duge Dang, Nha, nude giao nhiém vy trong yeu nay. Bén canh dé, viée xay dung cac tap chy chuyén biét hogc nang cap, tim kiém cae tap chi vé tinh, hé tro cong bé, truyén b4 ly thuyét, hoc phai phé binh van hoc cia minh la v6 cling thiét yéu. Day 1a mét vin, dé khé, phivc tap va ton kém, can sy hé tro cia Dang va Nha nuéc. Phé binh luan ly hoc van hoc thank c6ng va gay duoc nhiéu tiéng vang trén thé gidi la vi nhiéu céng trinh nghién citu ctia ho duzgc cong bé tren nhiing tap chi nam trong danh muc WoS hodc Scopus. Day 1a mét bude di mang tinh dong bé va lam6t bai hoc quy bau cho trudng hop Viét Nam. Ciing nhu Phé binh luan ly hoc van hoc, hoc phai phé binh van hoc cua Viet Nam can tim kiém sy tham gia sau rong cia cdc hoc gia trong va ngoai nudc. Phai wu tién va tAp trung cdc hoc gia 1a gido su, pho gido su, giang vién trinh dO cao 6 cic trudng dai hoc, vién nghién ctu trong nude, théng qua ho dé truyén ba ly thuyét, huéng dan 1uan van, luan an, dé tai nghien ctu khoa hoe cae cap... Viée lam nay s¢ £°P phan truyén ba ly thuyét va nang fam anh. hudng cia hgc phdi trong pham vi qude gia. Khong nhimg vay, hoc phai phé bin van hocban sdc Viet Nam can tranh thit st tham gia, hé trg va ung hé cla cc hoe gia uy tin trén thé gidi, cd nhu vay moi nang tm hoc thuat cua Viét Nam trén tudn8 quéc 12, Vige thanh lap mot niép 1! nghién ciru quéc té déng hanh cing ho? 110 hai phé binh vn hoc ban sfo- vis ; tit can thiét. msaeVigt Nam la 4, Két luan Trong b6i canh lién vin héa, lien nganh a hign nay, di quyén binh dang trong dién ngén hoc thuat ni chung dign ngén phé binh vin hocnéi riéng 1a cé co so. Xét hién trang va tim ning hoc thuat cla Viet Nam hign tai, viée xay dug m@t hoc phai phé binh vin hoc mang ban sac Viet Nam 1a can thiét va khéng phai khong kha thi. Khat vong nay thé hién trach nhiém x4 hOi cia nha nghién cru, phé binh van hoc déng g6p site minh vao vigéc nang cao vj thé cua dat nude. Tuy nhién, trong cau chuyén nay thi vai trd cha Dang va Nha nudc la rat quan trong. Viée dinh huong, dau tu, xay dung mét hoc phai phé binh van hoc cia Viét Nam trong tuong lai 1a hét strc can thiét. Dé ra cha truong, chinh sch 6 tm vi mé nhte kéu goi va quy tu hoc gia, hoach dinh chién luge, tai tro kinh phi, xay dung t6 chite, hd trg truyén ba... la nhiing viée l6n ma khong mét cd nhan nao cé thé dam dong duge néu khéng nhan duge siz ting hd, ho tro ctia Dang va Nha nuréc. M6t hoc phai phé binh van hoc ctia Viét Nam, mang tiéng noi va ban séc Viét Nam, duge céng, nhan boi cong dong hoc thuat trong nude va quéc té, gianh duge quyén dien ngon sé Ta mét thiét ché khoa hoc - van hoa tuong lai, gop phan khang dinh yj thé Viét Saw trén thé gidi. Khat- vong vé mot hoc phai phé binh, nghién cau van hoc mang ban sc Viét Nam hoa chung véi khat vong xey dymg dat nurde phon vinh, hing cudng nghién ciru NGHIEN CUU-TRAO DOI — Tai ligu tham khao: Ding Cong sin Viet Nam (2015), Vain kign Ding '& ton tap (tap 57), NXB. Chinh tri Quéc gia. - LS i CE eg ae Pe. “ORR RSE TRA TAA” Vila LW: 2022 © 118 7H , fl bt : httpsi/mp weixin.qq.com/s/_eQKiEKzqEh3EEsPm wohgQ Hiép hoi Nghién ctu, phé binh Luan ly hoc van hoc: “H6i thao thong nién cua Hiép hoi Nghién atu, phé binh Luan ly hoc van hoc quéc té Tan thir 11 két thie tot dep”, https://mp.weixin.qg.com/s it, Nv 2 /_eQKiEKzqEh3EEsPmw6hgQ, ngay 711.2022. 4, Nguyen Anh Dan (2018): “Nhiép Tran Chiéu va ly thuyét Phé binh ludn ly hoc van hoc’, Tap chi Khoa hoc va Gido duc - Trdg Dai hoc Su pham Hué 2 (46), tr. 15-23. 5, E24) (2005). “KP MH” hE SCPA, 1: 8-11. 6. (2010). CHEAT: HAR BSA” . OPER, 1212-22. 7 ASCHER. “SE SC OPA ESS WR? . PRIMEARAS, 202247114. 8, Hiép hoi Nghién caru, phé binh Luan ly hoc van hoc quéc t&: “S6 tay Hoi thao thurdng nién cla Hiép hoi Nghién citu, phé binh Luan ly hoe van hoc quée té1an thir 11”, Dai hoe Ngoai ngit va Ngoai thuong Quang Déng, thang 11.2022, 111 ee Ar - 8.2023 TAP CHILY LUAN, PHE BINH VAN HOC, NGHE THU: 9. Tap chi Ly ludn phé binh van hoc, nghe thudt, Chuyén san d&c biét ky niém 75 nam Héinghi van héa toan quéc lan thtt nhat, s6 11.2021. 10. fait, “JASCO EYE Rei VERRIER EMI” , REG BARUIR Se”. CRYMENE) » 20194F10F » 11, HUE (2019): “3 ARN 77 STA tA UR: SCORE AE RARE”. CHRO WEH) » 5: 34-51. 12. Té Huy Rtta, Hoang Chi Bao (d6ng chu bién, 2017), Nghién cieu chit thuyét phat trién cia Viét Nam trong thoi dai H6 Chi Minh, NXB. Chinh trj Quéc gia Su that. Chi thich: 22 Vien Ngén ngir hoc (2001), Tie dién Tieng Viet, NNXB. Da Nang, tr. 453, 1057-1058. TU HAI HUONG PHAT TRIEN... (Tiép ineo trang 101) nhiéu nha sang téc coi nhu mét trong nhimg huong tim tdi dung dan va cé nhiéu trién vong. Phai chang cdc cong trinh thé moc nhu Tresort, Lam ct phé 6 Nha Trang cua KTS Nguyén Hoa Hiép hoac cdc céng trinh “gid &nu6c” theo hung sinh thai cua KTS V6 Trong Nghia, cdc cong trinh mang tinh cOng dong va “xanh’ cia cdc KTS Hoang Thuc Hao, Nguyén Hoang Manh... tiép tuc dat ra va da tra 10i duoc rat nhiéu van dé I6n cha Kin tric Viét Nam durong dai. Phai chang kién tric cla lép KTS tré nay mach bao rang: Néu di toi tan cing cai hon cét cia dan t6c thi kién tric Viét Nam hoan toan 26 nhiéu cohdi dé hda déng, déi thoai snip Tran Chiés (2010) “PE Binh tua vin hoe: Ly thuyét va thudt nett co ban’, Tap Nghia ct Van Hoe niede nga, 13. 43676 Huy 2019): “Tam anh hung hee thas. nay dyng quyén dién ng6n quo t@ Nhin lai én py ts phét trién ctia Phe Binh Luan ly hoc Vin hoe, dai Nghién cf Vin hoe nueée-ngoni, tr. 36,37, 4, *Nhigp Tran Chieu (2005): “V8 Phe Binh hin hoc van hc", Tap chi Nghién cfu Vin hge nce nga, tr, 10. Thuong Tat Vii: “Tir vige truyén ba quéc tig Phé binh luan ly hoe van hoc ban vé céng cude sus, ngoai” ctia hoc thuat Trung Qué Ghi chép cuje phong van v6i Gido su Nhiép Tran Chidu’, Tap aj Truyen thong quae té, s6 thang 10.2019, tr. 57. 9,031 Dang Cong san Viét Nam (2008), Nehi quyét 56.23-NO/TW ngay 16.6.2008 cita BO Chinh tri Vetifp tue xfy dung va phat trién vain hoc, nghé thust trong thi; ky mi. voi thé gidi. Xu thé “kin tric hién dai-ban dia” nay du chua hinh thanh 16 nét nhw mot hé thdng, dit con phai dug tiép tuc vun dip qua nhiéu thir nghiém hon nira, song xt huéng nay sé ngay cang 16 nét hon, tiem cn tot hon v6i muc tiéu di tim ban sic Kieu tric Viet Nam trong giai doan t6i. Né o6 the tim dén sy giao hoa gitta con ngwoi voi mi tradng sinh thai va hinh khéi cong tinh, pht hop voi dia phuong. Xu thé nay n° due cham s6c, dau tir chidu su thi ob Khe nang day cé thé sé tr thanh mot 10" nhiing xu thé séng tao chinh thong th” | Sian téi 6 nude ta. 112

You might also like