មេមរៀនទ១

ី សំ ណួរបែែសាស្រសតវទាន
ិ ង
ិ សំ ណួបែែេន
ិ វទាសាស្រសត
ិ
ម េ
ើ បបី សែងយល់ពស
ី ំ ណួរវទាសាស្រសត
ិ ៖
ក. សំ ណួរវទាសាស្រសត
ិ គឺបអែកមលើការសមងេត (ញ្ញាណទំង៥) និងការវាស់ បវង (ភសតុតាង) ។
ខ. សំ ណួរវទាសាស្រសត
ិ មានមោលមៅបសែងយល់ពី
បាតុភូតធេមជាតិ នង
ិ មានការពនយល់ច្បាស់ លាស់។
គ. សំ ណួរវទាសាស្រសត
ិ អាច្បទទួលបានច្បមេលយ
ើ តាេរយៈ
ការពិមសាធន៍ ឬការសមងេត។
ម េ
ើ បស
ី ំ ណួរប លេន
ិ បេនជាវទាសាស្រសត
ិ ៖
ក. ជាសំ ណួរប លមតតតមលើប្ែធានែទនង
ិ េតិ
ខ. ជាសំ ណួរប លេន
ិ អាច្បម្លើយឫែកប្សាយតាេរយៈ
វធ
ិ ីវទាសាស្រសត
ិ (Scientific method)
គ.ជាសំ ណួរប លពាក់ពន ឹ ជំមនឿ គុ ណតម្េល(តម្េលអែ់រ ំ) េតត
័ ធនង ិ ា ល់ខួ ន
ល នង
ិ ការវភាគមោយោ
ិ ម នភសតុតាង។

មេមរៀនទី២ ការែមងេើតសេមតិកេម
ការែមងេត
ើ សេតថក
ិ េមគីជាការទសសន៍ទយអំពអ
ី ែីប លនង
ឹ ប្តូវបានរកម ញ
ើ មៅលទធអលម្នការប្សាវប្ជាវម យ
ើ ជាធេមតាប្តូវ
បានសមងេតតាេរយះពមិ សាធន៍នង
ិ វទាសាស្រសត
ិ ប លមានប្សាែ់ប្តូវបានែមងេើតម ង
ើ ម ើេបព
ី នយល់ពកា
ី រសមងេត ។
ម ើេបមី ច្បះែមងេើតសេមតិមយើងប្តូវ ឹងអំពីអែីខលះ? ម ើេបមី ច្បះែមងេត
ើ សេមតិកេមមយើងប្តូវ
✓ មយើងប្តូវមច្បះទសសទយន៏ទុកេុន
✓ មយង
ើ ប្តូវមច្បះសមងេត អំពីប្ែតក
ិ េមមកត
ើ ម ង
ើ
✓ ប្តូវមច្បះប្សាវប្ជាវ ម ើេបែ
ី មងេើតសេមតិកេម

ឧទ រណ៍ែញ្ញាក់អំពីកាែមងេត
ើ សេតថកេមជាក់បសែង
មែើសិនជាកសិករអែល់ជីប្គែ់ប្ោន់មៅមលើ ំណំមតើ ំណំនិងលូ តលាស់ យ៉ាង ូច្បមេែច្ប? សេមតិកេមមែើសិនជាកសិករែបនថេជី
ប្គែ់ប្ោន់មៅមលើ ំណំម ះ ំណំលូតកេពស់បានលែ។
មែស
ើ ិ នមយង
ើ កាត់ែនថយការមប្ែើសំណល់បាលសាិកនង
ិ ែមងគន
ើ ការបកម្ច្បៃម ង
ើ វញមត
ិ អា
ើ ច្បជួយអែខ
ី លះ ល់ែរសា
ិ ថ ន?ច្បូ រែែូនែមងេត
ើ
សេមតិកេម
ច្បមេលយ
ើ ការកាត់ែនថយែរមាណសំ
ិ ណល់ប លមយើងអលិត និងែមងេើនអប្តាការបកម្ច្បៃម ើងវញអាច្បជួ
ិ យកាត់ែនថយការែំពុល
នង
ិ អភរិ កសធនធាន។
មតើការែំពុលខយល់មានអលែ៉ាះពាល់អែីខលះ ល់សុខភាពេនុសស?
រកសេមតិកេម មអាយបានយ៉ាងតិច្ប៥
៣ មែស
ើ ិ នមយង
ើ កាត់ែនថយការមប្ែស
ើ ំ ណល់បាលសាិកនង
ិ ែមងគន
ើ ការបកម្ច្បៃម ង
ើ វញមត
ិ ើអាច្បជួយអែខ
ី លះ ល់ែរសា
ិ ថ ន?ច្បូរែែូនែមងេត
ើ
សេមតក
ិ េម
ច្បមេលយ
ើ ការកាត់ែនថយែរមាណសំ
ិ ណល់ប លមយើងអលិត និងែមងេើនអប្តាការបកម្ច្បៃម ើងវញអាច្បជួ
ិ យកាត់ែនថយការែំពុល
និងអភរិ កសធនធាន។
មេមរៀទី៣ ការសមាគលអមេរ អាប្ស័ យ អាមេរេន
ិ អាប្ស័យ អមេរប្តួតពិនិតយ (control ) អមេរ មេរ ( constant)

ប្កុេប លមគមតសត អៃកវទាសាស្រសត

ិ មៅថាអមេរអប្ស័ យ អមេរេន
ិ អប្ស័យ
ឯប្កុេប លេន
ិ មតសត មគមៅថា Control និង constant
❖ ប្កុេមតសតមាន ូច្បជា
អមេរ គជា
ឺ អែីៗទំងឡាយណប លប្តូវបានមគយកេកមតសត
និងមានតម្េលឬលកខណៈរែស់វាបប្ែ
ប្ែួលឬខុសោៃអំ ុងមពលប្សាវប្ជាវឬពិមសាធន៍។
❖ អមេរេន
ិ អាប្ស័ យ
អមេរេន
ិ អាប្ស័ យ គឺជាអមេរប លប្តូវបានមគបប្ែប្ែួលតម្េលឬតលស់ែូ រមៅកៃ
ែ ុង
ការពិមសាធន៍ ម ើេប ី ឺងពីឥទធិពលរែស់វា។
❖ អមេរអាប្ស័ យ
អមេរអាប្ស័ យ គឺជាអមេរប លមគយកេកមតសតម ើយវាមានការបប្ែប្ែួលមៅ
មពលមៅមគមធែើការែបប្េែប្េួលអមេរេន
ិ អាប្ស័ យ។
❖ Control គជា
ឺ ប្កុេប លមគមប្ែើជាសែងោ
់ េួយម េ
ើ បមី ប្ែៀែមធៀែជាេួយនង
ឹ អមេរ
អាប្ស័ យនិងេន
ិ អាប្ស័ យ ។
❖ Constant គឺជាអែីៗប លេន
ិ បប្ែប្ែួលអំ ុងមពលមធែើពិមសាធន៍។
សំណួរ តតប
ើ រមាណទ
ិ ក
ឹ ដែលផ្តល់ែល់រុកខជាតប
ិ ៉ះពាល់ែល់
កម្ពស់របស់វាដែរឬតទ?
ចាប់តផ្ដើម្នំគ្នាទាយតៅឩទាហរណ៍ដែរគ្រូបង្ហាញ អតេរអាគ្ស័យ នង
ិ អតេរម្ន
ិ អាគ្ស័យ នង
ិ អតេរគ្តួតពន
ិ ត
ិ យ

❖ អតេរម្ន
ិ អាគ្ស័យ បរមាណទ
ិ ក
ឹ ដែលបានផ្តល់ឱ្យរុកខជាតិ
❖ អតេរអាគ្ស័យ៖ កម្ពស់រុកខជាតិ
❖ អតេរគ្តួតពិនិតយ៖ គ្បតេទរុកខជាតិ គ្បតេទែើ បរមាណពនល
ិ ឺគ្ព៉ះអាទិតយ សើតុណាភាព សំតណើម្
❖ អមេរប រមេ ប្ែមភទ ធុង មា៉ាសម្នរុកខជាតិ ទីតាង
ំ មអើង ទំ ំមអើង

មេមរៀនទ៤
ី ការសមងេត ការវភាគ
ិ នង
ិ ការមប្ែប្ើ បាស់ ប្កាែ
❖ អៃកវទាសាស្រសត
ិ មធែកា
ើ រសមងេតសិនមទែ
ើ អៃកវទាសាស្រសត
ិ អាច្បមធែកា
ើ រវភាគរកច្បមេល
ិ យ
ើ បាន។
❖ ការសមងេតគឺជាទមងែើម្នការយកច្បិតតទុកោក់មលើការពិមសាធន៍ម ើេបទ
ី ទួលបានព័តមា
៌ នមៅវភាគ
ិ ។
❖ ម ើេបមី ធែើការសមងេតបានមយើងប្តូវមប្ែើញ្ញាណទំងប្បាំនិងពិមសាធន៍មោយខលួនឯង មៅែ៉ាះតាល់ ជួែតាល់ម ើេបស
ី មងេ
ត។
❖ ការសនៃោានគឺជាការសមងេត ម ើេបក
ី ុំមអាយមានការភន័ប្ច្ប ំ មយើងប្តូវយល់មអាយច្បាស់ថា ការសនាិោាន
Inferenceគឺ ព័តមា
៏ នប លបអែកមៅតាេអារេមណ និង តាេមសៀវមៅ រ ឺ ព័តមា
៍ នប រ ឹងតៗោៃ NOT YOU OWN
EXPERIENCES. and base on the resource .
-ម ើេបក
ី ុំមអាយប្ច្ប ំ គឺប្តូវ ឹងថាការសមងតតប្តូវមធែើេុនសិន មទើែមធែើការសនៃិោានមប្កាយ។
- ភាពខុសោៃរវាង observation (ការសមងតត) និង Inference (ការសនៃិោាន)

-ម ើេបមី ធែើការវភាគបាន
ិ អៃកវទាសាស្រសត
ិ ប្តូវមធែើការពិមសាធន៍ េបមី តសតអំពីគំនិត មោយអៃកវទាសាស្រសត
ិ បានែង្ហាញពី
មទសភាពកសិោានច្បិញ្ចឺេមោ
ំណក់កាលទ១
ី : ប្តូវមធែកា
ើ រសមងេតមេល
ើ រូែភាពសមងខតម ើញថា មមមប រមានលាេកមោមប្ច្បើនមានមមម ុះបានខពស់នង
ិ
លែជាងមគ មមមប រមានលាេកមោេធយេមានមមម ុះបានលែេធយេ ឯ កបនលងប លអត់មានលាេក មមម ុះទែ
ំណក់កាលទី ២ : អៃកវទាសាស្រសត
ិ ចាែ់មអតើេែមងេើតសេមតិកេមមមមប រទទួលបានលាេកមោមានការលូ តលាស់ បានលែជា
មគ។
ំណក់ទ៣
ី : អៃកវទាសាស្រសត
ិ ចាែ់មអតើេ ំមណើរការពមិ សាធន៏ម ើេបែ
ី ញ្ញចក់ថាការគត
ិ រែស់មគគិត មោយយក តេេកោំេូ៣
ោក់ជីកប្េត
ិ ខុសៗោៃ េូេយ
ួ តិច្ប េធយេ មប្ច្បើន ែ ា ែ់សមងេតមេល
ើ ការលូ តលាស់ រែសម ើេតេ
ំណក់កាលទី៤ អៃកវទាសាស្រសត
ិ ចាែ់មអតើេប្ែេូលទិនៃនយ
័ តាេរយះមពលនិង ការលូ តលាស់រែស់ម ើេតេ
ំណក់ទី ៥ : ែមងេើតជាប្កាែទិនៃនយ
័ នង
ិ ម ើេបមី ធែើការវភាគ។
ិ
ប្កាែគឺសំខាន់អាច្បជួយ ល់អៃកង្ហយប្សួយវភាគ
ិ ង្ហយយល់ និង ែប្ងួេទិនៃនយ
័ ។ប្កាែ៣ ប្ែមភទ ប្កាែសសរ ប្កាែអលិត
ប្កាែបខសរ
ជាទូមៅអៃកវទាសាស្រសត
ិ មប្ែប្ើ បាស់Three commonly used types of graphs are bar graphs, circle graphs, and
line graphs
មេមរៀនទី៥ យល់អំពីដណំ ើរការស្មិស្ំណោគនិងការកសាងស្ងឩបករ ៏ផ្គតផ្គងទឹកណោយស្វ័យប្បវតតិ
ឹ អំពី ំមណើរការរសមីសំមយគនង
មោលែំណង ង ិ ការោំែបនលម ើយមានសេថភាពសាងសងឩែករណ៏អគតអគងទក
ឹ មោយ
សែ័យប្ែវតតិ
សមាារះនិងសារធាតុគីេី
➢ ែទក
ឹ ច្បំណុះ ១៥០0េល
ី ី ប្ត
➢ មា
ី នជជា
ី តិ
➢ ប្ោែ់ែបនល(

➢ បកវមទៀន កម្ស្រនត បខសអំមបាះមៅ

➢ ទឹក

ំមណើរការ
➢ ដំបូង កាត់ដបទឹកជាពីរចំណែករួចច ាោះរុន្ធច ើគម្របដប(ទំហំបុន្ណ្ស)
➢ បន្ទាបរកដាក់ដីន្ិងជីកនុងចំណែកខាងច ើដបណដ បាន្កាត់រួច(ម្តូវម្បាកដថាឬសរុកខជាតិណដ ដាំន្ឹងច ាជាប់ឬ
ជិតណ្សបំផុតតារណដ អាចច ារួច)។ ដាក់ម្រាប់រុកខជាតិ
ចូ ដាំកនុងដីចដាយអន្ុវតតតារវិធីសាម្សតកនុងការដាំរុកខជាតិតារម្បចេទន្ីរួយៗ។ ដាក់ទឹកចូ ណផនកខាងចម្ការ
នន្ដបរួចទម្លាក់ណ្សចូ ។ បន្ទាប់រកបអូន្ចធវើការសចងេតចរើ ការ ូតលាស់របស់រុកខជាតិន្ិងកត់ម្តាអំពីទិន្នន្័យ។
មេមរៀនទី៥ ការកត់ស្ម្គគល់វិធីវិទាសាប្ស្តទំង៥ ជំហ៊ាន
វធ
ិ វី ទាសាស្រសត
ិ គឺជា ំមណើរការសប្មាែ់ការពិមសាធន៍ប លប្តូវបានមប្ែើម េ
ើ បមី ធែកា
ើ រ
សមងេតនិងម្លើយសំ ណួរ។
❖ វធ
ី ីវទាសាស្រសត
ិ មាន ៥ជំហាន មាន ូច្បជា៖
ជំហានទី ១៖ ការកំណត់ែញ្ញា ឬការែមងេត
ើ សំ ណួរ
អៃកវទាសាស្រសត
ិ ែមងេើតសំ ណួរ ម ើេបស
ី មងេតមេល
ើ មៅមលើអែីេយ
ួ ប លោត់ច្បង់មរៀន ឬសួ រសំ ណួរប លច្បង់ម្លើយ។ មាន ូ ច្បជា វា
មកើតម ើងមោយរមែៀែណ? អែីប លកំពុងប លមកើតម ើង? ម ើយវាមកើតម ើងមៅមពលណ?
ឧទ រណ៍៖ ប្ែសិនមែមើ យង
ើ ោក់ជឱ្
ី យតេបានប្គែ់ប្ោន់ មតត
ើ េ នឹងមៅជាយ៉ាងណ?
ជំហានទី ២៖ ការែមងេើតសេមតក
ិ េម
អៃកវទាសាស្រសត
ិ ែមងេើតសេមតិកេម ម ើេបទ
ី សសន៏ទយលទធអលទុកជាេុន។
ឧទ រណ៍៖ ប្ែសិនមែើមយើងោក់ជីឱ្យរុកខជាតិបានប្គែ់ប្ោន់ ម ះតេនឹងរកលូ
ី តលាស់ បានលែ។
ជំហានទី ៣៖ ការពិមសាធន៍សាកលបង
អៃកវទាសាស្រសត
ិ មធែើការពិមសាធន៍សាកលបងម ើេបច្ប
ី ង់ ឹងថាមពលប លោត់ោក់ជីមៅឱ្យតេបានប្គែ់ប្ោន់ ម ះតេពិតជាលូ ត
លាស់ បានលែបេនឬអត់។
ជំហានទី ៤៖ ការប្ែេូល នង
ិ វភាគលទធ
ិ អលម្នការពិមសាធន៍
មពលមធែើការពិមសាធន៍ម ើយ អៃកវទាសាស្រសត
ិ ចាែ់មអែើេប្ែេូលលទធអលម្នការលូ តលាស់រែស់តេនិងវភាគថាម
ិ តុអែីបានជាតេ
លូ តលាស់
ជំហានទី ៥៖ ការែកប្សាយលទធអលម្នការពិមសាធន៍ នង
ិ ែមងេត
ើ មសច្បកែស
ី នៃិោាន