«Συμβουλευτική & Επαγγελματικός

Προσανατολισμός»

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: 3Η
«Επαγγελματικός Προσανατολισμός και
Σύγχρονες Προοπτικές στην Εργασία»

ΣΥΝΕΔΡΙΑ: 1Η
«Εισαγωγή -Βασικές Έννοιες »

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ
ΓΛΥΚΕΡΙΑ Π. ΡΕΠΠΑ, MSc, MA, PhD
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ©

 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

Περιεχόμενα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ .......................................................................................................................... 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ................................................................................................................................. 2

1. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ . 4

2. Ο ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ

ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ. ....................................................................................................................... 8

............................................................................................................................................ 12

ΣΥΝΟΨΗ/ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣ................................................................... 13

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ........................................................................................................ 13

1
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

Εισαγωγή
Ανοίγοντας τη διδακτική ενότητα γύρω από τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό και το
Μέλλον της Εργασίας σε αυτή τη συνεδρία θα εστιάσουμε σε καίριες έννοιες και τη δυναμική
τους καθώς οι αλλαγές είναι ραγδαίες και η εξέλιξη ταχύτατη. Η διεύρυνση της
επαγγελματικής ανάπτυξης δια βίου έχει αντίστοιχα διευρύνει και το πεδίο του
Επαγγελματικού Προσανατολισμού πέρα από εκπαιδευτικά πλαίσια τυπικής εκπαίδευσης
θέτοντας μια διαρκή και πολύπλευρη, πολυεπίπεδη, συστημική, διάσταση σε αυτόν. Πολλές
από τις ως τώρα σταθερές γύρω από τους τρόπους διερεύνησης της επαγγελματικής
επιλογής, της εισαγωγής στην εργασία, αλλά και οι ίδιοι οι τρόποι ανάπτυξης και
αξιολόγησης δεξιοτήτων, η αυτογνωσία και προσωπική κι επαγγελματική ανάπτυξη
αναθεωρούνται και νέες «πυξίδες» έρχονται προς καθοδήγηση και στήριξη. Οι έννοιες του
ψυχικά ανθεκτικού εργαζόμενου και του «πρωτεϊκού» εργαζόμενου αναδύονται όλο και
περισσότερο.

Σκοπός:

Σκοπός της παρούσας συνεδρίας είναι να γίνει μια πρώτη εισαγωγή στο πεδίο του
Επαγγελματικού Προσανατολισμού μέσα στο σημερινό συγκείμενο των προκλήσεων, της
παγκοσμιοποίησης και των ραγδαίων τεχνολογικών αλλαγών που επηρεάζουν καταλυτικά το
χώρο, τόσο της προσωπικής, επαγγελματικής εξέλιξης όσο και εδραιωμένες ως τώρα έννοιες
όπως το επάγγελμα, την καριέρα και την «επαγγελματική αποκατάσταση».

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα: Με την ολοκλήρωση της μελέτης του

παρόντος υλικού αλλά και συνολικά της συνεδρίας αφού αναπτυχθούν οι ατομικές και –
προαιρετικά σε πλαίσιο ομάδας- ομαδικές δραστηριότητες και συζητήσεις, οι
εκπαιδευόμενοι/-ες προσδοκούμε να είναι σε θέση να:

✓ Γνωρίζουν τις βασικές έννοιες στο πεδίο του Επαγγελματικού Προσανατολισμού

✓ Αντιληφθούν τις ιδιαίτερες συνθήκες στις οποίες εφαρμόζεται, λειτουργεί και
διαφοροποιείται ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός σε σχέση με το παρελθόν
✓ Κατανοήσουν καλύτερα τις τρέχουσες προκλήσεις, ευκαιρίες και ιδιαιτερότητες σε ότι
αφορά τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό και το Μέλλον της Εργασίας

2
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

✓ Κατανοήσουν τη δυναμική του Επαγγελματικού Προσανατολισμού τόσο σε

εκπαιδευτικά πλαίσια όσο και ευρύτερα υπό το πρίσμα εξέλιξης προσωπικής και
επαγγελματικής δια βίου
✓ Διακρίνουν τους τρόπους εφαρμογής του Επαγγελματικού Προσανατολισμού πέρα
από «πεπατημένες» του παρελθόντος και με γνώμονα τη ριζική, συνεχή αλλαγή στον
εργασιακό τομέα και στον τρόπο διαμόρφωσης των επαγγελμάτων και της
σταδιοδρομίας σήμερα και στο μέλλον.

Έννοιες κλειδιά: Επαγγελματικός Προσανατολισμός, σταδιοδρομία, Εργασία, Αλλαγή, Δια

βίου Εξέλιξη, Προκλήσεις, Επαναπροσδιορισμός, αγορά εργασίας, Επαγγέλματα, Μέλλον.

Μέλη Συγγραφικής Ομάδας Βασικού Κειμένου Μελέτης

Γλυκερία Π. Ρέππα, MSc, MA, PhD

Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα Πανεπιστημίου Αιγαίου

3
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

1. Επαγγελματικός Προσανατολισμός: Από την Παραδοσιακή

Εφαρμογή στη Σύγχρονη Προοπτική
Παγκοσμίως η αρχή της εφαρμογής του Επαγγελματικού Προσανατολισμού και της
Συμβουλευτικής έγινε και κατευθύνθηκε στη συνέχεια με έμφαση στην επαγγελματική
πληροφόρηση, τον προγραμματισμό και την καθοδήγηση. Η επαγγελματική εκπαίδευση
πιστεύεται ότι ήταν μέρος τόσο των οργανωμένων όσο και των ανοργάνωτων μεθόδων
για την εγγύηση της απασχόλησης και των εμπειριών των ατόμων ώστε να φτάσουν σε
επαγγελματική επάρκεια. Ο Επαγγελματικός Προγραμματισμός θεωρούνταν μια
διαδικασία στήριξης των μαθητών ή ενηλίκων γενικά στην ανάπτυξη και αποδοχή μιας
ενιαίας και επαρκούς εικόνας του εαυτού τους, των ρόλων τους στον κόσμο της εργασίας,
να δοκιμάσουν ουσιαστικά αυτήν την ιδέα (του επαγγέλματος/απασχόλησης) στην
πραγματικότητα και να αποδεχτούν τα οφέλη με ικανοποίηση. Ουσιαστικά αυτό το
εννοιολογικό πλαίσιο και η πρακτική του προερχόταν από τις εξής υποθέσεις:

1. Τόσο οι ανθρώπινες προσωπικότητες όσο και η αρχή της οικονομίας βρίσκονται σε μια
διαδικασία διαρκούς αλλαγής και ανάπτυξης

2. Οι άνθρωποι διαφέρουν ως προς το δυναμικό τους και τη δυνατότητα απόδοσης στην

εργασία αλλά μπορούν να είναι κατάλληλοι για έναν αριθμό επαγγελμάτων/εργασιακών
ρόλων.

3. Κάθε επάγγελμα απαιτεί ένα χαρακτηριστικό μοτίβο ή συνδυασμό ικανοτήτων,

ενδιαφερόντων και άλλων προσωπικών ποιοτήτων.

4. Υπάρχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ των ατόμων σε ό,τι αφορά τη φύση και το ρυθμό
ανάπτυξής τους στα διάφορα στάδια

5. Το μοτίβο της σταδιοδρομίας ενός ατόμου επηρεάζεται από γονικούς και κοινωνικο-
οικονομικούς παράγοντες όπως επίσης και μοναδικά μοτίβα ικανοτήτων, ενδιαφερόντων
και άλλων χαρακτηριστικών της προσωπικότητάς του

6. Ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός και η Συμβουλευτική είναι μια μακρά διαδικασία

που εκτείνεται από το σχολείο ως την εργασιακή ζωή. Έτσι υπάρχει η ανάγκη α) να
αποκτηθεί μια όσο γίνεται πλήρης γνώση των ικανοτήτων και σκιαγράφηση των
ενδιαφερόντων β) να μελετηθεί η προσωπικότητα και τα χαρακτηριστικά της που είναι
σημαντικά για την επιτυχή προσαρμογή και επίτευξη στόχων γ) να γνωρίζει κανείς τα
μοναδικά σωματικά πλεονεκτήματα υγείας σε σχέση με τις ευθύνες δ) να γνωρίζει κανείς
ιδιοσυγκρασιακές τάσεις, ανάγκες, στάσεις, αξίες, φιλοδοξίες και επιδιώξεις, τη γενική

4
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

πνευματική κατάσταση και ικανότητα, το κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο κλπ. ε) να

υπάρχει επαρκής πληροφόρηση σχετικά με τον κόσμο της εργασίας.

Τα παραπάνω συνιστούν τα βασικά στοιχεία της θεώρησης και εφαρμογής του

Επαγγελματικού Προσανατολισμού (βλ. Εκθέσεις και εκπαιδευτικό υλικό της UNESCO για
τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό και Συμβουλευτική & Σύγχρονες Τάσεις, 2001 &
2013 & εκθέσεις/εκδόσεις της Διεθνούς Οργάνωσης για την Εργασία/ International Labour
Organisation, 2016) ως το τέλος του 20ου αιώνα και με αναφορά κυρίως στο «δυτικό
κόσμο».

ΑΤΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1

Πριν προχωρήσετε τη μελέτη σας, επιστρέψτε σας παρακαλώ στη συνεδρία 2.2. της
προηγούμενης διδακτικής ενότητας και μελετήστε ξανά προσεκτικά την υποενότητα 1.1.
με τίτλο: «Ποια η σχέση της Επαγγελματικής Συμβουλευτικής με τον Επαγγελματικό
Προσανατολισμό.» Δώστε ιδιαίτερη έμφαση στον ορισμό 3 που αφορά στον
Επαγγελματικό Προσανατολισμό και στη συνέχεια σκεφθείτε γιατί σήμερα ο όρος δεν
ικανοποιεί το εύρος των θεμάτων που καλύπτει. Σημειώστε τα κοινά και διαφορετικά
στοιχεία του με αυτά της επαγγελματικής συμβουλευτικής και στοχαστείτε ποιες άλλες
έννοιες σχετίζονται μαζί τους και γιατί;

Σήμερα ο όρος ‘Επαγγελματικός Προσανατολισμός’ έχει ‘συγχωνευτεί’ με άλλους

όρους που χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα και που άπτονται κυρίως της συνολικής
υποστήριξης της επαγγελματικής ανάπτυξης του ατόμου αλλά και ευρύτερα της
συστημικής κοινωνικής, εργασιακής ανάπτυξης. Τέτοιοι όροι, όπως είδαμε και στη
συνεδρία 2.2 είναι η Επαγγελματική Συμβουλευτική, η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας,
η Συμβουλευτική και Επαγγελματικός Προσανατολισμός, η Επαγγελματική
Καθοδήγηση, η Αγωγή Σταδιοδρομίας κλπ.»

Από τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε ότι η τάση που επικρατεί στην ελληνική και
κυπριακή πραγματικότητα σήμερα συνάδει με τις παγκόσμιες αλλαγές, σε έναν κόσμο που
είναι πλέον άμεσα δικτυωμένος με ταχύτατες επικοινωνίες και ανταλλαγές πληροφοριών
και την τεχνολογική επανάσταση να επηρεάζει καθοριστικά και καταλυτικά τα πράγματα.
Αυτό σημαίνει ότι οι τέσσερις βασικοί στόχοι του επαγγελματικού προσανατολισμού,

5
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

όπως συναντώνται παραδοσιακά και ειδικά του Σχολικού Επαγγελματικού

Προσανατολισμού:

✓ Η πληροφόρηση για τις σπουδές και τα επαγγέλματα

✓ Η αυτογνωσία
✓ Η εκμάθηση τεχνικών λήψης απόφασης και τέλος
✓ Η μετάβαση, από την εκπαίδευση στην αγορά εργασίας, παίρνουν άλλο νόημα
στο σύγχρονο τοπίο.

Στην ουσία προσκαλούνται οι ενδιαφερόμενοι και κυρίως οι μαθητές να

αντιμετωπίσουν αρχικά το εκπαιδευτικό σύστημα εισαγωγής στο Πανεπιστήμιο, σαν
μια αλυσίδα αποφάσεων, οι οποίες θα διέπονται από προσωπική φιλοσοφία και
ποιοτική πληροφόρηση. Για τους ενήλικες μπορεί όλα τούτα να σημαίνουν
περισσότερο τη δυνατότητα επανασχεδιασμού και τη διαχείριση της σταδιοδρομίας
σε διάφορα στάδια κρίσιμων μεταβάσεων. Γενικά ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός
βασίζεται σε 3 πυλώνες που συνδυάζονται για το τελικό αποτέλεσμα:

✓ την προσωπικότητα (αφορά την ιδιοσυγκρασία και τον χαρακτήρα μας ο οποίος
μπορεί να επηρεάζεται από συγκυρίες της ζωής, αλλά κατά βάση παραμένει
σταθερός στη ζωή μας)
✓ τις προσωπικές εκτιμήσεις – ενδιαφέροντα (τι μας αρέσει να κάνουμε, τι
απολαμβάνουμε και τι μας ευχαριστεί)
✓ τις εργασιακές αξίες (τι αναζητούμε πραγματικά από την μελλοντική μας
σταδιοδρομία, τι μας παρακινεί και τι θα μας έκανε να νιώθουμε ικανοποίηση
και επιτυχία)

Στο Λύκειο ο βαθμός και η ποιότητα της πληροφόρησης που εξασφαλίζει ο μαθητής
λειτουργεί ως το βασικότερο κριτήριο για να αυξήσει τις γνώσεις του, να διευρύνει τις
επιλογές του, να επηρεάσει θετικά την αυτοπεποίθησή του, να υιοθετήσει μία
ενεργητική και υπεύθυνη στάση ζωής, ώστε τελικά να ξεκαθαρίσει τους στόχους του
και να χαράξει το δρομολόγιο της ζωής του. Αυτό συνεπάγεται βέβαια ότι έχει
προηγηθεί του Λυκείου μια σειρά από άλλες εκπαιδευτικές αποφάσεις που
διευκολύνουν την τελική. Όμως ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός και η
Επαγγελματική Αγωγή δεν κατέχουν σήμερα, ως διδασκαλία και πρακτική δεξιοτήτων

6
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

ζωής, τη θέση που τους αρμόζει στα σύγχρονα αναλυτικά προγράμματα στον Ελλαδικό
χώρο. Έτσι η όλη διαδικασία αφορά στην υποστήριξη του μαθητή στις αποφάσεις που
καλείται να λάβει μέσα από τη χαρτογράφηση των προσωπικών του ενδιαφερόντων
και την κάλυψη πληροφοριακών κενών, τεράστιου εύρους θεμάτων.

Για τον ενήλικο όμως που επανασχεδιάζει την επαγγελματική του καριέρα, η
πληροφόρηση για το τοπίο της αγοράς εργασίας, η αυτογνωσία του για ποιος είμαι και
τι μέλει γενέσθαι, οι τεχνικές στη λήψη αποφάσεων, για να φτάσει στην
ορθολογικότερη και αποτελεσματικότερη για εκείνον, και η μετάβαση από το στάδιο
της απασχόλησης σε αυτό της ανεργίας και από την ανεργία ξανά στην απασχόληση
συν τις ενδιάμεσες μεταβάσεις που μπορεί να υφίστανται από το ένα εργασιακό πεδίο
στο άλλο, σηματοδοτεί μια πολύπλευρη διαδικασία μέσα σε μια κοινωνική και
εργασιακή αβεβαιότητα.

ΑΤΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2
Με βάση τους στόχους του Επαγγελματικού Προσανατολισμού και τους πυλώνες που
συνδυάζονται για το τελικό αποτέλεσμα, ανατρέξτε σε ένα δικό σας επαγγελματικό
στιγμιότυπο και αποτυπώστε πώς λειτούργησαν όλα τούτα τα στοιχεία.

Είναι γεγονός ότι σε ένα εργασιακό τοπίο που χαρακτηρίζεται από ρευστότητα,
κινητικότητα και εξαιρετική περιπλοκότητα η αναθεώρηση εννοιών και πρακτικών είναι
επιβεβλημένη. Σ’ έναν αλληλεξάρτητο και γρήγορα συνδεδεμένο πλανήτη η κρίση είναι
φαινόμενο παγκοσμιοποιημένο, οι κοινωνικές αστάθειες και κλονισμοί συχνοί, οι παλιές
εγγυήσεις στην αγορά εργασίας δεν υφίστανται και άρα ο «προσανατολισμός» και ο
σχεδιασμός για το επάγγελμα και τη σταδιοδρομία όχι μόνο δεν βασίζονται στα
στηρίγματα του παρελθόντος, αλλά χάνουν το νόημά τους (Savickas, 2001). Με κέντρο
ενιαίο πλέον την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη, απομακρυνόμαστε από την
γραμμική ή κατά βαθμίδες τυπικής εκπαίδευσης προσέγγιση και πορευόμαστε προς άλλες
θεωρήσεις όπου το ζητούμενο είναι η ανταπόκριση στα σύγχρονα γνωρίσματα της αγοράς
εργασίας και σταδιοδρομίας που είναι ασταθής, απρόβλεπτη, μη στατική και διαρκώς
μεταβατική (Hearne, 2010). Αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς σήμερα ποια είναι η ουσία και το
νέο νόημα που έχει ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός περισσότερο ως πρακτική

7
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας που ξεκινά ανά πάσα στιγμή στη ζωή του ανθρώπου και
συνεχίζεται δια βίου. Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό χρειάζεται να δούμε ποια είναι τα
βασικά χαρακτηριστικά της απασχόλησης, του κόσμου της εργασίας στο παρόν δυναμικά
μεταβαλλόμενο πλαίσιο και να διαμορφώσουμε έναν τρόπο εκτίμησης της δυναμικής
αυτής και των αναγκών περισσότερο με σημείο αναφοράς το μέλλον, τις τάσεις, το ασταθές
και την πιθανότητα, την προβλεπόμενη ανάδυση νέων δεδομένων παρά το παρελθόν ή το
σήμερα. Υπό αυτό το πρίσμα θα φωτίσουμε παρακάτω βασικές έννοιες στην μετεξέλιξή
τους σκιαγραφώντας ακριβέστερα διαστάσεις που διαμορφώνουν την νέα/σύγχρονη
θεώρηση του Επαγγελματικού Προσανατολισμού και της Συμβουλευτικής Σταδιοδρομίας.

ΑΤΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3
Μελετήστε τις ενότητες : (1. εισαγωγική Επαγγελματικός Προσανατολισμός, 1.2.2 και 1.3)
από το βιβλίο της Αγνής Βίκη και του Ευστράτιου Παπάνη
https://eclass.upatras.gr/modules/document/file.php/PDE1363/papanis_epaggelmatikosrposn
atolismos.pdf , ώστε να διαμορφώσετε μια γενικότερη εικόνα για την ιστορική πορεία του
επαγγελματικού προσανατολισμού και της επαγγελματικής συμβουλευτικής. Αν θέλετε
μπορείτε να μελετήσετε και τις επόμενες ενότητες του κειμένου ώστε να βοηθηθείτε στην
κατανόηση και του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού.

2. Ο Μετασχηματισμός των Εννοιών του Επαγγελματικού

Προσανατολισμού και της Σταδιοδρομίας.

Ο σύγχρονος άνθρωπος καλείται να αναπτύξει πρωτοβουλία, να ρισκάρει, να βρίσκεται σε

μια δημιουργική εγρήγορση προκειμένου να αξιοποιήσει ευκαιρίες που του
παρουσιάζονται αλλά και να τις δημιουργεί καθώς παράλληλα εμπλουτίζει τα προσόντα,
τις δεξιότητες, τις μοναδικές πτυχές του εαυτού του. Η μία και όσο το δυνατόν πιο
εμπεριστατωμένη επαγγελματική επιλογή του παρελθόντος τώρα μετατρέπεται σε έναν
διαρκή επαναπροσδιορισμό και καθορισμό προτεραιοτήτων, ενδοσκόπηση και
ανθεκτικότητα όπου η σημασία της ικανότητας να εντοπίζει κανείς ευκαιρίες πολύτιμες για
την πορεία του στη ζωή είναι καθοριστική. Σε αυτό το μέρος της παρούσας συνεδρίας θα
δούμε κάποιες από τις βασικότερες νέες έννοιες με προοπτική στο γρήγορο παρόν και
μέλλον, κάτι που θα αναπτύξουμε περαιτέρω στην τέταρτη συνεδρία αυτής της διδακτικής
ενότητας.

Ο καθηγητής A.G. Watts το επισημαίνει επιτακτικά (1998): «Η έννοια της σταδιοδρομίας

χρειάζεται να επαναπροσδιοριστεί». Ο παρακάτω ορισμός του αποδίδει συνοπτικά το πώς:

8
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΟΡΙΣΜΟΣ 1
«Ο όρος ‘σταδιοδρομία’ πρέπει να επαναπροσδιοριστεί ως η δια βίου πρόοδος του ατόμου
στη μάθηση και στην εργασία. Η μάθηση αγκαλιάζει όλες τις μορφές: όχι μόνο την τυπική
εκπαίδευση αλλά και την κατάρτιση και την αυτo-απασχόληση καθώς και την εθελοντική
εργασία μέσα σε ένα σπίτι και την κοινότητα επίσης. Η πρόκληση είναι η έννοια της
‘προόδου’. Η πρόοδος μπορεί να λαμβάνει χώρα οριζόντια αλλά και κάθετα: μπορεί να
ενσωματώνει στοιχεία ‘παράπλευρης σταδιοδρομίας’. Ωστόσο συγκρατεί την έννοια της
ανάπτυξης, του να προχωράς μπροστά: η σταδιοδρομία σήμερα είναι κάτι περισσότερο
από τη βιογραφία. Η μάθηση είναι το κλειδί για την πρόοδο στην εργασία. Και η αποστολή
μας είναι να υποστηρίξουμε τα άτομα να συνθέσουν τα δύο αυτά στοιχεία σε μια δια βίου
βάση». ~Α. G. Watts, 1998

Παράλληλα με τον συνολικό επαναπροσδιορισμό της σταδιοδρομίας συναντάμε νέους

όρους που την περιγράφουν διεξοδικότερα όπως επίσης και νέα γνωρίσματα του/της
εργαζόμενου/-ης που υποδηλώνουν στάσεις και κατεύθυνση των εργαζομένων ως προς
την σταδιοδρομία. Έτσι ως νέα έννοια έχει αναδυθεί «η χωρίς όρια σταδιοδρομία»
(«boundaryless career») που, σύμφωνα και με τα παραπάνω, αναγνωρίζει έναν εργαζόμενο
περισσότερο ανεξάρτητο από το παραδοσιακό πρότυπο, ο οποίος αναλαμβάνει την ευθύνη
της σταδιοδρομίας του, διακρίνεται από πίστη στις δυνατότητές του και είναι πρόθυμος να
προχωρήσει σε μεταβάσεις μεταξύ διαφόρων επαγγελμάτων, ενασχολήσεων ή
οργανισμών ή να εξερευνήσει ένα νέο επαγγελματικό περιβάλλον (Sullivan & Arthur, 2006).
Επιπλέον, ένα καίριο ζήτημα που αναδεικνύεται συνεχώς, στις μέρες μας είναι η ανάπτυξη
ενός «ανθεκτικού» επαγγελματικά ανθρώπινου εργατικού δυναμικού, το οποίο
προϋποθέτει συνεχή εκπαίδευση και αναδημιουργία (Field, 2010) κάτι που φυσικά
συνάδει με την ανάγκη ανάπτυξης της ψυχικής ανθεκτικότητας ως ατομικό και
συλλογικό χαρακτηριστικό ανεξάρτητα από επαγγελματικό χώρο και με την «σταθερά
ασταθή» συνθήκη της κρίσης, των απαιτήσεων και των συστημικών συμπτωμάτων
επαγγελματικής εξουθένωσης (“burn out”) που απαντάται στους χώρους εργασίας. Ένα
ακόμα στοιχείο που εμφανίζεται στο «προφίλ» του εργαζόμενου είναι ο λεγόμενος
«πρωτεϊκός εργαζόμενος» (protean careerist) για να περιγράψει τη δυνατότητα να
ανταποκρίνεται στις ευκαιρίες ή να αντιμετωπίζει τις απειλές που εμφανίζονται στην
επαγγελματική του ζωή, ακόμη, και όταν οι εσωτερικευμένες αξίες και πεποιθήσεις του
έρχονται σε αντίθεση με αυτές του επαγγελματικού περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεται
(Briscoe & Hall, 2006). Να σημειωθεί εδώ ότι ο όρος «πρωτεϊκός εργαζόμενος»

9
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

(ευμετάβολος εργαζόμενος) δεν αναφέρεται σε άτομα που είναι ασταθή ή δέχονται

παθητικά τις αλλαγές του εργασιακού περιβάλλοντος και απλά προσπαθούν να μην
αντιδράσουν. Ο Hall (2004) εμπνεύσθηκε τον όρο από τον Ελληνικό θαλάσσιο θεό Πρωτέα,
ο οποίος είχε την ικανότητα να αλλάζει μορφές κατά βούληση (βλέπε επίσης
Σιδηροπούλου-Δημακάκου κ.ά., 2013). Αντικατοπτρίζει, λοιπόν, ο όρος αυτό το δυναμικό
για διαχείριση συγκρούσεων εσωτερικών και εξωτερικών, χαρακτηριστικό πολύτιμο σε
περιβάλλοντα και συνθήκες κυριαρχίας των οξύμωρων.

Με βάση τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε ότι απαιτούνται αλλά και αναδύονται νέες

δεξιότητες διαχείρισης, καθοδήγησης, ελέγχου ή όχι της σταδιοδρομίας, δεξιότητες –
κλειδιά στη νέα εποχή της μεγάλης ρευστότητας, κινητικότητας, ταχύτητας και
ταυτόχρονα μεγάλης διασύνδεσης (βλ. Maree & Di Fabio, 2015). Απαιτείται πρωτίστως ένα
συγκροτημένο εσωτερικό «έδαφος» στο οποίο να γονιμοποιούνται νέα εφόδια με
δημιουργικότητα, ευελιξία και διορατικότητα, ενισχύοντας ένα «εσωτερικό μαντείο» όπως
έλεγε ο Σωκράτης. Σε αυτό το θέμα θα εμβαθύνουμε σε προσεχείς συνεδρίες της διδακτικής
ενότητας.

ΑΤΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4
Αν σας διευκολύνει η αγγλική γλώσσα μπορείτε να μελετήσετε (προαιρετικά) το κεφ 7 του
Watts με τίτλο: Career guidance and orientation, όπου θα βρείτε εξαιρετικά ενδιαφέροντα
στοιχεία για τη σύγχρονη διάσταση του Επαγγελματικού Προσανατολισμού και της
καθοδήγησης.

https://unevoc.unesco.org/fileadmin/up/2013_epub_revisiting_global_trends_in_tvet_boo
k.pdf Chapter 7 Career guidance and orientation, A. G. Watts pp.239- 274

10
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΣΕ ΟΜΑΔΑ 1

Σε μικρές ομάδες των 4-5 ατόμων συζητήστε την έννοια: « χωρίς όρια σταδιοδρομία»
(«boundaryless career»)και συνδιάστε την με τις έννοιες της ψυχικής ανθεκτικότητας
και του «πρωτεϊκού εργαζόμενου». Ομαδοποιήστε τα συμπεράσματά σας κατά
θεματικό πεδίο, του ψυχικά ανθεκτικού εργαζόμενου και του πρωτεϊκού εργαζόμενου. (30-
45 λεπτά)

11
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΜΕΛΕΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Αν επιθυμείτε να μελετήσετε περαιτέρω το θέμα του Σχολικού Επαγγελματικού

Προσανατολισμού ακολουθείστε το σύνδεσμο:

https://eclass.upatras.gr/modules/document/file.php/PDE1363/papanis_epaggel
matikosrposnatolismos.pdf

και αν θέλετε να προχωρήσετε ακόμη περισσότερο με την αντιπαραβολή της

«παραδοσιακής» έννοιας της σταδιοδρομίας και το σύγχρονο
επαναπροσδιορισμό της, σας προτείνουμε να διαβάσετε την ομιλία του καθηγητή
G.A. Watts με τίτλο «Αναδιαμορφώνοντας την Ανάπτυξη της Σταδιοδρομίας τον
21ο αιώνα», θα τη βρείτε στον παρακάτω σύνδεσμο (στα αγγλικά):

http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.100.1185&rep=rep1
&type=pdf

και αν επίσης επιθυμείτε μια πιο βιωματική προσέγγιση της καριέρας μέσα από,
παρακολουθήστε την ομιλία TEDx του σκηνοθέτη Γιάννη Σμαραγδή με τίτλο «Το
κουράγιο να συναντήσεις τη μοίρα σου» από το TEDx Thessaloniki (2012), εδώ:
https://www.youtube.com/watch?v=PcfuL-JSo4M

12
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

Σύνοψη/Ανακεφαλαίωση Αντικειμένου Συνεδρίας

Στο παρόν κείμενο μελέτης παρουσιάσαμε τις βασικές έννοιες γύρω από τον
Επαγγελματικό Προσανατολισμό και το Μέλλον της Εργασίας, παρέχοντας τις διαστάσεις
που διαμορφώνουν τη σύγχρονη δυναμική επαναπροσδιορισμού ακόμα και των πιο
θεμελιακών εννοιών. Είδαμε συνοπτικά το «παραδοσιακό» πρότυπο που κυριάρχησε στο
δυτικό κόσμο ως τις αρχές αυτού του αιώνα και εστιάσαμε σε έννοιες-κλειδιά για την
περαιτέρω κατανόηση των απαιτήσεων, προκλήσεων μα και εφοδίων για την πλοήγηση
στην έντονη περιπλοκότητα, τα πολλαπλά διλήμματα και τη συνεχή αλλαγή της εποχής
μας.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Αγγλική

Briscoe, J. P., Hall, D. T., & Frautschy De Muth, R. L. (2006). Protean and boundaryless
careers: An empirical exploration. Journal of Vocational Behavior, 69, 30-47.

Field, J. (2010). Preface. Στο K. Ecclestone, G. Biesta, & M. Hughes (Eds.). Transitions and
learning through the life course (σελ. xvii-xxiv). Abingdon, UK: Routledge

Hall, D. T. (2004). The protean career: A quarter-century journey. Journal of Vocational

Behavior, 65, 1–13.

Hearne, L. (2010). Measuring individual progression in adult guidance: As Irish case study.
Waterford: Waterford Institute of Technology

*International Labour Organisation. (2016). Publications. Geneva: International Labour

Organisation.

Maree, K. & Di Fabio, A. (Eds). (2015). Exploring New Horizons in Career Counselling.
Turning Challenge into Opportunities. Sense Publishers.

Savickas, M. L. (2001). The next decade in vocational psychology: Mission and objectives.
Journal of Vocational Behavior, 59(2), 284-290.

Sullivan, S. E., & Arthur, Μ. Β. (2006). The evolution of the boundaryless career concept:
Examining physical and psychological mobility. Journal of Vocational Behavior, 69, 19-29

13
 Γλυκερία Π. Ρέππα , MSc, MA, PhD Email: g.reppa@aegean.gr
Ψυχολόγος, Επιστημονική Συνεργάτιδα
Πανεπιστημίου Αιγαίου

UNESCO. (2001). Normative Instruments Concerning Technical and Vocational Education.

Paris, United Nations Educational, Social and Cultural Organization (UNESCO)

**UNESCO. (2013), Revisiting Global Trends in TVET: Reflections in Theory and Practice.
Bonn: Nations Educational, Social and Cultural Organization (UNESCO)

Ελληνική

Καλογήρου, Κ. (1986). Μια ιστορική ανασκόπηση της εξέλιξης του θεσμού

«Προσανατολισμός – Συμβουλευτική» στην Ελλάδα. Επιθεώρηση Συμβουλευτικής και
Προσανατολισμού, 1, 12-25.

Κασσωτάκης, Μ (2002). Συμβουλευτική και Επαγγελματικός Προσανατολισμός. Αθήνα:

Δαρδανός,

Σιδηροπούλου-Δημακάκου, Δ. (2004α). Η Συμβουλευτική και ο Επαγγελματικός

Προσανατολισμός στη Σύγχρονη Εποχή: Τάσεις και Προοπτικές. Νέα Παιδεία, 112, 159-
173.

Σιδηροπούλου-Δημακάκου, Δ., Μπεζεβέγκης, Η., Αργυροπούλου, Αικ., & Δρόσος, Ν. (2013).

Ανάπτυξη δεξιοτήτων Δια Βίου Διαχείρισης Σταδιοδρομίας: Ασκήσεις και Δραστηριότητες
για μαθητές, φοιτητές, νέους και ενήλικες. Αθήνα: Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης
Προσόντων & Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ).

Online:
http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.100.1185&rep=rep1&type=p
df

https://www.ilo.org/global/standards/subjects-covered-by-international-labour-
standards/vocational-guidance-and-training/lang--en/index.htm

*Και σε ηλεκτρονική μορφή:

https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---
publ/documents/publication/wcms_493350.pdf

**Και σε ηλεκτρονική μορφή:

https://unevoc.unesco.org/fileadmin/up/2013_epub_revisiting_global_trends_in_tvet_boo
k.pdf Chapter 7 Career guidance and orientation, A. G. Watts pp.239- 274

14