01

FÖY

FİZİK

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

9.1.1.1. Evrendeki olayların anlaşılmasında fizik biliminin önemini açıklar.
9.1.2.1. Fiziğin uygulama alanlarını, alt dalları ve diğer disiplinlerle ilişkilendirir.
9.1.3.1. Fiziksel nicelikleri sınıflandırır.
9.1.4.1. Bilim araştırma merkezlerinin fizik bilimi için önemini açıklar.

FIZIK NEDIR? Mekanik

✓ Fizik; maddeyi, maddenin hareketini, enerji ve kuv- Denge, kuvvet, kuvvet etkisinde hareket ve enerji ara-
vet kavramlarıyla birlikte inceleyen gözlem ve dene- sındaki ilişkileri inceler.
ye dayalı doğa bilimidir.
Statik Dinamik Kinematik
✓ Fizik, evrende gerçekleşen olayları evreni oluşturan Mekaniğin, kuvvet Mekaniğin, kuvvet Cisimlere uygu-
en küçük temel parçacıklardan başlayarak en büyük etkisiyle dengede etkisinde hareketli lanan kuvvet ve
galaksilere kadar inceleyen, anlamaya ve açıklama- olan cisimler üze- cisimler üzerine bu kuvvetin etki-
ya çalışan temel bilimlerden biridir. Varlık ve olayın rine çalışan bölü- çalışan bölümüne siyle ilgilenmez.
doğasında olan hareket, kuvvet, enerji, madde, ses, müne denir. dinamik adı verilir. Sadece cisimlerin
elektrik, ışık ve atom gibi birçok konu fiziğin konuları hareketleri ile il-
arasındadır. gilenir.

FİZİĞİN ALT DALLARI

Fiziğin Alt Dalları

Elektromanyetizma
Denge, kuvvet, kuvvet etkisinde hareket ve
Mekanik Elektromanyetizma, elektrik ve manyetizma alanlarının
enerji arasındaki ilişkileri inceler.
ilgilendiği bütün konuları kapsar.
Elektroman- Elektrik ve manyetizma alanlarının ilgilendiği Elektrostatik Elektrik Manyetizma
yetizma bütün konuları kapsar.
Elektriğin, durgun Hareketli yükler ve Manyetizma; mık-
Isı ve sıcaklığı, ısının maddeye etkilerini, ısı- hâldeki yüklerin etkileri ile ilgilenen natıslar, mad-
Termodina-
nın yayılmasını, ısının iş ve mekanik ener- etkileşimleri ile il- bölümüne elektrik delerin manyetik
mik
jiyle ilişkisini inceler. gilenen bölümüne adı verilir. özellikleri, man-
statik elektrik adı yetik alanlar ve bu
Işık, ışık olayları ve ışığın madde ile etkileşi-
Optik verilir. alanların etkileri ile
mini inceler.
ilgilenir.
Kristal yapıdaki katı maddelerin elektriksel,
Katı Hâl
manyetik, optik ve termal özelliklerini araş-
Fiziği
tırır.
Atomun yapısını, atomik boyutta gerçekle-
Atom Fiziği şen olayları, atomların ve moleküllerin birbir-
leriyle olan etkileşimlerini inceler.
Atom çekirdeğinin yapısını, çekirdekteki et-
Nükleer Fizik kileşmeleri ve çekirdek tepkimelerini incele-
yen fizik dalıdır.
Yüksek Enerji
Atom altı parçacıklar ve bu parçacıklar ara-
ve Plazma
sındaki ilişkileri inceleyen bilim dalıdır.
Fiziği

1 9. Sınıf Fizik
 01

Termodinamik: Madde içinde ısı enerjisinin nasıl yayıl-

dığını ve iletildiğini inceler.

Klima Araç Pistonlarının

Çalışma Sistemi

✓ Katı hâl alanındaki gelişmeler katkılı yarı iletken

malzemelerin ortaya çıkışını sağlamış ve bu malze-
melerden yararlanılarak LED (Light Emitting Diode,
Işık Yayan Diyot), transistör, fotodiyot, fotodirenç,
Isıtma Sistemi Buharlı Tren
mikroçipler gibi devre elemanları geliştirilmiştir.

✓ Katıhâl fiziği çalışmalarının sonucunda süper ilet-

kenlik keşfedilmiştir.
Optik ✓ Süper iletkenlik, kısaca malzemenin belli bir sıcaklık
✓ Optik; ışık, ışık olayları ve ışığın madde ile etkileşi- değerine kadar soğutulduğunda direncinin tama-
mini inceler. men sıfır olmasıdır.

✓ Gölge oluşumu, aydınlanma, yansıma, kırılma, renk

ve görme olayı, aynalar, mercekler ve prizmalar gibi
ışıkla ilgili konular optiğin konuları arasındadır.

✓ Günümüzde süper iletken teknolojisi kullanılarak

üretilen güçlü mıknatıslar MagLev trenlerinde, NMR
(Nükleer Manyetik Rezonans) cihazlarında, parça-
cık hızlandırıcılarında kullanılmaktadır.

✓ Teleskop, dürbün, fotoğraf makinesi, gözlük, büyü-

teç, mikroskop ve ışığın tam iç yansıma özelliğine
dayalı geliştirilen fiber optik kablolar, optiğin uygula-
ma alanlarından bazılarıdır.
Atom Fiziği
✓ Atom fiziği; atomun yapısını, atomik boyutta gerçek-
leşen olayları, atomların ve mokeküllerin birbirleriyle
olan etkileşimlerini inceler.

Katı Hâl Fiziği

✓ Katı hâl fiziği; kristal yapıdaki katı maddelerin mik-

roskobik ve makroskobik özelliklerini araştırır.

✓ Bu özellikler arasında katı maddenin elektriksel,

manyetik, optik ve termal özellikleri bulunur.

9. Sınıf Fizik 2

✓ LASER teknolojisi atom fiziğindeki çalışmalarla or-
taya çıkmıştır.
✓ Nanoteknoloji, atom fiziğinin uygulama alanlarından
biridir.
✓ Kuantum bilgisayarlar, yapay zekâ ve 3D yazıcılar
gibi çalışmalar nanoteknolojinin popüler konuları ara-
sındadır.
Nükleer Fizik (Çekirdek Fiziği)
✓ Atom çekirdeğinin yapısını, çekirdekteki etkileşme-
leri ve çekirdek tepkimelerini inceleyen fizik dalıdır.
✓ Çekirdek tepkimelerinden olan çekirdek birleşmeleri
(füzyon) ve çekirdek bölünmesi ile nükleer fiziğin in-
celeme alanına girer.
3 9. Sınıf Fizik
01
✓ Dünya’nın yaş hesabından tarihsel olarak sıcaklık
değişiminin hesaplamasına, okyanus akıntılarının
takibinden arkeolojik bir kalıntının kökeninin belir-
lenmesine, gıdaların iyonize radyasyon ile ışınlana-
rak raf ömürlerinin uzatılmasından tohum ıslahına
kadar pek çok alanda nükleer fizik çalışmaları kul-
lanılır.
✓ Hastalık teşhisi için kullanılan röntgen ışını (X-ışın-
ları), MR (manyetik rezonans), PET-CT (pozitron
emisyon tomografisi, bilgisayar tomografisi) gibi vü-
cut içi görüntüleme sistemleri nükleer fizik sayesin-
de geliştirilmiştir.
Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği
✓ Yüksek enerji ve plazma fiziği, atom altı parçacıklar
ve bu parçacıklar arasındaki ilişkileri inceleyen bilim
dalıdır.
✓ Atom altı parçacıklarla yapılan deneyler oldukça
yüksek enerjide yapıldığı için yüksek enerji fiziği
olarak da adlandırılır.
✓ Plazma fiziği, maddenin plazma hâlinden elektrik ve
ısı iletiminde nasıl faydalanılacağını ve plazma hâli-
ni temel alarak yeni enerji kaynaklarının nasıl geliş-
tirilebileceğini araştırır.
✓ Plazma fiziği, Güneş ve diğer yıldızların yapısını ve
enerjilerinin kaynaklarını inceler. Dünya üzerinde bu
enerjinin nasıl üretilebileceğini ve kullanılabileceğini
araştırır.
✓ Uzay seyahatlerinde uzaya gidiş süresinin kısatıla-
bilmesi ve gerekli olan enerji kaynağının miktarının
belirlenmesi, yüksek enerji ve plazma fiziğinin çalış-
ma konularındandır.
Mikro evrende gerçekleşen olaylar, “modern fizik”;
makro evrene ait fizik bilgileri ise “klasik fizik” olarak
tanımlanmıştır.
 01

Örnek-1
? Örnek-3
?
I. Uzay, zaman, madde ve enerji arasındaki ilişkileri Atom altı parçacıklar ve bu parçacıklar arasında-
inceleyen, gözlem ve deneye dayalı bir bilim dalıdır. ki ilişkileri, Güneş ve diğer yıldızların yapısını ve enerji
kaynaklarını, dünya üzerinde bu enerjinin nasıl üretile-
II. Bilim insanlarının duyu organlarıyla doğrudan algı-
bileceğini ve kullanılabileceğini inceleyen bilim dalıdır.
layamadığı mikro evrende gerçekleşen olaylar ve bu
olaylara ait soru ve cevaplardan oluşan anlayış ola- Bu parçada hakkında bilgi verilen fiziğin alt dalı
rak adlandırılmıştır. aşağıdakilerden hangisidir?
III. Makro evrene ait fizik bilgileri olarak adlandırılmıştır. A) Atom fiziği
Numaralanmış tanımların karşılığı olan terimler aşa- B) Nükleer fizik
ğıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
C) Katı hâl fiziği
I II III D) Yüksek enerji ve plazma fiziği
A) Fizik Modern fizik Klasik fizik E) Elektromanyetizma
B) Astronomi Klasik fizik Modern fizik Çözüm-3
C) Fizik Klasik fizik Modern fizik
D) Astrofizik Modern fizik Klasik fizik
E) Astrofizik Klasik fizik Modern fizik

Çözüm-1
Örnek-4
?
I. Kristal yapıdaki üç boyutta mükemmel simetri-
ye sahip katı hâldeki maddelerin mikroskobik ve
makroskobik özelliklerini araştırır.
II. Atomun yapısını, atomik boyutta gerçekleşen olay-
ları, atomları ve moleküllerin birbirleriyle olan etkile-
şimlerini inceler. Nanoteknoloji, uygulama alanların-
dan biridir.
Örnek-2
? III. Atom çekirdeklerinin yapısını, çekirdekteki etkileşim-
I. Yağmur yağdıktan sonra gökkuşağının oluşması leri ve çekirdek tepkimelerini inceleyen fizik dalıdır.
II. Gezegen hareketleri Numaralanmış açıklamaların ait olduğu fiziğin alt
III. Koronavirüsün insan sağlığına etkileri dalları aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

Yukarıda verilenlerden hangileri fizigin uygulama I II III

alanına giren konulardan değildir? A) Yüksek enerji Atom fiziği Atom fiziği
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ve plazma fiziği

D) I ve III E) II ve III B) Optik Termo- Katı hâl

dinamik fiziği
Çözüm-2 C) Katı hâl fiziği Atom fiziği Nükleer fizik
D) Termodinamik Mekanik Atom fiziği
E) Nükleer fizik Atom fiziği Katı hâl fiziği

Çözüm-4

9. Sınıf Fizik 4
 01

FİZİĞİN DİĞER DİSİPLİNLERLE İLİŞKİSİ Örnek-6

?
Fiziğin Diğer Disiplinlerle İlişkisi
I. Gök cisimlerinin insan karakteri üzerindeki etkisi
Felsefe ve fizik akıl yürüterek evreni, zamanı
II. Yıldırım düşmesi
Felsefe ve mekânı anlama yolunda soruları cevapla-
III. Rüzgârların oluşumu
maya çalışır.
Yukarıdaki olaylardan hangileri doğrudan fizik bili-
Tepkime sonucu açığa çıkan enerjiyi açıklar-
mi ile açıklanamaz?
ken mekanik ve termodinamik yasalarından;
atomun yapısını araştırırken atom fiziğinden; A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Kimya
elektroliz olaylarında, pillerde, molekül oluşu-
D) I ve II E) I ve III
munda fiziğin elektriksel kuvvetler bilgisinden
yararlanır. Çözüm-6
Sinirlerde bilgi iletimi, biyoelektrik ve sinir ya-
pılarının tanımlanması, kılcallık olayı, görme,
Biyoloji
işitme, sinir sistemleri ve kan basıncı açıklanır-
ken fizik yasaları kullanılır.
Teori ve yasaların ifade edilmesinde, fiziksel
Matematik ilkelerin matematiksel olarak ispatlanmasında
matematik kullanılır. Örnek-7
?
Sanat Resim-perspektif, müzik-ses dalgaları Bilimler kendi alanındaki bir olayı açıklarken diğer disip-
Kullanılan spor aletleri, sporcuların giydiği linlerden de faydalanır.
ayakkabılar, kıyafetler, maçlarda kullanılan Buna göre;
Spor
toplar vs. araç-gereçlerin yapımında fizik bili-
minden yararlanılmaktadır.
I. bitkilerin topraktaki suyu köklerinden yapraklara ta-
şıması,
Yer kabuğunun hareketinde etkili olan kuvvet-
lerin; gelgit olayının; iklimlerin oluşumunun; II. Newton’ın kütle çekim yasasını bir bağıntı ile ifade
Coğrafya yağmur, kar ve rüzgâr gibi meteorolojik olay- etmesi,
larda araştırma ve incelenmesinde fizik kanun-
III. sırıkla atlamada, bir kaldıraç olarak kullanılan sırı-
ları kullanılır.
ğın esnek yapıda olması sayesinde sporcunun daha
Kazılarda bulunan eserlerin tarihî değerinin yukarıya yükselmesi
olup olmadığının ispatlanması ve yaşının he-
Arkeoloji durumları, fizik bilimi ile aşağıdaki disiplinlerden
saplanmasında radyoaktif tarihleme yöntem-
leri kullanılır. hangisinin etkileşimine örnek olarak verilmiştir?

I II III
Örnek-5
? A) Kimya Biyoloji Resim

Fizik bilimindeki bilgiler, diğer disiplinlerdeki bazı olayla- B) Matematik Spor Biyoloji
rı açıklamada yardımcı olmaktadır. C) Biyoloji Matematik Spor

Buna göre, fizik biliminin aşağıdaki disiplinlerden D) Matematik Biyoloji Kimya

hangisine doğrudan katkısı yoktur? E) Biyoloji Kimya Spor

A) Resim B) Edebiyat C) Müzik

Çözüm-7
D) Spor E) Felsefe

Çözüm-5

TEST - 1’I ÇÖZEBILIRSINIZ.

5 9. Sınıf Fizik
 01

FİZİKSEL NİCELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI Örnek-8

?
Fiziksel Nicelikler
Aşağıdakilerden hangisi fizik biliminde kullanılan
temel bir büyüklüktür?
Temel Büyüklükler Türetilmiş Büyüklükler
A) Isı B) Kuvvet C) Basınç
Kendisinden başka bir ni-
Ölçümleri için başka büyük- D) İvme E) Sıcaklık
celiğin ölçümesine gerek
lüklerin ölçülmesine gerek
olmadan ifade edilen büyük-
duyulan büyüklüklerdir. Çözüm-8
lüklerdir.

Temel Büyüklükler

Fiziksel SI Birim Ölçüm

Sembol
Büyüklük Birimi Sembolü Aleti

K Kütle m kilogram kg terazi

I Işık şiddeti ª kandela cd fotometre

termo-
S Sıcaklık T kelvin K
metre

Akım amper-
A ª amper A
şiddeti metre

Maddenin
M n mol mol
miktarı

şerit-
U Uzunluk ¬ metre m
metre

krono-
Z Zaman t saniye s
metre
Örnek-9
?
Türetilmiş Büyüklükler Aşağıdakilerden hangisi fizik bilimine göre türetil-
Fiziksel Sem- SI Birim Birimin Açık miş bir büyüklüktür?
Büyüklük bol Birimi Sembolü Hâli
A) Kütle
kilogram/
Özkütle d kg/m3 B) Zaman
metreküp
C) Elektrik akımı şiddeti
Kuvvet F Newton N N
D) Uzunluk
2
Basınç P Pascal pa N/m
E) Hız

İş W joule J N·m Çözüm-9

Enerji E joule J kg·m2/s2

Güç P Watt W kg·m2/s3

Metre/sa-
Sürat v m/s
niye
Elektrik
q Coulomb C A·s
yükü

9. Sınıf Fizik 6
 01

Örnek-10
? Fiziksel Büyüklükler
Skaler Büyüklükler Vektörel Büyüklükler (Yön)
• Dinamometre
Eksiksiz şekilde tanımlana-
• Eşit kollu terazi
Sadece sayı ve birimle ifade bilmesi için sayı ve birimin
• Fotometre edilen büyüklüklere “skaler yanında yöne de ihtiyaç du-
• Termometre büyüklükler” denir. yulan büyüklüklere “vektörel
büyüklük” denir.
• Ampermetre
Yukarıda verilen ölçü aletlerinden kaç tanesi ile fizik Skaler Büyüklükler Vektörel Büyüklükler (Yön)
biliminde kullanılan türetilmiş bir büyüklük ölçülür?
Zaman Kuvvet
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 Sıcaklık Tork

Çözüm-10 Kütle Ağırlık

Yol Yer değiştirme

Sürat Hız

Basınç Basınç kuvveti

Elektrik akımı Elektrik alan

İş, Güç, Enerji, Uzunluk, Konum, İvme, Manyetik
Işık şiddeti, Hacim, Özkütle, Alan, İtme, Momentum, Cou-
Özısı lomb kuvveti

Örnek-11
?
Aşağıda bazı büyüklükler ile bu büyüklüklerin sembolle-
ri ve Sª’daki birimleri eşleştirilmiştir. Örnek-12
?
Buna göre, aşağıda yapılan eşleştirmelerden han-
• Kütle
gisi yanlıştır?
• Ağırlık
Büyüklük Sembolü Sª Birimi
• Sürat
A) Kütle m Kilogram
• Hız
B) Sıcaklık t Kelvin • Yol
C) Hız v Metre/saniye • Yer değiştirme

D) Kuvvet F Newton Yukarıda verilenlerden kaç tanesi skaler büyüklük-

tür?
E) Özkütle d Kilogram/metreküp
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Çözüm-11 Çözüm-12

7 9. Sınıf Fizik
 01

Vektör Örnek-14
?
Vektör; yönü, doğrultusu ve büyüklüğü olan doğru par-
çasıdır. Vektörler, yönü ve büyüklüğü olan doğru parçalarıdır.

Vektörler ile ilgili,

K¶ | K | = 4 birim
–x +x
A B yönü K = 4 birim I. Birden fazla vektörün yerine kullanılabilecek tek
vektöre “bileşke vektör” adı verilir.
K¶ vektörünün; II. Vektörel işlemlerde vektörlerin büyüklüğünün yanı
• başlangıç noktası: A sıra yönü de dikkate alınır.
• bitiş noktası: B III. Aynı yöndeki vektörlerin büyüklükleri toplanarak; zıt
• doğrultusu: x yöndeki vektörlerin büyüklükleri ise büyükten, küçük
• yönü: +x çıkartılarak hesaplanır.

• büyüklüğü (şiddet): 4 birimdir. yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
Aynı Doğrultulu Vektörlerin Toplanması
Çözüm-14
✓ İki ya da daha fazla vektörün yaptığı toplam etkiyi
tek başına yapan vektöre bileşke vektör denir. R¶ ile
gösterilir. Aynı yönlü vektörlerin bileşkesi, vektörler-
le aynı yönde ve vektörlerin büyüklüklerinin cebirsel
toplamına eşit büyüklüktedir.

✓ Zıt yönlü vektörlerin bileşkesi, büyük vektör yönün-

de ve vektörlerin büyüklüklerinin cebirsel farkına eşit
büyüklüktedir. “Bileşke kuvvet”, bir cisme etki eden
kuvvetlerin vektörel toplamıdır. Cisim, bileşke kuv-
vet yönünde hareket eder.

Örnek-15
?
Örnek-13
? Sürtünmesiz yatay düzlemdeki cisme F¶1, F¶2, F¶3 ve F¶4
kuvvetleri şekildeki gibi etki ediyor.
Sürtünmesiz yatay düzlemdeki m kütleli cisme yatay
 F3 = 4 N F1 = 8 N
doğrultudaki F¶1 ve F¶2 kuvvetleri şekildeki gibi etki ediyor.
F4 = 3 N F2 = 9 N
F1 = 8 N
Yatay
m
F2 = 4 N
Yatay
Buna göre, cisme etki eden bileşke kuvvet aşağıda-
kilerden hangisidir?
Buna göre, cisme etki eden bileşke kuvvetin büyük-
lüğü kaç N olur? A) 10 N B) 24 N C) 10 N D) 13 N E) 5 N

Çözüm-13 Çözüm-15

9. Sınıf Fizik 8
 01

BILIM ARAŞTIRMA MERKEZLERI TAEK

✓ Bilim araştırma merkezleri dünya genelinde, araş- Türkiye Atom Enerji Kurumu
tırmalar yapmak ve bilimde ilerleme sağlamak için demektir. Nükleer alanda araş-
kurulmuştur. Bilim araştırma merkezleri sayesinde tırmalar yapmak için 1962 yılın-
pek çok buluş yapılmış ve bu sayede insanlar daha da temelleri atılmıştır. Nükleer
ileri bir medeniyet kurmuşlardır. enerjiyi ülke yararına kullan-
mak ve nükleer enerjinin zarar-
✓ Yapılan araştırmaların bazıları ülkelerin kendi kay- larından korunmak, amaçların-
nakları ile yapılırken bazıları tüm dünya ülkelerinin dan bazılarıdır.
katkısıyla olmuştur. Dünya genelinde insanların
faydasına olan bu gelişmeleri hızlandırmak ve daha
ASELSAN
çok katılım sağlamak için bu merkezler özel proje-
ler düzenleyerek insanları teşvik etmektedir. Dünya
genelinde NASA, CERN, ESA; ülkemizde ise TÜ-
BİTAK, TAEK, ASELSAN bu tip bilim merkezlerine
örnektir. Askerî Elektronik Sanayi demektir. Türk savunma sa-
nayisini geliştirmek, haberleşme konusunda araştırma-
Bilim Araştırma Merkezleri
lar yapmak, temel amaçlarındandır. Ayrıca ASELSAN
TÜRKİYE DÜNYA yeni teknolojileri de kullanarak mikrodalga modül tasa-
CERN
rımı ve üretimi de yapmaktadır.
TÜBİTAK
İsviçre - Fransa sınırı
Türkiye Bilimsel ve
Avrupa Nükleer Araştırma NASA
Teknolojik Araştırma Kurumu
Merkezi
Ulusal Havacılık ve Uzay Dai-
NASA resi demektir. Amerika’da bu-
TAEK
Amerika lunan bu merkez uzay çalış-
Türkiye Atom Enerjisi
Ulusal Havacılık ve Uzay maları yapmaktadır. Bu projeler
Kurumu
Dairesi arasında Ay’a insan gönder-
ESA mek, uzaya uzay istasyonu
ASELSAN kurmak, Mars ve diğer geze-
Fransa
Askerî Elektronik Sanayi genlere uzay araçları göndermek ve araştırmalar yapmak
Avrupa Uzay Ajansı
sayılabilir.

Türkiye’deki ve Dünya Genelindeki Bazı Bilim

CERN
Araştırma Merkezleri
Avrupa Nükleer Araştırma
TÜBİTAK
Merkezi demektir. Dünyanın
en büyük parçacık hızlandırı-
cısı olan CERN, İsviçre ile
Fransa sınırlarındadır. Burada
atom altı parçacıkların sınıf-
landırılması ve keşfi ile ilgili
deneyler yapılmaktadır.

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu de- ESA

mektir. Türkiye’de ilk kurulduğu yıl olan 1963’te fen bi- Avrupa Uzay Ajansı demektir.
limleri alanında araştırma yapmak ve bu konudaki araş- Avrupa ülkelerinin uzay araş-
tırmaları desteklemek için temel bilimler, tıp, tarım ve tırmalarını yürütmek için ku-
hayvancılık olmak üzere 4 bölümden oluşmaktaydı. rulmuştur.
Günümüzde ise bu sayı 10’a ulaşmıştır. NASA ile birlikte ortak çalışmalar da yapılmaktadır.

9 9. Sınıf Fizik
 01

Bilimsel Araştırmalarda Etik İlkelere Uyma Örnek-17

?
Tüm dünyada kabul gören ahlaki kurallara “etik” adı ve-
rilir. Etik değerlere sahip kişiler; uydurmacı ve yanılt- Aşağıdaki tabloda bazı bilim araştırma merkezlerinin
macı olmayan, intihal yapmayan, sözde yazarlık yap- adı ve bu adın kısaltması verilmiştir.
mayan yani kendisini yer almadığı bir çalışmada varmış I. TAEK Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
gibi göstermeyen, çalışmada yer alan diğer kişileri yok
Avrupa Nükleer Araştırma
saymayan kişilerdir. II. CERN
Merkezi
Ulusal Havacılık ve Uzay
III. NASA
Dairesi
IV. ESA Avrupa Atom Enerjisi Kurumu
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik
V. TÜBİTAK
Araştırma Kurumu

Buna göre, tabloda verilenlerden hangisi yanlıştır?

Örnek-16
? A) I B) II C) III D) IV E) V
Bilim araştırma merkezleri, bilimin gelişmesi ve günlük Çözüm-17
yaşama kazandırılması amacıyla bilim insanlarının bir-
likte çalışma imkânı buldukları ve bilimsel çalışmalarını,
buluşlarını, projelerini, bilgiye ulaşım yol ve yöntemlerini
paylaştıkları merkezlerdir. Bu araştırma merkezlerinde
bilim insanları, bilgi ve tecrübelerini paylaşarak ortak
deneyler yapar ve evreni daha iyi anlama çalışmaları-
nı yürütürler. Örnek-18
?
Buna göre; Avrupa’nın uzay programını hazırlamak ve gerçekleş-
I. TAEK, tirmek amacıyla kurulmuş uluslararası uzay araştırma
ve geliştirme kuruluşudur. Kuruluşa birçok ülke üye-
II. ESA,
dir. Bu kuruluşta hazırlanan programlar, evren ve dünya
III. ASELSAN hakkındaki bilgileri artırmayı, uydu tabanlı teknolojiler
bilim araştırma merkezlerinden hangileri Türkiye’de geliştirmeyi ve Avrupa uzay endüstrisindeki gelişmele-
yer alır? ri tanıtmayı amaçlar.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Bu parçada bilgi verilen bilim araştırma merkezi
D) I ve III E) I, II ve III aşağıdakilerden hangisidir?

Çözüm-16 A) ESA B) NASA C) CERN

D) TÜBİTAK E) ASELSAN

Çözüm-18

TEST - 2’Yİ ÇÖZEBILIRSINIZ.

ÖRNEKLERİN CEVAP ANAHTARI

1 2 3 4 5 6 7 8 9
A C D C B A C E E
10 11 12 13 14 15 16 17 18
A B C 12 N E C D D A

9. Sınıf Fizik 10
 Test - 1 01

1. Fizik biliminin incelediği konular ile ilgili, 3. Fizik sözcüğü, Eski Yunancada “doğa” anlamına
I. Elektrik yüklerinin etkileşimleri, yüklerin hare- gelen “physis” kelimesinden gelmektedir. Uzun
keti ve sonuçları, mıknatıslar, maddelerin man- süre doğa felsefesi olarak kabul görmesi doğayı
yetik özellikleri, manyetik alanlar ve bu alanla- anlama, açıklama çabasından kaynaklanır. Doğa-
rın etkileri ile ilgilenir. nın tüm makroskobik ve mikroskobik görünümünü
inceleyen ve bu olayların neden ve sonuçlarını
II. Isı enerjisi ve ısı enerjisiyle sıcaklık, özkütle,
araştıran doğa bilimlerinin kaynağı fizik bilimidir.
basınç gibi nicelikler arasındaki ilişkiyi inceler.
Bilimler kendi alanındaki bir olayı açıklarken diğer
III. Işık, ışık olayları ve ışığın madde ile etkileşi- disiplinlerden de faydalanır. Bununla ilgili olarak
mini inceler. Gölge oluşumu, aydınlanma, yan- aşağıda bazı örnekler verilmiştir.
sıma, renk ve görme olayı, aynalar, mercekler
• Bir hastanın tansiyonunu hemşirenin ölçmesi
ve plazmalar gibi ışıkla ilgili konular üzerinde
çalışmaktadır. • Ressamın çizdiği resme renk, gölge ve ışığı
yansıtması
açıklamalarının ait olduğu fiziğin alt dalları
aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? • Yüzmekte olan yüzücünün üzerindeki kumaşın
ıslanması
I II III
• Bilim insanının yaptığı bir gözlemle ilgili yorum
A) Mekanik Optik Elektro-
yapması
manyetizma
Buna göre, yukarıda seçeneklerdeki disiplin-
B) Elektro- Termo- Optik
lerden hangisi ile ilgili bir örnek verilmemiştir?
manyetizma dinamik
A) Fizik - Kimya B) Fizik - Resim
C) Atom fiziği Nükleer fizik Optik
C) Fizik - Biyoloji D) Fizik - Spor
D) Elektro- Termo- Yüksek enerji ve
E) Fizik - Felsefe
manyetizma dinamik plazma fiziği
E) Katı hâl Optik Mekanik
fiziği

4. • Enerjinin madde içinde nasıl yayıldığını ve ile-

tildiğini inceler.
• Atom çekirdeğinin yapısı, çekirdekte bulunan
2. Uzay, zaman, madde ve enerji arasındaki ilişkileri nötron ve protonların etkileşimleri, nötron ve
inceleyen, gözlem ve deneye dayalı bilim dalına protonları bir arada tutan nükleer kuvvetler,
“fizik” denir. çekirdeğin saldığı ışımalar ve bunların etkisini
Fiziğin alt alanları ile ilgili, inceler.
I. Fiziksel bir nicelik, fiziğin birden fazla alt alanı- • Cisimlerin hareketini, hareket ile kuvvet arasın-
nın ilgili alanına girebilir. daki ilişkiyi ve bu etkileşimden doğan enerjiyi
II. Fizik bilimiyle elde edilen bilgiler, diğer disiplin- inceler.
lerdeki birçok olayın açıklanmasına kaynaklık • Katı hâldeki maddelerin manyetik, elektriksel,
eder. esneklik vb. özelliklerini inceler.
III. Fizik biliminin bir alt alanındaki gelişme, diğer Bu bilgilerde fiziğin aşağıdaki alt alanlarından
alt alanların da gelişimine katkı sağlayabilir. hangisine ait bilgi verilmemiştir?
yargılarından hangileri doğrudur? A) Atom fiziği B) Termodinamik
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) Mekanik D) Katı hâl fiziği
D) I ve II E) I, II ve III E) Nükleer fizik

11 9. Sınıf Fizik
 01 Test - 1

5. Fizik biliminin çalışma alanının çok geniş olması alt 8. Aşağıdakilerden hangisi fizik biliminin incele-
dallarının oluşmasını sağlamıştır. me alanına girmez?
Fiziğin alt dalları ile ilgili, A) Lazerle göz kusurlarının tedavi edilmesi
I. Fiziğin alt dalları birbirinden bağımsızdır. B) Rüzgâr enerjisinden elektrik elde edilmesi
II. Fiziğin alt dallarının çalışma alanlarında, diğer C) Metallerin elektrik akımını iletmesi
dallara ait bilgiler bulunur ve bu dallar birbirinin D) Sütün mayalanması
sonuçlarından faydalanır.
E) Yıldırım ve şimşek gibi doğa olayları
III. Fizik biliminin tarihsel süreçte gelişimi, alt alan-
larının sayısını artırmıştır.
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve III E) I, II ve III

9. I. Hücre içine girebilecek nanorobotların yapıl-

6. Mekanik; hareket, kuvvet ve denge ile ilgilenir. ması
Buna göre, II. LASER ışığının diğer ışıklardan farklı olarak
uzun mesafelerde bile dağılmadan yol alabil-
I. Mekaniğin kuvvet etkisinde dengede olan ci-
mesi
simler üzerine çalışan bölümüne “statik” denir.
III. Elektronların çekirdek etrafında dönmesinin
II. Mekaniğin kuvvet etkisinde hareketli cisimler
açıklanması
üzerine çalışan bölümüne “dinamik” adı verilir.
Yukarıda verilenlerden hangileri atom fiziği ile
III. Mekaniğin cisimlere uygulanan kuvvet ve bu
ilgilidir?
kuvvetin etkisine bakılmaksızın sadece cisim-
lerin hareketi ile ilgilenen bölümüne “kinematik” A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
adı verilir. D) I ve III E) I, II ve III
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III

7. I. Atom bombası
II. Atom çekirdeğinin ışıma yapması
III. Atomların birbirleriyle bağ yapması
Yukarıda verilenlerden hangileri nükleer fizikle
ilgili değildir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) I, II ve III

9. Sınıf Fizik 12
 Test - 2 01

1. Aşağıda bazı olaylar verilmiştir. 4. Fizikteki bazı büyüklüklerin temel ya da türetilmiş

• Maddelerin katı, sıvı ve gaz hâlinin incelenmesi olarak gruplandırılması tablodaki gibi yapılmıştır.

• Pusula ile Coğrafi Keşiflerin başlaması

Temel Büyüklük Türetilmiş Büyüklük
• Bitkilerin topraktan emdiği suyu yapraklarına
I. Işık şiddeti VI. Ağırlık
iletebilmesi
II. Sıcaklık VII. Kuvvet
• Telli çalgılarda tel uzunluğu, gerginliği ve göv-
denin yapısının ayarlanması III. Zaman VIII. Enerji

Bu olaylarla fizik biliminin aşağıdaki disiplin- IV. Isı IX. Kütle

lerle ilişkisi eşleştirilirse hangisi dışarıda kalır? V. Akım şiddeti X. Güç
A) Biyoloji B) Kimya
Buna göre, büyüklüklerden hangileri yanlış
C) Sosyoloji D) Coğrafya gruplandırılmıştır?
E) Müzik A) I ve VI B) II ve VII C) III ve X
D) IV ve IX E) V ve VIII

5. • Basınç
• Basınç kuvveti
2. Fizik bilimindeki gelişmeler aşağıdaki alanlar-
dan hangisi ile doğrudan ilişkilendirilemez? • Özkütle

A) Müzik B) Resim • İş

C) Matematik D) Astroloji • Sürat

E) Elektronik Yukarıda verilenlerden kaç tanesi skaler bü-

yüklüktür?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

6. Dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarıdır.

3. Fiziğin gelişmesi ile tıp alanında kullanılan birçok Bütün dünyadan gelen binlerce fizik bilim insanının
görüntüleme aleti üretilmiştir. çalıştığı bu laboratuvar, yerin 100 metre altına inşa
edilmiştir ve çevresi yaklaşık 27 kilometre olan da-
Buna göre;
iresel şekildeki bir tünele benzemektedir. Burada
I. röntgen,
yapılan deneylerden elde edilen verilerin; parça-
II. sonar, cıkları sınıflandırmaya, tanımlamaya ve ayrıca ev-
III. ultrason renin oluşumunu ve geleceğini anlamaya yardımcı
cihazlarından hangileri fiziğin tıp alanındaki olacağı düşünülmektedir.
uygulamalarından değildir? Bu parçada bilgi verilen bilim araştırma merke-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III zi aşağıdakilerden hangisidir?

D) I ve II E) II ve III A) ESA B) NASA C) CERN

D) ASELSAN E) TAEK

13 9. Sınıf Fizik
 01 Test - 2

7. Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Ameri- 9. Türkiye’de bilim ve teknolojinin öncülüğünü
ka’da bulunan dünyaca ünlü bilim araştırma mer- yapan ilk kuruluş aşağıdakilerden hangisidir?
kezlerinden biridir. A) TÜBİTAK B) TAEK
Buna göre; C) ASELSAN D) ESA
I. uzayda tıbbi araştırmalar yapmak, E) CERN
II. gezegenleri ve uyduları incelemek,
III. atom altı parçacıklar ile ilgli araştırmalar yap-
mak
görevlerinden hangileri NASA’nın çalışma
alanları arasındadır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
10. Türk savunma sanayisi, birçok alanda olduğu gibi
haberleşme konusunda da önde olan bir kuruluş-
tur. Bu kuruluşta Türk Silahlı Kuvvetlerinin uydu
haberleşmesine yönelik ihtiyaçlarına cevap ver-
mek, bu alandaki teknolojik gelişmelerin takipçisi
ve öncüsü olmak için çalışmalar yürütülmektedir.
Elektronik teknolojileri ve sistem entegrasyonu
alanında, yenilikçi ve güvenilir ürün ve çözümler
8. I. Ülkemizin enerji ihtiyacını karşılamak için nük- sunarak Türkiye’nin teknolojik alanda dışa bağım-
leer enerjiden faydalanmayı amaçlayan öncü lılığını azaltmaya yönelik çalışmalar yapmaktadır.
kuruluştur.
Bu parçada hakkında bilgi verilen bilim araştır-
II. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı’nda yapılan de- ma merkezi aşağıdakilerden hangisidir?
neylerle evrenin oluşumu ve geleceği ile ilgili
A) TAEK B) ASELSAN
bilgilere ulaşmayı amaçlayan bir kuruluştur.
C) TÜBİTAK D) ESA
III. Amerika’da bulunan ve uzay çalışmaları prog-
ramı yürüten dünyaca ünlü bilim araştırma E) CERN
merkezlerinden biridir.
Numaralanmış açıklamalar aşağıdaki bilim
araştırma merkezlerinden hangisine aittir?
I II III
A) TÜBİTAK ESA NASA
B) TAEK ESA CERN
C) TAEK CERN NASA
D) TÜBİTAK NASA CERN
E) ASELSAN CERN ESA

9. Sınıf Fizik 14
 Tarama Testi 01

1. I. Mıknatısın demiri çekmesi 4. Aşağıdaki niceliklerden hangisi temel bir bü-

II. Sütten yoğurt elde edilmesi yüklük değildir?

III. Kararsız çekirdeklerin ışımaları A) Işık şiddeti

Yukarıda verilenlerden hangileri fiziğin ilgi ala- B) Madde miktarı
nına girer? C) Elektrik akımı
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) Sıcaklık
D) II ve III E) I, II ve III E) Ağırlık

5. Aşağıdaki temel büyüklüklerden hangisinin bi-

rimi Sª’da doğru verilmiştir?
2. Aşağıdakilerden hangisi fiziğin uğraş alanla-
rından biri değildir? Büyüklük Birim Adı (Sª)
A) Gezegenler arası çekim kuvveti A) Uzunluk Arşın
B) Yüzeyler arası sürtünme kuvveti B) Madde miktarı Tane
C) Isınan cisimlerin genleşmesi C) Zaman Işık yılı
D) DNA’nın yapısı D) Sıcaklık Kelvin

E) Işığın yansıması E) Elektrik akımı Volt

3. Atoma göre daha büyük sistemleri ve bu sis- 6. Aşağıdaki temel büyüklüklerden hangisinin bi-
temlerin hareketlerini, kuvvet ve dengesini in- rimi Sª’ya göre yanlış verilmiştir?
celeyen fiziğin alt dalı aşağıdakilerden hangi-
Büyüklük Birim Adı (Sª)
sidir?
A) Madde miktarı Mol
A) Katı hâl fiziği
B) Elektrik akımı Amper
B) Nükleer fizik
C) Zaman Saniye
C) Elektrik D) Uzunluk Metre
D) Termodinamik E) Kütle Ton
E) Mekanik

15 9. Sınıf Fizik
 01 Test - 3

7. I. Jeolojide yer kabuğunun hareketinde etkili olan 10. Avrupa Nükleer Araştırma Merkezinin kısaltıl-
kuvvetler mış adı aşağıdakilerden hangisidir?
II. Arkeolojide kazılarda bulunan eserlerin tarihî A) CERN B) ESA C) PISA
değerinin olup olmadığının ispatlanması D) NASA E) TÜBİTAK
III. Sinirlerde bilgi iletimi, biyoelektrik ve sinir yapı-
larının tanımlanması
Yukarıdakilerden hangileri fizik biliminin diğer
disiplinlerle ilişkisi olarak değerlendirilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
11. Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS), aşağıdaki
bilim araştırma merkezlerinden hangilerinin
ortaklaşa yaptığı bir projedir?
A) CERN - NASA B) ESA - CERN
C) ESA - NASA D) TAEK - NASA
E) TAEK - TÜBİTAK

8. Madde içinde ısı enerjisinin nasıl yayıldığını ve

iletildiğini inceleyen fiziğin alt dalı aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) Optik
B) Termodinamik
12. Dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarı
C) Manyetizma
olan ve 2012 yılında Higgs bozonunun bulun-
D) Atom fiziği duğu bilim araştırma merkezi aşağıdakilerden
E) Elektrik hangisidir?
A) NASA B) ESA
C) TAEK D) TÜBİTAK
E) CERN

9. I. Yıldızlardaki enerji üretimi

II. X ışınları
III. Atomların kovalent bağ oluşturması
Yukarıdakilerden hangileri nükleer fizik ile iliş-
kilendirilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III

9. Sınıf Fizik 16