Fasikul 5 LkokulDegerlendirmeCervesiOgretmenKilavuzu

ENGELİ OLAN ÇOCUKLAR İÇİN
İLKOKUL DEĞERLENDİRME ÇERÇEVESİ
ÖĞRETMEN KILAVUZU, FASİKÜL 5

TANIMAYA YÖNELİK DEĞERLENDİRMEDE
ÖRNEK UYGULAMALAR
2021 Şubat
C
B
A
Kitapçık Yazım Komisyonu
Prof. Dr. Cevriye Ergül - Ankara Üniversitesi
Prof. Dr. Hakan Atılgan - Ege Üniversitesi
Doç. Dr. Murat Doğan - Anadolu Üniversitesi
Doç. Dr. Banu Altunay - Gazi Üniversitesi
Doç. Dr. Meral Ç. Ökcün Akçamuş - Ankara Üniversitesi
Doç. Dr. Sonnur Işıtan - Balıkesir Üniversitesi
Doç. Dr. Burcu Sezginsoy Şeker - Balıkesir Üniversitesi
Doç. Dr. Burak Aydın - Ege Üniversitesi
T.C.Millî Eğitim Bakanlığı

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürü Dr. Sadri ŞENSOY’a,
Araştırma Geliştirme ve Projeler Daire Başkanı Mustafa GELEN’e,
Proje çalışanları; Gülten ŞEN,
Emel ILICAN,
Mehmet Ali AYDOĞMUŞ,
Mehmet Ali IŞIKOĞLU,
Dizem CAN KÜÇÜK’e ve
Dairemiz çalışanları
Amine CANIDEMİR,
Meryem İZMİR,
Gül YÜCEL,
Ahmet Faruk TOKGÖZLÜ,
Bilge TAŞKİREÇ ve
Özlem ÖZKAN YAŞARAN’a da katkılarından dolayı
Teşekkür ederiz.
Bu yayın, Millî Eğitim Bakanlığı ve UNICEF’in iş birliğinde gerçekleştirilen Engeli Olan Çocuklar İçin Okul
Öncesi Eğitim ve İlkokulda Değerlendirme Çerçevesi Programı kapsamında hazırlanmıştır.
ENGELİ OLAN ÇOCUKLAR İÇİN
İLKOKUL DEĞERLENDİRME ÇERÇEVESİ
ÖĞRETMEN KILAVUZU, FASİKÜL 5

TANIMAYA YÖNELİK DEĞERLENDİRMEDE
ÖRNEK UYGULAMALAR
2021 Şubat
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Ölçme, Değerlendirme ve Sınav
Hizmetleri Genel Müdürlüğü
C
B
A
Bu yayın Millî Eğitim Bakanlığı tarafından UNICEF’in finansal desteği ile hazırlanmıştır.
Yayında beyan edilen görüşler kişilerin kendi sorumluluğundadır ve hiçbir şekilde Millî Eğitim
Bakanlığı ve UNICEF’in görüş ve politikalarını yansıtmamaktadır.
Eserinin üzerinde imzası olmayan yegâne sanatkârlar öğretmenlerdir.
Engeli Olan Çocuklar İçin İlkokul Değerlendirme Çerçevesi Öğretmen Kılavuzu, Fasikül 5
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ...............................................................................................................6
BAŞLARKEN…...................................................................................................7
BÖLÜM 1............................................................................................................8
TANIMAYA YÖNELİK DEĞERLENDİRME ÖRNEK UYGULAMALAR................8
Tanımaya Yönelik Değerlendirme...................................................................8
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Türkçe........................................................8
Okuma (Kelime Tanıma ve Akıcılık) Becerilerinin Değerlendirilmesi...............8
Okuduğunu Anlama Becerilerinin Değerlendirilmesi.....................................18
Yazma Becerilerinin Değerlendirilmesi...........................................................28
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Matematik................................................39
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Hayat Bilgisi / Sosyal Bilgiler.....................53
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Fen Bilimleri..............................................58
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Dil Gelişimi................................................65
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Sosyal-Duygusal Gelişim...........................74
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Öz Bakım ve Günlük Yaşam Becerileri......79
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Motor Gelişim...........................................84
C
A B
SUNUŞ
Toplumsal çeşitliliğe katkı sunan önemli kaynaklardan biri şüphesiz engeli olan bireylerdir. Engelliliğe ilişkin
tutumların değişmesi, bireysel farklılıklara yönelik duyarlığın oluşması, duyarlık ve olumlu tutumların hayata
geçmesi ve engeli olan bireylerin toplumsal yaşama katılımlarının artırılması amacıyla son yıllarda çok sayıda
çalışma yürütülmektedir. Bu çalışmaların eğitim ayağı, kapsayıcı eğitim çatısı altında gerçekleştirilmektedir.
Kapsayıcı eğitim; tüm öğrenenlerin, kültürlerin ve toplulukların farklı gereksinimlerine, öğrenmeye katılımı
artırmak ve eğitim sistemi içinde fırsat eşitliği sağlamak yoluyla yanıt verme sürecidir. Bu yönüyle kapsayıcı
eğitim farklı nedenlerle özel gereksinimleri olan tüm çocukların eğitim hakkının sağlanması için gerekli yak-
laşım ve uygulamaları içermektedir.
Kapsayıcı eğitim anlayışına dayanan bu çalışmada; engeli olan ya da desteğe gereksinim duyan öğrencile-
rimizin gelişim ve öğrenme süreçlerini desteklemek amacıyla sınıf içi değerlendirme süreçlerine odaklanıl-
maktadır.Değerlendirmeyi öğretim sürecinin en önemli bileşenlerinden biri olarak ele alan kapsayıcı eğitim
anlayışı, öğretimin veriye dayalı olarak sürekli ve sistematik planlanmasını, uygulanmasını, değerlendirilme-
sini ve buna göre yeniden planlanması ve uygulanmasını öngörmektedir. Öğretimin ancak bu şekilde engeli
olan ya da desteğe gereksinim duyan öğrencilerimizin bireysel gereksinimlerine ve gelişimsel özelliklerine
en uygun hâle getirilebileceği fikrini benimsemektedir.
Ülkemizde, kapsayıcı eğitim uygulamaları konusunda bazı sınırlılıklar yaşanmakta, öğretimin veriye dayalı
olarak planlanması ve yürütülmesi hedeflenen düzeyde gerçekleştirilememektedir. Okullarımızda genel ola-
rak yaşadığımız bu sınırlılık, kapsayıcı eğitim uygulamalarını hızla yaygınlaştırmaya çalıştığımız bu günlerde
çok daha dikkat çekici bir hâle gelmiş ve bu ihtiyaca yanıt verilmesi kaçınılmaz olmuştur. Bu kapsamda, Millî
Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü öncülüğünde ve UNICEF Tür-
kiye Temsilciliği’nin desteğiyle gerçekleştirilen bu çalışma ile engeli olan ya da desteğe gereksinim duyan
öğrencilerimiz için kapsayıcı eğitim ilkelerini esas alan ve gelişim izlemeye dayalı bir sınıf içi değerlendirme
çerçevesi oluşturulmuştur.
Oluşturulan çerçeve ile sınıftaki engeli olan ya da desteğe gereksinim duyan tüm öğrencilerimizin tanıma-
ya yönelik değerlendirmeler yoluyla gelişimsel özellikleri belirlenebilmektedir. Böylece bu öğrencilerimizin
gereksinimleri dikkate alınarak bir öğretim planı oluşturabilmekte, öğrencilerin gelişimleri bu plan çerçeve-
sinde sürekli olarak izlenebilmektedir. İzlemeler sonucu elde edilen veriler ise öğretimde gerekli düzenle-
meleri yapmak üzere kullanılarak öğretim süreci daha etkili hâle getirilebilmektedir.
Bütün bu çaba, engeli olan ve desteğe gereksinim duyan öğrencilerimizin alacağı eğitiminin niteliğini yük-
seltmek ve böylece toplumsal yaşama daha etkin katılımlarını sağlamak amacına yöneliktir. Bu amaca ula-
şabilmemiz ise ancak siz öğretmenlerimizin gayret ve desteği ile mümkün olabilecektir.
Gayret ve desteğiniz için teşekkürlerimizle…
C
B
A
BAŞLARKEN
Değerli Öğretmenlerimiz,
Altı fasikülden oluşan bu kitap setini, sınıflarınızda bulunan engeli olan ya da desteğe gereksinim duyan öğ-
rencilerinizin, öğrenme ve gelişimlerini izlemek amacıyla yapacağınız değerlendirme uygulamalarında size
yol gösterici olması amacıyla hazırladık. Değerlendirmeler sırasında ihtiyacınız olacak bilgileri çok sayıda
örnekle de destekleyerek mümkün olduğunca kapsamlı bir şekilde sunmaya çalıştık. Uygulamalarınızda
kolaylık sağlamak için bilgileri içeriğine uygun şekilde bölerek aşağıda sunduğumuz başlıklarla toplam altı
fasikülde sunduk.
Fasikül 1. Engeli Olan Öğrencilerin Genel Eğitim Ortamlarında Eğitimi
Fasikül 2. Değerlendirme Türleri ve Ölçme Araçları
Fasikül 3. Sınıf İçi Değerlendirme Çerçevesi
Fasikül 4. Değerlendirme Uyarlamaları ve İçerik Değişiklikleri
Fasikül 5. Tanımaya Yönelik Değerlendirmede Örnek Uygulamalar
Fasikül 6. İzlemeye Yönelik Değerlendirmede Örnek Uygulamalar
Setin beşinci fasikülü olan bu kitabı da üçüncü fasikülde sunulan değerlendirme çerçevesini desteklemek
üzere tanımaya yönelik değerlendirme örnekleri ile hazırladık. Hazırladığımız örneklerin değerlendirme çer-
çevesinin anlaşılmasına ve uygulanmasına kolaylık oluşturacak şekilde ayrıntılı sunulmasına gayret ettik.
Dört akademik alanda (Türkçe, matematik, hayat bilgisi/sosyal bilgiler ve fen bilimleri) ve dört gelişim ala-
nında (dil, sosyal-duygusal, motor ve öz bakım/günlük yaşam) değerlendirme aracı örnekleri ile araçların
geliştirilmesi ve uygulanması sürecine ilişkin bilgiler ve elde edilen sonuçların nasıl yorumlanacağına ilişkin
açıklamalar sunmaya çalıştık. Böylelikle örneklerden yararlanarak, kendinizin de öğrencilerinizin özelliklerine
ve gereksinimlerine uygun araçlar geliştirebilmenizi hedefledik. Ayrıntılı bir şekilde incelemenizi önerdiğimiz
içeriği ve tanımaya yönelik değerlendirmeleri daha rahat uygulamanızı amaçladık.
Bu çerçevede oluşturduğumuz fasikülü sizler de lütfen dikkatle okuyunuz ve sunulan bilgileri kendi öğren-
cilerinizle ilişkilendirerek yorumlayınız. Sınıf içindeki tanımaya yönelik değerlendirme uygulamalarınıza yön
vermek ve süreci etkili bir şekilde sürdürmek amacıyla bu fasikülden yararlanmaya devam ediniz. Özellikle
değerlendirmelerde kullanacağınız araçlarınızı geliştirirken fasikülde sunduğumuz örneklerden yararlanınız.
Nasıl geliştirildiği, uygulandığı ve sonuçlarının nasıl yorumlanacağı ayrıntılı olarak tanımlanan araç örnekle-
rinden yararlanarak kendi araçlarınızı geliştiriniz. Tüm uygulamalarınız sırasında bu fasikülde sunulanların
sadece örnek olarak sunulduğunu, kendi öğrencilerinizin bireysel özelliklerine ve gereksinimlerine uygun
değişikliklerle kendi araçlarınızı geliştirmeniz gerektiğini unutmayınız.
Uygulamalarınızda kolaylık ve başarı dileklerimizle…
C
A B
BÖLÜM 1
TANIMAYA YÖNELİK DEĞERLENDİRMEDE ÖRNEK UYGULAMALAR
Tanımaya Yönelik Değerlendirme

İlkokulda tanımaya yönelik değerlendirme, tanı almış engeli olan öğrenciler ile tanısı olmadığı hâlde desteğe
gereksinim duyan öğrencilere yönelik olarak planlanır.
Aşağıda tanımaya yönelik değerlendirmede esas alınan tüm akademik ve gelişim alanlarına yönelik değer-
lendirme örnekleri, araçların nasıl geliştirileceği, nasıl uygulanacağı ve sonuçlarının nasıl yorumlanacağına
dair açıklamalar ile birlikte sunulmuştur. Öncelikle, akademik alanlara yönelik örneklere, ardından gelişim
alanlarına yönelik örneklere yer verilmiştir.
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Türkçe

Sınıf düzeyinde okuma, akıcı okuma, yazma ve okuduğunu anlama Türkçe dersi kapsamında değerlendiri-
lecek alanlar olarak belirlenmiştir. Okuma-yazma, öğrenmenin temel aracıdır. Okuma yazmayı öğrenme ise
öğrencilerin okul yaşamının en önemli görevidir. Buna karşın, engeli olan öğrencilerin önemli bir bölümü
ile normal gelişim gösterenlerin bir kısmı okuma yazmayı öğrenme sürecinde, istenilen düzeyde başarı
gösterememekte ve sınıf düzeyinin gerisinde kalmaktadır. Bu nedenle öğrencilerimizin tanımaya yönelik
değerlendirmeler içerisinde hem okuma yazmayı öğrenme sürecindeki hem de sonraki aşamalarda okuma
yazma performanslarını belirlememiz ve bu konuda eğer gerekli ise desteklememiz çok önemlidir.
Okuma yazmaya yönelik değerlendirmelerin içeriğini ve sürecini belirlerken birçok faktörü göz önünde bu-
lundurmamız gerekmektedir. Bunlar:
1. Sınıf düzeyi
2. Varsa özel gereksinimleri
3. Bireysel gelişim özellikleri ve gereksinimleri
Tanımaya yönelik değerlendirmede, öğrencilerin okuma-yazma ile ilişkili olarak okuma (çözümleme/kelime
tanıma), akıcı okuma ve okuduğunu anlama alanlarında değerlendirmeler yapmamız önemlidir.
Okuma (Kelime Tanıma ve Akıcılık) Becerilerinin Değerlendirilmesi

Öğrencinin kendisine verilen sözcükleri ve metinleri ne kadar doğru okuyabildiklerini incelememizi gerekti-
rir. Aşağıda, kullanılabileceğimiz bazı yöntem ve araçlara yönelik örnekler verilmiştir. Bizler de örneklerden
ve örnekler için sunulan açıklamalardan yararlanarak, sınıfımızda bulunan öğrencilerimizin yaşlarına ve ge-
reksinimlerine uygun olacak şekilde kendi araçlarımızı geliştirebiliriz.
Aşağıda örneği sunulan araçlar şunlardır:
1. Anlamlı sözcük listesi
2. Anlamsız sözcük listesi
3. Metin okuma
4. Prozodik okuma rubriği
C
B
A
ANLAMLI SÖZCÜK Nasıl Sonuçları Nasıl

Aracı Nasıl Geliştirelim?
LİSTESİ Uygulayalım? Yorumlayalım?
• Öğrencilerin • Birinci sınıf ilk okuma • Öğrencinin rahat bir • Değerlendirme

çözümleme bece- sürecinde gerçekleştirilen pozisyonda oturduğu, sonuçlarının
rilerini ve sözcük bir değerlendirme için sessiz ve dikkat dağıtıcı kaydedileceği bir
okuma hızını öğrencilere öğretimi uyaranlardan arındırılmış bir grafik oluşturalım
değerlendirmek tamamlanan ses grubundaki ortam oluşturalım. (bk. OAK 1.3).
amacıyla kulla- harfleri içeren sözcüklerle • Öğrenciye değerlendirme
• Tüm sonuçları
nabileceğimiz bir oluşturalım (bk. Örnek OAK sürecini ve kendisinden ne
grafikleştirelim.
araçtır. 1.1). beklediğimizi açıklayalım.
• Diğer sınıf düzeylerindeki • Akıcılık için süre tutulması • Öğrencilerin
• Öğrencilerin sınıf öğrenciler için ise öğretim gerektiğinden, kronometre sözcük
düzeylerine uygun sırasında karşılaşılan veya cep telefonlarının listelerindeki
ders kitaplarından sözcükleri veya sınıf kronometre özelliğinden okuma
seçilen sözcükler düzeyindeki bir metin yararlanalım. performansını
ile oluşturulur (bk. içerisinden belirli bir sıra • Öğrenci okumaya (doğru okunan
OAK 1.1 ve OAK (örneğin, her 5. sözcük) başlayınca süreyi başlatalım sözcük sayısı)
1.2). ile veya rastgele seçilmiş ve süre bitince okumayı grafik üzerinde
sözcükleri listeleyelim (bk. sonlandıralım ya da tüm öğrenciler
Örnek OAK 1.2). öğrencinin son okuduğu için gösterelim.
• Sözcük seçiminde sıradaki sözcüğü işaretleyip
• Grafik tüm sınıfın
sözcüğün uygun olmadığı okumaya devam etmesine
performans
durumda bir önceki veya bir izin verelim.
düzeyinin ve
sonraki sözcüğü seçelim. • Okuma akıcılığını
hangi öğrencilerin
• Öğrenci belirli seslerin harf değerlendirirken,
sınıf düzeyinin
karşılıklarını karıştırıyorsa (b, değerlendirmeyi
üzerinde
p ve d gibi) özel olarak bu rekabete dayalı bir
veya altında
sesleri içeren sözcüklerden okuma yarışmasına
performans
de bir liste oluşturabiliriz. dönüştürmekten kaçınalım.
gösterdiklerinin
• Kısa bir liste oluşturalım. • Okurken yanlış okuduğu
tek bakışla
Örneğin, 1. sınıf için 10-15 sözcükleri işaretleyelim.
belirlenmesini
sözcüklük bir liste, 2. ve 3. • Öğrencinin tüm sözcükleri
sağlar.
Sınıf için 20 ve 4. sınıf için ne kadar sürede okuduğunu
30 sözcüklük bir liste olabilir. ya da bir dakikada okuduğu • Buna göre her
• Öğrencinin sınıf düzeyine sözcük sayısını ve hata bir öğrencinin
ve gelişim özelliklerine göre sayısını belirleyelim. sınıf ortalamasına
sözcükleri, yazı karakterini, • Doğru okunan sözcük sayısı göre ne düzeyde
punto büyüklüğünü ve satır o beceriye yönelik önceden performans
aralıklarını vb. uyarlayalım. hazırlanmış bir grafiğe (bk. gösterdiğini
OAK 1.3) işleyelim. belirleyelim.
C
A B
OAK 1.1 - Anlamlı Sözcük Listesi (İlk okuma-yazma süreci için ilk ses grubundan oluşturulmuştur.)
el kal kenan
lale ela elek
kek iki kalk
nane inek anne
ali nil ile
Doğru Okunan Sözcük Sayısı: _ _
OAK 1.2 - Anlamlı Sözcük Listesi (3. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan bir metinden seçilmiştir.)
sevgi gittiğim kafan zaman

bulduk kaç balon şişmiştir
kara yazma uçmasın soğutmaya
gelip gezeyim yapıştırdım iyiliğini
bakalım iyi anlama çalışmalar
10
C
B
A
ANLAMLI SÖZCÜK Nasıl Sonuçları Nasıl

LİSTESİ Uygulayalım? Yorumlayalım?
• Öğrencilerin • Birinci sınıf ilk okuma • Öğrencinin rahat bir • Değerlendirme

çözümleme sürecinde gerçekleştirilen pozisyonda oturduğu, sonuçlarını,
becerilerinin, bir değerlendirme için sessiz ve dikkat dağıtıcı anlamlı sözcük
sözcük okuma öğrencilere öğretimi uyaranlardan arındırılmış bir listesi görevinde
hızının ve okuma tamamlanan ses ortam oluşturalım. olduğu gibi
hatalarının grubundaki harflerden grafikleştirelim ve
• Öğrenciye değerlendirme
değerlendirilmesi oluşturulan sözcükleri yorumlayalım.
sürecini ve kendisinden ne
amacıyla kullanılan anlamsız hâle getirerek
beklediğimizi açıklayalım. • Değerlendirme
bir araçtır. bir liste oluşturalım (bk.
sonuçlarını anlamlı
OAK 2.1). • Akıcılık için süre tutulması
• Öğrencilerin sözcük listesi
gerektiğinden, kronometre
tam olarak • Farklı sınıf düzeylerindeki ile aynı grafikte
veya cep telefonlarının
harfleri tanıma öğrenciler için ise öğretim gösterelim (bk.
kronometre özelliğinden
ve seslendirme sırasında karşılaştıkları OAK 1.3).
yararlanalım.
ile birleştirerek sözcükleri veya sınıf
• Öğrencilerin
hece ve sözcük düzeyindeki bir metin • Öğrenci okumaya
sözcük
oluşturma içerisinden belirli bir sıra başlayınca süreyi başlatalım
listelerindeki
becerilerini kazanıp (Örneğin, her 5. kelime) ve süre bitince okumayı
okuma
kazanamadıklarını ile veya rastgele seçilmiş sonlandıralım ya da
performansını
değerlendirebilmek sözcükleri anlamsız öğrencinin son okuduğu
(doğru okunan
için özellikle hâle getirerek bir liste sözcüğü işaretleyip
sözcük sayısı)
kullanılmalıdır. oluşturalım (bk. OAK okumaya devam etmesine
grafik üzerinde
2.2.). izin verelim.
• Öğrencilerin sınıf tüm öğrenciler
düzeylerine uygun • Öğrenci belirli seslerin • Okuma akıcılığını için gösterelim.
ders kitaplarından harf karşılıklarını değerlendirirken
• Grafik tüm sınıfın
sözcüklerin karıştırıyorsa (b, p ve d değerlendirmeyi
performans
seçilmesi ve gibi) spesifik olarak bu rekabete dayalı bir
düzeyinin ve hangi
sözcüklerin sesleri içeren anlamsız okuma yarışmasına
öğrencilerin sınıf
anlamsız hâle sözcüklerle de bir liste dönüştürmekten kaçınalım.
düzeyinin üzerinde
getirilmesi ile oluşturabiliriz.
• Okurken yanlış okuduğu veya altında
oluşturulur (bk.
• Anlamsız sözcüklerin sözcükleri işaretleyelim. performans
OAK 2.1 ve OAK
Türkçe’nin hece yapısına gösterdiklerinin
2.2). • Öğrencinin tüm sözcükleri
uygun olmasına dikkat tek bakışla
ne kadar sürede
edelim. belirlenmesini
okuduğunu ya da bir
sağlar.
• Anlamlı sözcükleri tersine dakikada okuduğu sözcük
çevirerek ya da hecelerin/ sayısını ve hata sayısını • Buna göre her
harflerinin yerlerini belirleyelim. bir öğrencinin
değiştirerek oluşturalım. sınıf ortalamasına
• Doğru okunan sözcük sayısı
göre ne düzeyde
o beceriye yönelik önceden
performans
hazırlanmış bir grafiğe (bk.
gösterdiğini
OAK 1.3) işleyelim.
belirleyelim.
11
C
A B
OAK 2.1 - Anlamsız Sözcük Listesi (İlk okuma-yazma süreci için ilk ses grubundan
oluşturulmuştur.)
le lak nanek
elal ale elke
ken aki kank
enan keni enna
ila lin nel
OAK 2.2 - Anlamsız Sözcük Listesi (3. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan bir metinden
oluşturulmuştur.)
kuldur nimmiğit nobal şimtirmiş

raka çar çunsıman yoğumsata
pilek mazay pıştıryadım yiliğini
mabalık yegezim alnama şalımlaçar
fanak imi manaz givel
12
C
B
A
OAK 1.3 - Anlamlı ve Anlamsız Sözcük Okuma Performans Grafiği*
25
Anlamlı Sözcük Anlamsız Sözcük
16 20 20 20
20
Doğru Okunan Sözcük Sayısı
20 19
18 18
17
16 16
15 15 15
15 14
13
10
7
5 4 3
2
0
Ali Ayşe Aydan Mehmet Nail Eda Lale Kenan Yusuf Zeynep
*Grafik OAK 1.3’te gördüğümüz üzere aynı sınıfta yer alan öğrencilerin anlamlı ve anlamsız sözcük oku-
ma performansları farklılıklar göstermektedir. Ancak öğrencilerin önemli bir bölümünün anlamlı sözcük
listesinde 15 ve üzerinde, anlamsız sözcük listesinde ise 13 ve üzerinde sözcüğü doğru olarak okudukları
görülmektedir. Bu ise sınıf düzeyi için kabul edilebilir bir performansı işaret etmektedir. Buna karşın,
Mehmet ve Kenan’ın hem anlamlı hem de anlamsız sözcük listesinde akranlarına ve sınıf düzeyine göre
oldukça düşük performans sergiledikleri dikkati çekmektedir. Bu sonuçlar bize Mehmet ve Kenan’ın
okuma becerilerinin desteklenmesinin gerekebileceğini göstermektedir. Ancak böyle bir karara varma-
dan önce başka araçlarla da değerlendirmeler yapmamız önemlidir. Yaptığımız tüm değerIendirmeler
benzer sonuçlar verdiğinde ancak bu iki öğrencinin okuma becerilerinin desteklenmesi gerektiğine karar
vermemiz gerekmektedir.
13
C
A B
Aracı Nasıl Nasıl Sonuçları Nasıl

METİN OKUMA
Geliştirelim? Uygulayalım? Yorumlayalım?
• Öğrencinin • Öğrencinin okuma • Öğrencinin rahat bir • Değerlendirme sonuçlarının
akıcı okuma performansını pozisyonda oturduğu, kaydedileceği bir kayıt
performansını doğru sessiz ve dikkat dağıtıcı formu oluşturalım (bk. OAK
değerlendirmek değerlendirebilmek uyaranlardan arındırılmış bir 3.1).
ve varsa okuma için öğretim yapılan ortam oluşturalım.
• Tüm öğrencilerin
hatalarını sınıf düzeyinde,
• Öğrenciye değerlendirme değerlendirme sonuçlarını
belirlemek için öğrencinin
sürecini ve kendisinden ne kayıt edelim ve
kullanırız. daha önce
beklediğimizi açıklayalım. grafikleştirelim.
karşılaşmadığı,
benzer uzunlukta • Özellikle dakikada • Ayrıca, doğruluk oranının
ve benzer okunan sözcük sayısının belirlenmesi önemlidir.
karmaşıklıkta belirlenebilmesi için süre Hem öğrencinin sınıf
(cümle sayısının tutulması gerektiğinden, düzeyine göre nasıl
ve cümlelerin kronometrelerden veya cep performans gösterdiği
uzunluğunun telefonlarının kronometre hem de öğrenci ile hangi
benzer olduğu) iki özelliğinden yararlanalım. düzeyde metinlerle
metin seçelim. çalışabileceğimiz
• Okuma akıcılığını
konusunda bilgi verir.
• Metinlerin sınıf değerlendirirken
düzeyine uygun değerlendirmeyi rekabete • Doğruluk oranını öğrencinin
olmasına ve çok dayalı bir okuma yarışmasına tüm metinde okuduğu
uzun olmamasına dönüştürmekten kaçınalım. doğru sözcük sayısını
dikkat edelim. metindeki tüm sözcüklerin
• Değerlendirmeyi iki metin
sayısına bölerek elde
• Metinleri gerekli ile birlikte yapalım. İki
edelim.
durumlarda metindeki performansın
kısaltarak ortalamasını alarak • Sınıf düzeyinde bağımsız
ve içindeki öğrencinin performans okuma yapabildiğini
bilinmeyen sözcük düzeyini belirleyelim. söyleyebilmemiz için
sayısı azaltarak öğrencinin 95'in üzerinde
• Öğrenci okumaya
uyarlayabiliriz. bir oran elde etmesi gerekir.
başlayınca süreyi
• Öğrencinin başlatalım. Okurken tüm • Öğrenci %90-95 arasında
öğretim yapılan hatalı okuduğu sözcükleri bir oranda okuyorsa
sınıf düzeyine ve önümüzdeki metnin üzerine sınıf düzeyi için uygun
gelişim özelliklerine işaretleyelim. Süre bitince ancak sınırda olduğunu
göre metinlerin de en son okuduğu sözcüğe söyleyebiliriz. Bu öğrenciyi
yazı karakteri, işaret koyalım ancak izleyelim.
punto büyüklüğü öğrencinin metni okumaya
• Öğrenci eğer %89 ve
ve satır aralıkları devam etmesini sağlayalım.
altında bir oranda doğrulukla
gibi özelliklerini
• Dakikada okunan doğru okuyorsa sınıf düzeyinin
uyarlayalım.
sözcük sayısını ve tüm gerisinde okuma yaptığını
metinde okunan doğru söyleyebiliriz. Bu öğrencinin
sözcük sayısını belirleyelim. okuma becerilerini
destekleyelim.
14
C
B
A
Birinci Metin İkinci Metin Ortalama Performans
Dakikada Dakikada Dakikada

Doğru Doğru Doğru
okuduğu okuduğu okuduğu
Öğrenci okuduğu Doğruluk Sık yaptığı okuduğu Doğruluk Sık yaptığı okuduğu Doğruluk
doğru doğru doğru
adı sözcük oranı hatalar sözcük oranı hatalar sözcük oranı
sözcük sözcük sözcük
sayısı sayısı sayısı
Ali
Ayşe
İkinci metnin adı:
Birinci metnin adı:
Kenan
……
……
OAK 3.1 - Metin Okuma Kayıt Formu
……
İkinci metindeki sözcük sayısı:
Birinci metindeki sözcük sayısı:
A B
C
15
PROZODİK OKUMA Nasıl Sonuçları Nasıl

RUBRİĞİ Uygulayalım? Yorumlayalım?
• Prozodi; metnin • Öncelikle öğrencinin sınıf • Öncelikle • Rubrikten 4

etkili bir şekilde düzeyine uygun ve daha önce öğrencinin rahat ile 16 arasında
okunmasına katkı okumadığı bir okuma metni bir pozisyonda bir puan elde
sağlayan, vurgu, (öyküleyici veya bilgilendirici) oturduğu sessiz edilebilmektedir.
tonlama, zamanlama seçelim. ve dikkat dağıtıcı
• Sekiz ve altında
ve duraklama gibi uyaranlardan
• Metnin çok zor veya çok basit bir puan elde
özelliklerdir. arındırılmış bir
olmamasına dikkat edelim. edildi ise
ortam oluşturalım.
• Prozodik okuma öğrencinin
• Öğrencilerin okuma
rubriği ile 2. • Öğrenciye prozodik
prozodisini değerlendirmek
sınıftan itibaren değerlendirme okumada zorluk
için ses tonu, vurgu, akıcılık ve
öğrencilerin okuma sürecini ve yaşadığı ve
hız boyutlarını içeren bir rubrik
becerilerini ifade kendisinden desteklenmesi
oluşturalım (bk. OAK 4.1).
ve ses yüksekliği, ne beklendiğini gerektiğini
vurgu, akıcılık ve hız • Rubrik içeriğinin öğrencilerin açıklayalım. düşünebiliriz.
boyutları açısından sınıf düzeylerine ve gelişim
• Öğrencinin metni • Tüm öğrencilerin
değerlendirebiliriz. özelliklerine/gereksinimlerine
sesli okumasını değerlendirme
uygun olmasına dikkat edelim.
• OAK 4.1 örnek bir isteyelim ve sonuçlarını
rubrik sunulmuştur. okumasını kaydedelim
dikkatli bir şekilde ve gerekirse
• Örnek rubrikten
dinleyelim. grafikleştirelim.
yararlanarak
öğrencinin yaşına • Öğrencinin • Buna göre her
ve gelişimine göre okumasını bir çocuğun sınıf
kendi rubriğimizi dinlerken notlar ortalamasına
oluşturabilir ve alalım ve okuması göre ne düzeyde
değerlendirmede tamamlandıktan performans
kullanabiliriz. sonra notlardan gösterdiğini
da yararlanarak belirleyelim.
okuma prozodisini
rubrik maddeleri
üzerinden
değerlendirelim.
16
C
B
A
OAK 4.1 - Prozodik Okuma Rubriği*

BOYUTLAR 1 2 3 4 Puan
Okumanın bazı
Okumanın bazı
bölümlerinde
İfadesiz bölümlerinde
ifade uygun
bir şekilde ifade uygun Tüm metni
olmamakla birlikte
alçak bir ses (konuşuyormuş konuşuyormuş
çoğunluğunda
İfade ve Ses tonuyla okur. gibi) olmakla gibi bir doğallıkla
uygun bir ifade
Yüksekliği Kelimeleri birlikte okur ve içeriğe
(konuşuyormuş
sadece onları çoğunluğunda uygun bir ses
gibi) ile okuma
çıkarmak için ifadesizdir. Hâlen yüksekliği vardır.
yapmaktadır. Ses
okur. alçak bir sesle
yüksekliği genel
okur.
olarak uygundur.
Zaman zaman
İki-üç kelimelik cümle aralarında
Tüm metinde
gruplar hâlinde nefes almak için
anlama uygun
okur, cümle dursa ve bazen
Kelime Monoton, şekilde kelime
bitişlerine dikkat kopukluk olsa da
Grupları tekdüze bir gruplarına dikkat
etmez. Bu nedenle genel olarak anlama
ve Vurgu/ sesle kelime ederek okur.
okuması anlaşılır uygun şekilde kelime
Tonlama kelime okur. Uygun bir vurgu
değildir. Vurgu ve gruplarına dikkat
ve tonlama
tonlama uygun ederek okur. Uygun
kullanır.
değildir. bir vurgu ve tonlama
kullanır.
Okurken sık
sık duraksar,
tereddüt Tüm metinde
eder, sesi kesintisiz bir
Zaman zaman Genel olarak
kesilir ve okuma yapar.
kesintisiz kesintisiz okumasına
sözcük ve Zor kelime
okuyabilse dahi rağmen zor kelime
sözcük veya kelime
Pürüzsüzlük genel olarak uzun veya kelime
öbeklerini gruplarında
süreli duraksama, gruplarını okurken
tekrarlar. zaman zaman
kesinti ve tekrarlar hâlen duraksama ve
Aynı bölümü duraksamalar
yaygındır. tekrarlar yaşar.
okumak için yaşasa da kendini
birden fazla hemen düzeltir.
deneme
yapar.
Okuma boyunca
Yavaş ve güç Çoğunlukla yavaş
Hız Çoğunlukla hızlı okur. konuşma hızında
okur. okur.
okur.
*Okuma prozodisini değerlendirmek için Rasinski (2004) tarafından geliştirilen “Çok Boyutlu Akıcılık
Rubriği”nden yararlanılmıştır.
17
C
A B
Okuduğunu Anlama Becerilerinin Değerlendirilmesi
Öğrencilerimizin okuduğunu anlama becerilerini aşağıda yer alan yöntem ve araçları kullanarak değerlendi-
rebiliriz. Bunlar:
1. Metinlere yönelik soruları yanıtlama
2. Metni özetleme
3. Okuduklarını anlatma
4. Metinle ilgili sorulan soruları yanıtlama
5. Boşluk doldurma
6. Okudukları cümleleri veya ifadeleri resimlerle eşleştirme
7. Okudukları cümlelerin anlam olarak doğru olup olmadığını belirleme, olarak sıralanabilir.
Okuduğunu anlama becerilerini bu yöntemlerle tüm sınıf için değerlendirebileceğimiz gibi ders sırasında
öğretim yaparken öğrencilerin yanıtlarını ve performanslarını izleyerek veya bireysel uygulamalarla da de-
ğerlendirebiliriz. Aşağıda bu yöntem ve araçlardan bazılarına örnekler verilmiştir. Biz de bu örneklerden ve
örnekler için sunulan açıklamalardan yararlanarak sınıfımızda bulunan öğrencilerin yaşlarına ve özelliklerine
uygun kendi araçlarımızı geliştirebiliriz.
18
C
B
A
BOŞLUK Nasıl Sonuçları Nasıl

DOLDURMA GÖREVİ Uygulayalım? Yorumlayalım?
• Öğrencilerin oku- • Öncelikle öğrencinin okuma • Öncelikle • Boşluklar için
duğunu anlama düzeyine uygun ve daha önce öğrencinin sessiz seçeneklerin
becerilerini değer- karşılaşmadığı bir okuma metni bir ortamda rahat sunulmadığı
lendirmek için etkili seçelim. bir pozisyonda durumda
bir yöntemdir. • Okuma parçasının ilk ve son oturmasını metne uygun
• OAN 1.1’de 2. Sınıf cümlelerini olduğu gibi bırakalım. sağlayalım. olan, cümlenin
Türkçe kitabındaki • Metnin geri kalanında amaca • Öğrenciye yapısını
“Bayram Armağanı” uygun olarak (belirli aralıklarla değerlendirme bozmayan
başlıklı öyküleyici veya belirli türde) sözcükleri sırasında ne veya anlamı
metinde her 12. söz- silelim ve yerine bir boşluk yapılacağını ve değiştirmeyen
cük silinerek örnek koyalım. kendisinden ve yazım
bir araç sunulmuş- • Boşluğun genişliğinin sözcüğün beklenen hataları içeren
tur. ne olduğu konusunda ipucu davranışları yanıtları doğru
• OAN 1.2a ve OAN vermemesi için tüm boşlukların açıklayalım. kabul edelim.
1.2b’de ise 4. Sınıf eşit genişlikte olmasına dikkat • Değerlendirmeden • Değerlendirme
Türkçe kitabındaki edelim. önce öğrencinin sonuçlarının
“Yeşil Işıkta Bile • Boşluklara gelecek sözcükler görevi anlaması için kaydedileceği
Güvenli Bir Ortam öğrenciler tarafından doğrudan örnek bir uygulama bir grafik
Olmayabilir” başlıklı tahmin edilebileceği gibi, her yapalım. oluşturalım
bilgilendirici metinde bir boşluk için 2 veya 3 sözcük • Öğrencinin (bk. OAN 1.3).
konuyla ilgili önemli seçeneği sunulması da etkili önüne metni • Tüm
kavramlar ve belirli bir değerlendirme yöntemidir. koyarak boşlukları öğrencilerin
türde sözcükler (yük- Sözcük seçeneklerini boşluğun doldurmasını doğru yanıt
lemler, zarflar, tüm- hemen altında verelim. isteyelim. sayısını grafik
leçler vb.) silinerek • Belirli aralıklarla sözcük silme • Öğrencinin sınıf üzerinde
öğretim amaçları ile durumunda sırası gelen düzeyine ve gösterelim.
ilişkili örnek bir araç sözcüğün uygun olmadığı (çok gelişim özelliklerine • Buna göre her
sunulmuştur. zor, çok kolay) durumda bir göre metnin yazı bir öğrencinin
• Örnek araçlardan ya- önceki veya bir sonraki sözcüğü karakteri, punto sınıf
rarlanarak öğrencinin seçelim. büyüklüğü ve ortalamasına
yaşına ve gelişimine • Metinlerin çok uzun olmamasına satır aralıkları göre ne
göre kendi araçları- dikkat edelim. Türkçe ve diğer vb. özelliklerini düzeyde
mızı oluşturabilir ve ders kitaplarından seçilen uyarlamaya dikkat performans
değerlendirmede metinleri gerektiğinde kısaltalım. edelim. gösterdiğini
kullanabiliriz. • Sınıf düzeyine ve öğrencinin belirleyelim.
gereksinimlerine göre 5-12
boşluk oluşturacak şekilde
metinleri düzenleyelim.
• Metnin çok zor veya çok basit
olmamasına dikkat edelim.
19
C
A B
OAN 1.1 - 2. Sınıf Türkçe Ders Kitabı-Öyküleyici Metin Örneği*
BAYRAM ARMAĞANI BAYRAM ARMAĞANI

Küçük bir kasabada yaşayan bir adam varmış. Küçük bir kasabada yaşayan bir adam varmış. Bu
Bu adamın bir oğlundan ____ kimsesi yokmuş. adamın bir oğlundan ____ (başka biri) kimsesi
Gün gelmiş, adamın oğlu evlenip büyük şehre yokmuş. Gün gelmiş, adamın oğlu evlenip büyük
____. Adamcağızsa iyice yaşlanmış. Artık şehre ____ (taşınmış-gezmiş). Adamcağızsa iyice
____ iyi görmüyor, kulakları iyi işitmiyormuş. yaşlanmış. Artık ____ (elleri-gözleri) iyi görmüyor,
Kulübesinde bir başına yaşayıp gidiyormuş. kulakları iyi işitmiyormuş. Kulübesinde bir başına
İhtiyar adam, oğlunu çok ____. Bayramda ____ yaşayıp gidiyormuş. İhtiyar adam, oğlunu çok ____
gelir.” diyormuş. Bayram gelmiş. Yaşlı adam (özlüyormuş -korkuyormuş). "Bayramda ____ (aşağıya-
oğlunun gelmesini beklemeye başlamış. Çok ziyaretime) gelir.” diyormuş. Bayram gelmiş. Yaşlı
____kapı çalmış. adam oğlunun gelmesini beklemeye başlamış. Çok
İhtiyar adam sevinçle yerinden kalkıp kapıyı ____ (geçmeden-oğlu) kapı çalmış. İhtiyar adam
açmış. Karşısındaki genç adamın boynuna sevinçle yerinden kalkıp kapıyı açmış. Karşısındaki
____, “Oğlum, geleceğini biliyordum. Beni genç adamın boynuna ____ (bakmış-sarılmış),
unutmayacağını biliyordum.” demiş. Oysa “Oğlum, geleceğini biliyordum. Beni unutmayacağını
sarıldığı adam ____değilmiş. Genç adam, ihtiyar biliyordum” demiş. Oysa sarıldığı adam ____ (kızı-
adamın cüzdanını markette bulmuş, onu ihtiyara oğlu) değilmiş. Genç adam, ihtiyar adamın cüzdanını
getirmiş. İhtiyarın uzun ____görmediği oğlunu markette bulmuş onu ihtiyara getirmiş. İhtiyarın uzun
beklediğini anlayınca onun bu mutluluğunu ____ (zamandır-sakallı) görmediği oğlunu beklediğini
bozmak istememiş. Bütün gün ihtiyarın ____ anlayınca onun bu mutluluğunu bozmak istememiş.
kalmış. Ona yemek pişirmiş, birlikte yemişler. Bütün gün ihtiyarın ____ (bahçesinde-yanında) kalmış.
Genç adam, akşam olunca yeniden geleceğine Ona yemek pişirmiş, birlikte yemişler. Genç adam,
söz vererek ____. İhtiyar adam bayramın ilk ____ akşam olunca yeniden geleceğine söz vererek ____
oğluyla birlikte geçirdiği için mutlu olmuş. Genç (ayrılmış-ağlamış). İhtiyar adam bayramın ilk ____
adam ise bu anıyı hayatı boyunca unutmamış. (yemeğini-gününü) oğluyla birlikte geçirdiği için
mutlu olmuş. Genç adam ise bu anıyı hayatı boyunca
unutmamış.
* Metin kısaltılarak düzenlenmiştir.
20
C
B
A
OAN 1.2a ve 1.2b - 4. Sınıf Türkçe Ders Kitabı – Bilgilendirici Metin Örneği
OAN 1.2’a metinde yer alan temel kavramların, OAN 1.2b ise metinde yer alan fiillerin silinmesi yoluyla
hazırlanmıştır.
1.2a Aşağıdaki boşluklar için uygun sözcüğü seçiniz. 1.2b Aşağıdaki boşluklar için uygun sözcüğü seçiniz.
Yeşil Işıkta Bile Güvenli Bir Ortam Yeşil Işıkta Bile Güvenli Bir Ortam Olmayabilir
Olmayabilir Ortamın trafik açısından güvenli olmadığını fark etti-
Ortamın trafik açısından güvenli olmadığını fark ğimizde nereden geçeceğiz? Eğer yolumuzun üze-
ettiğimizde nereden geçeceğiz? Eğer yolumuzun rinde yayalar için düzenlenmiş alt ya da üst geçitler
üzerinde yayalar için düzenlenmiş alt ya da üst varsa mutlaka bunları ____ (yürümeliyiz-geçmeliyiz
____ (kavşaklar-geçitler-ışıklar) varsa mutlaka -kullanmalıyız). Üst geçitleri kullanmamız, belki biraz
bunları kullanmalıyız. Üst geçitleri kullanmamız, zaman yitirmemize neden olur ama çok güvenli bir
belki biraz zaman kaybetmememize neden olur geçişi ____ (sağlar-yapar-verir). Bunun dışında, ışıklı
ama çok güvenli bir ____ (geçişi-sürüşü-çıkışı) kavşaklarda yer alan yaya geçitlerini …………… (çı-
sağlar. Bunun dışında, ____ (yeşil-yaya-ışıklı) karabiliriz-kullanabiliriz-durabiliriz). Bir soru daha… Bu
kavşaklarda yer alan yaya geçitlerini kullanabiliriz. geçişlerde, yayaya yeşil ışık yandığında, hemen yola
Bir soru daha... Bu geçişlerde, yayaya yeşil ışık çıkabilir miyiz ve güvende sayılabilir miyiz? Kocaman
yandığında, hemen yola çıkabilir miyiz ve güvende bir “Hayır.” daha. Neden? Elbette yine sürücüler yü-
sayılabilir miyiz? Kocaman bir “Hayır.” daha. zünden. Birçok kavşakta size yeşil ışık yandığında,
Neden? Elbette yine ____ (sürücüler-kavşaklar- başka bir yöndeki araçlara da yeşil ışık (yanar-hazır-
dikkatsizler) yüzünden. Birçok kavşakta size lar-bekler). Yasalar gereği, sürücülerin yayalara öncelik
yeşil ışık yandığında, başka bir yöndeki araçlara tanıması ____ (gerekmez- gerekmektedir-yanlıştır).
da ____ (kırmızı ışık-ışık-yeşil ışık) yanar. Yasalar Ama sürücüler buna pek dikkat etmezler. Bu nedenle
gereği, sürücülerin yayalara öncelik tanıması geçişe başlamadan önce tüm araçların durduğundan
gerekmektedir. Ama sürücüler buna pek dikkat emin olmanız hatta sürücülerle göz iletişimi kurarak
etmezler. Bu nedenle geçişe başlamadan önce karşıya geçmek istediğinizi belirtmeniz ____(yanlış-
tüm araçların durduğundan emin olmanız hatta tır–gerekmez-gerekmektedir). Bu bile yetmeyebilir,
____ (sürücülerle-yayalarla-uzmanlarla) göz bu yüzden elimizle de bir uyarı yapmamızda hiç sa-
iletişimi kurarak karşıya geçmek istediğinizi kınca yok. Kavşaklarda hiçbir zaman çapraz geçişler
belirtmeniz gerekmektedir. Bu bile yetmeyebilir, yapmayıp hep iki aşamada ____ (geçmeliyiz-durmalı-
bu yüzden elimizle de bir uyarı yapmamızda hiç yız-beklemeliyiz). Unutmayın, trafikte güvende olmak
sakınca yok. Kavşaklarda hiçbir zaman çapraz önemlidir, haklı olmak değil!
geçişler yapmayıp hep iki aşamada geçmeliyiz. (Cumhur AYDIN Bilim Öğrenci dergisi tarafından
Unutmayın, trafikte güvende olmak önemlidir, düzenlenmiştir. Türkçe 4. sınıf ders kitabı, s. 15)
haklı olmak değil!
(Cumhur AYDIN Bilim Öğrenci dergisi tarafından
düzenlenmiştir. Türkçe 4. Sınıf ders kitabı, s. 15)
21
C
A B
OAN 1.3 - Öyküleyici Metin Boşluk Doldurma Performans Grafiği*

BOŞLUK DOLDURMA (ÖYKÜLEYİCİ METİN)
12
11
11
Doğru Doldurulan Boşluk Sayısı
10 10
10
9 9
9
8 8
8
7
7
6
6
5
5
4
4
3
3
2
2
0
Kemal Oğuz Umut Ayşe Sevda Suna Nur Eymen Bilge Gökçe Ela Tuna Göktürk
*Grafik OAN 1.3’ de gördüğümüz üzere aynı sınıfta yer alan öğrencilerin öyküleyici metinde boşluk dol-
durma görevinden aldıkları puanlar farklılıklar göstermektedir. Kemal, Oğuz ve Ayşe’nin aynı sınıfta bulu-
nan akranlarına göre yüksek boşluk doldurma puanları aldıkları görülürken; Umut, Bilge, Ela ve Tuna’nın
akranlarına göre daha düşük puanlar aldıkları dikkati çekmektedir. Bu sonuçlar bize Umut, Bilge, Ela ve
Tuna’nın okuduğunu anlama becerilerinin desteklemesinin gerekebileceğini göstermektedir. Bununla
birlikte böyle bir karara varabilmemiz için farklı araçlarla ve farklı ortamlarda yaptığımız değerlendirmele-
rin de benzer sonuçlar veriyor olduğundan emin olmamız gerekmektedir.
22
C
B
A
OKUDUĞUNU
ANLAMA ÖĞRETMEN Aracı Nasıl Nasıl Sonuçları Nasıl
DERECELENDİRME Geliştirelim? Uygulayalım? Yorumlayalım?
ÖLÇEĞİ
• Öğrencilerin öyküleyici • Derecelendirme • Sınıfta öğretim sırasında • Öğrencinin

ve bilgilendirici ölçeğini sınıf düzeyine ve öğrenciler görevlerini/ okuduğunu
metinlerdeki göre ve okuduğunu etkinliklerini yaparken anlamada hangi
okuduğunu anlama anlamaya yönelik öğrencilerin yanıtlarını unsurlarda
performansının genel unsurları göz ve performanslarını problem
öğretmen tarafından önünde bulundurarak gözlemleyelim. yaşadığını
gözleme dayalı olarak oluşturalım. belirleyelim.
• Gözlemler sırasında
değerlendirilmesi
• Öyküleyici metin ile öğrencinin • Bunları diğer
amaçlanmıştır.
bilgilendirici metinde performansına ilişkin araçlardan
• OAN 2.1’de metin yapısı ve içeriği notlar alalım. elde edilen
öğrencilerin öyküleyici farklılaştığından metin bulgularla
• Formu doldururken bu
metinlerdeki türüne uygun rubrikler karşılaştıralım
gözlem notlarından
okuduğunu anlama hazırlayalım. ve öğrencinin
yararlanalım.
performansının; OAN okuduğunu
• Metin türüne, sınıf
2.2’de de bilgilendirici • Performansın doğru anlama
düzeyine ve öğrencinin
metinlerdeki değerlendirilmesi için becerisine
özelliklerine göre
okuduğunu anlama gözlemler sırasında ilişkin bir fikir
maddeleri uyarlayalım.
performansının notların alınmasının son oluşturalım.
öğretmen tarafından • Maddeleri kolaydan derece önemli olduğunu
• Genel olarak
değerlendirilmesini zora doğru sıralayalım. unutmayalım.
sınıf düzeyini
amaçlayan
ve öğrencinin
derecelendirme ölçeği
performansını
örnekleri sunulmuştur.
belirleyelim.
• Örneklerden
yararlanarak
öğrencilerin yaşına
ve gelişimine göre
kendi derecelendirme
ölçeklerimizi
oluşturabilir ve
değerlendirmede
kullanabiliriz.
23
C
A B
OAN 2.1 - 2. Sınıf Düzeyinde Okuduğunu Anlama: Öğretmen Derecelendirme Ölçeği
Öyküleyici Metinler İçin Öğretmen Derecelendirme Ölçeği
Hiçbir Her
Nadiren Bazen Genellikle
zaman zaman
Okuduğu öyküde; 1 2 3 4 5
1. Konuyu söyler.
2. Ana fikrini söyler.
3. Olayların nerede geçtiğini söyler.
4. Karakterleri söyler.
5. Olayların geçtiği zamanı söyler.
Konuya ilişkin ''Ne, Nerede,

6. Nasıl, Ne zaman, Neden ve Kim''
sorularına cevap verir.
Olayları akış sırasına göre doğru

7.
şekilde ifade eder.
Anlamını bilmediği sözcüklerin

8.
anlamını metinden çıkartabilir.
Konuya ilişkin çıkarım sorularına

9.
cevap verir.
10. Konuyla ilgili sorular oluşturur.
24
C
B
A
OAN 2.2 - 4. Sınıf Düzeyinde Okuduğunu Anlama: Öğretmen Derecelendirme Ölçeği
Bilgilendirici Metinler İçin Öğretmen Derecelendirme Ölçeği
Hiçbir Her
Nadiren Bazen Genellikle
zaman zaman
Okuduğu metinde; 1 2 3 4 5
1. Konunun ne olduğunu söyler.
2. Ana fikri söyler.
3. Ana fikri destekleyen yardımcı fikirleri

söyler.
4. Konuya ilişkin ''Ne, Nerede, Nasıl,

Ne zaman, Neden ve Kim'' sorularına
cevap verir.
5. Bilgileri mantıklı bir sırada organize

ederek ifade eder.
6. Önemli bilgileri ayırt eder.
7. Anlamını bilmediği sözcüklerin anlamını

metinden çıkartabilir.
8. Konuya ilişkin çıkarım sorularına cevap

verir.
9. Okuduğu metinle ilgili sorular oluşturur.
10. Kendi deneyimleri ve okuduğu diğer

metinler ile ilişkilendirebilir.
11. İyi ve kötü yönlerini eleştirebilir.
25
C
A B
METİN OKUMA Nasıl Sonuçları Nasıl

GÖREVİ Uygulayalım? Yorumlayalım?
• Öğrencilerin • Öğrencilerin sınıf • Öncelikle öğrencinin • Tüm öğrencilerin
okuduğunu anlama düzeylerine uygun sessiz bir ortamda rahat 5N 1K sorularını
becerilerini, Türkçe kitaplarından ya bir pozisyonda oturmasını yanıtlama
okudukları metne da öykü kitaplarından bir sağlayalım. performansını
ilişkin “Kim, Ne, metin seçelim. aynı kayıt
• Öğrenciye değerlendirme
Neden, Nerede, formu üzerinde
• Seçilen metnin bir ya sırasında ne yapılacağını
Nasıl, Ne zaman” gösterelim.
da birden fazla karakter, ve kendisinden beklenen
(5N 1K) sorularını
ortam, temel bir olay davranışları açıklayalım. • Öğrencilerin
sorarak da
ve zamansal ilişki bilgisi doğru yanıt
değerlendirebiliriz. • Öğrenciye sınıf düzeyine
içermesine dikkat sayılarını
uygun olarak seçtiğimiz
edelim. hesaplayalım.
metni verelim ve
• Metinlerin öğrencilerin okumasını isteyelim. • Kayıt formu
okuma düzeylerine Okumada güçlük yaşayan üzerinde
uygun uzunlukta ve öğrencilerimizin metni iki tüm sınıfın
karmaşıklıkta olmasına kere okumasını isteyelim. performans
dikkat edelim. düzeyini
• Öğrencinin metni okuması
ve hangi
• Öğrencilerin tamamlandıktan sonra
öğrencilerin
okuyacakları metne metni önünden kaldıralım
sınıf düzeyinin
ilişkin 5N 1K sorularını ve hazırlamış olduğumuz
üzerinde
değerlendirme 5N 1K sorularını yazılı
veya altında
öncesinde hazırlayalım. olarak öğrenciye verelim.
performans
Gerekirse soruları sözlü
gösterdiklerini
olarak soralım.
belirleyelim.
• Öğrencinin cevaplarını
kayıt formuna
işaretleyelim (bk. OAN
3.1).
26
C
B
A
OAN 3.1 - 5N 1K Soruları Performans Kayıt Formu*
Metnin Adı: ___________________________
Kemal Oğuz Umut Ayşe Sevda Suna Nur Eymen Bilge Gökçe Ela Tuna Göktürk
Kim X X X X X X X X X X X X X
Ne X X X X X X X X X X X X
Neden X X X X X X X X X
Nerede X X X X X X X X
Ne
X X X X X X X X X
zaman
Nasıl X X
5/6 6/6 2/6 5/6 4/6 5/6 5/6 4/6 4/6 6/6 1/6 2/6 4/6
* Performans kayıt formu OAN 3.1’de gördüğümüz üzere Umut, Ela ve Tuna’nın akranlarına
göre daha az sayıda soruyu doğru yanıtladıkları dikkat çekmektedir. Bu sonuçlar bize Umut, Bil-
ge, Ela ve Tuna’nın okuduğunu anlama becerilerinin desteklemesinin gerekebileceğini göster-
mektedir. Bununla birlikte böyle bir karara varabilmemiz için farklı araçlarla ve farklı ortamlarda
yaptığımız değerlendirmelerin de benzer sonuçlar veriyor olduğundan emin olmamız gerek-
mektedir.
27
C
A B
Yazma Becerilerinin Değerlendirilmesi
Yazma becerisi de, okumada olduğu gibi okul yaşamı açısından temel bir beceridir. Buna karşın, çok sayıda
öğrenci bu temel beceriyi sınıf düzeyinde edinememekte ve okul yaşamları boyunca da güçlük yaşamaya
devam etmektedir. Bu açıdan, yazmada problem yaşayan öğrencilerin erken dönemde belirlenmesi ve des-
teklenmesi önemlidir. Belirlenmesi amacıyla tanımaya yönelik değerlendirmede, öğrencilerin yazma doğru-
luğu, yazma akıcılığı ve yaratıcı metin yazma becerilerini değerlendirmemiz önemli bilgiler sağlar. Bu kap-
samda öğrencinin kendisine verilen ve söylenen sözcükleri ve metinleri doğru ve akıcı bir şekilde yazması
ile bir olay ya da durumu yazarak anlatma becerilerini inceleyebiliriz. Aşağıda bu amaçla kullanabileceğimiz,
bakarak yazma, dikte ve metin yazma görevlerine dayalı bazı yöntem ve araçlara yönelik örnekler verilmiştir.
Bizler de örneklerden ve örnekler için sunulan açıklamalardan yararlanarak sınıfımızda bulunan öğrencileri-
miz için yaşlarına ve gereksinimlerine uygun görevler/araçlar geliştirebiliriz.
Aşağıda örneği sunulan görevler şunlardır:
1. Bakarak yazma
2. Dikte
3. Metin yazma
28
C
B
A
Nasıl Sonuçları Nasıl

BAKARAK YAZMA Aracı Nasıl Geliştirelim?
Uygulayalım? Yorumlayalım?
• Bakarak • Birinci sınıfta ilk • Öğrencinin sessiz • Değerlendirmede
yazma görevi; okuma-yazma bir ortamda rahat bir öğrencilerin
öğrencilerin yazma sürecindeki pozisyonda oturmasını doğru yazdıkları
özelliklerinin, öğrenciler için sağlayalım. sözcük sayısını
akıcılığının öğretimi tamamlanan hesaplayalım,
• Öğrenciye
ve hatalarının ses gruplarındaki hatalarını
değerlendirmenin amacını
değerlendirilmesi harflerden oluşturulan inceleyelim ve
ve kendisinden ne
amacıyla kısa bir metin yazının okunabilirlik
beklediğimizi açıklayalım.
kullanılmaktadır. hazırlayabiliriz (bk. YAZ kalitesini bir rubrik
1.1). • Bakarak yazılması gereken kullanarak (Rubrik;
• Öğrencilerin
metni öğrencinin önüne bk. YAZ 1.2)
kendilerine • 2., 3. ve 4. sınıflar
koyalım ve yazmaya inceleyelim.
sunulan bir için ise Hayat
başlamasını isteyelim.
yazıyı bakarak Bilgisi ve Türkçe • Değerlendirme
kopyalamalarının gibi derslerin ders • Bakarak yazma görevi ile sonuçlarının
istendiği bir görevi kitaplarında bulunan birinci sınıfta öğrencinin kaydedileceği
içerir. ve öğrencilerin henüz yazı okunabilirliğini bir kayıt formu
karşılaşmadığı kısa bir inceleyebilir ve hatalarını oluşturalım (bk.
metin kullanabiliriz. belirleyebiliriz. Sınıf düzeyi YAZ 1.3).
arttıkça yazma akıcılığını
• İlk okuma-yazma • Tüm öğrencilerin
da değerlendirilebiliriz.
öğretiminin değerlendirme
Bu amaçla, örneğin 2.,
başlangıcında olan bir sonuçlarını
3. ve 4. sınıfa devam
öğrenci için öğrendiği kayıt edelim ve
eden öğrenciler için
harflerden oluşan 5-6 grafikleştirelim.
sınıf düzeyinde kısa bir
cümlelik bir metin
metin vererek 2 dakika • Grafik tüm sınıfın
oluştururken, 2.
içinde metnin ne kadarını performans
sınıfa devam eden
bakarak yazabildiklerini düzeyinin ve
bir öğrenci için 10-12
belirleyebiliriz. Bakarak hangi öğrencilerin
cümlelik bir metin
yazma görevi için belirli sınıf düzeyinin
oluşturalım.
bir süre verilmişse süre üzerinde veya
• Öğrencinin sınıf tamamlanınca öğrencinin altında performans
düzeyine ve gelişim durmasını isteyelim. Süre gösterdiklerinin
özelliklerine göre verilmemişse öğrencinin tek bakışla
kopyalanmasını metni kopyalama süresini belirlenmesini
istediğimiz yazının, kâğıda kayıt edelim. sağlamaktadır.
yazı karakteri,
• Öğrencinin bir şekilde • Buna göre her
noktalama işaretleri
gerçek performansını bir öğrencinin
punto büyüklüğü
sergilemediğini sınıf ortalamasına
ve satır aralıkları
düşünürsek göre ne düzeyde
gibi özelliklerini
değerlendirmeyi başka bir performans
uyarlayalım.
zamanda tekrarlayalım. gösterdiğini
belirleyelim.
29
C
A B
YAZ 1.1 - Bakarak Yazma Görevi için 4. Ses Grubunu Tamamlamış Öğrenciler İçin Oluşturulmuş Bir
Metin
Öğrencinin Adı-Soyadı: Tarih:
-------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------
Lale ile Kaya parka gittiler. Parkta -------------------------------------------------------------------------------------------
salıncakta sallandılar. Sonra topla oyun -------------------------------------------------------------------------------------------
oynadılar. Umut da parka gelince birlikte -------------------------------------------------------------------------------------------
bisiklete bindiler. Oyunları bitince markete -------------------------------------------------------------------------------------------
gittiler ve kaşıkla dondurma yediler. Ece ile -------------------------------------------------------------------------------------------
Ozan da onlara katıldı. Birlikte çok güzel -------------------------------------------------------------------------------------------
bir gün geçirdiler. -------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------
30
C
B
A
YAZ 1.2 - Bakarak Yazma Değerlendirme Kayıt Formu
Ne kadar sürede Yazılan toplam Yazılan doğru Yazı okunabilirlik

Öğrenci adı
tamamladığı sözcük sayısı sözcük sayısı rubrik puanı
31
C
A B
YAZ 1.3 - Bakarak Yazma - Yazı Okunabilirliği Rubrik Örneği
Boyutlar 3 2 1 Puan
Harflerin şekillerini Harflerin şekillerinde

Harflerin Harflerin şekillerinde
tamamıyla doğru 3 ya da daha fazla
şekilleri 1-2 hata yapmıştır.
yazmıştır. hata yapmıştır.
Harflerin Büyük ve küçük Büyük ve küçük

Bazı büyük ve küçük
büyüklük harfler birbirine uygun harflerin çoğunluğu
harfler birbirine
açısından orantıda ve genişlikte birbirine orantısız
orantısız yazılmıştır.
birbirine oranı yazılmıştır. yazılmıştır.
Sözcükler Bazı sözcükler ve Sözcükler ve harfler

Sözcükler ve harfler
ve harfler harfler arasındaki arasında çoğunlukla
arasında uygun boşluk
arasındaki boşluklar çok geniş ya uygun boşlukları
bırakmıştır.
boşluklar da çok dardır. bırakmamıştır.
Bazı sözcükleri veya Sözcükleri veya

Sözcükleri veya harfleri
harfleri satır çizgisinin harfleri çoğunlukla
Satır takibi satır çizginin üzerine ve
altına ya da üstüne satır çizginin dışına
aynı hizada yazmıştır.
taşırarak yazmıştır. yazmıştır.
Yazıyı okumak
Yazı Okuması kolay ve Yazıyı okumak için çaba
neredeyse
okunabilirliği anlaşılırdır. harcamak gerekir.
imkânsızdır.
Toplam Puan
32
C
B
A

DİKTE Aracı Nasıl Geliştirelim?
• Dikte görevi; • Dikte görevinde sözcük • Öğrencinin sessiz bir • Değerlendirme
öğrencilerin listesi veya metin ortamda ve rahat bir sonuçlarının
söylenilen kullanabiliriz. pozisyonda oturmasını kaydedileceği
sözcükleri ya da sağlayalım. bir kayıt formu
• Sözcük listeleri
okunan kısa bir oluşturalım (bk. YAZ
ilk okuma-yazma • Öğrenciye
metni ne kadar 2.3).
aşamasındaki değerlendirmenin
doğru ve hızlı
öğrenciler için amacını ve kendisinden • Değerlendirmenin
yazabildiklerinin
öğretimi tamamlanan ne beklendiğini sonucunda
değerlendirilmesi
ses gruplarından açıklayalım. öğrencilerin
amacıyla
oluşturulmuş sözcükleri doğru yazdıkları
kullanılmaktadır. • Değerlendirmede
içerirken (bk. YAZ 2.1), sözcük sayısını
sözcük listesi
diğer sınıf düzeyleri hesaplayalım.
kullanıyorsak sözcükleri
için ders kitaplarında
öğrencilere açık ve • Tüm öğrenciler
yer alan metinlerden
anlaşılır bir şekilde iki için değerlendirme
seçilen sözcüklerden
kez söyleyelim. sonuçlarını
oluşturulabilir (bk. YAZ
kayıt edelim ve
2.2). • Metinleri ise yine
grafikleştirelim.
açık ve anlaşılır,
• Metinleri öğrencinin
öğrencinin hızına • Grafik tüm sınıfın
ders kitaplarından daha
uygun ve gereksinim performans düzeyini
önce karşılaşmadığı
duyulduğunda ikinci kez ve hangi öğrencilerin
metinler arasından
tekrar ederek okuyalım. sınıf düzeyinin
seçelim.
üzerinde veya
• Yazma akıcılığını
• Dikte görevinde altında performans
değerlendirmeyi
kullanılacak metnin gösterdiklerini tek
amaçladığımız
uzunluğunu ve bakışla belirlememizi
durumlarda, süre tutarak
sözcük listesinde yer sağlar.
değerlendirme yapalım.
alan sözcük sayısını
Örneğin, 1 veya 2 dakika • Buna göre her bir
sınıf düzeyine göre
içerisinde kaç sözcüğü öğrencinin sınıf
belirleyelim. Örneğin, 1.
doğru olarak yazabildiğini ortalamasına göre ne
Sınıf için 10-15 sözcük;
hesaplayalım. düzeyde performans
2. ve 3. Sınıf için 20 ve
gösterdiğini
4. Sınıf için 30 sözcük • Sözcükleri ya da metni
belirleyelim.
belirleyebiliriz. tüm sınıfa yüksek sesle
okuyarak grup olarak
• Öğrenci belirli seslerin
da değerlendirme
harf karşılıklarını
yapabiliriz.
karıştırıyorsa (b, p ve
d gibi) spesifik olarak
bu sesleri içeren
sözcüklerden bir liste
oluşturalım.
33
C
A B
YAZ 2.1 - Sözcük Listesi (İlk dört ses grubuna göre oluşturulmuştur.)
tatlı takas çıngırak

tüy pazartesi zil
darı kar karınca
kaydırak kedi çatı
pis sarıl sandalye
YAZ 2.2 - 3. Sınıf Türkçe Kitabında Yer Alan Bir Metinden Geliştirilmiş Sözcük Listesi
değerli köprü öğrenebilmek çıkmak önemli kültürel

eserlerin tarihi eşyaları sergilenen kendisi katkıda
görüp olan daha ders vardır sanat
müze özgünlüğü bilgileri araştırma yerebatan bilim
günümüze kitapları varlıklarımız insanların örnek doğa
YAZ 2.3 - Dikte Görevi Değerlendirme Kayıt Formu
Hata türleri (sayı giriniz)

Yazılan Yazılan Yazılan
Ne kadar
Öğrenci toplam doğru hatalı Farklı
sürede Harfi
adı sözcük sözcük sözcük Harf Harf Hece Hece bir
tamamladığı yanlış
sayısı sayısı sayısı atma ekleme atma ekleme sözcük
yazma
yazma
34
C
B
A

METİN YAZMA Aracı Nasıl Geliştirelim?
• Metin yazma • Resme bakarak metin • Öğrencinin sessiz • Metin oluşturma
görevinde, yazma görevi için bir bir ortamda görevlerinde yazının
öğrencilerden bir olay olay ya da durumu ve rahat bir okunabilirliğinin yanı sıra
içeren resme bakarak içeren öğrencinin pozisyonda sınıf düzeyine ve öğretim
ya da bir konu üzerine seviyesine uygun oturmasını amaçlarına göre metnin
düşünerek konuya/ karmaşıklıkta bir resim sağlayalım. içeriğini (giriş, gelişme,
resme uygun bir oluşturalım (Örneğin, • Öğrenciye sonuç, konuların/olayların
metin oluşturmalarını bisikletten düşmüş ve değerlendirme sıralanması, öykü ise
isteriz. Bu görev yaralanmış bir öğrenci, sırasında ne karakterlerin tanıtılması,
ile öğrencilerin kaybettiği çantasını yapacağını ve geçiş terimleri vb.) ve
yazmada planlama, arayan bir kişi vb.). kendisinden düzenini (söz dizimi, eklerin
organizasyon, cümle • Bir konu üzerine metin beklenen kullanımı ve sözcük seçimi)
yapıları, dil bilgisi yazma görevinde davranışları değerlendirelim.
gibi alanlardaki ise öğrencilerin ilgi açıklayalım. • Belirlediğimiz amaca
performansını alanlarına göre bireysel • Metin yazma yönelik araçlar geliştirelim.
belirleriz. konular belirleyelim görevinde • YAZ 1.3’te yazının
• Resme bakarak yazma (Örneğin, dinozorlar, öğrenciler okunabilirliği için bir rubrik;
için bir olay ve bir hayvanlar, oyuncakları için konuyu • YAZ 3.1 ve YAZ 3.2’de
durumu içeren bir vb.) belirledikten ya da metnin içeriği/yapısı için iki
resim kullanabiliriz. onlara resimleri rubrik ve
• Metin yazma görevinde,
Örneğin, bisikletten verdikten sonra • YAZ 3.3’te yazıda kullanılan
öğrencilerin bir
düşmüş ve bacağı düşünme ve dilin analizine yönelik bir
konu üzerine bilgi
yaralanmış bir çocuk planlama yapmaları araç örneği sunulmaktadır.
seviyelerini değil,
resmi kullanarak için 30-40 saniye • Metin yazma görevlerinde
planlı, sıralı, organize
öğrencilerin süre verelim ve öyküleyici metin ile
edilmiş ve dil bilgisi
öyküleyici metin ardından metni bilgilendirici metinde
kurallarına uygun metin
yazma becerilerini yazmalarını metin yapısı ve içerik
oluşturma becerilerini
değerlendirebiliriz. isteyelim. farklılaşmaktadır. Bu
değerlendiririz. Bu
• Metin yazma nedenle iki metin türü için
• Öğrencilerin nedenle konuyu
görevini 2. Sınıftan farklı rubrikler hazırlayalım
ilgilendikleri bir verirken öğrencilerin ilgi
itibaren tüm sınıf (bk. YAZ 3.1 ve YAZ 3.2).
konu (sevdikleri bir alanlarına göre bireysel
düzeylerinde • Öğrencilerin metin
oyun, karakter veya konular verelim. Ayrıca
kullanalım. yazma performansını
arkadaşı, yaşadığı bilgi ve deneyimlerinin
• Belirlenen resmi grafikleştirerek
ev veya mahallesi, olduğu konuları seçebilir
tahtaya yansıtarak sınıf ortalaması ile
nasıl bir hayvanı veya 2-3 konu vererek
ya da her öğrenci karşılaştıralım.
olmasını istediği öğrencilere seçme hakkı
için bireysel bir • Grafikle tüm sınıfın
vb.) üzerine metin tanıyabiliriz.
konu vererek performans düzeyini
yazmalarını isteyerek
tüm sınıfın metin ve hangi öğrencilerin
de bilgilendirici metin
yazma becerilerini sınıf düzeyinin üzerinde
yazma becerilerini
grup olarak da veya altında performans
değerlendirebiliriz.
değerlendirebiliriz. gösterdiklerini belirleyelim.
35
C
A B
YAZ 3.1 - Öyküleyici Metin Değerlendirme Rubrik Örneği (2. ve 3. sınıf için hazırlanmıştır.)
Alanlar 4 3 2 1 Puan
Kahramanı ya da Kahraman
“Bir zamanlar…”, “Bir
ortam bilgisini ya da ortamı
varmış, bir yokmuş…” Giriş cümlesi
betimleyerek etiketleyerek
Öyküye gibi öykü ifadeleri ve kullanmadan
öyküye öyküye
başlama gelişmiş bir ortam/ öyküye
başlamıştır başlamıştır
kahraman bilgisi ile başlamıştır.
(Çocuk yolda (Çocuk var
öyküye başlamıştır.
gidiyordu vb.). vb.).
Öyküdeki
Gelişmiş bilişsel ya da Öyküdeki
son olayı
duygusal bir tepki ile son olayı
Öyküyü etiketleyerek Sonuç ifadesi
öyküyü bitirmiştir (Çocuk betimleyerek
bitirme bitirmiştir kullanmamıştır.
evine döndüğü için çok bitirmiştir (Çocuk
(Çocuk
mutluydu vb.). evine ulaştı vb.).
yürüyor vb.).
Öykü, problemi
Öykü, Öykü, Öykü,
başlatan olay, problemin
Öykünün bölümlerden bölümlerden bölümlerden
çözümüne ilişkin eylem
bölümleri ikisini yalnızca birini hiçbirini
ve problemin çözümü
içermektedir. içermektedir. içermemektedir.
bölümlerini içermektedir.
Kahraman ve
Kahraman
ortamın yalnızca Kahraman,
ve ortam
birine ilişkin ortam ve zaman
Kahraman Kahraman ve ortamın her ögelerinin
betimleyici veya ögelerinin
ve ortama birine ilişkin betimleyici birine ilişkin
ikisine ilişkin hiçbirine
ilişkin bilgi ifadeler kullanmıştır. etiketleyici
etiketleyici ilişkin ifade
ifadeler
ifadeler kullanmamıştır.
kullanmıştır.
kullanmıştır.
Dörtten daha fazla Üç-dört İki sıralanmış Hiç sıralanmış
Olayların
sıralanmış olay sıralanmış olay olay olay
sıralanması
içermektedir. içermektedir. içermektedir. içermemektedir.
Hiç geçiş
İki -üç anlamlı 1-2 anlamlı sözcüğü (daha
Üçten daha fazla anlamlı farklı geçiş geçiş sözcüğü sonra, ardından,
Geçiş farklı geçiş sözcüğü sözcüğü (daha (daha sonra, bu yüzden vb.)
sözcükleri (daha sonra, ardından, bu sonra, ardından, ardından, bu kullanmamış
yüzden vb.) kullanmıştır. bu yüzden vb.) yüzden vb.) ya da anlamsız
kullanmıştır. kullanmıştır. geçiş sözcükleri
kullanmıştır.
Toplam Puan
36
C
B
A
YAZ 3.2 - Bilgilendirici Metin Değerlendirme Rubrik Örneği (4. sınıf için hazırlanmıştır.)
Alanlar 4 3 2 1 Puan
Metindeki
cümleler
Metindeki tüm
çoğunlukla belirli
cümleler belirli
bir konu üzerine Metindeki çoğu Metnin tümü
bir konu (nesne,
Odak odaklanmıştır. Bir cümle konu ile konuyla ilgili
eylem, olay, yer
ya da iki ayrıntı ilgili değildir. değildir.
durum) üzerine
cümlesi metnin
odaklanmıştır.
konusu ile ilişkili
değildir.
Konuya ilişkin dü- Konuya ilişkin Konuya ilişkin

Metin içinde
şünceler belirgindir düşünceler belir- düşünceler belir-
okuyucuya
ve okuyucu için gindir ve okuyucu gindir ve okuyucu
İçerik bilgi veren
üçten fazla detay için üç detay için iki detay
detay cümlesi
cümlesi ile detay- cümlesi ile detay- cümlesi ile detay-
bulunmamaktadır.
landırılmıştır. landırılmıştır. landırılmıştır.
Metinde konu Metnin konusu
Metinde bir konu ile
ile ilgili bir giriş bir cümle ile ya- Konu belirgin
ilgili tanıtım cümlesi
cümlesi bulun- zılmıştır, konu ile değildir. Paragraf
bulunmaktadır, konu
maktadır ve konu ilişkili cümleler düzenlemeleri
ile ilişkili cümleler
ile ilişkili cümle- tamamlanmamış bulunmamaktadır.
Organizasyon gruplanarak birden
ler bir paragraf bir paragraf yapısı Konu tanıtımı,
fazla paragrafla ya-
içinde yazılmış, içinde yazılmış ve giriş cümlesi ve
zılmış ve belirgin bir
belirgin bir so- belirgin bir so- sonuç ifadeleri
sonuç-kanı cümlesi
nuç-kanı cümlesi nuç-kanı cümlesi yazılmamıştır.
yazılmıştır.
yazılmıştır. yazılmamıştır.
Metin içindeki
Metin içindeki cümlelerin ço-
Metin içindeki
bazı cümleler ğunluğu tamam-
Metin içindeki tüm cümlelerin ço-
tamdır. Metinde lanmamıştır. Me-
cümleler tamdır. ğunluğu tamdır.
bazı cümlelerde tinde cümlelerin
Metinde 0 ile 3 ara- Metinde 4 ile
Biçim yazma, noktala- çoğunda okumayı
sı yazım, noktalama 7 arası yazım,
ma ve dil bilgi- zorlaştıracak bi-
ya da dil bilgisi hata- noktalama ya da
sinde tekrarlayan çimde çok sayıda
sı bulunmaktadır. dil bilgisi hatası
hatalar bulun- yazım, noktalama
bulunmaktadır.
maktadır. ve dil bilgisi hatası
bulunmaktadır.
Toplam Puan
37
C
A B
38
Hata türleri (sayı giriniz)
Yazılan Yazılan Dil bilgisel

Ne kadar Anlam Yarım Hatalı
Öğrenci toplam toplam Konu ile açıdan
sürede Harfi olarak bırakılan/ kullanılan
adı cümle sözcük Harf Harf Hece Hece ilgisiz yanlış
tamamladığı yanlış yanlış eksik noktalama
sayısı sayısı atma ekleme atma ekleme cümle yazılan
yazma sözcük cümle işareti
sayısı cümle
sayısı
1. Ali
A
B
2. Ayşe
C
3. Kenan
4……..
5……..
6……..
YAZ 3.3 - Metinde Kullanılan Yazının Dil Analizi Formu
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Matematik
Öğrencinin matematik becerilerini kazanması, akademik başarı ve günlük yaşam açısından son derece
önemlidir. Buna karşın, engeli olan öğrencilerin önemli bir bölümü ile normal gelişim gösterenlerin bir kısmı
matematik öğrenme sürecinde istenilen düzeyde performans gösteremeyebilir. Bu nedenle, öğrencilerin
tanımaya yönelik değerlendirmeler içerisinde matematik becerilerini belirlemeniz ve bu konuda eğer gerekli
ise desteklemeniz çok önemlidir.
Sınıf düzeyinde sayılar ve işlemler, geometri, ölçme ve veri işleme, matematik kapsamında değerlendirile-
bilecek alanlardır. Tanımaya yönelik değerlendirmede öğrencinin matematik becerilerini gözlem, görüşme,
kontrol listeleri, öz değerlendirme, öğretmen yapımı araçlar vb. kullanarak değerlendirebiliriz. Aşağıda bun-
lardan görüşme ve kontrol listesi için açıklamalar ve örnekler verilmiştir. Bizler de örneklerden ve örnekler
için sunulan açıklamalardan yararlanarak sınıfımızdaki öğrencilerimizin performans düzeyine uygun olacak
şekilde kendi araçlarımızı geliştirebiliriz.
39
C
A B
GÖRÜŞME Sonuçları Nasıl

Aracı Nasıl Geliştirelim? Nasıl Uygulayalım?
FORMU Yorumlayalım?
• Öğrenciyi iyi • Öncelikle matematik • Görüşmeleri birebir • Görüşmeler
tanıyan kişilerle dersine yönelik genel sorular (öğrencinin ya da başka sonucunda,
(ebeveyn, yakınlar, hazırlayalım (Örneğin, kişilerin olmadığı) öğrencinin
önceki öğretmen matematikle ilgili neler sessiz bir ortamda matematiğe
vs.) öğrencinin yapabilir?). yapalım. yönelik tutumu,
matematikle • Ardından ise öğrencinin • Görüşmenin amacını; matematik
ilgili performansı sınıf düzeyindeki öğretim “öğrenciyi tanımaya ile ilgili hangi
(neleri yapabiliyor/ programındaki konulara yönelik sorular konularda
nelere ön koşul olan matematik soracağımızı” problem
gereksinimi becerilerine sahip olup açıklayalım. yaşadığı, hangi
var) hakkında olmadığını belirlemek üzere • Öncelikle genel soruyu, kavram ve
görüşme sorular oluşturalım. Ön sonra bilgi almak becerilere sahip
yapmak, genel koşul beceriler için önceki istenilen konu ile ilgili olduğu hakkında
bilgi toplamanın sınıf düzeyinin matematik alt soruları soralım. genel bir bilgi
yollarından öğretim programlarından • Genel sorunuzu elde ederiz.
birisidir. veya 1. Sınıflar için okul sorduğunuzda kişi • Bu bilgilerden
• Bu kişiler farklı öncesi eğitim programından herhangi bir alt soruya yararlanarak
ortamlarda yararlanalım. da cevap verirse, o hangi
öğrencileri • Soruları oluştururken, alt soruyu/soruları becerilerde
gözlemleyebildiği görüşme yapacağımız atlayalım. daha ayrıntılı
için görüşme kişinin anlayabileceği • Her bir soruya verilen bilgiye
yoluyla öğrenci sözcükler kullanmaya dikkat cevaba göre Evet, ihtiyacımız
hakkında önemli edelim, gerekirse örnekler Kısmen veya Hayır olduğunu ve
bilgiler verebilirler. ekleyelim. sütununa “X” veya “√” hangi yöntem
• Görüşme • Görüşme sırasında aldığımız gibi bir işaret koyalım. ve araçlarla
sırasında cevapları kayıt etmek • Söylenen ek bilgileri, bu bilgiyi elde
bu kişilere önemlidir. Ancak tüm açıklama sütununa edebileceğimizi
sorabileceğimiz cevapları yazmak zor olabilir. kısaca not edelim. belirleyebiliriz.
sorulardan Bu nedenle, görüşme • Görüşme yapılan kişi • Görüşmelerden
bazıları; MAT öncesinde matematik ile sorulan konuda fikri elde edilen
1.1’de 1. Sınıfa ilgili genel maddeleri ve alt olmadığını ifade ederse bilgilerle diğer
başlayan maddeleri oluşturmamız o konuya yönelik başka yöntem ve
öğrenciler için, önemlidir. Ayrıca her bir soru sormayalım. araçlarla elde
MAT 1.2’de ise 3. alt beceride kabaca beceri • Öğrencinin performans ettiğimiz
Sınıfa başlayan düzeyini ifade edecek düzeyi ile ilgili yeterli bilgilerin
öğrenciler için (evet, kısmen, hayır vb.) bilgiyi aldığımızı örtüşüp
örnek olarak işaretlemeler için sütunlar düşündüğümüzde örtüşmediğini
sunulmuştur. oluşturmamız yanıtları kayıt görüşmeyi kontrol edelim.
etmeyi kolaylaştırır. sonlandıralım.
40
C
B
A
MAT 1.1 - Görüşme (1. Sınıf öğrenciler için)
Öğrenci: _________________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _

Görüşme Yapılan Kişi: _______________________
Sorular* Evet Kısmen Hayır Açıklama
Genel soru: Çocuğunuz matematiği sever

mi? Matematikle ilgili neleri yapabilir?
Alt sorular:
a) Çocuğunuz sayabilir mi? Saymayla ilgili

neler yapabilir? (Örneğin, birer birer
sayma / eşyaları sayma vb.)
b) Nesnelerin özelliklerini söyleyebilir mi?

(Örneğin, az-çok; uzun-kısa; daha büyük-
daha küçük vb.)
c) Eşyaların/nesnelerin şeklinin ne olduğunu

söyleyebilir mi?
d) Toplama-çıkarma yapabilir mi?
*Genel soruya verdiği yanıtta alt sorulardan herhangi birine ilişkin yanıt varsa o alt soruyu sormayın ve evet/
hayır seçeneklerinden birisini işaretleyin. Yanıtı verilmeyen alt soruları sorun.
41
C
A B
MAT 1.2 - Görüşme (3. Sınıf öğrenciler için)
Öğrenci: _________________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _

Görüşme Yapılan Kişi: _______________________
Genel soru: Çocuğunuz matematiği sever mi?

Matematikle ilgili neler yapabilir?
Alt sorular:
a) Çocuğunuz nesnelerin özelliklerini
söyleyebilir mi? (Örneğin, az-çok; uzun-
kısa; daha büyük-daha küçük vb.) Bununla
ilgili neler yapabilir?
b) Çocuğunuz sayabilir mi? Hangi saymaları
(Örneğin; ikişerli, beşerli vb.) yapabilir?
c) Çocuğunuz sayıları okuyabilir/yazabilir mi?
Kaç basamaklı sayıları okuyabilir/yazabilir?
d) Toplama yapabilir mi? Toplama yaparken
zorlandığı şeyler var mı?
e) Çıkarma yapabilir mi? Çıkarma yaparken
f) Çarpma yapabilir mi? Çarpma yaparken
g) Bölme yapabilir mi? Bölme yaparken
h) Problem çözebilir mi? Problem çözmede
i) Geometrik şekillerin (daire, üçgen,
küp, küre vb.) isimlerini söyleyebilir mi?
Hangilerini söyleyebilir?
j) Paraları tanır mı? Hangi paraları tanıyabilir?
k) Saati okuyabilir mi? Hangi saatleri (tam
saat, yarım saat, çeyrek var/geçiyor vb.)
okuyabilir?
*Genel soruya verdiği yanıtta alt sorulardan herhangi birine ilişkin yanıt varsa o alt soruyu sormayın ve evet/
hayır seçeneklerinden birisini işaretleyin. Yanıtı verilmeyen alt soruları sorun.
42
C
B
A
KONTROL Aracı Nasıl Sonuçları Nasıl

Nasıl Uygulayalım?
LİSTESİ Geliştirelim? Yorumlayalım?
• Kontrol • Kontrol listesini; • Kontrol listesini grup veya bireysel • Değerlendirme
listelerini, kazanımlara olarak uygulayabiliriz. sonuçlarını
öğrencinin yönelik bildirimler, • Kullanılacak materyalleri uygulamadan kaydedeceğimiz
sorular, işaretleme önce hazırlayalım.
matematik- bir tablo
yapacağımız • Grup veya bireysel uygulamaya göre
teki perfor- Evet/Hayır oluşturalım (bk.
ortamı hazırlayalım.
mansını ge- (+/-) ve açıklama MAT 2.3).
• Uygulamaya başlarken, çalışma
nel anlamda sütunlarından • Tüm öğrencilerin
oluşturalım. sırasında uyulması gereken kuralları
değerlen- sonuçlarını
• Kontrol açıklayalım.
dirmek • Öğrenci okuma-yazma becerilerine tabloya
listelerindeki
amacıyla soruları; aile sahipse soru kâğıdındaki soruları yerleştirelim.
hazırlarız. ve önceki okuyarak cevaplamasını isteyelim. • Tabloda hangi
• MAT 2.1’de öğretmenleri Sözel olarak cevap vermesi gereken becerilerin
1. Sınıf öğ- ile yapılan soruları (sayma vb.) bireysel olarak hangi öğrenciler
rencisi için görüşmelerden soralım. tarafından
elde edilen • Öğrenci okuma-yazma bilmiyor ya da
bir kontrol kazanılmış
bilgilerimizi, sınıf
listesi ve okumada zorlanıyorsa sorularımızı olduğunu,
düzeyindeki
MAT 2.3’te sözel olarak soralım. kimlerin hangi
kazanımları,
ön koşulları ve • Yazmada problem yaşıyorsa, yazması
ise 3. Sınıf konuda desteğe
öğrencinin gelişim gereken soruları sözel olarak
öğrencisi gereksinimi
özelliklerini yanıtlanmasına yönelik uyarlama
için örnek olduğunu
dikkate alarak yapalım.
olarak bir hazırlayalım. • Hazırladığımız kontrol listesine inceleyelim.
kontrol lis- • Matematik öğrencinin doğru yanıtlarını “+”, yanlış
tesi sunul- becerileri ardışık/ yanıtlarını “-“ olarak işaretleyelim.
muştur. sıralı olduğu • Gerektiğinde öğrenciye ek
• Örnek ola- için kolay olan yönergeler verelim. Örneğin, “Birer
basamaklardan
rak verilen birer sayabildiğin yere kadar say.”
(ön koşul kavram
kontrol denildiğinde, cevap veremiyorsa; “1, 2
ve becerilerden)
listesinden daha zor olan diye say” şeklinde yönerge verebiliriz.
yararlanıp, basamaklara Öğrenci taklit ederek “1, 2” diyerek
doğru sorular bekliyorsa, bu durum onun sayma
öğrencinin
oluşturalım. becerilerine sahip olmadığını gösterir.
performans
• İşlemlere yönelik • Öğrencinin performansı, yanıtları ya
düzeyini maddelerde de da yaptığı işlem hatası ve türü vb.
dikkate ala- işlemleri kolaydan durumlar için açıklama kısmına not
rak kendi zora doğru alalım.
kontrol liste- sıralayalım. • Gerektiğinde öğrencinin gelişim
lerimizi oluş- özelliklerini dikkate alarak kontrol
turabiliriz. listesine sorular ekleyip çıkaralım.
Örneğin, öğrenci iki basamaklı sayıları
okuyamıyorsa, 0-9 arasındaki rakamları
okumasına yönelik soru ekleyelim.
43
C
A B
MAT 2.1 - Matematik dersi kontrol listesi (1. Sınıfa yönelik) *
*Öğretmen yanıt formudur. Değerlendirme sırasında öğrenciye sunulacak değerlendirme

kâğıdı sadece soruların görsellerini içermektedir.
Puanlama: Öğrencinin her soruda doğru yanıtı için “+” yanlış ya da boş bırakılan yanıtı için “-“
kullanınız.
Öğrencinin Adı-Soyadı: ________________________

Tarih: _ _/_ _/20_ _
Doğru/
SORULAR AÇIKLAMALAR
yanlış (+/-)
SAYMA Birer birer sayabildiğin yere kadar say.
1. Öğrenci
birerli 20’ye
kadar sayar.
SAYMA Çiçekleri say, kaç tane çiçek var?
2. Öğrenci
nesneleri
sayar.
EŞLEME Aynı sayıda olanları çizgiyle birleştir.

3. Öğrenci
nesne ve
varlıkları
sayılarına
göre eşler.
44
C
B
A
SIRALAMA (Her bir resmi ayrı kartlar hâlinde verin.)

Önündeki kartları en az olandan en çok
4. Öğrenci olana doğru sırala.
nesne veya
varlıkları
miktarına
göre sıralar.
GRUPLAMA Yıldızları ikişer ikişer yuvarlak içine al.
5. Öğrenci
nesne ve
varlıkları
miktarına
göre gruplar.
ÖLÇME Hangi kızın boyu daha uzun? X ile işaretle.
6. Öğrenci
nesneleri
karşılaştırarak
uzun olanı
işaretler.
GEOMETRİK Kareyi göster/işaretle.

ŞEKİLLER
7. Öğrenci
geometrik
şekilleri ayırt
eder.
PARÇA-BÜTÜN Yarım olan meyveyi göster/işaretle.
İLİŞKİSİ
8. Öğrenci
parça-bütün
ilişkisini
kavrar.
45
C
A B
ÖRÜNTÜ Resimleri incele, hangi resim gelecek

(Öğretmen ikinci sütunu gösterir.) göster/
1. Örüntüyü söyle.
inceleyip, hangi
resim geleceğini
gösterir (söyler).
TOPLAMA Resimlere bak bir şeker daha eklersek

İŞLEMİ kaç olur, söyle.
2. Öğrenci
nesneleri toplar. + =
ÇIKARMA Resimlere bak, 2 dondurma çıkarırsak kaç

İŞLEMİ dondurma kalır söyle.
3. Öğrenci
nesneleri çıkarır. - =
46
C
B
A
MAT 2.2 - Matematik Dersi Kontrol Listesi Kayıt Formu*
Yönerge: Her bir öğrencinin sorularda göstermiş olduğu performans temelinde doldurulur. Öğrenci ilgili
soruda doğru yanıt vermişse “+”, yanlış ya da yanıt vermemişse “-“ kullanırız.
TOPLAM
PUAN
+
6
5
Çıkarma
+
-
-
Toplama
+
-
-
Örüntü
+
-
-
Parça-
bütün
-
Geometrik
şekiller
+
-
-
Ölçme
+
-
-
Gruplama
+
-
-
Sıralama
+
-
-
Eşleme
+
-
-
Sayma
+
-
-
+
+
Öğrenci
Zeynep
Kerem
Bartu
Cenk
Kaan
Ayşe
Ali
47
C
A B
*MAT 2.2’deki tabloda görüldüğü gibi Ali, Kaan ve Cenk, sayma, eşleme, gruplama, parça-bütün,
örüntü, toplama ve çıkarma görevlerini akranları düzeyinde gerçekleştirememişler, sınıf düzeyinden
oldukça düşük bir performans sergilemişlerdir. Ancak diğer araçlarla ve kaynaklardan elde ettiğimiz
bilgilerin bu bulguyu destekleyip desteklemediğini incelememiz gerekmektedir. Tüm bilgiler bir arada
değerlendirilerek bu becerilerin desteklenmesi gereken bir alan olup olmadığına karar vermeliyiz.
MAT 2.3 - Matematik Dersi Kontrol Listesi (3. Sınıfa yönelik) *

*Öğretmen yanıt formudur. Değerlendirme sırasında öğrenciye sunulacak değerlendirme kâğıdı sadece
soruların görsellerini içermektedir.
Puanlama: Öğrencinin her soruda doğru yanıtı için “+” yanlış ya da boş bırakılan yanıtı için “-“ kullanınız.
Öğrencinin Adı-Soyadı: ________________________

Tarih: _ _/_ _/20_ _
SORULAR Doğru/ AÇIKLAMALAR

Yanlış
(+/-)
SAYMA Birer birer sayabildiğin yere kadar say.
1. Öğrenci
100’e kadar
sayar.
SAYMA 2’şerli sayabildiğin yere kadar say.
2. Öğrenci
5’erli sayabildiğin yere kadar say.
ritmik sayar.
SAYI OKUMA Sayıları oku. Eksiksiz

18, 46, 70, 91 okumaya “+”
3. Öğrenci puan. Eksik,
yazılı olan yanlış okuma
doğal durumunda “-“
sayıları okur. ile işaretleyiniz.
48
C
B
A
SAYI YAZMA Söylediğim sayıları yaz. Eksiksiz

16, 30, 69, 83 okumaya “+”
4. Öğrenci puan. Eksik,
doğal yanlış okuma
sayıları durumunda “-“
yazar. ile işaretleyiniz.
TOPLAMA Yazılı olan toplama işlemlerini yap.
a) 11+11=
5. Öğrenci
toplama
b) 23+9=
işlemini
yapar. c) 73+18=
ÇIKARMA Yazılı olan çıkarma işlemlerini yap.
İŞLEMİ a) 25-11=
6. Öğrenci b) 26-9 =
çıkarma
c) 86-68=
işlemini
yapar.
ÇARPMA Yazılı olan çarpma işlemlerini yap.
İŞLEMİ a) 2x4=
7. Öğrenci b) 4x5=
çarpma
c) 6x4=
işlemini
yapar.
BÖLME Yazılı olan bölme işlemlerini yap.
İŞLEMİ a) 9:3=
8. Öğrenci b) 8:4=
bölme c) 18:6=
işlemini
yapar.
49
C
A B
KESİRLER
9. Öğrenci
bütün,
yarım,
çeyrek olanı
işaretler.
Çeyrek olanı işaretle.
Yarım olanı işaretle.
Bütün olanı işaretle.

GEOMETRİ Ne şeklinde olduğunu yaz.
10. Öğrenci a)
verilen iki
boyutlu
geometrik
şekillerin
isimlerini
yazar. b)
c)
50
C
B
A
GEOMETRİ Aşağıdakilerden küp şeklinde olanı işaretle.
11. Öğrenci
verilen üç
boyutlu
geometrik
şekilleri
ayırt eder.
Aşağıdakilerden küre şeklinde olanı işaretle.
Aşağıdakilerden silindir şeklinde olanı işaretle.
UZUNLUK
ÖLÇÜLERİ
12. Öğrenci
uzunlukları
standart
araçlar
kullanarak Okun uzunluğu ………. cm.
metre veya
santimetre
cinsinden
ölçer.
51
C
A B
ZAMAN Saati incele, saatin kaç olduğunu doğru kutucuğa X

ÖLÇÜLERİ koyarak işaretle.
13. Öğrenci
tam, yarım,
Saat 7 Saat 12
çeyrek
saatleri ayırt
eder.
Saat 7’yi çeyrek geçiyor
Saat 7 buçuk
Saat 9’a çeyrek var
Saat 11’e çeyrek var
Saat 6 buçuk
Saat 4 buçuk
PARA Paraların toplam kaç lira olduğunu yaz.
14. Öğrenci
verilen
paraların
toplam
kaç lira ……………. lira ……………….. kuruş
olduğunu
yazar.
………………………….
52
C
B
A
ÖRÜNTÜ Aşağıdaki örüntüde verilmeyen sayıyı yaz.
15. Öğrenci 6 12 18 - 30
verilen sayı
örüntülerinde
verilmeyen
sayıyı yazar.
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Hayat Bilgisi / Sosyal Bilgiler
Engeli olan öğrenciler ile desteğe gereksinim duyduğunu belirlediğimiz öğrenciler için etkili bir BEP/BGP
hazırlayabilmemiz için tanımaya yönelik değerlendirmede;
• Öğrencilerimizin hayat bilgisi ve sosyal bilgiler derslerindeki düzeylerinin ne olduğunu,
• O yıl sunulacak içerik için ön koşul beceri ve kavramlara sahip olup olmadıklarını ve
• Eğer değillerse hangi beceri ve kavramlarda yetersiz olduklarını belirlememiz öğretim programlarını
planlayabilmemiz açısından son derece önemlidir.
Bu nedenle, tanımaya yönelik değerlendirme kapsamında öğrencilerimizin hayat bilgisi ve sosyal bilgiler
derslerindeki performansını da değerlendirmeliyiz. Bu amaçla; gözlem, görüşme, kontrol listesi, derecelen-
dirme ölçeği, öz değerlendirme, öğretmen yapımı araçlar vb. kullanabiliriz. Aşağıda bu değerlendirmelerde
kullanabileceğimiz bazı yöntem ve araçlara ilişkin açıklamalar ve örnekler sunulmuştur. Biz de bu örnek-
lerden yararlanarak sınıfımızda bulunan öğrencilerin performans düzeylerine uygun olacak şekilde kendi
araçlarımızı geliştirebilir ve uygulayabiliriz.
53
C
A B
HAYAT BİLGİSİ Sonuçları Nasıl

Aracı Nasıl Geliştirelim? Nasıl Uygulayalım?
GÖZLEM FORMU Yorumlayalım?
• Öğrencinin önceki • Önceki yılın kazanımlarını • Öğrencinin formdaki • Öğrencinin hayat

yıl boyunca genel ifadeler ile kısa bir maddelerle ilişkili bilgisi dersinde
hedeflenen şekilde tanımlayalım. performanslarını önceki yıl boyunca
kazanımları ne sınıfta, öğretim hedeflenen
• Kazanımları belirlemek
düzeyde kazandığı sırasında, verilen kazanımlardan
üzere 1. Sınıf öğrenciler
hakkında bilgi görevleri/etkinlikleri hangilerini
için okul öncesi eğitim
sahibi olmak yaparken ve sınıf kazanmış
programından; üst
için öğrenciyi dışında (koridorda, hangilerini
sınıf düzeyleri için ise
farklı ortamlarda bahçede, beslenme kazanamamış
önceki sınıf düzeylerinin
ve durumlarda saatinde, tuvalette olduğunu
öğretim programlarından
gözlemek bize vb.) gözlemleyelim. belirleyelim.
yararlanalım. Örneğin, 3.
performans düzeyi
Sınıftaki bir öğrenci için • Davranışların • Diğer
hakkında önemli
1. ve 2. Sınıf hayat bilgisi gözlenemediği veya değerlendirme
bilgiler verir. Aynı
öğretim programlarından doğal olarak ortaya sonuçları ile
zamanda eğitim
yararlanabiliriz. çıkmadığı durumda karşılaştırıp,
programında ne
öğrenci ile görüşerek öğrencinin
tür düzenlemelere • Bunlardan öğrencinin sınıf
veya o davranışların düzeyine ilişkin bir
ihtiyaç olduğunu düzeyindeki konulara ön
ortaya çıkmasını fikir edinelim.
belirlemek üzere koşul olan hayat bilgisi
sağlayacak oyunlar/
de kullanılır. kazanımlarını ayırt edelim. • Öğretim planlarken
etkinlikler planlayarak
problem yaşanan
• Örnek form, 2. • Öğrencinin bu kazanımlara değerlendirmeyi
kazanımların
sınıf düzeyindeki sahip olup olmadığını gerçekleştirelim.
desteklenmesine
öğrenciler için belirlemek üzere ifadeler
• Gözlemler sırasında yönelik planlama
geliştirilmiştir. oluşturalım.
öğrencinin yapalım.
Birinci sınıf hayat • Gözlem formunu; performansına ilişkin
bilgisi konuları ve değerlendirilmesi notlar alalım.
kazanımlarından hedeflenen becerilerin
yola çıkılarak • Formu doldururken bu
sıralandığı bir sütun ile
oluşturulmuştur gözlem notlarından
öğrencinin performansının
(bk. HAB 1.1.). yararlanalım.
“Evet, Kısmen, Hayır”
şeklinde kabaca • Performansın
işaretlenebileceği doğru şekilde
sütunlardan ve “açıklama” değerlendirilmesi için
sütunundan oluşturalım. gözlemler sırasında
notlar alınmasının
son derece
önemli olduğunu
unutmayalım.
54
C
B
A
HAB 1.1 - 2. Sınıf Hayat Bilgisi Öğretmen Gözlem Formu
Öğrencinin Adı-Soyadı: ________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _
Evet Kısmen Hayır Açıklama
1. Sınıf için belirlenmiş kurallara uyar.
2. Okul kurallarına uyar.
3. Okula geliş ve gidişlerinde trafik

kurallarına uyar.
4. Tuvalet kullanma ve temizlik alışkanlığı

gelişmiştir.
5. Aile bireylerini tanıtır.
6. Kişisel bakımını yapar.
7. Okulda güvenlik kurallarına uyar.
8. Ülkemizin genel özelliklerini söyler (adı,

başkenti, İstiklal Marşı, Türk Bayrağı
vb.).
9. Mevsimleri ve özelliklerini söyler/yazar.
10. Atatürk’ün doğum yerini, anne/

babasının adını, ölüm yerini söyler/
yazar.
55
C
A B
HAYAT BİLGİSİ/
SOSYAL BİLGİLER
Aracı Nasıl Sonuçları Nasıl
KAVRAM Nasıl Uygulayalım?
Geliştirelim? Yorumlayalım?
DEĞERLENDİRME
ARACI
• Kavram • Kavram • Değerlendirmeyi görüşme yoluyla • Öğrencinin
değerlendirme değerlendirme yapalım. hayat bilgisi
aracı öğrencinin aracındaki • Değerlendirmenin yapılacağı kapsamında
hayat bilgisi ve kavramları; ortamı düzenleyelim, dikkat hangi temel
sosyal bilgiler aile ve önceki dağıtıcı uyaranların ortamda kavramları
öğretmenleri olmamasına dikkat edelim. kazanıp
dersi kapsamında
ile yapılan • Uygulamaya başlarken, çalışmayı kazanmadığını
bir önceki yılda
görüşmelerden nasıl yapacağımızı açıklayalım. ve desteğe
öğretilen temel elde edilen • Kavramları sözel olarak soralım gereksinimi
kavramları kazanıp bilgiler, sınıf ve öğrencinin de sözel olarak olup
kazanmadığını, düzeyindeki yanıtlamasını isteyelim. Her bir olmadığını
dolayısıyla yeni veya alt sınıf kavram için öğrenciye “……. inceleyelim.
öğretim yılına düzeylerindeki nedir?” sorusunu yöneltelim. • Bu inceleme
ne düzeyde kazanımlar ve • Gerektiğinde kavrama ilişkin ek sonucunu
hazır olduğunu kazanımlarda yer sorular soralım. ayrıca
değerlendirmeyi alan kavramlar, • Öğrencinin kavramı bilip öğretimi
amaçlar. ön koşulları bilmediğini, o kavramın anlamına planlarken
• Üçüncü sınıf ve öğrencinin ilişkin verdiği yanıtlardan, kavrama göz önünde
gelişim ilişkin gösterdiği örneklerden bulunduralım.
düzeyindeki bir
özelliklerini ve yaptığı sınıflamalardan
öğrenci için 2. Sınıf
dikkate alarak anlayabiliriz.
hayat bilgisi dersinin belirleyelim. • Öğrencinin değerlendirmede
temel kazanımları • Araçta sergilediği kavramlara ilişkin bilgi
ile oluşturulan örnek kavramları düzeyini değerlendirme dışındaki
bir araç HAB 2.1’de sıralayalım ve ortamlarda, öğretim etkinlikleri
sunulmuştur. öğrencinin sırasında ve ödevlerde de
• Dördüncü sınıf yanıtlarının gözlemleyelim.
düzeyindeki (sosyal işaretleneceği • Öğrencinin yanıtlarına göre araç
bilgiler dersi alan) “Evet”, üzerinde işaretlemeler yapalım ve
bir öğrenci için ise “Kısmen” ya da gerekli ise açıklamalar bölümüne
3. Sınıf hayat bilgisi “Hayır” sütunları yanıtlarına ilişkin notlar alalım.
ile gerektiğinde Örneğin, öğrenci Atatürk’ü
dersinin temel ve
yanıtlara görselde gösterir ancak sözel
sosyal bilgilerle ortak
ilişkin notların olarak ifade etmekte zorlanırsa
olan kazanımları ile alınabileceği öğretim uygulamalarımızda dikkat
oluşturulan örnek açıklama edeceğimiz bir nokta olarak bu
bir araç SOS 2.2’de sütunları bilgiyi kaydetmemiz önemlidir.
sunulmuştur. oluşturalım.
56
C
B
A
HAB 2.1 - 3. Sınıf Hayat Bilgisi Kavram Değerlendirme Aracı
Öğrencinin Adı-Soyadı: _________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _

Yönerge: Öğrenciye her bir kavram için “……. nedir?” sorusunu yöneltiniz. Öğrencinin yanıtlarını ek sorular
ile genişletiniz. Örneğin, aile kavramı için “Ailede kimler olur? Senin ailende kimler var? gibi sorulardan
yararlanabilirsiniz. Öğrencinin yanıt vermediği veya yeterli yanıt vermediği durumda da benzer ek sorularla
kavramla ilgili bilgi düzeyini belirlemeye çalışınız.
Adı geçen kavramı bilir ve

açıklar
Açıklama
Evet Kısmen Hayır
Aile
Akraba
İstek
İhtiyaç
Meslek
Mevsim
Sağlık
Besin
Trafik
Ulaşım
Teknoloji
Bayram
Atatürk
Doğa
Doğal afet
Dünya
Gökyüzü
Yönler
57
C
A B
SOS 2.2 - 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Kavram Değerlendirme Aracı
Öğrencinin Adı-Soyadı: _________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _

Yönerge: Öğrenciye her bir kavram için “……. nedir?” sorusunu yöneltiniz. Öğrencinin yanıtlarını ek sorular
ile genişletiniz. Örneğin, geri dönüşüm kavramı için “Geri dönüşüm neden önemlidir? Neleri geri dönüş-
türülebiliriz?” gibi sorulardan yararlanabilirsiniz. Öğrencinin yanıt vermediği veya yeterli yanıt vermediği du-
rumda da benzer ek sorularla kavramla ilgili bilgi düzeyini belirlemeye çalışınız.
Adı geçen kavramı bilir ve

açıklar Açıklama
Evet Kısmen Hayır
İstek
İhtiyaç
Teknolojik ürün
Meslek
Trafik
Yön
Geri dönüşüm
Cumhuriyet
Doğal unsur
Dengeli
beslenme
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Fen Bilimleri
Engeli olan öğrenciler ile desteğe gereksinim duyduğunu belirlediğiniz öğrenciler için etkili bir BEP/BGP
hazırlayabilmemiz için tanımaya yönelik değerlendirmede;
• Öğrencilerimizin fen bilimleri dersindeki düzeylerinin ne olduğunu,
• O yıl sunulacak içerik için ön koşul beceri ve kavramlara sahip olup olmadıklarını ve
• Eğer değillerse hangi beceri ve kavramlarda yetersiz olduklarını, belirlememiz öğretim programlarını
planlayabilmemiz açısından son derece önemlidir.
Bu nedenle, tanımaya yönelik değerlendirme kapsamında öğrencilerimizin fen bilimleri dersindeki per-
formansını da değerlendirmeliyiz. Bu amaçla; gözlem, görüşme, kontrol listesi, derecelendirme ölçeği, öz
değerlendirme, öğretmen yapımı araçlar vb. kullanarak öğrencilerimizin performansını değerlendirebiliriz.
Aşağıda bu değerlendirmelerde kullanabileceğimiz kontrol listesi için açıklama ve bir örnek verilmiştir. Bizler
de bu örnekten yararlanarak sınıfımızda bulunan öğrencilerin performans düzeylerine uygun olacak şekilde
kendi kontrol listelerimizi geliştirebiliriz.
58
C
B
A
FEN BİLİMLERİ Aracı Nasıl Sonuçları Nasıl

KONTROL LİSTESİ Geliştirelim? Yorumlayalım?
• Öğrencimizin fen • Kontrol listesini; • Kontrol listesini grup veya • Öğrencinin
bilimlerindeki kazanımlara bireysel olarak uygulayalım. fen bilimleri
performansına yönelik bildirimler, kapsamında
• Uygulama sırasında
yönelik genel bilgi sorular, işaretleme hangi temel
kullanacağımız materyalleri
almak amacıyla yapacağınız kavramları
uygulamadan önce
kontrol listeleri Evet/Hayır(+/-) kazanıp
hazırlayalım.
hazırlamak, bilgi ve açıklama kazanmadığını
toplama yollarından sütunlarından • Ortam düzenlemesini ve desteğe
birisidir. oluşturalım. yapalım. Dikkat dağıtıcı gereksinimi
uyaranların uygulama olup
• FEN 1.1’de 4. Sınıf • Kontrol listelerindeki
ortamında olmamasına dikkat olmadığını
öğrencisi için bir soruları; öğrencinin
edelim. inceleyelim.
kontrol listesi örnek sınıf düzeyine
olarak sunulmuştur. yönelik kazanımlarını • Uygulamaya başlarken, • Bu inceleme
ve öğrencinin çalışma sırasında uyulması sonucunu
• Örnek kontrol
gelişim özelliklerini gereken kuralları açıklayalım. ayrıca öğretimi
listesinden
dikkate alarak planlarken
yararlanarak • Öğrenci okuma-yazma
hazırlayalım. göz önünde
öğrencimizin bilmiyor ya da okumada
bulunduralım.
performans • Kazanımları zorlanıyorsa sorularımızı
düzeyine göre kendi seçerken, ilerideki sözel olarak soralım.
kontrol listemizi diğer kazanımlara • Öğrenci okuma-yazma
oluşturabiliriz. temel teşkil eden/ becerilerine sahipse soru
ön koşul kazanımları kâğıdının üzerindeki soruları
(Örneğin, okuyarak cevaplamasını
maddenin hâllerini isteyelim. Sözel veya
öğrenebilmesi için uygulamalı olarak cevap
maddelerin ne vermesi gereken soruları
olduğunu söylemesi (sayma vb.) bireysel olarak
gerekir) öncelikli soralım.
olarak belirleyelim.
• Öğrencinin doğru yanıtlarını
“+”, yanlış yanıtlarını “-“
olarak işaretleyelim.
• Değerlendirme sırasında
öğrencinin performansı veya
yanıtları hakkında dikkat
çekici bir durum söz konusu
olursa açıklama kısmına not
alalım.
59
C
A B
FEN 1.1 - Fen Bilimleri Dersi Kontrol Listesi*

*Öğretmen yanıt formudur. Değerlendirme sırasında öğrenciye sunulacak değerlendirme kâğıdı sadece
soruların görsellerini içermektedir.
Öğrencinin Adı-Soyadı: ________________________________________
Tarih: _ _ /_ _ /20_ _
Sorular Doğru/ Açıklama
Yanlış
(+/-)
1. Öğrenci Dünya resmini incele, Dünyamızın katmanlarını A A, B ve C için ayrı
Dünyamızın yaz/söyle. ayrı (+/-) işaretleme
katmanlarını yapınız.
(hava/kara/
su katmanı) B
yazar/
söyler.
C
2. Öğrenci “Duyu organlarının resimlerini ve yazıları çizgiyle Her doğru

duyu birleştir” eşleştirme için bir
organları Kulak “+” işareti yapınız
resimlerini
yazı ile
eşleştirir.
Deri
Göz
Burun
Dil
60
C
B
A
3. Hareket Dikkatlice …’yı izle, nasıl hareket ettiğini söyle.

ettirilen
a) Yavaş
nesnelerin
nasıl b) Hızlı
hareket
ettiğini
söyler.
4. Aşağıdaki resimlere bak ve ne kuvveti
Gösterilen uyguladıklarını yaz/söyle.
resimde “itme
kuvveti, çekme
kuvveti”
uyguladıklarını
yazar/söyler.
b)
5. Verilen Maddelerin ne olduğunu yaz/söyle(süt- gaz- taş).

maddenin
ne
olduğunu
yazar/söyler.
61
C
A B
6. Verilen Maddenin özelliklerini yaz/söyle.

maddelerin a) Sabun: Sert, renkli, kokulu, pürüzsüz.
özelliklerini
b) Zımpara kâğıdı: Sert, renkli, pürüzlü.
(sert,
yumuşak, c) Sünger: Yumuşak, renkli.
renkli,
kokulu, tatlı,
pürüzlü/
pürüzsüz
vb.) yazar/
söyler.
7. Verilen Maddelerin karşısına hangi hâlde olduklarını yaz/
maddelerin söyle.
hangi hâlde a) Su (sıvı),
olduğunu
b) Hava (gaz),
yazar/
söyler. c) Buz (katı)
8. Doğal ışık Aşağıdaki doğal ışık kaynağını işaretle.

kaynaklarını
ayırt eder.
9. Yapay ses Yapay ses kaynağını işaretle.

kaynağını
ayırt eder.
62
C
B
A
10. Öğrenci Aşağıdaki resimlerdekilerin hepsine birden ne

verilen denir? (Ortak adı nedir?) Yaz/söyle. (Bitki)
resimdekilerin
bitki olduğunu
yazar/söyler.
11. Aşağıdaki resimdekilerin hepsine birden ne

Öğrenci verilen denir yaz/söyle. (Hayvan)
resimdekilerin
hayvan
olduğunu
yazar/söyler.
12. Öğrenci Aşağıdakilerden hangisi canlıdır? İşaretle.

gösterilen
örneklerden
canlı olanı
işaretler
(İnsan,
hayvan,
bitki).
63
C
A B
10. Öğrenci Aşağıdakilerden hangisi cansızdır? İşaretle.

gösterilen
örneklerden
cansız olanı
işaretler.
11. Öğrenci Aşağıdakilerden hangisi doğal çevredir? İşaretle.

doğal
çevreyi
ve yapay
çevreyi ayırt
eder.
12. Öğrenci Aşağıdakilerden hangisi elektrikle çalışır?

elektrikli
araçları ayırt
eder.
13. Elektrikle Aşağıdakilerden hangisi elektrikle ilgili tehlikeli

ilgili tehlikeli bir durumdur? İşaretle.
durumları
belirler.
64
C
B
A
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Dil Gelişimi
Dil gelişimi, hem akademik başarının hem de sosyal-duygusal gelişimin ön koşullarından biridir. Dil gelişimi
iyi olan öğrenciler okuma yazmayı öğrenmede, okuduğunu anlamada ve dolayısıyla diğer akademik alan-
larda düşük dil gelişimi gösteren akranlarına göre daha yüksek performans gösterirler. Buna karşın, engeli
olan öğrencilerin büyük bir bölümünde dil gelişiminde gecikmeler ve bir bölümünde ise dil gelişiminde
bozukluklar görülebilmektedir. Dolayısıyla bazı akademik derslerde görülen başarısızlıklara dil gelişiminde
görülen güçlükler neden olabilmektedir. Dil gelişiminde görülen güçlükler akademik başarıyı etkilediği gibi
akran ilişkileri geliştirme, akranlarla iletişim başlatma ve iletişimi sürdürme, onlarla oyun oynama beceri-
lerini de etkileyebilmekte ve öğrencilerin sosyal kabulünde önemli bir rol oynayabilmektedir. Bu nedenle,
öğrencilerin tanımaya yönelik değerlendirmeler içerisinde dil ve iletişim becerilerindeki performanslarının
belirlenmesi ve eğer gerekli ise bu konuda desteklenmeleri çok önemlidir.
Tanımaya yönelik değerlendirmede öğrencilerin dil gelişimi ile ilişkili olarak biçim (cümle türleri, cümle yapı-
ları, sözcüklerin cümle içinde sıralanışı ve eklerin kullanımı), içerik (sözcük dağarcığı, sözcükler arası ilişkiler,
sözcük türleri) ve kullanım (iletişim amaçlı dil kullanımı, sohbet becerileri, öyküleme vb.) açısından de-
ğerlendirmeler yapmamız önemlidir. Aşağıda kullanılabileceğimiz bazı yöntem ve araçlara yönelik örnekler
verilmiştir. Bizler de örneklerden ve örnekler için sunulan açıklamalardan yararlanarak; sınıfımızda bulunan
öğrencilerin yaşlarına ve gereksinimlerine uygun olacak şekilde kendi araçlarımızı geliştirebiliriz.
İlkokul döneminde dil becerilerinin sınıf içinde tanımaya yönelik değerlendirilmesi için aşağıda sıralanmış
araçları kullanabiliriz:
1. Sohbet bağlamında dil becerileri derecelendirme ölçeği

2. Sözcük bilgisi (dağarcığı) kontrol listesi
3. Dil bilgisel ve anlamsal hataları fark etme kontrol listesi
4. Zıt anlamlı sözcükleri eşleştirme listesi
65
C
A B
SOHBET
BAĞLAMINDA
Aracı Nasıl Nasıl Sonuçları Nasıl
DİL BECERİLERİNİ
Geliştirelim? Uygulayalım? Yorumlayalım?
DERECELENDİRME
ÖLÇEĞİ
• Karşılıklı sohbet • Öğrencinin • Öğrenciyle sessiz bir ortamda • Derecelendirme
bağlamında ilgi alanına karşılıklı göz temasının rahat ölçeğini sohbetin
öğrencinin; giren konuları, kurulacağı bir pozisyonda oturalım. hemen ardından
• Sözel dili nasıl gözlemleyerek, • Öğrencinin kendini rahat hissetmesini dolduralım ya
kullandığını, çocuğa sorarak sağlayalım. Bunun için önce birkaç da sohbetin ses
ya da aileden dakika öğrenciyle sohbet edelim.
• Cümlelerinde kaydını alarak
bilgi alarak • Sohbet konusuna öğrencinin ilgi
sözcükleri nasıl derecelendirme
belirleyelim. alanına giren bir konu ile başlayalım.
sıraladığını, ölçeğini başka
• Sohbet • Öğrenci herhangi bir konuda sohbet
• Kullandığı başlatırsa onun liderliğini izleyelim. bir zaman
sözcüklerin konularını dolduralım.
Sohbeti öğrencinin başlattığı konuda
öğrencinin
çeşitliliğini ve sürdürelim. • Tüm öğrencilerin
sevdiği çizgi
uygunluğunu, • Sohbet süresince öğrenciye değerlendirme
filmlerden,
• Sözcükleri, arkadaşça davranalım. sonuçlarını
oyuncaklardan
bağlama • Sohbet sırasında gülümseyerek, kaydedelim ve
ya da yakın
uygun kullanıp göz kontağı kurarak ve şaşırmış
zamanda grafikleştirelim
kullanmadığını, gibi mimik ve ifadeler kullanarak
yaşadığı (bk. DİB 1.2).
• Oluşturduğu konuyla ilgilendiğimizi ve öğrencinin
deneyimlerden söylediklerine değer verdiğimizi belli • Grafik tüm sınıfın
cümlelerin oluşturalım. edelim. performans
karmaşıklığını, • İletişimi • Sohbet sırasında öğrencinin daha düzeyini ve hangi
• Ekleri doğru kolaylaştırdığı uzun yanıtlar vermesi için açık uçlu öğrencilerin
kullanıp için sohbet sorular sormaya çalışalım. sınıf düzeyinin
kullanmadığını ve konusu • Sohbet süresince öğrencinin üzerinde
• Sohbeti sürdürüp hakkında anlayacağı uzunlukta ve karmaşıklıkta veya altında
sürdüremediğini biz de bilgi cümlelerle konuşalım. performans
değerlendirebiliriz. sahibi olmaya • Sohbetin kesintiye uğradığı
gösterdiklerini
• Öğrenciyle karşılıklı çalışalım. zamanlarda öğrencinin son cümlesi
tek bakışla
10-15 dakika • Öğrencinin üzerine yorumlar yapalım ve devamını
merak ediyormuş gibi davranalım. belirlememizi
sohbet ederek dil gelişimsel
• Sohbetin derinleşmesi için kendi sağlar.
becerilerine ilişkin özelliklerine,
yaşına ve sınıf anılarımızı da anlatalım ve öğrencinin • Buna göre her
bir derecelendirme
düzeyine göre benzer deneyimlerini anlatmasını bir çocuğun sınıf
ölçeği ile
belirlediğimiz isteyelim. ortalamasına
değerlendirmemizi
becerileri • Öğrencinin konuşmadığını göre ne düzeyde
yapabiliriz (bk. DİB veya konuşmaktan çekindiğini
1.1). içeren bir performans
gözlemlersek veya bir şekilde gerçek
derecelendirme gösterdiğini
dil performansını sergilemediğini
ölçeği belirleyelim.
düşünürsek sohbeti başka bir
geliştirelim (bk.
zamanda tekrarlayalım.
DİB 1.1).
DİB 1.1 - Sohbet Bağlamında Dil Becerileri Derecelendirme Ölçeği
Öğrenci adı: _________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _
Hiçbir
Sık sık Bazen
Davranışlar zaman
(2 puan) (1 puan)
(0 puan)
1. Sohbet sırasında hep aynı sözcükler yerine farklı sözcükler

kullanarak konuşur.
2. Sohbet sırasında sözcükleri anlamlarına uygun biçimde kullanır.
3. Sohbet sırasında bileşik cümleler (ve, fakat, ama gibi bağlaçlar

kullanarak oluşturulmuş cümleler) kullanır.
4. Sohbet sırasında karmaşık cümleler (-erken, -ip, -mek, -ince gibi

eylemsiler kullanarak oluşturulmuş en az bir yan cümle içeren
cümleler kullanır. (Örneğin, Gelirken arkadaşımı gördüm).
5. Sohbet sırasında “sonra, daha sonra” gibi geçiş terimleri kullanır.
6. Sohbet sırasında özne-yüklem uyumu olan cümleler kullanır.
7. Sohbet sırasında zaman eklerini doğru kullanır.
8. Sohbet sırasında iyelik ve yönelim eklerini doğru kullanır.
9. Sohbet sırasında göz teması kurar.
10. Konuşmalarında vurgu ve tonlamalarını uygun kullanır.
11. Sohbet konusunu soru sorarak veya yorum yaparak sürdürür.
12. Bir konu tamamlanınca yeni bir konuda sohbet başlatır.
13. Sohbet sırasında yanlış anlaşılmaları düzeltir.
14. Anlaşılmayan konular hakkında daha açık bilgi verir.
Toplam Puan
67
C
A B
DİB 1.2 - Sohbet Bağlamında Dil Becerileri Performans Grafiği*
18
DİL ÖRNEĞİ 16
16
Sohbet 14
Sohbet Bağlamında Dil Puanı
14
12 12
12
10
10
8 7
6
4
4 3
2
0
Ali Ahmet Ayşe Kemal Tuna Selim Veli Yağmur
*Grafik DİL 1.2’de gördüğümüz üzere aynı sınıfta yer alan öğrencilerin sohbet bağlamında dil
becerileri derecelendirme ölçeğinden aldıkları puanlar farklılıklar göstermektedir. Kemal ve
Yağmurun aynı sınıfta bulunan akranlarına göre yüksek dil gelişimi puanları aldıkları görülür-
ken, Ali, Ahmet ve Ayşe’nin akranlarına göre daha düşük puanlar aldıkları dikkat çekmektedir.
Bu sonuçlar bize Ali, Ahmet ve Ayşe’nin dil gelişimlerinin desteklemesinin gerekebileceğini
göstermektedir. Bununla birlikte böyle bir karara varabilmemiz için farklı araçlarla ve farklı or-
tamlarda yaptığımız değerlendirmelerin de benzer sonuçlar veriyor olduğundan emin olmamız
gerekmektedir.
68
C
B
A
SÖZCÜK BİLGİSİ Aracı Nasıl Sonuçları Nasıl

KONTROL LİSTESİ Geliştirelim? Yorumlayalım?
• Öğrencilerin • Öğrencilerin sınıf • Öğrenci ile sessiz • Değerlendirme
sözcükleri anlama düzeylerine uygun ders bir ortamda karşılıklı sonuçlarının
ve ifade etme kitaplarında sıklıkla göz temasının rahat kaydedileceği
becerilerini geçen sözcükleri kurulacağı bir pozisyonda bir kontrol listesi
değerlendirmek belirleyerek bir kontrol oturalım. oluşturalım (bk.
amacıyla kullanabiliriz. listesi oluşturalım (bk. DİB 2.1).
• Değerlendirme
DİB 2.1).
• Sözcük anlama ortamında, ışık düzeninin • Tüm öğrencilerin
ve ifade etme • Sözcükleri belirlerken çocuğun resimleri değerlendirme
becerilerinin sözcüklerin isim, rahatlıkla görebileceği sonuçlarını
değerlendirilmesinde sıfat, fiil gibi farklı biçimde ayarlanmasına kaydedelim ve
öğrencilerin sınıf türdeki ve farklı zorluk ve ses düzeyinin grafikleştirelim.
düzeylerine göre ders düzeyindeki sözcükleri çocuğun dikkatini • Buna göre her
kitaplarında sıklıkla içermesine dikkat dağıtmayacak düzeyde bir çocuğun sınıf
geçen farklı türdeki edelim. olmasına dikkat edelim. ortalamasına
sözcükleri (isim, fiil, göre ne düzeyde
• Seçilen sözcüklerin • Öğrenciye değerlendirme
sıfat) kullanabiliriz. performans
anlamına karşılık sürecinde uyması
• Anlama becerilerini, gelen resimli kartlar gereken kuralları gösterdiğini
resimler arasından ile sözcükle ilişkisiz açıklayalım. belirleyelim.
kendisine görselleri içeren resimli
• Resimli kartları öğrenciye
söylediğimiz kartlar hazırlayalım.
dönük olarak masaya
sözcüğü gösterme
• Her bir resimli karttaki yerleştirelim.
şeklinde ve ifade
görsellerin birden
etme becerilerini, • Sözcük anlamanın
fazla nesne ve eylem
gösterilen resmi değerlendirilmesini
içermemesine dikkat
isimlendirme şeklinde amaçlıyorsak öğrenciden
edelim (Örneğin, park
değerlendirebiliriz. ismi söylenen sözcüğün
sözcüğü için parkta
resmini göstermesini
oynayan öğrencilerin
isteyelim.
resimleri olmamalıdır.).
• Sözcükleri ifade
• Resimli kartları
etme becerilerinin
hazırlarken zemin
değerlendirilmesini
şekil zıtlığı, resimlerin
amaçlıyorsak
anlaşılır olması,
öğrencilerin, gösterilen
görsellerin çocuğun
resmin adını söylemesini
gereksinimlerine göre
isteyelim.
uygun büyüklükte
olması gibi özelliklere
dikkat edelim.
69
C
A B
DİB 2.1 - Sözcük Bilgisi Kontrol Listesi - Anlama ve İfade Etme
Yönerge: Öğrencinin doğru yanıtladığı sözcükler için “1”; yanlış yanıtladığı sözcükler için ise “0” giriniz.
Anlama İfade Etme

Sözcükler Açıklama
(Gösterme) (Söyleme)
1. Mektup
2. Tekne
3. Ördek
4. Tamir etmek
5. Sarkıtmak
6. Papatya
7. Komşu
8. Dalga
9. Yüzmek
10. Utangaç
11. Yarışmak
12. Yardımsever
13. Lezzetli
14. Ağır
15. Engebeli
Toplam Sayı
70
C
B
A
DİL BİLGİSEL
VE ANLAMSAL
HATALARI FARK Nasıl Uygulayalım?
ETME KONTROL
LİSTESİ
• Öğrencilerin • Öğrencilerin dili • Öğrenci ile sessiz bir • Değerlendirme
dinledikleri anlama yeterliliklerini ortamda karşılıklı göz sonuçlarının
cümlelerde yer göz önüne alarak; temasının rahat kurulacağı kaydedileceği
alan dil bilgisel dil bilgisi ve anlam bir pozisyonda oturalım. bir kontrol listesi
ve anlamsal açısından hatalı • Öğrenciye değerlendirme oluşturalım (bk.
ve doğru (3-5 sırasında ne yapılacağını
hataları fark DİB 3.1).
sözcüklük) 10- ve kendisinden beklenen
etme becerilerini
12 cümle içeren davranışları açıklayalım. • Tüm öğrencilerin
değerlendirmek bir kontrol listesi • Örnek cümleleri öğrencinin değerlendirme
amacıyla kullanırız. oluşturalım. rahatlıkla duyacağı ve sonuçlarını
• Öğrencilerin • Öğrencinin, rahatlıkla anlayabileceği kaydedelim ve
sözel dili anlama değerlendirme biçimde söyleyelim ve grafikleştirelim.
sürecini ve ardından bu cümlelerin
yeterliliklerine • Buna göre her
bu süreçte ne doğruluğunu öğrenci ile
uygun uzunlukta bir çocuğun sınıf
yapacağını daha birlikte değerlendirelim.
oluşturulan dil ortalamasına
iyi anlaması için • Örnek cümlelerin
bilgisel (ek hataları) öğrenci ile birlikte doğruluğunu birlikte göre ne düzeyde
ve anlamsal olarak yapacağımız bir belirlememizin ardından performans
hatalı ve doğru doğru ve bir yanlış öğrencinin diğer cümlelerin gösterdiğini
cümleleri içeren bir örnek cümleyi doğru ya da yanlış olup belirleyelim.
kontrol listesi ile kontrol listesine olmadığını söylemesini
değerlendiririz. ekleyelim ve bu isteyelim.
cümlelere verilen • Öğrencinin cümlelere
• Örnekler DİB 3.1 yanıtları puanlamaya ilişkin doğru yanıtlarını “+”
ve DİB 3.2’de katmayalım. yanlış yanıtlarını ise “-“ ile
sunulmuştur. • Cümleleri belirlerken işaretleyelim.
doğru ve yanlış • Kontrol listesindeki
cümle sayısının eşit cümleleri numaralandırarak
olmasına dikkat ve öğrencilerin önüne cümle
edelim. numaralarını içeren bir yanıt
• Kontrol listesindeki anahtarı koyarak, cümleleri
doğru ve yanlış tüm sınıfa yüksek sesle
cümlelerin söyleyebiliriz. Öğrencilerin
sıralanışının rastgele birbirlerine bakmadan cümle
olmasına, cümlelerin numaralarının yanındaki
sırasında bir örüntü doğru veya yanlış seçeneğini
olmamasına (iki işaretlemelerini isteyerek
doğru, iki yanlış gibi) grup değerlendirmesi de
dikkat edelim. yapabiliriz.
71
C
A B
DİB 3.1 - Dil Bilgisel Hataları Fark Etme Kontrol listesi
Yönerge: Öğrencinin doğru yanıtladığı cümleler için “1”; yanlış yanıtladığı cümleler için ise “0” giriniz.
Yanıt Açıklama
Örnek 1. Ali sabah okulu gitti
Örnek 2. Ayşe anahtarla kapıyı açtı.
1. Kemal annesine kitap almış.
2. Leyla dün parkı gitti.
3. Kağan sabah ellerisini yıkamış.
4. Sema babasını kitap okumuş.
5. Ahmet yarın sinemaya gidecek.
6. Gökçe sabah saçlarını taramış.
7. Yusuf gece olup uyumuş.
8. Eymen resim yapmayı severmiş.
9. Suna sabah olunca uyanmış.
10. Aysel yazı yazmak severmiş.
Toplam Puan
DİB 3.2- Anlamsal Hataları Fark Etme Kontrol listesi
Yönerge: Öğrencinin doğru yanıtladığı cümleler için “1”; yanlış yanıtladığı cümleler için ise “0” giriniz.
Yanıt Açıklama
Örnek 1. Kalemle yazı yazılır.
Örnek 2. Çorap ele giyilir.
1. Küpe kulağa takılır.
2. Balıklar tabakta yaşar.
3. Kediler miyav der.
4. Çatalla yemek yenir.
5. Gece aydınlık olur.
6. Yüzük saça takılır.
7. İnek dört bacaklıdır.
8. Kar siyah olur.
9. Lamba ışık verir.
10. Bardakla yemek içilir.
Toplam Puan
72
C
B
A
ZIT ANLAMLI
SÖZCÜKLERİ Aracı Nasıl Sonuçları Nasıl
EŞLEŞTİRME Geliştirelim? Yorumlayalım?
LİSTESİ
• Öğrencilerin • Sınıf düzeyine • Zıt anlamlı sözcükleri • Değerlendirme

ilkokul 1-4. Sınıf göre ders tanıma becerilerini sonuçlarının
düzeylerinde kitaplarında, öykü değerlendirirken kaydedileceği bir form
ders kitaplarında kitaplarında yer öğrencinin önüne oluşturalım.
geçen zıt anlamlı alan zıt anlamlı eşleştirme listelerini
• Tüm öğrencilerin
sözcükleri tanıma sözcükleri koyalım ve her bir
değerlendirme
becerilerini belirleyelim ve bir sözcüğün zıt anlamlısını
sonuçlarını
değerlendirmek eşleştirme listesi bularak eşleştirmesini
kaydedelim.
için hazırlarız. oluşturalım (bk. isteyelim.
DİB 4.1). • Buna göre her
• Okuma-yazma bir çocuğun sınıf
• Bir sayfada 10- becerilerine sahip ortalamasına göre ne
12 sözcük çifti olmayan ya da yeni düzeyde performans
içerecek biçimde öğrenme aşamasında gösterdiğini
yanıt formu olan öğrencilerle belirleyelim.
oluşturalım. değerlendirme yaparken
sözcüğü söyleyelim ve
zıt anlamlısını kendisinin
söylemesini isteyelim.
• Öğrencinin doğru
eşleştirdiği/söylediği
sözcükleri “+” yanlış
olanları ise “-“ ile
işaretleyelim.
• Tüm öğrenciler için
sözcük çiftlerini çalışma
sayfaları ile vererek
zıt anlamlıları çizgi
ile birleştirmelerini
isteyebilir ve böylece
grup değerlendirmesi de
yapabiliriz.
73
C
A B
• Sıcak • Küçük
• Güzel • Kuru
• Uzun • Yavaş
• Yaşlı • Dar
• Büyük • Soğuk
• Islak • Küçük
• Geniş • Tok
• Hızlı • Kısa
• Aç • Genç
• Açık • Çirkin
Doğru eşleştirme sayısı: _ _
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Sosyal-Duygusal Gelişim
Gelişimin en temel ögelerinden biri de sosyal-duygusal gelişimdir. Öğrencilerin başkalarıyla geliştirdikleri

ilişkiler, etkileşimler ve duygusal yeterlikleri hem akademik başarıları hem de yaşam başarıları açısından son
derece önemlidir. Bu nedenle, tanımaya yönelik değerlendirmede öğrencileri sosyal-duygusal gelişimleri ve
yeterlikleri açısından değerlendirmemiz ve gerekli ise sonraki süreçte desteklememiz önemlidir.
Sosyal-duygusal gelişime yönelik değerlendirmelerde gözlem, görüşme, kontrol listesi, derecelendirme
ölçeği, öz değerlendirme, akran değerlendirme vb. kullanılabilmektedir. Aşağıda bunlardan gözlem ve gö-
rüşme için açıklamalar ve örnekler sunulmuştur. Biz de örneklerden ve örnekler için sunulan açıklamalardan
yararlanarak sınıfımızda bulunan öğrencilerin yaşlarına ve gereksinimlerine uygun olacak şekilde kendi araç-
larımızı geliştirebilir ve uygulayabiliriz.
74
C
B
A

GÖZLEM Nasıl Uygulayalım?
• Öğrencilerin sosyal- • Gözlem formunu ve • Öğrencileri sınıf, • Gözlemler sonucu
duygusal gelişimi gözlemlenecek dav- grup çalışmaları, elde ettiğimiz bilgileri
hakkında bilgi sahibi ranışları, öğrencile- bahçe, koridorlar, inceleyerek her bir
olmak için çocuğu rin gelişim özellikleri yemekhane öğrencinin sosyal-
farklı ortamlarda ve yaşlarını dikkate vb. ortamlarda duygusal becerilerini
ve durumlarda alarak düzenleyelim. gözlemleyelim. ne düzeyde kazanmış
gözlemlemek bize • Öğrencilerin olduğunu belirleyelim.
• Gözlem formunu;
performans düzeyi belirli bir beceriyi • Elde ettiğimiz bilgileri,
gözlemlemeyi
hakkında önemli farklı ortamlarda diğer yöntem ve
hedeflediğimiz
bilgiler verir. ve durumlarda araçlarla elde ettiğimiz
beceriler için bir
• Bu gözlemlerde sütun ve öğrencinin ne düzeyde bilgilerle karşılaştıralım
kullanabileceğimiz performansını işa- yapabildiğini ve öğrencinin her bir
örnek bir form SOD retleyebileceğimiz gözlemleyelim. becerideki düzeyine
1.1’de sunulmuştur. “Evet”, “Kısmen” ve • Davranışların ilişkin bir fikir
“Hayır” sütunların- gözlenemediği veya oluşturalım.
• Bu formda öğrencilerin
dan oluşturalım. doğal olarak ortaya • Öğrencinin sergilediği
farklı sosyal-duygusal
çıkmadığı durumda düzeyin yaşına,
gelişim becerilerini
davranışların gelişimine ne kadar
gözlemlemek
ortaya çıkacağı uygun olduğunu ve
hedeflenmiştir.
oyunlar/etkinlikler gereksinimlerinin ne
• Biz de örnek gözlem düzenleyelim. düzeyde olduğunu
formundan ve bu Örneğin, oyun belirleyelim.
tabloda sunulan davranışları için • Gereksinim
açıklamalardan bir takım oyunu düzeyine göre
yararlanarak, kendi oynamalarını desteklenmesinin
gözlem formumuzu sağlayalım. gerekli olup
oluşturabiliriz. • Gözlemlerimizi olmadığına karar
• Gözlem yapacağımız yeterince bilgi verelim ve gerekli ise
öğrencinin yaşına ve edinene kadar öğrencinin problem
gelişim özelliklerine devam ettirelim. yaşadığı becerilerin
göre sorularda • Gözlemler sırasında desteklenmesine
değişiklikler yapabilir, öğrencilerin yönelik planlama
bazı soruları çıkarabilir davranışlarına ilişkin yapalım.
veya yeni sorular notlar alalım.
ekleyebiliriz. • Formu doldururken
bu gözlem
notlarından
yararlanalım.
75
C
A B
76
Kaya Can Ayşe Eda Nazlı Cem Salih Emir Sude Ela Ada Ece Mete
1. Duygularını kelimelerle ifade Evet: 2;
2
eder.
2. Üzüntü ve öfkesini kontrol
1
eder.
Kısmen: 1;
3. İstek ve ihtiyaçlarını ifade eder. 1
A
4. İstemediği bir durum
B
olduğunda istemediğini ifade 2
C
Hayır: 0
eder.
5. Kolay arkadaş edinir. 1
6. Yakın arkadaşları vardır. 1
7. Oyunlara kendiliğinden katılır. 1

SOD 1.1 - Sosyal Duygusal Gelişim Gözlem Formu
8. Oyunun kurallarına uyar. 0

9. Grup çalışmalarında iş birliği
0
yapar.
10. Arkadaşlarıyla olan sorunlarını
1
uygun yollarla çözer.
11. Sohbet başlatır. 2
12. Sohbet ederken kişilerle göz
1
teması kurar.
13. Sorulara cevap vererek
ve kendisi sorular sorarak 1
sohbeti devam ettirir.
TOPLAM 14
Yönerge: Gözlemlerinize dayanarak her bir davranışın öğrenci tarafından kazanım düzeyini dereceleyiniz.

GÖRÜŞME Nasıl Uygulayalım?
• Öğrenciyi iyi • Öncelikle sosyal- • Görüşmeleri birebir (öğrenci • Görüşmeler
tanıyan kişilerle duygusal gelişime ya da başka kişiler olmadan) sonucunda,
(ebeveyn, yakınlar, ilişkin oyun, diğerleri ve sessiz bir ortamda yapalım. öğrencinin
önceki öğretmen ile ilişkiler, duyguları • Görüşmenin yüz yüze sosyal-duygusal
vs.) öğrencinin ifade etme, olumsuz yapılamadığı durumda formu gelişimi ile ilgili
sosyal-duygusal duygularla başa çıkma, ilgili kişiye göndererek hangi konularda
gelişimleriyle ilgili arkadaşlık kurma gibi doldurmasını isteyelim. problem
neleri yapabildiği temel konularda genel • Öncelikle görüşmenin yaşadığı, hangi
ya da nelere sorular hazırlayalım amacını; “öğrencinin sosyal- becerilere sahip
gereksinim (Örneğin, Arkadaşları duygusal gelişimi konusunda olduğu hakkında
duyduğu hakkında ile olan ilişkileri bilgi almak için sorular genel bir bilgi
görüşme yapmak nasıldır?). soracağımızı” açıklayalım. elde etmiş
bilgi toplamanın • Önce genel sorumuzu, oluruz.
• Belirlediğimiz genel
yollarından biridir. sonra ayrıntılı bilgi için alt
sorulara yönelik alt • Görüşmelerden
sorularımızı soralım.
• Bu kişiler farklı sorular oluşturalım elde edilen
• Genel sorumuzu
ortamlarda öğrenciyi (Örneğin, Kolay bilgilerin gözlem
sorduğumuzda kişi herhangi
gözlemleyebildikleri arkadaş edinebilir mi? sonucunda
bir alt soruya da cevap
için görüşme yoluyla Arkadaşlıklarını devam elde edilen
verirse, o alt soruyu/soruları
öğrenci hakkında ettirir mi?) verilerle örtüşüp
atlayalım.
önemli bilgiler örtüşmediği
• Soruları oluştururken, • Her bir soruya verilen cevaba
verebilirler. kontrol edelim.
görüşme yapacağımız göre ''Evet, Bazen veya
• Görüşme sırasında kişinin anlayabileceği Hayır'' sütununa “X” veya “√” • Bu bilgilerden
bu kişilere sözcükler kullanmaya gibi bir işaret koyalım. yararlanarak
sorabileceğimiz dikkat edelim. • Söylenen ayrıntı bilgileri ise sosyal-duygusal
sorulardan bazıları açıklama sütununa kısaca not gelişimde
• Soruları, öğrencinin
SOD 1.2’de örnek edelim. Bu sütunda yazdığımız desteğe
gelişimsel özelliklerine
olarak sunulmuştur. bilgiler, öğrenci için BEP/BGP gereksinimi
ve yaşına göre
hazırlarken öğretime nereden olup olmadığını
• Örnek sorulardan detaylandıralım veya
başlayacağımız konusunda belirleyelim.
yararlanarak azaltalım.
bize yol gösterici olacaktır.
öğrencinin yaşına
• Soruları SOD 1.2’de • Görüşme yaptığımız kişi
ve gelişimine göre
olduğu gibi görüşme herhangi bir soruda konu ile
kendi sorularımızı
sırasında yanıtların ilgili bilgisi olmadığını ifade
oluşturabilir
işaretlenebileceği ederse o konuya yönelik
ve görüşmede
veya notların başka soru sormayalım.
kullanabiliriz.
yazılabileceği bir Öğrenci ile ilgili yeterli bilgi
forma dönüştürelim. aldığımızı düşündüğümüzde
görüşmeyi sonlandıralım.
77
C
A B
SOD 1.2 – Sosyal-Duygusal Gelişim Aile Görüşme Formu
Öğrencinin Adı-Soyadı: ______________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _

Görüşülen Kişi: ____________________________________
Sorular Evet Bazen Hayır Açıklama
1. Çocuğunuzun arkadaşları ile olan ilişkileri
nasıldır?
a. Kolay arkadaş edinebilir mi?
b. Arkadaşlıklarını devam ettirir mi?
c. Yakın arkadaşları var mı?
d. Yakın arkadaşları akranları mıdır?
e. Yoksa kendinden büyük veya küçük
çocuklarla mı oynamayı tercih eder?
2. Çocuğunuz diğer çocuklarla nasıl oyunlar
oynar?
a. Diğer çocukların oynadığı oyunlara
kendiliğinden katılır mı?
b. Diğerlerinin onu oyuna katmasını bekler mi?
c. Oyunun kurallarına uyar mı?
d. Oyundan dışlandığı olur mu? Hangi
nedenlerle dışlanır?
e. Takımındaki arkadaşlarıyla iş birliği yapar mı?
3. Çocuğunuzun çevresi ile olan ilişkileri
nasıldır?
a. Çevresindeki kişilerle kolaylıkla ilişki
başlatabilir mi?
b. İlişkilerinde karşıdaki kişinin yaşına ve ortama
uygun davranışlar gösterir mi?
c. Sorulara cevap vererek ve kendisi sorular
sorarak sohbeti devam ettirebilir mi?
d. Konuşmalar sırasında göz teması kurar ve
sürdürür mü?
e. Üzüldüğünde, korktuğunda, öfkelendiğinde
vb. duygularını ifade edebilir mi? Nasıl ifade
eder?
78
C
B
A
f. Üzüntü, korku ve öfkesiyle başa çıkabilir mi?

Nasıl başa çıkar?
g. İstemediği bir durum olduğunda istemediğini
ifade eder mi?
4. Sizinle ve aile içindeki ilişkileri nasıldır?
e. En çok zaman geçirdiği kişi/kişiler kimlerdir?
f. Birlikte ne tür etkinlikler yaparsınız? En çok
hangi etkinlikleri yapmaktan hoşlanır?
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Öz Bakım ve Günlük Yaşam Becerileri
Engeli olan öğrenciler ile desteğe gereksinim duyduğunu belirlediğiniz öğrencilerden bazıları yaşına ve
gelişimine uygun öz bakım ve günlük yaşam becerileri gösteremeyebilir ve bu becerileri gerçekleştirirken
desteğe gereksinim duyabilirler. Bu nedenle, tanımaya yönelik değerlendirmelerde öğrencilerin öz bakım ve
günlük yaşam becerilerinde hangi düzeyde olduklarını ve bu alanda da desteğe gereksinim duyup duyma-
dıklarını belirlememiz önemlidir.
Aşağıda bu değerlendirmelerde kullanılabileceğimiz bazı yöntem ve araçlara örnekler verilmiş, ayrıca her
örnek aracın nasıl geliştirildiği, uygulandığı ve sonuçlarının nasıl yorumlandığı, aracın hemen üstündeki bir
tabloda ayrıntılı açıklanmıştır. Biz de bu açıklamalardan yararlanarak sınıfımızdaki öğrencilerin yaşlarına ve
gelişim özelliklerine/gereksinimlerine uygun olacak şekilde kendi araçlarımızı geliştirebilir ve uygulayabiliriz.
Ek olarak, burada sadece sınırlı sayıda araç örneği sunulduğundan, Fasikül 2’de farklı araç türlerine iliş-
kin sunulmuş açıklamalardan ve diğer gelişim alanlarını değerlendirmek için geliştirilmiş araç örnekleri ve
açıklamalarından da yararlanarak öz bakım ve günlük yaşam becerilerini değerlendirmeye yönelik kendimiz
başka araçlar da geliştirebiliriz.
79
C
A B
Sonuçları Nasıl
GÖRÜŞME Aracı Nasıl Geliştirelim? Nasıl Uygulayalım?
Yorumlayalım?
• Öğrenciyi iyi • Öncelikle öz bakım ve • Görüşmeleri birebir • Görüşmeler
tanıyan kişilerle günlük yaşam becerileri- (öğrenci ya da başka kişiler sonucunda,
(ebeveyn, yakınlar, ne yönelik genel sorular olmadan) yapalım. öğrencinin öz bakım
önceki öğretmen hazırlayalım (Örneğin, • Öncelikle görüşmenin becerilerinden
vs.) öğrencinin öz Kişisel bakımını yapabilir amacını; “öğrencinin hangilerine sahip
mi? Neleri yapabiliyor?). yıkanma, giyinme, yemek olduğu ve hangilerinde
bakım ve günlük
• Belirlediğimiz genel soru- yeme gibi öz bakım desteklenmesi
yaşam becerileriyle
lara (kişisel bakım/temiz- becerileri konusunda gerektiği konusunda
ilgili neleri
lik, giysi çıkarma/giyme bilgi almak için sorular genel bir bilgi elde
yapabildiği ya da vb.) yönelik alt sorular soracağımızı” açıklayalım. etmiş oluruz.
nelere gereksinim oluşturalım (Örneğin, • Önce genel sorumuzu, • Bu bilgilerden
duyduğu hakkında Giysilerini çıkarıp/giyine- sonra ayrıntılı bilgi için alt yararlanarak hangi
görüşme yapmak, bilir mi? Neleri çıkarıp, sorularımızı soralım. becerilerde daha
bilgi toplamanın giyinebilir?). • Genel sorunuzu ayrıntılı bilgiye
yollarından biridir. • Soruları oluştururken, sorduğumuzda kişi ihtiyacımız olduğunu
görüşme yapacağımız herhangi bir alt soruya da ve hangi yöntem ve
• Bu kişiler farklı kişinin anlayabileceği söz- cevap verirse, o alt soruyu/ araçlarla bu bilgiyi
ortamlarda cükler kullanmaya dikkat soruları atlayalım. elde edebileceğimizi
öğrenciyi edelim, gerekirse örnek- • Her bir soruya verilen belirleyebiliriz.
gözlemleyebildikleri ler ekleyelim. Örneğin, cevaba göre Evet, Kısmen Örneğin, sonraki
için görüşme “Öz bakım becerileri” de- veya Hayır sütununa “X” aşamada etkinlikler
yoluyla öğrenci diğimizde anlamayabilir; veya “√” gibi bir işaret sırasında öğrencinin
hakkında önemli ama “yıkanma, giyinme, koyalım. belirlediğimiz
bilgiler verebilirler. yemek yeme gibi öz ba- • Söylenen ayrıntı bilgileri becerideki düzeyini
kım becerilerini yapabilir ise açıklama sütununa gözlemlemeyi
• Görüşme sırasında mi?” dediğimizde anlaşıl- kısaca not edelim. Bu hedefleyebiliriz.
bu kişilere ması daha kolay olabilir. sütunda yazdığımız bilgiler, • Görüşmelerden elde
sorabileceğimiz • Görüşme sırasında aldığı- öğrenci için BEP/BGP ettiğimiz bilgilerin,
sorulardan bazıları mız cevapları kayıt etmek hazırlarken öğretime diğer yöntem ve
ÖZG 1.1’de örnek önemlidir. Ancak tüm ce- nereden başlayacağımız araçlarla elde ettiğimiz
olarak sunulmuştur. vapları yazmak zor olabilir. konusunda bize yol bilgilerle örtüşüp
Bu nedenle, görüşme gösterici olacaktır. örtüşmediğini kontrol
• Örnek sorulardan öncesinde öz bakım ile il- • Görüşme yaptığımız kişi edelim. Örneğin, bazen
yararlanarak gili genel maddeleri ve alt herhangi bir soruda konu ebeveynin “Yapamaz”
öğrencinin yaşına maddeleri oluşturmamız ile ilgili bilgisi olmadığını dediği bazı becerilerde
ve gelişimine göre önemlidir. Ayrıca her bir ifade ederse o konuya öğrenci yaşına uygun
kendi sorularımızı alt beceride kabaca bece- yönelik başka soru beceri gösterebilir.
oluşturabilir ri düzeyini ifade edecek sormayalım. Böyle durumlarda
ve görüşmede (evet, kısmen, hayır vb.) • Öğrenci ile ilgili uyuşmazlığın nereden
işaretlemeler için sütun- yeterli bilgi aldığımızı kaynaklandığını
kullanabiliriz.
lar oluşturmamız yanıtları düşündüğümüzde belirleyelim.
kayıt etmeyi kolaylaştırır. görüşmeyi sonlandıralım.
80
C
B
A
ÖZG 1.1 - Görüşme Formu
Öğrencinin Adı-Soyadı: _________________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _

Görüşülen Kişi: ________________________________________
Genel soru: Giyinme, yemek

yeme, kişisel temizlik gibi öz bakım
becerilerini yapabilir mi? Neleri
yapabilir?
a) Kişisel bakım ve temizliğini
yapabilir mi? Neleri yapabilir?
b) Giysilerini çıkarıp/giyinebilir mi?

Neleri yapabilir?
c) Yemek yiyebilir mi? Neleri

yapabilir?
d) Tuvaleti kullanabilir mi? Tuvaletle

ilgili neleri yapabilir?
Genel soru: Odasını toplama, alışveriş

yapma gibi günlük yaşam becerilerini
yapabilir mi? Neleri yapabilir?
a) Basit ev işlerini yapabilir mi?

Neleri yapabilir?
b) Eşyalarını temiz kullanıp,

düzenleyebilir mi? Neleri
yapabilir?
c) Market/bakkaldan ekmek
alma gibi ev dışı günlük yaşam
becerilerini yapabilir mi? Neleri
yapabilir?
*Genel soruya verdiği yanıtta alt sorulardan herhangi birine ilişkin yanıt varsa o alt soruyu
sormayın ve evet/hayır seçeneklerinden birisini işaretleyin. Yanıtı verilmeyen alt soruları sorun.
81
C
A B

• Öğrencinin öz • Öncelikle, • Öğrenciyi sınıf • Gözlem formuyla
bakım ve günlük gözlemlenecek ortamı, tuvalet, öğrencinin öz bakım
yaşam becerileri davranışları, yemekhane, kantin ve günlük yaşam
hakkında bilgi sahibi görüşmelerden elde vb. farklı ortamlarda becerilerinden
olmak için öğrenciyi ettiğimiz bilgiler ve ve durumlarda hangilerine sahip
farklı ortamlarda öğrencinin gelişim gözlemleyelim. olduğu ve olmadığı
ve durumlarda özelliklerini/yaşını konusunda bilgi elde
• Öğrencinin
gözlemlemek bize dikkate alarak etmiş oluruz.
gözlemlediğimiz
performans düzeyi belirleyelim.
becerileri farklı • Elde ettiğimiz
hakkında önemli
• Gözlem formunu; ortamlarda ve bilgileri, diğer
bilgiler verir.
gözlemlenmesi durumlarda yöntem ve
• Aşağıda ÖZG 2.1’de hedeflenen becerileri ne düzeyde araçlarla elde
örnek bir gözlem sıraladığımız bir gerçekleştirdiğine ettiğimiz bilgilerle
formu sunulmuştur. sütun ve öğrencinin dikkat edelim. karşılaştıralım ve
performansını öğrencinin her bir
• Bu formda • Davranışları
işaretleyebileceğimiz becerideki düzeyine
öğrencilerin farklı gözleyemediğimiz
“Yapar (bağımsız/ ilişkin bir fikir
öz bakım ve günlük veya doğal olarak
yardımla)”, oluşturalım.
yaşam becerilerini ortaya çıkmadığı
“Yapamaz” ve
gözlemlemek durumda davranışın • Öğrencinin
“Açıklama” sütunları
hedeflenmiştir. ortaya çıkacağı oyun/ sergilediği düzeyin
ile oluşturalım.
etkinlik düzenleyelim yaşına, gelişimine
• Biz de örnek gözlem
veya öğrencinin o ne kadar uygun
formundan ve bu
davranışı göstermesi olduğunu ve
tabloda sunulan
için (Örneğin, mendille gereksinimlerinin ne
açıklamalardan
burnunu temizle) düzeyde olduğunu
yararlanarak, kendi
yönerge verelim. belirleyelim.
gözlem formumuzu
oluşturabiliriz. • Gözlemler sırasında • Gereksinim
form üzerinde düzeyine göre
• Gözlem yapacağımız
öğrencinin desteklenmesinin
öğrencinin yaşına ve
performansına ilişkin gerekli olup
gelişim özelliklerine
notlar alalım. olmadığına karar
göre sorularda
verelim ve gerekli
değişiklikler yapabilir, • Formu doldururken bu
ise öğrencinin
bazı soruları gözlem notlarımızdan
problem yaşadığı
çıkarabilir veya yeni yararlanalım.
becerilerin
sorular ekleyebiliriz.
desteklenmesine
yönelik planlama
yapalım.
82
C
B
A
ÖZG 2.1 - Gözlem Formu

Öğrencinin Adı-Soyadı: ___________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _
Yapar
ÖZ BAKIM BECERİLERİ Yapamaz Açıklama
Bağımsız Yardımla
Giysilerini çıkarır/giyer
o Gömlek, kazak, mont, hırka gibi vücudunun
üst kısmına giydiği giysileri çıkarır.
o Gömlek, kazak, mont, hırka gibi vücudunun

üst kısmına giydiği giysileri giyer.
o Ayakkabı, çorap gibi ayağına giydiği giysileri
çıkarır.
o Ayakkabı, çorap gibi ayağına giymesi gereken
giysileri giyer.
Kişisel temizliğini yapar
o Ellerini ve yüzünü yıkar.
o Burnunu mendille temizler.
o Dişlerini fırçalar.
Yemek yer
o Parmaklarıyla yer.
o Çatal/kaşık/bıçak kullanarak yer.
o Bardaktan, şişeden vb. içecek içer.
Tuvaleti kullanır
o Tuvalet kontrolü vardır.
o Tuvalete gider/tuvaletini yapar.
Yapar
GÜNLÜK YAŞAM BECERİLERİ Yapamaz Açıklama
Basit işleri yapar
o Eşyalarını toplar.
o Çöplerini çöp kutusuna atar.
o Okuldaki dolabını düzenler.
o Çantasını düzenler.
o Sırasını düzenler.
Aletleri/araçları kullanır
o Bilgisayar/cep telefonu kullanır.
o Asansörü kullanır.
Alışveriş
o Kantinden alışveriş yapar.
83
C
A B
Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Motor Gelişim
Öğrenciler motor gelişimleri açısından farklı gelişimsel özellikler sergileyebilirler. Bazıları motor becerileri
açısından oldukça yetenekli iken bazıları ise onlar kadar iyi veya yetenekli olamayabilir ve motor gelişim açı-
sından akranlarının gerisinde olabilirler. Çok sayıda öğrencinin motor becerilerinde önemli zorluklar yaşadık-
ları bilinmektedir. Örneğin, öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin büyük bir bölümü akademik güçlüklerine ek
olarak hem büyük kas motor hem de küçük kas motor becerilerinde belirgin güçlükler yaşayabilmektedirler.
Bu nedenle, tanımaya yönelik değerlendirmede öğrencilerimizin motor gelişimini incelememiz ve gecikme
veya zorluk yaşayan öğrencileri belirlememiz önemlidir.
Aşağıda bu değerlendirmelerde kullanılabileceğimiz bazı yöntem ve araçlara örnekler verilmiş, ayrıca her
örnek aracın nasıl geliştirildiği, uygulandığı ve sonuçlarının nasıl yorumlandığı, aracın hemen üstündeki bir
tabloda ayrıntılı açıklanmıştır. Biz de bu açıklamalardan yararlanarak sınıfımızdaki öğrencilerin yaşlarına ve
gelişim özelliklerine/gereksinimlerine uygun olacak şekilde kendi araçlarımızı geliştirebilir ve uygulayabiliriz.
Ek olarak, burada sadece sınırlı sayıda araç örneği sunulduğundan, Fasikül 2’de, farklı araç türlerine ilişkin
sunulmuş açıklamalardan ve diğer gelişim alanlarını değerlendirmek için geliştirilmiş araç örnekleri ve açık-
lamalarından da yararlanarak öğrencilerin motor gelişimini değerlendirmeye yönelik kendimiz başka araçlar
da geliştirebiliriz.
84
C
B
A

GÖRÜŞME Nasıl Uygulayalım?
• Öğrenciyi iyi • Görüşme sorularını • Görüşmeleri birebir • Görüşmeler
tanıyan kişilerle kaba motor (büyük sessiz bir ortamda sonucunda, öğrencinin
(ebeveyn, yakınlar, kas) ve ince yapalım. hareket-motor
fizyoterapisti motor (küçük kas) • Görüşmenin yüz becerileri ile ilgili hangi
vb.) öğrencinin becerileri olmak yüze yapılamadığı konularda problem
üzere iki başlıkta
motor/hareket durumda formu ilgili yaşadığı, hangi
oluşturalım.
becerileriyle ilgili kişiye göndererek becerilere sahip olduğu
• Kaba motor (büyük
neleri yapabildiği doldurmasını isteyelim. hakkında genel bir bilgi
kas) beceriler için
ya da nelere yürüme, koşma, • Öncelikle görüşmenin elde etmiş oluruz.
gereksinim sıçrama, atlama, amacını; “öğrencinin • Bu bilgilerden
duyduğu hakkında atma, tutma ve hareket-motor yararlanarak hangi
görüşme yapmak, denge (tek ayak becerileri konusunda becerilerde daha
bilgi toplamanın üzerinde durma, bilgi almak için ayrıntılı bilgiye
yollarından biridir. zıplama, tek çizgi sorular soracağımızı” ihtiyacımız olduğunu
• Bu kişiler farklı üzerinde yürüme) açıklayalım ve ardından ve hangi yöntem ve
ortamlarda ve gibi beceriler sorulara geçelim. araçlarla bu bilgiyi
durumlarda hakkında sorular • Kişi bir soru elde edebileceğimizi
oluşturalım.
öğrenciyi kapsamında diğer belirleyebiliriz.
• İnce motor
gözlemleyebildikleri sorulara yönelik de bilgi Örneğin, sonraki
beceriler için ise
için görüşme verdiyse yanıt verilen aşamada etkinlikler
giyinme, ilikleme,
yoluyla öğrenci bağlama, kesme, soruları atlayalım. sırasında öğrencinin
hakkında önemli çizme ve kalem • Verilen cevaplara göre belirlediğimiz
bilgiler verebilirler. tutma gibi beceriler ''Evet veya Hayır'' becerideki düzeyini
• Görüşme sırasında hakkında sorular sütununa “√“ işareti gözlemlemeyi
bu kişilere oluşturalım. koyalım. hedefleyebiliriz.
sorabileceğimiz • Soruları öğrencinin • Söylenen ek bilgileri, • Görüşmelerden elde
sorulardan bazıları özel gereksinimi, açıklama sütununa ettiğimiz bilgilerin,
MOT 1.1’de örnek gelişimsel özellikleri kısaca not edelim. diğer yöntem ve
olarak sunulmuştur. ve yaşına göre • Görüşme yapılan araçlarla elde ettiğimiz
detaylandıralım
• Örnek sorulardan kişi sorulan konuda bilgilerle örtüşüp
veya azaltalım.
yararlanarak deneyimi, gözlemi örtüşmediğini kontrol
• Soruları MOT
öğrencinin yaşına olmadığını ifade ederse edelim. Örneğin, bazen
1.1’de olduğu
ve gelişimine göre gibi görüşme o konuya yönelik başka ebeveynin “Yapamaz”
kendi sorularımızı sırasında yanıtlarını soru sormayalım. dediği bazı becerilerde
oluşturabilir işaretleyebileceğiniz • Öğrenci ile ilgili öğrenci yaşına uygun
ve görüşmede veya notlarımızı yeterli bilgi aldığımızı beceri gösterebilir.
kullanabiliriz. yazabileceğimiz düşündüğümüzde Böyle durumlarda
bir forma görüşmeyi uyuşmazlığın nereden
dönüştürelim. sonlandıralım. kaynaklandığını
belirleyelim.
85
C
A B
MOT 1.1 - Örnek Görüşme Formu
Öğrenci: ____________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _

Görüşülen Kişi: _______________________
Sorular Evet Hayır Açıklama
Büyük Kas Motor
Dengeli bir şekilde yürüyebilir mi?
Dengeli bir şekilde koşabilir mi?

Yürürken veya koşarken engellere çarpmamak için
manevralar yapabilir mi?
Dengeli bir şekilde merdiven inip çıkabilir mi?
Olduğu yerde tek ve çift ayak zıplayabilir mi?
Tek ayak üzerinde durabilir mi?
Karşılıklı top atma-yakalama oyunu oynayabilir mi?
Küçük Kas Motor
Makas kullanabilir mi?
Düğme ilikleyebilir mi?
Ayakkabılarını bağlayabilir mi?
Kıyafetlerini giyip çıkarabilir mi?
Kendi başına yemek yiyebilir mi?
Sürahiden bardağa su doldurabilir mi?
Kalemi doğru bir şekilde tutabilir mi?
Sağını-solunu ayırt edebilir mi?
Ev, araba, ağaç, güneş gibi çevrede gördüklerini

basit bir şekilde çizebilir mi?
86
C
B
A
Engeli Olan Öğrenciler İçin İlkokul Değerlendirme Çerçevesi Öğretmen Kılavuzu, Fasikül 5

• Öğrencinin hareket/ • Gözlem formundaki • Öğrenciyi sınıf • Gözlem formuyla
motor performansı maddeleri, ilgili ortamı, beden öğrencinin büyük
hakkında bilgi sahibi kişilerle yapılan eğitimi dersi, bahçe, kas ve küçük kas
olmak için öğrenciyi görüşmelerden elde tuvalet, yemekhane motor becerilerinden
farklı ortamlarda ettiğimiz bilgiler, vb. farklı ortamlarda hangilerine sahip
ve durumlarda öğrencinin gelişim ve durumlarda olduğu ve olmadığı
gözlemlemek bize özellikleri/yaşı ve gözlemleyelim. konusunda bilgi elde
performans düzeyi fiziksel özelliklerini etmiş oluruz.
• Öğrencinin belirli
hakkında önemli dikkate alarak
bir beceriyi farklı • Elde ettiğimiz
bilgiler verir. düzenleyelim.
ortamlarda ve bilgileri, diğer yöntem
• Aşağıda MOT 2.1’de • Gözlem formunu; durumlarda ne ve araçlarla elde
motor gelişime ilişkin motor gelişime düzeyde yapabildiğini ettiğimiz bilgilerle
örnek bir gözlem ilişkin becerileri gözlemleyelim. karşılaştıralım ve
formu sunulmuştur. sıraladığımız bir öğrencinin her bir
• Davranışları
sütun ve öğrencinin becerideki düzeyine
• Bu formda gözleyemediğimiz
performansını ilişkin bir fikir
öğrencilerin farklı veya doğal olarak
işaretleyebileceğimiz oluşturalım.
motor becerilerini ortaya çıkmadığı
“Yapar (bağımsız/
gözlemlemek durumda davranışın • Öğrencinin sergilediği
yardımla)”, “Yapamaz”
hedeflenmiştir. ortaya çıkacağı oyun/ düzeyin yaşına,
ve “Açıklama”
etkinlik düzenleyelim gelişimine ne kadar
• Biz de örnek gözlem sütunları ile
veya öğrencinin o uygun olduğunu ve
formundan ve bu oluşturalım.
davranışı göstermesi gereksinimlerinin ne
tabloda sunulan
için (Örneğin, topu düzeyde olduğunu
açıklamalardan
yakala) yönerge belirleyelim.
yararlanarak, kendi
verelim.
gözlem formumuzu • Gereksinim
oluşturabiliriz. • Gözlemleri yeterince düzeyine göre
bilgi edinene kadar desteklenmesinin
• Gözlem yapacağımız
devam ettirelim. gerekli olup
öğrencinin yaşına ve
olmadığına karar
gelişim özelliklerine • Gözlemler sırasında
verelim ve gerekli ise
göre sorularda form üzerinde
öğrencinin problem
değişiklikler yapabilir, öğrencinin
yaşadığı becerilerin
bazı soruları çıkarabilir performansına ilişkin
desteklenmesine
veya yeni sorular notlar alalım.
yönelik planlama
ekleyebiliriz.
• Formu doldururken yapalım.
bu gözlem
notlarımızdan
yararlanalım.
87
C
A B
MOT 2.1 - Gözlem Formu
Öğrenci: ____________________________ Tarih: _ _/_ _/20_ _

Yönerge: Gözlemlerinize dayanarak her bir davranışı değerlendiriniz ve uygun yanıtın belirtildiği sütuna “√”
koyunuz.
Yapar
MOTOR GELİŞİM Yapamaz Açıklama
Büyük Kas Motor
Dengeli bir şekilde yürür.
Dengeli bir şekilde koşar.
Yürürken veya koşarken engellere

çarpmamak için manevralar yapar.
Dengeli bir şekilde merdiven inip çıkar.
Olduğu yerde tek ve çift ayak zıplar.

Tek ayak üzerinde durur.
Karşılıklı top atma-yakalama oyunu oynar.
Küçük Kas Motor
Makas kullanır.
Düğme ilikler.
Ayakkabılarını bağlar.
Kıyafetlerini giyip çıkarır.
Kendi başına yemek yer.
Sürahiden bardağa su doldurur.
Kalemi doğru bir şekilde tutar.
Sağını-solunu ayırt eder.

Baş, boyun, gövde, kol ve bacakları olan
insan resmi çizer.
Ev, araba, ağaç, güneş gibi çevrede
gördüklerini basit bir şekilde çizer.
88
C
B
A
Engeli Olan Öğrenciler İçin İlkokul Değerlendirme Çerçevesi Öğretmen Kılavuzu, Fasikül 5
Notlar
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………..……………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
89
C
A B
Notlar
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………..……………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
90
C
B
A
ISBN: 978-975-11-5648-8

Fasikul 5 LkokulDegerlendirmeCervesiOgretmenKilavuzu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fasikul 5 LkokulDegerlendirmeCervesiOgretmenKilavuzu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ENGELİ OLAN ÇOCUKLAR İÇİN

İLKOKUL DEĞERLENDİRME ÇERÇEVESİ

ÖĞRETMEN KILAVUZU, FASİKÜL 5

T.C.Millî Eğitim Bakanlığı

ÖĞRETMEN KILAVUZU, FASİKÜL 5

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

TANIMAYA YÖNELİK DEĞERLENDİRMEDE ÖRNEK UYGULAMALAR

Tanımaya Yönelik Değerlendirme

Tanımaya Yönelik Değerlendirme: Türkçe

Okuma (Kelime Tanıma ve Akıcılık) Becerilerinin Değerlendirilmesi

ANLAMLI SÖZCÜK Nasıl Sonuçları Nasıl

• Öğrencilerin • Birinci sınıf ilk okuma • Öğrencinin rahat bir • Değerlendirme

Doğru Okunan Sözcük Sayısı: _ _

sevgi gittiğim kafan zaman

Doğru Okunan Sözcük Sayısı: _ _

ANLAMLI SÖZCÜK Nasıl Sonuçları Nasıl

• Öğrencilerin • Birinci sınıf ilk okuma • Öğrencinin rahat bir • Değerlendirme

Doğru Okunan Sözcük Sayısı: _ _

kuldur nimmiğit nobal şimtirmiş

Doğru Okunan Sözcük Sayısı: _ _

OAK 1.3 - Anlamlı ve Anlamsız Sözcük Okuma Performans Grafiği*

Aracı Nasıl Nasıl Sonuçları Nasıl

Dakikada Dakikada Dakikada

PROZODİK OKUMA Nasıl Sonuçları Nasıl

• Prozodi; metnin • Öncelikle öğrencinin sınıf • Öncelikle • Rubrikten 4

OAK 4.1 - Prozodik Okuma Rubriği*

Okuduğunu Anlama Becerilerinin Değerlendirilmesi

BOŞLUK Nasıl Sonuçları Nasıl

OAN 1.1 - 2. Sınıf Türkçe Ders Kitabı-Öyküleyici Metin Örneği*

BAYRAM ARMAĞANI BAYRAM ARMAĞANI

OAN 1.3 - Öyküleyici Metin Boşluk Doldurma Performans Grafiği*

• Öğrencilerin öyküleyici • Derecelendirme • Sınıfta öğretim sırasında • Öğrencinin

OAN 2.1 - 2. Sınıf Düzeyinde Okuduğunu Anlama: Öğretmen Derecelendirme Ölçeği

Öyküleyici Metinler İçin Öğretmen Derecelendirme Ölçeği

2. Ana fikrini söyler.

3. Olayların nerede geçtiğini söyler.

5. Olayların geçtiği zamanı söyler.

Konuya ilişkin ''Ne, Nerede,

Olayları akış sırasına göre doğru

Anlamını bilmediği sözcüklerin

Konuya ilişkin çıkarım sorularına

10. Konuyla ilgili sorular oluşturur.

OAN 2.2 - 4. Sınıf Düzeyinde Okuduğunu Anlama: Öğretmen Derecelendirme Ölçeği

Bilgilendirici Metinler İçin Öğretmen Derecelendirme Ölçeği

1. Konunun ne olduğunu söyler.

2. Ana fikri söyler.

3. Ana fikri destekleyen yardımcı fikirleri

4. Konuya ilişkin ''Ne, Nerede, Nasıl,

5. Bilgileri mantıklı bir sırada organize

6. Önemli bilgileri ayırt eder.

7. Anlamını bilmediği sözcüklerin anlamını

8. Konuya ilişkin çıkarım sorularına cevap

9. Okuduğu metinle ilgili sorular oluşturur.

10. Kendi deneyimleri ve okuduğu diğer

11. İyi ve kötü yönlerini eleştirebilir.

METİN OKUMA Nasıl Sonuçları Nasıl

OAN 3.1 - 5N 1K Soruları Performans Kayıt Formu*

Metnin Adı: ___________________________

Yazma Becerilerinin Değerlendirilmesi

Nasıl Sonuçları Nasıl

Öğrencinin Adı-Soyadı: Tarih:

YAZ 1.2 - Bakarak Yazma Değerlendirme Kayıt Formu

Ne kadar sürede Yazılan toplam Yazılan doğru Yazı okunabilirlik