‫فصل پنجم‬

‫کنترل‌کننده‌هاي منطقي قابل برنامه‌ريزي‬

‫پيش آزمون‬

‫‪ -1‬کدام گزينه جزء ويژگي‌هاي دستگاه‌هاي ديجيتال است؟‬

‫ب) سرعت کم در انجام کارها‬ ‫ ‬
‫الف) داشتن حجم باال‬
‫د) اتالف وقت زياد جهت انجام امور‬ ‫ ‬‫ج) قابليت تنوع در ساخت وسايل‬
‫‪K‬‬
‫‪K‬‬
‫‪K‬‬
‫‪ -2‬در مدار مقابل وضعيت المپ چيست؟‬
‫‪U=5V‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪U=5V‬‬
‫‪U=5V‬‬
‫‪L‬‬
‫‪L‬‬ ‫ب)صفر منطقي‬ ‫ ‬
‫الف) قطع‬
‫د) صفر ولت‬ ‫ ‬
‫ج) ‪ 1‬منطقي‬
‫‪A‬‬
‫‪A‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪ -3‬شکل مقابل معادل کدام گيت منطقي است؟‬
‫‪B‬‬
‫‪B‬‬ ‫ب) ‪AND‬‬ ‫ ‬
‫الف) ‪OR‬‬
‫‪U=5V‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪L‬‬
‫د) ‪XOR‬‬ ‫ ‬
‫ج) ‪NAND‬‬
‫‪U=5V‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪U=5V‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪ -4‬رابطه منطقي شکل مقابل کدام گزينه است؟‬

‫‪A‬‬
‫‪AA‬‬ ‫ب) ‪F=A+BC‬‬ ‫الف) ‪ F=ABC‬‬
‫‪B‬‬
‫‪F‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪BB‬‬
‫‪FF‬‬ ‫د) ‪F=A+B+C‬‬ ‫ج) ‪ F=AB+C‬‬
‫‪CC‬‬

‫‪14‬‬ ‫‪13 12 11 10‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪124‬‬

‫‪VCC1414 1313 12‬‬ ‫‪11 10 9‬‬
‫‪12 11 10 9‬‬
‫‪8‬‬
‫‪8‬‬
‫‪VVCC SN7408‬‬
‫‪CC‬‬ ‫‪5V‬‬
 ‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫‪F‬‬
‫‪C‬‬

‫‪ -5‬در شکل مقابل اگر ‪ S1=0‬و ‪ S2=1‬باشد وضعيت ‪ LED‬چگونه است؟‬

‫‪14‬‬ ‫‪13 12 11 10‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪VCC‬‬ ‫الف) دائم صفر است‪.‬‬
‫‪SN7408‬‬

‫ب) ابتدا (‪ )1‬بوده که با تبديل وضعيت (صفر) مي‌شود‪.‬‬

‫‪5V‬‬
‫‪GND‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4 5 6‬‬ ‫‪7‬‬

‫ج) ابتدا (صفر) بوده که با تبديل وضعيت (‪ )1‬مي‌شود‪.‬‬

‫‪S1‬‬ ‫‪A B F‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫Ÿ‬
‫د) دائم يک است‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪S2‬‬
‫‪0‬‬

‫‪ -6‬حاصل جبري (‪ )1. A‬معادل ‪ ..........‬است؟‬

‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫د)‪A‬‬ ‫ج) )‪ NOT(A‬‬ ‫ ‬
‫ب) ‪1‬‬ ‫ ‬
‫الف) صفر‬
‫‪VO‬‬
‫‪ -7‬کدام زبان برنامه‌نويسي شبيه مدار فرمان رله‌اي مي‌باشد؟‬
‫‪5V‬‬ ‫‪R‬‬
‫د) ‪SFC‬‬ ‫ ‬
‫ج) ‪STL‬‬ ‫ ‬‫ب) ‪FBD‬‬ ‫ ‬
‫الف) ‪LADDER‬‬

‫‪ -8‬کدام قطعه الکترونيکي مي‌تواند جايگزين کنتاکتور شود؟‬

‫د) تراياک‬ ‫ج) ترانزيستور ‪BJT‬‬
‫ ‬ ‫ ‬
‫ب) ديود زنر‬ ‫ ‬
‫الف) ديود‬

‫‪ -9‬در کدام سيستم کنترل نرم‌افزار روند کنترل را تعيين مي‌کند؟‬

‫د)رله‌اي‬ ‫ ‬
‫ج) سخت‌افزاري‬ ‫ ‬
‫ب) کامپيوتر‬ ‫الف) پنوماتيکي‬

‫‪ -10‬کدام مورد از مزاياي ‪ PLC‬است؟‬

‫الف) موجب افزايش حجم تابلوي برق مي‌شود‪.‬‬
‫ب) طراحي و اجراي مدارهاي کنترل و فرمان بسيار سريع و آسان است‪.‬‬
‫ج) نويز مکانيکي و الکتريکي دارد‪.‬‬
‫د) انرژي کم‌تري مصرف مي‌کند‪.‬‬

‫‪ -11‬کدام گزينه در مورد مزاياي ‪ LOGO‬صحيح است؟‬

‫ب) با هيچ شبکه کنترلي سازگار نيست‬ ‫ ‬
‫الف) افزايش هزينه‌ها‬
‫د) افزايش ضريب اطمينان‬ ‫ج) دارا بودن صفحه نمايش در همه مدل‌ها‬

‫‪125‬‬
 ‫‪U=5V‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪ LOGO 12/24 RC -12‬داراي چه نوع خروجي است؟‬

‫ب) خروجي ترانزيستوري بدون صفحه نمايش‬ ‫الف) خروجي ترانزيستوري با صفحه نمايش‬
‫‪B‬‬
‫بدون صفحه نمايش‬
‫‪L‬‬
‫د) خروجي رله‌اي‬ ‫ ‬
‫ج) خروجي رله‌اي با صفحه نمايش‬
‫‪U=5V‬‬

‫‪ -13‬حافظه ‪ ..........‬قابليت خواندن و نوشتن برنامه را دارد و با قطع برق برنامه پاک نمي‌شود‪.‬‬
‫د)آبي‬ ‫ ‬
‫ج) قرمز‬ ‫ ‬
‫ب) قهوه‌اي‬ ‫ ‬
‫الف) زرد‬
‫‪A‬‬
‫‪B‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪ -14‬در مدل اصلي ‪ Logo‬تعداد ‪ ..........‬ورودي وجود دارد؟‬
‫‪C‬‬
‫د) ‪16‬‬ ‫ ‬
‫ج) ‪6‬‬ ‫ ‬
‫ب) ‪8‬‬ ‫ ‬
‫الف) ‪4‬‬

‫‪14‬‬ ‫‪13 12 11 10‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪VCC‬‬ ‫‪ -15‬عملکرد گيت ‪ AND‬شبيه مدار ‪ ..........‬عمل مي‌کند؟‬
‫د) بين ورودي‌ها ارتباط نيست‬ ‫ ‬‫سري موازي‬ ‫ج)‬ ‫ب) سري ‬ ‫ ‬
‫الف) موازي‬
‫‪SN7408‬‬
‫‪5V‬‬
‫‪GND‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4 5 6‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪S1‬‬ ‫‪A B F‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0‬‬ ‫Ÿ‬
‫‪1‬‬ ‫‪S2‬‬
‫‪0‬‬ ‫سواالت کوتاه پاسخ‬
‫‪ -1‬گيت ‪ AND‬معادل کدام روابط رياضي است؟‬
‫‪ -2‬مدار مقابل معادل کدام گيت است؟‬
‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪ -3‬برنامه‌نويسي نردباني چيست؟‬

‫‪VO‬‬ ‫‪ -4‬برنامه‌نويسي بلوکي چيست؟‬

‫‪ -5‬چند مزيت ‪ LOGO‬را بنويسيد؟‬
‫‪5V‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪ -6‬فليپ فالپ چيست؟‬
‫‪ -7‬کانتر جهت ‪ ............‬به کار مي‌رود؟‬
‫‪ -8‬تايمر جهت ‪ ............‬به کار مي‌رود؟‬
‫‪ -9‬سيستم‌هاي کنترل را نام ببريد؟‬

‫‪126‬‬
 ‫هدف کلي‪:‬‬
‫توانايي شناخت کنترل‌کننده‌هاي منطقي قابل برنامه‌ريزي‬
‫(‪ )PLC‬و رله‌هاي برنامه‌پذير‬

‫هدف‌هاي رفتاري‬
‫پس از پايان اين فصل از هنرجو انتظار مي​رود‪:‬‬

‫‪ -1‬تاريخچه ‪ PLC‬را بيان کند‪.‬‬

‫‪ -2‬انواع سيستم‌هاي کنترل را تعريف کند‪ .‬مزايا و معايب هر يک را نام ببرد‪.‬‬
‫‪ -3‬برخي از سازندگان مطرح ‪ PLC‬را نام ببرد‪.‬‬
‫‪ -4‬ويژگي ‪PLC‬هاي زيمنس را بيان کند و آن را با محصوالت ساير شرکت‌ها مقايسه کند‪.‬‬
‫‪ -5‬در محيط نرم‌افزار با زبان‌هاي برنامه‌نويسي نردباني و بلوک دياگرامي کار کند‪.‬‬
‫‪ -6‬خانواده ‪ Simatic Manager‬را با هم مقايسه کند‪.‬‬
‫‪ -7‬کاربرد رله‌هاي برنامه‌پذير را در پروسه‌هاي صنعتي نام ببرد‪.‬‬
‫‪ -8‬تجهيزات جانبي رله برنامه‌پذير و سخت‌افزار آن را شناسايي کند‪.‬‬
‫‪ -9‬انواع رله برنامه‌پذير را از لحاظ تعداد‪ ،‬نوع ورودي و خروجي و امکانات شناسايي کند‪.‬‬
‫‪ -10‬بتواند ورودي و خروجي روي رله برنامه‌پذير را سيم‌کشي کند‪.‬‬
‫‪ -11‬مدارهاي فرمان را به برنامه نردباني تبديل کند‪.‬‬
‫‪ -12‬زبان‌هاي نردباني و بلوک دياگرامي را به يک‌ديگر تبديل کند‪.‬‬
‫‪ -13‬توسط کليدهاي تابع روي رله برنامه‌پذير به روش ‪ Local‬برنامه‌ريزي کند‪.‬‬
‫‪ -14‬برنامه نوشته شده در نرم‌افزار را ويرايش کند‪.‬‬

‫‪127‬‬
 ‫مدت زمان آموزش بر حسب ساعت‬

‫زمان کل‬ ‫زمان عملي‬ ‫زمان تئوري‬

‫‪40‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪12‬‬

‫مقدمه‬
‫با پيش��رفت تکنـولوژي و روي کار آمدن ريزپردازنده‌ها تحول چش��م‌گيري در فراينـدهاي کنتـرلي به‌وجود آمده‬
‫که يکي از اين تحـوالت به‌کارگيري علم اتوماسيون صنعـتي و ساخـتـماني با اسـتـفاده از کنترل‌کننده‌هاي منطقي‬
‫برنامه‌پذير در اجـراي پـروسـه‌هاي صنعـتي و ساخـتـماني بـوده است‪.‬‬
‫امروزه در اکثر دستگاه‌هاي صنعـتي مدارهاي کنتـرل بـه کنترل‌کننده‌هاي منطقي برنامه‌پذير ختـم مي‌شود که‬
‫به عـنوان مغـز متـفکر سيستم‪ ،‬کنتـرل دستگاه را در اخـتيار دارد‪.‬‬
‫در بعضي از اين دستگاه‌هاي صنعـتي‪ ،‬تعـداد ورودي و خـروجي مـورد نياز محـدود اسـت؛ به گونه‌اي که به کمک‬
‫مدارهاي س��ـاده مي‌توان کار کنتـرل را انجام داد‪ .‬ش��رکت زيمنـس در اين مـواقـع به منـظـور کاهـش هـزينه‌ها‪،‬‬
‫يک س��ـري رلـه هوش��مـند در سـال ‪1966‬به نـام لوگو (‪ )LOGO‬وارد بـازار کار نمـود که به دليل مديريت سـاده‬
‫و کاربـردي بودن آن‪ ،‬پيشرفـت چشـم‌گيري در مهـندسي برق و اتوماسـيون صنعـتي به‌وجود آورد‪.‬‬
‫لوگو راه‌حـل‌هـايي جهـت کنـتـرل منـطـقـي تاسيس��ـات خانـگي مثل سيس��ـتم روش��ـنايي راه‌پله‪ ،‬سيسـتم‬
‫روش��ـنايي خـارجي و داخـلـي و هم‌چـنين براي تـاسيس��ـات صنعـتي مثـل سـيس��ـتـم تـهـويه هـوا‪ ،‬کنـتـرل‬
‫مـاشـين‌هايي مثـل مـوتـورهـا‪ ،‬تسـمـه نـقـاله‌هـا و‪ ...‬ارائـه مي‌دهد‪.‬‬
‫از جمله مزيت‌هاي لوگو کاهـش هزينه‌هاي جانبـي‪ ،‬نياز به فضاي کم‌تر درتابلـو کنتـرل‪ ،‬سيم‌کش��ي آس��ـان و‬
‫س��ازگاري با شبـکه‌هاي کنتـرلي‪ ،‬نصـب و راه‌انـدازي ساده مي‌باش��د که باعث شده در دستگاه‌هاي کوچک کاربرد‬
‫فراواني داشته باشد‪.‬‬

‫تاريخچه کنترل‌کننده‌هاي منطقي برنامه‌پذير (‪)PLC‬‬

‫اولين کنترل‌کننده‌هاي منطقي برنامه‌پذير در سال ‪ 1969‬توسط توسط شرکت ‪ Modicon‬به سفارش جنرال‌موتور‬
‫ساخته شد‪ .‬در دهه ‪ 70‬امکان ارتباطات به آن اضافه شد در دهه ‪ 80‬رابط‌هاي استاندارد به آن‌ها اضافه شد و باالخره‬
‫در اواخر دهه ‪ 80‬استاندارد زبان‌هاي برنامه‌نويسي ‪ PLC‬يعني استاندارد ‪ IEC61131‬ارائه گرديد که شرکت‌ها جهت‬
‫تطابق آن الزم اس��ت نحوه س��اخت ‪ PLC‬و زبان‌هاي برنامه‌نويسي خود را با اين اس��تاندارد هماهنگ کنند‪ .‬شرکت‬
‫زيمنس معتقد است که ‪ S7‬تا حد بسيار زيادي با اين استاندارد مطابقت دارد‪.‬‬
‫‪128‬‬
 ‫همان‌طوري که در مدارهاي فـرمان کنتاکتوري کار‬ ‫آشنايي با انواع سيستم‌هاي کنترل و بررسي‬
‫کردي��د به خوبي مي‌دانـيد که پـس از طراحي و اجراي‬ ‫مزايا و معايب هر يک‬
‫ي��ک تابلـوي فرم��ان اگر نکته‌اي از قـلم افتاده باش��ـد‬
‫الف‪ -‬سيسـتم کنترلي سخت‌افزاري‬
‫مش��کالت مختلـفي ايجاد مي‌ش��ود ک��ه باعـث اتالف‬
‫وقـت و هـزينه بس��ياري خواهد ش��د و گاهي اوقات به‬ ‫‪ -1‬رله‌اي (مکانيکي‪ -‬هيدروليکي ‪ -‬پنوماتيکي)‬
‫عل��ت محدوديت فضا عـمال تغـيير غي��ر ممکن بوده و‬ ‫‪ -2‬الکترونيکي‬
‫بايد سيم‌کشي مجـدد انجام شود که پر هزينه مي‌باشد‪.‬‬
‫ب‪ -‬سيستم کنتـرل نرم‌افزاري‬
‫در صورتي‌ک��ه در ‪ PLC‬روند کنترل را نرم‌افزار تعـيين‬
‫مي‌کند و به راحـتي با عوض کردن برنامه روند کنتـرل را‬ ‫‪ -1‬کامـپيوتري‬
‫مي‌توان تغـيير داد و متناسـب با دستگاه جديد نوشـت‪.‬‬ ‫‪ -2‬منطـقي قابل برنامه‌ريزي (‪)PLC‬‬
‫بنابراين‪ PLC‬محدود به يک دس��تگاه خاص نيس��ـت و‬
‫تغيير آن نيز با زمان خيلي کم صورت مي‌گيرد‪.‬‬ ‫الف‪ -‬سيسـتم کنترلي سخت‌افزاري‬
‫در سيستم کنترل سخت‌افزاري مثال کنتـاکتـوري‬
‫شکل‌هاي (‪ )5-1‬و (‪ )5-2‬روند کنتـرل بستـگي به نحوه‬
‫بس��ـته شدن مـدار و استفـاده از کنتـاکت‌ها دارد و هر‬
‫جا نياز به حافـظه باش��ـد از رله‌هاي کمکي اس��تفـاده‬
‫مي‌ش��ود پس از طراحي و ساخت تابلو عالوه بر حـجـم‬
‫سيم‌کش��ي بـ��اال و صرف زمان زياد جه��ت اجرا به اين‬
‫نتيجه مي رسيم که تابلوي ساخته شده فقط محدود به‬
‫همان دستگاه اس��ت و در صورت عوض شـدن دستگاه‬
‫احتیاج به تابلـوي جديد می باشد‪.‬‬
‫شکل ‪5-1‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪L2‬‬
‫‪L3‬‬
‫‪L1‬‬
‫‪N‬‬ ‫‪F0‬‬
‫‪PE‬‬

‫‪F2 ... F4‬‬ ‫‪F1‬‬

‫‪S1‬‬

‫‪13‬‬ ‫‪23‬‬
‫‪S2‬‬ ‫‪K1M‬‬ ‫‪S3‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪24‬‬

‫‪21‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪K2M‬‬ ‫‪K1M‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪12‬‬

‫‪a1‬‬ ‫‪a1‬‬
‫‪F1‬‬ ‫‪E1‬‬ ‫‪E2‬‬
‫‪K1M‬‬ ‫‪K2M‬‬
‫‪a2‬‬ ‫‪a2‬‬
‫‪U1‬‬ ‫‪V1‬‬ ‫‪W1‬‬ ‫‪N‬‬

‫شکل ‪5-2‬‬
‫‪W2‬‬ ‫‪U2‬‬ ‫‪V2‬‬

‫‪129‬‬
 ‫‪,Z»{ŠËY‚§Y‬‬
‫¯‪d‡YZ]d¯ZfÀ‬‬
‫{{»‪º¯ÕZ‬‬
‫[‬
‫»‪½Zˀmž^À‬‬ ‫الف‪ 1-1-‬مکانيکي‬
‫‪ְˀf°·YµZÀ´Ì‡µZ‡Y‬‬
‫‪¦·Y‬‬
‫‡‪ĸ̻µÂ—ŠËY‚§Y,Z»{ŠËY‚§Y ÕZ»{ˆÀ‬‬ ‫در ش��کل‌هاي ‪-5-3‬الف و ب‪ ،‬روند کنترل توس��ط‬
‫ميل��ه‌اي که در اثر حرارت‪ ،‬افزاي��ش طول پيدا مي‌کند‪،‬‬
‫{‪ï¶yY‬‬
‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫{‪ï¶yY‬‬ ‫باعث قطع و وصل کنتاکت رله مي‌ش��ود‪ .‬به عنوان مثال‬
‫در اتو و س��ماور برقي با عنوان ترموستات استفاده شده‬
‫‪,Z»{ŠËY‚§Y‬‬ ‫است‪.‬‬
‫¯‪d‡YZ]d¯ZfÀ‬‬ ‫{‪†ÀmºÅ€Ì£‚¸§Á‬‬
‫[ ‪Ã{€Œ§ÕYÂÅž^À» 5-4‬‬
‫شکل‬
‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫»‪½Zˀmž^À‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪YÂźnu€Ì̤e‬‬ ‫{‪ï¶yY‬‬
‫الف‪ 2-1-‬پنوماتيکي‬
‫‪ְˀf°·YµZÀ´Ì‡µZ‡Y‬‬
‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫‌هاي ‪-5-5‬الف و ب‪ ،‬هوایی که دريک لوله‬ ‫در ش��کل‬
‫{‪ï¶yY‬‬
‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬ ‫{{»‪º¯ÕZ‬‬
‫دارد بر اثر کم و زياد ش��دن حرارت‪ ،‬تغيير‬ ‫بس��ته وجود‬
‫{‪ï¶yY‬‬
‫حجم مي‌دهد و باعث باز و بسته شدن شير مي‌شود‪ .‬در‬
‫‪¦·Y‬‬
‫نتيجه‌ي اين تغييرات کنتاکت رله باز و بس��ته مي‌شود‪.‬‬ ‫‪,Z»{ŠËY‚§Y‬‬
‫فش��رده درون ش��يرها و سوييچ‌ها‬
‫در اين روش از هواي ‪¦·Y‬‬ ‫‪ĸ̻µÂ—ŠËY‚§Y‬‬ ‫{‪†ÀmºÅ€Ì£‚¸§Á‬‬
‫براي پياده‌سازي منطق کنترل استفاده مي‌شود‪.‬‬
‫»‪Ã{€Œ§ÕYÂÅž^À‬‬
‫‪YÂźnu€Ì̤e‬‬ ‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫»‪Ã{€Œ§ÕYÂÅž^À‬‬
‫‪P‬‬
‫{‪ï¶yY‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪YÂźnu€Ì̤e‬‬
‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫{‪ï¶yY‬‬
‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬ ‫]‪,Z»{ŠËY‚§YZ‬‬
‫{‪ï¶yY‬‬ ‫¯‪{‹Ö»Z]d¯ZfÀ‬‬

‫[‬
‫»‪½Zˀmž^À‬‬
‫[‬ ‫‪ְˀf°·YµZÀ´Ì‡µZ‡Y‬‬
‫‪¦·Y‬‬ ‫شکل ‪5-3‬‬
‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫»‪Ã{€Œ§ÕYÂÅž^À‬‬
‫{‪ï¶yY‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪YÂźnu€Ì̤e‬‬ ‫ب‪ 1-1-‬الکترومکانيکي‬
‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬ ‫در ش��کل ‪ 5-4‬س��يگنال الکتريکي که از سنس��ور‬
‫{‪ï¶yY‬‬ ‫حرارتي ارس��ال مي‌گردد باعث قط��ع و وصل کنتاکتور‬
‫مي‌شود و در نتيجه کنتاکت آن را قطع و وصل مي‌کند‬
‫شمارنده‌ها‬ ‫در اين روش از کنتاکتورها‪ ،‬رله‌ها‪ ،‬تايمرها و‬
‫»‪Ã{€Œ§ÕYÂÅž^À‬‬
‫‪P‬‬ ‫و ‪ ...‬استفاده مي‌شود‪.‬‬
‫‪YÂźnu€Ì̤e‬‬
‫[‬
‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫شکل ‪5-5‬‬ ‫{‪ï¶yY‬‬

‫‪130‬‬
 ‫و ب��ا تغيير برنامه مي‌توان به آس��اني از آن براي کنترل‬
‫پروسه‌هاي ديگر استفاده نمود‪.‬‬
‫‪ -6‬طراحي و اجراي مدارهاي کنترل و فرمان بسيار‬
‫سريع و آسان است‪.‬‬
‫‪ -7‬ب��راي عيب يابي مدارات رل��ه‌اي نياز به تجربه و‬
‫تخصص در نقش��ه‌خواني بوده معموال زمان‌بر اس��ت‪ .‬در‬
‫صورتي‌ک��ه در ‪ PLC‬عيب‌يابي به آس��اني و با س��رعت‬
‫بيش‌تري صورت مي‌گيرد‪.‬‬
‫‪ -8‬ب��ر خالف مدارات رله کنتاکتوري‪ ،‬نويز مکانيکي‬
‫و الکتريکي ايجاد نمي‌کند‪.‬‬
‫‪ -9‬مي‌تواند با استفاده از برنامه‌هاي مخصوص وجود‬
‫نقص و اشکال در فرايند تحت کنترل را به سرعت تعيين‬
‫و اعالم کند‪.‬‬
‫الف‪ 3-1-‬هيدروليکي‬
‫روش هيدروليک��ي همانند روش پنوماتيکي اس��ت‬
‫ب��ا اي��ن تفاوت ک��ه در اي��ن روش روغن به ج��اي هوا‬
‫استفاده مي‌شود و از مکانيزمي مانند آنچه در شکل‌هاي‬
‫پنوماتيکي است استفاده مي‌شود‪.‬‬
‫الف‪ 2-‬الکترونيکي‬
‫همان‌گونه ک��ه در فصل‌هاي قب��ل مطالعه کرديد‬
‫در اي��ن کنترل‌کننده‌ه��ا از قطع��ات الکترونيکي مانند‬
‫‪IC‬هاي برنامه‌پذير جهت دريافت سيگنال الکتريکي که‬
‫از سنسور حرارتي ارسال مي‌شود استفاده شده و پس از‬
‫پ��ردازش‪ ،‬نتايج حاصل را به صورت قطع و وصل جريان‬
‫ب��رق به يک نيمه‌هادي (ترانزيس��تور يا تريس��تور و ‪)...‬‬
‫ارسال مي‌کند و مانند کنتاکت در رله عمل مي‌کند‪.‬‬

‫‪ -10‬حج��م سيم‌کش��ي (‪ )Wiring‬کم‌ت��ر و س��اده‬ ‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬

‫است‪.‬‬ ‫{‪ï¶yY‬‬

‫معايب ‪PLC‬‬ ‫‡‪Ö°Ì¿Á€f°·YpÌWÂ‬‬

‫‪ -1‬تغيي��ر تفکر پرس��نل از سيس��تم‌هاي رله‌اي به‬

‫مفاهيم رايانه‌اي (‪ )PLC‬مشکل است‪.‬‬
‫شکل ‪5-6‬‬
‫‪ -2‬در صورت نياز داشتن به برخي قابليت‌هاي ‪PLC‬‬ ‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫‪Ä¿ZËYÄ]Ö°Ì¿Á€f°·YµZÀ´Ì‡µZ‡Y‬‬
‫مقرون به صرفه نيست‪.‬‬ ‫{‪ ï¶yY‬مزاياي ‪ PLC‬نسبت به کنتاکتورها‬
‫‪Output Module‬‬

‫‪Industrial‬‬
‫‪Input Module‬‬

‫‪ -3‬برخي عوامل مانند دما ارتعاشات و‪ ...‬کاربردها را‬ ‫‪Computer‬‬

‫‪ -1‬موجب کاهش حجم تابلوي برق مي‌شود‪.‬‬
‫‪or PLC‬‬
‫محدود مي‌نمايد‪.‬‬
‫‪Program‬ه‌جويي در‬
‫‪ -2‬در فراينده��اي صنعت��ي باع��ث صرف‬
‫‪ -4‬هزين��ه کنترل مکانيکي ي��ک مدار ثابت کم‌تر از‬ ‫¯‪ÃÂ‬‬
‫هزينه‌ه��ا و لوازم و قطعات (رله کمکي‪ ،‬کانتر‪ ،‬تايمر و‪)...‬‬
‫‪ PLC‬خواهد بود‪.‬‬ ‫مي‌شود‪.‬‬
‫عالوه بر عمر‬ ‫‡‪ -3 ÕZ»{ˆÀ‬اس��تهالک مکانيکي ندارد؛ بنابراين‬
‫ب‪ -‬سيستم کنتـرل نرم‌افزاري‬ ‫‪PLCÄ]Ö°Ì¿Á€f°·YµZÀ´Ì‡µZ‡Y‬‬
‫{‪ï¶yY‬بيش‌تر‪ ،‬نيازي به تعميرات دوره‌اي ندارد‪.‬‬
‫در سيس��ـتم کنتـرل نرم‌افزاري ش��کل ‪ 5-7‬نحـوه‬
‫‪Output Module‬‬

‫‪Industrial‬‬
‫‪Input Module‬‬

‫‪Computer‬‬‫‪ -4‬انرژي کم‌تري مصرف مي‌کند‪.‬‬

‫کنتـرل دستگاه توسط برنامه نوشته شده کاربر تعـيين‬ ‫‪or PLC‬‬
‫مي‌شود‪.‬‬ ‫خاصي نيست‬ ‫‪ -5‬محدود به‌دستگاه فرايند و پروسه‬
‫‪Program‬‬ ‫¯‪ÃÂ‬‬
‫‪131‬‬
 ‫‪Input Modul‬‬

‫‪Output Mod‬‬
‫‪Computer‬‬
‫‪or PLC‬‬
‫‪Program‬‬ ‫¯‪ÃÂ‬‬

‫خروجي فعال مي‌گردد‪.‬‬

‫‪PLCÄ]Ö°Ì¿Á€f°·YµZÀ´Ì‡µZ‡Y‬‬ ‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫{‪ï¶yY‬‬
‫‪Output Module‬‬
‫‪Industrial‬‬
‫‪Input Module‬‬

‫‪Computer‬‬
‫‪or PLC‬‬
‫‪Program‬‬ ‫¯‪ÃÂ‬‬

‫شکل ‪5-9‬‬

‫شکل ‪5-7‬‬

‫مزايـاي ‪ PLC‬نسـبت بـه کـامـپيوتـرهـاي‬ ‫يکي از قابليت‌هاي مهـم سيس��تم ن��رم افزاری اين‬
‫صنعتي(‪)IPC‬‬ ‫اسـت که به راحتي و در زمان کوتاهي قابل تغـيير است‬
‫‪ -1‬نوش��تن برنام��ه کنت��رل فرايند با ‪ PLC‬س��اده‬ ‫و محدود به دس��تگاه خاصي نيس��ت‪ .‬این سیستم به دو‬
‫مي‌باش��د در صورتي‌ک��ه براي نوش��تن برنام��ه کنترل‬ ‫روش زیر اجرا می شود‪:‬‬
‫توس��ط کامپيوترهاي صنعتي بايد با يک��ي از زبان‌هاي‬
‫ب‪ 1-‬کامپيوتري‬
‫برنامه‌نويسي کامپيوتر مثل پاسکال (‪ C++ ،)Pascal‬و‪...‬‬ ‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫الکترونيکي که از سنسور‬ ‫در‬‫س��يگنال‬ ‫ش��کل ‪5-8‬‬
‫انجام شود که در برخي از موارد نياز به تجربه و تخصص‬ ‫{‪ï¶yY‬‬
‫حرارتي ارسال مي‌گردد‪ ،‬وارد ماژول ورودي يک کامپيوتر‬
‫باال داش��ته و زمان زيادي جهت برنامه‌نويس��ي احتياج‬
‫‡‪Ö°Ì¿Á€f°·YpÌWÂ‬‬
‫صنعتي ش��ده و ب��ر اس��اس برنامه موج��ود در حافظه‬
‫دارد‪.‬‬
‫کامپيوت��ر‪ ،‬اطالعات ورودي پردازش ش��ده و در نتيجه‬
‫‪ PLC -2‬ب��ه گون��ه‌اي طراحي ش��ده که ب��ا تمامي‬ ‫خروجي مورد نظر در ماژول خروجي فعال مي‌گردد‪.‬‬
‫نيازهاي کنترل يک سيستم انطباق دارد فقط الزم است‬
‫‪Ä¿ZËYÄ]Ö°Ì¿Á€f°·YµZÀ´Ì‡µZ‡Y‬‬ ‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫هنگام طراحي شرايط را پيش‌بيني کرده و بر اساس نياز‬
‫{‪ï¶yY‬‬
‫ماژول‌ها را انتخاب و اس��تفاده کنيم ول��ي در کامپيوتر‬
‫‪Output Module‬‬

‫‪Industrial‬‬
‫‪Input Module‬‬

‫‪Computer‬‬
‫جهت برقراي ارتباط با سيستم‌هاي مختلف صنعت الزم‬ ‫‪or PLC‬‬
‫اس��ت روي آن يک س��ري ماژول اضافه شود که بررسي‬ ‫‪Program‬‬ ‫¯‪ÃÂ‬‬
‫و خريد تجهيزات خاص جهت انطباق با سيستم‪ ،‬کاري‬
‫شکل ‪5-8‬‬
‫طاقت فرسا بوده و گاهي اوقات غير ممکن است‪.‬‬
‫‪PLCÄ]Ö°Ì¿Á€f°·YµZÀ´Ì‡µZ‡Y‬‬ ‫‡‪ÕZ»{ˆÀ‬‬
‫ب‪2-‬‬
‫{‪PLC ï¶yY‬‬
‫‪Output Module‬‬

‫‪Industrial‬‬
‫سنس��ور‬ ‫در ش��کل ‪ 5-9‬س��يگنال الکتريکي که از‬
‫‪Input Module‬‬

‫‪Computer‬‬
‫حرارتي ارسال مي‌گردد وارد کارت ورودي ‪ PLC‬شده و‬
‫‪or PLC‬‬
‫‪Program‬‬
‫¯‪ÃÂ‬موجود در حافظه ‪ PLC‬اطالعات ورودي‬‫بر اساس برنامه‬
‫پردازش ش��ده و در نتيجه خروجي مورد نظر در کارت‬

‫‪132‬‬
 ‫آزمايش شماره ‪1‬‬

‫زمان‪ 60 :‬دقيقه‬

‫هدف‪ :‬نصب نرم‌افزار‪LSC‬‬

‫شکل ‪5-11‬‬ ‫وسايل مورد نياز‬

‫‪ -2‬در پنجره‌ي شکل ‪ 5-12‬ظاهر شده‪ ،‬کليد ‪ OK‬را‬ ‫‪ -1‬رايانه ‪P4‬‬

‫مي‌زنيم‪.‬‬ ‫‪ -2‬نرم‌افزار ‪LSC‬‬

‫هنرجويان بايد بتوانند نرم‌افزار را در رايانه براس��اس‬

‫مراحل ذيل انجام داده و وارد محيط نرم‌افزار شوند‪.‬‬
‫نصب نرم‌افزار ‪LSC‬‬

‫با توجه به نس��خه نرم‌افزارکه حالت اجراي اتوماتيک‬

‫(‪ )Auto Run‬داشته باشد يا به ترتيب فايل‌هاي‬
‫‪Logo v6.1-Logo-Soft ware-Lsc v6- Cdrom‬‬

‫‪Installer-disk1-ins data- windows‬‬

‫را باز کنيد تا به فايل نصب نرم‌افزار برس��يد و گزينه‬

‫نصب را اجرا کنيد‪( .‬شکل‌هاي ‪-5-10‬الف و ب)‬

‫شکل ‪5-12‬‬

‫‪ -3‬گزين��ه ‪ I Accept‬را انتخ��اب نم��وده و ‪ Next‬را‬

‫شکل ‪-5-10‬الف‬
‫مي‌زنيم‪( .‬شکل ‪)5-13‬‬

‫شکل ‪-5-10‬ب‬
‫‪ -1‬پس از اجراي ‪ Setup‬که صفحه ‪Install any where‬‬
‫ظاهر شده و نصب آغاز مي‌شود‪ .‬براي ادامه مراحل زير را‬
‫شکل ‪5-13‬‬
‫اجرا مي‌کنيم‪( .‬شکل ‪)5-11‬‬
‫‪133‬‬
 ‫‪ -6‬شروع مرحله نصب صفحه‪( .‬شکل ‪)5-16‬‬ ‫‪ -4‬در اين مرحله مسير نصب را در قسمت ‪Choose1‬‬
‫انتخ��اب نموده و پس از تنظيم مس��ير مورد نظر گزينه‬
‫‪ 2Install‬را مي‌زنيم‪( .‬شکل ‪)5-14‬‬

‫شکل ‪5-16‬‬

‫‪ -7‬در آخر ‪Install USB PC Cable Driver‬‬

‫اگر کابل رابط از نوع ‪ USB‬باش��د الزم اس��ت نصب‬ ‫شکل ‪5-14‬‬
‫ش��ود بنابراين گزينه ‪ Yes‬را انتخاب نموده و اگر کابل از‬
‫‪ –5‬در مراحل بعدي نصب ش��روع شده بدون تغيير‬
‫نوع ‪ COM‬باشد گزينه ‪ NO‬را مي‌زنيم‪.‬‬
‫پارامترها گزين��ه ‪ Install‬را اجرا نموده تا نصب نرم‌افزار‬
‫آغاز ش��ود و بقي��ه مراح��ل‪ 3 Next‬را مي‌زنيم تا مراحل‬
‫نصب نرم افزار به پايان برسد‪( .‬شکل ‪)5-15‬‬

‫شکل ‪5-17‬‬

‫‪ -8‬در پايان نصب صفحه ‪ Congratulation1‬باز شده‬

‫که از ما در مورد اجراي نرم‌افزار و باز شدن ‪ Help‬سوال‬
‫مي‌کن��د که در صورت عدم نياز مي‌توانيم تيک هر دو را‬
‫برداريم‪( .‬شکل ‪)5-18‬‬
‫شکل ‪5-15‬‬

‫انتخاب نمودن‪1-‬‬
‫نصب کردن‪2-‬‬
‫بعدي‪3-‬‬ ‫‪134‬‬
 ‫برنامه‌نويس��ي و ارتباط با ‪ PLC‬مورد نظر براي ما وجود‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫شرکت‌هاي مطرح سازنده ‪PLC‬‬

‫الف‪Siemens -‬‬
‫‪S5 .1‬‬

‫‪S7-200 .2‬‬

‫‪S7-1200 .3‬‬
‫شکل ‪5-18‬‬
‫‪S7-300 .4‬‬
‫مسير باز کردن نرم‌افزار‬
‫‪S7-400 .5‬‬
‫جه��ت باز ک��ردن نرم‌اف��زار از من��وي ‪ Start‬گزينه‬
‫ب‪Tele Mecanique -‬‬ ‫‪ All Programs‬گزينه ‪ Logo Soft Comfort‬را انتخاب‬
‫‪PERIMUM (TSX CSY) .1‬‬ ‫نم��وده و فايل اجراي��ي را باز مي‌کني��م‪ .‬در صورت نياز‬
‫‪TWIDO .2‬‬ ‫مي‌توانيم فايل اجراي��ي را ‪ Drag‬نموده و در ‪Desktop‬‬
‫فايل را ‪ Drop‬مي‌کنيم تا آس��ان‌تر در دس��ترس باشد‪.‬‬
‫‪M340 .3‬‬
‫(شکل ‪)5-19‬‬
‫ج) ‪Omron‬‬
‫‪CPM .1‬‬

‫‪CP1 .2‬‬

‫‪CJ1 .3‬‬

‫د) ‪LG‬‬
‫‪XGT .1‬‬
‫شکل ‪5-19‬‬
‫‪GOLFA - GM .2‬‬
‫آشنايي با برخي از سازندگان مطرح ‪ PLC‬و‬
‫‪MASTER - K .3‬‬ ‫معرفي ‪ PLC‬آن‌ها‬
‫و چند شرکت ديگر نيز عبارتند از‪:‬‬ ‫شرکت‌هاي سازنده ‪ PLC‬زياد و متنوع هستند و هر‬
‫‪Mitsubishi, Alen bradly, Moeller,‬‬ ‫کدام از اين ش��رکت‌ها ‪‌PLC‬هاي س��ري‌هاي مختلف را‬
‫‪ABB DELTA, FATEC, Boush,‬‬ ‫ساخته‌اند که هنگام انتخاب ‪ PLC‬يک شرکت الزم است‬
‫‪General Electric‬‬ ‫از س��ري‌هاي آن شرکت مطلع باشيم تا انتخاب درستي‬
‫الزم به ذکر است دانشمندان توانای کشورمان نیز در‬ ‫داشته باش��يم و همين‌طور الزم است نرم‌افزارمربوط به‬
‫سالهای پس از انقالب‪ ،‬اقدام به ساخت‪ PLC‬نموده‌اند‪.‬‬ ‫‪ PLC‬انتخاب ش��ده را ني��ز تهيه کنيم ت��ا امکان کار و‬

‫‪135‬‬