Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Metin Günday İdare Hukuku (s.330-343)

    Uploaded by

    7m2fdc49rd
    70 views8 pages

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    70 views8 pages

    Metin Günday İdare Hukuku (s.330-343)

    Uploaded by

    7m2fdc49rd

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 8
    Mesin (piney « Vere Heeler, 201% iiinci ALT BOLOM: KAMU HIZMETLERi § 6-TANIML, OLCOTLERI, KURULMALARY, KALDIRILMALARL [BIDLIVOGRAFVA: DURAN, 5302 w; EROON, Elekuik Phasslaneda Kamu Hes, 1 vd; GIRITLLBILGEN-AKGONER, 844 wh; GOZLER, Cik Tl, 5251 ‘GOZOBOYOK-TAN, Gilt 1, 669 vd: ONAR, 5.13 wh; ORAK, Kami Hizmetsi ve Kame Tepebblerine Rekabet Hukuku Kurllraun Uygulanasy, 867 ws OZAY, 5.233 vd; YAYLA, 971 vd; KARAHANOGULLARI, Kama Hizmeti, passim, L-TANIM ve OLGOTLERL Kamu hizmeti Idare Kukukunda en cok kullamlan kavremlardan bir ‘olmakia ve hatia cesitli anayasalarda ve de 1982 T.C. Anayasasinm gest maddelerinde do? yer alms bulunmakla beraber, bu kavramin anayasal veya -yasal bir tanims olmadigs gibi, yarg) igtihatlarinda da bir tanum yapiimamesiur ‘Ancak kamu bizmeti kavramy OBretide cesitliagfardan tantmlanimusti. janik acidan kamu hizmeti, belli bir gBrevi yiritmel igin bir kamu coat tarafindan tahsis edilmig olan ajan ve vasitalann bottnt olarak tentmlanmistir. Omegin Anayasanin 70 inci maddesinde yer alan "Her Tink kamu hizmetlerine girme hakiana sahipti-" hokmdndeki kamu hizmeti deyim organik agidan kullanilmisti. i i iteliklerinden Madi aidan kame hizmeti, bu fesliyeti ylrdten Orgatin rite tamamen bagimstz olarak, "yelnizca faaliyetin nitelifine —baalarak tommlanmaktadir. Buna g6rc, kamu hizmeti, tatmininde kama yaran olan toplumsal bir gereksinimi kargilayan faaliyettir. Anayasinin 47 oc maddesinde yer alan "Kamu hizmeti niteligi tasiyan dzel tejebbtsler. devietlestirilebilir® hukmindeki kamu hizmeti deyiminin faaliyet anlamunds Jeallantdigs agai, i hi bir hak Nihayet gekli acidan ise kama hizmet, belli bir usuld, bel i rami fide emelteir Buna gore bir faliyetin kamu zest saylbies igin kamu bizmetleri hukuki rejimine, yani kamusal yOnetim usullerine tabi tutulmugolmast gerekir. Liberal dOnemde Devletin (=idarenin) faaliyet alan, milli savunma ve kolluk faaliyetlerinin yamisia, sadece bireylerin ve topluluklerinin guslennis yyeimedigi ya da bir giker gOrmedikleri igin ylritemedikleri veye 272 Omegin lA, 70, 1260, 1281, 1371. 330 isttmedillerifaaliyetlerle sins id. Bu nedente, Deviet (idare) toplumsal gereksinimleri karglamak zeve, dogrudan keadi buyrugu ve sorumiuhugu alunda ve de dstin ve ayricalidt usuller kullanarak sizkonusu faaliyetlert yuritdyordu, Dolayssyla, iberal Conemde kamu hizmetlrini, organil maddi ve soldi olgttleribitikte kullanavak tonrmlamek mimicin olabiliyordy. Buna gore, kama hizmetieriidarenin kamu yaranm saglamak amaciyla kamusal yonetim usulleriyle yardtag0 fealiyetierdi, Ancak liberal anlayigterkedilip sosyal devlet anlayisinin benimsenmesi ile turikte, Devlet ekonomile ve sosyal yasama alabildigine midahale etmeye tagladh. Boylece Devlet &tedea beri Ozel kisilerce yaritilen faaliyeleri de (silendi ve bunun sonucu olarak Idarenin feat alam alabitdigine genisled Bu gelismeye paralel olarak da, liberal donemde kam hizmetinin tanimunda blkte kullamlan organik, maddi ve sekli dledtler arasindaki baglanty da séatlmeye ve zamanle tamanen oraden kalkmaya basladh. Bir baska aniatimla, arak bu Og Olg0td birlkte kullanarak kamu hizmetini tammlamale mmimitin olamyordu. Bir defa, organik algGt gdztlde; yani bir faaliyetin kamu hizmeti sayilabilmesi igin omun mutlake Klasik idari kuruluglarca yortlmesi sara sranmamaya baslandt. Bugin tim kamu hizmetlerinin imtiyaz usu ile Szel lesilere grdartlebilecegi kabul edilmektedir. Aynca kamu hizmetlerinin sadece Kasik idari kuruluslar (=nerkezi idare-mahalli idareler ve idari kamu ‘rurumlan) eliyle degil ve fakat aymt zamanda kamu kuruluslan, kamusal-6zel ferme kuruluslar ve batta 6zel kurutuslar aracihigi ile de ylritlebilecedi ‘sbul olunmaktadir”®, Ancak kamu hizmetlerinin sadece Kiasik idari kumluslartarafindan yorttalmesi gerektigi kurali terk edilmekde beraber, bu bizmetier hangi cle ve usulle yaratOldrse yartalstn, buntar dzerinde srl denetim ve g0zetim yetkisinin kamu yaranmn saglanmasindan. birinei ereeede sorumiu olan Deviets veya ilgili kamu idaresine ait oldugu ‘artigmasiad. Aynca maddi olpat de bugin artik kamu hiameti kavramuny agiklamaya yetmemeltedir. Zia nitligi gereti kamu hizmeti saylan bir faliyet yolur. ‘san fasliyetieri niteliklerine gtre degil ve fakat belli bir donemde ve belli bir yerde topluma egemen olan sosyal, siyasal ve ekonomik sisteme gore Kamusal ve ézel fasliyetler olarak aynlabililer. Dolayisiyla her insani faaliyet, niteligi ne olursa olsun, kamu hizmeti olmaya elverislidir, yeter ki Syasal organlar o foaliyeti kamu hizmeti olarak kabul etsinler. Gergekten bir a 77) Anyast Mabkemesi de, kama hizneseinin yalnaca Devlt ve kamu tezeleijierince rckimesinin geri olmadi> oriindedi. Bkx. AYMnin 22.12.1994 g0n, ve 8.199470, K-1994/65.2 say karan. AMKD. Say 31, Cit Ls. 385 vd 408). 331 yene! gereksinimlerini septamek ve kamu yartrimt deBerlendinmek | alum serine igbagiaa geirigi temsicilernin serbest_yetkilerinden ‘ldugunn gére, bir fealiyetin toplumsal gereksinimleri karlamaya ve bdylece kamu yaranm gergeklestimmeye yOnelik olup olmadifinm takdiri de esas inary basta Yasama Orgam olmek (zere siyasel organlarin yetlas; igindedir, Bu nedeale, toplumsel bir gereksinimi tarqlamaya ve kamy jarani: gergeKlesirmeye yOnciik bir fenliyet, siyesl organlarce kama ihizmet olarak kabul edilmemss ise, kamu hizmeti saylamaz. Ome§in tks, igletmeciliginde oldugu gibi?™. : ‘ihayet organik ve maddi Olgdtlerin gOzilmeye baslamast, sexi oledtin de rele ozilmesine yo! agmist. SOyle Ki; Sosyal Deviet Ukesinin ‘benamsenmesi sonucu Devietin ekonomik ve sosyal yegama midabalesi ile, 0 zamane kadar Gzel kesim tarafindan yOrdtolen baz iktsadi, ticari ve sina fhaliyetler kamu hizmetieri haline getiilmis ve bunlar ayn bir buku! rejime defil ve fakat -Ozel kesim ile rekabet iginde yOrdtblebilmeletigin-Gzel hulk ‘ejimine tabi rutulmuslardie”3, Ozolle, bugin igin gepericlabilecek bir kamu hizmeti tanim vermemiz | agerekir ise, atte vercbli: Siyasalorganartamfindan kamu yor | blarak kabul edilen bir kama Kurulujunun ya kendisi ya da yakin denetimi ve ‘zetia altinda 6zel kesim tarafindan yiritlenfaeliyelerdir. ; Bir faaliyetio kamu bizmeti saytlebilmesi, heryeyden Once siyasel “4 corganlern iradesine bagh olduguna gbre, Snceikle kenurkoyveunun iradesine pakamak gerekeceltir. Buna gére, kanunda bir faliyetin kamu hizmeti oldugu [7s Anmans Malzossine gre fe br ametin kam hizmet olnp clad saptarks." ‘itliginebaknck perei. Tope yaganun zounts gerelsinimlerini karyyan Nemee Tiler gee kam hizmeleridr. BEz, bir Oocekidipptdaki AYM. karan, 408, de he rena pKa rr i ena et readies AM 212190 gs e ELD, KDB se aM Son clini 8D, Fee eeey Setaminm deter ve Stil kame teilernce gene! dot oe en er oun hata orien repo caer eee be gegtir* AYMle 2121994 gave E9947, ea ee ei ict ve (a) Ura Naliona: 8 a Seen haa mah lll sh earth ela tt emai cian it | ser art ti ners im el ncn | elie hm cent rh Bo ar hart fa ee, Sei 0 ne EIEN, RIDING a Tiina duoseatianci 332 belritmis ise sorun yoktur. Ancak kanunda bOyle bir agikik yoksa, bir takam plgitlere besvurmek suretiyle kanunkoyucunun iradesini belitlemek gerekecektir. Bu Olgttlerin belli baslilan ise, 302 konusu fasliyetin yirotdlmesi igin kamblastirma, ceza kesmae veya tekel kurms gibi kamusal ve usullerin’ yamsira, ‘bu fseliyetin ydritalmesine iliskin olarak pilacak sBalesmelerde Ozel hukuks asan kayst ve sartlarin bulunmasidi. Bu Sigdtlerden bir veya birkagimn bir ereda bulunmest, s8z Konusu fealiyetin ze! kesim faaliyellerinden ferklh bir feeliyet olarak g6rilmesine ve karmu hizmeti olarak kabul edilmesine yeteri olacalcr. IL KAMU HIZMETLERININ KURULMASI ve KALDIRILMASI 1. Kuralmast Bir faaliyet, ya ilk kez ve dogrudan dogruya kamu kesiminde yaritalmeye baslanmak ya da zel Kesim alanindan kamu kesimine aktarimak suretiyle samo hizmeti heline getiilmis olur. Birinci halde, tekel bigiminde yaritdlen bir kamu bizmeti sb2konusudur. Bir baska enlatimla, kamu hizmeti haline fetirilmis olan fesliyet bireyler ve topluluklanna kapatimus ve yasaklenmistir, Bu durumun bireylerin ve topluluklarnnin temel bak ve Saghrlaklerini ve Ozelikle caligma ve Gzel tesebbits kurma GzgOrlogind {usilayte: oldugu agiktir. Kkinci halde ise, gersi kamu hizmeti haline getirilmig bulunan faaliyet birey ve toptuluklarna yasaklenmamis olup, birey ve ‘opluluklan tarafindan da yiritdlebilir. Ancak bu durumda da, idare gibi sUgld bir rakibin ortaya gikmis olmast nedeniyle, birey ve topluluklarnin aligma dzgtrlOgt geno de belli Ode simriandinims olur", Anayasenin 13 ned maddesine gore temel hak ve = OzgUrldkler kanunla siirlanabileceginden, temel hak ve OzgirlOklerin similanmast sonucunu doguracak olan kamu hizmetlerinin urulmas: da kanuala olmak gerekir. Ote yandan, bir kama hizmetinin jurulmast belli bir drgoton de sarulmasim gerekli ilar. Anayasanin 123 Oned maddesinin 1 ine’ fikras 4gbre Idarenin kurulug ve Orgitlenmesinde asli yetki yasama organtaa attr. Nitekim Devlet kamu hizmetlerinin b6lOmleri olan bekanbiklann kanunla hraruimast Ong@rldakten bagka (AY, md113/1), eger bir kamu bizmeti Devlet ttzetkisiligi diginda eyn bir kamu tzelkisiligi olarak Brgitlenecek isc, boyie bir kamu tUzelkigisinin de kanunla ya da kanunun agikea verdigi yetkiye dayamlarak bir idari islem ile kurulmast gerekir. Ozetle, kamu bizmetlerinin kurulmasinda asli yetki Yasama Organina ait. 26 DURAN, $312. 333 2. Kaldirilmast Bir kamu hizmeti, kurulmasina yol agan toplumsal gereksinimin ortadan faalkmast nedeniyle, Jarulusundaki usullere uygua olarak kaldunh, Dolayisiyla, bir kamu bizmetinin kaldunlmasinda da asli yetki Yasama ‘Organina aittr. Ancak, birazdan gorecefimiz DeBigkealiklIkesi wyarinca, bir kamu hizmetinin kaldwilmasina pek rastlanmaz. Kamu hizmeti, genellikie ‘yeni kogullara uyatlanmek suretiyle sordarl, §7- KAMU HIZMETLERINE EGEMEN OLAN TEMEL ILKELER Her bir kamu hizmeti kendi Ozel kurallarina tabi ise de, hepsinde ork olan bazt 6zelikler ve hepsine egemen olan temel bazsilkeler vardir. Burads, bu ortake Szclik ve ilkeleri anahatlanyla gorecegiz. 1. SUREKLILIK (=KESINTISIZLIK) ve DOZENLILIK Kamu hizmetleri, talmininde kamu yarary bulunan bir gersksinim ‘karglayon faaliyetler olarak kabul edildiklerinden, bunlarin sOrekli ve dea ‘ir bigimde yOrdtllmesi gerckir, Aksi takdirde kamu gereksinimi karslanmaz vve kamu yarani gerpeklesmez. Kesintiye ufrayan ya da dizensiz bir bigimd: yyrditilen kamu hizmeticrinin toplum yagaminda doguracaklan olumsuz ‘etkileri wan uzun anlatmaya gerek dahi yokrur. Burade bir noktayt belirimek gerekir: Kamu hizmetlerinin kesintisiz olarak yoratdlmesi demek, onlarin mutlaka her an, gintn ve gecenin her saatinde ‘yordtlmes’ gerektigi anlamuna gelemez. Kamu hizmetinin ylratulmesi ile giderilecek olan gereksinimin kendisini her an hissotirdigi hallerée, kam hizmetinia kesinisiz olma Szelligi daha belirgindir. Omegin sogk, elekank, tlagim vi, gibi hizmetlerde oldugu gibi, Buna kargihk belli zamanlards aargilanmasi sz komusu olan gercksiaimler, © zamanlarda yirittlea hhizmetlerie karsilamr. Omegin eBitim-bfretim hizmetlerinde oldugu sib. Gnan her saatinde ve tatil gUnlerinde dahi hastabanelerin aguk olmasina ve ndbetgi personelin bulunmasina ve elektrik, su ya da ulasim hizmetlerinis yortdlmesine karl, tatil saat ve gOnlerinde okullann ya da kitdphaneleia Japal: olmasinin nedeni, o siralarda bu hizmetlerin sunulmasin istsyenlens olmamastisr. Bu ikinci tr kama hizmetler agisindan strekdilik, daa ziyade ‘bu hizmelerin igleyisindeki dtizeniligi ifade etmektedir?”, 27 KARAHANOGULLARI, 5191, sareklilik ve dbzealiikikesi, pk gok Ida Hulk ike ve kurta da vate nedeniir. Omen devlet memlugundan istifa edea bir memunin yetive bir ay iginde yeni bir memur veya velilgelene kadar beklemesint Sagtren kara (DMK. 94), kam personel pin Keaulangrev yes, kama hme imtyaz s6leynelerinde eget olan imprevizyon enorme) foram, iri stelegmelerde akide yikleen afir yakdmliider ve Idarye tonnan dsiin yetsler ve de Kamu mallannn devir ve ferag asap, kam hnmetlerinin strekli ve dizentiolma 8zeligininbirer wantindie. Kama bizmetlrinin sirekit ve dtzeni ole ikesin ters dagen bit ict sem lesa ayn aldagundan ida yar yerlerneipaledleCiecei gi, lige ters digen bir iar ilem vey eylem nedenije bir zarar dofmugea aren mal sorumiulugucihetine de ili. I, DEGISKENLIK (-UYARLAMA) Bir alpen am hizmeti taline gees, © konuda kamal gercksinimin en iyi ve uygun bir bigimde karplanmast amacine yonelik oldugundan, kamu hizmetieri degisken olmak; yani degigen ve geligen tol ve teak veri kedrniuydumak Zonda. Bu node, kamu hizmetlerinin 6rgttlenme ve isleyisinde - Sieenleroers deal yervecincidhe ns meme SBE ve Kann hizmeternin depipkenligiilkesi nedeniyle, hizmetten yararlanaalr, amen degen vm pe yapilacak degisiklikler kargisinda, jametten yararlanmaya basladikian zamana gre berhangi bir kazant ‘ééiasinda bulunamazia, ne jr lacanim ak Dediskenlik ikesi de, pek gok dare Huluku ilke ve kuralimn.ve de ldareye taninan yetkilerinvarlik nedenidir. Crmegin Idarenin takdir yeticinin varlik nedenlerindea biri de kamu hizmetlerinin degisken olma ve ayarlanme ailigidir. Gergekten Yesama Organi, kama hizmetlerini degigen ve geligen ‘ogullara uydurabilmek igin uk sk yasalan deBistimmek zorunda kalacagindan ve bu da Yasama Organiamn air iglemesi nedeniyle belli bir gecikmeye yol Macagindan, Idareye takdir yetkisi tamnmak surctiyle hizmeti degisen ve selisen kosullara uydurma olanagi verilmig olur. Béylece tdare tek yank iadesi ile kamu hizmetlerinin dizenini degistirme yetkist ile donatilmus olur. Aynica kamu hizmeti imtiyaz s¥zleymelerinde Idareye taminan tek yank ‘eGsklik yapma yetkisinin vik nedeni de gene defigkenik ve uyduma ik, Niaye {esas Org fara grein stein sebest : ‘yetkisi de, kamu ini wyarlanma icine yet de, tamu lerinin degisken olma ve us ma 4 @ 235 IIL NESNELLIK ve ESITLIK Kamu hizmetleri bireysel degil ve fakat toplumsal gereksinimlerin iderilmesi igia ylrtOldtklerindea, Idaze bu hizmetleri ylrdtisken nesne} (Gobjektif) davranmale ve yan tutmamak (tarafsiz olmak) zorunded. By ‘hedenie, bireyler de kana hizmetleri karsisinds gerek yararlanma ve gerelse atlma yBnioden esit dorumdadirlar. Aynca kamu bizmetinin getirdg, yyokimialater bekimundan da bireyler aresinda fark gOzetilemez. a ‘Ancak bireylerin kamu hizmetieri karsisindaki eyitlii mutlak bir egitk anlamina gelemez. Bu ositlik, kanunlarin ve dzenleyiciislemlerin belniedig, nesnel kogul ve niteliklere sahip olanlar arasindaki bir esitliktr. Yani ayn, yogul ve niteliklei tagiyaniar kamu hizmetleinden yararlanabililer ve bunlana igleyisine katlabilirler. ‘0 odeme gilerini gJztcOnde tuterak bu fiyat belilemek gerekir. Zire, her fe kadar bu hizmetlerin karhihk ve verimlilik esaslanna gore ylritdlmesi sogorilmelte ise de, asil ameg kar elde etmek dedi! ve fakst toplumsal serelsinimleri gidermek suretiyle kama yerarantsoglamak olmelidr. Kar olsa ‘ose, ests itibariyle kamu yaranim gergeklegtirmeye ytnelik bu faeliyetlerin brsonueu olabilir. 8 KAMU BIZMETLERININ TORLERI, HUKUKi REJIMI VE BiREYLERIN KAMU HIZMETLERI KARSISINDAKI DURUMLARI 1, KAMU BIZMETLERININ TORLERL BIBLIVOGRAFVA: DURAN, 4316 vi; GIRITLLBILGEN-AKGONER, 5865 vd; , (GOZLER, Cit 3270 vl; NAR, 433 va. {V, BEDELSIZLIK (-MECCANILIK) 4 sinurht idaki kamu hizmetini yiriittbga donemierde, hizmetien anctaasarden para almiyordu. Bugin dai, klasik nitelikli bazs kama J hizmetleri parasiz olarak ‘ylrdtilmektedir. Omegin ‘karayollanndan ‘yaraclananlardan genellikle bir para almmamaktadie. Aymt sekilde Devet Srullannda yepilecak iikOgretim parasizdir (AY. md.42/5). Ancak bugtn jdarenin Ostlendigi kamu bizmetlerinin gogelmasi ve ‘buna paralel olarak hizmetten yararlananlann sayiamn da artmas: sonucu, parasiz olarak: yarotilen “hizmetlerin yikinin © ‘hizmetten hig yaruseomayaning yiklenmesini Gnlemek amactyla, belli hizmetlerden _yararlananiann ‘Odeme ‘ fictntn de dikkatc almmasi suretiyle hesap edilen bir katlma per | alnmaktadir. Bu nedenle, Idarenin yOrdteoga karwu hizmetlerinden bir kazany “| elde etmesi disintlemeyecegi gibi, hizmetten yararlananlardan alman | paralaria o hizmetin maliyetinin kargilanmast da dstinalemez?78 ‘Bununla beraber iktisadi niteliki kam hizmetlerinin karlihk ve verimlilit af 1, Tekelli- Tekelsiz Kamu Hizmetleri Kama hizmetler, konularim olusturan fialiyetin Szel kesime de ‘halalmasina veya Ozel kesime tamamen yasaklanmasina gOre bir ayia tub tutulabilir. Buna gore, kamu hizmetinin konusunn olusturan fealiyet 6zel ‘csime tamamen yasaklanmmig ise, tekelli kamu hizmetlerinden sbz ‘Omegin posta ve telgraf hizmetleri, demiryotian ile ulasim hizmetleri gibi Buna karjlk, kamu hizmetinin konusunu olusturan fasliyet ze! kesime de ‘bralalmis isc, yani Idare kamu hizmeti olarak kabul edilen fasliyeti Ozet kesim ile yanyana ylritdyor ise, tekelsiz kamu hizmetlerinden s6z edilir. ‘Onegin egitim hizmetlei, saglik hizmetleri gibi. 2, Yoravoldoklert Alana Gore Kamu hizmetleri yirOtOldalderi elana gre, milli kamu hizmetieri ve ‘mahal kamu hizmetleri olarak ikiye ayriic. Milli kamu hizmetler, tim dike Lato ib} dtzeyinde yirtttlen ve dolayisyla tim yurttaslann yararlanmasina sunulmus fiyat oldugu sbylenebilir. Ancak gene de kama hizmetleinin nesnellie bbulunan kamu bizmetleridit. Omegin TCDD'nin yarotaga ulagtirma kamu eit ilkelerinden tam olarak ayriimamak ve bu bizmetlerden yararlananlaa ticmeti mili bir kam hizmetiir. Buna karguik, belli bir yOrede yarn ve sadece o yore hallanin yararlenmasina sunulmus kamu hizmetleri ise mahalli ‘kamu hizmetleridir. Omegin IETT’nin yarittOg0 ulastirma kamu hizmeti ‘stanbut da oruran halka yOnelik olarak yaritilmektedir. Fre Buaunla bember, AYM, 182.1915 tain ve E.19648, K.1985/4 sai Karenina 1266:1985-18793) aksi gbrdyd beimsenipc. Yaksek Mabkermeye gore, karayol fe Koptlerden slinan getis pardan, kimi hnstane Ocreled, kam bizmetert ks Hiedenalizan resi vey niiinde lmeyp, conor pulls gre olan ‘Ne bizmedatesilerina balm ve damesini ve yeni yatranar yams serak ‘etronen figs Bu nedenle, “Gellr Oriokli Sened ile klere blab. 337 336 3. Bireylerin yararlanma big ‘Kamu hizmetlrini bireylerin yorarlannna bigimlerine gore de bir ayitimy tobi totmak momiiindd. Buna gore : Merine gore pelts kama hizmettert Iisisadi kamu hizmetleriin bir astm 19 uneu yizylin ikinci yansinéan iuboren ortaye cikan demiryollan, gaz, elektrk, telefon gibi bireylerin ve fopluluklaninin mali giglerinia yetersizligi nedeniyle yirtemedikleriiktisadi ve sinai nitelikteki faaliyetlerden olusmaktaydi, Ancak 20 nei ylzyilin - asindan ve ozellikle L Dinya Savagtndan sonra devletin ekonomik yagama ‘midahalesi somucu, 62e} kisilecin sanayi,ticaret, maliye ve tarim slanlarmda irticler fealiyetler de kamu hizmetleri heline getirildi ve Gzel kisilele yanyana yOrtilmeye basland:. Gerei daha eskiden beri ylritlen iktisadi amu hizmetlerini dzel tegebbils fealiyetlerinden ayudetmek kolaydw. Ama sha yoni tarihlerde dstlenilen iktisadi kamu hizmetlerinin 6zel tesebbis faalyetlerinden aynrdediimesi son derece gigtir. ‘itisadi kamu hizmeteri gogu kez Oe! tesebbis faaliyetlei ile yanyasa yoruialddkerinden, simai ve ticari esas ve usullere uygun olarak yrurolmsk: zorundadirat. Bu nedenle, iktisadi kamu hizmetlery, igleyisleri ve di ilikileri ybnlinden esas itibariyle 6zel hulk kurallarine tabidirler. Bununla berabe, di kamu hizmetleri bazi unsurlan ve amaglan yoniinden 8zel tesebbis faliyelerinden farkidrlar. Bir defa, bu kamu hizmetleri kanunla veya. anunun agtkea verdigi yetkiye dayanilarak bir idari lem ile kurulurls. Mallan Devletge veya kamu tizelkisilerince saglanir ve kamu mal niteigindedir. Personelinin bir bolamd Idare ajamidir. Tom bualerdan da nemisi, bu hizmetler her ne kedar karhhk ve verimiilik esaslarina gtre yfirtatse de, bu hizmetierin asil amaci kar elde etmek degil ve fakat ‘oplumsal gereksinimlsri kargilamak suretiyle kamu yararim saglamakt. tte tum bu nedenlerle igleyig ve diy iligkileri yoninden &zel hukuk bOkimlerine tobi tucolmus olan iitisadi kamu hizmetlerine belli dlgdde kamu fukuku kuralian da uygulame. Omegin kamu hizmetlerine egemen olan sireklilik, sdizenlilik, degigkenl, nesnellik ve esitikikeleri iktisadi kamu hizmeteri ipin de gegerli oldugu gibi, bu hizmetlereiliskin kamulasturma yapma, ceza hesme, idari s6clesme yepma gibi kamusal yetki ve usuller de kabul cilmektedir. ‘a- Dogrudan doiruya ve bireysel yararlanma saglayan kamu hizmeter; Bireyler baz kama hizmetlerinden idare ile ayn ayn iliski Kuma suretiyle ve dogrudan dogruya yararianiier. Omegin, Ofretim, saglik, post, clektrik vs. gibi ‘b- Dolayl ve birlkte yararlanma saglayan kamu hizmetleri Bireyler bazi kamu hizmetlerinden Idare ile bir iligki igine girmeden ve dolaylt olarak yararlanirlar, Ornegin bayindirlik hizmetleri. 4, Konularina gore ‘Kamu hizmetlerini konularina gore de bir ayirima tabi rutmak mumktinti Buna gore, kamu hizmetlei idari, itisdi, sosyal ve bilimsel-teknik-lltirel kamu hizmetleri olmak dzere 4 grup altinda toplanabilir. Kamu hizmetlerinin Konulanina gére yepilan ayinm, kamu hizmetlerinin tabi olduklan hukubs rejimi belirleme agisindan da dnem tasimaktadu?”. Gergekten bu aynm her bir tir kamu hizmed! iginde kamusal ve Gzel yonetim usullerinin yerini ve ‘yofuniugunu da ortaya koymaktadir. @-Idari kamu hicmetteri Idari kamu hizmetleri Devletin dteden beri yirdttagi gelencksel kama hizmetteridi. Bunlar, iktisedi, sosyal ve bilimsel teknik-koletrel niteliki ‘olmayan tlm kamu hizmetleridir. Baymdirik, saglik, efitim, nbfus igler,tapu ve kadastro hizmetleri gibi. ‘dari kamu hizmetlori sas itibariyle kamu hukulu lurallarna tabidisler Bo hizmetlerin yetkileri, usulleri, personeli, mal ve paralan kamu hukuky rejimine tabidir, Bu hizmetlere iliskin iglem ve eylemlerden dogon ‘uyusmazliklar idari yangida gSzdmlenir. Ancak ayrikst ellerde bu hizmetler ‘gin 0zel hukuk usullerine de basvurulabilir. Omegin bu hizmetler igin gene arag-gereg teminiigin 6zel hukuk sSzlesmeleriyaprlabiir. © Sosyal kamu hiznetteri Sosyal kamu hizmetler, Devlet ve dteki kamu tizclkisileri tarafindan ‘eden beri yardtilen emeklilikve fakiclere yardim gibi faaliyetlerin yanisua, ‘aellikle 2, Ditnye Savagindan sonra gelismeye baslayan calisma dizenine ve sosyal gavenlige ilgkinfaaliyetlerdir. ‘Sosyal kamu hizmetlerinden bir kis Devletin tekeli altindadhr, Omegin "sve iggi bulma hizmetleri. Buna kargik, sosyal kamu hizmetlerinin bir kasma 279 DURAN, «317 338 9 ise oe tegebbs ile beraber yirtalmeaedit. Ome igplerin ve memusang | a sosyal givenlik isleri ite 6zel sigorta sirketlerinin yeptiklan hastalk, kaza ya se yaya igoralen arasiode blyik beazedik vari. Bununla berebe, soy ‘fama hizmetleri de, tipkt iktissdi kamu hizmetieri gibi, kimi unsurlan ve amaglan yOnindea ‘6zel Kesim faaliyetlerinden fark olduklerindan, bel ‘lgde kamu hulouku kurallerea da tabi tutulmuslardir, Hatta tosyal kamy hizmetlerine kamu hukulu kurallannin wygulsomast, iktisadi kama hhizmetlerine oranla gok daba yogundur®. Zire sosyel kamu hizmetlerinin kamu yoran smaci dabs belizzin oldugu gibi, bu hizmetlerde karl ve vyerimlilik kaygist da hig rol oynamaz. Ayrica sosyel kamu hizmetleri gofu kez, Smegin sosyal givenlikte oldugu gibi, ilgililer igin kattima zorunfulugu da Ongbrtir,

    You might also like