1.

CİLT: OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ

BÖLÜM: 9
OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

söyleyebiliriz. Padişahlığın, hane- 9. II. Viyana Kuşatması sırasında

TEST - 1

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

danın reşit olan en yaşlı erkeğine Osmanlı ordusunun ku­mandanı
ÇÖZÜMLER geçmesi usulünün kabul edilmesi olup kuşatmanın başarısız olma-
uygulamasındaki amaç taht kav- sından dola­yı idam edilen sadra-
gasını önlemektir. zam Merzifonlu Kara Mustafa
1. Osmanlı 1533 İstanbul Paşa’dır. Merzifonlu Kara Musta-
Antlaşması’nda Avusturya impara- Cevap D
fa Paşa Belgrat’ta padişahın em-
toru Osmanlı Veziriazamına (Sadra- riyle idam edildi.
zam) denk sayılacaktır maddesi ile
siyasi bir başarı kazanmıştı. Cevap D

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Osmanlı Devleti ile Avusturya ara-
6. XVII. yüzyılda Osmanlı
sında imzalanan 1606 Zitvatoruk
İmparatorluğu’nun ekonomik du-
Antlaşması’nda yer alan “Daha
rumunun bozulması­nın nedenleri;
önce veziriazama denk sayılan
Avusturya arşi­dükü (İmparatoru) -İç ayaklanmaların çıkması TEST - 2
Osmanlı padişahına eşit sayıla- -Ticaret yollarının yön değiştirme- ÇÖZÜMLER

caktır” maddesi ile Avusturya si- si

yasi başarı kazanmıştır. -Savaşların yüklü harcamalar ge- 1. İstanbul İsyanlarının (Merkez-Ye-
rektirmesi
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Cevap C niçeri İsyanları) Nedenleri
-Tarımdaki ağır vergilerin köylü- ✔✔ Yeniçeri Ocağı’nın bozul-
nün toprağı bırakıp kente göç et- ması. Kanun-u Kadime ay-
2. XVII. yüzyılın sonlarına doğru mesine neden olması
Osmanlı Devleti dünya si­yasetini kırı, askerlikle ilgisi olmayan
Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi kişilerin alınması
etkileyen değil, bu siyasetten etki-
ekonomik durumunun bozulması­
lenen bir konu­ma gelmeye başla- ✔✔ Saray kadınlarının merkez
nın nedenleri arasında yer almaz.
mıştır. Osmanlı Devleti’nin Avrupa askerini kışkırtması
Avrupa etkisi 18.yüzyılda görü-
devletleri karşısında bu konuma
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
len gelişmelerdendir. ✔✔ Cülus bahşişi ve Ulufe da-
gelmesinde;(I) siyasi alanda mer- ğıtımında meydana gelen
kezi otoritenin bozulması, sık pa- Cevap C aksaklıklar. Ayarı düşük akçe
dişah değişiklikleri, (II) ekonomik (aylık) verilmesi
alanda tımar sisteminin bozulma-
✔✔ Yeniçeriler arasında "Ocak
sı, saray masraflarının artması,
devlet içindir anlayışı ye­rine,
savaş giderleri…, (III) teknolojik
7. XVII. yüzyıldan itibaren Osman- devlet ocak içindir." anlayışı-
alanda Avrupa’daki gelişmelerin
lı Devleti’nde merkezi yönetimin nın hâkim olması
takip edilmemesi etkili olmuştur.
bozulması devletin yeniçeriler ✔✔ Devlet adamlarının yeniçeri-
Cevap E
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

üzerindeki etkisini zayıflatır. Güç- leri çıkarları için kullan­ması

lenen yeniçeriler isyan çıkararak
✔✔ Yeniçerilerin, isteklerini ye-
3. Osmanlı Devleti’nde, padişahlığın padişah değişikliğine gidebilir.
rine getirmeyen idarecileri
hanedanın erkek üyelerinin en Merkez dışındaki ayanların nüfu-
değiştirmek istemeleri
yaşlısına geçmesi usulü I. Ahmet zu artar. Ekonomisi kötü olan bir
zamanında kabul edilmiştir. devlette vergi miktarı azalmaz, Cevap A
ekonomiyi düzeltmek için vergi-
I. Ahmet çıkardığı bir kanunla
ler artırılır. Vergilerin artması halk
Osmanlı hanedanının ekber ve
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

arasında huzursuzluk çıkmasına,

erşed olanının (büyük ve akıllı) 2. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüz-
devlete olan güvenin sarsılma-
tahta geçme­sine karar vermiştir. yılda baş gösteren İstanbul
sına ve halkın toprağını terk et-
Cevap D mesine sebep olur. Bu durumun İsyanları (Merkez-Yeniçeri İs-
sonucunda devletin önemli asker yanları)
kaynağı olan tımarlı sipahi sayı- ✔✔ Yeniçerilerin çıkarmış oldu-
4. Şehzadeler devlet yönetimiyle
sında azalma olur. ğu isyanlardır. Bazen saray
ilgili tecrübe kazanmak için san-
cağa çıkarlardı. XVII. yüzyılda, Cevap C kadınları, devlet adamları,
şehzadelerin sancağa çıkma usu- med­rese talebeleri ve ulema
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

lünün kaldırılmasıyla şehzadeler da katılmıştır.

askerî, idari ve siyasi alanda Nedenleri
deneyim kazanma olanakları­nı ✔✔ Yeniçerilerin ulufelerinin
kaybetmiştir. 8. XVII. yüzyılın başlarında Osmanlı ayarı düşük akçe ile öden-
Devleti’nin 32 eyaleti varken bu mesi
Cevap E yüzyılın ortalarında 25’i tımar sis-
✔✔ Taht değişiklikleri yüzünden
temine dâhil, 9’u sâlyâneli olmak
cülus bahşişi sorununun or-
5. XVII. yüzyılda, şehzadelerin taş- üzere toplam eyalet sayısı 34’ü
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

taya çıkması
rada sancak beyliği yapmalarının bul­muştur. Bu durumun sonucun-
ya­saklanması devlet yönetimiyle da eyaletlere atanacak beylerbe- ✔✔ Kapıkulu Ocaklarına usul-
ilgili tecrübe kazanmalarını en- yi sayısı artmıştır. süz ve gereğinden çok asker
geller. Kimi padişahların tahttan alınması
Eyalet sayısının artmasının top-
indirilmesi merkezi otoritenin rak kaybedilmesi ve tımar siste- ✔✔ Yeniçeri Ocağının bozulma-
zayıflamasına neden olur. Bu du- minin bozulması ile ilgisi yoktur. sı. Kanun-u Kadime aykırı
rumların da Osmanlı Devleti’ni si­ askerlikle ilgisi olmayan kişi-
yasi yönden olumsuz etkilediğini Cevap B
lerin alınması

Tarihin Kara Kutusu 2

OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

✔✔ Yeniçeriler arasında “ocak (tımarlı sipahi) sayısını artırmaz. 9. XVII. yüzyılda IV. Murat, II. Os-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

devlet içindir anlayışı ye­rine,
devlet ocak içindir. “anlayışı-
nın hâkim olması
✔✔ Yeniçerilerin isteklerini yerine
getirmeyen idarecileri değiş-
tirmek istemeleri
✔✔ Devlet adamlarının kendi çı-
Köylünün isyanlar ve ekonomik man, Tarhuncu Ahmet ve Köprü-
gerekçelerle toprağı terk etmesiy- lüzade Fazıl Ahmet Paşa tarafın-
le tımarlıların sayısı azalır. dan yapılan çalışmalar askerî ve
Cevap D ekonomik alanda yapılan ıslahat
girişimlerindendir. 17. yüzyılda
Batı (Avrupa) etkisi yoktur.
5. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyıl Cevap E

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
karları için kapıkullarını kış- ıslahatları, uzun süren savaşların
kırtması ve savaşlardaki başarısızlıkların
✔✔ Sancağa gönderilen şehza- artması ile ekonominin bozulma-
deler arasında taht kavga- sına bağlı olarak askerî ve mali 10. Yavuz Dönemi’nde Tokat civarın-
larının yaşanması İstanbul alanda yapılmıştır. Eğitim, hukuk, da Bozoklu Celâl adında bir sipa-
isyanlarının nedenleri ara- yönetim alanında yapılmamıştır. hinin çıkardığı isyan daha sonra
sında yer almaz. Anadolu’daki isyanların genel adı
Cevap D
Cevap E hâline gelerek Celâli İsyanları ola-
rak anılmıştır.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

3. Celali İsyanlarının (Anadolu - 6. XVII. yüzyıl ıslahat hareketle­ Cevap E
Taşra) Nedenleri rinin özellikleri
✔✔ Temel neden ekonominin bo- ✔✔ Islahatlar şahıslara (kişilere),
zulması bağlı kaldı devlet politikası
haline gelmedi. 11. Celâlî İsyanları’nın Nedenleri
✔✔ Tımar sisteminin bozulması
iltizamın yaygınlaşması ✔✔ Köklü ve kalıcı olmamış, ge- -Büyük bir nüfus artışının yaşan-
çici çözümler getirilmiştir.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
✔✔ Halktan alınan vergilerin sü- ması
rekli artması ✔✔ Baskı ve şiddet kullanılmıştır. -Olağanüstü vergilerin sürekli alı-
✔✔ Uzun vadeli ıslahatlar yapıl- nır olması
✔✔ Devşirme idarecilerinin halk-
la bütünleşememesi mamıştır. -İltizam sisteminde sorunlar ya-
✔✔ Avrupa etkisi yoktur. şanması
✔✔ Kadı ve sancak beylerinin
-Paranın değer kaybetmesi
reayadan kanunlara aykırı ✔✔ Islahatlar daha çok askeri
olarak para toplaması alanda yapılmıştır. Eğitim, Benzer soru olan 3. çözümde
hukuk, yönetim alanında ya- daha geniş açıklamalar mevcut-
✔✔ Halktan ağır vergiler alınma- tur.
sı. Halkın ödeme gücünün pılmamıştır.
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

Avrupalı devletlerin reayayı, ge-

azalması, halkın toprağını ✔✔ Islahatlara yeniçeriler, devlet
nelde azınlıkları kışkırtmaları
terk etmesi adamları, saray kadınları ve
Fransız İhtilali sonrası yaşanan
✔✔ Anadolu’da asayiş ve huzu- ulema engel olmaya çalış-
gelişmelerdendir.
run bozulması, halkın devle- mıştır.
te olan güven ve bağlılığının Cevap A
✔✔ Devlet otoritesi için baskı ve
azalması şiddet kullanılmıştır.
✔✔ İran ve Avusturya savaşları- ✔✔ XVII. yüzyıl ıslahatlarında
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

nın etkisi Avrupa’yı örnek alma yok-

✔✔ Savaştan kaçan yeniçerilerin tur. XVIII. yüzyılda Avrupa 12. Osmanlı Devleti’nde XVI. yüzyıl
Anadolu’da sorun olmaları örnek alınmıştır. sonlarında yaşanan gelişmelerle
ilgili verilen metne baktığımızda;
✔✔ Celali İsyanları’nın nedenleri Cevap E Topraksız genç nüfus çareyi bey,
arasında iltizam sistemi- paşa ve saray kapılarında kul ya
nin kaldırılması yer almaz. da sekban olmakta bulmuştu,
İltizam sisteminin yaygınlaş- kapıkulu sayısında da önemli bir
ması sonrası Celali İsyanları 7. XVII. yüzyıl ıslahatlarının ge­nel
özellikleri 6. çözümde geniş ola- artış meydana gelmişti ifadesin-
yaşanmıştır. den tımarlı sipahilerin öneminin
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

rak yer alıyor. A, B, D ve E se-

Cevap A çeneklerinde verilenler 17.yüzyıl azaldığı, kırdan kentlere göçün
ıslahatlarının genel özelliği içinde yaşandığı ve kapıları kuvvetli bey-
yer alır. XVII. yüzyıl ıslahatlarında lerin önem kazandığı yargılarına
4. XVI. yüzyılın sonlarından itibaren ulaşabiliriz. Bilhassa Habsburg-
girilen yoğun savaş dö­neminde, Avrupa’daki gelişmelerin örnek
alınmamıştır. XVIII. yüzyılda Av- larla yapılan savaşlarda tüfekli
Celâli İsyanları’nın da etkisiyle piyadenin öneminin anlaşılması
Osmanlı ekono­misinde bazı so- rupa örnek alınmıştır.
sonrası devletin askerî alanda ye-
runlar yaşanmış ve bütçe açıkları
İNFORMAL YAYINLARI

Cevap C
İNFORMAL YAYINLARI

nilik yapması gerekmiştir.

ortaya çıkmıştır. Yaşanan bu du-
Nüfus artışının beraberinde ciddi
rum köylerin boşalmasına, yük-
problemleri getirmesi, topraksız
sek fiyat artışları yaşanmasına,
8. XVII. yüzyıl ıslahatlarında Avru- genç nüfusun çareler araması
akçenin değerinin düşmesine,
pa’daki uygulamalar örnek alı- taşrada asayiş ve güvenliğin
ulufelilerin gerçek gelirinin azal-
narak yapılmamıştır. 6. 7. ve 8. bozulmasında etkili olmuştur.
masına neden olmuştur.
sorular benzer sorulardır. Cevap A
Celali isyanlarının etkisi ile eko-
nominin bozulması tımarlıların Cevap D

3 Tarihin Kara Kutusu

OSMANLI DEVLETİ DURAKLAMA DÖNEMİ ÇÖZÜMLER

13. Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyıl- 18. IV. Murat Dönemi’nde 1622-1639
GARANTİ SÖZLEŞMESİ ve KULLA-

KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

da tımar sisteminin bo­zulmasına Osmanlı-İran Savaşları sonrasın-
NICIYA NOT
bağlı olarak iltizam sisteminin da yapılan Kasr-ı Şirin Antlaşması
Kitabımızı bitirdiğinizde size fayda sağla-
yaygınlaştığını söyleyebiliriz. ile Türkiye-İran sınırı çizilmiştir.
madığını düşünüyorsanız ve bu bizden
Tımarın bozulması askerî teşkila-
Cevap C kaynaklanmışsa talebiniz doğrultusunda
tın bozulmasına neden olmuştur.
kitabın ücretini iade edebiliriz (İade ga-
Devlet ücretli asker almak zorun-
rantili kitap). Kitabımızın fotokopi çekilerek
da kaldı. Ha­zinenin yükü arttı.
(orijinal kitap dışında her türlü hakkımız
Cevap E gasp edilerek) kullanılmasına izin vermi-

İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
yoruz. Sadece bir sınav için ciddi bir telif
14. XVI. yüzyılın sonlarından itibaren ücreti ödüyoruz. Kullandığımız yıl ve sı-
görülen askerî dönü­şümler ve navları ve bunların kitap haline gelmesini
değişen savaş teknolojisi sonu- hesap ederseniz büyük bir ekonomik yatı-
cunda ateşli si­lahların kullanımı- rım yapıyoruz. Bundan dolayı yayın ekibi
nın artmasıyla tımarlı sipahilerin olarak fotokopi çeken, çektirenlere veya
önemi azalmış ve ücretli askerler PDF paylaşanlara / indirip kullananlara
ön plana çıkmıştır. Bu durum ilti- hakkımızı helal etmiyoruz. Emeğe saygı
zamın yaygınlaşmasına neden istiyoruz. Yayınımızın soruları ÖSYM ar-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

olmuştur. şividir. Soruları elektronik ortam ve sosyal
ağlarda paylaşan, depolayan veya yayan
Cevap A kişiler ÖSYM'nin telifli sorularını paylaştı-
ğı için ÖSYM'ye ihbar ediyoruz. ÖSYM
15. Hotin Seferi sırasında edindiği yaptırım uyguluyor. Hakkımız ihlal edildiği
olumsuz izlenimler üze­rine, Os- için biz de ayrı dava açıyoruz. Kara Kutu
manlı merkez ordusunda ıslahat Kitapları'nın PDF'sini paylaşmayınız. Tes-
yapmayı dü­şünen padişah II. pit ettiklerimiz hakkında dava açıyoruz.
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI
Osman’dır. Yeniçeri Ocağı’nı kal- Birkaç yıl sürecek davayı kazanamasak
dırmak istediyse de başarılı ola- bile fotokopi çekenler hukuki olarak ciddi
madı. Yeniçeriler tarafından Yedi- anlamda yorulacaklardır. Bundan dolayı
kule Zindanları’nda öldürüldü. PDF'mizi paylaşmayınız fotokopi çektir-
meyiniz.Gerçekten ekonomik durumu-
Cevap A
nuz bu kitabı alabilecek kadar iyi değilse
kitaba gücünüz yettiği kadar ödeyiniz o
16. XVI. yüzyılın sonlarından itiba- şekilde yollayalım. Bu yazıları fotokopi-
ren bazı Osmanlı yazarları, dev- den okuyorsanız fotokopiyi aldığınız yere
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

letin içine düştüğü buhran dönemi iade edip durumu bize bildiriniz, kitabımızı
ve bundan kurtulma çarelerinin size ücretsiz yollayalım. Fotokopi çeken
yer aldığı birtakım eserler kaleme yere de kitabın orijinalini satarak helal
almışlardır. Islahat düşüncesinin ve hukuki yoldan daha çok kazanç elde
öne çıktığı eserleri kaleme alan etmesi için yardımcı olalım. 0539775 48
yazarlar arasında Hasan Kâfi el- 50 numaralı hat ile iletişime geçebilirsiniz.
Akhisari, Kâtip Çelebi, Gelibolulu Kitabımızda en küçük bir hata dahi tespit
Mustafa Âli (sultanlara tavsiyeler), ederseniz lütfen bize bildiriniz. Hata tespit
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Koçi Bey, Lütfi Paşa ve Veysi yer edenleri ödüllendirmekteyiz. Kitaplarımızı

alır. belirli periyotlarla güncelliyoruz. Yeni çıka-
Hoca Sadeddin Efendi şeyhü- cak baskımız için fikir ve önerilerinizi bek-
lislam, tarihçi ve hattattır. Tacü’t liyoruz. Eleştirileriniz yolumuzu aydınlatan
Tevarih adlı eseri ile ünlüdür. Sa- ışıktır. Önerileriniz varsa 0539 775 48 50
deddin Efendi, özellikle tarihçiliği numaralı iletişim hattına WhatsApp'tan
ile tanınmıştı. “Tâcü’t-Tevârîh” bildirirseniz çok memnun oluruz. Sizi vic-
adlı telif eserinde kendisinden ön- danınızla baş başa bırakıyoruz. Başarılar
ceki tarih­çilerden Âşıkpaşazade, hakka girmeden mücadele edenlerin ol-
KARA KUTU YAYIN

KARA KUTU YAYIN

İdris-i Bitlisî, Neşrî, Hadidî ve sun. Birlikte başaralım…

Ahmedî’nin eserlerinden de ya- İsmail KAYNARCA
rarlanarak, kendi döneminin so- İnformal Yayınları & Kara Kutu Yayın-
nuna kadar geçen olayları anlattı. ları Sahibi ve Kurucusu
Cevap C
Sonraki bölümlerin çözümleri kısa
bir süre içinde eklenecek.
17. Osmanlı Dönemi’nden itiba­ren
İNFORMAL YAYINLARI

İNFORMAL YAYINLARI

Türkiye’nin en eski sınırı Türkiye-

İran sınırıdır. Türkiye-İran sınırı
1639 yılında yapılan Kasr-ı Şirin
Antlaşması esas alınarak günü-
müze kadar gelmiştir. Diğer dev-
letlerle ilgili sınırlar XX. yüzyılda
belirlenmiştir.
Cevap D

Tarihin Kara Kutusu 4