KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ, Asit – Baz (Nötrleşme) Tepkimeleri

KİMYASAL TEPKİME DENKLEMLERİ Asitler ile bazların sulu ortamdaki reaksiyonlarına

denir.

Nötrleşme tepkimeleri sonucunda tuz ve su (H2O) oluşur.

KİMYASAL TEPKİME TÜRLERİ
Nötrleşme tepkimeleri ekzotermik (ısı veren) tepkimelerdir.
Analiz (Ayrışma, bozunma) Tepkimeleri
HCl(suda) + NaOH(suda) → NaCl(suda) + H2O(s) + ısı
Bazı maddelerin ısı etkisiyle elementlerine veya daha basit bile-
şiklere dönüşmesine de- HCI ile NaOH tepkimesinde; Net iyon denklemi,
nir. + –
H (suda) + OH (suda) → H2O(s) şeklindedir.

NaClO3(k) → NaCl(k) + 3\Ş O2(g)

1A ve 2A grubu metallerinin karbonatlı bileşikleri (Na2CO3 ,K2CO3,

MgCO3(k) → MgO(k) + CO2(g)
CaCO3, MgCO3 ... gibi) bazik özellik gösterdiğinden asitlerle tep-
HgO(k) → Hg(s) + 1\Ş O2(g) kimeye girerek, ve oluştururlar.

CaCO3(k) + 2HCl(suda) → CaCl2(suda) + H2O(s) + CO2(g)

Na2CO3(k) + 2HCl(suda) → 2NaCl(suda) + H2O(s) + CO2(g)

Sentez (Oluşum, Birleşme) Tepkimeleri
Birden fazla maddenin reaksiyona girip yeni bir madde meyda- ÖRNEK
na getirmesine denir.
KOH ve H2SO4 bileşiklerinin sulu çözeltileri arasındaki tepki-
H2(g) + 1\Ş O2(g) → H2O(s) meyle ilgili;

S(k) + O2(g) → SO2(g) I. Nötralleşme tepkimesi olarak sınıflandırılır.

II. Tepkime gerçekleşirken kimyasal türler arasında elektron alışve-
CaO(k) + CO2(g) → CaCO3(k)
rişi olur.
III. Tepkime sonucunda tuz oluşur.

yargılarından hangileri doğrudur?

ÖRNEK
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
I. CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(s) + ısı
D) II ve III E) I, II ve III
II. CO(g) + 1\Ş O2(g) → CO2(g) + ısı ÖSYM Sorusu

III. 2NaHCO3(g) + ısı → Na2CO3(k) + CO2(g) + H2O(s)

Yukarıdakilerden hangileri analiz tepkimesidir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III
Çökelme Tepkimeleri
Su ortamında çözünmüş iki bileşikten birinin katyonunun, diğerinin
anyonu ile suda çözünmeyen bir bileşik oluşturması olaylarına
denir.

NaCl
 ve AgNO3 gibi tuzlar suda çözünürken, AgCl suda
çözünür ve suyun dibinde oluşturur.

NaCl(suda) + AgNO3(suda) → AgCI(k) + NaNO3(suda)

Olayın net iyon denklemi ise çöken katıya göre yazılır.

+ –
Ag (suda) + Cl (suda) → AgCl(k)
–
Çökmeden kalan Na+ ve NO3 iyonlara ise seyirci iyonları denir.

1
 Pb(NO3)2 ve NaI sulu çözeltilerinin karıştırılmasına ait genel denk-

Yanmanın gerçekleşebilmesi için;
lem aşağıdaki gibidir.
Yanıcı madde
Pb(NO3)2(suda) + 2NaI(suda) → PbI2(k) + 2NaNO3(suda) Yakıcı madde (hava - O2)
Olayın net iyon denklemi ise aşağıdaki şekildedir. Tutuşma sıcaklığı (aktivasyon enerjisi)
2+ – gerekir.
Pb(suda) + 2I (suda) → PbI2(k)
–
Na+ ve NO3 seyirci iyonlardır.
CO2, SO3, N2O5 gibi bileşikler yanıcı değildirler. Çünkü yapıla-
Mağaralarda oluşan sarkıt ve dikitler, pamukkale travertenleri çö-

rındaki C, S ve N atomları bileşiklerinde alabilecekleri en yük-
kelme reaksiyonları ile oluşmaktadır.
sek yükseltgenme basamağına sahip olduklarından yanma tep-
kimesi ile tekrar yükseltgenemezler.
ÖRNEK

Aşağıdaki tepkime türlerinden hangisi çökelme tepkimesidir? Yoğunluğu havanın yoğunluğundan fazla, O2(g) ile tepkimeye
girmeyen maddeler, yangın söndürücü olarak kullanılabilir.
A) 2SO2(g) + O2(g) ® 2SO3(g)

B) Ca(k) + H2SO4(suda) ® CaSO4(suda) + H2(g)

ÖRNEK
C) H2(g) + 1\Ş O2(g) ® H2O(s)
Aşağıdaki olaylardan hangisinin tepkime türü yanlış verilmiştir?
D) C3H4(g) + 4O2(g) ® 3CO2(g) + 2H2O(g)

E) 2KOH(suda) + Ni(NO3)2(suda) ® 2KNO3(suda) + Ni(OH)2(k) Olay Tepkime türü

A) Sönmüş kirecin tuz ruhu ile karıştırılması Asit – baz

B) Mağaralarda sarkıt oluşması Çökelme

C) Metan gazından CO2 gazı eldesi Yanma

D) Suyun elektrolizi sonucu hidrojen gazı ve

Analiz
oksijen gazı oluşması
Yanma Tepkimeleri E) Kireç taşından CO2 gazı eldesi Yanma
Bir maddenin oksijenle reaksiyonuna denir.

Yanma
 tepkimeleri genellikle . (Azot gazının yan-
ması endotermiktir.)

C3H8(g) + 5O2(g) → 3CO2(g) + 4H2O(g) + ısı

N2(g) + O2(g) + ısı → 2NO(g) ÖRNEK

Aşağıdaki tepkimelerden hangisinin tepkime türü yanlış veril-

Organik maddeler oksijenle reaksiyona girdiğinde genellikle CO2

miştir?
ve H2O oluşur.

C2H5OH(s) + 3O2(g) → 2CO2(g) + 3H2O(g) + ısı Tepkime Tepkime türü

CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(g) + ısı A) HCl(suda) + NH3(suda) ® NH4Cl(suda) Nötrleşme

B) KClO3(k) ® KCl(k) + 3\ŞO2(g) Bozunma

CO,
 N2O ve SO2 gibi oksitler yandığında oksijence zengin bile-
şikleri oluşur. C) 2NH3(g) ® N2(g) + 3H2(g) Sentez

CO(g) + 1\Ş O2(g) → CO2(g)

D) Sn(NO3)2(aq) + 2KCl(suda) ® SnCl2(k) + 2KNO3(aq) Çökelme
SO2(g) + 1\Ş O2(g) → SO3(g)
E) C2H5OH(s) + 3O2(g) ® 2CO2(g) + 3H2O(g) Yanma
N2O(g) + O2(g)→ N2O3(g)

2
 KİMYASAL TEPKİME DENKLEMLERİ ÖRNEK

Bir kimyasal tepkimeye giren maddelere , tepki- Kimyasal tepkimeler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
me sonucu oluşan maddelere ise denir. (16S, 8O)

Girenlerin ve ürünlerin formülleri ile yazılan gösterimlere ise

A) Nötrleşme tepkimelerinde atom sayısı ve cinsi değişmez.
denir.
B) SO3 gazı yanma tepkimesi verir.
C2H4(g) + 3O2(g) → 2CO2(g) + 2H2O(g)
1442443 1442443 C) Bir atom bileşik oluşturduğunda çekirdek kararlılığı değişmez.

Girenler (reaktifler) Ürünler D) İyonik bağlı bileşikler oluşurken atomların elektron sayısı değişir.
E) Endotermik tepkime gerçekleşirken ortamdan ısı alır.

Tepkimede
 tüm maddeler aynı fiziksel halde ise tepkimeye
denir.

2SO2(g) + O2(g) → 2SO3(g)

Tepkimede farklı fiziksel hallerde maddeler var ise tepkimeye



denir.

CaCO3(k) → CaO(k) + CO2(g) Kimyasal Tepkimelerin Denkleştirilmesi

Kimyasal tepkimeler denkleştirilirken;

Atom sayısı en fazla olan maddenin katsayısı genellikle 1 alınır.

Kimyasal tepkimelerde değişmeyen özellikler:
Bileşiklerin katsayıları kesirli olamaz.
Toplam kütle
H2, Cl2, O2, ... gibi moleküler yapıdaki elementlerin katsayıları uy-

Toplam yük
gun kesirli sayı olabilir.
Atom cinsi ve sayısı
Hidrojen ve oksijenin denkleştirilmesi en son yapılır.
Çekirdek kararlılığı
işlemleri dikkate alınarak denklem denkleştirilir.
Çekirdeğin çekim gücü

Çekirdek
 yapısı (toplam; proton, nötron sayısı)
ÖRNEK
Toplam elektron sayısı
C5H12 + O2 → CO2 + H2O

Denklemi en küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde O2'nin kat-

Kimyasal tepkimelerde değişebilen özellikler:
sayısı kaç olur?
Mol sayısı
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
Molekül sayısı

Basınç

Hacim

Sıcaklık

Atomların elektron sayıları

Kimyasal tepkimelerde fiziksel ve kimyasal özellikler kesinlikle de-

ğişir.

3
 ÖRNEK

2HNO3 + Na2CO3 → H2O + X + 2NaNO3

tepkimesi en küçük tam sayılarla denkleştirildiğinde X ile göste-

rilen madde aşağıdakilerden hangisidir?

A) O2 B) H2 C) CH4

D) CO E) CO2
ÖSYM Sorusu

ÖRNEK
–
8H+ + MnO4 + 5Fe2+ → X + 5Fe3+ +4H2O

Yukarıdaki tepkime ile ilgili;

I. X, Mn2+'dir.
II. Toplam atom sayısı korunmuştur.
III. Toplam yük korunmuştur.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III