Professional Documents
Culture Documents
(Integration) 2022 Revision
(Integration) 2022 Revision
wkql,kh
( Integration )
ksoiqkla f,i (-
ksid hkq ys
wksYaÑ; wkql,kh fõ' fï wkqj ys ish¿u wksYaÑ; wkql,k
f,i ye`Èkafõ' fuys hkq wNsu; ksh;hls' fuh wkql,k ksh;h f,i ye`Èkafõ'
tkhska hk idOdrK m%;sM,h fmkaúh yels h'
tfyhska "
ksid ∫ f,i idOdrK wkql,kh
±laúh yelsh' fuys hkq wNsu; ksh;hls' wkql,kh ms<sn`o by; i`oyka w¾:
±laùu wkjq my; ±lafjk idOdrK m%fïhh m%ldY l< yels h'
m%fïhh 1
^k ksh;hls&
m%fïhh 2
igyk
hkq ys Y%s; kï"
m%fïhh 3
02. ∫
03. ∫ | |
ii) ∫ vi) ∫
iii) ∫ vii) ∫
viii) ∫
iv) ∫
ix) ∫
04. ∫
fïjd wkql,kh lrkak'
i) ∫ iii) ∫
ii) ∫ iv) ∫
05. ∫
i) ∫ ii) ∫ iii) ∫
| |
∫ | |
| ( )|
07. ∫ ∫( )
∫ ∫( )
∫
∫ ∫
∫
∫ ∫
fïjd wkql,kh lrkak'
i) ∫ iv) ∫
ii) ∫ v) ∫
iii) ∫ vi) ∫
08. ∫ ∫( )
∫ ∫( )
09. ∫
∫
fïjd wkql,kh lrkak'
i) ∫ ii) ∫
iii) ∫
10. a)
∫ ( ) ∫√ | √ |
∫ | | ∫√ ( )
| | ∫√ | √ |
∫
∫ ( )
√
i) ∫ v) ∫√ ix) ∫√
ii) ∫ vi) ∫√ x) ∫√
iii) ∫ vii) ∫ √
iv) ∫√ viii) ∫
i) ∫ iv) ∫
ii) ∫ v) ∫
iii) ∫
i) ∫ iv) ∫
ii) ∫ v) ∫
iii) ∫
i) ∫ iv) ∫
ii) ∫ v) ∫
iii) ∫
ys ud;%h fol fyda folg jeä kï §¾> f,i fnod ,íêh mofhka
moh wkql,kh lrkak' b;sßh ^fYaIh& ∫ wdldrhg wkql,kh
lrkak'
i) ∫ iii) ∫
ii) ∫
i) ∫√ iii) ∫√
ii) ∫√ iv) ∫√
i) ∫√ iii) ∫√
ii) ∫√
i) ∫√ ii) ∫√
18. ∫ ∫ ∫ wdldrfha
wkql,k fïjd ihsk foll fyda fldaihsk foll fyda ftlHhka fyda
wka;rhka f,i m%ldY lr wkql,k follg fjkalr wkql,kh lrkak'
i) ∫ iii) ∫
ii) ∫ iv) ∫
i) ∫
ii) ∫
iii) ∫√
iv) ∫
v) ∫
vi) ∫√
vii) ∫
WodyrK (-
√
i) ∫ ii) ∫
√
i) ∫ ii) ∫
WodyrK (-
i) ∫√
ii) ∫√
iii) ∫ √
iv) ∫ ⁄
i) ∫ iii) ∫
ii) ∫
igyk
∫ ∫ i`oyd o wdfoaYh Ndú;d l< yelsh' tfy;a fuu
i) ∫ ii) ∫
i) ∫ ii) ∫
i) ∫ iii) ∫
ii) ∫ iv) ∫
i) ∫ iii) ∫
ii) ∫ iv) ∫
i) ∫ iii) ∫
iv) ∫
ii) ∫
10) ∫ √
wdldrfha wkql,k wdfoaY lrkak'
i) ∫ √
ii) ∫ √
iii) ∫ √
∫ ∫ ∫
∫ ∫
∫ ∫ -
i) vii)
ii) viii)
iii) ix)
iv) x)
v) xi)
vi) xii)
wkql,kh lsÍug ;sfnk Y%s;h Nskak Nd.j,ska m%ldY l< yels kï túg fjk
fjku wkql,k ie,lSu uq¿ Y%s;hu tlajru wkql,kh lsÍug jvd myiq fõ'
fïjd wkql,kh lrkak'
i) ∫ iv) ∫
ii) ∫ v) ∫
iii) ∫ vi) ∫
ksYaÑ; wkql,kh
1. ∫
2. ∫ ∫
3. ∫ ∫ ∫ fuys fõ'
4. ∫ ∫ ∫
5. ∫ ∫ ∫
7. ∫ ∫
8. ∫ ∫
1) ∫ 3) ∫ ( )
4) ∫
2) ∫
6) ∫ 13) ∫ ( )
7) ∫ 14) ∫ √
8) ∫ 15) ∫
9) ∫ 16) ∫
10) ∫ 17) ∫
11) ∫
01. ∫| |
06. ∫| |
02. ∫| |
| |
07. ∫
03. ∫| |
08. ∫| |
04. ∫| |
09. ∫| |
05. ∫| |
1. ∫ 2. ∫ ⁄ 3. ∫ ⁄
4. ∫ 5. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
7. ∫ 8. ∫
9. ∫ 10. ∫
11. ∫ 12. ∫
1. ∫ 2. ∫
3. ∫ 4. ∫ √
5. ∫ √ 6. ∫
7. ∫ 8. ∫
9. ∫ 10. ∫
11. ∫ 12. ∫
1. ∫ 2. ∫
3. ∫ 4. ∫ √
5. ∫ √ 6. ∫
7. ∫ 8. ∫
11. ∫ 12. ∫
1. ∫ 2. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
i) ∫ vii) ∫
ii) ∫ viii) ∫
iii) ∫ ix) ∫
iv) ∫ ( )
x) ∫
v) ∫
vi) ∫
07. my; wkql, w.hkak'
1. ∫ 2. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
7. ∫ 8. ∫
1. ∫ 2. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
igyk
Ndú;
1. cos22A = 2. sin22x =
3. cos2 4x = 4. sin2 4x =
Ndú;
1. sin32x = 2. cos32x =
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
7. ∫ 8. ∫
9. ∫ 10. ∫
1. ∫ 2. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
7. ∫ 8. ∫
5. ∫ 6. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
7. ∫ 8. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
7. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
7. ∫
1. ∫ 2. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∬ 6. ∫
7. ∫ 8. ∫
11. ∫ 12. ∫
1. ∫ 2. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫ 6. ∫
3. ∫ 4. ∫
5. ∫
1. ∫ 4. ∫
√ √
2. ∫ 5. ∫
√ √
3. ∫ 6. ∫
√ √
1. ∫ 4. ∫
√ √
2. ∫ 5. ∫
√ √
3. ∫ 6. ∫
√ √
4. ∫ 8. ∫
5. ∫
1. ∫ 9. ∫
2. ∫ 10. ∫
3. ∫ 11. ∫
4. ∫ 12. ∫
13. ∫
5. ∫
14. ∫
√
6. ∫ 15. ∫
7. ∫ 16.∫
8. ∫
1. ∫ 3. ∫
2. ∫ 4. ∫
1. ∫ 4. ∫
2. ∫ 5. ∫
3. ∫ 6. ∫
1. ∫ 3. ∫
√ √
2. ∫ 4. ∫
√ √
1. ∫ 3. ∫ √
√
2. ∫ 4. ∫
√ √
1. ∫ √
√
5. ∫
2. ∫ 6. ∫
√ √
3. ∫ 7. ∫
√ √
4. ∫ 8. ∫
√ √
41. f(x) dx = f(a – x) dx nj idOkh lrkak' fuys a (> 0) ksh;hls' tu.ska my;
wkql, w.hkak'
π
𝜋
𝑥
𝑥 𝑒
(i) 𝑑𝑥 (vi) 𝑥 𝑥
𝑑𝑥
𝑥 𝑥 𝑒 𝑒
π π
√ 𝑥
(ii) 𝑑𝑥 (vii) 𝑥 𝑥 𝑑𝑥
√ 𝑥 √ 𝑥
𝑎
(iii) √𝑥
𝑑𝑥
√𝑥 √𝑎 𝑥
05. A j¾.M,h x wCIh jgd 360 N%uKh lsÍfuka iEfok >k jia;=fõ mßudj
fidhkak' y
y=
A
x
06. A j¾.M,h x wCIh jgd 360 N%uKfhka cks; jk >k jia;=fõ mßudj
fidhkak'
y
y = sec x
A
x
07. A j¾.M,h x wCIh jgd 360 N%uKfhka cks; jk >k jia;=fõ mßudj
fidhkak'
y
y=
√
A
x
y = x3
A
x
09. A j¾.M,h x wCIh jgd 360 N%uKh lsÍfuka iEfok >k jia;=fõ A u.ska
iEfok mßudjfidhkak'
y
y = x2
y=√
A
10. A j¾.M,h x wCIh jgd 360 N%uKh lsÍfuka iEfok >k jia;=fõ A u.ska
muKla iEfok mßudj fidhkak'
y=x
y = x2
A
x
11. A j¾.M,h x wCIh jgd 360 N%uKh lsÍfuka iEfok >k jia;=fõ A u.ska
muKla iEfok mßudj fidhkak'
y
y = sin x
A y = cos x
y = x2 + 2
x+y=4
R
x
y = In x
x
1 e!
V y = 2√
y=
R
x
y = x2 – 11
y = 14
R
y=5
x
y=
√
y=
√
R
x
y = 1 + cos
(2x)
y =1+
R
x
y=√
1. ∫ 2. ∫ 3. ∫
4. ∫ 5. ∫ 6. ∫
19. ∫ √
20. ∫ √
21. ∫ √
22. ∫ 23. ∫
24. ∫ 25. ∫
√
26. ∫ 27. ∫
28. ∫ 29. ∫
1. ∫ 2. ∫ 3. ∫
4. ∫ 5. ∫ 6. ∫
7. ∫ 8. ∫ √ 9. ∫
wkql,kh lrkak'
√
= √
nj fmkajkak'
tuÕska *√ √ + dx = ln 2 + – nj fmkajkak'
(iii) w.hkak'
√
03. (a) iqÿiq wdfoaYhla fh§fuka" wkql,h w.hkak'
√
ta khska" fidhkak'
(ii) 2x dx fidhkak'
(28) (b) f hkq ;d;a;aúl ixLHd l=,lh u; w¾: olajd we;s ;d;a;aúl w.hka .kakd
fmkajkak'
(28) (b) I= eax cos bx dx yd J = eax sin bx dx hehs .ksuq; fuys a yd b hkq
ta khska" nj fmkajkak'
(b) fldgia jYfhka wkql,kh fhdod .ksñka fyda fjk;a wdldrhlska fyda
I= dx yd J = dx
hehs o .ksuq'
(ii) aI + bJ = nj fmkajkak'
(ii) bI – aJ ie,lSfuka I yd J ys w.hka fidhkak' (w'fmd'i' W'fm' – 2013 : kj)
√
(28) (b) i|yd x = 4 + 2 cos wdfoaYh Ndú;fhka" √ dx ys w.h
fidhkak'
lrkak'
fidhkak'
fmkajkak'
fidhkak'
dx fidhkak'
√ (w'fmd'i' W'fm' – 2018)
dx = dx nj fmkajkak'
dx fidhkak'
25. { ( √ )} = √ + ( √ ) nj fmkajkak'
27. tl u rEm igykl y = ex yd y = e-x jl% foflys o< igykla w|skak' x – wCIfhka
o – 1 x 0 mrdih ;=< y = ex jl%fhka yd 0 x 1 mrdih ;=< y = e-x jl%fhka o
wdjD; jk fmfofiys j¾.M,h 2 ( ) nj fmkajkak'
(w'fmd'i' W'fm' – 2015)
f¾Îhk 2 j,ska N%uKh lrkq ,efí' fuf,i ckkh jk >k jia;=fõ mßudj
nj fmkajkak' (w'fmd'i' W'fm' – 2019 kj ks¾foaYh)
tkhska dx fidhkak'
Ndú;d lrkak'
sin t = (sin t + cos t) + (cos t – sin t) jk mßÈ yd ksh; fidhkak'
ta khska fyda wkal%uhlska fyda fuu wkql,kh w.hkak'
(c)
(a) ;( ) fhdokak'
(b) ;( ) fhdokak'
√
√
(c) x tan-1 x dx
√ √ nj fmkajkak'
(√ )
√ nj wfmdaykh lrkak'
11. (iii) f(x) hkq x ys ish¨ ;d;a;aúl w.hka i|yd f(x) + f(p – x) = q jk whqßka jQ x
ys wkql,H Ys%;hls' fuys p (> 0) iy q ksh;hka fõ'
41. (i) f(x) = , f(x) hkak Nskak Nd. weiqfrka m%ldY lrkak'
(28) (iv) I= sin (ln x) dx iy J = cos (ln x) dx hhs .ksuq' fuys 0 < < fõ'
nj wfmdaykh lrkak'
nj fmkajkak'
(i)
I= dx yd J = dx
-1
47. (i) √ = t wdfoaYh weiqßka tan √ dx w.hkak'
wkql,kh lrkak'
fmkajkak'
dx wkql,kh lrkak'
nj
√ √
fmkajkak'
tkhska" dx fidhkak'
√
(b) fldgia jYfhka wkql,kh fhdod .ksñka fyda fjk;a wdldrhlska fyda"
x2 ln (1 + x2) dx fidhkak'
(c) √ ( √ ) nj fmkajkak'
I= yd J = hehs .ksuq'
fmkajkak'
tkhska" dx = dx = ( ) jk nj fmkajkak'
(c) A= dx iy
A + B fidhd A = B = nj fmkajkak'
=( ) nj idOkh lrkak'
lrkak'
– = 0 nj fmkajd"
;j o" – nj fmkajd"
= nj fmkajkak'
{ }
(ii) t = cos2 + sin2 fh§fuka fyda wka l%uhlska fyda wkql,kfha w.h
√
nj fmkajkak'
fyda fidhkak'
(06) (ii) fldgia jYfhka wkql,kh Ndú;fhka fyda wkal%uhlska fyda
dx w.hkak'
ta khska" nj fmkajkak'
nj wfmdaykh lrkak'
√
√
(w'fmd'i' W'fm' – 1998)
I= dx fõ'
√
t = tan2 x wdfoaYh Ndú;fhka" I = nj o fmkajkak'
tu.ska" √ dx = nj fmkajkak'
√ √
(66.20) (a) ish¨ x i|yd A (4x2 – 9) + Bx2 (2x + 3) + Cx2 (2x – 3) = 1 jk mßÈ A, B
yd C ksh; j, w.h fidhkak'
tkhska" Nskak Nd. f,i m%ldY lr" dx w.hkak'
dx fidhkak'
x2 sin3 x dx fidhkak'
71. (i) f(x) = , f(x) hkak Nskak Nd. weiqfrka m%ldY lrkak'
(iv) I= sin (ln x) dx iy J = cos (ln x) dx hehs .ksuq' fuys 0 < < fõ'
(b) f(x) hkq [a, b] ixjD; m%dka;r ;=< wkql,kh l< yels Ys%;hla kï"
4la fõ' fmfoi wCIh jgd f¾ähk j,ska N%uKh lrhs' fuf,i
ckkh jk >k jia;=fõ mßudj nj fmkajkak'
(w'fmd'i' W'fm' – 2021(A))
∫ fidhkak'
( )
(c) nj fmkajkak'
ta khska" ∫ fidhd"
∫ nj fmkajkak'
a ksh;hla jk ∫ ∫ m%;sM,h Ndú;fhka
∫ w.h fidhkak'
(w'fmd'i' W'fm' – 2021(B))