Toantap Cong Nghe Dong Tau 1513

274 CHÖÔNG 3
Chöông 3
COÂNG NGHEÄ ÑOÙNG TAØU GOÃ
3.1 VAÄT LIEÄU GOÃ
Goã laø vaät lieäu phoå bieán vaø töø laâu ñaõ ñöôïc öùng duïng vaøo vieäc ñoùng
taøu thuyeàn ôû Vieät Nam cuõng nhö treân theá giôùi vì deã thöïc hieän coäng vôùi
nguoàn cung caáp doài daøo vaø giaù reû. Ngaøy nay vôùi söï phaùt trieån veà daân soá
vaø coâng nghieäp ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán nguoàn cung caáp goã. ÔÛ Vieät
Nam hieän nay vaãn coøn duøng nhieàu goã ñeå ñoùng vaø söûa chöõa ñoäi taøu ñaùnh
caù daân gian vaø vaän taûi treân soâng. Tuy nhieân goã caøng ngaøy caøng hieám vaø
Nhaø nöôùc khuyeán khích duøng vaät lieäu khaùc thay theá, giaûm daàn möùc goã
cung caáp theo keá hoaïch ñoùng taøu thuyeàn haøng naêm. Chieàu daøi cuûa taøu
thuyeàn goã toái ña coù theå ñaït 50 ÷ 60 m nhöng loaïi kích côõ lôùn thöôøng gaëp
20 ÷ 30 m vôùi troïng taûi treân döôùi 100 ÷ 150 T.
Qui phaïm ñoùng taøu goã cuûa Vieät Nam ñaõ ban haønh chính thöùc laø
TCVN 3903 - 1984. Goã ñoùng taøu cuûa Vieät Nam thoâng thöôøng laø caùc loaïi
goã toát nhö lim, seán, taùu, choø chæ, daàu, thoâng, baèng laêng... Troïng löôïng
rieâng cuûa chuùng thöôøng laø töø 0, 5 ÷ 0, 6 (goã thoâng) ñeán 0, 8 ÷ 1, 00 T/m3.
Thaäm chí coù loaïi lôùn hôn 1T/m3 (chìm trong nöôùc).
Thoâng thöôøng goã duøng ñeå ñoùng taøu goàm 6 nhoùm theo tieâu chuaån
TCVN 1072 - 71, phaûi ñöôïc saáy khoâ, coù ñoä aåm töø 15 - 22%, khoâng bò
xieân thôù vaø phaûi phuø hôïp vôùi tieâu chuaån ñònh möùc veà khuyeát taät. Goã
nhoùm I, II, III duøng ñeå cheá taïo khung xöông taøu vaø vaùn voû. Khoâng ñöôïc
duøng goã nhoùm IV, V, VI ñeå laøm söôøn, soáng maïn vaø maõ noái, soáng ñuoâi,
soáng muõi, truïc baùnh laùi, oáng bao truïc chaân vòt vaø beä maùy. Vaùn voû döôùi
ñöôøng nöôùc phaûi laø goã nhoùm II hoaëc III, treân ñöôøng nöôùc coù theå nhoùm
IV, vaùn bao thöôïng taàng vaø laàu coù theå nhoùm V. Vaùch kín nöôùc coù theå
nhoùm V. Tieâu chuaån phaân nhoùm laø theo tính chaát cô lyù TCVN 1072 - 71.
Ñoä co ngoùt (giaõn nôû) phuï thuoäc vaøo ñoä aåm, toái ña laø 12% theo höôùng
tieáp tuyeán vôùi thôù, 6% theo höôùng baùn kính vaø 1% theo höôùng doïc thôù
275
(doïc caây).
Moät soá tính naêng cô lyù cuûa goã ñoùng taøu:
- Moâñun ñaøn hoài doïc thôù E: 80.000 ÷ 120.000 kg /cm2 ,
vaø E trung bình cuûa keùo, neùn, uoán neáu laø goã khoâ: 100.000 kg /cm2 ;
goã aåm: 70.000 kg /cm2 ;
- Söùc beàn caét 150 ÷ 330 kg /cm2 (15 ÷ 33 MPa)
Söùc beàn uoán coù theå ñaït 770 ÷ 1200 kg /cm2 (77 ÷ 120 MPa) ôû ñoä aåm 12%.
3.2 QUI TRÌNH CHEÁ TAÏO

Qui trình cheá taïo voû taøu goã tuøy thuoäc raát nhieàu vaøo caùc yeáu toá sau:
1- Kích côõ cuûa taøu goã
2- Soá löôïng taøu goã cuøng loaït (saûn xuaát ñôn chieác hay haøng loaït)
3- Kinh nghieäm cheá taïo cuûa töøng xí nghieäp hay thôï caû.
Ñoái vôùi nhöõng thuyeàn nhoû laép maùy hoaëc khoâng laép maùy coù chieàu
daøi ñeán khoaûng 10m, troïng taûi 0, 5 ÷ 10 T , thoâng thöôøng ngöôøi ta döïng
vaùn ñaùy, voû gaàn ñeán meùp boong roài môùi laøm söôøn beân trong aùp ra vaùn
maïn. Phöông phaùp naøy ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc thôï coù nhieàu kinh
nghieäm. Hoï xaùc ñònh ngay töø ñaàu kích thöôùc cuûa taám ñaùy ky, taám keà ky,
taám ñaùy, taám hoâng vaø caùc taám maïn beân treân, thaäm chí coøn uoán cong
baèng löûa töøng con vaùn tröôùc.
Caùc loaïi thuyeàn nhoû naøy, thaäm chí keå caû thuyeàn goã lôùn coù gaén
maùy, caùc söôøn vaø ñaø ngang ñaùy khoâng lieân keát vôùi nhau baèng maõ maø
naèm caùch nhau côõ 200mm ÷ 250mm (töùc laø 1/2 khoaûng söôøn). Ñieàu naøy
hoaøn toaøn khoâng phuø hôïp vôùi qui phaïm laø söôøn vaø ñaø ngang ñaùy phaûi
naèm trong cuøng maët phaúng. Tuy nhieân bieän minh cho keát caáu vaø coâng
ngheä naøy laø môùn nöôùc thuyeàn thaáp, taûi troïng khoâng lôùn, hoâng thuyeàn
troøn nhö voû döa vaø moät ñieàu quan troïng laø beân treân ñaõ coù thanh ñaø doïc
hoâng, ñoàng thôøi raát deã baûo quaûn, baûo döôõng söôøn ñaø khoûi muïc naùt, moái
moït.
Thöôøng thì caùc thuyeàn nhoû naøy khoâng laøm ky ñaùy daïng vuoâng maø
laø daïng taám vôùi chieàu daøy töø 50 ÷ 100 mm.
3.3 TOÙM TAÉT QUAÙ TRÌNH ÑOÙNG TAØU THUYEÀN LOAÏI NHOÛ
1- Cheá taïo taám ky ñaùy ñuùng kích thöôùc ngang, daøi vôùi vieäc uoán taám
276 CHÖÔNG 3
ky laùi vaø muõi.

COÂNG NGHEÄ ÑOÙNG TAØU GOÃ 277
2- Ñaët kyù ñaùy treân maët phaúng caùch chuaån (maët ñaát) töø
300 ÷ 500 mm hoaëc cao hôn.
3- Laép ñaët hai taám keà ky hai beân vaø ñònh vò baèng ñinh vôùi taám ky
sau khi ñaõ gia coâng ñuùng kích thöôùc.
4- Laép ñaët caùc taám vaùn ñaùy.
5- Laép ñaët caùc taám vaùn hoâng sau khi uoán löûa (neáu coù) vaø gia coâng
ñuùng kích thöôùc vaø ñònh vò taám ñaùy.
6- Laép ñaët caùc taám vaùn maïn leân ñeán nöûa maïn hoaëc leân ñeán boong,
vaø ñònh vò baèng ñinh ôû caùc meùp vaùn.
7- Ñaët ñaø nghieâng ñaùy, noái ñaø ngang ñaùy vôùi vaùn voû baèng buloâng
hoaëc ñinh.
8- Laép ñaët söôøn vaø lieân keát vôùi vaùn voû.
9- Laép ñaët thanh ñôõ ñaàu xaø ngang boong vaø xaø ngang boong.
10- Laép ñaët vaùn meùp boong, meùp maïn, vaùn boong giöõa vaø toaøn boä
vaùn boong vaø baøo nhaün voû, boong.
11- Gia coâng meùp vaùn ñeå xaûm.
12- Xaûm kín nöôùc.
13- Thöû kín nöôùc vaø xöû lyù kín nöôùc, tieán haønh sôn voû.
14- Haï thuûy vaø tieán haønh caùc böôùc thöû taøu.
15- Hoaøn thieän trang thieát bò.
16- Baøn giao thuyeàn.
3.4 TOÙM TAÉT QUI TRÌNH ÑOÙNG VOÛ TAØU LOAÏI LÔÙN
Caùc taøu töông ñoái lôùn, coù laép maùy duøng ñeå vaän taûi, ñaùnh caù ngoaøi
bieån (nhaát laø xa bôø), caùc taøu laùi daét, taøu coâng trình... chòu ñöïng taùc ñoäng
cuûa ngoaïi löïc lôùn, phöùc taïp, cho neân keát caáu vaø phöông phaùp thi coâng coù
khaùc so vôùi nhoùm taøu thuyeàn ñaõ noùi ôû treân. Döôùi ñaây xin neâu leân qui
trình chung thöôøng gaëp cho loaïi taøu thuyeàn naøy.
1- Chuaån bò saøn neàn baèng phaúng vôùi caùc beä ñôõ chaéc chaén cho ky
(phaàn nhieàu ky daïng vuoâng hoaëc chöõ nhaät).
2- Ñaët ky, caân chænh vaø tieán haønh noái ky (neáu coù).
3- Laép soáng muõi vôùi ky.
4- Laép ñoän chaân vòt vaø soáng ñuoâi vôùi ky.
5- Döïng caùc vaùch ngang vaø moät soá söôøn laøm chuaån.
278 CHÖÔNG 3
1- Soáng döôùi ñaùy 2- Thanh ñeäm soáng ñaùy

3- Soáng treân ñaùy 4- Thanh doïc ñaùy
5- Thanh doïc hoâng 6- Thanh doïc maïn
7- Thanh ñôõ ñaàu xaø ngang boong 8- Thanh ñeø ñaàu xaø ngang boong
9- Thanh keà soáng ñaùy 10- Söôøn
11- Xaø ngang boong 12- Coät choáng
13- Vaùn voû (maïn vaø ñaùy) 14- Vaùn boong
15- Thanh doïc meùp mieäng khoang 16- Coät neïp maïn chaén soùng
17- Vaùn maïn chaén soùng 18- Vaùn vieàn boong
19- Neïp vaùn meùp mieäng khoang 20- Xaø ngang ñaàu mieäng khoang
Hình 3.1: Chuù thích maët caét ngang
6- Döïng caùc söôøn coøn laïi (caùc khung söôøn coù theå cheá taïo chính xaùc
luoân töø saøn phoùng daïng).
7- Ñaët ky treân, soáng doïc ñaùy, soáng doïc hoâng, maïn, thanh ñôõ xaø
ngang boong, xaø doïc boong...
8- Leân ñeàu vaùn hai beân meùp maïn vaø hai beân meùp boong.
9- Leân ñeàu vaùn maïn, vaùn boong leân sau cuøng coù löu yù ñeå laáy aùnh
saùng thi coâng beân trong con taøu.
10- Kieåm tra laép raùp vaø lieân keát keát caáu vuøng ñeäm ñôõ truïc chaân vòt
vaø vuøng soáng muõi noái vôùi ky thoâng qua caùc maõ.
11- Xöû lyù baøo nhaün beà maët voû taøu, boong.
12- Gia coâng meùp vaùn ñeå chuaån bò xaûm hoaëc traùt keo kín nöôùc.
13. Xaûm kín nöôùc hoaëc traùt keo.
14- Thöû kín nöôùc.
15- Sôn
16- Haï thuûy
17- Hoaøn thieän trang thieát bò, voû maùy vaø noäi thaát.
18- Thöû taøu
19- Baøn giao taøu
Moät soá chi tieát keát caáu ñieån hình:
1- Maët caét ngang taøu
Treân hình 3.1 theå hieän maët caét ngang cuûa taøu goã.
2- Ky taøu
Ky taøu nhö moät xöông soáng, coù yù nghóa raát lôùn ñeå chòu löïc cuõng
nhö trong quaù trình khai thaùc con taøu. Qui caùch cuûa ky thöôøng gaëp laø
200 × 200 , 200 × 300 , 300 × 300 ...
Toát nhaát laø ky ñöôïc laøm töø moät thaân caây lieân tuïc, khoâng coù moái
noái. Nhöõng ñieàu kieän lyù töôûng naøy khoù thöïc hieän, do ñoù ngöôøi ta thöôøng
noái töø hai ñoaïn hoaëc ba ñoaïn. Moái noái thoâng thöôøng khoâng ñöôïc ñaët
döôùi maùy chính, coät buoàm... Trong tröôøng hôïp khoâng traùnh ñöôïc thì
phaûi gia cöôøng baèng nhieàu bieän phaùp. Treân hình 3.2 laø ví duï veà moái noái
ky.
280 CHÖÔNG 3
Hình 3.2: Phöông phaùp noái ky

Chieàu daøi moái noái ky L ≥ 5 h, h - chieàu cao ky. Khoaûng caùch giöõa
caùc buloâng ≥ 10d , d - ñöôøng kính buloâng. Ñöôøng kính buloâng thöôøng
baèng 1/10 chieàu daøi ky. Ky noái theo phöông ñöùng.
3- Moái noái ky vaø soáng muõi - ky muõi
Kích thöôùc cuûa soáng muõi thoâng thöôøng cuõng gaàn töông ñöông nhö
ky ñaùy nhöng caøng veà phía treân coù theå giaûm tieát dieän, ñoàng thôøi cuõng
ñöôïc taïo hình ñeå giaûm bôùt söùc caûn. Moái noái ky ñaùy vaø ky muõi raát quan
troïng vì noù phaûi chòu taûi troïng raát lôùn. Do ñoù ngöôøi ta thöôøng duøng moät
hoaëc nhieàu ke goã ñeå noái chuùng vôùi nhau.
Hình 3.3: Moái noái ky vaø soáng muõi
4- Noái söôøn
Ñoái vôùi moät soá söôøn taøu lôùn hoaëc coù ñoä cong nhieàu, söôøn ñöôïc noái
baûng caùc ñoaïn taùp treân hình 3.4.
1- Caùc ñoaïn söôøn; 2- Ñoaïn taùp 1- Truïc chaân vòt; 2- OÁng bao truïc chaân vòt;
3- Thanh ñôõ oáng bao truïc chaân vòt
Hình 3.4
Hình 3.5
5- Thanh ñôõ oáng bao truïc chaân vòt

Thanh ñôõ oáng bao truïc chaân vòt coù theå laøm baèng hai nöûa, nöûa treân
vaø nöûa döôùi, gheùp laïi vôùi nhau.
6- Kích thöôùc moät soá cô caáu chính, buloâng noái (duøng cho taøu goã
ñi bieån) theo TCVN 3903-1984
Baûng 3.1: Kích thöôùc thanh ñôõ ñaàu xaø ngang boong treân, thanh phuï ñôõ
ñaàu xaø ngang boong treân, thanh ñeø ñaàu xaø ngang boong treân (cm)
L(*)
Cô caáu Nhoùm goã 15 ≤ 18 ≤ 21≤ 23 ≤ 25 ≤ 27 ≤ 28 ≤ 29 ≤
≤ L < 18 ≤ L < 21 ≤ L < 23 ≤ L < 25 ≤ L < 27 ≤ L < 28 ≤ L < 29 ≤ L < 30
Thanh ñôõ ñaàu xaø ngang I 21 x 5,5 24x6,5 24x7 24x7,5 24x7,5 24x8 27x8,5 27x9
boong treân (chieàu roäng II 21x6,5 24x7,5 24x8 24x8,5 24x8,5 24x9 27x9,5 27x10
x chieàu daøy) II 21x7,5 24x8,5 24x9 24x9,5 24x9,5 24x10 27x10,5 27x11,5
Thanh phuï ñôõ ñaàu xaø I 21x4,5 21x4,5 21x5 21x5 21x5 21x5 24x6 24x6
ngang boong treân (chieàu II 21x5 21x5 21x6 21x6 21x6 21x6 24x7 24x7
roäng x chieàu daøy) II 21x6 21x6 21x7 21x7 21x7 21x7 24x8 24x8
Thanh ñeø ñaàu xaø ngang I 21x7 24x8 24x9 24x9 27x9,5 27x9,5 27x10 30x10
boong treân (chieàu roäng II 21x8 24x9 24x10 24x10 27x10,5 27x10,5 27x11,5 30x11,5
x chieàu daøy) III 21x9 24x10,5 24x10,5 24x10,5 27x12 27x12 27x13 30x13
(*) Vôùi taøu khaùch thì L ñöôïc thay baèng (L - 1)
Baûng 3.2: Kích thöôùc maët caét vuoâng cuûa söôøn (cm)
l=D+B/2(m) l < 3,5 3,5 ≤ l < 4 4 ≤ l < 4, 5 4, 5 ≤ l < 5 5 ≤ l < 5, 5
Caùc maët caét
Cô caáu Nhoùm goã
1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3
Söôøn I 7 7,5 9 7,5 9 10 8,5 10,5 12 10 12 13 11 13,5 15
ñôn II 7,5 9 10 8,5 10 11 9,5 11,5 13 11 13 14,5 12 15 16,5
III 8 9,5 11 9 11 12 10 12,5 14 12 14 16 13 16 17,5
Söôøn I 5 6,5 7 5,5 7 8 6 8 9,5 7,5 9 10,5 8,5 10,5 12
keùp II 5,5 7 8 6,5 8 9 7,5 9 10,5 8,5 10 11,5 9,5 11,5 13
III 6 7,5 9 7 8,5 9,5 8 10 11,5 9 11 12,5 10 12 14
l = D + B / 2(m) 5, 5 ≤ l < 6 6 ≤ l < 6, 5 6, 5 ≤ l < 7 7 ≤ l < 7, 5 7, 5 ≤ l
Cô caáu Nhoùm goã Caùc maët caét
1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3
Söôøn I 12 15 17 13,5 17 19 15 18,5 21 16 20,5 23 17 20 22
ñôn II 13 16,5 18,5 14,5 18,5 20,5 16 20 22,5 17,5 22,5 25 18,5 24 27
III 14 17,5 20 15,5 20 22 17 22 24 18,5 24 26,5 20 26 29
Söôøn I 9 11,5 13,5 10 13 15 11,5 14,5 16,5 11,5 15,5 18 12 16,5 19,5
keùp II 10 13 15 11 14,5 15,5 12,5 15,5 18 12,5 17 19,5 13 18 21
III 11 14 16 12 15,5 17,5 13,5 16,5 19 13,5 18 21 14 19 22,5
Chuù thích:
1. Maët caét 1: Maët caét ñaàu treân ôû ñoä cao cuûa boong treân
Maët caét 2: Maët caét trung gian ôû hoâng taøu
Maët caét 3: Maët caét ñaàu döôùi ôû ñaùy taøu
2. Vôùi söôøn ñôn: Kích thöôùc cho trong baûng laø kích thöôùc cuûa maët caét vuoâng cuûa thanh söôøn
Vôùi söôøn keùp: Kích thöôùc cho trong baûng laø kích thöôùc maët caét cuûa moãi trong hai thanh cuûa moät söôøn keùp
282 CHÖÔNG 3
3.5 CAÙC BAÛNG QUI CAÙCH

Baûng 3.3: Kích thöôùc maët caét vuoâng cuûa caùc cô caáu (cm)
L(m)(*)
Cô caáu Nhoùm goã
15 ≤ L < 18 18 ≤ L < 21 21≤ L < 23 23 ≤ L < 25 25 ≤ L < 27 27 ≤ L < 29 29 ≤ L < 30
Soáng döôùi ñaùy, I 17 18,5 19,5 21 22 23,5 22
soáng muõi soáng ñuoâi II 18,5 20 21,5 23 24 25,5 27
vaø truïc baùnh laùi III 20 21,5 23 24,5 25,5 27,5 29
I 20 21,5 23 25 26 28 30
Soáng treân ñaùy II 22 23,5 25 27 28,5 30,5 32,5
III 23,5 25 27 29 30,5 32,5 34,5
I 12 13,5 14,5 15,5 16 17 18
Thanh keà soáng ñuoâi II 13 15 16 16,5 17,5 18,5 19,5
III 14 16 17 18 19 20 21
2
Baûng 3.4: Dieän tích maët caét thanh doïc ñaùy (cm )
L(*)
Nhoùm
B < 4,8 B ≥ 4, 8 B < 4, 8 B ≥ 4, 8 25 ≤ L < 27 27 ≤ L < 29 29 ≤ L < 30
goã 15 ≤ L < 18 18 ≤ L < 21
21≤ L < 23 23 ≤ L < 25
I 100 120 135 200 165 250 300 350 400
II 110 145 165 250 200 300 350 410 410
III 120 170 200 300 230 350 400 480 550
Baûng 3.5: Chieàu daøy cuûa thanh doïc hoâng (cm)

Nhoùm L(*)
Cô caáu
goã 15 ≤ L < 18 18 ≤ L < 19 19 ≤ L < 21 21≤ L < 23 23 ≤ L < 25 25 ≤ L < 27 27 ≤ L < 29 29 ≤ L < 30
Thanh I 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5
doïc II 4,5 5,5 6,5 7 7,5 8 8,5
hoâng III 5,5 6,5 7,5 8 8,5 9 9,5
2
Baûng 3.6: Dieän tích maët caét thanh doïc maïn (cm )
L(*)
Nhoùm goã
21≤ L < 23 23 ≤ L < 25 25 ≤ L < 27 27 ≤ L < 28 28 ≤ L < 29 29 ≤ L < 30
I 130 140 150 165 165 180
II 150 160 190 190 190 210
III 170 180 195 215 215 240
283
Baûng 3.7: Kích thöôùc maõ (cm)
B (m)
Maõ Hình daùng B<3,5 3, 5 ≤ 4≤B 4, 5 ≤ 5≤B 5, 5 ≤ 6≤B 6, 5 ≤ 7≤B 7, 5 ≤ 8≤B
B< 4 < 4, 5 B< 5 < 5, 5 B< 6 < 6, 5 B< 7 < 7, 5 B< 8
a 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80
Maõ noái xaø

ngang boong, b 45 50 60 65 75 80 90 95 105 110 120
xaø ngang ñaàu
mieäng
khoang vôùi
cô caáu maïn c 15 16 17 18 20 22 24 26 28 30 32
vaø soáng doïc
taâm boong
d 7,5 8 8,5 9 10 11 12 13 14 15 16
a 70 80 100 110 120 130 140 150 160 170 170

Maõ ôû soáng
muõi vaø maõ ôû c 18 19 21 23 25 27 29 31 33 33 35
soáng ñuoâi
d 9 9,5 10,5 11,5 12,5 13,5 14,5 15,5 16,5 16,5 17,5
284 CHÖÔNG 3
Baûng 3.8: Kích thöôùc cuûa vaùn voû

L (m)
Nhoùm
Vaùn ≥ 15 ≥ 18 ≥ 19 ≥ 21 ≥ 23 ≥ 24 ≥ 25 ≥ 27 ≥ 29
goã
< 18 < 19 < 21 < 23 < 24 < 25 < 27 < 29 < 30
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Daûi vaùn keà soáng
II 18 x 6 18 x 7 21 x 8 21 x 8,5 24 x 9,5
ñaùy (chieàu roäng
III 18 x 6,5 18 x 8 21 x 9 21 x 10 24 x 11
x chieàu daøy)
IV 18 x 7,5 18 x 9 21 x 10,5 21 x 11,5 24 x 12,5
(cm)
Chieàu daøy cuûa
caùc daûi vaùn ñaáy II 4,5 4,5 5,5 5,5 6
ngoaøi vaø caùc daûi III 4,5 5 5,5 6 6,5
vaùn maïn ngoaøi IV 5,5 6 6,5 7 7,5
(cm)
Chieàu daøy cuûa
vaùn ñaùy trong, 3 3,5 4 5
vaùn maïn trong
Chieàu daøy cuûa II 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5
vaùn ñai hoâng III 5 5,5 6,5 7 7,5 8 8,5
(cm) IV 5,5 6 7,5 8 8,5 9 9,5
Chieàu daøy cuûa 5,5
II 4,5 5 6 6,5 7 7,5
vaùn ñai maïn 6,5
III 5 5,5 7 7,5 8 8,5
(cm) 7,5
IV 5,5 6,5 8 8,5 9 9,5
Daûi vaùn meùp

II 27 x 5 30 x 6 33 x 6,5 36 x 7 39 x 7,5
maïn (chieàu roäng
III 27 x 6 30 x 7 33 x 7,5 36 x 8 39 x 8,5
x chieàu daøy)
IV 27 x 6,6 30 x 8 33 x 8,5 36 x 9 39 x 9,5
(cm)
Chieàu daøy vaùn II 4,5 4,5 5 5 5 5 5 5,5 6
boong vaø vaùn III 5 5 5,5 5,5 6 6 6 6,5 7
vieàn IV 6 6,5 6,5 7 7 7 7 7,5 8
Baûng 3.9: Qui caùch moái noái

Soá TT Caùc thaønh phaàn moái noái Chieàu daøi moái noái (cm) Ghi chuù
1 Caùc ñoaïn cuûa soáng döôùi ñaùy 5h
2 Caùc ñoaïn cuûa soáng muõi 3,5h h - kích thöôùc maët
3 Soáng döôùi ñaùy vôùi soáng muõi 3,5h caét theo chieàu cuûa
4 Caùc ñoaïn cuûa soáng treân ñaùy 5h ñinh
5 Soáng treân ñaùy vôùi thanh gia 2 khoaûng söôøn Moái noái coù ngaïnh
cöôøng muõi taøu vaø vôùi thanh
gia cöôøng ñuoâi taøu
6 Caùc ñoaïn cuûa: thanh doïc Neáu h ≤ 3b/4, trong
hoâng, thanh doïc maïn, thanh ñoù b laø chieàu roäng
ñôõ ñaàu xaø ngang boong, cuûa maët caét
thanh phuï ñôõ ñaàu xaø ngang
boong, thanh ñeø ñaàu xaø
ngang boong, daûi meùp maïn, Neáu h > 3b/4 trong
daûi vaùn vieàn boong, thanh ñoù h laø chieàu cao cuûa
doïc ñaùy maët caét thanh (theo
chieàu cuûa ñinh)
2 khoaûng söôøn Ít nhaát laø ba buloâng

Beä maùy noái vôùi thanh doïc
7 ñaùy xem 3.3.4)
Baûng 3.10: Kích thöôùc buloâng ôû moái noái caùc ñoaïn cô caáu doïc
Chieàu cao h cuûa maët caét
h<18 18 ≤ h<23 23 ≤ h<27 27 ≤ h<31 31 ≤ h
cô caáu ñöôïc noái (cm)
Ñöôøng kính buloâng (mm) 12 16 20 22 25
Baûng 3.11: Kích thöôùc buloâng ôû moái noái caùc ñoan söôøn
Chieàu cao h cuûa maët caét söôøn (cm)
h<18 18 ≤ h<22 22 ≤ h<27 27 ≤ h
(theo phöông cuûa buloâng)
Ñöôøng kính cuûa buloâng (mm) 16 20 22 25
Baûng 3.12: Buloâng vaø vít ñeå lieân keát söôøn vôùi caùc cô caáu khaùc
Ñöôøng kính Chieàu cao h cuûa maët caét söôøn (cm)
(mm) h<5,5 5,5 ≤ h<7 7 ≤ h<8,5 8,5 ≤ h ≤ 10 10 ≤ h<11,5 11,5 ≤ h
Buloâng 10 12 16 20 22 25
Vít 8 10 12 16 20 22
Baûng 3.13: Kích thöôùc beä maùy vaø buloâng

≥ 50 ≥ 100 ≥ 200
Coâng suaát cuûa maùy N (maõ löïc) < 50 ≥ 300
< 100 < 200 < 300
Kích thöôùc maët caét vuoâng cuûa 27 30 33 36 39
thanh doïc beä maùy va cuûa thanh
giaèng ngang beä maùy (cm)
Ñöôøng kính buloâng (mm) 20 22 25 25 25
Baûng 3.14: Ñöôøng kính buloâng (mm)

Chieàu daøy cuûa vaùn t (mm) 1<8 8 ≤ 1 < 10 10 ≤ t
Ñöôøng kính buloâng (mm) 12 16 20
Baûng 3.15: Ñöôøng kính truïc laùi (cm)

N = RAV2
Nhoùm
Chi tieát < 20 ≥ 20 ≥ 30 ≥ 40 ≥ 60 ≥ 80 ≥ 100
goã
< 30 < 40 < 60 < 80 < 100 < 120
Ñöôøng I 15 18 20,5 23 25,5 28 30
kính cuûa II 16 19,5 22 25 27,5 30 32
truïc laùi III 17,5 21,5 24 27 30 33 39
3.6 XAÛM, BOÏC, THUI, SÔN

1- Xaûm
Raõnh xaûm ôû meùp vaùn voû, vaùn boong phaûi coù maët caét chöõ V hoaëc
chöõ U. Chieàu saâu cuûa raõnh phaûi baèng 2/3 chieàu daøy cuûa vaùn. Ñoä môû lôùn
nhaát cuûa raõnh baèng 3 ñeán 7mm theo nhö hình 3.6.
286 CHÖÔNG 3
Hình 3.6
Vaät lieäu xaûm coù theå laø phoi tre, sôïi bao taûi, sôïi löôùi hoaëc voû caây
saén thuyeàn.
Maët treân cuûa lôùp xaûm phaûi thaáp hôn maët vaùn hai ñeán 3mm vaø ñöôïc
treùt ma tít. Maët matit phaûi löôïn ñeàu vaø nhoâ cao hôn maët vaùn hai ñeán
3mm.
2- Boïc, thui, sôn
Sau khi xaûm taøu thuyeàn ñöôïc nghieäm thu kín nöôùc, vaùn voû coù theå
ñöôïc boïc theùp traùng keõm, hoaëc vaät lieäu kim loaïi khaùc phuø hôïp. Theùp
boïc phaûi theo saùt tuyeán hình cuûa taøu vaø gaén chaët vaøo vaùn baèng ñinh
traùng keõm.
Neáu voû khoâng ñöôïc boïc thì phaàn döôùi ñöôøng nöôùc phaûi ñöôïc thui
hoaëc ñöôïc queùt sôn choáng haø.
Maët tieáp xuùc cuûa hai cô caáu vaø phaàn keát caáu ôû choã khoù thoâng gioù
phaûi ñöôïc queùt sôn choáng muïc theo tieâu chuaån Vieät Nam hieän haønh
hoaëc caùc bieän phaùp höõu hieäu khaùc.
287
Chöông 4
SÖÛA CHÖÕA TAØU THUÛY
4.1. KHAÙI NIEÄM CHUNG VEÀ COÂNG NGHEÄ SÖÛA CHÖÕA TAØU THUÛY
Söûa chöõa taøu thuûy laø moät coâng vieäc voâ cuøng phöùc taïp.
Bình thöôøng moät con taøu hieän ñaïi coù theå ñöôïc khai thaùc töø 20 ñeán
30 naêm, nhöng coù tröôøng hôïp tôùi 60 ÷ 70 naêm.
Vieäc keùo daøi tuoåi thoï cuõng nhö thôøi gian söû duïng moät con taøu phuï
thuoäc raát nhieàu vaøo chaát löôïng cheá taïo ban ñaàu cuõng nhö chaát löôïng cuûa
coâng taùc baûo döôõng, söûa chöõa.
AÛnh höôûng cuûa chaát löôïng söûa chöõa ñoái vôùi giaù trò söû duïng cuûa con taøu
qua nhieàu naêm nghieân cöùu thoáng keâ cuûa Lieân Xoâ ñöôïc neâu treân baûng 4.1.
Baûng 4.1
Giaù trò söû duïng cuûa taøu theo chaát löôïng söûa chöõa, (%)
Tuoåi con taøu, naêm
Toát Trung bình Keùm
0 100,00 100,00 100,00

2 99,4 88,5 84,5
4 84,1 78,2 71,5
6 77,7 69,5 61,0
8 72,0 62,0 52,0
12 60,7 49,6 38,0
16 50,8 39,0 28,0
20 42,5 31,4 23,0
24 35,3 25,0 14,5
26 32,3 22,2 12,5
28 29,2 19,8 –
32 24,3 15,7 –
36 20,1 12,5 –
40 16,7 – –
44 13,9 – –
46 12,5 – –
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây maëc duø trong lónh vöïc ñoùng taøu ñaõ ñaït
ñöôïc raát nhieàu tieán boä khoa hoïc ñaùng keå, laøm taêng tuoåi thoï vaø ñoä tin
288 CHÖÔNG 4
caäy cuûa taøu nhöng soá löôïng söï coá hö hoûng vaãn chöa coù xu höôùng giaûm roõ
reät. Trung bình haøng naêm treân theá giôùi coù khoaûng treân döôùi 30% soá
löôïng con taøu phaûi söûa chöõa baûo döôõng vaø khoaûng 0,3% toång soá taán
ñaêng kyù bò phaù huûy.
4.1.1 Toå chöùc söûa chöõa taøu noäi ñòa (chaïy soâng hoà)
Taát caû caùc con taøu muoán ñöôïc pheùp hoaït ñoäng khai thaùc bình
thöôøng ñöôïc tieán haønh kieåm tra kyõ thuaät vaø söûa chöõa ñeå:
- Xaùc ñònh traïng thaùi kyõ thuaät phuïc vuï an toaøn khai thaùc.
- Xin caáp giaáy chöùng nhaän caáp taøu cuõng nhö taùi xaùc nhaän laïi hieäu
löïc cuûa giaáy chöùng nhaän caáp taøu ñaõ ñöôïc caáp.
Vieäc kieåm tra trong ñoùng môùi vaø trong söûa chöõa ñöôïc tieán haønh
theo caùc noäi dung vaø ñònh kyø nhö sau:
1- Kieåm tra laàn ñaàu ñeå trao caáp
Kieåm tra laàn ñaàu ñeå trao caáp nhaèm xaùc laäp khaû naêng trao caáp cho
taøu laàn ñaàu tieân ñöôïc ñöa ñeán Ñaêng kieåm ñeå phaân caáp. Khoái löôïng kieåm
tra phaûi ñuû caû voû, maùy, ñieän, thieát bò... ñeå ñaùnh giaù traïng thaùi kyõ thuaät
toaøn dieän cuûa taøu vaø tuøy thuoäc vaøo tuoåi taøu cuõng nhö hoà sô kyõ thuaät maø
taøu coù.
2- Kieåm tra ñònh kyø
Kieåm tra ñònh kyø ñeå duyeät laïi caáp ñaõ trao cho taøu.
Thôøi haïn giöõa hai laàn kieåm tra ñònh kyø ñoái vôùi taát caû caùc loaïi taøu
laø 5 naêm.
3- Kieåm tra haøng naêm
Kieåm tra haøng naêm nhaèm xaùc nhaän caùc ñieàu kieän duy trì caáp ñaõ
trao cho taøu. Thôøi gian giöõa hai laàn kieåm tra haøng naêm qui ñònh nhö
sau:
- Saùu thaùng moät laàn ñoái vôùi taøu voû goã khoâng boïc ngoaøi
- Moãi naêm moät laàn ñoái vôùi caùc loaïi taøu coøn laïi
4- Kieåm tra treân ñaø
Kieåm tra treân ñaø nhaèm xaùc nhaän tình traïng kyõ thuaät caùc phaàn
chìm döôùi nöôùc ñeå duy trì caáp ñaõ trao cho taøu. Thôøi gian kieåm tra treân
ñaø ñöôïc qui ñònh nhö sau:
- Ñoái vôùi taøu voû goã khoâng boïc ngoaøi: moät naêm moät laàn
SÖÛA CHÖÕA TAØU THUÛY 289
- Ñoái vôùi taát caû caùc taøu coøn laïi: 2,5 naêm moät laàn, tuy nhieân trong
ñònh kyø 5 naêm phaûi leân ñaø hai laàn, moät trong hai laàn leân ñaø phaûi truøng
vôùi ñôït kieåm tra ñònh kyø vaø khoaûng caùch toái ña giöõa hai laàn leân ñaø
khoâng quaù ba naêm. Ñeå thuaän tieän cho vieäc kieåm tra, Ñaêng kieåm khuyeán
khích boá trí ñôït kieåm tra treân ñaø truøng vôùi ñôït kieåm tra haøng naêm laàn
thöù hai hoaëc thöù ba.
5- Kieåm tra baát thöôøng
- Kieåm tra baát thöôøng taøu hoaëc töøng phaàn maùy moùc, thaân taøu,
trang thieát bò cuûa chuùng ñöôïc tieán haønh trong moïi tröôøng hôïp theo yeâu
caàu cuûa chuû taøu, baûo hieåm, hoaëc theo chæ thò ñaëc bieät cuûa Nhaø nöôùc. Caên
cöù vaøo muïc ñích kieåm tra, tuoåi taøu vaø traïng thaùi kyõ thuaät cuûa taøu, Ñaêng
kieåm seõ qui ñònh khoái löôïng kieåm tra vaø trình töï kieåm tra.
- Ñoái vôùi taøu bò tai naïn thì vieäc kieåm tra baát thöôøng phaûi ñöôïc tieán
haønh ngay sau khi taøu bò tai naïn.
Vieäc kieåm tra naøy nhaèm muïc ñích phaùt hieän hö hoûng, xaùc ñònh
khoái löôïng, noäi dung coâng vieäc caàn thieát ñeå khaéc phuïc nhöõng haäu quaû
do tai naïn gaây ra vaø tieán haønh thöû nghieäm neáu caàn thieát cuõng nhö xaùc
ñònh khaû naêng vaø ñieàu kieän giöõ caáp cho taøu.
Ñoái vôùi taøu soâng vaø ven bieån noäi ñòa, chæ hoaït ñoäng trong nöôùc,
khoâng ra haûi phaän quoác teá thì laäp keá hoaïch söûa chöõa taøu phuø hôïp vôùi
thôøi gian qui ñònh ñeå kieåm tra duy trì caáp taøu khoâng maáy khoù khaên vì
khoâng bò raøng buoäc bôûi caùc coâng öôùc vaø qui ñònh quoác teá cuõng nhö keá
hoaïch kinh doanh khai thaùc con taøu laø chuû ñoäng ñöôïc.
4.1.2 Toå chöùc söûa chöõa taøu bieån
Vieäc toå chöùc söûa chöõa cho ñoäi taøu ñi bieån quoác teá laø moät vieäc heát
söùc quan troïng vaø khaù phöùc taïp nhaèm ñaûm baûo cho vieäc khai thaùc chaát
löôïng kinh teá vaø an toaøn cho ñoäi taøu.
Ñeå ñaûm baûo muïc tieâu ñoù, chuû taøu caàn phaûi toå chöùc thöïc hieän toát
“Heä thoáng haøi hoøa kieåm tra vaø caáp giaáy chöùng nhaän (HSSC) (“The
Harmonized system of survey and cevtification”).
Khoâng nhöõng chuû taøu maø nhaø maùy ñoùng - söûa chöõa taøu cuõng caàn
naém vöõng heä thoáng naøy ñeå chuû ñoäng vaø ñoùng goùp cho ñaûm baûo tình
traïng kyõ thuaät toát ñoäi taøu.
Heä thoáng haøi hoøa kieåm tra vaø caáp giaáy chöùng nhaän (HSSC) lieân
quan ñeán vieäc kieåm tra vaø caáp giaáy chöùng nhaän theo yeâu caàu cuûa caùc
290 CHÖÔNG 4
Coâng öôùc: SOLAS 74, LOADLINE 66, MARPOL 73/78 vaø caùc Boä luaät:
IBC, BCH, IGC vaø GAS ñaõ coù hieäu löïc töø ngaøy 3-2-2000.
Taát caû caùc coâng öôùc vaø Boä luaät neâu treân ñeàu quy ñònh vieäc caáp giaáy
chöùng nhaän ñeå xaùc nhaän raèng caùc yeâu caàu töông öùng ñöôïc ñaùp öùng thoûa
maõn. Ñeå caáp ñöôïc giaáy chöùng nhaän lieân quan vaø duy trì hieäu löïc cuûa noù,
thì phaûi thöïc hieän vieäc kieåm tra vaø ñieàu naøy laøm cho taøu phaûi ngöøng
hoaït ñoäng trong moät soá ngaøy nhaát ñònh. Theo heä thoáng kieåm tra vaø caáp
giaáy chöùng nhaän tröôùc ñaây, ngaøy kieåm tra vaø khoaûng thôøi gian quy ñònh
giöõa caùc ñôït kieåm tra thöôøng coù söï khaùc nhau vaø ñieàu naøy gaây ra nhieàu
baát lôïi cho lòch trình khai thaùc cuûa taøu. Thöïc teá laø coù nhöõng con taøu vöøa
môùi ñöôïc kieåm tra theo yeâu caàu cuûa Coâng öôùc naøy, laïi phaûi quay laïi
caûng hoaëc xöôûng ñeå thöïc hieän kieåm tra theo yeâu caàu cuûa Coâng öôùc khaùc.
Vieäc aùp duïng heä thoáng haøi hoøa kieåm tra HSSC seõ khaéc phuïc ñöôïc vaán
ñeà phieàn phöùc ñoù.
Caùc yeâu caàu quoác teá veà HSSC theo caùc Coâng öôùc SOLAS vaø
LOADLINE ñaõ ñöôïc IMO (International Maritime Organization) thoâng
qua taïi Hoäi nghò quoác teá veà HSSC toå chöùc naêm 1998. Moät trong nhöõng
muïc tieâu cô baûn cuûa HSSC laø cho pheùp moät trong nhöõng muïc tieâu cô
baûn cuûa HSSC laø cho pheùp ñeå cho caùc ñôït kieåm tra ñöôïc thöïc hieän taïi
cuøng moät thôøi ñieåm. Muoán nhö vaäy phaûi coù moät söï chaáp nhaän “du di”
tröôùc ba thaùng, sau ba thaùng so vôùi thôøi ñieåm baét buoäc kieåm tra ñònh
kyø. Sô ñoà döôùi ñaây cho ta thaáy ñieàu ñoù.
Thôøi haïn cuûa caùc giaáy chöùng nhaän, tröø giaáy chöùng nhaän an toaøn
taøu khaùch 12 thaùng, ñöôïc thoáng nhaát laø khoâng quaù 5 naêm. Thôøi haïn 5
naêm cuûa giaáy chöùng nhaän theo heä thoáng HSSC ñöôïc tính töø ngaøy heát
haïn cuûa giaáy chöùng nhaän cuõ treân taøu, chöù khoâng tính töø ngaøy hoaøn
thaønh kieåm tra ñònh kyø (kieåm tra phuïc hoài) tröø tröôøng hôïp ñôït kieåm tra
ñònh kyø ñöôïc hoaøn thaønh tröôùc ngaøy heát haïn cuûa giaáy chöùng nhaän cuõ
quaù 3 thaùng.
Ví duï: Neáu ñôït kieåm tra ñònh kyø ñöôïc hoaøn thaønh tröôùc ngaøy heát
haïn cuûa giaáy chöùng nhaän cuõ 2 thaùng thì thôøi haïn hieäu löïc cuûa giaáy
chöùng nhaän laø 5 naêm 2 thaùng.
X - Ngaøy hoaøn thaønh kieåm tra ñònh kyø

° - Ngaøy heát haïn cuûa giaáy chöùng nhaän (giaáy chöùng nhaän môùi coù
haïn hieäu löïc 5 naêm + 2 thaùng).
Thôøi haïn hieäu löïc cuûa giaáy chöùng nhaän coù theå ñöôïc keùo daøi theâm
toái ña 3 thaùng ñeå cho pheùp taøu thöïc hieän chuyeán ñi ñeán caûng maø taïi ñoù
taøu ñöôïc kieåm tra.
Danh muïc caùc giaáy Chöùng nhaän ñöôïc caáp theo HSSC:
* Giaáy Chöùng nhaän an toaøn taøu khaùch (SP)
* Giaáy Chöùng nhaän an toaøn keát caáu taøu haøng (SC)
* Giaáy Chöùng nhaän an toaøn trang thieát bò taøu haøng (SE)
* Giaáy Chöùng nhaän an toaøn voâ tuyeán ñieän (SR)
* Giaáy Chöùng nhaän maïn khoâ quoác teá (LL)
* Giaáy Chöùng nhaän mieãn giaûm maïn khoâ quoác teá (LLE)
* Giaáy Chöùng nhaän ngaên ngöøa oâ nhieãm daàu quoác teá
* Giaáy Chöùng nhaän ngaên ngöøa oâ nhieãm quoác teá do chôû xoâ chaát loûng
ñoäc (NLS)
* Giaáy Chöùng nhaän phuø hôïp quoác teá cho vieäc chôû xoâ hoùa chaát nguy
hieåm (CHM)
* Giaáy Chöùng nhaän phuø hôïp cho vieäc chôû xoâ hoùa chaát nguy hieåm (ECHM)
* Giaáy Chöùng nhaän phuø hôïp quoác teá cho vieäc chôû xoâ khí hoùa loûng (GAS)
* Giaáy Chöùng nhaän phuø hôïp cho vieäc chôû xoâ khí hoùa loûng (EGAS)
HEÄ THOÁNG HAØI HOØA KIEÅM TRA VAØ CAÁP GIAÁY CHÖÙNG NHAÄN
Boá trí sô ñoà
Naêm 0 1 2 3 4 5
Thaùng 0 9 12 15 21 24 27 33 36 39 45 48 51 57 60
R R R R R
GCN taøu khaùch ←→ ←→ ←→ ←→ ←→
GCN an toaøn trang A A or P R
← → ← → ←→
thieát bò
GCN an toaøn voâ P P P P R
←→ ←→ ←→ ←→ ←→
tuyeán ñieän
A A or I I or A A R
GCN an toaøn keát caáu ← → ← → ← → ← → ←→
A A or I I or A A R
GCN IGC/GC ←→ ←
→ ←
→ ←→ ←→
A A or I I or A A R
GCN IBC/BHC ← → ← → ← → ← → ←→
A A A A R
GCN LL 66 ←→ ←→ ←→ ←→ ←→
A A or I I or A A R
GCN MARPOL Ax. II ← → ← → ← → ← → ←→
A A or I I or A A R
GCN MARPOL Ax. I ←→ ←
→ ←
→ ←→ ←→
292 CHÖÔNG 4
Kyù hieäu caùc ñôït kieåm tra
R - Kieåm tra ñònh kyø (ñeå caáp giaáy Chöùng nhaän môùi).
P - Kieåm tra chu kyø.
I - Kieåm tra trung gian.
A - Kieåm tra haøng naêm.
4.2 CAÙC DAÏNG HÖ HOÛNG THOÂNG THÖÔØNG

Thaân taøu bò hö haïi do raát nhieàu nguyeân nhaân vaø bieåu hieän döôùi
nhieàu daïng hình khaùc nhau. Caùc daïng hö hoûng phoå bieán nhaát thöôøng laø:
raïn nöùt, tai naïn treân bieån, chaùy vaø noå, aên moøn, sinh vaät bieån.
4.2.1 Raïn nöùt

Caùc loaïi raïn nöùt ñöôïc phaân ra laøm ba nhoùm chính:
- Raïn nöùt toaøn phaàn, töùc laø tröôøng hôïp khi thaân taøu bò veát nöùt
chaïy suoát moät maët caét (H.4.1);
- Raïn nöùt töøng phaàn, khi taát caû caùc chi tieát keát caáu trong moät khu
vöïc nhaát ñònh bò nöùt, nhöng veát nöùt khoâng lan tieáp (H.4.2);
- Raïn nöùt cuïc boä, khi veát nöùt xaûy ra taïi moät vò trí treân moät chi tieát
keát caáu (H.4.3).
Hình 4.1: Raïn nöùt toaøn phaàn

1- Boong giöõa
2- Taám bao maïn
3- Boong treân cuøng 1- Vaùch doïc
4- Thöôïng taàng 2- Xöông boong chính
5- Thaønh maïn gia 3- Boong treân cuøng
6- Loã thoaùt nöôùc 4- Mieäng khoang
5- Phaàn toân boong aên vaøo
mieäng khoang
6- Xuaát phaùt ñieåm cuûa veát nöùt
7- Veát nöùt ôû mieäng khoang
Hình 4.2: Raïn nöùt töøng phaà8-nVeát nöùt treân boong
a) Raïn nöùt ôû vuøng loã thoaùt nöôùc treân boong
b) Raïn nöùt ôû vuøng mieäng khoang vaø boong
Hình 4.3: Raïn nöùt cuïc boä ñöôøng söôøn chính cuûa taøu daàu
294 CHÖÔNG 4
Trong vuøng nöôùc ngoït hoaëc lôï, theo quy phaïm phaân caáp vaø ñoùng
taøu soâng Vieät Nam TCVN 5801: 2001 thì löôïng hao moøn han gæ haøng
naêm töø lôùn nhaát ñeán nhoû nhaát nhö sau:
1- Taám boong, cô caáu boong, nhöõng taám treân cuûa maïn, cuûa vaùch ôû
vuøng khoang haøng cuûa taøu chôû daàu thoâ - 0,18mm/naêm
2- Taám boong cuûa taøu haøng chôû haøng treân boong, taám boong, cô caáu
boong, taám treân cuûa maïn, cuûa vaùch ôû vuøng khoang haøng cuûa taøu chôû
haøng loûng - 0,12mm/naêm.
3- Daûi taám hoâng vaø daûi taám ñaùy keà vôùi taám hoâng.
4- Cô caáu trong vuøng ñaùy ñoâi - 0,06mm/naêm.
5- Taám boong, cô caáu boong, thaønh quaày mieäng khoang haøng chöa
ñöôïc noùi ñeán ôû caùc ñieåm 1,2; - 0,03mm/naêm.
6- Taám ñaùy treân, nhöõng taám döôùi cuûa maïn trong, cuûa vaùch -
0,05mm/naêm.
Caùc loaïi raïn nöùt treân thöôøng gaây ra bôûi nhöõng nguyeân nhaân chính
sau:
a) Keát caáu chi tieát khoâng ñuùng qui caùch gaây öùng suaát taäp trung vöôït
quaù giôùi haïn beàn cuûa vaät lieäu;
b) Nguyeân nhaân vaät lieäu khoâng ñaûm baûo chaát löôïng yeâu caàu;
c) Chaát löôïng gia coâng, laép raùp caùc chi tieát khoâng toát, ví duï: haøn
khoâng ñuùng qui trình gaây öùng suaát beân trong lôùn, khoâng ñoàng ñeàu, hoaëc
caùc moái haøn ngaäm xæ, roã trôû thaønh nôi xuaát phaùt nhöõng veát nöùt, hoaëc
laép gheùp göôïng eùp nhöõng chi tieát khoâng ñuùng kích thöôùc...;
d) Ñieàu kieän laøm vieäc bieán ñoäng cuûa thaân taøu laøm giaûm söùc beàn
moûi cuûa thaân taøu;
e) Hao moøn keát caáu thaân taøu trong quaù trình söû duïng do hieän töôïng
han gæ, xoùi moøn... cuõng laøm taêng khaû naêng raïn nöùt thaân taøu;
f) Ñoái vôùi caùc taøu hoaït ñoäng ôû xöù laïnh söï thay ñoåi nhieät ñoä giöõa
ngaøy vaø ñeâm nhaát laø söï khaùc bieät veà nhieät ñoä giöõa khoâng khí vaø nöôùc
cuõng coù theå laø nguyeân nhaân raïn nöùt taøu. Ví duï: nhieät ñoä khoâng khí
+5oC, nhieät ñoä nöôùc –5oC coù theå taêng öùng suaát keùo treân boong ít nhaát
100kG/cm2;
g) Vieäc boác xeáp haøng hoùa khoâng ñuùng qui caùch laøm taêng öùng suaát
beân trong thaân taøu daãn ñeán hieän töôïng raïn nöùt.
Hình 4.4: Phaân boá raïn nöùt maïn taøu vaø boong taøu theo thoáng keâ cuûa Det
Norske Veritas töø 85 chieác taøu chôû daàu (soá treân baûn veõ laø soá thöù töï
töøng con taøu)
a) Maïn taøu; b) Boong taøu
296 CHÖÔNG 4
Hình 4.5: Phaân boá raïn nöùt maïn taøu vaø boong taøu theo thoáng keâ cuûa Det
Norske Veritas töø 69 con taøu chôû haøng khoâ (soá treân baûn veõ laø soá thöù töï
töøng con taøu)
a) Maïn taøu; b) Boong taøu
Vuøng taäp trung cuûa caùc hieän töôïng raïn nöùt noùi treân ôû caùc loaïi taøu
haàu nhö gaàn töông töï, chæ khaùc nhau veà maät ñoä taäp trung. Theo con soá
thoáng keâ cuûa Del Norske Veritas hieän töôïng raïn nöùt ñoái vôùi taøu daàu
thöôøng taäp trung caû ôû buïng taøu, sau ñeán phaàn muõi vaø laùi. Treân boong
taøu chôû daàu hieän töôïng raïn nöùt xaûy ra vôùi maät ñoä ít hôn so vôùi thaân
taøu. Ñoái vôùi taøu chôû haøng khi hieän töôïng raïn nöùt ôû phaàn thaân taøu cuõng
taäp trung ôû phaàn buïng, muõi vaø laùi nhöng maät ñoä coù ít hôn so vôùi taøu
daàu, coøn treân boong taøu maät ñoä raïn nöùt ôû taøu haøng khoâ laïi nhieàu so vôùi
taøu daàu (H.4.4 vaø H.4.5).
Ñieàu ñoù cho thaáy raèng öùng suaát lôùn thöôøng xaûy ra ôû phaàn giöõa
thaân taøu, moät phaàn do moâmen uoán chung, phaàn khaùc do öùng suaát cuïc boä
trong keát caáu. ÔÛ phaàn muõi hö hoûng chuû yeáu laø hieän töôïng va ñaäp cuûa
soùng Slamming coøn ôû phaàn laùi do chaán ñoäng chaân vòt.
4.2.2 Tai naïn treân bieån

Trong thôøi gian vaän haønh caùc loaïi taøu thuyeàn thöôøng gaëp caùc daïng
tai naïn treân bieån sau ñaây:
- Ñaâm va giöõa caùc taøu hoaëc taøu ñaâm va vaøo bôø caûng gaây hö hoûng
thaân taøu;
- Va ñaäp cuûa soùng laøm hö haïi phaàn muõi; soùng lôùn ñaäp leân boong coù
theå laøm hö haïi thieát bò treân boong, caùc keát caáu thöôïng taàng... Nhieàu
tröôøng hôïp khi taøu khoâng ñuû söùc beàn, soùng lôùn ñaõ laøm gaõy vaø gaây ñaém
taøu;
- Maéc caïn: hieän töôïng naøy thöôøng xaûy ra nhaát ñoái vôùi nhöõng taøu
hoaït ñoäng ôû vuøng nöôùc caïn, maéc caïn gaây hö haïi chuû yeáu ôû phaàn ñaùy taøu;
- Vaáp ñaù ngaàm: hö haïi chuû yeáu ôû ñaùy taøu;
- Vaáp phaûi baêng, chöôùng ngaïi noåi (caây coái gaõy...) laøm haïi muõi vaø
chaân vòt.
Nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa nhöõng vuï tai naïn ñoù laø:
a) Ñieàu kieän thôøi tieát xaáu (söông muø, baõo toá...) laøm maát khaû naêng
nhaän bieát chöôùng ngaïi cuûa ngöôøi laùi taøu, laøm maát khaû naêng ñieàu khieån
taøu; soùng gioù lôùn cuõng gaây hö haïi taøu.
b) Taøu maát tính aên laùi, maát khaû naêng ñieàu khieån. Nguyeân nhaân
chính coù theå do maùy moùc ñieàu khieån bò hö haïi, ñoäng cô chính bò hoûng,
thieát bò ñieàu khieån taøu khi laâm naïn khoâng chaïy, ngöôøi ñieàu khieån taøu
keùm, khoâng thoâng hieåu giöõa thuyeàn vieân vaø nhaân vieân caûng hoaëc nhaân
298 CHÖÔNG 4
vieân taøu keùo khi ra vaøo caûng...

c) Khoâng thoâng hieåu luoàng laïch vaø vuøng hoaït ñoäng cuûa taøu.
4.2.3 Chaùy vaø noå

Caùc vuï chaùy vaø noå thöôøng xaûy ra nhaát khi taøu ñang boác xeáp haøng
hoùa ôû caûng (40% soá vuï chaùy vaø noå) tieáp ñoù laø khi söûa chöõa trong xöôûng
(≈ 25% soá vuï).
Phaïm vi thieät haïi do chaùy gaây ra phuï thuoäc vaøo:
- Vò trí chaùy;
- Loaïi haøng hoùa;
- Keát caáu vaø thieát bò taøu ôû vuøng bò chaùy;
- Phöông phaùp daäp löûa...
Thoâng thöôøng caùc vuï chaùy thöôøng xaåy ra ôû khoang chöùa haøng, sau
tôùi buoàng maùy coù noài hôi vaø oáng khoùi. Buoàng maùy dieâzen ít khaû naêng
chaùy hôn, caùc vuï chaùy ôû loaïi buoàng maùy naøy thöôøng do noài hôi phuï.
Nguyeân nhaân chuû yeáu cuûa caùc vuï chaùy vaø noå laø:
a) Haøng hoùa coù khaû naêng töï boác chaùy hoaëc deã baét löûa ví duï: boät caù,
boâng, haøng nguõ coác, nguyeân lieäu chaùy, saêng, daàu hôi ñoát;
b) Thieáu thaän troïng trong khi boác xeáp haøng hoùa vaø nhaát laø khi
thau röûa khoang chöùa haøng treân taøu daàu;
c) Veä sinh buoàng maùy khoâng toát, daàu môõ lan treân buoàng maùy taïo
khaû naêng deã baét löûa.
4.2.4 AÊn moøn
Hieän töôïng hö hoûng kim loaïi do aên moøn gaây ra laø hieän töôïng phoå
bieán nhaát trong taát caû caùc keát caáu kim loaïi ñaëc bieät laø taøu thuûy. Noù haïn
cheá tuoåi thoï cuûa thaân taøu, giaûm hieäu quaû kinh teá söû duïng vaø ñoâi khi coøn
laø nguyeân nhaân cuûa nhöõng vuï tai naïn lôùn cuûa taøu treân bieån.
Döïa vaøo cô caáu cuûa quaù trình aên moøn, ngöôøi ta phaân ra laøm hai
loaïi aên moøn chính:
a) AÊn moøn hoùa hoïc, trong ñoù hieän töôïng aên moøn xaûy ra do nhöõng
phaûn öùng hoùa hoïc oxit kim loaïi;
b) AÊn moøn ñieän hoùa, trong ñoù aên moøn xaûy ra döôùi taùc duïng cuûa moâi
tröôøng chaát ñieän phaân (dung dòch muoái, kieàm hoaëc axit).
Veà maët ñaëc tính huûy hoaïi cuûa hieän töôïng aên moøn, ta coù theå phaân bieät:
- AÊn moøn toaøn phaàn, töùc laø khi toaøn boä beà maët bò han gæ (coù theå
ñoàng ñeàu hoaëc khoâng) (H.4.6);
Hình 4.6: Caùc daïng aên moøn (a ÷ c) aên moøn toaøn phaàn
(d ÷ i) aên moøn cuïc boä
a) AÊn moøn ñoàng ñeàu; b) AÊn moøn khoâng ñoàng ñeàu
c) AÊn moøn moät thaønh phaàn hôïp kim; d) AÊn moøn loang
e) AÊn moøn loã choã; f) AÊn moøn ñieåm; g) AÊn moøn giöõa caùc tinh theå
h) AÊn moøn xuyeân tinh theå; i) AÊn moøn döôùi beà maët
- AÊn moøn cuïc boä, han gæ chæ taäp trung ôû moät vò trí nhaát ñònh treân
chi tieát keát caáu. Loaïi aên moøn cuïc boä coøn ñöôïc phaân bieät nhö sau:
+ AÊn moøn loã choã, loaïi naøy aên khoâng roäng nhöng saâu loã choã ôû moät
vaøi ñieåm;
+ AÊn moøn ñieåm, loaïi naøy xaûy ra treân moät beà maët raát nhoû (phaïm vi baùn
kính töø 0,2 ÷ 1,0mm) nhöng veát gæ aên saâu coù khi ñuïc thuûng caû keát caáu;
+ AÊn moøn giöõa caùc tinh theå gaây huûy hoaïi teá vi taêng ñoä gioøn cuûa kim
loaïi;
+ AÊn moøn xuyeân tinh theå, hieän töôïng naøy thöôøng keát hôïp vôùi söï
raïn nöùt teá vi cuûa kim loaïi;
+ AÊn moøn moät thaønh phaàn hôïp kim;
300 CHÖÔNG 4
+ AÊn moøn döôùi beà maët, loaïi aên moøn naøy xuaát phaùt töø beà maët nhöng
phaùt trieån chính ôû phía döôùi beà maët. Loaïi naøy thöôøng xaûy ra ñoái vôùi
kim loaïi coù thaønh phaàn hoùa hoïc phaân boá khoâng ñoàng ñeàu hoaëc khi caùn
ñaõ bò taùch lôùp.
Baûng 4.2: Caáp chòu aên moøn
Heä soá K cuûa Heä soá K cuûa

Khaû naêng chòu aên W, K theùp,
Caáp hôïp kim ñoàng, hôïp kim nhoâm,
moøn (mm/naêm) (g!m2.h)
(g/m2.h) (g/m2.h)
4 Cao < 0,01 < 0,013 < 0, 012 < 0, 004
3 Toát 0, 01÷ 0, 1 0, 013 ÷ 0, 13 0, 012 ÷ 0, 12 0, 004÷ ≤ 0, 04
2 Bình thöôøng 0, 1÷ 0, 1 0, 13 ÷ 1, 3 0, 12 ÷ 1, 2 0, 04 ÷ 0, 4
1 Yeáu 1, 0 ÷ 10 1, 3 ÷ 13 1, 2 ÷ 12 0, 4 ÷ 4, 0
0 Khoâng coù khaû > 10 > 13 > 12 > 4, 0
naêng
Baûng 4.3: Ñaëc tính choáng aên moøn cuûa moät soá hôïp kim trong nöôùc bieån
Heä soá chieàu saâu aên moøn, mm/naêm

Khaû naêng
Teân hôïp kim vaø thaønh phaàn Naèm saâu trong nöôùc Ngaâm moät nöûa
choáng aên
hoùa hoïc Trung Trung
Max Max moøn
bình bình
Theùo caùc bon thaáp (khoâng coù lôùp 0,12 0,40 0,30 0,50 Thaáp
oxit beân ngoaøi)
Theùo caùc bon thaáp (coù lôùp oxit 0,09 0,90 0,20 1.0
beân ngoaøi)
Ñoàng (ñöôïc caùn nguoäi) 0,04 0,08 0,02 0,18 Xaáu
Ñoàng thanh chöùa 7% Al vaø 2% Si 0,03 0,08 0,01 0,05 Toát
Ñoàng thau coù chöùa 22% Zn, 2%
Al, 0,02% As 0,02 0,18 – –
Niken 0,02 0,1 0,04 –
Keõm kyõ thuaät 99,5% 0,028 0,03 – –
Titan 0,00 0,00 0,00 0,00 Raát toát
Theùp croâm X13 – 0,28 – – Toát
Theùp croâm X17 – 0,20 – –
Theùp croâm-niken 1X18H9 – 0,18 – –
Theùp croâm-niken X18H10M – 0,02 – –
Theùp croâm-niken X25H20 – 0,02 – –
Trong vuøng nöôùc ngoït hoaëc lôï, theo Quy phaïm phaân caáp vaø ñoùng
taøu soâng Vieät Nam TCVN 5801:2001 thì löôïng hao moøn han gæ haøng
naêm töø lôùn nhaát ñeán nhoû nhaát nhö sau:
1 Taám boong, cô caáu boong, nhöõng taám treân cuûa maïn, cuûa vaùch
0,18 mm/naêm
ôû vuøng khoang haøng cuûa taøu chôû daàu thoâ
2 Taám boong cuûa taøu haøng chôû haøng treân boong, taám boong, cô
caáu boong, taám treân cuûa maïn, cuûa vaùch ôû vuøng khoang haøng 0,12 mm/naêm
cuûa taøu chôû haøng loûng
3 Daûi taám hoâng vaø daûi taám ñaùy keà vôùi hoâng 0,08 mm/naêm
4 Cô caáu trong vuøng ñaùy ñoâi 0,06 mm/naêm
5 Taám boong, cô caáu boong, thaønh quaày mieäng khoang haøng

0,03 mm/naêm
chöùa ñöôïc noùi ñeán ôû caùc ñieåm 1, 2
6 Taám ñaùy treân, nhöõng taám döôùi cuûa maïn trong, cuûa vaùch 0,05 mm/naêm
Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä chòu aên moøn cuûa kim loaïi ngöôøi ta thöôøng söû
duïng heä soá khoái löôïng K - khoái löôïng kim loaïi bò aên moøn treân moät ñôn
vò dieän tích trong moät ñôn vò thôøi gian söû duïng. Nhöng baèng heä soá K ta
khoâng theå so saùnh ñöôïc ñoä aên moøn giöõa caùc kim loaïi neân ngöôøi ta
thöôøng tính chieàu saâu aên moøn trung bình:
K
W= , (mm/naêm)
1000.d
trong ñoù: K - heä soá khoái löôïng, g/m2.naêm;
d - khoái löôïng rieâng cuûa kim loaïi, g/cm3.
Treân baûng 4.2 neâu caùc caáp chòu aên moøn döïa vaøo chieàu saâu aên moøn
trung bình. Coøn treân baûng 4.3 bieåu thò ñaëc tính chòu aên moøn cuûa moät soá
kim loaïi vaø hôïp kim trong nöôùc bieån.
Qua baûng 4.3 ta thaáy haàu nhö taát caû caùc kim loaïi ñeàu bò aên moøn
trong ñieàu kieän nöôùc bieån chæ tröø coù Mg vaø hôïp kim cuûa noù.
Söï aên moøn cuûa kim loaïi trong nöôùc bieån phuï thuoäc vaøo raát nhieàu
yeáu toá khaùc nhau nhö noàng ñoä muoái, thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nöôùc bieån,
nhieät ñoä, chieàu saâu ngaâm, chaát löôïng theùp vaø caùc loaïi vi sinh vaät thöïc
vaät baùm treân thaân taøu...
Ñoái vôùi theùp taám, toác ñoä aên moøn naèm vaøo khoaûng töø 0,1 ÷ 1,0mm/naêm
phuï thuoäc vaøo vò trí caùch maët nöôùc. ÔÛ vuøng giaùp ranh giöõa nöôùc vaø
khoâng khí coù ñoä aên moøn lôùn nhaát.
Trong keát caáu taøu thuûy aên moøn ñoàng ñeàu treân beà maët khoâng ñaùng
lo ngaïi baèng hieän töôïng aên moøn loã choã vì loaïi naøy coù khi aên saâu tôùi
5mm laøm giaûm nghieâm troïng söùc beàn voû taøu.
302 CHÖÔNG 4
4.2.5 Sinh vaät bieån
Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính laøm taøu giaûm toác ñoä laø treân
beà maët thaân taøu ngaâm döôùi nöôùc baùm moät soá sinh vaät döôùi bieån bao
goàm caùc loaïi haàu, haø, rong, reâu sinh soáng trong nöôùc maën. Ngoaøi vieäc
laøm taêng söùc caûn thaân taøu, haàu, haø, rong, reâu bieån coøn laøm taêng ñoä aên
moøn thoâng qua:
- Vieäc taêng khaû naêng thaåm thaáu oxy tôùi nhöõng phaàn khoâng bò haàu,
haø baùm, do ñoù gaây taäp trung han gæ taïi nôùi ñoù;
- Thay ñoåi thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nöôùc bieån bao quanh voû taøu bôûi
khí thaûi cuûa ñoäng thöïc vaät hoaëc xaùc sinh vaät cheát;
- Huûy hoaïi lôùp baûo veä thaân taøu.
Soá löôïng vaø ñoä lôùn cuûa caùc lôùp haàu, haø, rong, reâu baùm treân thaân
taøu tuøy thuoäc tröôùc tieân vaøo lôùp sôn choáng haàu, haø vaø phuï thuoäc vaøo
ñieàu kieän cuûa töøng luoàng laïch. Trong ñieàu kieän thuaän lôïi lôùp haàu, haø,
rong, reâu bieån coù theå leân tôùi 30kg treân 1m2. Thaønh phaàn vaø ñoä lôùn cuûa
lôùp haàu, haø ñöôïc neâu treân baûng 4.4.
Baûng 4.4
Chieàu Thaønh phaàn
Soá ngaøy Maät ñoä daøy lôùp
Tuyeán Boä Men-
treân haàu, haø, haàu, Reâu
haøng haûi Haàu, haø chaân Saâu boï Bugula bra-
bieån (%) haø, xanh
loâng nipora
(mm)
Baéc Myõ 1, 75 ÷ 2, 5 25 ÷ 40 3 ÷ 3, 5 – – – –
Nam Myõ 1, 2 ÷ 2, 6 25 ÷ 40 4 – – – –
Taây Phi 1,4 75 < 22 24 41 11 – 9 9
Nam Phi
vaø Ñoâng 1,3 40 5÷6 39 36 6÷8 6÷8 6÷8 3
Phi
AÁn Ñoä 1, 2 ÷ 1, 8 20 ÷ 35 3÷9 22 ÷ 32 34 ÷ 37 – 15 ÷ 23 11 4, 4 ÷ 9
UÙc 2, 4 25 ÷ 40 3÷4 58 21 – 5 – 5
Ñòa
Trung 1,1 40 7 28 30 – 36,7 6,0 5,7
Haûi
4.3 COÂNG NGHEÄ SÖÛA CHÖÕA VOÛ TAØU

4.3.1 Toå chöùc coâng ngheä söûa chöõa
Treân cô sôû nhöõng daïng hö hoûng keå treân chuùng ta coù nhöõng coâng
vieäc söûa chöõa khaùc nhau. Caùc loaïi söûa chöõa tuaân theo qui phaïm phaân
caáp goïi laø söûa chöõa ñònh kyø, muïc ñích cuûa coâng vieäc söûa chöõa ñònh kyø laø
ñaûm baûo caáp cuûa con taøu theo ñuùng caáp ñaõ ñöôïc ñoùng. Trong coâng vieäc
söûa chöõa ñònh kyø naøy ngöôøi ta phaân ra:
- Söûa chöõa nhoû: sau moãi chuyeán ñi bieån veà;
- Söûa chöõa trung bình: haøng naêm;
- Söûa chöõa lôùn: boán naêm moät laàn.
Ngoaøi caùc coâng vieäc söûa chöõa ñònh kyø trong caùc xöôûng söûa chöõa taøu
thöôøng gaëp moät soá loaïi coâng vieäc söûa chöõa khaùc nhau:
- Söûa chöõa tai naïn ñoái vôùi caùc con taøu gaëp naïn treân bieån keùo veà;
- Hoaùn caûi nhaèm caûi tieán moät vaøi boä phaän hoaëc thay ñoåi coâng duïng
con taøu;
- Söûa chöõa khoâi phuïc chæ tieán haønh ñoái vôùi nhöõng con taøu bò chaùy
hoaëc bò chìm;
- Söûa chöõa baûo haønh ñoái vôùi caùc con taøu trong dieän baûo haønh.
Tröôùc khi ñöa moät con taøu vaøo söûa chöõa, coâng taùc chuaån bò phaûi
laøm heát söùc caån thaän vaø chu ñaùo caû veà phaùi chuû taøu vaø xöôûng.
Veà phía chuû taøu phaûi coù moät ngöôøi hoaëc moät hoäi ñoàng phuï traùch
theo doõi vaø chòu hoaøn toaøn traùch nhieäm veà vieäc söûa chöõa taøu. Ngöôøi naøy
phaûi coù ñaày ñuû hieåu bieát veà traïng thaùi taøu keå caû trang thieát bò maùy
moùc, phaûi bieát nhöõng qui ñònh vaø qui phaïm chung phaûi naém ñöôïc nhöõng
yeâu caàu kyõ thuaät cuõng nhö nhöõng söï coá hö hoûng ñaõ xaûy ra treân con taøu.
Leân baûng haïng muïc söûa chöõa caøng sôùm, caøng chi tieát caøng toát.
Veà phía xöôûng taøu khi nhaän baát cöù moät con taøu naøo vaøo söûa chöõa
cuõng phaûi caân ñoái taát caû moïi coâng vieäc trong xí nghieäp vôùi khaû naêng veà
ngöôøi, maùy moùc, nguyeân vaät lieäu cuûa xí nghieäp. Vieäc caân ñoái phaûi ñaûm
baûo traùnh tình traïng coù phaân xöôûng quaù nhieàu coâng vieäc, laïi coù phaân
xöôøng khoâng coù vieäc laøm.
Xöôûng phaûi coá gaéng toái ña ñeå kieåm tra taøu vaø leân baûng haïng muïc
caàn söûa chöõa ñeå xaùc ñònh tieán ñoä, giaù trò, khoái löôïng cho hôïp ñoàng söûa
chöõa.
Vieäc khoù khaên nhaát ñoái vôùi moät xí nghieäp söûa chöõa taøu thuûy laø vaán
ñeà cung caáp vaät tö theo ñuùng nhu caàu veà soá löôïng, chuûng loaïi vaø chaát
löôïng. Do ñoù, vieäc haïch toaùn nguyeân vaät lieäu thöôøng phaûi keát hôïp chaët
cheõ vôùi caùc soá lieäu thoáng keâ töø nhieàu naêm tröôùc, ñoàng thôøi coäng theâm
moät khoaûn döï phoøng nhaát ñònh.
304 CHÖÔNG 4
Treân baûng 4.5 trình baøy tyû leä thay theá caùc chi tieát keát caáu thaân taøu
trong caùc laàn söûa chöõa cuûa Lieân Xoâ. Nhöõng soá lieäu naøy chæ coù tính tham
khaûo.
Baûng 4.5: Tyû leä thay theá caùc chi tieát keát caáu thaân taøu
Soá Tyû leä thay theá, (%) Soá laàn söûa chöõa Tyû leä thay theá trong 36 naêm, (%)
TT Chi tieát trong 36 naêm
keát caáu Ñaïi Trung Tieåu Ñaïi Trung Tieåu Ñaïi Trung Tieåu Toång
tu tu tu tu tu tu tu tu tu coäng
Voû 14,0 2,44 0,10 27 28,0 14,6 2,7 45
1 2 6
gheùp
2 Goã 71 14,50 2,66 2 6 27 142 87 71,8 301
Trang
thieát bò
phoøng
3 ôû, sinh 35 11,6 2,55 2 6 27 70 69 71,0 211
hoaït
vaø laøm
vieäc
Thieát
bò neo,
chaèng
4 22 4,40 – 2 6 27 45 26 – 72
buoäc
vaø cöùu
sinh
Ñöôøng
5 23 9,25 2,76 2 6 27 47 55 74,5 177
oáng
Thieát
6 19 510 1,20 2 6 27 38 30 32,4 101
bò caåu
Sôn
7 maï, xi 67 46,3 10,10 2 6 27 134 278 273,0 886
maêng
Trong quaù trình söûa chöõa, coâng taùc kieåm tra nghieäm thu phaûi ñöôïc
tieán haønh thöôøng xuyeân, nhaát laø ñoái vôùi caùc boä phaän chi tieát ñaõ ñöôïc
söûa chöõa xong. Vieäc kieåm tra ñoù, veà phía chuû taøu, do nhaân vieân trong
hoäi ñoàng giaùm ñònh söûa chöõa hoaëc coù theå do cô quan ñaêng kieåm ñöôïc uûy
nhieäm thöïc hieän; veà phía xöôûng, ñöôïc tieán haønh bôûi boä phaän kieåm tra
chaát löôïng cuûa xí nghieäp. Ñoái vôùi nhöõng boä phaän, chi tieát, thieát bò caàn
thieát phaân caáp theo qui phaïm nhaát thieát khi nghieäm thu phaûi coù maët cô
quan ñaêng kieåm.
Coâng taùc nghieäm thu toaøn boä sau khi söûa chöõa xong ñöôïc tieán haønh
theo moät chöông trình ñaõ thoáng nhaát giöõa chuû taøu, xöôûng söûa chöõa vaø
cô quan ñaêng kieåm.
Moïi khuyeát taät phaùt hieän trong quaù trình nghieäm thu phaûi söûa
chöõa ngay. Moãi laàn nghieäm thu phaûi laäp ñaày ñuû bieân baûn vôùi chöõ kyù cuûa
caùc beân höõu quan.
4.3.2 Chuaån bò vò trí coâng taùc
Tröôùc khi ñöa con taøu vaøo vò trí söûa chöõa, tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä vaø
phaïm vi söûa chöõa maø doïn deïp caùc trang thieát bò maùy moùc hoaëc cho
thuyeàn vieân ñi pheùp. Taøu ñöa vaøo söûa chöõa chæ giöõ laïi raát ít nhieân lieäu,
daàu môõ vaø neáu coù theå chæ neân ñeå trong moät haàm chöùa, coøn caùc haàm
khaùc phaûi ñaùnh röûa saïch, giaûi phoùng caùc hôi chaùy vaø ñoäc haïi. Phaûi doïn
saïch seõ caùc khoang haøng, heä thoáng laøm khoâ nöôùc doø.
Trong tröôøng hôïp söûa chöõa phaàn ngaâm nöôùc cuûa thaân taøu hoaëc thay
theá moät soá chi tieát keát caáu lôùn, nhaát thieát phaûi ñöa leân uï. Tuyeät ñoái
khoâng ñöôïc thaùo rôõ caùc chi tieát keát caáu lôùn cuûa thaân taøu khi taøu noåi
treân maët nöôùc vì nhö theá coù theå daãn tôùi haäu quaû hö haïi nghieâm troïng
neáu khoâng coù bieän phaùp phoøng ngöøa toát.
Sau khi taøu ñaõ ñöôïc ñöa vaøo vò trí söûa chöõa, ñeå phuïc vuï cho vieäc
xem xeùt kyõ löôõng caùc khuyeát taät cuõng nhö coâng vieäc söûa chöõa sau naøy,
heä thoáng giaøn giaùo vaø loái ñi laïi, vaän chuyeån phaûi ñaûm baûo ñaày ñuû an
toaøn vaø tieáp caän tôùi vò trí söûa chöõa.
Tröôùc khi tieán haønh thay theá hoaëc söûa chöõa moät chi tieát keát caáu
thaân taøu caàn phaûi di chuyeån taát caû caùc thieát bò coù theå bò hö haïi hoaëc
gaây hoûa hoaïn taïi caùc vò trí xung quanh. Neáu khoâng theå di chuyeån ñöôïc
thì nhaát thieát phaûi coù bieän phaùp baûo hieåm chaéc chaén.
Nôi laøm vieäc vaø taát caû caùc loái ñi laïi phaûi ñaày ñuû aùnh saùng phuø hôïp
vôùi coâng vieäc tieán haønh. Coù theå söû duïng heä thoáng chieáu saùng ôû ngay
treân taøu hoaëc keùo caùp töø beán leân. Caùc vò trí xa, trong caùc haàm phaûi boá
trí caùc ñeøn coù theå di ñoäng ñöôïc vaø phaûi ñaûm baûo yeâu caàu an toaøn lao
ñoäng.
Caùc vò trí laøm vieäc phaûi ñöôïc cung caáp ñaày ñuû döôõng khí. ÔÛ nhöõng
nôi khoâng theå ñöa ñöôøng oáng thoâng hôi tôùi thì phaûi söû duïng bình döôõng
khí ñaëc bieät laø ñoái vôùi caùc coâng taùc haøn, caét hoaëc ñoát noùng caùc keát caáu.
Taïi caùc vò trí haøn nhaát thieát phaûi coù caùc taám che chaén ñeå traùnh tai
naïn cho caùc coâng nhaân khaùc laøm vieäc gaàn ñoù. Khi haøn, caét hôi hoaëc ñoát
noùng phaûi löu yù tröôùc tieân tôùi caùc vaät lieäu coù theå gaây hoûa hoaïn. Neáu
thaáy ôû nhöõng nôi haøn coù hôi chaùy, vaät lieäu chaùy phaûi laäp töùc doïn deïp
306 CHÖÔNG 4
hoaëc baûo hieåm chaéc chaén.
4.3.3 Ñöa taøu vaøo uï, leân trieàn
Tröôùc khi ñöa taøu vaøo uï, thuyeàn tröôûng coù traùch nhieäm thoâng baùo
cho xöôûng taát caû caùc soá lieäu veà caùc kích thöôùc chuû yeáu cuûa thaân taøu:
chieàu daøi L, chieàu roäng B, môùn nöôùc T, chieàu cao toaøn boä, löôïng chieám
nöôùc; veà moät soá ñaëc ñieåm cuûa ñaùy taøu; veà vò trí cuûa caùc keát caáu nhoâ khoûi
thaân taøu. Ñoàng thôøi phaûi cung caáp cho xöôûng baûn veõ caét doïc vaø caét
ngang chính giöõa thaân taøu. Ngoaøi ra phaûi cung caáp caû nhöõng soá lieäu
phaân tích kieåm nghieäm thaønh phaàn khí taïi caùc haàm khoâng thoâng khí vaø
cho pheùp tieán haønh caùc coâng taùc haøn, caét hôi phuø hôïp vôùi qui ñònh
phoøng hoûa cuûa xí nghieäp.
Ngöôøi chòu traùch nhieäm tröïc tieáp trong vieäc cho taøu vaøo uï vaø rôøi uï
sau söûa chöõa laø thuyeàn tröôûng.
Xöôûng söûa chöõa taøu tröôùc khi cho taøu vaøo uï coù traùch nhieäm chuaån
bò ñaày ñuû caùc caên keâ ñeå coù theå tieán haønh coâng taùc söûa chöõa moät caùch
thuaän tieän, an toaøn. Chieàu cao cuûa caùc taám keâ ôû döôùi ky khoâng ñöôïc
pheùp nhoû hôn 1 ÷ 1,2m.
Khi ñöa taøu vaøo uï, uï phaûi ngaäp nöôùc tôùi khoaûng caùch ñaõ tính tröôùc
khoâng ñöôïc nghieâng hoaëc chuùi sao cho khoaûng caùch giöõa ky cuûa taøu vaø
ñöôøng ñaët ky treân uï caét nhau ít nhaát laø 0,3m. Vieäc ñöa taøu vaøo uï phaûi
tieán haønh sao cho troïng taâm cuûa taøu naèm gaàn saùt vôùi troïng taâm cuûa uï
vaø maët phaúng doïc taâm cuûa taøu truøng vôùi maët phaúng ñoái xöùng cuûa uï.
Neáu treân cuøng moät uï ta tieán haønh ñöa leân hai hoaëc nhieàu taøu thì
neân ñöa taøu coù môùn nöôùc saâu hôn vaøo tröôùc. Khoaûng caùch giöõa hai taøu
vaø taøu vôùi thaønh uï neân ñeå vaøo khoaûng > 1,2m ñeå ñaûm baûo cho thao taùc
vaøo uï vaø caùc coâng vieäc söûa chöõa sau naøy. Trong tröôøng hôïp caùc taøu ñöa
vaøo uï khoâng phaûi thay toân voû hoaëc thay raát ít, khoaûng caùch giöõa caùc taøu
vaø giöõa taøu vôùi uï coù theå giaûm xuoáng tôùi 0,5m.
4.3.4 Phaân loaïi caùc chi tieát ñeå söûa chöõa
Döïa vaøo möùc ñoä hö haïi cuûa chi tieát ngöôøi ta phaân ra loaïi chi tieát
caàn phaûi thay theá vaø loaïi chi tieát coù theå söûa chöõa ñöôïc.
Loaïi chi tieát caàn phaûi thay theá laø loaïi chi tieát coù beà maët bò aên moøn
treân 50% dieän tích beà maët taám vaø bò aên moøn töø 15 ÷ 45% chieàu daøy;
hoaëc beà maët bò bieán daïng quaù lôùn hoaëc bò hö haïi naëng do raïn nöùt hoaëc
caùc veát xöôùc quaù saâu khoâng theå söûa chöõa ñöôïc hoaëc söûa chöõa seõ gaây raïn
nöùt cuïc boä hoaëc giaûm söùc beàn chung cuûa taøu.
Ñeå phaân loaïi caùc chi tieát bò aên
moøn ta coù theå duøng nhieàu phöông
phaùp. Phöông phaùp coå ñieån vaø giaûn
ñôn nhaát laø phöông phaùp khoan loã
ñeå ño chieàu daøy coøn laïi cuûa taám, töø
ñoù suy ra chieàu saâu caùc veát han gæ....
Hình 4.7
Theo phöông phaùp naøy, taïi vò trí han
Thieát bò ño chieàu daøy
gæ nhieàu nhaát sau khi ñaùnh saïch sô
taâm cuûa loã khoan
boä phaûi khoan töø 3 tôùi 5 loã coù
φ 5 ÷ 10mm treân moät taám. Sau ñoù
ñaùnh thaät saïch nôi loã khoan vaø duøng thieát bò ño chuyeân duøng (H.4.7)
tieán haønh ño chieàu daøy taám. Neáu thaáy raèng ôû nhöõng loã khoan ñoù chieàu
daøy taám bò giaûm quaù nhieàu, phaûi ñaùnh saïch toaøn boä hai maët cuûa taám vaø
tieán haønh khoan theâm moät soá loã nöõa sao cho cöù 1m3 coù moät loã vaø laïi ño
chieàu daøy taám. Treân cô sôû nhöõng keát quaû ño treân, ta tính ñoä daøy trung
bình thöïc teá theo coâng thöùc:
ltr =
∑ li∆Si = la
Sa S
+ lb b
S S S
trong ñoù: la - ñoä daøy trung bình cuûa taám ôû phaïm vi khoâng han gæ Sa;
li - ñoä daøy trung bình cuûa taám ôû phaïm vi han gæ Sb
S = Sa + Sb
Duøng phöông phaùp khoan loã ta cuõng coù theå xaùc ñònh ñöôïc chieàu saâu
veát nöùt hoaëc veát aên moøn saâu. Luùc naøy ta khoan doïc theo ñöôøng nöùt caùc
loã khoan Φ5 ÷ 8mm . Chieàu saâu cuûa loã khoan phaûi lôùn hôn chieàu saâu veát
nöùt töø 1 ÷ 2mm. Neáu veát nöùt chaïy saâu suoát chieàu daøy taám thì phaûi khoan
xuyeân taám.
Taïi vò trí moãi loã khoan phaûi xem xeùt caùc veát ôû thaønh loã vaø ñaùy loã.
Neáu phaùt hieän veát nöùt coøn chaïy tieáp thì phaûi tieáp tuïc khoan vaø neân
khoan ôû choã döï ñoaùn coù khaû naêng keát thuùc veát nöùt.
Ngoaøi phöông phaùp khoan ñeå xaùc ñònh phaïm vi nöùt ta coøn coù theå
söû duïng caùc phöông phaùp sau:
a) Phöông phaùp thöû baèng daàu ma duùt: phöông phaùp naøy thöôøng
duøng ñeå thöû caùc veát nöùt xuyeân taám. Theo phöông phaùp naøy, taïi nhöõng
choã nghi ngôø coù veát nöùt ta boâi nhieàu daàu ma duùt vaøo choã ñoù. Neáu coù keõ
nöùt xuyeân, daàu ma duùt seõ thaám sang maët kia cuûa taám. Taïi choã nghi ngôø
308 CHÖÔNG 4
ôû phía maët khoâng boâi daàu ma duùt ta boâi moät lôùp dung dòch phaán coàn
moûng hoaëc nöôùc voâi ñeå khoâ. Daàu ma duùt xuyeân qua taám doïc theo keõ nöùt
seõ hieän roõ treân lôùp phaán, voâi. ÔÛ phía maët pheát daàu, sau 10ph ta lau
saïch daàu vaø pheát leân ñoù moät lôùp phaán - coàn moûng. Treân lôùp phaán ta seõ
thaáy hieän roõ keõ nöùt do daàu töø keõ thaám ra.
b) Phöông phaùp thöû baèng môõ: ta laáy môõ ñun cho chaûy loûng ra vaø
pheát leân choã coù hieän töôïng nöùt raïn beà maët. Sau khi môõ ñoùng laïi, duøng
gieû lau saïch vaø queùt leân moät lôùp phaán - coàn moûng. Duøng moû haøn xì ñoát
noùng choã coù veát nöùt leân khoaûng 40 ÷ 50oC ñeå môõ ôû nhöõng choã nöùt chaûy
ra vaø thaám hieän leân lôùp phaán.
c) Phöông phaùp duõi: duøng duõi duõi vaït moät raõnh khoâng saâu laém, muõi
duõi phaûi ñeå vaøo giöõa keõ nöùt. Neáu coù veát nöùt chaïy daøi thì phoi seõ bò taùch
laøm ñoâi, neáu phoi lieàn laø khoâng coù veát nöùt.
d) Phöông phaùp ñieän töø: duøng nam chaâm taïo moät töø tröôøng treân
beà maët taám taïi choã coù veát nöùt. Sau ñoù raûi moät lôùp boät saét leân maët choã
nöùt vaø quan saùt ñöôøng söùc taïo thaønh. Taïi nhöõng nôi coù veát nöùt, ñöôøng
söùc töø tröôøng seõ bò roái loaïn.
e) Phöông phaùp sieâu aâm: duøng maùy sieâu aâm döïa vaøo caùc nguyeân lyù
neâu ôû phaàn 2.4
Sau khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc phaïm vi veát nöùt, ta khoan hai ñaàu cuoái
cuûa ñöôøng nöùt.
4.3.5 Haøn ñaép nhöõng vò trí bò aên moøn
Ñoái vôùi nhöõng choã bò aên moøn khoâng lôùn laém ta coù theå söûa chöõa
baèng phöông phaùp haøn ñaép.
Tröôùc khi haøn, choã bò aên moøn phaûi ñöôïc ñaùnh saïch. Neáu treân beà
maët choã bò aên moøn coù nhieàu daàu môõ thì phaûi ñoát baèng ñeøn xì axetylen.
Nhöõng choã khoâng baèng phaúng phaûi duõi phaúng ñeå thuaän tieän cho vieäc
haøn ñaép.
Caùc choã aên moøn tuøy thuoäc vaøo chieàu saâu vaø chieàu roäng coù theå chia
ra laøm ba nhoùm (H.4.8):
- Nhoùm I: veát moøn aên saâu döôùi 4mm vaø roäng nhoû hôn 15mm;
- Nhoùm II: veát moøn aên saâu treân 4mm vaø roäng töø 15 veát moøn aên saâu
döôùi 4mm vaø roäng töø 15 ÷ 50 mm;
- Nhoùm III: choã aên moøn coù kích thöôùc lôùn.
Hình 4.8: Phaân nhoùm caùc choã bò aên moøn vaø caùc veát nöùt
Hình 4.9: Haøn caùc vò trí aên moøn thuoäc nhoùm I vaø II
a) Haøn moät lôùp; b) Haøn nhieàu lôùp
Ñoái vôùi caùc veät aên moøn nhoû (thuoäc nhoùm I) coù theå tieán haønh haøn
ñaép moät lôùp (H.4.9a). Coøn ñoái vôùi caùc vò trí aên moøn thuoäc nhoùm II caàn
phaûi tieán haønh haøn nhieàu lôùp.
Ñeå moái haøn ñeàu vaø ñeïp, ñaûm baûo chaát löôïng toát, caùc moái haøn sau
phaûi phuû leân moái haøn tröôùc töø 1/3 ÷ 1/2 chieàu roäng moái haøn tröôùc. Tröôùc
khi haøn moái sau phaûi ñaùnh saïch xæ ñeå traùnh ngaäm xæ hoaëc roã. Lôùp haøn
treân cuøng phaûi ñaûm baûo phuû ñeàu treân beà maët vaø noái caùc moái haøn döôùi
vôùi nhau (H.4.9).
310 CHÖÔNG 4
Ñoái vôùi vò trí aên moøn thuoäc nhoùm III, ta phaûi phaân dieän tích bò aên
moøn ra thaønh caùc oâ vuoâng hoaëc tam giaùc (H.4.10) coù caïnh töø
100 ÷ 150mm vaø laàn löôït haøn caùc oâ ñoù sao cho khi haøn oâ naøo ñoù thì caùc oâ
beân caïnh ñaõ nguoäi vaø khi haøn caàn thay ñoåi höôùng haøn ôû caùc oâ keá caän
(ñoái vôùi oâ vuoâng, ñoåi höôùng haøn 90o; ñoái vôùi oâ tam giaùc ñoåi höôùng 60o)
nhaèm muïc ñích giaûm bieán daïng haøn.
Hình 4.10: Phöông phaùp haøn caùc vò trí aên moøn thuoäc nhoùm III
a) Chia thaønh oâ vuoâng
b) Chia thaønh tam giaùc (caùc soá treân hình bieåu thò trình töï haøn)
4.3.6 Xöû lyù caùc veát nöùt

Ngöôøi ta chia caùc veát nöùt laøm hai nhoùm chính (H.4.8)
- Nhoùm A - khi veát nöùt chaïy ra taän meùp töï do;
- Nhoùm B - veát nöùt naèm beân trong, khoâng chaïy ra meùp töï do.
Vieäc xöû lyù caùc veát nöùt ñöôïc baét ñaàu tröôùc heát töø choã xaùc ñònh chính
xaùc nguyeân nhaân gaây ra raïn nöùt neáu khoâng sau khi söûa chöõa coù theå veát
nöùt laïi xuaát hieän.
Trong nhieàu tröôøng hôïp nguyeân nhaân gaây nöùt chính laø do chi tieát
keát caáu khoâng ñuùng gaây öùng suaát taäp trung cho neân nhieàu khi chæ caàn
thay ñoåi keát caáu chuùt ít coù theå loaïi tröø hoaøn toaøn hieän töôïng raïn nöùt. Ví
duï caùc chi tieát keát caáu coù goùc caïnh (H.4.11) deã xuaát hieän veát nöùt taïi caùc
khe goùc do ñoù sau khi caét löôïn troøn caùc goùc caïnh saéc thì loaïi tröø ñöôïc
nöùt trong töông lai.
Hình 4.11: Caùc veát nöùt ôû daïng do keát caáu vaø phöông phaùp söûa chöõa
chuùng (caùc soá trong voøng troøn vaø a, b, c laø trình töï haøn)
Sau khi phaùt hieän nguyeân nhaân, xöû lyù loaïi tröø nguyeân nhaân ñoù, ta
tieán haønh haøn veát nöùt. Tröôùc khi haøn phaûi chuaån bò meùp haøn thaät caån
thaän.
Trong tröôøng hôïp nöùt xuyeân, duøng duõi duõi suoát veát nöùt vaø vaùt meùp
nhö tröôøng hôïp haøn ñaáu ñaàu (H.4.12a) keõ hôû ôû goác moái haøn ñeå töø
1 ÷ 2mm, goác vaùt meùp ≈ 30° . Loã khoan ôû ñaàu cuoái cuõng phaûi vaùt meùp 60o
vaø saâu 9/10 chieàu daøy taám ñeå haøn cho thuaän tieän.
Neáu veát nöùt xuyeân chaïy qua khu vöïc caùc keát caáu nhö ñöôøng söôøn,
toân boong, ñinh taùn... thì phaûi taùch rôøi caùc keát caáu ñoù. Sau khi haøn veát
nöùt xong môùi tieán haønh haøn laïi vôùi nhau.
Ñoái vôùi caùc veát nöùt khoâng xuyeân, caàn vaùt meùp töø 10 ÷ 30o treân suoát
chieàu saâu vaø chieàu roäng veát nöùt, phaûi taïo ôû döôùi ñaùy moät beà maët phaúng
roäng khoaûng 2,5 ÷ 3mm. ÔÛ caùc choã gaãy khuùc ñeàu phaûi löôïn troøn vôùi baùn
kính khoaûng 5mm (H.4.12).
Hình 4.12: Chuaån bò meùp haøn taïi caùc veát nöùt

a) Veát nöùt xuyeân; b, c, d) Veát nöùt khoâng xuyeân
312 CHÖÔNG 4
Coâng ngheä haøn caùc veát nöùt phuï thuoäc vaøo chieàu daøi vaø nhoùm raïn
nöùt.
Ñoái vôùi veát nöùt ngaén (< 200mm) thuoäc nhoùm A tröôùc khi haøn caàn
cheâm moät chieác neâm theùp taïi meùp veát nöùt saâu khoaûng 10mm. Ñeå cheâm
deã daøng ngöôøi ta thöôøng ñeå laïi ôû meùp moät ñoaïn 10mm khoâng vaùt maø
chæ thoåi baèng moû caét moät khe hôû 1mm. Coâng taùc haøn trong tröôøng hôïp
naøy ñöôïc tieán haønh lieàn moät maïch baét ñaàu töø loã khoan (H.4.13) cho tôùi
vò trí chieác neâm. Sau ñoù boû neâm, vaùt meùp roài môùi tieáp tuïc haøn.
Hình 4.13: Phöông phaùp haøn caùc veát nöùt treân taám
a) Haøn veát nöùt ngaén thuoäc nhoùm A; b) Haøn caùc veát nöùt daøi thuoäc nhoùm A
c) Haøn caùc veát nöùt ngaén thuoäc nhoùm B; d) Haøn caùc veát nöùt daøi thuoäc nhoùm B
Ñoái vôùi caùc veát nöùt daøi treân 200mm thuoäc nhoùm A trình töï cuõng
tieán haønh töông töï nhö treân, chæ khaùc laø khi haøn phaûi duøng phöông
phaùp haøn luøi töøng ñoaïn ñeå giaûm bieán daïng haøn (H.4.13b).
Khi haøn caùc veát nöùt nhoùm B xuyeân taâm vaø coù chieàu daøi döôùi
400mm, tröôùc heát phaûi ñoát noùng hai ñaàu veát nöùt cho tôùi nhieät ñoä 200oC
vaø ôû giöõa ñoùng moät chieác neâm theùp. Sau ñoù, tieán haønh theo phöông
phaùp "luøi töøng ñoaïn" cho tôùi chieác neâm töø hai ñaàu laïi. Sau khi ruùt chieác
neâm ra laïi tieáp tuïc haøn choã coøn laïi (H.4.13c).
Ñoái vôùi veát nöùt daøi treân 400mm thuoäc nhoùm B ta khoâng caàn ñoát
noùng hai ñaàu veát nöùt vaø ñoùng neâm ôû giöõa tröôùc maø cöù tieán haønh haøn
theo phöông phaùp luøi töøng ñoaïn töø hai ñaàu laïi cho tôùi khi coøn laïi moät
ñoaïn khoaûng 250 ÷ 300mm.
Luùc ñoù ta ñoùng neâm vaø haøn nhö ñoái vôùi veát nöùt ngaén hôn 400mm
(H.4.13d) nhöng khoâng phaûi ñoát noùng.
Trong tröôøng hôïp veát nöùt coøn caùch meùp töï do moät ñoaïn döôùi
100mm vaø xuyeân suoát chieàu daøy taám thì duõi thaúng cho tôùi meùp töï do vaø
tieán haønh haøn nhö ñoái vôùi nhoùm A.
Caùc veát nöùt thuoäc caû hai nhoùm A vaø B neáu khoâng xuyeân qua chieàu
daøy taám vaø ngaén hôn 200mm thì haøn lieàn moät maïch, coøn neáu veát nöùt
daøi treân 200mm tieán haønh haøn theo phöông phaùp luøi töøng ñoaïn.
Sau khi haøn xong phaûi goõ xæ vaø maøi nhaün.
4.3.7 Thay theá vaø söûa chöõa caùc keát caáu bò hö haïi
a) Thay theá toân voû

Coâng taùc thay theá caùc toàn voû chæ tieán haønh sau khi xaùc ñònh roõ
phaïm vi hö haïi, caùc keát caáu caàn thay theá vaø sau khi tieán haønh caùc bieän
phaùp phoøng ngöøa hoûa hoaïn vaø traùnh toån haïi cho caùc trang thieát bò ôû
vuøng xung quanh nôi coâng taùc.
Vieäc thay theá toân voû baét ñaàu töø vieäc thaùo rôõ caùc taám hö haïi khoûi
thaân taøu. Coâng vieäc thaùo rôõ tieán haønh theo trình töï sau:
- Ñaùnh saïch sôn, han gæ theo moái haøn cuõ treân moät daûi roäng khoaûng
250mm (phaân boá veà hai phía cuûa moái haøn xem treân hình 4.14);
- Duõi caùc moái haøn giöõa keát caáu khung xöông vôùi taám caàn thay, ñoàng
thôøi duõi caû caùc moái haøn doïc ngang treân caùc taám keá caän moät khoaûng
caùch meùp taám phaûi thay laø 150mm (H.4.14);
- Khi duõi hoaëc caét caùc moái haøn caàn heát söùc löu yù tôùi chaát löôïng maët
caét ñeå khoûi toán coâng söûa chöõa tröôùc khi haøn.
Hình 4.14: Phaïm vi ñaùnh saïch vaø duõi caùc moái haøn vôùi khung xöông
314 CHÖÔNG 4
Trong tröôøng hôïp taám phaûi thay laø taám chòu nhieàu löïc ngöôøi ta
thöôøng caét caùch xa meùp ñöôøng haøn cuõ moät khoaûng 5mm ñoái vôùi moái haøn
doïc vaø 20mm ñoái vôùi moái haøn ngang. Ñoái vôùi taám daøi treân 10m ñoøi hoûi
phaûi coù qui ñònh caét ñaày ñuû. Ñeå baûo hieåm cho taám khoûi rôi ta caàn ñeå laïi
sau moãi 1m caét moät ñoaïn khoaûng 20mm. Nhöõng ñoaïn naøy seõ caét sau khi
caùc taám ñöôïc giöõ baèng moùc caåu hoaëc thieát bò eùp giöõ (H.4.15).
1- Thaân eùp
2- Löôõi giaèng
3- Choát
4- Toân bao
Hình 4.15: Thieát bò eùp giöõ taám
- Thaùo rôõ vaø vaän chuyeån taám bò hoûng khoûi thaân taøu baèng caùch
duøng tai caåu haøn vaøo taám (H.4.16a) hoaëc moû keïp (H.4.16b).
Hình 4.16: Phöông phaùp chuyeån vaän caùc taám bò hoûng

Sau khi thaùo rôõ xong taám hoûng ta tieán haønh:
- Söûa laïi meùp caét treân caùc taám coøn laïi ñeå haøn. Nhieàu khi caàn thieát
phaûi caét ñi taïi caùc meùp moät khoaûng ít nhaát laø 5mm nöõa. Ñieàu naøy laøm
cho loã coù phaàn roäng hôn do ñoù neân coá gaéng heát söùc ngay töø khi caét taám
hoûng khoûi thaân taøu sao cho caét coù chaát löôïng toát nhaát;
- Laäp döôõng maãu. Neáu döôõng maãu chaéc chaén, baûo ñaûm ñoä chính xaùc
ta coù theå gia coâng tinh ngay trong phaân xöôûng voû khoâng caàn phaûi ñeå
löôïng dö treân taám môùi caàn thay. Neáu khoâng theå laøm chính xaùc ta phaûi
ñeå löôïng dö treân hai meùp lieân tieáp moät khoaûng töø 25 ÷ 100mm coøn hai
meùp kia gia coâng hoaøn chænh.
- Laép ñaët taám môùi leân thaân taøu. Coâng taùc laép ñaët taám môùi ta tieán
haønh theo trình töï sau:
+ Haøn caùc taám daãn höôùng (H.4.17) phuïc vuï cho vieäc laép ñaët taám
môùi. Neáu taám môùi seõ ñöôïc ñaët töø phía treân xuoáng thì caùc taám daãn
höôùng laép ñaët ôû phía döôùi, coøn laép töø döôùi leân thì ñaët caùc taám ñoù ôû phía
treân;
Hình 4.17: Caùch ñaët caùc taám daãn höôùng ñeå laép raùp
taám môùi töø treân xuoáng
+ Chuyeån taám môùi thay tôùi vò trí laép ñaët baèng caåu vaø thieát bò keïp
(H.4.16b);
+ Raø hai meùp ñaõ ñöôïc gia coâng hoaøn chænh treân taám môùi vôùi caùc
meùp töông öùng treân thaân taøu;
+ Caét löôïng dö. Vieäc caét löôïng dö treân taám môùi tieán haønh thuaän
tieän nhaát laø töø phía trong thaân taøu vì ta coù theå döïa vaøo meùp cöûa caùc
taám cuõ treân thaân taøu vaïch ñöôøng caét. Trong tröôøng hôïp khoâng theå caét
töø phía trong luùc ñoù phaûi vaïch daáu ra phía ngoaøi baèng thieát bò vaïch daáu
chöõ U (H.4.18). Coâng taùc vaïch daáu do hai coâng nhaân thöïc hieän: moät
ngöôøi ôû phía trong, moät ngöôøi ôû phía ngoaøi. Ngöôøi trong raø meùp taám
treân thaân taøu vôùi meùp cuûa thieát bò vaïch daáu. Ngöôøi phía ngoaøi vaïch daáu;
316 CHÖÔNG 4
Hình 4.18: Vaïch daáu baèng thieát bò vaïch daáu chöõ U

+ Ñònh vò taám môùi treân loã khoeùt baèng phöông phaùp haøn dính, thieát
bò eùp baèng oác vít, thieát bò giaèng, cheâm... (H.4.19).
Hình 4.19: Caùc phöông phaùp ñònh vò taám môùi treân loã khoeùt ôû thaân taøu
a) Haøn ñính; b) Cheâm; c) Thieát bò giaèng; d) Thieát bò eùp ñinh oác
Yeâu caàu laép raùp ñoái vôùi toân bao daøy töø 6 ÷ 30mm:
- Cheânh leäch meùp ≤ 0,5mm;
- Chieàu roäng keõ hôû chaân moái haøn 2 ± 0,5mm;
- Goùc vaùt 60 ÷ 70o.

Sau khi ñònh vò ñöôïc taám treân thaân taøu, tieán haønh haøn. Tröôùc khi
baét tay vaøo haøn caàn phaûi ñaùnh saïch caùc meùp haøn vaø naém vöõng quy
trình haøn. Ñoái vôùi nhöõng khe hôû roäng, cho pheùp haøn ñaép ñeå söûa
(H.4.20) nhöng ñoái vôùi khe hôû roäng quaù khoâng ñöôïc pheùp haøn ñaép.
Hình 4.20: Haøn ñaép moät phía ñeå Hình 4.21: Phöông phaùp haøn luøi
söûa khe hôû haøn a) Moái haøn daøi töø 05 ÷ 2m
b) Moái haøn daøi treân 2m
Thöôøng thöôøng treân taám môùi neân vaïch saün trình töï haøn ñeå coâng
nhaân coù theå thöïc hieän toát quy trình vaø ñôõ maát coâng xem quy trình sau
moãi laàn haøn.
Taát caû caùc moái haøn daøi treân 0,5m ñeàu phaûi tieán haønh haøn theo
phöông phaùp luøi. Caùc moái haøn daøi treân 2m phaûi tieán haønh töø giöõa ra
daàn hai phía (H.4.21).
Ñeå ruùt ngaén thôøi gian haøn, ñoái vôùi moái haøn daøi treân 2m neân söû
duïng moät luùc hai thôï haøn.
Treân hình 4.22 neâu ví duï veà trình töï haøn khi thay theá moät taám,
coøn treân hình 4.23 khi thay nhieàu taám.
Hình 4.22: Trình töï haøn moät taám môùi leân thaân taøu
(chöõ soá bieåu thò trình töï haøn)
318 CHÖÔNG 4
Hình 4.23: Trình töï haøn nhieàu taám môùi leân thaân taøu (haøn caùc ñöôøng
söôøn nhö trình töï treân hình 4.22 vaø laàn löôït haøn cho töøng taám moät)
b) Thay theá ñöôøng söôøn bò hö hoûng
Trong tröôøng hôïp caû ñöôøng söôøn
bò hö hoûng, neáu vò trí bò hö haïi keùo
treân moät chieàu daøi lôùn thì neân thay
caû ñöôøng söôøn, coøn neáu hö hoûng ít
thì coù theå thay töøng ñoaïn nhöng phaûi
löu yù sao cho moái noái ñöôøng söôøn
môùi vôùi ñöôøng söôøn cuõ treân taøu vaø
moái noái toân bao môùi vôùi toân voû cuõ
phaûi so le nhau moät khoaûng ít nhaát
1- Ñöôøng söôøn cuõ; 2- Toân voû cuõ; 3- Ñöôøng
300mm vaø khoâng neân naèm treân cuøng
söôøn môùi; 4- Toân voû môùi; 5- Taám gia
moät maët phaúng nghóa laø cöù coù moät cöôøng; 6- Loã caét taïi choã moái haøn chaïy qua
ñöôøng söôøn môùi nhoâ ra khoûi toân bao Hình 4.24: Phöông phaùp thay theá
môùi thì cuõng coù moät chieác thuït vaøo ñöôøng söôøn bò hö hoûng
phía trong toân voû môùi (H.4.24).
c) Thay theá keát caáu hö hoûng baèng phöông phaùp phaân ñoaïn
Thoâng thöôøng khi caû voû vaø ñöôøng söôøn bò hö haïi ngöôøi ta duøng
ngaøy caøng phoå bieán phöông phaùp thay phaân ñoaïn. Phöông phaùp naøy baûo
ñaûm naâng cao chaát löôïng vaø giaûm thôøi gian söûa chöõa vì phaân ñoaïn môùi
ñöôïc gia coâng moät caùch thuaän tieän trong phaân xöôûng voû. Trôû ngaïi chính
cuûa phöông phaùp naøy laø ñoøi hoûi söùc naâng lôùn cuûa caàn caåu treân uï.
Trong phöông phaùp thay theá phaân ñoaïn; caû phaân ñoaïn môùi ñöôïc gia
coâng hoaøn chænh trong phaân xöôûng voû, sau ñoù ñöôïc ñöa laép ñaët vaø haøn
treân taøu (H.4.26).
Hình 4.25: Laép raùp vaø haøn ñöôøng söôøn môùi leân thaân taøu
a) Ñònh vò ñöôøng söôøn môùi treân thaân taøu; b) Trình töï haøn
Hình 4.26: Trình töï haøn treân taøu khi thay theá keát caáu voû
baèng phöông phaùp phaân ñoaïn
d) Thay theá khung xöông ñaùy vaø ky
Ky phaúng bò hö haïi ñöôïc thay theá chaúng khaùc gì maáy so vôùi quy
trình thay theá toân maïn taøu nhöng trong tröôøng hôïp ky daàm ta caàn phaûi
söû duïng quy trình hôi khaùc. Vieäc thay theá ky chæ coù theå tieán haønh vôùi
ñieàu kieän chieàu daøi ñoaïn phaûi thay lôùn hôn 1m. Khi xaùc ñònh möùc ñoä hö
hoûng cuûa ky phaûi ñoàng thôøi xem xeùt caû traïng thaùi khung söôøn ñaùy vaø
toân bao ôû vuøng laân caän. Thöôøng thöôøng hö hoûng ky keùo theo hö hoûng caû
caùc keát caáu khaùc. Trong tröôøng hôïp ñoù phaûi thay caû nhöõng keát caáu ñaùy
hö hoûng treân.
320 CHÖÔNG 4
Coâng vieäc söûa chöõa thay theá baét ñaàu töø vieäc xaùc ñònh phaïm vi hö
hoûng, sau ñoù xaùc ñònh ñöôøng caét. Ñöôøng caét phaûi naèm ngoaøi phaïm vi hö
hoûng ít nhaát laø 20 ÷ 40mm. Khi caét caùc keát caáu phaûi löu yù khoâng phaïm
vaøo nhöõng keát caáu khoâng phaûi thay.
Sau khi caét boû nhöõng keát caáu hoûng, ta tieán haønh laøm döôõng maãu.
Ñoái vôùi khung xöông ñaùy, döôõng maãu thöôøng duøng laø hai laùt goã baét chaët
vuoâng goùc vôùi nhau (H.4.27) treân ñoù seõ vaïch daáu cuûa phaàn keát caáu bò
thay. Caùc kích thöôùc xaùc ñònh ñoù laø caùc chieàu roäng b1, b2... caùc chieàu cao
ho, h1. h2... Döïa vaøo keát quaû ño ñöôïc ta traûi hình ñaø ñaùy vaø sau ñoù xaùc
ñònh kích thöôùc hình daùng caùc keát caáu hö haïi khaùc (khi caàn coù theå duøng
ñöôøng keát caáu) vaø treân cô sôû ñoù laäp döôõng maãu. Coøn ñoái vôùi ky ta duøng
laùt goã ño chieàu daøi vaø vaïch vò trí caùc ñöôøng söôøn.
Hình 4.27: Laäp ñöôøng khung xöông ñaùy

Khi tieán haønh gia coâng khung xöông ñaùy vaø phaàn ky phaûi thay theá,
phaàn ky phaûi thay theá neân ñeå löôïng dö ôû moät ñaàu khoaûng 20 ÷ 30mm
coøn ñaàu kia gia coâng hoaøn chænh (H.4.28).
Hình 4.28: a) Ñaàu ky ñaõ gia coâng hoaøn chænh

b) Phöông phaùp laép ñaët ñoaïn ky môùi
Trình töï laép raùp caùc chi tieát keát caáu ñaùy môùi nhö sau:
- Laép ñaët ky môùi (H.4.29);
Hình 4.29: Trình töï laép ñaët caùc chi tieát keát caáu ñaùy (tröôøng hôïp ñaùy ñoâi)
- Laép ñaët toân voû ñaùy ngoaøi;
- Laép ñaët khung xöông ñaùy;
- Laép ñaët toân ñaùy trong.
Trong coâng ngheä ñoùng taøu hieän ñaïi ngöôøi ta duøng phöông phaùp
thay caû phaân ñoaïn ñaùy ñoù ñöôïc gia coâng saün trong phaân xöôûng voû.
Ñoái vôùi ñaùy ñôn trình töï laép ñaët caùc keát caáu ñaùy cuõng töông töï nhö
ñoái vôùi ñaùy ñoâi nhöng coù phaàn giaûn ñôn hôn trong coâng taùc haøn
(H.4.30).
Hình 4.30: Trình töï laép ñaët caùc chi tieát keát caáu khung xöông ñaùy
322 CHÖÔNG 4
(tröôøng hôïp ñaùy ñôn)

Sau khi laép ñaët toaøn boä caùc chi tieát vaø kieåm tra ñoä chính xaùc cuûa
coâng taùc laép raùp ta môùi tieán haønh haøn. Quy trình haøn gioáng hoaøn toaøn
nhö khi ñoùng môùi.
e) Vaù toân voû
Trong moät soá tröôøng hôïp khi khoâng caàn thieát phaûi thay caû taám bao
thaân taøu ta coù theå tieán haønh vaø taát nhieân khi vaù nhaát thieát phaûi ñöôïc
söï ñoàng yù cuûa chuû taøu vaø cô quan ñaêng kieåm.
Mieáng vaù coù theå naèm baát kyø vò trí naøo treân taøu nhöng phaûi vôùi
ñieàu kieän chieàu roäng mieáng vaù khoâng ñöôïc lôùn hôn 1/2 chieàu roäng vaø
dieän tích mieáng vaù khoâng ñöôïc pheùp lôùn hôn 20% dieän tích taám maø
mieáng vaù naèm treân ñoù. Treân moät taám toân voû cuõng coù theå coù nhieàu
mieáng vaù nhöng toång chieàu roäng vaø toång dieän tích cuûa nhöõng mieáng vaù
ñoù vaãn phaûi thoûa maõn nhöõng ñieàu kieän treân.
Döïa vaøo quy trình coâng ngheä vaù laép ngöôøi ta chia ra laøm caùc loaïi
vaù sau (H.4.31):
- Loaïi A: nhöõng mieáng vaù naèm giöõa caùc gia cöôøng vaø khoâng aên tôùi
meùp taám;
- Loaïi B: nhöõng mieáng vaø naèm bao caû gia cöôøng nhöng khoâng chaïm
tôùi meùp taám;
- Loaïi C: nhöõng mieáng vaø loaïi A, B nhöng aên tôùi meùp taám.
Hình 4.31: Caùc loaïi mieáng vaù
Daïng hình caùc mieáng vaù coù theå coù nhieàu nhöng ñeå deã gia coâng vaø
laép raùp phaûi coá sao cho ñeàu ñaën vaø heát söùc traùnh goùc caïnh.
Neân söû duïng caùc daïng hình sau (H.4.32):
Hình 4.32: Daïng hình mieáng vaù neân duøng

a) Troøn; b) Elip; c) Chöõ nhaät
- Hình troøn coù baùn kính baèng ít nhaát 10s (s chieàu daøy taám);
- Elíp coù truïc ngaén baèng ít nhaát 20s;
- Hình chöõ nhaät coù tyû leä caùc caïnh 1:1 ÷ 1:2 nhöng phaûi löôïn caùc goùc
vôùi baùn kính 5s.
Coâng taùc vaù laép toân voû tieán haønh laàn löôït theo trình töï sau:
- Caét boû phaàn chi tieát hö hoûng: tröôùc khi caét caàn löu yù cuõng nhö
moïi coâng taùc söûa chöõa khaùc phaûi xaùc ñònh traïng thaùi vaø phaïm vi phaàn
hö hoûng sau ñoù phaûi baûo ñaûm an toaøn lao ñoäng, phoøng hoûa roài ñeán ñaùnh
saïch hai phía nôi ñònh caét. Ñöôøng caét thöôøng ñöôïc ñaùnh daáu baèng muõi
ñoät vaø caùch 20mm vaïch ñöôøng kieåm tra (H.4.33). Sau khi laøm caùc bieän
phaùp phoøng traùnh chi tieát ñöôïc caét bò rôi vaø taïo khaû naêng coù theå vaän
chuyeån baèng caàn caåu, ta tieán haønh caét. Vieäc caét phaûi tuaân theo ñuùng
quy trình ñaõ vaïch saün. Ñoái vôùi mieáng caét roäng döôùi 0,5m2 coù theå caét
lieàn moät maïch. Coøn dieän tích lôùn neân ñeå ít nhaát laø ba choã khoâng caét
khoaûng 20mm. Caùc choã naøy seõ tieán haønh caét cuoái cuøng. Caùch ñeå toái öu
nhö treân hình 15-33. Ñieåm baét ñaàu caét neân naèm ôû phía trong phaàn chi
tieát hoûng vaøo khoaûng 20mm caùc ñöôøng caét (H.4.33 ñieåm A).
1- Ñöôøng caét; 2- Ñöôøng kieåm tra 1- Döôõng goã; 2- Loã caét

3- Phaàn hö hoûng 3- Quai xaùch; 4- Khe hôû haøn
Hình 4.33: Caét mieáng vaù hoûng khoûi
324 CHÖÔNG 4
thaân taøu Hình 4.34: Laäp döôõng mieáng vaù
- Sau khi caét boû phaàn chi tieát bò hö hoûng phaûi tieán haønh coâng taùc
laøm thaúng, laøm phaúng vaø vaùt meùp vaät lieäu taïi phaàn chi tieát coøn laïi treân
thaân taøu theo ñuùng yeâu caàu cuûa quy trình haøn. Coâng taùc naén thaúng coù
theå tieán haønh baèng phöông phaùp noùng, coâng taùc laøm phaúng meùp haøn coù
theå duøng duõi hôi hoaëc ñóa maøi.
- Laøm döôõng maãu ñöa vaøo kích thöôùc, hình daùng loã caét ñaõ ñöôïc gia
coâng hoaøn chænh ta laép döôõng naèm coù theå baèng goã gheùp (H.4.34). Khi
laép döôõng neân löu yù tôùi khe hôû yeâu caàu cuûa coâng taùc haøn.
- Döïa vaøo döôõng maãu caét mieáng vaù môùi vôùi löôïng dö 20mm veà taát
caû caùc phía. Ñoái vôùi mieáng vaù nhoû ( ≤ 0,5m2) caàn daäp treân maùy eùp veát
phoàng loà baèng 1/2 chieàu daøy taám (H.4.35) ñoái vôùi taám lôùn cuõng daäp loài
nhö treân ñeå traùnh öùng suaát dö quaù lôùn do haøn.
Hình 4.35: Daäp loã caùc mieáng vaù

a) Mieáng nhoû (döôùi 0,5m2); b) Mieáng lôùn
Sau khi daäp loài caùc mieáng vaù, duøng döôõng ño laïi mieáng vaù vaø caét
theo ñuùng döôõng.
- Laép raùp mieáng vaù môùi leân thaân taøu: coâng taùc laép raùp caùc mieáng
vaù leân thaân taøu baét ñaàu töø vieäc chuaån bò caùc moùc haàm (H.4.36) ñeå choát
giöõ mieáng vaù.
Hình 4.36: Caùc moùc haõm duøng ñeå laép raùp toân vaù leân thaân taøu:
a) Mieáng haøn taám; b) Mieáng haõm moùc caâu

c) Choát haõm vaùt (caùc kích thöôùc ví duï)
Mieáng haõm taám ñöôïc haøn vaøo phía loøng taøu ñaûm baûo cho mieáng vaù
khoâng loït vaøo phía trong. Caùc choát haõm coøn laïi haøn laàn löôït phía ngoaøi
sau khi ñaõ ñöa mieáng vaù vaøo loã khoeùt. Taïi moãi mieáng vaù phaûi söû duïng ít
nhaát laø boán choát haõm boá trí ñeàu xung quanh mieáng toân vaù (H.4.37). Sau
khi ñaët mieáng vaù vaøo ñuùng vò trí töùc laø ñaët saùt haún veà moät phía loã coøn
phía kia ñeå khe hôû haøn (H.4.37), tieán haønh ñoùng caùc choát vaùt ñeå haõm
chaët mieáng vaù. Sau ñoù coù theå tieán haønh haøn dính ôû nhöõng choã ñeå hôû.
1- Caùc oác laép raùp (ñoái vôùi taøu taùn ñinh); 2- Caùc moái haøn ñính; 3- Caùc choát haõm
Hình 4.37: Phöông phaùp choát haõm caùc mieáng vaù treân thaân taøu
Coâng taùc haøn mieáng vaù ñöôïc tieán haønh theo ñuùng quy trình haøn ñaõ
ñònh (H.4.38) vaø tröôùc heát duøng ñeøn xì ñoát noùng tôùi nhieät ñoä 200oC meùp
cuûa mieáng vaù vaø toân voû ôû gaàn nôi xuaát phaùt haøn. Coâng taùc haøn phaûi
tieán haønh lieân tuïc khoâng ñeå caùch quaõng do ñoù phaûi laàn löôït thaùo caùc
choát haõm laép raùp. Neáu quy phaïm yeâu caàu ta phaûi tieán haønh haøn caû maët
sau.
Ñeå thuaän tieän vaø an toaøn trong khaâu vaän chuyeån. Caùc mieáng vaù (caû
môùi laãn hö hoûng) ta coù theå duøng caùc quai xaùch hoaëc tai caåu nhö treân
hình 4.39.
326 CHÖÔNG 4
Hình 4.38: Ví duï veà quy trình haøn mieáng vaù

a) Mieáng vaù chöõ nhaät; b) Mieáng vaù troøn
1- Mieáng vaù
2- Tai caåu
Hình 4.39: Quai xaùch vaù tai caåu duøng trong vaän chuyeån caùc mieáng toân
a) Quai xaùch duøng cho caùc taám nhoû

b) Tai caåu duøng cho caùc taám lôùn
f) Naén phaúng caùc vò trí loài loõm treân thaân taøu
Trong coâng taùc söûa chöõa chuùng ta thöôøng gaëp hai daïng coâng taùc
naén phaúng sau:
- Naén phaúng caùc taám vaù keát caáu haøn gioáng nhö ñoùng môùi;
- Naén phaúng caùc veát loài loõm cho thaân taøu bò va ñaäp trong quaù trình
söû duïng.
Noùi chung vieäc loaïi tröø caùc veát loài loõm raát vaát vaû, ngoaøi ra do trong
taám coù öùng suaát lôùn, do nung noùng, naén thaúng, söùc beàn nguyeân lieäu
giaûm suùt. Vì vaäy trong nhieàu tröôøng hôïp toát nhaát laø thay theá hoaøn toaøn
choã ñaõ bò hö hoûng.
Treân hình 4.40 neâu ví duï veà phöông phaùp naén thaúng caùc choã loài
loõm. Taïi vò trí phoàng ta nung beà maët vaät lieäu leân tôùi 1000oC ÷ 1100oC vaø
tieán haønh naén phaúng baèng kích thuûy löïc hoaëc baèng ñoøn keùo oác vít.
Khoâng neân tieán haønh naén phaúng khi nhieät ñoä taám haï xuoáng döôùi 700oC.
Ngoaøi phöông phaùp treân, coù theå duøng phöông phaùp caét vaø sau ñoù haøn
laïi (H.4.40c).
Hình 4.40: Phöông phaùp naén phaúng

a) Baèng kích; b) Baèng ñoøn keùo oác vít; c) Baèng caùch caét vaø haøn
g) Söûa chöõa chaân vòt taøu thuûy
Nhöõng daïng hö hoûng cuûa chaân vòt taøu thuûy thöôøng gaëp trong thöïc
teá söû duïng laø:
1- Cong, gaõy hoaëc söùt caùnh do va ñaäp;
2- Chaân vòt bò aên moøn trong moâi tröôøng oxy hoùa;
3- Chaân vòt bò hö hoûng do hieän töôïng suûi boït.
Trong ba daïng treân, daïng hö hoûng do hieän töôïng suûi boït ngaøy nay
ñaõ coù khaû naêng khoáng cheá ñöôïc. Taát nhieân ñoâi khi cuõng coù theå xaûy ra
vaø phaïm vi hö hoûng raát traàm troïng nhöng thoâng thöôøng ôû loaïi chaân vòt
môùi thieát keá vaø cheá taïo. Do ñoù ñoái vôùi loaït ñaàu tieân neân kieåm tra caån
thaän khi söûa chöõa taøu treân uï haøng naêm. Neáu phaùt hieän hö hoûng ôû daïng
naøy phaûi thay ñoåi hình daùng proâfin caùnh nhö vaäy phaûi ñieàu chænh laïi
thieát keá.
Daïng hö hoûng do aên moøn thöôøng do haäu quaû cuûa hieän töôïng aên
moøn ñieän hoùa xaûy ra treân beà maët kim loaïi döôùi aûnh höôûng cuûa moâi
tröôøng oxy hoùa. AÊn moøn chaân vòt laøm töø ñoàng thau hoaëc ñoàng thanh
trung bình haøng naêm vaøo khoaûng 0,05mm. Trong ñoù caùc moùc ngoaøi coù
theå 3,4 laàn lôùn hôn. Ñoái vôùi caùc chaân vòt taûi troïng naëng cuõng coù theå ñoä
aên moøn lôùn hôn nhieàu. Beà maët cuûa chaân vòt ñoùng moät vai troø raát quan
troïng tôùi ñoä aên moøn. Neáu ñoä saàn suøi taêng, ñoä aên moøn cuõng taêng; treân
beà maët chaân vòt coù baùm sôn hoaëc lôùp haàu, haø cuõng laøm taêng ñoä aên moøn.
Do ñoù ít nhaát laø hai naêm caàn phaûi ñaùnh saïch vaø ñaùnh nhaün laïi chaân vòt
ñeå coù theå söû duïng laâu.
Daïng hö hoûng do va ñaäp nhaát thieát phaûi ñöôïc söûa chöõa ngay. Neáu
khoâng söûa duø hö hoûng luùc ñaàu coù theå nhoû nhöng coù theå seõ gaây nhöõng
haäu quaû nghieâm troïng.
328 CHÖÔNG 4
Ngoaøi daïng hö hoûng do nguyeân nhaân söû duïng treân, trong thöïc teá
coøn gaëp nhieàu tröôøng hôïp hö hoûng chaân vòt do khoâng ñaûm baûo chaát
löôïng söûa chöõa gaây ra. Trong ñoù nguyeân nhaân chuû yeáu laø khoâng naém
ñöôïc ñaëc tính nguyeân vaät lieäu duøng ñeå cheá taïo chaân vòt.
1- Raïn nöùt loõi chaân vòt: thöôøng xaûy ra khi thaùo chaân vòt khoûi
ñöôøng truïc baèng caùch ñoát noùng vì luùc ñoù keát caáu kim loaïi thay ñoåi moät
caùch cuïc boä, gaây moät öùng suaát khaù lôùn maëc duø vieäc ñoát ñoù chæ xaûy ra
trong voøng vaøi phuùt.
Ñeå ñoát noùng coå truïc chaân vòt khoâng neân duøng nhieät ñoä quaù 80oC.
Do ñoù neân duøng hôi noùng.
2- Raïn nöùt caùnh chaân vòt: thöôøng xaûy ra khi uoán thaúng caùnh nhöng
khoâng phaûi do löïc cô hoïc maø do cô caáu kim loaïi bò thay ñoåi neân trong söû
duïng coù theå bò gaõy khoâng heà bieán daïng (raïn nöùt gioøn).
Coâng ngheä söûa chöõa chaân vòt taøu thuûy thöôøng bao goàm moät trong
ba nguyeân coâng chính sau:
Naén söûa caùnh chaân vòt. Vieäc naén söûa caùnh chaân vòt bò bieán daïng
ñoøi hoûi phaûi töông ñoái coù kinh nghieäm. Vieäc naén söûa caùnh baèng phöông
phaùp noùng khoâng neân duøng ñoái vôùi caùnh chaân vòt coù phaàn bò uoán cong
quaù 60o. Tuøy thuoäc vaøo nguyeân lieäu cuûa chaân vòt ta quyeát ñònh cheá ñoä
nhieät nung caàn thieát. Ñoái vôùi loaïi ñoàng thanh mangan nhieät ñoä nung
caàn thieát töø 550 ÷ 750oC coøn ñoái vôùi ñoàng thanh nhoâm nhieät ñoä nung töø
700 ÷ 850oC. Khi nung caàn phaûi naâng nhieät leân raát töø töø vaø ñeàu caû veà
hai maët cuûa caùnh chaân vòt. Vieäc ñoát noùng vò trí chaân vòt bò cong baèng
ñeøn xì phaûi raát thaän troïng, moû haøn xì phaûi luoân di ñoäng vì chæ caàn döøng
vaøi giaây choã bò ñoát seõ bò chaûy vaø gaây raïn nöùt sau naøy.
Thoâng thöôøng ñeå naén söûa caùnh chaân vòt ngöôøi ta duøng chieác ñinh
hai caøng coù phaàn loùt baèng kim loaïi meàm, hoaëc buùa goã, buùa coù loùt da.
Khi ñaùnh buùa phaûi heát söùc thaän troïng, khoâng neân ñaùnh tröïc tieáp vaøo
maët caùnh (tuyeät ñoái khoâng ñöôïc ñaùnh buùa theùp) maø phaûi coù baøn laø ñeäm.
Khi chaân vòt ñaõ nguoäi döôùi nhieät ñoä nung toái thieåu caàn thieát thì
khoâng neân naén tieáp vì coù theå hö hoûng chaân vòt; muoán naén tieáp phaûi
nung laïi.
Ñeå naén caùnh bò bieán daïng toång theå ñöôïc nhanh choùng neân tieán
haønh naén töø trong ra ngoaøi, töùc laø töø baùn kính 0,2R naén trôû ra vaø naén
choã daøy tröôùc moûng sau. Khi naén söûa chaân vòt phaûi kieåm tra caùc kích
thöôùc, thoâng soá chuû yeáu vaø xem xeùt beà ngoaøi kyõ caøng.
Haøn söûa chaân vòt. Caùc daïng hö hoûng do bò aên moøn laøm roã caùnh
hoaëc raïn nöùt chaân vòt coù theå khaéc phuïc baèng phöông phaùp haøn. Ta coù
theå duøng phöông phaùp haøn ñieän hoà quang baèng caùc que haøn boïc hoaëc
haøn trong khi baûo veä baèng que haøn traàn hoaëc baèng phöông phaùp haøn
hôi. Caàn löu yù khoâng neân duøng phöông phaùp haøn coù nhieät löôïng taäp
trung quaù cao.
Trong tröôøng hôïp chaân vòt ñöôïc laøm baèng ñoàng thanh mangan, neân
duøng que haøn ñoàng thanh photpho coù theâm 7 ÷ 9% thieác. Trong tröôøng
hôïp chaân vòt ñöôïc cheá taïo töø ñoàng thanh nhoùm coù theå duøng ñoàng thanh
nhoùm laøm vaät lieäu que haøn hoaëc toát hôn laø duøng ñoàng thanh nhoùm coù
theâm ít nhaát laø 3% Ni vaø Fe. Vaät lieäu ñoù laøm taêng khaû naêng choáng aên
moøn cho moái haøn.
Khi haøn hôi neân duøng thuoác haøn laø haøn the (Na2B4O7) coù theâm
cacbonat kali (K2CO3) hoaëc anhydricphotphoric natri (Na2HPO). Ñöôøng
kính que haøn choïn tuøy thuoäc vaøo chieàu daøy phaàn caùnh nôi bò haøn.
Sau khi naén vaø haøn xong, ta phaûi tieán haønh khöû öùng suaát beân
trong baèng caùch nung noùng caùnh. Khi khöû öùng suaát dö trong caùnh caàn
phaûi nung thaät ñeàu veà caû hai maët vaø chæ neân nung tôùi nhieät ñoä 200oC
trôû laïi.
330
Chöông 5
ÖÙNG DUÏNG MAÙY TÍNH TRONG ÑOÙNG
VAØ SÖÛA CHÖÕA TAØU
5.1 ÖÙNG DUÏNG MAÙY TÍNH TRONG COÂNG NGHEÄ ÑOÙNG TAØU
Vieäc öùng duïng maùy tính trong coâng ngheä ñoùng taøu baét ñaàu töø khaâu
thieát keá vaø sau ñoù laø chuaån bò caùc soá lieäu cho thi coâng. Chæ tính rieâng
cho caùc khaâu chuaån bò thi coâng phaàn toân voû coù theå chæ ra moät soá coâng
vieäc nhö sau:
- Phoùng daïng tuyeán hình vaø khai trieån toân voû treân maùy tính.
- Xaây döïng baûng trò soá söôøn thaät: thay theá daàn cho khaâu phoùng
daïng truyeàn thoáng.
- Xaây döïng caùc thaûo ñoà chi tieát ôû tæ leä 1:1 vaø saép xeáp caùc sô ñoà haï
lieäâu cho töøng taám toân. (ví duï cho moät chieác taøu vaän taûi ñi bieån 400 T seõ
coù khoaûng 3600 chi tieát khaùc nhau caàn gia coâng töø caùc taám toân vaø theùp
hình).
- Xuaát maõ ñieàu khieån caùc maùy coâng cuï ñieàu khieån baèng chöông
trình soá -CNC, nhö maùy caét toân - theo caùc thaûo ñoà haï lieäu, hoaëc ñieàu
khieån caùc maùy chaán toân, maùy uoán oáng...
2
1- Ñieàu khieån chuyeån ñoäng ngang vaø doïc cuûa ñaàu caét; 2- Ñöôøng tín hieäu phaûn hoài
3- Ñieàu khieån hôi caét; 4- Ñieàu khieån naâng haï ñaàu caét; 5- Ñieàu khieån taét môû löûa
6- Ñieàu chænh ngoïn löûa caét
Hình 5.1: Sô ñoà lieân keát maùy caét töï ñoäng vôùi maùy tính - heä thoáng Ferranti
ÖÙNG DUÏNG MAÙY TÍNH TRONG ÑOÙNG VAØ SÖÛA CHÖÕA TAØU 331
Hình 5.2: Maùy caét toân ñieàu khieån chöông trình soá cuûa haõng
Cristal (Lieân Xoâ cuõ)
Moät öùng duïng raát caàn thieát hieän nay laø phaùc thaûo boá trí trong
khoâng gian ba chieàu vaø boùc taùch chi tieát heä thoáng ñöôøng oáng. Caùc phaàn
meàm loaïi naøy coù theå keå ra caùc phaàn meàm thieát keá oáng chuyeân nghieäp
cho coâng nghieäp, taát nhieân vôùi moät soá caûi tieán veà thö vieän maãu cho caùc
loaïi van vaø phuï tuøng ñöôøng oáng duøng theo tieâu chuaån ngaønh ñoùng taøu
vaø haøng haûi.
Cuõng caàn nhaéc ñeán nhieàu öùng duïng khaùc nöõa trong quaù trình ñoùng
taøu maø phoå bieán sôùm nhaát phaûi keå ñeán döï truø vaät thi coâng (goàm caùc
phaàn toân theùp, cô caáu vaø trang bò) vaø caùc chöông trình öùng duïng veà
quaûn lyù döï aùn.
5.1.1 ÖÙng duïng maùy tính trong phoùng daïng taøu vaø khai trieån toân
voû
Tieáp theo caùc tieán boä veà phoùng daïng tæ leä 1:1 nhôø kyõ thuaät chuïp
hình vaø duøng maùy chieáu phoùng lôùn trong caùc nhaø phoùng daïng, ngaøy nay
nhieàu nôi ñaõ öùng duïng maùy tính vaø caùc phaàn meàm ñoà hoïa chuyeân
ngaønh ñeå phoùng daïng vaø khai trieån toân voû taøu tröïc tieáp treân maùy tính.
Sau ñoù, caùc keát quaû phoùng daïng seõ ñöôïc xuaát ra ôû daïng caùc baûng trò soá
ñöôøng hình keát caáu, cuõng nhö caùc baûn veõ töøng taám toân voû vaø toân boong
ñaõ traûi phaúng.
Raát nhieàu caùc coâng ty nöôùc ngoaøi ñang chaøo caùc phaàn meàm hoã trôï
moâ phoûng hình bao beà maët cuûa voû taøu vaø töø ñoù cho pheùp xuaát caùc baûng
trò soá söôøn thaät (baûng offset) vôùi caùc möùc ñoä trôn khaùc nhau nhö:
- AutoShip (Canada)
332
- MaxSurf (UÙc)
- Prolines (Vacanti-Myõ)
- Nautilus, ProSurf (Myõ)
- NavCAD (HydroComp)
- Hullform - (coù theå taûi veà mieãn phí töø internet)
Keå ñeán caùc phaàn meàm veõ taøu coù theå ñaûm nhieäm caû vieäc phoùng
daïng vaø trieån khai noäi suy caùc ñöôøng hình keát caáu coù theå neâu ra moät soá
chöông trình ñöôïc vieát treân ngoân ngöõ C hay Lisp trong AutoCAD qua
caùc ví duï cho taøu ñaùnh caù, taøu haøng ñi bieån... (coù theå tìm ñoïc trong giaùo
trình "Tin hoïc öùng duïng trong thieát keá vaø ñoùng taøu" cuûa Tieán só Traàn
Coâng Nghò, NXB Ñaïi hoïc Quoác gia Thaønh phoá Hoà Chí Minh, 2002).
Caùc phaàn meàm nhö Prolines, Nautilus, MaxSurf laø caùc phaàn meàm
maø Boä moân Kyõ thuaät Taøu thuûy, Tröôøng Ñaïi hoïc Baùch khoa - Ñaïi hoïc
Quoác gia Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñang aùp duïng trong giaûng daïy vaø
thieát keá chuyeân ngaønh töø naêm 1998 ñeán nay. Baïn ñoïc quan taâm coù theå
tìm hieåu qua caùc taøi lieäu:
- "Höôùng daãn söû duïng phaàn meàm thieát keá taøu - Prolines, Nautilus" -
ÑHBK, 1999
- "Höôùng daãn söû duïng phaàn meàm thieát keá taøu - MaxSurf" - NXB
Ñaïi hoïc Quoác gia Thaønh phoá Hoà Chí Minh, 2002
Vieäc öùng duïng caùc phaàn meàm thieát keá tuyeán hình, phoùng daïng vaø
trieån khai ñöôøng hình keát caáu hieän nay trong caùc nhaø maùy vaø vieän thieát
keá coøn chöa phoå bieán. Ñi tieân phong veà phöông dieän naøy, ôû Thaønh phoá
Hoà Chí Minh, coù theå keå ra Xí nghieäp lieân hieäp Bason ñaõ sôùm coù söï ñaàu
tö töông öùng vaø söû duïng caùc phaàn meàm ñoàng boä veà thieát keá, phoùng
daïng, khai trieån, saép xeáp toân vaø keát noái ñieàu khieån maùy caét toân töï ñoäng
töø nhöõng naêm 1995 - 1998 baèng phaàn meàm cuûa Nga. Gaàn ñaây nhaát laø
Toång Coâng ty Coâng nghieäp Taøu thuûy Vieät Nam ñaõ ñaàu tö phaàn meàm
AutoShip (keát hôïp vôùi AutoStructure, AutoPlate vaø AutoNC) cho moät soá
ñôn vò thaønh vieân ñeå coù theå tröïc tieáp ñi töø thieát keá, sang phoùng daïng,
khai trieån toân voû vaø xuaát keát noái ñieàu khieån maùy caét toân töï ñoäng.
Ngoaøi ra, moät loaït caùc ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc caáp nhaø nöôùc vaø
caáp boä coù lieân quan ñeán moâ hình hoùa voû taøu vaø öùng duïng CAD trong
thieát keá vaø khai trieån toân voû, cuõng nhö xuaát ñieàu khieån - keát noái vôùi
maùy caét CNC trong giai ñoaïn 2002-2005 seõ giuùp ñaåy nhanh söï öùng duïng
vi tính trong coâng ngheä ñoùng taøu.
334 CHÖÔNG 5
5.1.2 ÖÙng duïng maùy tính trong ñieàu khieån maùy caét toân
Tieáp sau giai ñoaïn thieát keá, phoùng daïng vaø khai trieån toân voû treân
maùy tính thì vieäc keát noái maùy tính vôùi caùc maùy coâng cuï ñeå ñieàu khieån
trong khaâu haï lieäu vaø gia coâng uoán taám toân voû taøu raát ñang ñöôïc quan taâm.
Hieän nay, phaàn lôùn caùc nhaø cung caáp maùy caét CNC ñeàu coù chaøo
haøng keøm theo caùc phaàn meàm ñieàu khieån töông thích vôùi caùc phaàn meàm
ñoà hoïa chuaån thöôøng ñöôïc duøng trong veõ taøu nhö AutoCAD, qua caùc
ñònh daïng file theo chuaån DXF hay DWG, CNC vôùi giaù caû khaù cao keøm
theo hôïp ñoàng huaán luyeän troïn goùi. Song chuùng ta cuõng coù theå tìm thaáy
caùc öùng duïng mieãn phí töø internet, ví duï nhö Gcode, phuïc vuï cho vieäc
xuaát töø AutoCAD ra caùc file daïng chuaån cho caùc heä maùy caét toân CNC.
Ñaây laø caùc phaàn meàm coù khaû naêng bieân dòch caùc ñöôøng hình ñaõ veõ vaø
choïn loïc, xuaát ra theo moät traät töï goàm caùc maõ hình hoïc vaø coâng ngheä
cho tröôùc (ví duï: chaïy nhanh, chaïy chaäm chôø haõm cuoái haønh trình, chaïy
buø beân traùi hay beân phaûi, nhaác ñaàu caét, taét - môû löûa, caét thaúng ñöùng
hay caét vaùt meùp...). Veà caùc phöông aùn moâ phoûng haønh trình dòch chuyeån
ñaàu caét theo bieân daïng coù theå giôùi thieäu tieáp theo döôùi ñaây (H.5.3).
Caùc phöông aùn moâ phoûng ñoaïn cong vaø ñoaïn thaúng
Trong caùc phaàn meàm hieän nay chuû yeáu söû duïng ba phöông aùn moâ
phoûng sau ñaây ñeå ñi töø ñieåm hieän taïi ñeán moät ñieåm keá caän:
+ Theo ñoaïn thaúng: vôùi khoaûng caùch ( ∆x, ∆y ) (H.5.3a)
+ Theo cung troøn: vôùi khoaûng caùch ( ∆x, ∆y ) , coù taâm taïi moät ñieåm caùch
nôi xuaát phaùt moät khoaûng (Xc, Yc), theo chieàu quay döông hay aâm (H.5.3b)
+ Theo cung parabol: vôùi khoaûng caùch ( ∆x, ∆y ) , coù taâm taïi moät ñieåm
caùch nôi xuaát phaùt moät khoaûng (Xp, Yp), theo chieàu quay döông hay aâm
(H.5.3c)
Hình 5.3: Caùc phöông aùn moâ phoûng cho ñoaïn thaúng vaø ñoaïn cong
a) Theo ñoaïn thaúng; b) Theo cung troøn; c) Theo cung parabol
Trong caùc nghieân cöùu gaàn ñaây, ñang coù xu theá aùp duïng kyõ thuaät
Spline ñeå moâ phoûng caùc ñöôøng cong phöùc taïp, nhöng vôùi khoaûng sai soá
cho pheùp, ngöôøi ta vaãn coøn aùp duïng caùc chöông trình theo ba moâ phoûng
ñôn giaûn noùi treân ñeå ñieàu khieån maùy.
5.2 ÖÙNG DUÏNG MAÙY TÍNH TRONG SÖÛA CHÖÕA TAØU

Vieäc öùng duïng coâng ngheä thoâng tin trong coâng taùc quaûn lyù khai
thaùc phöông tieän thuûy vaø tieáp ñoù laø quaûn lyù baûo döôõng kyõ thuaät caùc
phöông tieän ngaøy caøng ñöôïc söï quan taâm nhieàu hôn cuûa caùc coâng ty.
Hieäu quaû kinh teá mang laïi do quaûn lyù kyõ thuaät baèng maùy tính theå hieän
caøng roõ hôn, ñaëc bieät khi öùng duïng trong caùc coâng vieäc sau:
- Theo doõi söï hoaït ñoäng cuûa phöông tieän vaø thieát bò.
- Caäp nhaät kòp thôøi vaø quaûn lyù raát linh hoaït caùc hoà sô kyõ thuaät.
- Döï baùo vaø leân keá hoaïch baûo döôõng, kieåm tra, söûa chöõa caùc caáp.
- Toång hôïp-döï truø khoái löôïng coâng vieäc, vaät vaø nhaân löïc.
Taát caû caùc coâng vieäc treân ñeàu baét ñaàu töø vieäc soá hoùa toaøn boä döõ lieäu
kyõ thuaät cuûa con taøu. Baét ñaàu töø hình daïng con taøu, caùc thoâng tin caàn
thieát veà caùc trang thieát bò vaø phuï tuøng thay theá .... vaø cuoái cuøng laø toång
hôïp vaät tö, thôøi gian, nhaân löïc cho töøng coâng vieäc baûo döôõng söûa chöõa
caàn thieát.
Cuõng nhö caùc phaàn meàm hoã trôï thieát keá vaø khai trieån toân voû phuïc
vuï coâng ngheä ñoùng môùi, thì caùc phaàn meàm quaûn lyù kyõ thuaät, ñaëc bieät laø
phaàn toân voû vaø keát caáu, phaûi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu boùc taùch chi tieát
chuaån bò cho gia coâng thay theá caùc phaàn bò aên moøn, nöùt gaõy vaø bieán
daïng trong quaù trình söûa chöõa thaân voû taøu. Sau ñoù phaàn meàm phaûi coù
khaû naêng caäp nhaät ñöôïc tình traïng cuûa caùc boä phaän ñaõ ñöôïc kieåm tra,
ño ñaïc hoaëc ñaõ thay theá ñeå theo doõi cho caùc laàn kieåm tra vaø söûa chöõa
ñònh kyø tieáp theo.
Hieän nay treân theá giôùi ñaõ coù nhieàu phaàn meàm cung caáp troïn goùi
cho vieäc quaûn lyù baûo döôõng kyõ thuaät caùc thieát bò vaø ñoäi taøu
(Computerized Maintenance Managment Systems - CMMS). Caùc cô quan
Ñaêng kieåm quoác teá cuõng ñang raùo rieát trieån khai caùc phaàn meàm quaûn lyù
kyõ thuaät thieát bò vaø thaân voû taøu. Ví duï nhö Det Norsk Veritas (Ñaêng
kieåm Na Uy) coù phaàn meàm DNV-exchange, cho pheùp caùc ñaêng kieåm
vieân vaø chuû taøu tröïc tieáp truy caäp vaøo caùc hoà sô cuûa taøu trong phaïm vi
maø DNV trao caáp. Hieän nay, caùc taøu môùi ñoùng muoán ñaêng kyù nhaän caáp
cuûa DNV thì phaûi cung caáp caùc döõ lieäu ôû daïng soá hoùa ñeå caøi ñaët vaøo
336 CHÖÔNG 5
phaàn meàm noùi treân.
PTSC-CMMS: Quaûn lyù thieát bò
PTSC-CMMS: Quaûn lyù vaät tö

PTSC-CMMS: Quaûn lyù coâng taùc baûo döôõng

338 CHÖÔNG 5
PTSC-CMMS: Quaûn lyù taøi lieäu

Kyõ thuaät vaø quy trình kyõ thuaät
Hình 5.4: Phaàn meàm PTSC-CMMS (ver1.0) quaûn lyù baûo trì thieát bò
ÔÛ nöôùc ta cuõng ñaõ coù moät soá ñôn vò thieát laäp caùc phaàn meàm quaûn
lyù nhö treân nhöng chæ môùi aùp duïng cho phaàn trang thieát bò, chöa môû
roäng cho phaàn thaân voû cuûa taøu. Vieäc öùng duïng roäng raõi caùc phaàn meàm
quaûn lyù nhö theá seõ giuùp naâng cao hieäu quaû quaûn lyù vaø söûa chöõa caùc
phöông tieän thuûy, vì coù theå tieán haønh khaûo saùt, ñaët haøng tröôùc khi taøu
vaøo uï, giuùp ruùt ngaén thôøi gian taøu naèm chôø trong söûa chöõa.
Trong caùc hình tieáp sau laø moät soá giao dieän ñeå giôùi thieäu phaàn
meàm quaûn lyù ñoäi taøu PTSC-CMMS do moät coâng ty cuûa Vieät Nam thieát
keá, phuïc vuï cho vieäc quaûn lyù baûo döôõng kyõ thuaät caùc thieát bò treân ñoäi
taøu cuûa ngaønh daàu khí.
Heä thoáng quaûn lyù thieát bò coù theå tích hôïp nghieäp vuï baûo döôõng vôùi
tình hình saûn xuaát nhö ñöôïc thöïc hieän theo sô ñoà döôùi ñaây.
Hình 5.5: Sô ñoà chöùc naêng cuûa heä thoáng quaûn lyù thieát bò
Heä thoáng CMMS laø moät phaàn trong toå chöùc nghieäp vuï baûo döôõng,
coù theå giaûi quyeát caùc vaán ñeà nhö: quaûn lyù thieát bò, quaûn lyù baûo döôõng vaø
quaûn lyù nguoàn taøi nguyeân duøng trong nghieäp vuï baûo döôõng.
Heä thoáng CMMS coù theå thöïc hieän caùc böôùc sau:
Laäp lyù lòch thieát bò:
- Xaùc ñònh thieát keá vaø caáu truùc heä thoáng
- Nhaäp lieäu töøng thieát bò vaø toaøn boä caáu truùc
340 CHÖÔNG 5
- Quaûn lyù heä thoáng caùc taøi lieäu coù lieân quan
Ghi nhaän baùo caùo söï coá:
- Xaùc ñònh baûng maõ (code) caùc söï coá
- Ghi nhaän caùc söï coá vaøo cô sôû döõ lieäu
- Baùo caùo dieãn tieán theo thôøi gian vaø phöông phaùp Pareto
Kieåm tra chaát löôïng baûo döôõng:
- Caäp nhaät phieáu coâng taùc
Heä thoáng CMMS hoaïch ñònh lòch trình coâng taùc cho caû 2 phaïm vi:
baûo trì vaø caûi tieán thieát bò. Coâng taùc baûo trì goàm coâng taùc theo keá hoaïch
vaø coâng taùc ñoät xuaát:
Coâng taùc theo keá hoaïch: bao goàm baûo döôõng ñònh kyø (PM), baûo
döôõng döï phoøng (PDM) vaø söûa chöõa lôùn theo keá hoaïch, caàn phaûi chuaån
bò vaät tö vaø nhaân söï chu ñaùo.
Coâng taùc ñoät xuaát: xöû lyù caùc söï coá naèm ngoaøi keá hoaïch, caàn phaûi
coù söï trôï giuùp cuûa nhaân vieân vaän haønh thieát bò.
Coâng taùc caûi tieán: thöôøng bao goàm vieäc ñaùnh giaù vaø thieát keá hoà
sô môøi thaàu hoaëc coù söï keát hôïp chaët cheõ vôùi nhaân vieân vaän haønh vaø
nhaø cung caáp thieát bò.
ÖÙNG DUÏNG C.A.M. TRONG XEÁP THAÛO ÑOÀ HAÏ LIEÄU VAØ XUAÁT ÑK MAÙY CAÉT 341
Chöông 6
ÖÙNG DUÏNG C.A.M. TRONG XEÁP THAÛO ÑOÀ
HAÏ LIEÄU VAØ XUAÁT ÑIEÀU KHIEÅN MAÙY CAÉT
(KHAÛO SAÙT VÍ DUÏ CHO MAÙY CAÉT ÑIEÀU KHIEÅN SOÁ KRISTAL CUÛA NGA)
6.1 CAÙC KHAÙI NIEÄM

Thaûo ñoà chi tieát: ñaây laø moät daïng baûn veõ chi tieát cuûa taám toân, vôùi
caùc kích thöôùc vaø kyù hieäu ñöôøng gaáp, beû, uoán cong caàn thieát cuõng nhö
caùc kyù hieäu veát ñöôøng söôøn keát caáu maø ngöôøi cheá taïo caàn ñoái chieáu,
kieåm tra khi gia coâng uoán, beû, gaáp chi tieát cuõng nhö haøn oáp vaøo caùc keát
caáu treân taøu.
Hình 6.1
Hình 6.2
Thaûo ñoà haï lieäu: laø baûn veõ sô ñoà saép xeáp caùc chi tieát seõ ñöôïc caét
treân taám vaät lieäu naøy. Treân moãi chi tieát coù theå hieän ñaày ñuû caùc ghi chuù,
kyù hieäu... nhö treân thaûo ñoà chi tieát ñaõ neâu (xem hình 6.1 vaø 6.2).
342
6.2 GIÔÙI HAÏN NHIEÄM VUÏ CUÛA BAØI TOAÙN

Thöïc teá saûn xuaát hieän nay taïi moät soá nhaø maùy ñoùng taøu laø caùc thaûo
ñoà haï lieäu ñaõ coù theå "thöïc hieän thuû coâng" treân moät phaàn meàm thoâng
duïng nhö AutoCAD. Kyõ naêng thöïc hieän caùc baûn veõ sô ñoà loaïi naøy hoaøn
toaøn ôû möùc söû duïng AutoCAD caên baûn. Taát nhieân cuõng caàn moät soá ñoaïn
chöông trình hoã trôï cho vieäc veõ caùc chi tieát theo nhöõng maãu coù saün
(nhöng khaùc kích thöôùc cuï theå). Nhöõng chöông trình hoã trôï mang tính
maõ hoùa caùc maãu chi tieát thoâng duïng nhö vaäy coù theå tìm thaáy trong caùc
ñeà taøi luaän vaên toát nghieäp cuûa sinh vieân caùc khoùa 1991 - 1992 chuyeân
ngaønh taïi Boä moân Taøu thuûy.
Vaán ñeà ñaët ra ôû ñaây laø moät chöông trình noái tieáp sau ñoù, vôùi muïc
ñích xuaát caùc döõ lieäu hình hoïc cuûa caùc chi tieát ñaõ ñöôïc saép xeáp trong
moät dieän tích - khoå toân cho tröôùc ra ôû daïng qui ñònh, phuø hôïp vôùi yeâu
caàu ñieàu khieån cho moät maùy caét ñieàu khieån soá cuï theå.
Trong phaïm vi taøi lieäu naøy khoâng ñeà caäp ñeán giaûi phaùp saép xeáp
hôïp lyù hay toái öu caùc chi tieát treân khoå toân, maø chæ laø chaáp nhaän moät sô
ñoà saép xeáp coù saün vaø tieáp ñoù laø xuaát döõ lieäu ñieàu khieån theo ñoù maø thoâi.
Trong phaàn phuï luïc cuoái chöông coù trình baøy hai thaûo ñoà haï lieäu do moät
nhaø maùy cung caáp ñeå laøm ví duï xuaát ñieàu khieån cho maùy caét toân töï
ñoäng.
6.3 GIÔÙI THIEÄU VEÀ MAÙY CAÉT TOÂN TÖÏ ÑOÄNG KRISTAL
6.3.1 Giôùi thieäu chung
Ñaây laø heä maùy caét do Lieân Xoâ cuõ cheá taïo, coù khaû naêng ñieàu khieån ôû
daïng NC, nhôø baøn phím, maøn hình vaø maùy ñoïc baêng loã. Moät soá maùy theá
heä sau coù laép boä giao tieáp vôùi PC ñeå trôû thaønh heä maùy CNC. Maùy di
chuyeån theo heä thoáng X-Y, coù hai ñaàu coâng taùc ñeå caét vaø ñeå vaïch daáu
baèng tia löûa ñieän. Maùy coù khaû naêng caét nghieâng ñeå keát hôïp vaùt meùp vaø
töï ñoäng dòch traùi hoaëc phaûi theo chöông trình ñeå buø tröø khe hôû caét. Maùy
töï giaûm toác ñoä ôû cuoái haønh trình ñeå chuyeån höôùng neáu caàn.
Haønh trình di chuyeån ñöôïc moâ taû qua caùc ñoaïn thaúng, cung troøn
ñôn giaûn, bôûi toïa ñoä tuyeät ñoái hay töông ñoái tính töø ñieåm döøng tröôùc ñoù.
Caùc maõ ñieàu khieån vaø coâng ngheä coù neâu trong Taøi lieäu höôùng daãn keøm
theo maùy. Sau ñaây laø moät soá ñieåm chính.
6.3.2 Moät soá ñaëc ñieåm cuûa chöông trình ñieàu khieån Kristal
Moãi doøng maõ leänh cuûa Kristal neáu baét ñaàu baèng daáu "+" hay "–" laø
leänh di chuyeån, coøn neáu baét ñaàu laø moät kyù töï soá thì seõ laø leänh ñieàu
khieån veà coâng ngheä.
1- Ñôn vò tính cuûa khoaûng caùch vaø goùc ño: ñeå traùnh soá thaäp phaân
Kristal qui öôùc:
+ Ñôn vò tính khoaûng caùch laø 0,1 mm (vaø giaù trò toái ña cho pheùp laø
999999 ñôn vò).
+ Ñôn vò tính goùc ... laø 0,01 ñoä (vaø giaù trò toái ña cho pheùp laø 36000
ñôn vò).
2- Moâ taû haønh trình thaúng
AÙp duïng coâng thöùc + X + Y , neáu x = 0 (vaø/hoaëc Y = 0) thì coù theå

ghi laø: ++Y hoaëc +X+ hoaëc ++, töùc laø coù theå boû qua soá 0 nhöng vaãn giöõ
laïi caùc daáu +/–.
3- Toïa ñoä tuyeät ñoái vaø töông ñoái
Trong caëp soá toïa ñoä treân thì X vaø Y laø khoaûng caùch tính töø goác toïa
ñoä. Trong tröôøng hôïp coù qui ñònh laïi baèng maõ leänh 6 thì caëp soá ñoù seõ
mang yù nghóa töông ñoái, tính theo khoaûng caùch keå töø ñieåm tham chieáu
ngay tröôùc ñoù, töùc laø (+DX+DY). Huõy boû maõ leänh 6 laø maõ leänh 5 - "toïa
ñoä tuyeät ñoái".
4- Moâ taû haønh trình theo cung troøn
AÙp duïng coâng thöùc + X 2 + Y 2 + Xc + Yc + trong ñoù X2, Y2 toïa ñoä

ñieåm keát thuùc cung: Xc, Yc - toïa ñoä taâm; daáu +/- cuoái cuøng cho bieát cung
ñi theo chieàu döông hay aâm. Caùc giaù trò X2,Y2, Xc,Yc coù theå laáy theo heä
toïa ñoä töông ñoái, tính töø ñieåm xuaát phaùt cuûa cung (laø vò trí döøng tröôùc
khi vaøo cung).
5- Moâ taû ñöôøng troøn: töông töï nhö cung troøn nhöng ngaén goïn hôn
neáu aùp duïng cho tröôøng hôïp töông ñoái nhö sau: + + + DXc + DYc + trong
ñoù ñieåm cuoái truøng vôùi ñieåm xuaát phaùt neân ñöôïc thay baèng ++.
6- Söû duïng chöông trình con - Procedure: ñeå ñònh nghóa moät
nhoùm maõ leänh thaønh moät procedure Kristal qui öôùc baèng moät doøng maõ
ñaët teân coù daïng töø 1 ñeán 4 kyù töï soá vaø moät daáu "+", tieáp ñoù laø caùc maõ
leänh caàn thieát gheùp nhoùm, cuoái cuøng laø doøng maõ keát thuùc cuõng vôùi caùc
kyù töï soá treân vaø moät daáu "-". Ví duï: khai baùo procedure 8205 nhö sau:
344 CHÖÔNG 6
8205 +
82
5
8205 −
Sau naøy, khi caàn duøng, chæ caàn goïi baèng teân 8205.
Chöông trình con coøn coù theå ñöôïc goïi laïi ñeå thöïc hieän vôùi n laàn
laäp, vôùi tæ leä TLx vaø tæ leä TLy khaùc nhau.
6.4 CHÖÔNG TRÌNH XUAÁT NGÖÕ DÖÕ LIEÄU CHO MAÙY CAÉT KRISTAL
;------------------------------------------------------------------------------
; Xuaát ñöôøng caét toân ra file maõ hoùa cho KRISTAL
;------------------------------------------------------------------------------
(defun to Kr ( / ss1; xuaát moät nhoùm entities
NewEnt; ra file toïa ñoä ñöôøng caét [*.CAT]
Pxcu Pycu); -- (chuù yù: Töông ñoái = 1, 2, nil) -
(setq fname (getstring" \n \n \nCho teân file: ")
fname (open fname "w")
(setq Töông ñoái (if Töông ñoái Töông ñoái 2)
Tle (if Tle Tle 10)
maxR (if maxR maxR 99999. 9)
ssl (ssget) sslen (sslength ssl)
ent (ssname ssl 0)
Pxcu 0 Pycu ) i 0 )
;------------------------------------------------------------
(cond
( ( = töông ñoái 2) (setq maõ ~ nhanh "8205"; 82\n5\n
maõ ~ chaäm "8106"; 81\n6\n
) )
( ( = töông ñoái 1) (setq maõ ~ nhanh "8205"; 81\n5\n
maõ ~ chaäm "8106"; 81\n6\n
) )
( ( not töông ñoái) (setq maõ ~ nhanh "8205"; 82\n5\n
maõ ~ chaäm "8106"; 81\n6\n
) )
(write-line (strcat ma~nhanh "+\n82\n54\n5\n" ma~nhanh "-") F1)
(write-line (strcat ma~cham "+\n81\n6\n53\n" ma~cham "-") F1)
(write-line (strcat "27\n53\n") F1)
;------------- chöông trình xöû lyù:---------------------

(repeat sslen
(setq etype (cdr (assoc 0 (entget Ent) ) ) newEnt T)
(cond
( ( = Etype "POLYLINE") ; ---neáu laø POLYLINE:
(setq vertx (entnext Ent) EList (entget vertx)
closeP
(= (rem (cdr (assoc 70 (entget ent) ) ) 2) 1)
Bulge nil Closept nil
(while (= "VERTEX" (cdr (assoc 0 Elist )) )
(setq Pti (cdr (assoc 10 Elist ) )
Bulgei (cdr (assoc 42 Elist ) ) )
(if (and CloseP (not ClosePt) ) (setq ClosePt Pti ) )
(setq Px (car Pti) Py (cadr Pti) )
(if bulge (CenCal) (setq Center "") )
(if (or Bulge Tuongdoi)
(setq Px (- Px Pxcu) Py (-Py Pycu) ) )
(if (= Tuongdoi 2)
(setq tuongdoi -2 Px (car Pti) Py (cadr Pti) )
(princ (strcat "\n" (chuso PX TLe) (chuso PY TLe) Center) )

(if newEnt (write-line ma~nhanh F1) )
(write-line (strcat (chuso PX Tle) (chuso PY TLe) Center) F1)
(if newEnt (progn (setq newEnt nil) (write-line ma~cham F1) ) )
(setq Bulge (if (or (/= 0 Bulgei) (not Bulgei) ) Bulgei nil)
Pxcu (car Pti) Pycu (cadr Pti)
;----------------------------------------------------------------
(setq vertx (entnext Vertx) EList (entget vertx) )
; end while VERTEX
(if ClosePt ; neu Pline dang close, ve tiep den diem xuat phat:
(progn
(setq Pti Closept Px (car Pti) Py (cadr Pti) )
(if bulge (CenCal) (setq Center "") )
(if (or Bulge tuongdoi)
346 CHÖÔNG 6
(setq Px (- Px Pxcu) Py (- Py Pycu) ) )

(write-line (strcat (chuso PX TLe) (chuso PY TLe) Center) F1)
(setq Pxcu (car Pti) Pycu (cadr Pti) )
) )
) ; if cond=Polyline
( ( = Etype "LINE") ;------neu la LINE:
(sepq elist (entget ent)
P1 (cdr (assoc 10 elist) )
P2 (cdr (assoc 11 elist) )
)
(setq Px (car P1) PY (cadr P1) )
(Repeat 2
(if tuongdoi
(setq Px (- Px Pxcu) Py (-Py Pycu) ) )
(if (= Tuongdoi 2)
(setq tuongdoi -2 Px (car P1) PY (cadr P1) )
(princ (strcat "\n" (chuso PX TLe) (chuso PY TLe) ) )
(if newEnt (write-line ma~nhanh F1) )
(write-line (strcat (chuso PX TLe) (chuso PY TLe) ) F1)
(if newEnt (progn (write-line ma~cham F1) (setq newEnt nil) ) )
(setq Pxcu (car P1) Pycu (cadr P1)
Px (car P2) Py (cadr P2) )
) (setq Pxcu (car P2) Pycu (cadr P2) )
)
( ( = Etype 'CIRCLE") ;----- neu la CIRCLE:
(setq elist (entget ent)
Pc (cdr (assoc 10 elist) )
R (cdr (assoc 40 elist) )
P2 (polar Pc Pi R)
)
(setq Px (car P2) PY (cadr P2) )
(if tuongdoi
(setq Px (- Px Pxcu) Py (- Py Pycu) ) )
(if (= Tuongdoi 2)
(setq Px (car P2) PY (cadr P2) ) )

; diem bat dau va vong tron:
(write-line ma~nhanh F1)
(write-line (strcat (chuso PX TLe) (chuso PY TLe) ) F1)
(write-line ma~cham F1)
(princ (strcat "\n++" (chuso R TLe) "++" ) )
(write-line (strcat "++" (chuso R TLe) "++" ) F1)
(setq Pxcu (car P2) Pycu (cadr P2) )
)
( ( = Etype "ARC") ;--- neu la ARC:
(setq elist (entget ent)
Pc (cdr (assoc 10 elist) )
R (cdr (assoc 40 elist) )
P1 (polar Pc (cdr (assoc 50 elist) ) R)
P2 (polar Pc (cdr (assoc 51 elist) ) R)
)
(setq Px (car P1) PY (cadr P1) ) )
(setq Center (chuso (- (car Pc) Px) Tle)
(chuso (- (car Pc) Px) Tle) "+" )
(if (= tuongdoi 1)
(setq Px ( - Px Pxcu) Py ( - Py Pycu) ) )
; (if ( = Tuongdoi 2)
; Diem xuat phat:
(write-line ma~nhanh F1)
(write-line (strcat (chuso R TLe) (chuso PY TLe) ) F1)
(write-line ma~cham F1)
Px (car P2) Py (cadr P2) )
; Ve cung > 0, luon = tuongdoi:
; (if tuongdoi
(setq Px ( - Px Pxcu) Py ( - Py Pycu) ) )
(write-line (strcat (chuso PX Tle) (chuso PY TLe) Center) F1)
348 CHÖÔNG 6
;)
) ; end cond
' xong 1 doi tuong, lay doi tuong ke tiep
(princ "\n") (write-line "" F1)
(Setq i (1+ i) ent (ssname ssl i)
tuongdoi (if tuongdoi (ABS tuongdoi) nil); tra lai nhu cu !
)
) ; end of repeat
(close f1)
(princ)
;-----------------------------------------------------------------------
(defun CenCal ()
(setq DXY (sqrt (+( * ( - (car Pti) Pxcu) ( - (car Pti) Pxcu) )
( * ( - (car Pti) Pxcu) ( - (car Pti) Pxcu) ) ) )
Hxy (abs (* DXY DXY) (* Hxy Hxy) ) (* 8 Hxy) )
alp (angle (list Pxcu Pycu) (list (car Pti) (cadr Pti) ) )
Cent (polar (list (* 0.5 (+ Pxcu (car Pti) ) )
(* 0.5 (+ Pycu (cadr Pti) ) ) )
( - alp (* 0.5 3. 14159 ) )
(* (abs ( - Hxy Rxy) )
(IF (OR ( < 1. 0 Bulge) ( < -1. 0 Bulge 0) ) 1 - 1)
)
TLe (if TLe TLe 100)
Center (if ( > RXY maxR) ""
(strcat (chuso ( - (car Cent) Pxcu) TLe)
(chuso( - (car Cent) Pxcu) TLe)
(if (> bulge 0) "+" "-" ) )
;--------------------------------------------------------------
(defun chuso (so tle / dau) ; them dau +/- truoc toa do tren Cristal
(cond ; tri <so> tu dong tang them ti le <tle>
( ( > so 0. 0 ) (setq dau (strcat "+" (rtos (* tle so) 2 0) ) ) )
( ( < so 0. 0 ) ( setq dau (rtos (* tle so) 2 0) ) )
( ( = so 0 ) (setq dau "+" ) )
(if (or ( = dau "0") ( = dau "+0") ) "+" dau)
);-------------------------------End of TO _ KR ristal ---------------------
Caùc keát quaû xuaát ra file ñieàu khieån coù theå xem trong phaàn phuï luïc A.
6.5 GIÔÙI THIEÄU CHÖÔNG TRÌNH MOÂ PHOÛNG MAÙY KRISTAL

Vôùi muïc ñích minh hoïa vaø moâ phoûng hoaït ñoäng cuûa maùy caét toân
thoâng qua töøng leänh ñieàu khieån, nhoùm taùc giaû ñaõ thöïc hieän moät phaàn
meàm treân neàn C vôùi caùc chöùc naêng sau ñaây:
- Cho pheùp ñoïc vaø ghi laïi caùc file döõ lieäu ñieàu khieån (daïng file text
thoâng thöôøng)
- Coù maøn hình hieån thò vaø bieân soaïn file text
- Tröïc tieáp ra leänh thöïc thöïc hieän moâ phoûng vôùi ba kieåu: chaïy
nhanh (lieân tuïc) ñeå kieåm tra, chaïy töøng leänh ñeå theo doõi, vaø chaïy moâ
phoûng.
- Quaù trình chaïy moâ phoûng coù maøn hình hieån thò töøng leänh, cuõng
nhö caùc dieãn bieán khaùc nhö: chaïy nhanh, chaïy coù haõm cuoái haønh trình,
chaïy dòch buø sang traùi hay sang phaûi, taét löûa, môû löûa caét... hay thoâng
baùo cheá ñoä tính toïa ñoä tuyeät ñoái hay toïa ñoä töông ñoái (theo ñieåm döøng
tröôùc ñoù) ...
- Keát thuùc quaù trình cho pheùp in maøn hình keát quaû ra maùy in vaø
ghi nhaän laïi caùc thay ñoåi chöông trình trong file text neáu caàn.
- Coù moät soá khaû naêng tieän nghi nhö choïn laïi maøu cuûa haønh trình,
thay ñoåi tæ leä moâ phoûng, thay ñoåi vaän toác ñaàu caét...
Vì chöông trình chæ nhaèm kieåm tra vaø huaán luyeän neân seõ boû qua
moät soá maõ leänh khoâng lieân quan ñeán döõ lieäu hình hoïc cuûa quaù trình di
chuyeån vaø caét.
Chöông trình moâ phoûng noùi treân ñaõ phuïc vuï toát cho yeâu caàu huaán
luyeän laäp trình ñieàu khieån cho maùy Kristal taïi nhaø maùy cuõng nhö phuïc
vuï cho vieäc kieåm tra döõ lieäu tröôùc khi nhaäp tröïc tieáp qua baøn phieám cuûa
maùy.
Tieáp theo ñaây laø maøn hình ñieàu khieån chính cuûa chöông trình moâ
phoûng (phuï luïc B) vaø caùc thaûo ñoà minh hoïa (phuï luïc C).
350 CHÖÔNG 6
PHUÏ LUÏC A: FILE ÑIEÀU KHIEÅN CAÉT ÖÙNG VÔÙI THAÛO ÑOÀ "TD - B7S10"
8205+ -2000+21
82 ++
54 -32+2215+481407+8115-
5 -22+2215+481439+5899-
8205- -12+2260+481461+3684-
-1+2260+481473+1424-
8106+
81 8205
6 +540+9571
53 8106
8106- +25+850
-121+159
27 +3267+2477
53 +5300-2230
-837-634
8205 -25-850
+277+9299 -7609+228
8106
+1705-16 8205
+455-16-948-91918- +3165+14707
+5284-82 8106
+716-10+3947+252133+ +601-601
+2667-33 -2900-2900
+3333-39 -601+601
+2748-29 -200+
+3252-33 ++3100
+3000-46-3862-350079- +3100+
+3000-46+6861+350006+ +-200
+2471-20+4769+432381+
+3529-12+4691+882380+ 8205
+4000+ +8310+11248
+2000+8-506+375117+ 8106
+2143+16 +273+590
+3858+32 +200+
+3850+35 ++3100
+2151+23 -3548-124
+839+13-1227+108203+ +51-1449
+5161+95 -273-590
+361+5+984-55185- +3297-1527
+1490+16+10649-942223-
++ 8205
-73-2494 +9546+11291
-69-2494 8106
-51-1950 -294+580
-49-1950 -200-7
++ -108+3098
-1393-28 +3550+
-308-5-967+50633- +-1450
-6001-78 +294-580
-6001-78 +294-580
-2400-21-3750+288152- +200+7
-3600-7-3035+648137- +108-3098
-2571+4 -3550+
-3429+8 ++1450
-4364+14 -294+580
-1636+8+2688+736421- +3242+1641
-2485+24+1923+327562-
-3515+38-8817-655078+ 8205
-3804+25 +14141+11291
-2196+17+2113+417692- 8106
-6000+62 -294+580
-6000+62 -200-7
-108+3098 8205
+3550+ +27346+8958
+-1450 8106
+294-580 +8100+
+294-580 ++6000
+200+7 -8100+
+108-3098 +-6000
-3550+
++1450 8205
-294+580 +35635+8958
+3242+1641 8106
+4100+
8205 ++6000
+23331+11311 -4100+
8106 +-6000
-294+580
-200-7 8205
-108+3098 +39979+8958
+3550+ 8106
+-1450 +4100+
+294-580 ++6000
+294+580 -4100+
+200+7 +-6000
+108-3098
-3550+ 8205
++1450 +44885+14968
-294+580 8106
+3242+1641 -678-173
+1392-5455
8205 +6065+92
+23331+11311 -1291+5058
8106 -678-173
-294+580 -4810+651
-200-7
-108+3098 8205
+3550+ +51087+14959
+-1450 8106
+294-580 -621-323
+200+7 +2748-5277
+108-3098 +6591+118
-3550+ -2841+5455
++1450 -621-323
-294+580 -5257+352
+3242+1641 (End of file)
352 CHÖÔNG 6
PHUÏ LUÏC B: CAÙC MAØN HÌNH CHÍNH CUÛA CHÖÔNG TRÌNH

MOÂ PHOÛNG KRISTAL
PHUÏ LUÏC C: THAÛO ÑOÀ HAÏ LIEÄU TAÁM TD_A2B10 VAØ TD_B7S10
354
Taøi lieäu tham khaûo
[1] Quy phaïm phaân caáp vaø ñoùng taøu bieån, TCVN 6259:1997, Haø Noäi,
1999.
[2] Quy phaïm phaân caáp vaø ñoùng taøu soâng, TCVN 5801:2001, Haø Noäi,
2001.
[3] Quy phaïm ñoùng taøu goã - yeâu caàu kyõ thuaät, TCVN 3903 - 1984, Taùi
baûn laàn 1, 1996.
[4] Nguyeãn Ñöùc AÂn, Hoà Quang Long, Döông Ñình Nguyeân, Soå tay kyõ
thuaät ñoùng taøu thuûy - Taäp 3, Nhaø xuaát baûn Khoa hoïc Kyõ thuaät,
Haø Noäi, 1982.
[5] Toå chöùc haøng haûi quoác teá (IMO), Nghò quyeát A.746 - Höôùng daãn
kieåm tra theo heä thoáng haøi hoøa kieåm tra vaø caáp giaáy chöùng nhaän
(Survey guidelines under the harmonized system of survey and
centification (HSSC).
[6] IU. Kulik, IU. Sumerkii, Coâng ngheä ñoùng vaø söûa chöõa taøu thuûy
(baûn tieáng Nga), Nhaø xuaát baûn Vaän taûi, Moskva, 1988.
[7] VA. Galkin, Soå tay thôï laép raùp taøu thuûy (baûn tieáng Nga), Nhaø xuaát
baûn Ñoùng taøu, Leningrad, 1987.
[8] Traàn Coâng Nghò (CB), Voõ Troïng Cang, Tin hoïc öùng duïng trong
thieát keá vaø ñoùng taøu, Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc Quoác gia TP HCM,
2002.
[9] Voõ Troïng Cang, Traàn Vaên Taïo, Ñoaøn Minh Thieän, Höôùng daãn söû
duïng phaàn meàm thieát keá taøu – MaxSurf, Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc
Quoác gia TP HCM, 2002.
[10] PTSC-CMMS, Heä thoáng Quaûn lyù Baûo döôõng thieát bò, HME. Co.
Ltd., 2002.

Toantap Cong Nghe Dong Tau 1513

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Toantap Cong Nghe Dong Tau 1513

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

274 CHÖÔNG 3

3.2 QUI TRÌNH CHEÁ TAÏO

ky laùi vaø muõi.

1- Soáng döôùi ñaùy 2- Thanh ñeäm soáng ñaùy

Hình 3.1: Chuù thích maët caét ngang

Hình 3.2: Phöông phaùp noái ky

Hình 3.3: Moái noái ky vaø soáng muõi

5- Thanh ñôõ oáng bao truïc chaân vòt

3.5 CAÙC BAÛNG QUI CAÙCH

Baûng 3.5: Chieàu daøy cuûa thanh doïc hoâng (cm)

Maõ noái xaø

a 70 80 100 110 120 130 140 150 160 170 170

Baûng 3.8: Kích thöôùc cuûa vaùn voû

Daûi vaùn meùp

Baûng 3.9: Qui caùch moái noái

2 khoaûng söôøn Ít nhaát laø ba buloâng

Baûng 3.13: Kích thöôùc beä maùy vaø buloâng

Baûng 3.14: Ñöôøng kính buloâng (mm)

Baûng 3.15: Ñöôøng kính truïc laùi (cm)

3.6 XAÛM, BOÏC, THUI, SÔN

0 100,00 100,00 100,00

4.1.2 Toå chöùc söûa chöõa taøu bieån

X - Ngaøy hoaøn thaønh kieåm tra ñònh kyø

Kyù hieäu caùc ñôït kieåm tra

P - Kieåm tra chu kyø.

I - Kieåm tra trung gian.

A - Kieåm tra haøng naêm.

4.2 CAÙC DAÏNG HÖ HOÛNG THOÂNG THÖÔØNG

4.2.1 Raïn nöùt

Hình 4.1: Raïn nöùt toaøn phaàn

4.2.2 Tai naïn treân bieån

vieân taøu keùo khi ra vaøo caûng...

4.2.3 Chaùy vaø noå

4.2.4 AÊn moøn

Heä soá K cuûa Heä soá K cuûa

Heä soá chieàu saâu aên moøn, mm/naêm

4 Cô caáu trong vuøng ñaùy ñoâi 0,06 mm/naêm

5 Taám boong, cô caáu boong, thaønh quaày mieäng khoang haøng

4.2.5 Sinh vaät bieån

4.3 COÂNG NGHEÄ SÖÛA CHÖÕA VOÛ TAØU

4.3.2 Chuaån bò vò trí coâng taùc

hoaëc baûo hieåm chaéc chaén.

4.3.3 Ñöa taøu vaøo uï, leân trieàn

4.3.4 Phaân loaïi caùc chi tieát ñeå söûa chöõa

4.3.5 Haøn ñaép nhöõng vò trí bò aên moøn

4.3.6 Xöû lyù caùc veát nöùt

Hình 4.12: Chuaån bò meùp haøn taïi caùc veát nöùt

a) Thay theá toân voû

Hình 4.15: Thieát bò eùp giöõ taám

Hình 4.16: Phöông phaùp chuyeån vaän caùc taám bò hoûng

Hình 4.18: Vaïch daáu baèng thieát bò vaïch daáu chöõ U

- Goùc vaùt 60 ÷ 70o.

Hình 4.27: Laäp ñöôøng khung xöông ñaùy

Hình 4.28: a) Ñaàu ky ñaõ gia coâng hoaøn chænh

(tröôøng hôïp ñaùy ñôn)

Hình 4.31: Caùc loaïi mieáng vaù

Neân söû duïng caùc daïng hình sau (H.4.32):

Hình 4.32: Daïng hình mieáng vaù neân duøng

1- Ñöôøng caét; 2- Ñöôøng kieåm tra 1- Döôõng goã; 2- Loã caét

thaân taøu Hình 4.34: Laäp döôõng mieáng vaù

Hình 4.35: Daäp loã caùc mieáng vaù

a) Mieáng haøn taám; b) Mieáng haõm moùc caâu

Hình 4.38: Ví duï veà quy trình haøn mieáng vaù

a) Quai xaùch duøng cho caùc taám nhoû