TED The science of skin color

https://www.ted.com/talks/angela_koine_flynn_the_science_of_skin_color/
transcript
00:09 Khi tia cực tím tiếp xúc với da chúng
ta, ảnh hưởng của nó đối với mỗi
When ultraviolet sunlight hits our
người có một chút khác biệt. Tùy
skin, it affects each of us a little
thuộc vào màu da, sẽ chỉ mất vài
differently. Depending on skin color,
phút phơi nắng để biến một người
it will take only minutes of exposure
thành da màu đỏ củ cải, trong khi
to turn one person beetroot-pink,
người khác cần hàng giờ mới có
while another requires hours to
những thay đổi nhỏ nhất. Vậy điều gì
experience the slightest change. So
giải thích cho sự khác biệt đó và làm
what's to account for that difference
thế nào mà da chúng ta có nhiều
and how did our skin come to take on
màu sắc khác nhau như vậy?
so many different hues to begin with?
00:31
Bất kể là màu gì, da chúng ta tiết lộ
Whatever the color, our skin tells an
câu chuyện sử thi về sự dũng cảm
epic tale of human intrepidness and
và thích nghi của con người bộc lộ
adaptability, revealing its variance to
sự khác nhau về chức năng sinh
be a function of biology. It all centers
học. Tất cả là nhờ melanin, là một
around melanin, the pigment that
sắc tố giúp cho da và tóc có màu.
gives skin and hair its color. This
Thành phần này đến từ tế bào da gọi
ingredient comes from skin cells
là tế bào hắc tố và có hai dạng cơ
called melanocytes and takes two
bản. Một là eumelanin, làm gia tăng
basic forms. There's eumelanin,
tông màu da nâu, cũng như là tóc
which gives rise to a range of brown
đen, nâu và vàng. và còn lại là
skin tones, as well as black, brown,
pheomelanin, gây nên tàn nhang
and blond hair, and pheomelanin,
màu nâu đỏ và tóc đỏ. Nhưng con
which causes the reddish browns of
người không luôn như vậy. Sự biến
freckles and red hair.
đổi tông màu da của chúng ta hình
thành bởi một quá trình tiến hóa dẫn
dắt bởi Mặt trời. Nó khởi nguồn từ
cách đây 50,000 năm khi tổ tiên
chúng ta di cư từ Châu Phi sang
Châu Âu và Châu Á
01:22
These ancient humans lived between 01:22
the Equator and the Tropic of
Những người cổ đại này sống giữa
Capricorn, a region saturated by the
khu vực xích đạo và vùng nhiệt đới,
Sun's UV-carrying rays. When skin is
khu vực thấm đẫm tia UV từ mặt trời.
exposed to UV for long periods of
Khi da bị phơi nhiễm bởi tia UV trong
time, the UV light damages the DNA
một thời gian dài, tia UV sẽ phá hủy
within our cells, and skin starts to
DNA trong tế bào chúng ta, và da bắt
burn. If that damage is severe
đầu bị cháy. Nếu sự phá hủy này đủ
enough, the cells mutations can lead
lâu, các đột biến trong tế bào có thể
to melanoma, a deadly cancer that
tạo thành u ác tính, một dạng ung
forms in the skin's melanocytes.
thư nguy hiểm được hình thành
trong tế bào hắc tố của da.
01:49
Sunscreen as we know it today didn't
exist 50,000 years ago. So how did
Màng bảo vệ chống nắng ta biết
our ancestors cope with this
ngày nay đã không tồn tại cách đây
onslaught of UV? The key to survival
50,000 năm. Vì vậy làm thế nào tổ
lay in their own personal sunscreen
tiên chúng ta đương đầu với sự tấn
manufactured beneath the skin:
công dữ dội của tia UV? Chìa khóa
melanin.
sống còn nằm ở lớp màng bảo vệ
chống nắng của mỗi người được tạo
ra bên dưới lớp da: melanin.
02:05
The type and amount of melanin in
your skin determines whether you'll Loại và hàm lượng melanin trong da
be more or less protected from the bạn sẽ quyết định bạn được bảo vệ
sun. This comes down to the skin's nhiều hay ít trước mặt trời. Điều này
response as sunlight strikes it. When đến từ đáp ứng của da khi bị tia
it's exposed to UV light, that triggers nắng mặt trời tấn công. Khi da phơi
special light-sensitive receptors bày trước tia UV, thì thụ thể đặc biệt
called rhodopsin, which stimulate the nhạy với ánh mặt trời, có tên là
production of melanin to shield cells rhodopsin, sẽ kích thích việc sản
from damage. For light-skin people, xuất melanin để tạo ra lớp tế bào bảo
that extra melanin darkens their skin vệ khỏi sự phá hủy. Với người có làn
and produces a tan.
da sáng, lượng melanin tạo thêm này
sẽ làm sạm da và tạo màu nâu.
02:30
Over the course of generations,
humans living at the Sun-saturated
latitudes in Africa adapted to have a
higher melanin production threshold
and more eumelanin, giving skin a
darker tone. This built-in sun shield
helped protect them from melanoma,
likely making them evolutionarily fitter
and capable of passing this useful
trait on to new generations.
02:55
But soon, some of our Sun-adapted
ancestors migrated northward out of
the tropical zone, spreading far and
wide across the Earth. The further
north they traveled, the less direct
sunshine they saw. This was a
problem because although UV light
can damage skin, it also has an
important parallel benefit. UV helps
our bodies produce vitamin D, an
ingredient that strengthens bones
and lets us absorb vital minerals, like
calcium, iron, magnesium,
phosphate, and zinc. Without it,
humans experience serious fatigue
and weakened bones that can cause
a condition known as rickets.
02:30
Trải qua nhiều thế hệ, con người ở
khu vực có lượng ánh sáng mặt trời
bão hòa ở Châu Phi thích nghi để có
một lớp bảo vệ sản xuất nhiều
melanin và nhiều eumelanin, dẫn
đến da có tông màu sậm hơn. Lớp
chắn tạo ra bởi mặt trời này giúp họ
bảo vệ khỏi u ác tính, giúp họ khỏe
mặt hơn xét về mặt tiến hóa và có
khả năng truyền điều hữu ích này
cho các thế hệ con cháu.
Nhưng sau đó, một vài tổ tiên có khả
năng chống chịu với mặt trời di cư về
phía bắc ra khỏi khu vực nhiệt đới,
và trải rộng khắp thế giới. Họ càng đi
xa về phía bắc, họ càng có ít tia
nắng mặt trời chiếu trực tiếp. Đây là
một vấn đề bởi vì mặc dù tia UV có
thế phá hủy da, nhưng nó có một lợi
ích quan trọng đi kèm. Tia UV giúp
cơ thể sản xuất vitamin D, một thành
phần làm chắc xương và giúp cơ thể
hòa tan các khoáng chất thiết yếu,
như canxi, sắt, magiê, phốt phát và
kẽm. Không có nó, con người bị mệt
mỏi trầm trọng và yếu xương là
nguyên nhân của bệnh còi xương.
 rock that orbits the Sun. It may
absorb light, but it certainly does not
reflect character.

03:33
For humans whose dark skin
Những người da sậm màu ngăn
effectively blocked whatever sunlight
chặn hiệu quả bất kể tia nắng mặt
there was, vitamin D deficiency
trời như thế nào, sự thiếu hụt vitamin
would have posed a serious threat in
D có thể dẫn đến một mối đe dọa
the north. But some of them
nghiêm trọng ở phía bắc. Nhưng một
happened to produce less melanin.
số người sản xuất ít melanin. Họ
They were exposed to small enough
được phơi bày để một lượng nhỏ
amounts of light that melanoma was
vừa đủ ánh sáng mà u ác tính ít hình
less likely, and their lighter skin
thành, và màu da sáng của họ hấp
better absorbed the UV light. So they
thu tia UV tốt hơn. Vì vậy họ nhận
benefited from vitamin D, developed
được lợi ích từ vitamin D, phát triển
strong bones, and survived well
xương chắc khỏe, và sống khỏe
enough to produce healthy offspring.
mạnh để tạo ra con cháu khỏe mạnh.
Over many generations of selection,
Qua nhiều thế hệ chọn lọc, màu da
skin color in those regions gradually
của những người trong khu vực đó
lightened.
sáng lên dần dần.

04:05
As a result of our ancestor's
Như là kết quả sự thích nghi từ tổ
adaptability, today the planet is full of
tiên, ngày nay con người trên hành
people with a vast palette of skin
tinh chúng ta rất đa dạng các màu da
colors, typically, darker eumelanin-
khác nhau, điển hình, da sậm màu
rich skin in the hot, sunny band
nhiều eumelanin trong vùng nóng
around the Equator, and increasingly
nắng quanh xích đạo, và da sáng
lighter pheomelanin-rich skin shades
nhiều pheomelanin gia tăng ở khu
fanning outwards as the sunshine
vực bên ngoài khi tia nắng mặt trời
dwindles.
yếu dần.

04:26
Therefore, skin color is little more
than an adaptive trait for living on a
Vì vậy, màu da nói lên nhiều điều
hơn là điểm thích nghi của vật thể
sống trên một hòn đá quay xung
quanh mặt trời. Nó có thể hấp thụ
ánh sáng, nhưng tuyệt nhiên không
phản ánh tính cách