3ο φύλλο εργασίας

1η Εργασία: Τα Σλάβικα τοπωνύμια που έχουν μείνει σ’ όλη την Ελλάδα και ειδικά
στην Πελοπόννησο, είναι αψευδείς μάρτυρες της μακροχρόνιας παρουσίας Σλάβων
σ’ αυτούς τους χώρους. Εσείς εδώ θα αναζητήσετε, θα επεξεργαστείτε και θα
καταγράψετε τέτοια τοπωνύμια. Στο τέλος θα δημιουργήσετε έναν «νέο» χάρτη του
νομού μας μέσω της υπηρεσίας GoogleEarth
Ξεκινήστε ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα:
• Αναζητήστε στο διαδίκτυο ελληνικά τοπωνύμια που έχουν δεχτεί σλαβική
επίδραση. Στοιχεία για την έρευνά σας μπορείτε να αντλήσετε βέβαια και από τις
παρακάτω προτεινόμενες ιστοσελίδες.
Οι σλαβικές εγκαταστάσεις στον ελλαδικό χώρο και τα δάνεια της ελληνικής από
τη σλαβική γλώσσα
Σλάβοι στη βυζαντινή Πελοπόννησο
Τα τοπωνύμια της Ελλάδας και η προέλευσή τους
[Πρόταση: Θυμηθείτε πως υπάρχουν κάποια πολύ σημαντικά σημεία που πρέπει
να προσέξετε σε μία νέα ιστοσελίδα, που επισκέπτεστε. Άλλες φορές πάλι τα
αποτελέσματα της αναζήτησης σας μπορεί να περιέχουν εκατοντάδες ή και
χιλιάδες συνδέσμους. Μερικοί από αυτούς μπορεί να οδηγούν σε θέματα που δεν
σας ενδιαφέρουν. Γι' αυτό το λόγο πολλές Μηχανές Αναζήτησης προσφέρουν
δυνατότητα σύνθετης αναζήτησης με πιο ειδικά κριτήρια. Κοιτάξτε τις οδηγίες
κάθε Μηχανής Αναζήτησης, για να μάθετε πώς θα δίνετε ακόμη πιο σαφείς
εντολές αναζήτησης.]
• Κατά την έρευνά σας τι παρατηρείτε; Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες καταλήξεις
που δηλώνουν σλαβική επίδραση; Σε ποιες γεωγραφικές περιοχές εμφανίζονται
κατά κύριο λόγο; Συζητήστε μεταξύ σας και στη συνέχεια επικεντρωθείτε στον νομό
Αχαΐας.
• Βρείτε και καταγράψτε «σλάβικα» τοπωνύμια στο τετράδιό σας ή σε ένα κείμενο
του Word, που θα αποθηκεύσετε στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή.
• Μεταβείτε στην υπηρεσία GoogleEarth, https://earth.google.com/ και από την
αριστερή γραμμή εργαλείων, πατήστε τις τρεις παράλληλες γραμμές. Από το
αναδυόμενο παράθυρο―› έργα ―› νέο έργο ―› δημιουργία ―› δημιουργία
αρχείου KML
• Δηλώστε τον τίτλο του έργου σας και προσθέστε μια σύντομη περιγραφή του
θέματος που θέλετε να απεικονίσετε (έχετε την δυνατότητα να μορφοποιήσετε το
κείμενό σας με τα εργαλεία που σας παρέχονται π.χ. πλάγια γραφή, έντονη κλπ.)
• Περιστρέψτε την υδρόγειο σφαίρα και εστιάστε στον νομό Αχαΐας.
• Πατώντας Νέα λειτουργία ―› προσθήκη σήμανσης μέρους. Το «ποντίκι» σας θα
γίνει σταυρός και εσείς δεν έχετε παρά να αναζητήσετε στον χάρτη τα σλαβικά
τοπωνύμια του νομού μας. Όταν τα εντοπίσετε διαλέξτε το χρώμα και το μέγεθος
της «πινέζας» σας και τοποθετήστε την στο σημείο του χάρτη που έχετε επιλέξει.
Μπορείτε σε κάθε «πινέζα» σας να προσθέσετε, αν θέλετε πληροφορίες ή ακόμα
και εικόνα πατώντας στο αντίστοιχο εικονίδιο και από το αναδυόμενο παράθυρο ―›
αναζήτηση εικόνων Google. Μπορείτε να τοποθετήσετε στον χάρτη σας όσες
«πινέζες» θεωρείτε απαραίτητες με την ίδια διαδικασία.
• Μπορείτε στην εργασία σας να βάλετε και εισαγωγή πατώντας Νέα λειτουργία ―›
Διαφάνεια πλήρους οθόνης με την ίδια διαδικασία που ακολουθήσατε στις
«πινέζες» (δώστε τίτλο, μορφοποιήστε το κείμενό σας και προσθέστε εικόνα).
•Όταν τελειώσετε μπορείτε να αποθηκεύσετε το αρχείο, πατώντας στις τρεις
παράλληλες γραμμές ―› εξαγωγή αρχείου KML
Αν δυσκολευτείτε, μπορείτε να πάρετε ιδέες και οδηγίες από Δημιουργία έργου στο
Google Earth web

2η Εργασία: Το αποτύπωμα που άφησε η σλαβική εγκατάσταση στον ελλαδικό

χώρο φαίνεται και στην ελληνική γλώσσα, στην οποία διατηρήθηκε μέχρι σήμερα
ένας μικρός αριθμός «δάνειων» σλαβικών λέξεων. Εσείς εδώ θα αναζητήσετε, θα
επεξεργαστείτε και θα καταγράψετε τέτοιες λέξεις. Στο τέλος θα δημιουργήσετε ένα
«νέο» μικρό λεξικό που θα αποτυπώσετε σε έναν πίνακα
Ξεκινήστε ακολουθώντας τα παρακάτω βήματα:
•Διαβάστε το παρακάτω άρθρο – εισαγωγή στο θέμα σας
Οι σλαβικές εγκαταστάσεις στον ελλαδικό χώρο και τα δάνεια της ελληνικής από
τη σλαβική γλώσσα
Σας φάνηκε ενδιαφέρον; Βρήκατε κάποιες πληροφορίες που σας φάνηκαν χρήσιμες
στην αναζήτησή σας; Αφού συζητήσετε μεταξύ σας και καταλήξετε σε κάποια
συμπεράσματα, μπορείτε να προχωρήσετε στο επόμενο βήμα.
• Μεταβείτε στην «Πύλη για την ελληνική γλώσσα και τη γλωσσική εκπαίδευση» του
Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας https://www.greek-language.gr/greekLang/index.html
Στην κεντρική μπάρα των περιεχομένων επιλέξτε Νέα ελληνική ―› Εργαλεία ―›
Ηλεκτρονικά λεξικά.
Στη συνέχεια από τη δεξιά στήλη επιλέξτε το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής
(Τριανταφυλλίδη). Να ξέρετε πως κάθε ψηφιακό λεξικό έχει και τις ιδιαιτερότητές
του ως προς τη δόμησή του και για αυτό είναι απαραίτητη η ανάγνωση των
σχετικών οδηγιών από το σημείο που βρίσκεστε.
Πηγαίνετε στη Σύνθετη Αναζήτηση, επιλέξτε στον τύπο λήμματος «ουσιαστικό» και
στην ετυμολογία – συντομογραφίες το: σλαβ. και μετά πατήστε «βρες».
Όπως διαπιστώσατε «μια από τις πρωτοτυπίες του ΛΚΝ είναι ότι κάθε λήμμα, όπως
και κάθε σημασία του λήμματος, συνοδεύεται, όταν αυτό επιβάλλεται, από ένδειξη
επιπέδου γλώσσας, πληροφορία που οδηγεί στην επιλογή της λέξης, αλλά και του
τύπου ή της σημασίας της λέξης, που απαιτεί το ύφος του προφορικού ή του
γραπτού λόγου σε κάποια συγκεκριμένη περίσταση γλωσσικής επικοινωνίας. Οι
διαφορετικές αυτές εκφορές του λόγου (τα επίπεδα γλώσσας) σημειώνονται για να
δοθεί στο χρήστη η δυνατότητα να επιλέγει το επίπεδο που θα του εξασφαλίσει την
επιθυμητή και αποτελεσματική γλωσσική επικοινωνία. Συχνά πρόκειται για λέξεις με
την ίδια σημασία, ποια λέξη όμως θα προτιμηθεί εξαρτάται από τις περιστάσεις στις
οποίες θα χρησιμοποιηθεί. Έτσι, δηλώνεται αν μια χρήση είναι λόγια, αν
χρησιμοποιείται στην οικεία γλώσσα (της φιλικής συναναστροφής), αν λέγεται στη
μάγκικη, αν συγκαταλέγεται στις λογοτεχνικές, τις παρωχημένες ή τις ευρύτερα
γνωστές διαλεκτικές, δηλαδή τις λαϊκότροπες κτλ.»
Πόσες εγγραφές λέξεων βρήκατε; Σε τι αφορούν οι περισσότερες; Ποια είναι τα
επίπεδα ύφους – γλώσσας των λεξεών σας;
Διαβάστε για τα επίπεδα του ύφους και γενικά της γλώσσας που διακρίνονται στο
ΛΚΝ στο: γ. Σημασιολογικοί χαρακτηρισμοί, επίπεδα γλώσσας και στη συνέχεια
φτιάξτε έναν πίνακα στο Word ή σε ένα υπολογιστικό φύλλο του Excel στον οποίο
θα κατατάξετε τις λέξεις σας ανάλογα με τη σημασία τους (π.χ. επίσημο, οικείο,
λόγιο, λαϊκό κλπ.)