Wlodarczyk Maciej

Uniwersytet Medyczny im.
Piastów Śląskich we Wrocławiu - Polska Platforma Medyczna

Repozytorium
Polish Platform of Medical Research
Repository of Wroclaw Medical University
https://ppm.edu.pl
https://ppm.umw.edu.pl
Rodzaj dyplomu / Diploma type Rozprawa doktorska / PhD thesis

Autor / Author Włodarczyk Maciej
Badania fitochemiczne cedrzyńca kalifornijskiego (Calocedrus
decurrens (Torr.) Florin), źródła związków naturalnych o potencjalnym
Tytuł / Title znaczeniu dla lecznictwa / Phytochemical analysis of californian
incense cedar (Calocedrus decurrens (Torr.) Florin), as the source of
natural compounds with a prospective medical interest
Rok powstania / Year of creation 2010
Promotor / Supervisor Cisowski Wojciech
Jednostka dyplomująca / Certifying unit Wydział Farmaceutyczny / Faculty of Pharmacy
Adres publikacji w Repozytorium URL /
https://ppm.edu.pl/info/phd/UMWb9e8d05d85a744cabe0190f3a9eeca64/
Publication address in Repository
Data opublikowania w Repozytorium / Deposited in
29 wrz 2022
Repository on
Rodzaj licencji / Type of licence Attribution - NonCommercial-ShareAlike CC BY-NC-SA
Badania fitochemiczne cedrzyńca kalifornijskiego
(Calocedrus decurrens (Torr.) Florin),
źródła związków naturalnych
o potencjalnym znaczeniu dla lecznictwa
Phytochemical analysis of californian incense cedar

(Calocedrus decurrens (Torr.) Florin)
Pobrano z https://ppm.edu.pl / Downloaded from Repository of Polish Platform of Medical Research 2023-12-25
as the source of natural compounds

with a prospective medical interest
Maciej Włodarczyk
Wrocław, 2010
promotor: prof. dr hab. Wojciech Cisowski
recenzent: prof. dr hab. Wanda Kisiel

Zakład Fitochemii, Instytut Farmakologii PAN, Kraków
recenzent: prof. dr hab. Maria Wolbiś
Katedra Farmakognozji, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Łódź
niniejsza rozprawa została przygotowana jako podsumowanie prac
prowadzonych przeze mnie w Katedrze i Zakładzie Farmakognozji
Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej we Wrocławiu
pod kierunkiem profesora Wojciecha Cisowskiego
w latach 2004-2009
składam serdeczne podziękowania wszystkim,

którzy w jakikolwiek sposób przyczynili się do powstania tej rozprawy:
Panu Profesorowi Wojciechowi Cisowskiemu za temat, zaufanie i wnikliwą krytykę
Michałowi za praktyczną naukę chromatografii

Pani Profesor Danucie Kalembie za praktyczną naukę chromatografii gazowej
Antoniemu za naukę interpretacji pomiarów magnetycznego rezonansu jądrowego
Władzom Alma Mater za dostęp do bogatych zbiorów bibliotecznych

i sfinansowanie pracy (granty badań własnych nr 1531 i 1801)
Współpracownikom za wszelką pomoc
Mojej Rodzinie za stworzenie warunków do pracy i wyrozumiałość

Niniejsza praca powstała dzięki uprzejmości następujących osób:
prof. dr hab. Danuta Kalemba

Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności, Politechnika Łódzka
(analizy GC-MS, frakcjonowanie olejku z liści)
dr Marek Mardarowicz
Laboratorium Analityczne, Wydział Chemii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin
(analizy GC-MS)
dr Stanisław Paluch
Laboratorium Badań Strukturalnych NMR, Politechnika Wrocławska
(analizy NMR)
dr hab. Piotr Stefanowicz

Wydział Chemii, Uniwersytet Wrocławski
(analizy HRMS)
Zbigniew Szczepaniak
Wydziałowa Pracownia Analizy Elementarnej i Spektralnej, Wydział Farmaceutyczny, Akademia
Medyczna we Wrocławiu
(analizy NMR)
dr Antoni Szumny
Katedra Chemii, Wydział Nauk o Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

(analizy GC-MS)
‹ III ›
Spis treści
Spis treści IV
Spis ilustracji VII
Spis tabel IX
Spis częściej stosowanych skrótów i akronimów X
1 Wstęp (1-7)
1.1 Wprowadzenie 2
1.2 Metabolity wtórne, ich rola w organizmach roślin i w medycynie 2
1.3 Wybór przedmiotu badań i określenie celu pracy 6
2 Niektóre techniki stosowane w analizie ciał czynnych substancji roślinnych (8-19)
2.1 Izolacja składników chemicznych 9
2.1.1 Przygotowanie substancji roślinnej (naturalnej) .............................................................. 9
2.1.2 Wytrawianie (ekstrakcja) i rozdzielanie mieszanin ........................................................... 9
2.2 Identyfikacja fizyko-chemiczna 11
2.2.1 Chromatografia............................................................................................................... 11
2.2.2 Upochadnianie (derywatyzacja) ..................................................................................... 11
2.2.3 Techniki spektroskopowe ............................................................................................... 12
2.2.3.1 Spektrometria mas ...................................................................................................... 12

2.2.3.2 Spektroskopia NMR ..................................................................................................... 12
2.2.3.3 Inne metody spektroskopowe ..................................................................................... 14
2.2.4 Ustalanie konfiguracji absolutnej ................................................................................... 15
2.2.5 Porównywanie temperatury topnienia .......................................................................... 15
2.3 Identyfikacja biologiczna 15
2.3.1 Testy wykorzystujące organizmy żywe ........................................................................... 16
2.3.2 Testy wykorzystujące reakcje biochemiczne .................................................................. 17
2.4 Mikronizacja technik identyfikacyjnych 17
2.5 Łączenie technik identyfikacji 18
2.6 Techniki metabolomiczne 19
3 Calocedrus decurrens – dotychczasowe badania i opis gatunku;
rodzaje Calocedrus, Libocedrus i Heyderia – tło badań fitochemicznych (20-39)
3.1 Ogólne wiadomości o Calocedrus decurrens (Torrey) Florin 21

3.1.1 Cedrzyniec kalifornijski ................................................................................................... 21
3.2 Pozostałe gatunki z rodzaju Calocedrus 24
3.2.1 Cedrzyniec tajwański ...................................................................................................... 24
3.2.2 Cedrzyniec chiński (cedrzyniec wielkołuskowy) ............................................................. 24
3.2.3 Cedrzyniec wietnamski (cedrzyniec skalny).................................................................... 24
3.3 Stanowisko taksonomiczne rodzaju Calocedrus 25
3.4 Skład chemiczny i chemotaksonomia rodzajów Calocedrus i Libocedrus 26
3.4.1 Terpeny i terpenoidy ...................................................................................................... 26
3.4.1.1 Olejki eteryczne ........................................................................................................... 26
3.4.1.2 Proste fenole i ich połączenia; tropolony .................................................................... 29
3.4.1.3 Inne terpeny i terpenoidy ............................................................................................ 31
3.4.2 Fenylopropanoidy ........................................................................................................... 34
‹ IV ›
3.4.2.1 Lignany ......................................................................................................................... 34
3.4.2.2 Flawonoidy ................................................................................................................... 36
3.4.2.3 Inne fenylopropanoidy................................................................................................. 37
3.4.3 Tłuszczowce .................................................................................................................... 38
3.4.4 Pozostałe badania składu chemicznego ......................................................................... 38
3.5 Aktywność substancji pozyskiwanych z roślin należących do rodzajów Calocedrus
i Libocedrus 39
4 Część eksperymentalna (40-151)
4.1 Materiał do badań 41
4.2 Aparatura, odczynniki i warunki prowadzonych analiz 42
4.2.1 Rozpuszczalniki i odczynniki ........................................................................................... 42
4.2.2 Metody chromatograficzne ............................................................................................ 42
4.2.2.1 Chromatografia planarna (analityczna i preparatywna) .............................................. 42
4.2.2.2 Chromatografia kolumnowa ........................................................................................ 43
4.2.2.2.1 Wysokosprawna chromatografia cieczowa .............................................................. 43
4.2.2.2.2 Chromatografia gazowa ............................................................................................ 44
4.2.2.2.3 Preparatywna chromatografia kolumnowa .............................................................. 44
4.2.3 Metody spektroskopowe ................................................................................................ 45
4.2.3.1 Spektrometria masowa ................................................................................................ 45
4.2.3.2 Spektroskopia NMR ..................................................................................................... 45

4.2.3.3 Spektroskopia UV ......................................................................................................... 46
4.2.3.4 Spektroskopia IR .......................................................................................................... 46
4.2.4 Pozostała aparatura ........................................................................................................ 46
4.2.5 Oprogramowanie ............................................................................................................ 46
4.3 Badania własne - wprowadzenie 47
4.4 Badania olejku eterycznego z różnych części cedrzyńca kalifornijskiego uprawianego
w Polsce 47
4.4.1 Wyodrębnianie, oznaczanie zawartości i analiza składu olejku eterycznego z liści
cedrzyńca kalifornijskiego uprawianego w Polsce ................................................................ 47
4.4.1.1 Otrzymywanie olejku z liści .......................................................................................... 47
4.4.1.2 Porównawcza analiza ilościowa i jakościowa olejku z liści .......................................... 48
4.4.1.3 Badanie zmienności zawartości i składu olejku w skali rocznej ................................... 49
4.4.1.4 Omówienie wyników ................................................................................................... 51
4.4.2 Wyodrębnianie, oznaczanie zawartości i analiza składu olejku eterycznego z kory,
szyszek i nasion cedrzyńca kalifornijskiego uprawianego w Polsce ...................................... 54
4.4.2.1 Otrzymywanie oraz analiza jakościowa i ilościowa olejku z kory, nasion i szyszek...... 54
4.4.3 Wyodrębnianie, oznaczanie zawartości i analiza składu olejku eterycznego z bielu
cedrzyńca kalifornijskiego uprawianego w Polsce ................................................................ 56
4.4.3.1 Otrzymywanie oraz analiza jakościowa i ilościowa olejku z drewna ........................... 56
4.4.3.2 Zmienność składu olejku z bielu cedrzyńca kalifornijskiego w czasie .......................... 57
4.5 Izolacja niektórych, wytypowanych składników z cedrzyńca kalifornijskiego 60
4.5.1 Badania wstępne – podstawowe próby jakościowe ....................................................... 60
4.5.2 Uzyskiwanie olejków eterycznych i wyciągów w skali półpreparatywnej ...................... 61
4.5.3 Izolacja niektórych związków chemicznych z olejku eterycznego z liści C.decurrens ..... 64
4.5.4 Izolacja niektórych związków chemicznych z olejku eterycznego z bielu C.decurrens ... 67
‹V›
4.5.5 Izolacja niektórych związków chemicznych z wyciągu chloroformowego z bielu drewna
C.decurrens ............................................................................................................................ 69
4.5.6 Izolacja niektórych związków chemicznych z wyciągu octanowego z liści C.decurrens . 77
4.5.7 Omówienie wyników ...................................................................................................... 80
4.6 Identyfikacja wyizolowanych składników 81
4.6.1 Związek I ......................................................................................................................... 81
4.6.2 Związek II ........................................................................................................................ 86
4.6.3 Związek III ....................................................................................................................... 88
4.6.4 Związek IV ....................................................................................................................... 90
4.6.5 Związek V ........................................................................................................................ 93
4.6.6 Związek VI ....................................................................................................................... 93
4.6.7 Związek VII ...................................................................................................................... 94
4.6.8 Związek VIII ..................................................................................................................... 97
4.6.9 Związek IX ....................................................................................................................... 99
4.6.10 Związek X ...................................................................................................................... 101
4.6.11 Związek VII’ ................................................................................................................... 104
4.6.12 Związek VIII’ .................................................................................................................. 107
4.6.13 Związek XI ..................................................................................................................... 108
4.6.14 Związek XII .................................................................................................................... 109
4.6.15 Związek XIII ................................................................................................................... 111
4.6.16 Związek XIV ................................................................................................................... 112
4.6.17 Związek XV .................................................................................................................... 113
4.6.18 Związek XVI ................................................................................................................... 113
4.6.19 Związek XVII .................................................................................................................. 114

4.6.20 Związek XVIII ................................................................................................................. 115
4.6.21 Związek XIX ................................................................................................................... 117
4.6.22 Związek XX .................................................................................................................... 119
4.6.23 Związek XXI ................................................................................................................... 122
4.6.24 Związek XXII ................................................................................................................. 124
4.6.25 Związek XXIII ................................................................................................................ 126
4.6.26 Związek XXIV ................................................................................................................. 128
4.6.27 Związek XXV .................................................................................................................. 131
4.6.28 Związek XXVI ................................................................................................................. 133
4.6.29 Związek XXVII ................................................................................................................ 135
4.6.30 Związek XXVIII .............................................................................................................. 137
4.6.31 Związek XXIX ................................................................................................................ 139
4.6.32 Związek XXX .................................................................................................................. 141
4.6.33 Związek XXXI ................................................................................................................ 143
4.6.34 Związek XXXII ............................................................................................................... 145
4.6.35 Związek XXXIII .............................................................................................................. 146
4.6.36 Związek XXXIV .............................................................................................................. 148
4.6.37 Związek XXXV ................................................................................................................ 149
5 Wyniki i wnioski (152-158)
5.1 Wyniki 153
5.2 Podsumowanie i wnioski 157
6 Dokumentacja (159-246)
5.1 Widma UV 160
5.2 Widma HRMS 162
5.3 Widma NMR 164
5.4 Zestawienie chromatograficznych parametrów retencyjnych 246
7 Bibliografia (247-257)
8 Streszczenie / Summary (258-262)
‹ VI ›
Spis ilustracji
Ryc.3.1 Schematyczna mapa ważniejszych upraw C.decurrens w Polsce ..................................................................... 22
Ryc.3.2 Cedrzyniec kalifornijski: a) pokrój ogólny (Świnoujście, pomnik przyrody), b) pokrój ogólny (Wojsławice),
c) ulistniona gałązka, d) łuskowate liście, e) charakterystyczne szyszki. Fotografie autora . .................................... 23
Ryc.3.3 Struktury monoterpenów i monoterpenoidów, opisywanych w rozdziale 3.4.1.1 ........................................... 28
Ryc.3.4 Struktury seskwiterpenoidów, opisywanych w rozdziałach 3.4.1.1 i 3.4.1.3 ................................................... 28
Ryc.3.5 Struktury monoterpenoidów o charakterze fenoli i chinonów, opisywanych w rozdziale 3.4.1.2 ................... 29
Ryc.3.6 Struktury monoterpenoidów o charakterze kwasów, opisywanych w rozdziale 3.4.1.2 .................................. 29
Ryc.3.7 Struktury di- i trimerycznych połączeń fenolowych wyizolowanych z twardzieli C.decurrens, opisywanych
w rozdziale 3.4.1.2 .................................................................................................................................................... 30
Ryc.3.8 Struktury fenoli diterpenowych wyizolowanych z kory C.formosana opisywanych w rozdziale 3.4.1.3 ........... 32
Ryc.3.9 Struktury dimerycznych połączeń fenolowych wyizolowanych z kory C.formosana opisywanych w rozdziale
3.4.1.3....................................................................................................................................................................... 32
Ryc.3.10 Struktury diterpenoidów opisywanych w rozdziale 3.4.1.3 ............................................................................. 33
Ryc.3.11 Struktury lignanolidów opisywanych w rozdziale 3.4.2.1 ................................................................................ 34
Ryc.3.12 Struktury epoksylignanów opisywanych w rozdziale 3.4.2.1 ........................................................................... 34
Ryc.3.13 Struktury norneolignanów opisywanych w rozdziale 3.4.2.1 ........................................................................... 35
Ryc.3.14 Struktury opisywanych 2,7’-cyklolignanów ..................................................................................................... 35
Ryc.3.15 Struktury aglikonów flawonoidów opisywanych w rozdziale 3.4.2.2 .............................................................. 36
Ryc.3.16 Struktury biflawonoidów opisywanych w rozdziale 3.4.2.2 ............................................................................. 37
Ryc.3.17 Struktury pozostałych opisywanych fenylopropanoidów ................................................................................ 37
Ryc.3.18 Struktury D-pinetolu i kwasu szikimowego ...................................................................................................... 38
Ryc.4.1 Roczna zmienność zawartości olejku eterycznego w liściach cedrzyńca kalifornijskiego (egzemplarz gdański)50
Ryc.4.2 Roczna zmienność zawartości składników wystepujących w ilości ponad 1,0 Rel% w olejku eterycznym
ze świeżych liści cedrzyńca kalifornijskiego (egzemplarz gdański) ........................................................................... 50
z suszonych liści cedrzyńca kalifornijskiego (egzemplarz gdański) ........................................................................... 50
Ryc.4.4 Zróżnicowanie udziału dominujących węglowodorów monoterpenowych w olejku eterycznym z liści
cedrzyńca kalifornijskiego (z krajowych upraw, z czterech różnych stanowisk – Gdańsk, Kórnik, Łódź, Rogów) ..... 51
Ryc.4.5 Zróżnicowanie udziału głównych utlenionych terpenów w olejku eterycznym z liści cedrzyńca kalifornijskiego
(z krajowych upraw, z czterech różnych stanowisk – Gdańsk, Kórnik, Łódź, Rogów) ............................................... 51
Ryc.4.6 Chromatogramy olejku eterycznego z bielu C.decurrens ................................................................................. 58
Ryc.4.7 Schemat obrazujący etapy niniejszej pracy ..................................................................................................... 62
Ryc.4.8 Schemat obrazujący sposób frakcjonowania olejku eterycznego z liści C.decurrens, wykonanego w celu
otrzymania wybranych składników .......................................................................................................................... 65
Ryc.4.9 Chromatogramy GC-MS (warunki GC-2) obrazujące skład wybranych frakcji olejku eterycznego
(CDG/2006.04/AL) otrzymanych w pierwszym etapie chromatografii preparatywnej (warunki P-4) ...................... 66
Ryc.4.10 Schemat obrazujący sposób frakcjonowania olejku eterycznego z bielu C.decurrens, wykonanego w celu
Ryc.4.11 Schemat obrazujący sposób frakcjonowania wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens, wykonanego
w celu otrzymania wybranych składników .............................................................................................................. 71
Ryc.4.12a Chromatogramy TLC obrazujące kolejne frakcje wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens otrzymane
po pierwszym etapie rozdziału kolumnowego (warunki P-2). Warunki T-3 ............................................................. 72
Ryc.4.12b Chromatogramy TLC obrazujące kolejne frakcje wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens otrzymane
po pierwszym etapie rozdziału kolumnowego (warunki P-2). Warunki T-5 . ............................................................ 73
Ryc.4.12c Chromatogramy TLC obrazujące kolejne frakcje wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens otrzymane
po pierwszym etapie rozdziału kolumnowego (warunki P-2). Warunki T-6 . ............................................................ 74
Ryc.4.12d Chromatogramy TLC obrazujące kolejne frakcje wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens, otrzymane po
pierwszym etapie rozdziału kolumnowego (warunki P-2). Warunki T-7 .................................................................. 75
Ryc.4.13 Chromatogramy TLC obrazujące znacznie oczyszczone frakcje z wyciągu chloroformowego z bielu
C.decurrens. Po lewej stronie – warunki T-15, po prawej – warunki T-18 ............................................................... 76
Ryc.4.14 Schemat obrazujący sposób frakcjonowania wyciągu octanowego z liści C.decurrens, wykonanego w celu
Ryc.4.15a Chromatogramy TLC obrazujące frakcje z wyciągu octanowego z liści C.decurrens. Po lewej stronie warunki
T-14, po prawej stronie warunki T-19 ...................................................................................................................... 79
Ryc.4.15b Chromatogramy TLC obrazujące frakcje z wyciągu octanowego z liści C.decurrens. Warunki T-17 ................. 80
Ryc.4.16 Chromatogram GC mieszaniny AL.2.4c (warunki GC-2) ................................................................................... 81
Ryc.4.17 Rozpady MS związków I (po lewej) i II (po prawej) .......................................................................................... 81
Ryc.4.18 Proponowana fragmentacja związku I.............................................................................................................. 82
Ryc.4.19 Widmo IR frakcji AL.2.4c .................................................................................................................................. 82
Ryc.4.20 Widmo 1H-NMR frakcji AL.2.4c ........................................................................................................................ 82
Ryc.4.21 Detal z widma HMBC frakcji AL.2.4c ................................................................................................................ 83
Ryc.4.22 Szczegółowe widmo 1H-NMR związku I ........................................................................................................... 83
Ryc.4.23 Widma 13C-NMR, DEPT 90 i DEPT 135 frakcji AL.2.4c. Widoczne wyraźne sygnały związku dominującego I
i pobocznego II ......................................................................................................................................................... 84
Ryc.4.24 Widmo NOESY mieszaniny związków I i II (frakcja AL.2.4c) ............................................................................. 85
Ryc.4.25 Najważniejsze korelacje związku I – estru metylowego kwasu α-pineno-8-karboksylowego – odczytane
z widm NOESY (po lewej) i HMBC (po prawej) ........................................................................................................ 85
Ryc.4.26 Najważniejsze korelacje związku II – estru metylowego kwasu β-pineno-8-karboksylowego – odczytane z
widm NOESY (po lewej) i HMBC (po prawej) ........................................................................................................... 87
‹ VII ›
Ryc.4.27 Widmo 1H-NMR związku III ............................................................................................................................. 88
Ryc.4.28 Widma 13C-NMR, DEPT 90 i DEPT 135 związku III ............................................................................................ 89
Ryc.4.29 Najważniejsze korelacje związku III – mirtenianu metylu – odczytane z widma HMBC ................................... 89
Ryc.4.30 Rozpady MS związków IV (po lewej) i V (po prawej) ....................................................................................... 90
Ryc.4.31 Widmo 1H-NMR wzorcowego α-terpineolu ..................................................................................................... 91
Ryc.4.32 Widmo 1H-NMR mieszaniny AL.2.20c .............................................................................................................. 91
Ryc.4.33 Widmo 13C-NMR mieszaniny AL.2.20c ............................................................................................................. 91
Ryc.4.34 Widmo NOE mieszaniny AL.2.20c ................................................................................................................... 91
Ryc.4.35 Najważniejsze korelacje związku IV – α-pinen-8-olu – odczytane z widma HMBC i NOE ................................ 92
Ryc.4.36 Proponowany przebieg fragmentacji związku IV ............................................................................................. 92
Ryc.4.37 Widmo 1H-NMR frakcji 2.20.6 (ok.5 mg), względnie bogatej w związek V, przed połączeniem w zbiorczą
frakcję 2.20c ............................................................................................................................................................ 93
Ryc.4.38 Propozycja struktury związku V ....................................................................................................................... 93
Ryc.4.39 Propozycje struktury związku VI ...................................................................................................................... 93
Ryc.4.40 Rozpad MS związku VII .................................................................................................................................... 94
Ryc.4.41 Widmo IR związku VII ...................................................................................................................................... 94
Ryc.4.42 Struktury związku VII – libocedrolu (z lewej) i proponowanego przez bazy danych na podstawie fragmentacji
MS – santonoksu (z prawej) .................................................................................................................................... 96
Ryc.4.43 Proponowany przebieg fragmentacji EIMS związku VII ................................................................................... 97
Ryc.4.44 Rozpad MS związku VIII ................................................................................................................................... 97
Ryc.4.45 Widmo IR związku VIII ..................................................................................................................................... 98
Ryc.4.46 Struktura związku VIII – heyderiolu ................................................................................................................. 98
Ryc.4.47 Rozpad MS związku IX ..................................................................................................................................... 99
Ryc.4.48 Widmo IR związku IX ..................................................................................................................................... 100
Ryc.4.49 Struktura związku IX – heyderiolu-C .............................................................................................................. 101
Ryc.4.50 Rozpad MS związku X .................................................................................................................................... 102
Ryc.4.51 Widmo IR związku X ...................................................................................................................................... 102
Ryc.4.52 Widma 1H-NMR izomerycznych związków: kolejno od góry X, IX, VIII i VII . ................................................... 103
Ryc.4.53 Struktura związku X – libocedrolu-C .............................................................................................................. 103
Ryc.4.54 Rozpad MS związków VII’(po lewej) i VIII’ (po prawej) .................................................................................. 104
Ryc.4.55 Widmo 1H-NMR mieszaniny AD.5.1’ (związek VII’ – LQ i związek VIII’ – HQ) ................................................ 105
Ryc.4.56 Struktura związku VII’ – libocedrochinonu .................................................................................................... 107
Ryc.4.57 Struktura związku VIII’ – heyderiochinonu .................................................................................................... 108
Ryc.4.58 Struktury związków XI (karwakrolu), XIII (p-metoksykarwakrolu), tymolu, XII (p-metoksytymolu), XV
(tymochinonu). Przedstawione kolejno, od lewej do prawej ................................................................................. 109
Ryc.4.59 Rozpad MS związków XII (po lewej) i XIII (po prawej) ................................................................................... 110
Ryc.4.60 Widmo 1H-NMR mieszaniny AD.9.3 (oznaczenia: związek XII – MT i związek XIII – MK) ............................... 110
Ryc.4.61 Rozpad MS związku XIV ................................................................................................................................. 112
Ryc.4.62 Struktura 3-libocedroksytymochinonu (M = 520 Da, struktura poprawiona wg Anderson i Scheffer, 1962) . 112
Ryc.4.63 Proponowana możliwa struktura i przebieg fragmentacji związku XIV ......................................................... 113
Ryc.4.64 Struktura związku XVI – waniliny ................................................................................................................... 114
Ryc.4.65 Struktura związku XVII – aldehydu koniferylowego ....................................................................................... 114
Ryc.4.66 Widmo 1H-NMR związku XVIII ....................................................................................................................... 115
Ryc.4.67 Numeracja struktury z propozycja konfiguracji absolutnej związku XVIII – (-)-matairezynolu ...................... 117
Ryc.4.68 Widmo 1H-NMR związku XIX ......................................................................................................................... 117
Ryc.4.69 Numeracja struktury z proponowana konfiguracją absolutną związku XIX – (+)-8’-epi-8’-
hydroksymatairezynolu ......................................................................................................................................... 118
Ryc.4.70 Widmo 1H-NMR związku XX .......................................................................................................................... 120
Ryc.4.71 Widmo IR związku XX .................................................................................................................................... 121
Ryc.4.72 Numeracja struktury związku XX – (-)-5-metylotujaplikatyny (propozycja konfiguracji) ............................... 122
Ryc.4.73 Widmo 1H-NMR związku XXI ......................................................................................................................... 122
Ryc.4.74 Numeracja struktury związku XXI – (-)-tujaplikatyny (propozycja konfiguracji) ............................................ 123
Ryc.4.75 Widmo 1H-NMR związku XXII ........................................................................................................................ 124
Ryc.4.76 Widmo IR związku XXII .................................................................................................................................. 125
Ryc.4.77 Numeracja struktury związku XXII – (±)-γ-tujaplikatenu (przedstawiony jeden z enancjomerów poz.8’) ..... 125
Ryc.4.78 Widmo 1H-NMR związku XXIII ....................................................................................................................... 127
Ryc.4.79 Numeracja struktury związku XXIII – (+)-3-metylo-γ-tujaplikatenu (prawdopodobny enancjomer poz.8’) ... 128
Ryc.4.80 Widmo 1H-NMR związku XXIV ....................................................................................................................... 129
Ryc.4.81 Numeracja struktury związku XXIV – (+)-3,4’-dimetylo-γ-tujaplikatenu (prawdopodobny enancjomer poz.8’).130
Ryc.4.82 Widmo 1H-NMR związku XXV ........................................................................................................................ 131
Ryc.4.83 Numeracja struktury związku XXV – kupresuflawonu ................................................................................... 132
Ryc.4.84 Widmo 1H-NMR związku XXVI ....................................................................................................................... 133
Ryc.4.85 Numeracja struktury związku XXVI – taiwaniaflawonu ................................................................................. 134
Ryc.4.86 Widmo 1H-NMR związku XXVII ...................................................................................................................... 135
Ryc.4.87 Numeracja struktury związku XXVII – amentoflawonu .................................................................................. 136
Ryc.4.88 Widmo 1H-NMR związku XXVIII ..................................................................................................................... 137
Ryc.4.89 Numeracja struktury związku XXVIII – 7-O-β-glukozydu 2,3-dihydrokemferolu ............................................ 138
Ryc.4.90 Widmo 1H-NMR związku XXIX ....................................................................................................................... 139
Ryc.4.91 Numeracja struktury związku XXIX – 7-O-β-glukozydu naryngeniny ............................................................. 140
Ryc.4.92 Widmo 1H-NMR związku XXX ........................................................................................................................ 141
Ryc.4.93 Numeracja struktury związku XXX – 7-O-β-glukozydu apigeniny .................................................................. 142
‹ VIII ›
Ryc.4.94 Widmo 1H-NMR związku XXXI ....................................................................................................................... 143
Ryc.4.95 Numeracja struktury związku XXXI – 3-O-α-ramnozydu kemferolu ............................................................... 144
Ryc.4.96 Widmo 1H-NMR związku XXXII ...................................................................................................................... 145
Ryc.4.97 Numeracja struktury związku XXXII – 2,3-dihydrokwercetyny ...................................................................... 146
Ryc.4.98 Widmo 1H-NMR związku XXXIII ..................................................................................................................... 147
Ryc.4.99 Numeracja struktury związku XXXIII – 2,3-dihydrokemferolu ....................................................................... 147
Ryc.4.100 Widmo 1H-NMR związku XXXIV ..................................................................................................................... 148
Ryc.4.101 Numeracja struktury związku XXXIV – 7-O-β-glukozydu kemferolu .............................................................. 149
Ryc.4.102 Widmo 1H-NMR związku XXXV ...................................................................................................................... 150
Ryc.4.103 Numeracja struktury związku XXXV – 7-O-β-ksylozydu izoskutelareiny ........................................................ 150
Spis tabel
Tab.4.1 Warunki chromatografowania stosowane w analitycznej TLC ........................................................................ 43
Tab.4.2 Warunki chromatografowania stosowane w preparatywnej TLC .................................................................... 43
Tab.4.3 Warunki chromatografowania stosowane w HPLC .......................................................................................... 44
Tab.4.4 Warunki chromatografowania stosowane w chromatografii gazowej ............................................................ 44
Tab.4.5 Warunki chromatografowania stosowane w preparatywnej chromatografii kolumnowej ............................. 45
Tab.4.6 Zestawienie wykrytych składników olejku eterycznego z liści C.decurrens z różnych upraw w Polsce,
(warunki GC-2) oraz zestawienie zawartości olejku eterycznego w liściach ............................................................ 48
Tab.4.7 Zestawienie wykrytych składników olejku eterycznego z szyszek, nasion i kory C.decurrens z różnych upraw
w Polsce, (warunki GC-2) oraz zawartości olejku eterycznego w wymienionych surowcach ................................... 54
Tab.4.8 Zestawienie wykrytych składników olejku eterycznego z bielu C. decurrens (egzemplarz kórnicki, warunki GC-
1) oraz zawartość olejku eterycznego w tym surowcu ............................................................................................. 56
Tab.4.10 Przypisanie przesunięć chemicznych w cząsteczce związku I w porównaniu z wzorcowym α-pinenem ......... 84
Tab.4.11 Przypisanie przesunięć chemicznych w cząsteczce związku II w porównaniu z wzorcowym β-pinenem ......... 87
Tab.4.12 Przypisanie przesunięć chemicznych w cząsteczce związku III w porównaniu z wzorcowym α-pinenem ........ 89
Tab.4.13 Przypisanie przesunięć chemicznych w cząsteczce związku IV w porównianiu z wzorcowym α-pinenem ...... 92
Tab.4.14 Dane spektroskopowe związku VII .................................................................................................................. 96

Tab.4.15 Dane spektroskopowe związku VIII ................................................................................................................. 99
Tab.4.16 Dane spektroskopowe związku IX ................................................................................................................. 101
Tab.4.17 Dane spektroskopowe związku X .................................................................................................................. 103
Tab.4.18 Dane spektroskopowe związku VII’ w porównaniu ze związkiem VII ............................................................. 106
Tab.4.19 Dane spektroskopowe związku VIII’ w porównaniu ze związkiem VIII ........................................................... 108
Tab.4.20 Dane spektroskopowe związku XI – karwakrolu – w porównaniu ze wzorcowym tymolem ......................... 109
Tab.4.21 Dane spektroskopowe związków XII i XIII ...................................................................................................... 111
Tab.4.22 Dane spektroskopowe związku XV ................................................................................................................ 113
Tab.4.23 Dane spektroskopowe związku XVI ............................................................................................................... 114
Tab.4.24 Dane spektroskopowe związku XVII .............................................................................................................. 114
Tab.4.25 Dane spektroskopowe związku XVIII ............................................................................................................. 116
Tab.4.26 Dane spektroskopowe związku XIX ............................................................................................................... 119
Tab.4.27 Dane spektroskopowe związku XX ................................................................................................................ 121
Tab.4.28 Dane spektroskopowe związku XXI ............................................................................................................... 123
Tab.4.29 Dane spektroskopowe związku XXII .............................................................................................................. 126
Tab.4.30 Dane spektroskopowe związku XXIII ............................................................................................................. 128
Tab.4.31 Dane spektroskopowe związku XXIV ............................................................................................................. 129
Tab.4.32 Dane spektroskopowe związku XXV .............................................................................................................. 132
Tab.4.33 Dane spektroskopowe związku XXVI ............................................................................................................. 134
Tab.4.34 Dane spektroskopowe związku XXVII ............................................................................................................ 136
Tab.4.35 Dane spektroskopowe związku XXVIII ........................................................................................................... 138
Tab.4.36 Dane spektroskopowe związku XXIX ............................................................................................................. 140
Tab.4.37 Dane spektroskopowe związku XXX .............................................................................................................. 142
Tab.4.38 Dane spektroskopowe związku XXXI ............................................................................................................. 144
Tab.4.39 Dane spektroskopowe związku XXXII ............................................................................................................ 146
Tab.4.40 Dane spektroskopowe związku XXXIII ........................................................................................................... 147
Tab.4.41 Dane spektroskopowe związku XXXIV ........................................................................................................... 149
Tab.4.42 Dane spektroskopowe związku XXXV ............................................................................................................ 151
‹ IX ›
Spis częściej stosowanych skrótów i akronimów
1H NMR – standardowe widmo protonowe
13C NMR – standardowe widmo węglowe z pełnym rozprzęganiem
1D – jednowymiarowy (ang. one dimensional)
2D – dwuwymiarowy (ang. two dimensional)
COSY – widmo korelacyjne 1H-1H (ang. correlation spectroscopy)
DAD – detektor fotodiodowy (ang. photodiode array detector)
DEPT 90/135 – widmo węglowe typu DEPT; z określeniem kąta (ang. distortionless enhancement by polarization
transfer)
ELSD – laserowy detektor przemiatający (ang. evaporative light scatering detector)
EI – jonizacja strumieniem elektronów – (ang. electron ionisation)
ESI – jonizacja elektrosprejem – (ang. electrospray ionisation)
FC – chromatografia błyskawiczna (ang. flash chromatography)
FID – detektor spaleniowo-jonizacyjny (ang. flame ionisation detector)
FLD – detektor fluorescencyjny (ang. fluorescence detector)
FTMS – (ang. fourier transformed mass spectrometry)
GC – chromatografia gazowa (ang. gas chromatography)
HMBC – widmo korelacyjne 1H-13C przez dwa-trzy wiązania (ang. heteronuclear multiple bond correlation)
HPLC – wysokosprawna chromatografia cieczowa (ang. high performance / pressure liquid chromatography)
HRMS – detektor masowy o wysokiej rozdzielczości (ang. high resolution mass spectrometry)
HSQC – widmo korelacyjne 1H-13C przez jedno wiązanie (ang. heteronuclear single quantum correlation)
IR – promieniowanie podczerwone (ang. infrared)
LC50 – stężenie śmiertelne dla połowy badanej populacji (ang. lethal concentration for 50 % of population)
LH-20 – złoże dekstranowe do chromatografii, typ LH-20 (ang. sephadex lipophilic - 20)
LLSD – laserowy detektor fotodyspersyjny (ang. light scatering detector)
MPLC – chromatografia średniociśnieniowa (ang. medium pressure liquid chromatography)
MS – detektor masowy (ang. mass spectrometry)
NMR – magnetyczny rezonans jądrowy (ang. nuclear magnetic resonance)
NOESY – widmo korelacyjne 1H-1H typu NOE, pokazujące oddziaływania przez przestrzeń (ang. nuclear
Overhauser effect spectroscopy)
NP – faza normalna; w chromatografii (ang. normal phase)
PTLC – preparatywna chromatografia cienkowarstwowa (ang. preparative TLC)
Rel% – względny procent; w detekcji masowej (ang. relative percent)
RI – indeks retencji Kovats’a (ang. Kovats retention index)
RI(D) – detektor refraktometryczny (ang. refraction index detector)
ROESY – (ang. rotating frame Overhauser effect spectroscopy)
RP – faza odwrócona;w chromatografii (ang. reversed phase)
s.l. – sensu lato
Si60 – standardowe złoże krzemionkowe do chromatografii (ang. silica)
Si60/Ag (n%) – złoże krzemionkowe impregnowane azotanem (V) srebra, cyfra w nawiasie (n) wyraża procent
wagowy soli w stosunku do masy złoża
TLC – chromatografia cienkowarstwowa (ang. thin layer chromatography)
UV – promieniowanie nadfioletowe (ang. ultraviolet)
UPLC – ultra(wysoko)sprawna chromatografia cieczowa (ang. ultra performance liquid chromatography)
VIS – światło widzialne (ang. visible light)
‹X›
Rozdział 1
1-7
Wstęp
1.1 Wprowadzenie
Badania fitochemiczne stanowią jedną z podstawowych gałęzi farmakognozji, niezwykle
interesującej, synkretycznej i wszechstronnej dziedziny nauki. Farmakognozja koncentruje się
na wszystkich etapach uzyskiwania leków pochodzenia naturalnego, począwszy od ustalenia
optymalnych warunków uprawy roślin leczniczych, a zakończywszy na ocenie ich aktywności
i zawartości składników odpowiadających za działanie (Muszyński, 1957).
Celem podstawowych badań fitochemicznych jest często izolacja i możliwie najpełniejsza
identyfikacja, interesujących z pewnych względów, związków chemicznych obecnych w badanym
materiale roślinnym. Kryteriami wyboru roślin są zwykle: zastosowanie w medycynie tradycyjnej,
specyficzna lub wybitna aktywność w danym eksperymencie biologicznym, względnie oryginalność
struktury zawartych w nich związków – sugerowana podczas podstawowych eksperymentów
chemicznych. Jak w każdej nauce opartej na doświadczeniu, dodatkowym kryterium pozostaje
przypadek, pozwalający na nieplanowane zaobserwowanie własności terapeutycznych substancji
roślinnej, szczególnych cech związku lub grupy naturalnych związków chemicznych.
Wraz z upływem czasu w pracach fitochemicznych widoczna jest zmiana sposobu podejścia
do prowadzenia badań. Metody powszechne jeszcze w ubiegłym stuleciu (np. chromatografia
bibułowa, metody kolorymetryczne), stopniowo lecz systematycznie ustępują w kolejnych

laboratoriach farmakognostycznych metodom nowoczesnym, bardziej ekonomicznym i wydajnym,
co można zaobserwować w obszernej literaturze przedmiotu. Zwiększona dostępność testów
biologicznych i modeli farmakologicznych, doskonalenie aparatów i rozwój technik badawczych wraz
z postępującą mikronizacją, jak również ułatwiony transfer wiedzy i umiejętności (tzw. know-how)
pozwalają na szybszą identyfikację interesujących metabolitów. Obserwowane wśród naukowców
zjawisko zawężania specjalizacji wymusza współpracę zespołów badawczych, co pozwala lepiej
przygotowywać eksperymenty (np. koncentrując się na konkretnej grupie metabolitów, konkretnych
aspektach ich aktywności, precyzyjniej poznając mechanizmy tych aktywności) oraz uzyskiwać lepiej
udokumentowane i bardziej wiarygodne wyniki (Baker i wsp., 2007).
1.2 Metabolity wtórne, ich rola w organizmach roślin i w medycynie

Metabolitami wtórnymi przyjęto nazywać wszystkie produkty i półprodukty
wyspecjalizowanych przemian metabolicznych roślin (lecz także np. drobnoustrojów lub grzybów).
Związki te zasadniczo nie są aktualnie wiązane z jakąś elementarną funkcją, niezbędną dla życia
rośliny lecz mogą pełnić określoną rolę fizjologiczną lub ekologiczną gromadząc się w organizmie
całej rośliny bądź tylko w pewnych tkankach, strukturach anatomicznych, względnie – są one
wydzielane na zewnątrz (do kutykuli, gleby, atmosfery). Niektóre z metabolitów wtórnych są bardzo
rozpowszechnione i spotykane niemal wśród wszystkich roślin, niekiedy w znaczących ilościach
(np. flawonoidy). Przypuszcza się, że skoro na drodze ewolucji przetrwały gatunki wytwarzające takie
substancje, to funkcje przez nie pełnione powinny być istotne ze względów ekologicznych (Wink,
‹2›
2003; Crozier i wsp., 2006). Flawonoidom, antocyjanom, lignanom i innym polifenolom, a także
karotenoidom, przypisuje się m.in. rolę przeciwutleniaczy, chroniących organizm rośliny przed
uszkodzeniami chemicznymi. Drobnocząsteczkowym, lotnym terpenom i terpenoidom przypisuje się
funkcje m.in. odstraszania w stosunku do pewnych zwierząt (zwykle owadów), a także ochrony przed
infekcją patogenami (grzybami, bakteriami czy wirusami). Znane są również metabolity o cechach
hormonów roślinnych (np. giberelliny, kwas abscysynowy) czy czynników allelopatycznych
(np. naftochinony, kumaryny). Dowodzi się także możliwości komunikowania się roślin
za ich pośrednictwem (np. salicylany) (Taiz i Zeiger, 2002).
Nie bez znaczenia są również barwy nadawane częściom roślin głównie przez flawonoidy,
antocyjany i karotenoidy, a także wystepowanie substancji lotnych o aktywności feromonów, które
wabiąc m.in. owady, zapewniają zapylenie oraz plonowanie, a w rezultacie przedłużenie istnienia
gatunku.
Z taksonomicznego punktu widzenia, metabolity wtórne stanowią od dawna jedno
z kryteriów tworzenia systemów klasyfikacji organizmów roślinnych. Interesujące
w chemotaksonomii jest m.in. to, że pierwotnie niezrozumiałe wytwarzanie pewnych metabolitów
wtórnych przez pewne bardzo odległe taksonomicznie jednostki może doprowadzić do konkluzji,
że wytwarzają je nie rośliny, a pewne ściśle współżyjące z nimi organizmy np. grzyby. Przykładami
mogą być Ipomoea asarifolia, Convolvulaceae czy Hypericum perforatum, Hypericaceae (Kucht
i wsp., 2004; Steiner i wsp., 2006; Kusari i wsp., 2008). Możliwe jest również przekształcanie
metabolitów roślinnych przez organizmy pozostające w ścisłej symbiozie z roślinami (Tan i Zou, 2001,
Schulz i wsp. 2002, Zhang i wsp., 2006).
Z farmaceutycznego - czy szerzej - medycznego punktu widzenia, aktywne farmakologicznie
metabolity wtórne stanowią jeden z głównych powodów zainteresowania naukowców medycyną
tradycyjną różnych kultur, fitoterapią i pozyskiwaniem substancji chemicznych ze stanu naturalnego.
Przekazywane od pokoleń informacje o skuteczności niektórych z roślin (lub grzybów, porostów itp.)
w pewnych schorzeniach zaczęły w miarę rozwoju chemii owocować istotnymi obserwacjami.
Sertürner, izolując w 1804 roku morfinę z opium, dał początek serii odkryć związków chemicznych
odpowiedzialnych za aktywność substancji farmaceutycznych. Początkowo były to głównie alkaloidy,
o wyraźnym i silnym działaniu, natomiast późniejsze czasy przyniosły zainteresowanie substancjami
o mniej wyraźnie dostrzegalnej aktywności lub trudniejszymi wówczas do izolacji, takimi jak
flawonoidy, lignany, seskwiterpeny czy saponiny. Zaczęto również dostrzegać istotną rolę synergizmu
w przypadku aktywnych farmakologicznie roślin, zawierających metabolity wtórne, które
wykazywały, po wyizolowaniu z zespołu, nieznaczną lub średnio zauważalną siłę działania (Potterat i
Hamburger, 2008).
Dziewiętnastowieczny badacz Caventou, który współpracując wraz z Pelletier'em wyizolował
znaczną liczbę alkaloidów znany jest także z tego, że założył fabrykę chininy, pierwszego istotnego
handlowo roślinnego metabolitu wtórnego (Potterat i Hamburger, 2008). W kolejno powstających
przedsiębiorstwach farmaceutycznych zajmowano się nie tylko izolacją pożądanych na rynku
‹3›
substancji chemicznych pochodzenia naturalnego, lecz poświęcano również dużo uwagi
poszukiwaniom kolejnych, nowych i aktywnych biologicznie metabolitów. Początkowo
koncentrowano się na substancjach (surowcach) o ugruntowanym zastosowaniu, zwykle opartym
na przekazach tradycyjnych. Trend ten, nazwany z czasem etnofarmakognozją, widoczny jest
w farmacji do dziś. Wyizolowane związki chemiczne poddawano także modyfikacjom, poszukując
substancji o lepszych właściwościach farmaceutycznych (pożądanej rozpuszczalności, wzmożonej
aktywności, zminimalizowanych działaniach niepożądanych). Przykładami związków chemicznych
otrzymanych w ten sposób mogą być heroina, czy kwas acetylosalicylowy. Zdarzało się jednak,
że pochodne półsyntetyczne lub związki oparte na określonym szkielecie wykazywały działanie zgoła
odmienne od pierwowzoru jak to miało miejsce w przypadku morfiny i naloksonu (odpowiednio
agonisty i antagonisty receptorów opiatowych), lub wykazywały zmieniony mechanizm działania,
jak w przypadku cytotoksycznych podofilotoksyny (wiążącej się z tubuliną) i etopozydu (inhibitora
topoizomerazy I i II) (Gordaliza i wsp., 2004).
Drugą ważną gałęzią poszukiwań nowych leków pochodzenia naturalnego było badanie
wszystkich wyizolowanych metabolitów w różnych modelach farmakologicznych.
W tym trendzie za szczególnie istotne i ekonomicznie korzystne należy uznać zmniejszenie skali
współczesnych badań podstawowych wraz z rozwojem nowoczesnych technik przesiewowych

in vitro oraz rozwój identyfikacji składników bez ich izolacji, oparty głównie na porównywaniu ich
właściwości z bazami danych (Koehn, 2008; Potterat i Hamburger, 2008). Trzecim kierunkiem,
rozwijającym się zwłaszcza współcześnie, jest przewidywanie aktywności substancji chemicznych
pochodzenia naturalnego na podstawie ich struktury. Badania takie prowadzi się stosując modele
komputerowe, coraz częściej wykorzystujące sieci neuronalne (Banewar i wsp., 2009; Stepanchikova
i wsp., 2003).
Do związków wprowadzonych do lecznictwa w wyniku systematycznych badań należy m.in.
odkryta w roku 1972 artemizynina, seskwiterpenoid o charakterze endonadtlenku, która rozpoczęła
nowy etap w walce z malarią (Meshnick i wsp., 1996). Silnie przeczyszczające żywice roślin z rodzaju
Podophyllum, Berberidaceae które stosowano tradycyjnie również przy brodawkach, tj. łagodnym
nowotworzeniu skóry, spowodowanym zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego. Wyizolowanie
podofilotoksyny jako składnika cytotoksycznego zaowocowało wprowadzeniem do lecznictwa serii
pochodnych znanych jako etopozyd i tenipozyd, których aktywność przeczyszczająca okazała się być
działaniem niepożądanym (Gordaliza i wsp., 2004). Do ciekawych odkryć ostatnich lat należą m.in.
aktywne przeciwko HIV kalanolidy (Boyd i wsp., 2002) i pochodne kwasu betulinowego (Cichewicz
i Kuozi, 2003), zaś przeciwko HCV i wirusowi dengi – kastanospermina (Whitby i wsp., 2005), a także
opracowanie na bazie kwasu szikimowego pozyskiwanego z Illicium verum, Schisandraceae
szczepionki przeciwko jednemu z rodzajów wirusa grypy (Ward i wsp, 2005). Zwrócenie uwagi
na substancje roślinne o znaczeniu, wydawało się, historycznym doprowadziło do izolacji szeregu
przeciwzapalnych kwasów boswelliowych z żywicy Olibanum (ang. Frankincense; z Boswellia sp.,
Burseraceae) (Banno i wsp., 2006), czy przeciwcukrzycowego monosacharydu deoksynojirimycyny
‹4›
z Morus alba, Moraceae (Jung i wsp., 2006). Interesujące są również badania
przeciwnowotworowych substancji pochodzenia naturalnego stosowanych w terapii
fotodynamicznej (nietoksyczne proleki aktywowane miejscowo poprzez silne naświetlanie). Należą
do nich min. pochodne porfirynowe (w tym m.in. pochodne feoforbidu A, produktu rozpadu
chlorofilu) czy hiperycyna (stosowana próbnie w walce z mięsakiem) (Ebermann i wsp., 1996).
Substancje o charakterze polifenoli (np. kurkumina, rezweratrol, katechina i jej pochodne) zawarte
w wyciągach roślinnych pochodzących z rozmaitych, stosunkowo łatwo dostępnych źródeł, często
zawarte w żywności, znajdują zastosowanie w zapobieganiu chorobom cywilizacyjnym (Tapiero
i wsp., 2002).
Ważnym aspektem badań fitochemicznych jest także zabezpieczanie dostępnych zasobów
i źródeł substancji naturalnych i zapobieganie ich rabunkowej eksploatacji, jak to ma miejsce
w przypadku niektórych aktywnych roślin o występowaniu endemicznym, takich jak afrykańskie
Hoodia gordonii, Apocynaceae (zawierająca hamujące łaknienie glikozydy steroli)
czy Harpagophytum procumbens, Pedaliaceae (zawierający przeciwzapalne irydoidy).
W obu przypadkach problem dostępności substancji roślinnej rozwiązano na etapie odpowiednio
prowadzonych upraw (Abensperg-Traun, 2009). Inaczej postąpiono w przypadku wolno rosnącego
cisa pacyficznego. Nie mogąc izolować PAKLITAKSELU z kory Taxus brevifolia, Taxaceae
(niewystarczające zasoby roślin) badacze opracowali sposób częściowej syntezy jego równie
skutecznego analogu DOCETAKSELU (i innych) z substancji występującej w liściach Taxus baccata,
Taxaceae, łatwiejszych do pozyskiwania (Walsh i Goodman, 2002).
Trudności z uzyskaniem satysfakcjonującej zawartości substancji czynnych w warunkach
uprawnych próbuje się też omijać w inny sposób. Większość prób hodowli roślin in vitro dowodzi,
że kultury roślinne często wykazują dużo mniejszą wydajność produkcji substancji interesujących
badaczy niż rośliny gruntowe (np. w przypadku przeciwnowotworowej kamptotecyny) (Ramachandra
Rao i Ravishankar, 2002). Z drugiej strony okazuje się, że kultury tkankowe roślin dalej
spokrewnionych z gatunkiem podstawowym mogą produkować te same substancje z dużo lepszą
wydajnością, jak to ma miejsce w np. przypadku β-TUJAPLICYNY (= HINOKITIOLU, ≠ HINOKITOLU),
otrzymywanej z kultur Calocedrus formosana, Cupressaceae z ośmiokrotnie większą wydajnością
w porównaniu do drewna rośliny macierzystej – Thujopsis dolabrata, Cupressaceae. Należy przy tym
wspomnieć, że C.formosana w warunkach gruntowych nie produkuje tego związku w istotnych
ilościach (Ono i wsp, 1998).
Mimo metodycznego i systemowego podejścia do prowadzonych badań, w trakcie
poszukiwania aktywnych związków chemicznych izolowanych z substancji roślinnych pewną rolę
odgrywa również zbieg okoliczności. Powszechnie znany jest fakt przypadkowego zaobserwowania
aktywności antybiotycznej Penicillium sp. przez Fleminga. Pierwszymi substancjami chemicznymi
pochodzenia naturalnego, które znalazły zastosowanie kliniczne jako leki przeciwnowotworowe (lata
50te XX w.) były alkaloidy WINBALSTYNA i WINKRYSTYNA, wyodrębnione z Catharanthus roseus,
Apocynaceae, rośliny rozpatrywanej pierwotnie jako tradycyjny lek przeciwcukrzycowy. Również
‹5›
PAKLITAKSEL (wspominany powyżej) był pierwotnie rozpatrywany wyłącznie jako toksyna
o oryginalnym mechanizmie działania (Potterat i Hamburger, 2008).
Rozwój badań nad produktami przemian metabolicznych roślin doprowadził dotychczas
do dokładnego poznania ok. 170 tys. związków naturalnych (DNP, 2007), z których tylko niewielka
ilość znalazła zastosowanie w medycynie. Rozwój technik badawczych pozwala współcześnie
na frakcjonowanie i analizowanie materiału roślinnego pod kątem konkretnych aktywności
farmakologicznych w skali mikro in vitro oraz na identyfikację odpowiedzialnych za nie związków
chemicznych również w skali mikro. Znacznie przyspiesza to wytypowanie aktywnych substancji
chemicznych i obniża koszty doświadczeń.
1.3 Wybór przedmiotu badań i określenie celu pracy

Podstawą wybrania Calocedrus decurrens1 (cedrzyniec kalifornijski), przedstawiciela rodziny
Cupressaceae (cyprysowate) jako obiektu badań były: doniesienia o jego zastosowaniu
w etnomedycynie mieszkańców Ameryki Północnej (Moerman, 1998), niepełne choć obiecujące
studia fitochemiczne tego gatunku (Zavarin i Anderson, 1955a-d; Zavarin, 1958a-c; von Rudloff,
1981), liczne i ciekawe publikacje opisujące pokrewny gatunek Calocedrus macrolepis (w tym var.
formosana2, literatura dotycząca tych roślin szerzej opisana w rozdziale 3) oraz względna dostępność
tego oryginalnego gatunku w Polsce.
Polifiletyczny takson Gymnospermae3 (nagozalążkowe, nagonasienne), do którego należy
m.in. rodzina Cupressaceae, obfituje w gatunki o ugruntowanym zastosowaniu w lecznictwie oraz
dostarczające substancji chemicznych obdarzonych wyraźnym działaniem biologicznym
lub farmakologicznym, wykorzystywanych w lecznictwie, a także toksycznych. Wspomnieć należy
odgrywające istotną rolę terapeutyczną alkaloidy, takie jak cytotoksyczny PAKILITAKSEL i półsyntetyczne
taksoidy czy modelowy lek adrenergiczny – EFEDRYNĘ. Spośród licznych terpenów i terpenoidów,
zwykle wchodzących w skład olejków eterycznych pozyskiwanych z zielonych części roślin z rodziny
Cupressaceae wypada wymienić PINENY, LIMONEN, BORNEOL, TERPINEOLE i CEDROL. Niektóre z tych
substancji, oprócz walorów kosmetycznych czy aromatycznych znajdują zastosowanie w terapii jako
składniki wewnętrznych preparatów żółciopędnych i żółciotwórczych, a także rozgrzewających,
przeciwbakteryjnych i przeciwgrzybiczych stosowanych zewnętrznie (Muszyński, 1957; Kohlmünzer,
1998). Interesujace są próby zastosowania monoterpenów jako substancji zmieniających
przepuszczalność skóry dla leków (Aqil i wsp., 2007). BORNEOL i jego pochodne, a także np. β-EUDESMOL
są z kolei rozpatrywane jako potencjalne środki przeciwdrgawkowe (Chiou i wsp., 1997; Granger
i wsp., 2005). Żywice, obfitujące oprócz monoterpenów w seskwiterpeny, diterpeny i ich utlenione
pochodne, wykazują często aktywność przeciwgrzybiczą, przeciwbakteryjną, a także
1
dalej w tekście pracy opisywany skrótowo jako C.decurrens
2 dalej w tekście pracy opisywane skrótowo jako C.macrolepis i C.formosana
3
powszechnie przyjęte w nazewnictwie anglosaskim określenie conifers (= szyszkowe), stosowane zwykle w odniesieniu do
rzędu Coniferales, dużo lepiej oddaje charakterystyczną cechę rozpoznawczą niż polska nazwa szpilkowe
‹6›
przeciwpierwotniakową (TOTAROL, kwasy diterpenowe) (Muroi i Kubo, 1996). Do szczególnie dobrze
poznanych, oryginalnych połączeń należą BILOBALID i GINKGOLIDY, którym przypisuje się aktywność
nootropową i prokognitywną preparatów z miłorzębu. Zdrewniałe części roślin nagonasiennych
dostarczają często połączeń o charakterze fenoli lub chinonów obdarzonych aktywnością
przeciwdrobnoustrojową lub/i wykrztuśną. Należą tu związki takie jak β-TUJAPLICYNA, TYMOL
czy GWAJAKOL. Lignany, charakterystyczne dla drewna metabolity wtórne (obecne również
w częściach zielonych), takie jak MATAIREZYNOL czy SEKOIZOLARYCYREZYNOL odpowiadają między innymi
za aktywność przeciwutleniającą, podczas gdy inne, jak np. PODOFILOTOKSYNA i jej analogi strukturalne,
naturalne i półsyntetyczne, są rozpatrywane jako związki cytotoksyczne (Gordaliza i wsp., 2004).
Wiele z wymienionych związków chemicznych dostarczanych przez Gymnospermae
jest opisywanych przez lekospisy i farmakopee. Spośród substancji roślinnych i ich przetworów
w aktualnie obowiązującej Farmakopei Polskiej (FP VIII, 2008) można spotkać: Iuniperi4 aetheroleum,
Iuniperi4 pseudo-fructus, Pini pumilionis aetheroleum, Pini sylvestris aetheroleum, Terebinthinae
aetheroleum zaś uprzednie wydania opisywały ponadto: Juniperi lignum, Pini turio, Sabinae
aetheroelum i Sabinae herba (FP I, 1817), Pini resina (FP II, 1936; FP III, 1956), Terebinthina
communis (FP I, 1817; FP II, 1936; FP III, 1956).
W oparciu o powyższe dane i analizę dostępnej literatury przedmiotu postawiono pracy

następujące cele:
- określenie składu chemicznego olejku z liści cedrzyńca kalifornijskiego (z egzemplarzy
uprawianych w Polsce) i próba identyfikacji związków zaobserwowanych
lecz niezidentyfikowanych we wcześniejszych badaniach,
- określenie składu chemicznego olejku z drewna (bielu5) cedrzyńca kalifornijskiego,
- określenie składu chemicznego olejku z innych, dostepnych części cedrzyńca
kalifornijskiego,
- określenie składu chemicznego frakcji lignanowej z drewna (bielu5) cedrzyńca
kalifornijskiego,
- określenie składu chemicznego frakcji flawonoidowej z liści cedrzyńca kalifornijskiego,
- w przypadku stwierdzenia, w trakcie powyższego, związków niemożliwych lub trudnych
do identyfikacji na poziomie badań przesiewowych - ich izolacja i pełne ustalenie
struktury w oparciu o dostępne techniki spektroskopowe,
- przesiewowe badania biologiczne wyizolowanych wyciągów, frakcji i związków
chemicznych (badania zlecone, uwzględniające aktywność przeciwdrobnoustrojową,
cytotoksyczną).
4dawn. Juniperi
5
charakterystyczna czerwona twardziel C.decurrens nie była dostępna dla celów pracy; wytwarzają ja dopiero osobniki stare,
których drewno nie było osiągalne z upraw krajowych
‹7›
Rozdział 2
8-19
substancji roślinnych
Niektóre techniki stosowane w analizie ciał czynnych
2.1 Izolacja składników chemicznych
2. 1.1 Przy goto w an i e su b s tan c ji r o śli n n e j (n atu raln e j)
W trakcie pozyskiwania substancji naturalnej (surowca) przeznaczonej do izolacji ciał

czynnych istotnych jest kilka elementarnych zasad. Musi ona pochodzić z wiarygodnego botanicznie
źródła, przy czym wskazane jest zachowanie próbki w zbiorach zielnikowych; należy również upewnić
się co do jej wartości przy pomocy stosownych testów przesiewowych (np. fingerprint wykonany
techniką TLC lub 1H-NMR, oznaczenie zawartości olejku eterycznego i jego składu, oznaczenie
zawartości określonej grupy ciał czynnych). Wskazane jest także monitorowanie zawartości
ksenobiotyków, takich jak środki ochrony roślin czy metale ciężkie oraz zanieczyszczeń
mikrobiologicznych. Niezbędny jest również nadzór nad procesami zbioru, oczyszczania i suszenia.
Wszystkie etapy prowadzi się z zachowaniem ostrożności (zachowawczo), aby uniknąć powstawania
artefaktów i substancji niepożądanych (Asfawa i wsp., 2001), a jednocześnie aby pozwolić
na całościowe poznanie składu chemicznego i rzeczywistej aktywności biologicznej uzyskiwanych
frakcji. Zachowawcze postępowanie z substancją roślinną, wyciągiem czy frakcjami, sprowadza się do
unikania dostępu czynników destrukcyjnych (promieniowanie świetlne, powietrze i inne utleniacze,
czynniki hydrolizujące). Kolejne etapy frakcjonowania wykonuje się szybko, zaś próbki zagęszcza się
i przechowuje w możliwie niskiej temperaturze, w atmosferze gazów obojętnych (Ong, 2004).
2. 1.2 Wy tra w ian ie ( ek st rak cja ) i rozd zi el an i e m ie s zan i n
W procesie wytrawiania samorzutność procesu dyfuzji wspomagana jest poprzez

wymuszony przepływ cieczy, wytrząsanie, ogrzewanie, zastosowanie nadciśnienia (ASE),
ultradźwięków (UAE) czy mikrofal (MAE, DMAE). Istotny jest także dobór odpowiedniego
rozpuszczalnika (ekstrahenta), wydajnie rozpuszczającego pożądane przez badacza substancje,
minimalnie rozpuszczającego zaś niepożądane substancje balastowe. Ekstrahentami mogą być woda,
klasyczne rozpuszczalniki organiczne w fazie ciekłej, rzadziej gazowej lub (w miarę potrzeb) w fazie
nadkrytycznej (SFE). Dodatkowo modyfikowanymi parametrami procesu ekstrakcji mogą być czas,
temperatura, ciśnienie czy stopień rozdrobnienia substancji ekstrahowanej (Smith, 1999; Hawthorne
i wsp., 2000; Romanik i wsp., 2007; Kaufmann i Christen, 2002).
Zastosowanie ekstrakcji lub mikroekstrakcji do fazy stałej (odpowiednio: SPE i SPME),
pozwala na zachowawcze przeniesienie interesujących związków chemicznych pomiędzy
rozpuszczalnikami mieszającymi się ze sobą z wykorzystaniem odpowiednio modyfikowanego złoża
chromatograficznego zatrzymującego pożądane substancje z jednego, a oddającego je innemu
rozpuszczalnikowi. Wśród usprawnień tej metody należy wymienić pokrywanie fazą ekstrakcyjną
mieszadełek magnetycznych (SBSE) lub wytwarzanie cienkich włókien, uwalniających zaadsorbowane
substancje lotne do analizy w aparacie GC (SPME) (Pawliszyn i wsp., 1997, Nováková i Vlčková, 2009).
Interesującymi przykładami rozwoju powyższej metody są próby wytwarzania faz stałych
„na żądanie”, tzn. zatrzymujących wyłącznie określony związek chemiczny lub klasę związków
‹9›
o zbliżonej budowie cząsteczek (Nováková i Vlčková, 2009; Augusto i wsp., 2010). Złoża do tej
techniki znane są głównie jako MIP’s (ang. molecular implemented polymers), zaś możliwości jakie
otwiera w dziedzinie izolacji związków naturalnych są ogromne. Przykładem może tu być choćby
wzbogacanie wyciągów w dany związek (Chen i wsp., 2010), czy oczyszczanie i ewentualny odzysk
określonych związków chemicznych z niewykorzystywanego dotąd taniego źródła, jakim są ścieki
(Krupadam i wsp., 2010; Lai i wsp., 2010).
Do rozdzielania mieszanin związków chemicznych stosuje się czasem z dobrym skutkiem
nieskomplikowane lecz skuteczne metody: wytrącanie, odwirowywanie osadów lub wymywanie
związków szczególnie łatwo rozpuszczalnych. Innym przykładem prostego procesu separacji jest
mikrosączenie (np. dializa, odwrócona osmoza), które stosowane jest głównie
do rozdzielania mieszanin wedle wielkości cząsteczek związków (Yu i wsp., 2004; Kottakis i wsp.,
2008). Metoda ta może być szczególnie przydatna w przypadku dużej wrażliwości izolowanych
połączeń na obróbkę chemiczną i termiczną (np. antocyjany, białka). Wśród kolejnych prostych
metod uwzględnić należy destylację z parą wodną, destylację frakcjonowaną lub destylację
pod zmniejszonym ciśnieniem, stosowane do rozdzielania złożonych mieszanin związków lotnych
o różnych właściwościach fizykochemicznych (Belsito i wsp., 2007).
Tradycyjną i jednocześnie bardzo skuteczną metodą rozdziału mieszanin związków

chemicznych stosowaną w fitochemii, jest chromatografia. Rozwój tej techniki obejmuje zarówno
poziom modyfikacji złóż chromatograficznych jak też warunków rozdziału. Szeroką gamę sorbentów
modyfikowanych (w tym złoża do rodziałów związków enancjomerycznych) odnaleźć można dziś
w większości katalogów firm chromatograficznych. Stosuje się także fazy stałe impregnowane,
np. solami niektórych metali (Williams i Mander, 2001) czy alkaloidami.
Poprawę rozdzielczości układów chromatograficznych można również uzyskać stosując
układy dwuwymiarowe, zarówno w chromatografii planarnej jak też kolumnowej, w tym GC
(Blumberg i Klee, 2010) lub stosując metodę wielokrotnego rozwinięcia gradientowego (MGD)
(Matysik, 1996; Gocan i Cimpan, 2004; Matysik i wsp., 2008). W celu poprawienia rozdzielczości
rozwija się także powierzchnię czynną fazy nieruchomej poprzez zmniejszenie wielkości lub zmianę
struktury jej ziarna i lepsze upakowanie oraz zwiększenie ciśnienia prowadzonego procesu (Yang
i wsp., 2009).
Do technik rozwijających się szczególnie mocno w ostatnich latach należą cieczowe techniki
wirowe (CCC), charakteryzujące się wyjątkowo wysokim odzyskiem aplikowanych frakcji a także
możliwością dokonywania rozdziałów związków chiralnych (Foucault, 2001; Sutherland, 2007; Pauli
i wsp., 2008).
Eksperymentalnie podejmowane są próby wytwarzania złóż (z pogranicza chromatografii
i ekstrakcji do fazy stałej) selektywnie zatrzymujących związki o wysokim powinowactwie do danego
typu receptorów błonowych (Maciuk i wsp., 2008; Moaddel i wsp., 2010). Innym interesującym
trendem w poszukiwaniu nowych, celowanych, złóż chromatograficznych mogą stać się badania
możliwości rozdzielczych i zastosowań nanorurek węglowych (CNT) o różnych średnicach
‹ 10 ›
oraz modyfikowanych własnościach fizykochemicznych części zewnętrznej i wewnętrznej.
Wytwarzane są one w oparciu o struktury rolowanego grafenu (Saridara i Mitra, 2005; Sugikawa
i wsp., 2008) lub nanomateriały zbudowane ze sprzężonych pierścieni aromatycznych, zwane też
cyklacenami (Jasti i wsp, 2008; Gleiter i wsp., 2009).
Dla prawidłowości i skuteczności procesu wyodrębniania związków chemicznych z substancji
(surowców) naturalnych ważne jest, aby rozważnie i umiejętnie wykorzystywać dostępne metody
odpowiednie dla sytuacji.
2.2 Identyfikacja fizyko-chemiczna

Identyfikacja związku chemicznego jest procesem niezwykle złożonym, wymagającym
od badacza zdolności synkretycznego podejścia do wyników wszystkich prowadzonych etapów
analizy. Celem tego działania jest ustalenie struktury cząsteczek badanego związku chemicznego.
Do najważniejszych i najczęściej stosowanych metod identyfikacji chemicznej należą:
2. 2.1 Ch r om ato gra f ia

Analiza chromatograficzna jest procesem, który dzięki swej odtwarzalności w określonych

warunkach stwarza możliwość porównywania substancji chemicznych ze względu na właściwości
fizykochemiczne takie jak polarność, wielkość cząsteczek lub własności elektrochemiczne.
Dysponując odpowiednią substancją wzorcową lub bazą danych porównuje się głównie ruchliwość
substancji, wyrażaną poprzez czas retencji (Rt), współczynnik retencji (Rf) lub indeks Kovats’a (RI),
choć użyteczne bywają również dodatkowe informacje dostarczane przez odpowiedni detektor, takie
jak np. widmo UV czy MS przy zastosowaniu chromatografii cieczowej, rozpad MS przy zastosowaniu
chromatografii gazowej, barwa pochodnej związku po derywatyzacji, obserwowana w świetle
odpowiedniej długości na chromatogramie cienkowarstwowym.
2. 2.2 Up o ch ad n ian ie (d e ry wat y zacj a)
Upochadnianie jest procesem prowadzącym do wytworzenia związków chemicznych

łatwiejszych do porównania niż substancje analizowane pierwotnie. Do dziś stosuje się jeszcze
niekiedy dobrze opracowaną metodę identyfikacji flawonoidów opartą na porównywaniu zmian
profilu widma UV po dodaniu odpowiednich odczynników, jak roztwór chlorku glinu (III)
czy etanolanu sodu (Markham, 1982). Czasem konieczne jest selektywne uwodornienie, utlenienie,
metylacja czy estryfikacja, pozwalające zróżnicować prawdopodobne substraty dzięki powstającym
z nich produktom (np. w celu określenie położenia wiązania podwójnego w cząsteczce) (Cool
i Adams, 2003).
Powszechnie stosowaną metodą mikroderywatyzacji pozostaje tzw. wywoływanie
chromatogramów cienkowarstwowych (rzadziej obrazu mikrofrakcji z HPLC) specjalnie dobieranymi
odczynnikami (Wagner i Bladt, 1996).
‹ 11 ›
2. 2.3 T ech n ik i sp ekt ro skop o w e
2. 2.3 .1 Sp ektr o me tri a ma s
Emisyjna spektrometria mas (MS) jest metodą identyfikacji związków chemicznych

ulegających jonizacji. Stosując pewne uproszczenie można przyjąć, że eksperymenty wykonywane
z użyciem aparatów o wysokiej rozdzielczości (HRMS) są w analizie drobnocząsteczkowych związków
naturalnych szczególnie przydatne do ustalania składu atomowego substancji (analizy elementarnej).
Widma MS pozwalają ponadto na dosyć łatwe zaobserwowanie obecności w cząsteczce pewnych
atomów o oryginalnym składzie izotopowym, takich jak bor, chlor, brom czy selen. Wykorzystując
techniki fragmentacyjne uzyskuje się częściowe lub kluczowe informacje o strukturze związku,
zaś porównując otrzymane widma rozpadów masowych z zawartymi w bazach danych można
orientacyjnie identyfikować związek chemiczny, a przynajmniej przypisać go do szerszej grupy
chemicznej. Używając spektrometru mas (nawet o niższej rozdzielczości) w połączeniu z GC i bazami
danych z dużym prawdopodobieństwem udaje się identyfikować lotne związki chemiczne
na podstawie ich charakterystycznego rozpadu masowego w połączeniu z informacjami dotyczącymi
ich polarności, a wyrażanymi poprzez indeks Kovats’a. Dużym ułatwieniem w analizie nieznanych
i lotnych związków naturalnych jest wykorzystanie aparatów GC-HRMS (Särkkä i wsp., 2007).
Różne techniki jonizacji znajdują zastosowanie dla odmiennych grup naturalnych związków
chemicznych. W fazie gazowej używane są: jonizacja strumieniem elektronów (EI), jonizacja
chemiczna (CI i APCI) lub jonizacja światłem (APPI), w fazie ciekłej: jonizacja w polu elektrycznym
(ESI), natomiast w fazie stałej prowadzi się jonizację strumieniem atomów (FAB) lub jonów (FIB) dla
cząsteczek łatwo ulegających fragmentacji lub degradacji. Dla substancji wielkocząsteczkowych
odpowiednia jest desorpcja z użyciem promieni lasera (MALDI). Duży wybór detektorów (pułapka
jonowa (IT) kwadrupol (Q), analizator czasu przelotu (TOF), jonowy rezonans cyklotronowy (ICR)
lub ich wzajemne połączenia) pozwala na przemyślany wybór analizatora masy optymalnego
dla prowadzonych eksperymentów (Suder i Silberring, 2006, de Hoffmann i Stroobant, 2007).
2. 2.3 .2 Sp ektr o skop ia N MR
Emisyjna spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR) jest metodą

pozwalającą na ustalenie struktury cząsteczki w oparciu o interpretację przesunięć chemicznych
widocznych na kilku lub szeregu widm otrzymanych odpowiednio dobranymi technikami.
Do podstawowych technik identyfikacji niskocząsteczkowych związków naturalnych
tą metodą należy rezonans protonowy (1H-NMR), którego istotną zaletą jest możliwość podejścia
ilościowego ze względu na równocenność sygnałów każdego z protonów (Holzgrabe i wsp., 1998).
Analiza multipletów i ich stałych sprzężenia (J) pozwala na zaobserwowanie pewnych powiązań
pomiędzy sygnałami poszczególnych protonów i ustalanie fragmentarycznej struktury badanego
związku chemicznego. Rezonans węglowy (13C-NMR) wraz z technikami DEPT 90 i DEPT 135 lub APT
‹ 12 ›
stosowany jest dla wykazania rzędowości poszczególnych atomów węgla obecnych
w cząsteczce badanej substancji. Dla technik jednowymiarowych tworzone są powszechnie
amatorskie i profesjonelne bazy danych dzięki którym łatwiejsze jest choćby ustalenie
1
podstawowego szkieletu węglowego analizowanego związku (np.: Aldrich NMR Library ,
Modgraph 2, NMRshiftDB 3, SDBS 4).
Eksperymenty korelacyjne (dwuwymiarowe) HSQC lub HMQC pozwalają na przypisanie
sygnałom poszczególnych protonów sygnałów związanych z nimi atomów węgla. Eksperyment HMBC
pozwala na obserwowanie sygnałów atomów węgla (również: azotu lub siarki) pozostających
w najbliższym sąsiedztwie poszczególnych protonów. Szczególnie użyteczne są tu obserwacje
korelacji z węglami czwartorzędowymi (w tym budującymi grupy funkcyjne takie jak karboksylowa
czy fenolowa). Techniki COSY, TOCSY oraz NOESY i ROESY pozwalają obserwować na płaszczyźnie
dwuwymiarowej korelacje pomiędzy poszczególnymi protonami i na tej podstawie odtwarzać
fragmenty struktury. Dwie pierwsze pozwalają na obserwowanie sygnałów protonów sprzężonych
ze sobą odpowiednio: kolejno (COSY) i grupowo (TOCSY), a dwie ostatnie pozwalają
na obserwowanie korelacji w przestrzeni dla cząsteczek małych (do ok. 700 Da) i większych niż 1500-
2000 Da (NOESY) i dla cząsteczek o masie mieszczącej się w orientacyjnym przedziale 600 ÷ 1500 Da
(ROESY). Dodatkowym atutem protonowych technik dwuwymiarowego 1H-NMR jest możliwość

rozwikłania nachodzących na siebie sygnałów protonów (często multipletów). Wykorzystując
informacje pochodzące z dwóch ostatnich eksperymentów oraz stałe sprzężenia (zarówno JH,H
jak i JC,H, odczytywane w eksperymentach odpowiednio J-resolved czy HETLOC), można dochodzić
precyzyjnych informacji o stereochemii (konfiguracja względna) badanych związków (Riccio i wsp.,
2003; Kwan i Huang, 2008).
Do eksperymentów rzadziej stosowanych, lecz nie mniej użytecznych w identyfikacji
związków naturalnych należą J-resolved oraz INADEQUATE. J-resolved pozwala obserwować
struktury multipletów dwuwymiarowo, co ułatwia separowanie od siebie poszczególnych sygnałów
protonów, nachodzących na siebie na jednowymiarowym widmie 1H-NMR. 2D-INADEQUATE jest
eksperymentem pozwalającym zaobserwować wzajemne połączenia pomiędzy kolejnymi atomami
węgla w cząsteczce (podobnie jak ma to miejsce dla szlaków skorelowanych protonów
13
w eksperymencie COSY), wymaga jednak względnie wysokiego stężenia próbki (detekcja C),
długiego czasu pomiaru i ewentualnie dodatku stosunkowo drogich substancji pomocniczych (Bross-
Walch i wsp., 2005; Kwan i Huang, 2008).
Współcześnie możliwe jest ustalanie struktur związków chemicznych w mieszaninach
w oparciu o dostępne techniki dwuwymiarowe (Zielińska i Kisiel, 2000; Kisiel i Zielińska, 2001).
Jednym z ciekawszych obecnie stosowanych eksperymentów NMR jest niewątpliwie DOSY, które
próbuje się stosować do spektroskopowego (niechromatograficznego) rozdziału złożonych
1
26.4.2010; http://www.sigmaaldrich.com/labware/learning-center/spectral-viewer/ft-nmr-library.html
2 26.4.2010; http://www.modgraph.co.uk/
3
26.4.2010; http://www.ebi.ac.uk/nmrshiftdb/
4 26.4.2010; http://riodb01.ibase.aist.go.jp/sdbs/
‹ 13 ›
mieszanin. O ile mając do czynienia z mieszaniną dwóch bądź trzech substancji o znanym wzorze
sumarycznym (na podstawie HRMS), w znanej proporcji, można skutecznie próbować przypisywać
poszczególne sygnały obserwowane na widmie protonowym poszczególnym związkom chemicznym
na podstawie proporcji integracji tych sygnałów, to w przypadku gdy są obecne w mieszaninie
w zbliżonym stosunku molowym sytuacja staje się bardziej skomplikowana. DOSY jest
eksperymentem pozwalającym rozdzielić sygnały protonów poszczególnych związków chemicznych
obecnych w mieszaninie w oparciu o prędkość ich dyfuzji. Jakkolwiek najlepsze wyniki uzyskuje się
dla cząsteczek o znacznie zróżnicowanej masie, to dodatek stosunkowo prostych substancji trzecich
(krzemionki) do celi pomiarowej pozwala na znaczną poprawę jakości rozdziału (stąd ta ostatnia
technika bywa nazywana chromatograficznym NMR). Kolejnym etapem rozwoju tej techniki jest
łączenie jej w eksperymenty trójwymiarowe np. DOSY-TOCSY (Caldarelli, 2007; Carrara i wsp., 2008;
Viel i Caldarelli, 2008).
Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego jest techniką rozwijającą się bardzo
intensywnie. Wykorzystując jej elastyczność (możliwość modyfikacji zarówno przebiegu
doświadczenia jak i konstrukcji aparatu) oraz aspekt oszczędności czasu opracowywane są nowe
eksperymenty. Z jednej strony próbuje się skrócić czas pomiaru poprzez łączenie technik w modele
trójwymiarowe, prostsze np. HMBC-TOCSY lub bardziej skomplikowane np. DJM-INEPT-INADEQUATE

(Pham i wsp., 2005), z drugiej zaś drastycznie zmniejszyć ilości badanych substancji wymagane
do efektywnego przeprowadzenia doświadczenia poprzez użycie kriosond lub mikrosond. Jest to
szczególnie istotny aspekt analizy związków naturalnych, zwłaszcza na poziomie badań
przesiewowych (Schlotterbeck i wsp., 2002; Olson i wsp., 2004; Gronquist i wsp., 2005; Hu i wsp.,
2005).
2. 2.3 .3 In n e m e tod y sp ekt ro sk o p ow e
Do pozostalych metod spektroskopowych zalicza się spektroskopię w nadfiolecie, świetle

widzialnym, podczerwieni, a także absorpcyjną spektroskopię atomową.
Absorpcyjna spektroskopia w zakresie nadfioletu (UV) i światła widzialnego (VIS)
jest metodą pozwalającą na zaobserwowanie w cząsteczkach obecności wiązań podwójnych
i ich układów sprzężonych. Detektory UV-VIS jedno- lub wielozakresowe (DAD) są, ze względu
na swoją cenę, najczęściej dotąd stosowanymi w różnych metodach chromatografii cieczowej.
Absorpcyjna spektroskopia w podczerwieni (IR) jest metodą pozwalającą
na zaobserwowanie obecności niektórych grup funkcyjnych (kwasowej, aldehydowej, ketonowej),
układów wiązań podwójnych, a także pewnych oddziaływań międzycząsteczkowych (np. tworzenia
mostków wodorowych. Ciekawym rozwinięciem tej metody jest dwuwymiarowy IR (Noda i wsp.,
1988). Możliwe jest różnicowanie widm IR enancjomerów (stosując metodę dichroizmu kołowego;
Kellenbach i wsp., 2007).
Szczególnie intensywny rozwój przechodzi w obecnych latach spektroskopia w bliskiej
podczerwieni (NIR) pozwalająca na podejście zarówno ilościowe jak i jakościowe (Cozzolino, 2009).
‹ 14 ›
interesującym aspektem tej techniki jest możliwość przesiewowego ustalania chemotypu, oznaczania
zawartości (mapowania) wybranych związków naturalnych lub ich grup bezpośrednio w roślinie,
jeszcze przed jej zebraniem (Schulz i wsp., 2003, 2004, 2005; Barańska i wsp., 2004).
W analizie związków naturalnych przydatna okazuje się czasem absorpcyjna spektroskopia
atomowa (ASA, AAS), pozwalająca na identyfikację (jakościową i ilościową) poszczególnych
pierwiastków chemicznych w analizowanej próbce. Wykorzystywana jest zwykle wtedy,
gdy na podstawie widm HRMS i NMR nie można jednoznacznie stwierdzić o występowaniu
lub nieobecności w analizowanej substancji chemicznej pierwiastków innych niż węgiel, wodór i tlen.
2. 2.4 U sta lan ie kon fi gu r ac ji a b so lu tn ej
Oprócz standardowo stosowanej procedury analizy krystalograficznej, do ustalania

konfiguracji absolutnej związków chemicznych wykorzystuje się także dichroizm kołowy (CD),
zjawisko różnej absorpcji światła spolaryzowanego kołowo lewo- lub prawoskrętnie przez
enancjomery. Zjawisko to może być obserwowane zarówno w podczerwieni (VCD) jak i świetle
widzialnym czy nadfiolecie (ECD). Ze względu na większe zróżnicowanie widma dokładniejszym
pomiarem jest VCD w zakresie ok. 800-2000 nm (Kellenbach i wsp., 2007; Muñoz i wsp., 2009).
2. 2.5 Poró wn y w an i e t e mp er at u ry top n i en i a
Metodą o słabnącym znaczeniu jest oznaczenie i porównywanie temperatury topnienia

otrzymanej substancji (lub jej pochodnej) i określonego wzorca, osobno bądź jednocześnie - techniką
wzorca wewnętrznego. Zastosowanie tej metody często wiąże się niestety ze zniszczeniem próbki.
2.3 Identyfikacja biologiczna

Identyfikacja biologiczna ma na celu prognozowanie potencjalnych zastosowań badanego
materiału w lecznictwie, farmacji, rolnictwie, przemyśle spożywczym i nadaje fitochemii posmak
emocji. Wskazane jest, zwłaszcza w przypadku substancji badanych po raz pierwszy,
przeprowadzanie badań przesiewowych z wykorzystaniem różnych podmiotów i modeli
doświadczalnych, by uzyskana informacja była jak najpełniejsza.
Elementem sprawiającym najwięcej kłopotów na tym etapie identyfikacji jest przewidzenie
rzeczywistej aktywności w modelu in vivo. Kolejne stadia badań klinicznych wykazują zwykle
niespodziewane wcześniej działania uboczne czy niepożądane. Zdarza się również, że substancje
wyselekcjonowane w modelach in vitro nie wykazują wystarczającej aktywności. Niedoskonałość
przełożenia modeli in vitro na in vivo wiąże się głównie z nadmierną czułością tych pierwszych oraz
nieprzewidywalną farmakokinetyką i farmakodynamiką związków w organizmie żywym.
Może on ponadto inaczej reagować na podanie wyizolowanego związku, a inaczej na podanie
kompleksowego wyciągu, którego składniki mogą ze sobą oddziaływać synergistycznie i dawać
odmienny wypadkowy efekt terapeutyczny. Ostatecznie, podobnie jak w przypadku leków
‹ 15 ›
syntetycznych, niewiele spośród związków dobrze rokujących w testach in vitro znajduje rzeczywiste
zastosowanie w lecznictwie. Wyjątkowo niepotrzebne i populistyczne wydaje się zatem określanie
pewnych związków chemicznych czy substancji naturalnych mianem przeciwnowotworowych
lub przeciwwirusowych itp. na wczesnych etapach badań (Dewick, 2009).
2. 3.1 T e sty wy k orzy s tu ją c e or gan i z my ży w e
Do najpowszechniej wykonywanych testów z użyciem organizmów żywych należą

przesiewowe badania aktywności przeciwbakteryjnej i przeciwgrzybiczej, dotyczące szeregu
szczepów częściej spotykanych lub nabierających ponownie znaczenia klinicznego
(jak Mycobacterium tuberculosis). Spośród patogennych pierwotniaków najczęściej poddawane
testom wrażliwości na nowo izolowane związki chemiczne są Plasmodium sp. powodujące malarię,
Trypanosoma sp., prowadzące do śpiączki afrykańskiej czy choroby Chagas’a, rozmaite pierwotniaki
będące przyczyną dolegliwości przewodu pokarmowego, a także Leishmania sp. wywołujące
uciążliwe i niebezpieczne schorzenia skórne (Wright, 2002).
Przesiewowo aktywność przeciwwirusową bada się najczęściej stosując linie komórkowe
zainfekowane wirusem (wirusami) brodawczaka, opryszczki, grypy, niedoboru odporności
czy zapalenia wątroby zaś aktywność cytotoksyczną na komórkach wybranych linii nowotworowych.
Badania aktywności biologicznych na zwierzętach wykonywane są zwykle dopiero po dokonaniu
wstępnych ustaleń na etapie in vitro chyba, że niemożliwe jest stworzenie modelu badawczego
in vitro (np. w przypadku badania aktywności przeciwgorączkowej).
Istotne jest, aby prowadząc jakiekolwiek badania z udziałem drobnoustrojów (bakterii,
grzybów, pierwotniaków) czy eukariotycznych linii komórkowych, używać dla stworzenia
dodatkowego punktu odniesienia dla wyników badań nie tylko szczepów/linii referencyjnych ale też
szczepów klinicznych. Oprócz dochodzenia siły aktywności, tak w przypadku nowotworów
jak i pierwotniaków, ważnym aspektem badań jest ustalenie mechanizmu i poprzez to fazy
rozwojowej, w której wrażliwość na badane związki jest największa. Zapotrzebowanie na czynniki
ułatwiające walkę z drobnoustrojami powszechnie występującymi a nabywającymi zjadliwości
i oporności jest olbrzymie. Niepokojącym czynnikiem ekologicznym prowadzącym
do rozprzestrzeniania się i przyspieszonej ewolucji omawianych patogenów ludzkich są niewątpliwie
zmiany klimatyczne, a także gwałtowny wzrost migracji ludności pomiędzy rozmaitymi regionami
świata w ostatnich dziesięcioleciach. Ważne jest również badanie wpływu substancji naturalnych
lub/i izolowanych z nich związków chemicznych na wektory (nosicieli) patogenów.
‹ 16 ›
2. 3.2 T e sty wy k orzy s tu ją c e r e akcj e b io ch e mi czn e
Najczęściej wykonywane testy przesiewowe wykorzystujące reakcje biochemiczne można

podzielić na enzymatyczne i nieenzymatyczne. Do pierwszych z nich należą choćby test hamowania
aktywności cholinesterazy (poszukiwanie czynników skutecznych w terapii starczych chorób
otępiennych), do drugich zaś określanie aktywności przeciwutleniającej i przeciwwolnorodnikowej
(poszukiwanie czynników zapobiegających powstawaniu i rozwojowi chorób cywilizacyjnych).
Ciekawym aspektem identyfikacji aktywności biochemicznej jest komputerowe
modelowanie i testowanie dopasowania badanych struktur do określonych białek (o charakterze
enzymów czy receptorów).
2.4 Mikronizacja technik identyfikacyjnych

W trakcie prowadzenia analizy fitochemicznej jedną z kluczowych przeszkód w ustaleniu
struktury interesujących związków chemicznych jest ich niewystarczająca ilość. Z wszystkich metod
spektroskopowych jedynie MS wymaga minimalnych ilości substancji. Trendem ostatnich lat
w optymalizacji badań fitochemicznych stało się więc poszukiwanie możliwości zmniejszania skali
prowadzonych doświadczeń i ilości wymaganych do identyfikacji związków. Pierwszą z takich metod

stała się elektroforeza kapilarna, pozwalająca na pracę z niewielkimi ilościami analitów, a także
pozwalająca identyfikować całe mikroorganizmy np. bakterie (Buszewski i Kłodzińska, 2008).
W zakresie technik chromatograficznych opracowano technikę UPLC, wykorzystującą kolumny
o zmniejszonych wymiarach (np. 2 cm długości, ziarno o średnicy 1,7 μm), a w jej zastępstwie
próbuje się wytwarzać kolumny (tzw. fused-core) o podobnych parametrach rozdziału,
współpracujące jednak ze standardowymi pompami HPLC. Podobnie w technice GC rynek zdobywają
krótkie lecz bardzo wydajne kolumny (Asensio-Ramos i wsp., 2009). Za niewątpliwe odkrycie uznać
należy również możliwość zwiększenia czułości aparatów NMR poprzez zmniejszenie objętości celi
z klasycznej 700 μl probówki do celki 5 μl (140 razy !) (Schlotterbeck i wsp., 2002; Olson i wsp., 2004;
Hu i wsp., 2005; Swartz, 2005). Eksperymenty biologiczne prowadzi się natomiast coraz częściej
z użyciem płytek wielodołkowych, co istotnie wpływa na wydajność i inne parametry ekonomiczne
(Kuźma i wsp., 2007; Rufian-Henares i wsp., 2008).
Zastosowanie mikrotechnik identyfikacyjnych pozwala, oprócz obniżenia progu detekcji
związków naturalnych, na znaczne ograniczenie kosztów prowadzonej analizy poprzez zmniejszenie
zużycia czasu i ilości potrzebnych odczynników (chroniąc w ten sposób środowisko naturalne).
‹ 17 ›
2.5 Łączenie technik identyfikacji
W celu możliwie najpełniejszej i przez to wiarygodnej identyfikacji związków naturalnych
konieczne jest wykonanie szeregu eksperymentów omówionych pokrótce powyżej. Niektóre z nich
pozwalają na odzyskanie badanej próbki, inne kończą się jej bezpowrotną utratą. Logicznym
rozwiązaniem stało się zatem łączenie eksperymentów w celu przyspieszenia i zoptymalizowania
warunków identyfikacji.
Najczęściej spotykanym połączeniem technik identyfikacji jest dodatkowe zastosowanie
pochromatograficznej detekcji chemicznej, biologicznej lub instrumentalnej (z użyciem pojedynczego
detektora np. GC-MS, HPLC-DAD czy densytometru UV-VIS w TLC. Użycie kilku detektorów
jednocześnie stało się możliwe dzięki opracowaniu systemów dzielenia eluatu i zwiększeniu czułości
samych detektorów. Od kilku lat obserwuje się tendencję do stosowania aparatów tandemowych
nie tylko do celów analitycznych jak np. HPLC-DAD/MS/NMR (dla kompleksowego
scharakteryzowania spektroskopowego poszczególnych frakcji lub związków chemicznych)
z kolektorem lub kilkoma kolektorami frakcji (pozwalającymi przeprowadzić pochromatograficzne
eksperymenty bioautograficzne), ale też takich jak zestawy do preparatywnej chromatografii
błyskawicznej (detekcja UV/ELSD, UV/RI lub UV/FLD). Część eksperymentów wygodniej (bardziej
ekonomicznie) jest prowadzić pochromatograficznie (off-line) inne zaś prowadzone są w czasie

rzeczywistym (on-line) (Wolfender i wsp., 1998; Wolfender i wsp., 2003; Jaroszewski, 2005a-b;
Queiroz i wsp., 2005; Clarkson i wsp., 2006; Lambert i wsp., 2007b). Opracowywane są również
nowinki technologiczne takie jak GC-NMR (Grynbaum i wsp, 2007). W NMR dąży się również do
wykorzystywania możliwości nowych aparatów, łącząc poszczególne eksperymenty w modele
trójwymiarowe lub stosując jednocześnie dany eksperyment dla kilku oddzielnych próbek
(wykorzystując czas relaksacji jąder atomów jednej z nich na pobudzenie drugiej).
Należy również wspomnieć o coraz częściej wspomagających pracę fitochemików bazach
danych i programach przewidujących wyniki eksperymentów (zarówno chemicznych
jak i biologicznych). Jakkolwiek wyniki wykalkulowane przez niniejsze programy obarczone są
pewnym błędem (ich mechanizmy opierają się zwykle na wyuczonych sieciach neuronalnych),
to w znacznym stopniu mogą przyspieszyć proces identyfikacji lub właściwie go ukierunkować (Anzali
i wsp., 2001; Lopez-Perez i wsp., 2007; Himmler i Kos, 2008; Kuhn i wsp., 2008; Claridge, 2009).
‹ 18 ›
2.6 Techniki metabolomiczne
Wykorzystując zasady dobrej praktyki laboratoryjnej, walidując wykorzystywane metody,
prowadząc eksperymenty w sposób przejrzysty i powtarzalny można starać się w analizie
fitochemicznej o elementy metabolomiki, czyli jednoczesnego oznaczania wszystkich (lub: wielu,
istotnych) związków chemicznych obecnych w danej substancji roślinnej (Dunn i wsp., 2005).
Do pierwotnych technik metabolomicznych można zaliczyć tzw. „chromatograficzny odcisk
palca” (z ang. fingerprint). Posiadając wzorzec (ewentualnie voucher) substancji roślinnej, można
porównywać chromatogramy sporządzonego z niego wyciągu z innymi, poddawanymi analizie
tożsamości; konfrontuje się rozkład poszczególnych plam (TLC) lub pików (HPLC, GC), ich własności
(np. fluorescencję, barwę po upochodnieniu, aktywność itp.) i intensywność, nie identyfikując
konkretnych związków. Technika ta wykorzystywana jest głównie w badaniach przesiewowych, przy
kontroli jakości substancji roślinnej, ale też służy do sprawowania nadzoru nad każdym etapem
procesu izolacji (obserwowanie powstawania artefaktów, wzmagania się aktywności podczas
oczyszczania).
Współcześnie zakres stosowania fingerprintu został poszerzony także o techniki
spektroskopowe takie jak IR (gł. NIR), MS czy NMR (Quirke i wsp., 2000; Sawaya i wsp., 2004;
Catharino i wsp., 2005; Holmes i wsp., 2006; Wooten i wsp., 2009). W połączeniu z analizą
statystyczną metabolomika wykorzystywana jest m.in. w chemotaksonomii (Kim i wsp., 2004;
Rasmussen i wsp., 2006; Lambert i wsp., 2007a).
‹ 19 ›
Calocedrus decurrens –
– dotychczasowe badania i opis gatunku;
rodzaje Calocedrus, Libocedrus i Heyderia –

– tło badań fitochemicznych
Rozdział 3
20-39
3.1 Ogólne wiadomości o Calocedrus decurrens (Torrey) Florin
(Seneta, 1987; Powers i Olivier, 1990; Earle, 2008; Gledhill, 2008; IPNI, 2008; Tropicos, 2008;
USDA, 2008)
3. 1.1 C ed rzy n i ec kal i forn ij sk i
3. 1.1 .1 N az wa ł a ciń sk a i s y n on i my 3. 1.1 .4 N az wy w r óżn y ch j ęzy k a ch
Calocedrus decurrens (Torrey) Florin 1 (californian) incense-cedar (ang.),

=Calocedrus californica Kurz. 2, (californian) pencil-cedar (ang.),
=Heyderia decurrens K. Koch 3, californische Witteceder (hol.),
=Libocedrus gigantea Low ex Gordon 4, cèdre à encens (fr.),
=Libocedrus decurrens Torrey 5, cèdre blanc de California (fr.),
6
=Thuja craigiana Balfour ex A. Murray , cedro blanco de California (hiszp.),
=Thuja craigiana Jeffrey ex Gordon 4 cedro de incienso (hiszp.),
7
=Thuja decurrens (Torrey) Voss , Kalifornian Flußzeder (niem.),
=Thuja gigantea hort. non Nuttall ex Weihrauchzeder (niem.).
Gordon 4,
=Thuja nuttalliana Douglas ex Gordon 4.
3. 1.1 .2 E ty m olo gi a n az wy ł ac iń s kie j 3. 1.1 .5 Sp oty kan e ku lty wa ry
calos (z gr. καλος) - piękno, dobro 'Aureovariegata',

libanos (z gr. λίβανος) - kadzidło 'Berrima Gold',
kedros (z gr. κεδρος) - cedr, 'Columnaris',
heyderia - od nazwiska E. Heyder’a 'Compacta',
(1808-1884, botanik niemiecki), 'Glauca',
decurrens (z łac. decurro) - biegnący, 'Hillier's Compact',
zbiegający (w odniesieniu do liści). 'Intricata',
'Pillar',
3. 1.1 .3 Za si ęg w y s tę p o wan ia 'Riet',
USA: Kalifornia, Newada, Oregon; 'Variegata'.
Meksyk: Półwysep Kalifornijski.
Literatura pochodzenia nazw gatunkowych podana jest,

dla przejrzystości bibliografii, jako przypisy dolne
1
Taxon (1956), 5(8): 192
2
źródło nieznane, podane za informację Earle’a (2008)
3 Dendrologie (1873), 2(2): 179
4
The Pinetum, wyd.2. (1880): 181
5
Smithsonian Contributions to Knowledge (1853), 6(2): 7-8
6 Botanical Expedition to Oregon (1854): 2
7
Mitteilungen der Deutschen Dendrologischen Gesellschaft
(1907), 16: 88
‹ 21 ›
3. 1.1 .6 Ch a rakt er y s ty ka b otan ic zn a
Cedrzyniec kalifornijski jest jednopiennym, zimozielonym drzewem, zamieszkującym

zachodnie wybrzeża Ameryki Północnej. W naturze występuje zwykle w lasach mieszanych wraz
z Pseudotsuga menziesii, Pinus ponderosa, Sequoiadendron giganteum, Tsuga heterophylla, Thuja
plicata. W Polsce nieliczne egzemplarze spotykane w uprawie, często bowiem wymarza. W stanie
naturalnym dorasta do ok. 45 m wysokości, osiąga średnicę pnia do 2 m i wiek do 600 lat. Posiada
charakterystyczną, szerokostożkowatą koronę i cynamonową, początkowo cienko łuszczącą się, korę.
Rozgałęzienia są spłaszczone, pokryte łuskowatymi liśćmi (łuski wąskie i równej długości, łuski boczne
nie stykają się pośrodku pędu). Szyszki są bardzo charakterystyczne, zlokalizowane pojedyńczo, na
czubkach gałązek, osiągające długość 2-2,5 cm, z 6 łuskami różnej długości, dojrzewają raz do roku (w
Polsce - rzadziej, ok. września - przyp. aut.). Drewno jest nieżywiczne, łatwo schnące, o intensywnym
zapachu, stosunkowo lekkie - o gęstości ok. 400 kg/m3; drewno okrywowe (biel) barwy jasnożółtej,
drewno rdzeniowe (twardziel) barwy intensywnie czerwonej. Roślinę rozmnaża się głównie z nasion.
3. 1.1 .7 Za sto so wa n ia
Cedrzyniec kalifornijski jest gatunkiem ozdobnym; wytrzymałe drewno przeznacza się

na budulec, ze względu na miękkość bielu wyrabia się z niego ołówki zaś z zielonych pędów wytwarza
się kadzidło (opisywany jako jeden z najprzyjemniej pachnących gatunków z rodziny Cupressaceae).
Rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej używali C.decurrens m.in. jako budulca, opału
(drewno), na miotły, do wyplatania koszyków (gałązki, korzenie), ale też jako przyprawy (liście), oraz
lekarstwa stosowanego w schorzeniach przewodu pokarmowego (napar z gałązek i liści)
i w przeziębieniach (inhalacje z naparu z liści) (Moermann, 1998).
3. 1.1 .8 Stan ow i ska / u p ra wy k r ajo w e
Najstarsze udokumentowane stanowisko cedrzyńca kalifornijskiego w Polsce znajduje się

w Świnoujściu, gdzie ponad 90-letni egzemplarz został niedawno włączony w poczet pomników
przyrody (Pacyniak, 1979; Rada Miasta Świnoujścia, 2005). Egzemplarze pokaźnych rozmiarów
znajdują się również na terenie Rogowskiego Arboretum SGGW, gdzie prowadzi się także
najliczniejszą w kraju szkółkę cedrzyńców
odpornych na mróz (Tumiłowicz, 1979; Banaszczak,
Gdańsk 2004). Poza tym nieliczne egzemplarze odnaleźć
Świnoujście
można w arboretach i ogrodach botanicznych m.in.
Kórnik
Rogów w Bolestraszycach, Gdańsku (ORL), Lądku, Łodzi,
Łódź
Wojsławicach, Wrocławiu.
Wojsławice
Wrocław Ryc.3.1 Schematyczna mapa ważniejszych upraw
C.decurrens w Polsce (Nowak i wsp., 1999;
informacje własne; mapa WSiP, 2009).
‹ 22 ›
a b
d e
Ryc.3.2 Cedrzyniec kalifornijski: a) pokrój ogólny (Świnoujście, pomnik przyrody), b) pokrój ogólny (Wojsławice),
c) ulistniona gałązka, d) łuskowate liście, e) charakterystyczne szyszki. Fotografie autora.
‹ 23 ›
3.2 Pozostałe gatunki z rodzaju Calocedrus
(Earle, 2008; IPNI, 2008; Tropicos, 2008; USDA, 2008)

3. 2.1 C ed rzy n i ec taj wa ń ski
3. 2.1 .1 N az wa ł a ciń sk a i s y n on i my
1
Calocedrus macrolepis Kurz var. formosana (Florin) W.C. Cheng & L.K. Fu (=Calocedrus
formosana (Florin) Florin , =Heyderia formosana (Florin) H.L. Li , =Libocedrus formosana Florin 4,
2 3
=Libocedrus macrolepis (Kurz) Benth. et Hook. f. var. formosana (Florin) Kudô 5).
3. 2.1 .2 N az wy w j ęzy k ach ob cy c h
Taiwan incense-cedar (ang.), shonan-boku (jap.).
3. 2.1 .3 Za si ęg w y s tę p o wan ia
Tajwan (dawniej: Formoza); gatunek zagrożony wymarciem.
3. 2.2 C ed rzy n i ec ch iń ski ( c ed r zy n i ec w i elk oł u sko wy )
Calocedrus macrolepis Kurz var. macrolepis Kurz (=Calocedrus macrolepis Kurz 6, =Heyderia
macrolepis (Kurz) H.L. Li 3, =Libocedrus macrolepis (Kurz) Benth. et Hook. f. 7, =Thuja macrolepis
(Kurz) Voss 8).
3. 2.2 .2 N az wy w j ęzy k ach ob cy c h
Chinese incense-cedar (ang.).
Południowo-wschodnie Chiny od zachodniego Guangdong do Yunnan, Tajwan, północny

Wietnam, północny Laos, północna Tajlandia i północno-wschodni Myanmar (dawniej Birma).
3. 2.3 C ed rzy n i ec w i etn a m sk i ( ced rzy n i ec sk aln y )
Calocedrus rupestris Aver., H.T. Nguyen et L.K. Phan 9
Wietnam.
1 Flora Republicae Popularis Sinicae (1978), 7: 327

2
Taxon (1956), 5(8): 192
3
Journal of the Arnold Arboretum (1953), 34(1): 23
4 Svensk Botanisk Tidskrift (1930), 24: 126
5
Journal of the Society of Tropical Agriculture (1931), 3: 16
6
Journal of Botany, British and Foreign (1878), 11(127): 196
7 Genera Plantarum (1880), 3(1): 426
8
Mitteilungen der Deutschen Dendrologischen Gesellschaft (1907), 16: 88
9 Turczaninowia (2005), 8(4): 19-35
‹ 24 ›
3.3 Stanowisko taksonomiczne rodzaju Calocedrus
(Earle, 2008; IPNI, 2008; Tropicos, 2008; USDA, 2008)

Rodzaj Calocedrus Kurz 1, zamieszkujący półkulę północną został wyodrębniony w roku 1878
z rodzaju Libocedrus Endlicher 2 na podstawie badań anatomiczno-morfologicznych.
Rodzaj Libocedrus zamieszkujący półkulę południową obejmuje współcześnie następujące
3
endemiczne gatunki: występujące na Nowej Zelandii drzewa Libocedrus bidwillii Hook. f.
4
i Libocedrus plumosa (D. Don) Sargent (=Dacrydium plumosum D. Don 5, =Libocedrus doniana
(Hooker) Endlicher 6, =Thuja doniana Hooker 7) oraz występujące na Nowej Kaledonii krzewy:
Libocedrus austro-caledonica Brongniart et Grisebach 8, Libocedrus chevalieri Buchholz 9 i Libocedrus
yateensis Guillaumin 10.
Do rodzaju Libocedrus włączano ponadto wcześniej występujące w południowych regionach
Chile i Argentyny: Austrocedrus chilensis (D. Don) Florin et Boutelje 11 (=Libocedrus chilensis (D. Don)
12 13 14
Endlicher , =Thuja andina Poeppig et Endlicher , =Thuja chilensis D. Don ) i Pilgerodendron
15
uviferum (D. Don) Florin (=Juniperus uvifera D. Don , =Libocedrus tetragona (Hooker) Endlicher 2,
16
=Libocedrus uvifera Pilg. 17, =Thuja tetragona Hooker 18) oraz występujący na Papui Nowej Gwinei:
19 20
Papuacedrus papuana (F. Müller) H.L. Li (=Libocedrus arfakensis Gibbs , =Libocedrus papuana
21 22 23
F. Müller , =Libocedrus torricellensis Schlechter , =Thuja papuana (F. Mueller) Voss ,
=Papuacedrus arfakensis (Gibbs) H.L. Li 19, =Papuacedrus torricellensis (Schlechter) H.L. Li 19).
Współczesne badania wykazały, że rodzaj Calocedrus jest bardziej spokrewniony
24 25
filogenetycznie z gatunkami Platycladus orientalis (L.) Franco (=Biota orientalis (L.) Endlicher ,
26 27 28
=Platycladus stricta Spach , Thuja chengii Bordëres et Gaussen , Thuja orientalis L. ), Microbiota
1
Journal of Botany, British and Foreign (1878), 11(127): 196
2
Synopsis coniferarum (1847): 42
3
Handbook of the New Zealand flora (1864): 257
4 The Silva of North America (1896), 10: 134
5 A description of the genus Pinus, wyd.2. (1828) App: 143
6 Synopsis coniferarum (1847): 43
7
London Journal of Botany (1842), 1: 571
8
Annales des Sciences Naturelles; Botanique (1971) 5(13): 349
9
Bulletin du Muséum d'Histoire Naturelle (1949) 21: 283
10
Bulletin du Muséum d'Histoire Naturelle (1949), 21: 457
11 Acta Horti Bergiani (1954), 17: 29
12 Synopsis coniferarum (1847): 44
13 Nova Genera ac Species Plantarum (1841), 3: 17
14 A description of the genus Pinus, wyd.3. (1832), 1: 128
15 Svensk Botanisk Tidskrift (1930), 24: 133
16 A description of the genus Pinus, wyd.2. (1828), 2: 116
17 Die natürlichen Pflanzenfamilien, wyd.2. (1926): 389
18 London Journal of Botany (1844), 3: 148
19 Journal of the Arnold Arboretum (1953), 34(1): 25
20 A contribution to the phytogeography and flora of the Arfak Mountains (1917): 84
21
Transactions of the Royal Society of Victoria (1899), 1(1): 32
22
Botanische Jahrbücher für Systematik, Pflanzengeschichte und Pflanzengeographie (1913), 50: 53
23 Mitteilungen der Deutschen Dendrologischen Gesellschaft (1907), 1907(16): 88
24
Portugaliae Acta Biologica, Série B (1949): 33-34
25
Synopsis coniferarum (1847): 47
26 Histoire naturelle des végétaux - phanérogames (1842), 11: 335
27
Travaux du Laboratorie Forestier de Toulouse I (1939) 3(6): 6
28 Species Plantarum (1753), 2: 1002
‹ 25 ›
decussata Komarov 29 i Tetraclinis articulata (Vahl) Masters 30 (=Callitris articulata (Vahl) Murbeck 31,
32 33
=Callitris quadrivalvis Richard et A. Richard , =Cupressus articulata (Vahl) Forbes , =Thuja
34
articulata Vahl ) niż z rodzajem Libocedrus (Gadek i wsp., 2000). Prowadzono również studia
nad wewnętrznymi pokrewieństwami w rodzaju Calocedrus (Chen i wsp., 2009).
W celu wyjaśnienia trudnych zagadnień systematyki roślin nagonasiennych Lambert i wsp.
(2007a) zaproponowali zastosowanie metody metabolomicznej. Opierała się ona na przebadaniu
żywic roślin nagonasiennych z zastosowaniem dwuwymiarowych widm NMR otrzymanych
w eksperymencie COSY i porównaniu otrzymanych widm. Na tej podstawie autorom udało się
dostrzec pewne charakterystyczne różnice pomiędzy rodzinami Araucariaceae, Cupressaceae,
Podocarpaceae i Pinaceae. Zaobserwowano przy tym szczególne podobieństwo widm COSY gatunku
C.decurrens (Cupressaceae) do widm otrzymanych dla roślin z rodziny Pinaceae. Autorzy podkreślają
użyteczność magnetycznego rezonansu protonowego dla celów metabolomicznych
(nie zaobserwowano aby dało się różnicować wymienione rodziny z zastosowaniem spektroskopii
magnetycznego rezonansu węgla 13C).
3.4 Skład chemiczny i chemotaksonomia rodzajów Calocedrus i Libocedrus

3. 4.1 T erp en y i t er p e n oid y
3. 4.1 .1 Ol ejk i et ery czn e
W momencie rozpoczęcia niniejszej pracy jedynymi doniesieniami o badaniach olejku

eterycznego z liści C.decurrens były cztery prace doświadczalne. W pierwszej z nich Schrorger (1916),
opisywał wydajność pozyskiwania olejku eterycznego z liści w skali rocznej (maj-listopad) na
poziomie 0,2-0,3 % (V/m) z tendencją wzrostową w okresie zimowym. Skład olejku eterycznego
otrzymanego z liści przedstawiał on następująco: ok. 54-58 % LIMONENU, 12-16 %
α-PINENU, 8 % estrów w przeliczeniu na OCTAN BORNYLU i 4 % alkoholi w przeliczeniu na BORNEOL, 6-7 %
LIBOCEDRENU (opisanego jako seskwiterpen, niezidentyfikowanego w żadnej z późniejszych publikacji).
Skład olejku eterycznego z kory C.decurrens, zgodnie z cytowanym artykułem, kształtował się
następująco: 75-85 % α-PINENU, 5-6 % LIMONENU, 2 % alkoholi w przeliczeniu na BORNEOL i 1 % estrów
w przeliczeniu na OCTAN BORNYLU. W pracy autor wspomina, że surowiec suszony zawiera relatywnie
więcej olejku (jakkolwiek bez uzasadnienia statystycznego). Nakatsuka i Hirose (1954) wyizolowali
natomiast ze 180 kg drewna C.ecurrens 0,9 kg olejku eterycznego (wydajność 0,5 % V/m) i rozdzielili
go, na 53 % substancji obojętnych, 42 % fenoli i 5 % substancji kwaśnych. Frakcja fenolowa złożona
była głównie z KARWAKROLU i nieznanego wówczas bliżej fenolu (o wzorze sumarycznym C11H16O2),
dającego po demetylacji TYMOHYDROCHINON i pozwalającego się metylować (co sugerowało obecność
29 Botaniceskie Materialy Gerbarija Glavnogo Botaniceskogo Sasa RSFSR (1923), 4: 180

30
Journal of the Royal Horticultural Society (1892), 14: 250
31
Contr. Fl. Nord-Ouest Afr., ser. 1 (1890), 4: 29
32 Commentatio botanica de Conifereis et Cycadeis (1826): 46
33
Pinetum Woburnense (1839): 191
34 Symbolae Botanicae (1791): 96
‹ 26 ›
jednej grupy metoksylowej i jednej hydroksylowej). Autorzy na podstawie swoich badań
zaproponowali, że nieznaną substancją może być P-METOKSYTYMOL lub P-METOKSYKARWAKROL. Zavarin
(1958c) opisywał z kolei olejek z liści C.decurrens jako terpenowy, otrzymywany z wydajnością
0,21-0,27 % (V/m). W 1981 roku von Rudloff, badając skład olejku eterycznego z liści C.decurrens,
informował o prawie 60 składnikach, wśród których dominowały LIMONEN i KAR-3-EN, a w istotnych
ilościach występowały α-PINEN, MIRCEN, OCTAN α-TERPINYLU, TERPINOLEN i CEDROL (poniżej 1 %). Destylacja
z parą wodną trwała 18 godzin i owocowała wydajnością 0,6-0,9 %. Część składników pozostała
wówczas nierozpoznana. Po rozpoczęciu przez autora niniejszej rozprawy badań nad krajowymi
egzemplarzami C.decurrens (Włodarczyk i wsp., 2006), ukazała się drukiem obszerna praca w której
Adams i wsp. (2006) porównywali skład olejków eterycznych z trzech amerykańskich populacji
C.decurrens oraz C.formosana, C.macrolepis i Platycladus occidentalis. W liściach C.decurrens
oznaczyli 61 składników, wśród których przeważały LIMONEN, α-PINEN, KAR-3-EN, MIRCEN i TERPINOLEN.
Porównując skład olejków autorzy wyraźnie zaznaczyli różnicę między C.decurrens i pozostałymi
gatunkami. Autorzy nie opisali z jaką wydajnością substancje (surowce) roślinne dostarczały olejku.
Zarówno von Rudloff (1981) jak i Adams i wsp. (2006) zaznaczali istnienie składników
nieoznaczonych przez porównywanie ze wzorcami czy bazami danych. U von Rudloffa były to
2 składniki o M=120, 2 składniki o M=150, 5 składników o M=152, 1 składnik o M=180 oraz

2 składniki o M=182, zaś u Adamsa i wsp. (2006) 1 składnik M=120 w rejonie aldehydów liniowych,
związek aromatyczny o M=150, 3 składniki o M=180 (jeden z nich stanowił aż ok. 2-3 % olejku),
1 składnik o M=182 i 1 składnik o M=152. Obydwie publikacje opisują niewielki udział cięższych
frakcji (seskwiterpenów i diterpenów) w olejku z liści.
Inne badania nad substancjami lotnymi z pozyskiwanymi z roślin rodzaju Calocedrus

to prace japońskie prowadzone pionierskimi metodami chemicznymi, które umożliwiły jednak
określenie struktury lotnego KWASU SZONANOWEGO, wyodrębnionego z drewna C.formosana (Ichikawa,
1932, 1934a-f, 1936, 1937a-e). Autorzy tajwańscy wyizolowali z drewna C.formosana KWASY TUJOWY
i SZONANOWY, izomeryzujący w środowisku zasadowym do KWASU IZOSZONANOWEGO
(Lo i Lin, 1956), KWAS CHAMINOWY (Lin i wsp., 1960), wykazali możliwość przegrupowania KWASU
IZOSZONANOWEGO do TUJOWEGO (Lin i wsp., 1956), a następnie ustalili struktury KWASÓW SZONANOWEGO
i IZOSZONANOWEGO (Lin i wsp., 1963).
Cheng i wsp. (2004) opisali pobieżnie skład olejku eterycznego z liści C.formosana
(19 składników, gł. α-PINEN, LIMONEN, β-MIRCEN i β-KARIOFILEN). Wang i wsp. (2006) badając składniki
aromatyczne m.in. olejku z liści C.formosana stwierdzili występowanie ponad 80 składników, głównie
α-PINENU, oraz znaczniejszych ilości β-KARIOFILENU, β-MIRCENU i LIMONENU, co w ogólności odpowiada
wynikom Cheng’a i wsp (2004), oraz Adams’a i wsp. (2006) z tym, że wyraźnie niższa jest tu
zawartość LIMONENU (5-10 krotnie).
‹ 27 ›
α- β- (S)-(-)- ( R)-(+)- terpinolen (1S,2R)-(+)- (1R,2S)-(-)-
mircen limonen kar-3-en
( S)-(-)- ( R)-(+)- (R)-(-)- (S)-(+)- ( R)-(+)- (S)-(-)-

α-terpineol terpinen-4-ol piperyton
(1 R,5 R)-(+)- (1 S,5 S)-(-)- (1 R,2 S)-(+)- (1 S,2 R)-(-)- (2 RS,6 SR)-mezo -
α-pinen borneol platydiol
Ryc.3.3 Struktury monoterpenów i monoterpenoidów, opisywanych w rozdziale 3.4.1.1.
p-hydroksycynamonian geranylu
α-kadinol τ-muurolol
(+)-cedrol (-)kryptomerion β-kariofilen
R9
H libocedryna A
OH libocedryna B libocedryna C alkohol 3β-hydroksyilicykowy
Ryc.3.4 Struktury seskwiterpenoidów, opisywanych w rozdziałach 3.4.1.1 i 3.4.1.3.
‹ 28 ›
3. 4.1 .2 Pro st e f en o le i ich p oł ą c zen ia ; tr op ol on y
We wspominanej w poprzednim rozdziale pracy, Nakatsuka i Hirose (1954) wyizolowali

z drewna C.decurrens KARWAKROL i nieznany wówczas bliżej fenol, prawdopodobnie
P-METOKSYTYMOL lub P-METOKSYKARWAKROL. W cyklu kilku prac Zavarin i Anderson wykazali z kolei
obecność w drewnie rdzeniowym (twardzieli) C.decurrens obecność następujących fenoli i chinonów:
KARWAKROLU, TYMOHYDROCHINONU i TYMOCHINONU (1955a), P-METOKSYTYMOLU i P-METOKSYKARWAKROLU
(1955b), LIBOCEDROLU, będącego dimerem dwóch cząsteczek P-METOKSYTYMOLU (1955c), tropolonów:
γ- i β-TUJAPLICYNY (1955d, 1956) oraz prawdopodobnie β-DOLABRYNY (1956). Później natomiast sam
Zavarin wyizolował z niego jeszcze 3-LIBOCEDROKSYTYMOCHINON (1958a) i HEYDERIOL izomeryczny
z LIBOCEDROLEM (1958b). LIBOCEDROCHINON (1955c) i HEYDERIOCHINON (1958b) zostały otrzymane
w procesie półsyntezy. Niektóre z tych składników hamowały procesy butwienia drewna
pozyskanego z C.decurrens do celów użytkowych, przy czym aktywność malała wraz ze wzrostem
stopnia polimeryzacji (Anderson i wsp., 1958; Anderson i Scheffer, 1962, Anderson i wsp., 1963).
fenol o -izopropylofenol m-izopropylofenol
karwakrol p-metoksykarwakrol tymol p-metoksytymol tymohydrochinon
β-tujaplicyna β-dolabryna γ-tujaplicyna tymochinon

(hinokitol)
Ryc.3.5 Struktury monoterpenoidów o charakterze fenoli i chinonów, opisywanych w rozdziale 3.4.1.2.
kwas kwas kwas (1S,6 R)-(+)-

szonanowy izoszonanowy kwas chaminowy kwas kuminowy
tujowy
Ryc.3.6 Struktury monoterpenoidów o charakterze kwasów, opisywanych w rozdziale 3.4.1.2.
‹ 29 ›
Obserwowano obecność KARWAKROLU, p-METOKSYTYMOLU, p-METOKSYKARWAKROLU, LIBOCEDROLU,
HEYDERIOLU, TYMOCHINONU i TYMOHYDROCHINONU w wyciągach sporządzonych poprzez ekstrakcję
octanem etylu drewna rdzeniowego C.decurrens (Manter i wsp., 2007).
Liu i Lin (1964) wykazali w drewnie C.formosana obecność tropolonów:

β-TUJAPLICYNOLU, β-TUJAPLICYNY, γ-TUJAPLICYNY, zaś w rok później (Lin i Liu, 1965) wykazali w tym
surowcu obecność FENOLU, M-IZOPROPYLOFENOLU, O-IZOPROPYLOFENOLU, KARWAKROLU oraz diterpenu
fenolowego: SZONANOLU stwierdzając jednocześnie nieobecność pochodnych TYMOHYDROCHINONU.
Lin i wsp. (1966), wykazali obecność w drewnie C.formosana kolejnego tropolonu: 5-ETYLOTROPOLONU.
Erdtman i Harmatha (1979) podają, że drewno rdzeniowe Libocedrus yateensis zawiera KWAS
KUMINOWY oraz szereg FENOLOKWASÓW KUMINOWYCH, a także stwierdzili brak tropolonów na podstawie
negatywnego wyniku specyficznych reakcji identyfikacyjnych (brak wytłumaczenia jakich).
W drewnie Tetraclinis articulata, klasyfikowanego obecnie w bliskim pokrewieństwie do

C.decurrens, Barrero i wsp. (2003) stwierdzili obecność P-METOKSYTYMOLU i LIBOCEDROLU, opisując ten
ostatni jako związek chemiczny nowo odkryty w przyrodzie.
O O O
5' 5' 5'

O O O O O O
2 6 2
OH O O O
6''
libocedrol libocedrochinon
libocedroksytymochinon
O O O O
2 2' 6 2'
OH O O O
heyderiol heyderiochinon
Ryc.3.7 Struktury di- i trimerycznych połączeń fenolowych wyizolowanych z twardzieli C.decurrens, opisywanych w
rozdziale 3.4.1.2 (dla ułatwienia wytłuszczono strukturę p-metoksytymolu).
‹ 30 ›
3. 4.1 .3 In n e t erp en y i t erp en oi d y
Gough i Mills (1974) w żywicy pnia C.decurrens wykazali występowanie diterpenowych

kwasów: DEHYDROABIETYNOWEGO, 7-OKSODEHYDROABIETYNOWEGO, LAMBERTIANOWEGO,
SANDARAKOPIMAROWEGO, IZOKUPRESOWEGO oraz TRANS-KOMUNOWEGO, aldehydu IZOAGATOLALU i PINUSOLIDU

oraz stwierdzili nieobecność diterpenowych fenoli.
Po zakończeniu eksperymentów opisywanych w niniejszej rozprawie, kontynuując badania
krajowych egzemplarzy C.decurrens, zidentyfikowano w wyciągu chloroformowym z kory
(Włodarczyk i wsp., 2010) szereg połączeń diterpenowych, w tym nie odnotowane wcześniej w tym
gatunku TOTAROL, FERRUGINOL, SEMPERWIROL i PODOTOTARYNĘ. Testy przeprowadzone metodą TLC
wskazywały obecność dwóch pierwszych również w chloroformowym wyciągu z liści C.decurrens.
Cheng i Lin (1970) potwierdzili występowanie w drewnie C.formosana obecność

monoterpenów: TERPINEN-4-OLU, α-TERPINEOLU, PIPERYTONU, 1-METYLO-4-(α-HYDROKSYIZOPROPYLO)BENZENU,
diterpenu fenolowego: HINOKIOLU oraz sterolu: β-SITOSTEROLU, a następnie (Cheng i Lin, 1971)
kolejnych terpenów i terpenoidów: SABINENU, KAR-3-ENU, LIMONENU, TERPINENU, P-CYMENU, 1-METYLO-4-
IZOPROPENYLOBENZENU, KARWAKROLU, WERBENONU, β-SELINENU i SZONANOLU. Z kory C.formosana autorzy
taiwańscy wyizolowali następujące diterpeny o charakterze fenolowym: 6α-HYDROKSY-7-

OKSOFERRUGINOL (Kuo i wsp., 1975; Lin i wsp., 1975), FERRUGINOL, SUGIOL, KSANTOPEROL, a także
β-SITOSTEROL (Lin i wsp., 1975). Fang i wsp. (1987) opisali terpenoidy izolowane z drewna
C.formosana: seskwiterpenoidy: ALDEHYD 5-METYLO-8-IZOPROPYLO-2-KARBOKSYNAFTALENU i ALDEHYD 3,4-
DIHYDRO-5-METYLO-8-IZOPROPYLO-2-KARBOKSYNAFTALENU oraz ESTRY METYLOWE analogicznych kwasów, poza
tym diterpenoidy fenolowe: HINOKIOL, 1-OKSOHINOKIOL i SZONANOL. Fang i wsp. (1989a) wykazali
obecność terpenoidów izolowanych z liści C.formosana: TRANS-P-HYDROKSYCYNAMONIAN GERANYLU, FITOL,
KWAS TRANS-KOMUNOWY, KWAS IZOKUPRESOWY, OCTAN KWASU IZOKUPRESOWEGO, AGATOLAL, KWAS PINUSOLIDOWY.
Chiang i wsp. (2003) opisali znalezione w liściach C.formosana: TLENEK KARIOFILENU (seskwiterpen),
a także szereg diterpenoidów, wśród nich kwasy: TRANS-KOMUNOWY, IZOKUPRESOWY, LAMBERTIANOWY
(i jego cynamoniany), PINUSOLIDOWY, 15-HYDROKSYPINUSOLIDOWY, aldehydy: TRANS-KOMUNAL, poza tym:
AGATADIOL, FILOKLADAN-16α-OL, FERRUGINOL, β-SITOSTEROL, estry metylowe FEOFORBIDU A i B. Chien i wsp.
(2004) stwierdzili obecność w liściach C.formosana kwasów terpenowych:
15-METOKSYPINUSOLIDOWEGO, NERYLOGERANIOLO-18-KARBOKSYLOWEGO i jego izomeru. Hsieh i wsp. (2006a)
z kory C.formosana wyizolowali PLATYDIOL i α-KADINOL, a ponadto szereg oryginalnych połączeń
o charakterze homo- lub heterodimerów: FORMOZADIMERY A-C (Hsieh i wsp, 2005), KALOCEDIMERY A-D
(Hsieh i wsp., 2006a), FERRUGIKADINOL i FERRUGIEUDESMOL (Hsieh i wsp., 2006b).
Russell (1975) wyizolował SUGIOL (diterpen o charakterze fenolowym) z liści Libocedrus

bidwillii. Erdtman i Harmatha (1979) opisali, że drewno rdzeniowe Libocedrus yateensis zawiera
(-)-KRYPTOMERION (keton seskwiterpenowy). Zhang i wsp. (2007) opisali izolację z kory Libocedrus
chevalieri czterech seskwiterpenoidów: LIBOCEDYN A-C (w typie gwajanu) i ALKOHOLU
3β-HYDROKSYILICYKOWEGO (w typie eudesmanu).
‹ 31 ›
sugiol ksantoperol
ferruginol (7-oksoferruginol) 6α-hydroksysugiol (6,7-dioksoferruginol)
6,7-dehydroferruginol hinokiol 1-oksohinokiol szonanol
Ryc.3.8 Struktury fenoli diterpenowych wyizolowanych z kory C.formosana opisywanych w rozdziale 3.4.1.3.
ferrugikadinol kalocedimer A
R7 R12
OH OH kalocedimer C
OH OAc kalocedimer D
OH OMe formozadimer A
* OH formozadimer B
ferrugieudesmol * OAc formozadimer C
OMe OH sugikurojina B
* = CH2CH2OCH2CH2CH3
kalocedimer B
Ryc.3.9 Struktury dimerycznych połączeń fenolowych wyizolowanych z kory C.formosana opisywanych w rozdziale
3.4.1.3.
‹ 32 ›
kwas kwas izokupresan
trans-komunowy izokupresowy metylu
kwas kwas kwas

sandarakopimarowy dehydroabietynowy 7-okso-dehydroabietynowy
R15 R19
kwas H H kwas pinusolidowy agatolal
lambertianowy H OMe pinusolid
OH H kwas 15-hydroksypinusolidowy
OMe H kwas 15-metoksypinusolidowy
Ryc.3.10 Struktury diterpenoidów opisywanych w rozdziale 3.4.1.3.
‹ 33 ›
3. 4.2 Fe n y lop rop an oid y
3. 4.2 .1 Lig n an y
Spośród lignanów cedrzyńca kalifornijskiego literatura wymienia dotychczas jedynie

obecność DEOKSYPODOFILOTOKSYNY w liściach, jako głównego składnika odpowiedzialnego za działanie
cytotoksyczne wyciągów z liści (Kupchan i wsp., 1967).
Po zakończeniu eksperymentów opisywanych w niniejszej rozprawie, kontynuując badania
krajowych egzemplarzy Calocedrus decurrens, w pracy magisterskiej wykonywanej pod opieką
Włodarczyka (Stankiewicz, 2009), częściowo zidentyfikowano w wyciągu chloroformowym z liści
C.decurrens lignan dibenzylobutyrolaktonowy – JATEINĘ.
W drewnie Calocadrus formosana Fang i wsp. (1985) opisali występowanie (-)-HIBALAKTONU

(=SAWININY) oraz (+)-KALOCEDRYNY, lignanów o budowie dibenzylobutyrolaktonu. Fang i wsp. (1989b)
opisywali lignany izolowane z liści C.formosana: SEZAMINĘ, SZONANINĘ oraz JATEINĘ - zaś w rok później
(Fang i wsp., 1990) - wyodrębnienie z drewna tego gatunku kilku lignanów w typie
dibenzylobutyrolaktonowym: (-)-MATAIREZYNOLU, (-)-HINOKININY, (+)-7-OKSOHINOKININY oraz 4- i 5-METYLO-
γ-TUJAPLIKATENU.
Ar1 Ar2 Ar3 Ar4 Ar5
R7 R R'
R7 O
H,H Ar1 Ar1 (-)-matairezynol
R
O H,H Ar4 Ar5 (-)-jateina
H,H Ar5 Ar5 (-)-hinokinina
R' =O Ar5 Ar5 (+)-7-oksohinokinina
R9' R R'
O H Ar2 Ar1 (-)-4-metylo-γ-tujaplikaten

R H Ar3 Ar1 (-)-5-metylo-γ-tujaplikaten
O
H Ar5 Ar5 (-)-hibalakton
R'
R9' OH Ar5 Ar5 (+)-kalocedryna
Ryc.3.11 Struktury lignanolidów opisywanych w rozdziale 3.4.2.1.
(+)-sezamina (-)-szonanina
Ryc.3.12 Struktury epoksylignanów opisywanych w rozdziale 3.4.2.1.
‹ 34 ›
Erdtman i Harmatha (1979) wykazali, że drewno rdzeniowe Libocedrus yateensis zawiera
szereg norneolignanów: DEHYDROAGATAREZYNOL, HINOKIREZYNOL, JATEREZYNOL, jego 4,4’-DIMETYLOWY ETER,
a także JATEINĘ (lignan w typie butyrolaktonu). Harmatha i wsp. (1982) podali dokładną konfigurację
przestrzenną JATEINY w oparciu o techniki NMR.
9-nor-8,7'-neolignany 9-nor-8,8'-neolignany
R
hinokirezynol OH jaterezynol
OMe 4,4'-dimetylo jaterezynol
9,9'-dinor-8,8'-neolignan
dehydroagatarezynol (E,E)-1,4-bis-( p-hydroksyfenylo)-buta-1,3-dien

Ryc.3.13 Struktury norneolignanów opisywanych w rozdziale 3.4.2.1.
Russell (1975) opisał w liściach Libocedrus bidwillii obecność 2,7’-cyklolignanów:

DEOKSYPODOFILOTOKSYNY, ETERU METYLOWEGO β-PELTATYNY A, a kontynuując (Russel i wsp., 1976) uzupełnił
tę informację o PODOFILOTOKSYNĘ, β-PELTATYNĘ A, ETER METYLOWY β-PELTATYNY B i DEOKSYPIKROPODOFILINĘ,
które wyizolowano w oparciu o ich aktywność owadobójczą. W liściach Libocedrus plumosa Perry
i Foster (1994) wykazali obecność przeciwbiałaczkowych: DEOKSYPODOFILOTOKSYNY, ETERU METYLOWEGO
β-PELTATYNY A i β-PELTATYNY A. Zhang i wsp. (2007) opisali izolację z kory Libocedrus chevalieri czterech
2,7’-cyklolignanów: 6-METOKSY-7-EPIPODOFILOTOKSYNY, 6-METOKSYPODOFILOTOKSYNY, 7-O-β-GLUKOZYDU
PODOFILOTOKSYNY i 7-O-β-GLUKOZYDU 6-METOKSYPODOFILOTOKSYNY.
Ryc.3.14 Struktury opisywanych R6 R7

2,7’-cyklolignanów.
szereg 7S,7'R,8R,8'R
R6 R7 OMe β OH 6-metoksy-7-epipodofilotoksyna
O
szereg 7R,7'R,8R,8'R
O
O H α OH podofilotoksyna
H α OGlc 7-O-β-glukozyd podofilotoksyny
Ar4 O
OMe α OH 6-metoksypodofilotoksyna
OMe α OGlc 7-O-β-glukozyd 6-metoksypodofilotoksyny
H H deoksypodofilotoksyna
OH H β-peltatyna A
OMe H eter metylowy β-peltatyny A
R6 R7
szereg 7R,7'R,8R,8'S
O
O OH H β-peltatyna B
O OMe H eter metylowy β-peltatyny B
Ar4 O
‹ 35 ›
3. 4.2 .2 Fla w on oi d y
Gadek i Quinn (1985) opisali w liściach C.decurrens obecność dużych ilości następujących
biflawonoidów: AMENTOFLAWONU, TAIWANIAFLAWONU, KUPRESUFLAWONU oraz mniejszych ilości 4’’’-
METYLOAMENTOFLAWONU, 7’’,4’’’-DIMETYLOAMENTOFLAWONU, HINOKIFLAWONU, ROBUSTAFLAWONU
i METYLOTAIWANIAFLAWONU, z czego za nietypowe i wyróżniające ten gatunek na tle rodziny

Cupressaceae uznali obecność TAIWANIAFLAWONU oraz 4’,7’’’-DIMETYLOAMENTOFLAWONU. W rodzaju
Libocedrus, do którego wcześniej zaliczano C.decurrens, ci sami badacze stwierdzili wcześniej
obecność głównie AMENTOFLAWONU i 4’’’-METYLOAMENTOFLAWONU oraz śladów HINOKIFLAWONU lub jego
pochodnych, zaś w Tetraclinis articulata, klasyfikowanym obecnie w filogenetycznej bliskości
Calocedrus sp., oprócz wyżej wymienionych – dużych ilości KUPRESUFLAWONU (Gadek i Quinn, 1983).
W pracy magisterskiej wykonywanej pod opieką Krauze-Baranowskiej (Budlewska, 2000),
zidentyfikowano chromatograficznie w surowcu krajowym (liście) sześć spośród opisywanych
uprzednio biflawonoidów i podano warunki uzyskania ich rozdziału za pomocą HPLC. Chien i wsp.
(2004) potwierdzają obecność AMENTOFLAWONU i TAIWANIAFLAWONU w liściach C.formosana.
Ciekawe połączenie fenolokwasowo-flawonoidowe: 3-[2-P-HYDROKSYBENZOILO-(4-P-

KUMAROILO)]-RAMNOZYD KWERCETYNY wyizolowali z liści Libocedrus bidwillii Franke i Markham (1989).

W rok później Markham i wsp. (1990) przedstawili szczegółowe informacje na temat flawonoidów
nowozelandzkich gatunków Libocedrus, stwierdzając w ich liściach obecność 3-RAMNOZYDÓW
KEMFEROLU, KWERCETYNY, MIRYCETYNY (ten ostatni tylko w Libocedrus plumosa), 3-GLUKOZYDU KWERCETYNY,
3-RAMNO-7-GLUKOZYDÓW KEMFEROLU i KWERCETYNY, 7-GLUKOZYDÓW APIGENINY i LUTEOLINY (także 7-DI-
i TRIGLUKOZYDU LUTEOLINY) i nowych wówczas związków: 7-KSYLOZYDÓW IZOSKUTELAREINY i HIPOALETYNY.
Wśród biflawonoidów wykazali oni obecność: AMENTOFLAWONU, 7-METYLO-, 2,3-DIHYDRO- oraz, 7-METYLO-
2,3-DIHYDROAMENTOFLAWONU.
R3 R3' R5' R8
flawony
H H H H apigenina
H OH H H luteolina
H H H OH izoskutelareina
H OH H OH hipoaletyna
flawonole
OH H H H kemferol
OH OH H H kwercetyna
OH OH OH H mirycetyna
Ryc.3.15 Struktury aglikonów flawonoidów opisywanych w rozdziale 3.4.2.2.
‹ 36 ›
taiwaniaflawon
amentoflawon
robustaflawon
hinokiflawon kupresuflawon
Ryc.3.16 Struktury biflawonoidów opisywanych w rozdziale 3.4.2.2.
3. 4.2 .3 In n e f en y lop rop an oid y
Chiang i wsp. (2003) w obszernej pracy (izolacja 27 składników z liści C.formosana)

informują o obecności następujących fenolokwasów i ich pochodnych: P-KUMAROWEGO, KUMARANU
METYLU, 3-(4-HYDROKSYFENYLO)-1-PROPANOLU i jego OCTANU oraz ARISKUKURBINY B. Dodatkowo wskazują
obecność estryfikowanych KWASEM CYNAMONOWYM diterpenoidów z szeregu labdanu. Chien i wsp.
(2004) uzupełniają te informacje o 3-(3,4-DIHYDROKSYFENYLO)-1-PROPANOL.
R3 R9
H 3-(3-hydroksyfenylo)-propan-1-ol H kwas p-kumarowy
OH 3-(3,4-dihydroksyfenylo)-propan-1-ol OMe kumaran metylu
CH2CH2OH ariskukurbina B
Ryc.3.17 Struktury pozostałych opisywanych fenylopropanoidów.
‹ 37 ›
3. 4.3 Tł u sz czo w c e
W lipofilnej frakcji z liści C.decurrens Lamer-Zarawska (1972) zidentyfikowała obecność

następujących kwasów tłuszczowych: LAURYNOWEGO (C12:0), MIRYSTYNOWEGO (C14:0), PALMITYNOWEGO
(C16:0), STEARYNOWEGO (C18:0), OLEINOWEGO (C18:1 Δ9) oraz LINOLOWEGO (C18:2 Δ9,12).
Szczegółowe badania dotyczące rozpowszechnienia kwasów tłuszczowych w tłuszczu liści
roślin nagonasiennych prezentują Mongrand i wsp. (2001), informując m.in. o występowaniu
w C.decurrens znaczących ilości kwasów: α-LINOLENOWEGO (C18:3 Δ9,12,15), LINOLOWEGO (C18:2 Δ9,12),
PALMITYNOWEGO (C16:0); ARACHIDOWEGO (C20:0), BEHENOWEGO (C22:0) oraz o obecności istotnych ilości
nietypowych nienasyconych kwasów tłuszczowych: C20:4 Δ5,11,14,17, C20:2 Δ5,11, C16:3 Δ7,10,13.
3. 4.4 Pozo st ał e b ad an ia skł ad u ch e mi czn eg o
Zavarin (1958c) badając przydatność gospodarczą wyciągów z Calocadrus decurrens

wykazał, że ok. 23 % wyciągu (z drewna) stanowią fenole mono- i dimeryczne, 70 % stanowią
garbniki, a ok. 2,5 % inne, wówczas bliżej nieokreślone, substancje fenolowe. Określił on wówczas,
że biel zawiera ok. 3 % substancji ekstrahowalnych, zaś kora ponad 20 %. Zawartość garbników uznał
za niewystarczającą do prowadzenia przemysłowej ekstrakcji. Smith i Kurth (1953) badali skład

następujących wyciągów z kory C.decurrens: heksanowego, benzenowego, eterowego, wodnego
i etanolowego. Stwierdzili oni, że zawartość substancji ekstrahowalnych jest wyższa w górnych, mniej
zdrewniałych częściach drzewa i u drzew młodszych. Frakcja heksanowa z kory zawierała
0,95 % olejku eterycznego, 5,83 % wosku, 1,11 % kwasów tłuszczowych, 1,07 % steroli,
1,93 % kwasów żywicznych oraz 43,17 % substancji o charakterze kwaśnym, rozpuszczalnych
w acetonie. Wosk zbudowany był z ALKOHOLI: BEHENOWEGO i LIGNOCERYNOWEGO. Wyciąg benzenowy
zawierał 8,2 % wolnych kwasów tłuszczowych, 64,4 % kwasów żywicznych, 10,8 % związanych
kwasów tłuszczowych, 7,8 % związanych kwasów żywicznych i 8,2 % substancji niezmydlających się.
Wyciąg wodny zawierał garbniki. Spośród cukrów wyodrębniono 21,6 % pentoz, 36,3 % GALAKTOZY,
5,1 % MANNOZY, 3,0 % kwasów uronowych, 34,0 % GLUKOZY.
Plouvier (1958) stwierdził występowanie w liściach C.decurrens D-PINITU (D-PINETOLU). Smith
i Zavarin (1960) identyfikowali cukry w tym gatunku.
Hattori i wsp. (1954) opisując występowanie KWASU SZIKIMOWEGO wśród szpilkowych podali,
że w C.formosana następuje akumulacja tego związku na poziomie 0,05-0,1 %, co jest stosunkowo
miernym wynikiem, zważywszy, że wśród nagonasiennych osiąga on średnio poziom 1,5 %
(Raghavendra i wsp. 2009).
Ryc.3.18 Struktury D-pinetolu (z lewej) i kwasu szikimowego (z prawej).
‹ 38 ›
3.5 Aktywność substancji pozyskiwanych z roślin należących do rodzajów Calocedrus i Libocedrus
Wśród różnorakich aktywności biologicznych przejawianych przez rośliny z rodzajów
Calocedrus i Libocedrus najlepiej udokumentowana jest odporność drewna C.decurrens
na próchnienie i butwienie. Zainteresowanie szczególną odpornością drewna tego gatunku,
wykorzystywanego do celów budowlanych, zaowocowało w latach 50’-tych cyklem prac autorów
z Forest Products Laboratory, University of California (Richmond, USA). Anderson i Zavarin (1965)
podkreślali szczególne właściwości drewna C.decurrens, jego odporność na psucie się i odrębność
tego gatunku w stosunku do innych, z rodziny Cupressaceae. Manter i wsp. (2007) donosili
o szczególnej aktywności wyciągu z drewna rdzeniowego C.decurrens, a w nim szczególnie
TYMOCHINONU i KARWAKROLU przeciwko Phytophtora ramorum, patogenowi powodującemu m.in.
tzw. nagłą śmierć dębów. Yen i wsp. (2008) kontynuując badania nad aktywnością tropolonów
wobec patogennych grzybów wyjaśniają mechanizm ich działania. Z punktu widzenia onkologii
odpadowy surowiec, jakim są części zielone C.decurrens, może być rozpatrywany jako źródło
DEOKSYPODOFILOTOKSYNY – lignanu o aktywności cytotoksycznej (Kupchan, 1967, Valeriote i wsp., 2002).
C.decurrens może powodować, głównie u osób związanych z obróbką drzewa, alergiczny

nieżyt nosa oraz zapalenie spojówek, indukowane przez IgE, o czym donoszą m.in. Cavagni i wsp.
(2001). Calnan (1972) oraz Woods i Calnan (1976) opisywali przypadki dermatoz będących wynikiem
kontaktu z ołówkami wykonywanymi z drewna cedrzyńca kalifornijskiego.
W 2007 roku ukazała się praca opisująca aktywność owadobójczą olejku z drewna
C.decurrens w stosunku do kleszcza jeleniego (Ixodes scapularis), pchły szczurzej (Xenopsylla cheopis)
oraz komara-przenoszącego-żółtą-febrę (Aedes aegypti). Olejek destylowany z parą wodną z drewna
C.decurrens okazał się najbardziej aktywny spośród badanych olejków (Dolan i wsp., 2007),
nie ustalono jednak składu tego olejku eterycznego. Cheng i wsp. (2004) oznaczyli aktywność olejku
z liści C.formosana w stosunku do termitów Coptotermes formosanus (najsilniej działał występujący
w niewielkiej ilości seskwiterpen T-MUUROLOL), a także aktywność hamowania wzrostu czterech
gatunków grzybów niszczących drzewa (Laetiporus sulphureus, Lenzites betulina, Pycnoporus
coccineus, Trametes versicolor). Najbardziej aktywny okazał się α-KADINOL, a najbardziej wrażliwy
na działanie tak olejku eterycznego jak i poszczegółnych składników – Laetiporus sulphureus. Praca ta
znalazła swoja kontynuację w trzy lata później (Cheng i wsp., 2007). Badacze zajmowali się wówczas
zastosowaniem olejku z drewna (osobno - bielu i twardzieli) C.formosana przeciwko termitom
Coptotermes formosana, stwierdzając jego wysoką skuteczność w tym zakresie. Dla olejku z drewna
rdzeniowego (twardzieli) C.formosana ustalono LC50 na poziomie 2,6 mg/g zaś dla olejku z liści
badanego w tym samym modelu LC50 wynosiło 27,6 mg/g.
SUGIOL występujący m.in. w Calocadrus formosana może być rozpatrywany jako czynnik
przeciwzapalny (Chao i wsp., 2005), JATEINA wystepująca m.in. w C.formosana i C.decurrens wykazuje
aktywność przeciwwirusową (Kuo i wsp., 2006). Wang i wsp. (2004) oraz Chao i wsp. (2006) opisywali
aktywność przeciwutleniającą wyciągów z liści, kory i drewna rdzeniowego C.formosana.
‹ 39 ›
Rozdział 4
40-151
Część eksperymentalna
4.1 Materiał do badań
Substancję roślinną (surowiec roślinny) stanowiły drewno, kora, liście i szyszki cedrzyńca
kalifornijskiego, Calocedrus decurrens (Torr.) Florin, Cupressaceae, z egzemplarzy uprawianych
w Polsce na pięciu różnych, poniżej wymienionych stanowiskach. Próbki do badań pozyskiwano
w latach 2005-2009 dzięki uprzejmości następujących instytucji:
- Ogród Roślin Leczniczych przy Katedrze i Zakładzie Farmakognozji AM w Gdańsku,
 al. J.Hallera 107, 80-416 Gdańsk (ozn. próbek CDG),
 liście,
- Ogród Botaniczny w Łodzi,
 ul. Krzemieniecka 36-38, 94-303 Łódź (ozn. próbek CDŁ),
 liście,
- Instytut Dendrologii PAN, Arboretum,
 ul. Parkowa 5, 62-035 Kórnik (ozn. próbek CDK),
 liście, drewno (biel), kora,
- Leśny Zakład Doświadczalny SGGW, Arboretum,
 Arboretum, 95-063 Rogów (ozn. próbek CDR),
 liście,
- Zarząd Zieleni Miejskiej, Park Szczytnicki,
 ul.Trzebnicka 33, 50-231, Wrocław (ozn. próbek CDW),
 liście, szyszki, nasiona,
 odnalezione w Parku egzemplarze C.decurrens oznaczono m.in.
na podstawie opracowań Powers’a i Olivier’a (1990), Eckenwalder’a
(2009) oraz Chen’a i wsp. (2009).
Większe ilości liści pozyskano w 2006 roku z Ogrodu Roślin Leczniczych przy Katedrze
i Zakładzie Farmakognozji Akademii Medycznej w Gdańsku i z Arboretum Instytutu Dendrologii PAN
w Kórniku k/Poznania, zaś drewno (biel) i korę wyłącznie z młodego egzemplarza pochodzącego
z Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku. Szyszki zostały pozyskane w latach 2007 i 2009 z młodych
egzemplarzy rosnących we wrocławskim Parku Szczytnickim.
Przy opisie archiwizowanych próbek substancji roślinnych przyjęto następujące oznaczenia:
CDY/RRRR.MM/X, gdzie CD oznacza gatunek (Calocedrus decurrens), Y - miejsce pochodzenia
(Gdańsk - G, Kórnik - K, Łódź - Ł, Rogów - R, Wrocław - W), RRRR.MM - rok i miesiąc zbioru w zapisie
odpowiednio cztero- i dwucyfrowym, X - pozyskaną substancję (surowiec) roślinną (Drewno - D,
Korę - K, Liście - L, Szyszki - S, nasiona - N). Po tak zbudowanej nazwie próbki czasami zamieszczano
dodatkowe uwagi.
Wszystkie pobrane próbki substancji roślinnych zostały wysuszone w cieniu, w przewiewie,
w temperaturze nie przekraczającej 35°C. Do czasu użycia do badań, próbki przechowywano
w miejscu suchym, ciemnym, w temperaturze pokojowej.
‹ 41 ›
4.2 Aparatura, odczynniki i warunki prowadzonych analiz
4. 2.1 Rozp u s zcz aln iki i o d czy n n iki
Wszystkie zastosowane w trakcie pracy rozpuszczalniki klasy cz. lub cz.d.a., azotan (V)
srebra, siarczan (VI) sodu bezwodny, heksacyjanożelazian (III) potasu, chlorek żelaza (III) oraz kwas
siarkowy (VI) pochodziły z firmy POCh (Gliwice, Polska). Rozpuszczalniki o czystości do celów HPLC
(metanol, acetonitryl, tetrahydrofuran) oraz kwas mrówkowy (98 %) pochodziły z firmy Merck
(Darmstadt, Niemcy); n-pentan pochodził z firmy Mallinckrodt Baker (Phillipsburg, USA).
Wzorcowe substancje lotne pochodziły z firmy Fluka (Buchs, Szwajcaria) (α-pinen, β-pinen,
kamfen, mircen, α-felandren, kar-3-en, limonen, fenchon, linalol, kamfora, borneol, octan bornylu)
i z firmy Aldrich (Milwaukee, USA) (α-terpineol, terpinen-4-ol, tymol, tymochinon).
Odczynniki stosowane do wizualizacji chromatogramów: Naturstoff Reagent, DPPH•
pochodziły z firmy Aldrich (Milwaukee, USA). Ilekroć w pracy mowa o wodzie, autor ma na myśli
wodę destylowaną.
4. 2.2 Me tod y ch r o mato gr af ic z n e

4. 2.2 .1 Ch r om ato gra f ia p lan a rn a (an al ity c zn a i p r ep arat y wn a )
Do chromatografii cienkowarstwowej stosowano następujące złoża: krzemionkę

z wskaźnikiem fluorescencyjnym (Si60F254), krzemionkę bez wskaźnika fluorescencyjnego (Si60)
oraz złoża modyfikowane: oktadecyl (RP18), oktadecyl zwilżalny (RP18W). Wszystkie złoża pochodziły
z firmy Merck (Darmstadt, Niemcy). Przed nałożeniem frakcji lub związków chemicznych płytki
rozwijano wstępnie w celu umycia mieszaniną MeOH/CHCl3 (1/2, V/V), po czym suszono. Rozwinięcia
chromatogramów dokonywano w komorach pionowych (20 cm x 20 cm x 10 cm)
po półgodzinnym nasycaniu komory parami fazy ruchomej na dystansach:
- 4-5 cm (szybka analiza składu i podobieństwa frakcji otrzymywanych po preparatywnej

chromatografii kolumnowej),
- 8,5 cm (klasyczna chromatografia cienkowarstwowa, dokumentacja),
- 17 cm (preparatywna chromatografia cienkowarstwowa).
Chromatogramy cienkowarstwowe analizowano z użyciem światła widzialnego (VIS)
i nadfioletowego (UV) o długościach fali λ=254nm i λ=366nm. Do wizualizacji chromatogramów
cienkowarstwowych stosowano ponadto następujące odczynniki i metody:
- 10 % roztwór 98 % kwasu siarkowego (VI) w metanolu cz.d.a. (oznaczany KS); po spryskaniu

chromatogram ogrzewano w suszarce powietrznej w temperaturze ok. 110°C
do pojawienia się barw (do 5 min.); analizowano w świetle widzialnym, UV 254nm i 366nm,
- 1 % roztwór odczynnika Naturstoff Reagent (2-difenyloboranyloetyloaminy) w metanolu
cz.d.a. (oznaczany NR); po spryskaniu chromatogram ogrzewano w suszarce powietrznej
w temperaturze ok. 110°C ok. 5 min.; analizowano w świetle widzialnym i UV 366nm,
‹ 42 ›
- odczynnik żelazawo-żelazowy (oznaczany FF); chromatogram spryskiwano kolejno 1 %
roztworem heksacyjanożelazian (III) potasu w metanolu cz.d.a., a następnie 1 % roztworem
chlorku żelaza (III) w metanolu cz.d.a.; analizowano w świetle widzialnym,
- 0,5 % roztwór odczynnika DPPH• (trwałego rodnika 1,1-difenylo-2-pikrylolhydrazylowego)
w metanolu cz.d.a. (oznaczany DPPH•); po spryskaniu chromatogram pozostawiano
na ok. 5 min.; analizowano w świetle widzialnym.
W przypadku wizualizacji PTLC odczynnikiem pokrywano odcięty fragment chromatogramu

(pionowy pasek o szer. 1,5 cm). Warunki chromatografowania TLC zebrano w tabelach 4.1 i 4.2.
Tab.4.1 Warunki chromatografowania stosowane w analitycznej TLC.
symbol faza stała faza ruchoma (V/V/V) rozwinięcie
T-1 Si60 octan etylu/eter naftowy = 1/99 jednokrotne
T-2 Si60 octan etylu/eter naftowy = 2,5/97,5 jednokrotne
T-8 Si60 eter dietylowy/n-heksan = 1/99 jednokrotne
T-9 Si60 eter dietylowy/n-heksan = 2,5/97,5 jednokrotne

T-14 Si60 octan etylu/metanol/woda = 100/13/10 jednokrotne
T-15 RP18W metanol/woda = 30/70 jednokrotne
T-18 RP18W tetrahydrofuran/woda = 40/60 jednokrotne
T-19 Si60 chloroform/aceton/kwas mrówkowy = 80/10/10 jednokrotne
Tab.4.2 Warunki chromatografowania stosowane w preparatywnej TLC.

symbol faza stała faza ruchoma (V/V) rozwinięcie
TP-1 Si60 octan etylu/eter naftowy = 1/99 dwukrotne
TP-2 Si60 octan etylu/eter naftowy = 2,5/97,5 dwukrotne
TP-6 Si60 metanol/chlorek metylenu = 2/98 dwukrotne
Tp-7 Si60 octan etylu/metanol/woda = 100/13/10 dwukrotne
4. 2.2 .2 Ch r om ato gra f ia k olu mn owa
4. 2.2 .2 .1 Wy s oko sp ra wn a ch r o ma togr a fia ci e czo w a
Do przeprowadzenia wysokosprawnej chromatografii cieczowej używano aparatu HPLC

Smartline firmy Knauer (Berlin, Niemcy) , wyposażonego w detektor fotodiodowy (DAD), będącego
w dyspozycji Katedry Farmakognozji Akademii Medycznej we Wrocławiu.
Stosowano kolumnę z fazą odwróconą HypersilGold (RP-18) firmy Thermo (Waltham, USA),
charakteryzowaną przez następujące parametry: średnica ziarna: 5 μm, średnica kolumny: 4,5 mm,
długość: 25 cm. Stosowano następujące rozpuszczalniki: A: 0,5 % kwas mrówkowy w wodzie
i B: 0,5 % kwas mrówkowy w acetonitrylu, przepływ: 1 ml/min.
Szczegóły warunków chromatografowania HPLC zebrano w tabeli 4.3.
‹ 43 ›
Tab.4.3 Warunki chromatografowania stosowane w HPLC.
symbol faza stała gradient fazy ruchomej - udział % A do B (min.)
HPLC-1 RP18W 85(0)->75(15)->65(25)->50(35)->0(40-55)
HPLC-2 RP18W 85(0)->75(7,5)->65(12,5)->50(17,5)->0(20-27,5)
HPLC-3 RP18W 85(0)->50(7,5)->20(15)->0(20-25)
% oznacza procent objętościowy
4. 2.2 .2 .2 Ch r om ato gra f ia gazo w a
Chromatografię gazową z detekcją MS prowadzono z pomocą następujących urządzeń:

zintegrowany chromatograf gazowy GCQ firmy Thermo Finnigan (San Jose, USA), będący w dyspozycji
Wydziału Chemii Uniwersytetu Lubelskiego (oznaczany Finnigan); chromatograf gazowy CP 3800
zintegrowany z detektorem MS Saturn 2000 firmy Varian (Palo Alto, USA), będący w dyspozycji
Katedry Chemii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu (oznaczany Varian). Szczegóły
warunków chromatografowania GC zebrano w tabeli 4.4.
Tab.4.4 Warunki chromatografowania stosowane w chromatografii gazowej.
symbol aparat i kolumna warunki
gradient:
aparat: Finnigan, detektor: EI-MS
50°C, 1 min. -> przyrost 4°C/min.
kolumna: RT-5
-> 280°C 2 min.

firmy Restek (Bellefonte, USA)
GC-1 temp. dozownika: 300°C
grubość filmu: 0,20 µm
temp. detektora: 300°C
średnica kolumny: 0,18 mm
faza ruchoma: hel
długość kolumny: 20 m
przepływ: 1,0 ml/min.
gradient:
aparat Varian, detektor: EI-MS
80°C, 1 min. -> przyrost 5°C/min.
kolumna: HP-5
-> 200°C, 4 min.
firmy Agilent (Santa Clara, USA)
GC-2 temp. dozownika: 300°C
grubość filmu: 0,25 µm
temp. detektora: 300°C
średnica kolumny: 0,25 mm
faza ruchoma: hel
długość kolumny: 30 m
przepływ: 1,5 m/min.
aparat: Varian, detektor: FID gradient:
kolumna: CP Chirasil Dex-CB 80°C, 1 min. -> przyrost 7°C/min.
firmy Quadrex -> 200°C, 5 min.
GC-3 (New Haven, USA) temp. dozownika: 300°C
grubość filmu: 0,25 µm temp. detektora: 300°C
średnica kolumny: 0,25 mm faza ruchoma: hel
długość kolumny: 25 m przepływ: 1,5 m/min.
4. 2.2 .2 .3 Pr ep ar aty wn a ch r o mato gra fi a ko lu mn o wa
Chromatografię kolumnową prowadzono w kolumnach szklanych, grawitacyjnie

lub z zastosowaniem przepływu wymuszonego nadciśnieniem. Do chromatografii kolumnowej
stosowano następujące złoża: krzemionkę (Si60) firmy Merck (Darmstadt, Niemcy), sefadeks LH-20
(LH-20) firmy Pharmacia (Uppsala, Szwecja; obecnie GE Healthcare Life Sciences). Stosowano
również krzemionkę impregnowaną AgNO3. Złoże to przygotowywano poprzez rozpuszczenie
azotanu srebra (I) cz.d.a. w acetonitrylu cz.d.a., a następnie wymieszanie z wyżej wymienioną
klasyczną krzemionką (firmy Merck) i oddestylowanie acetonitrylu na wyparce próżniowej, w temp.
nieprzekraczającej 40°C. Stosowano fazę stałą złożoną z 15 % AgNO3 i 85 % Si60 (m/m,
oznaczane: Si60/Ag).
Objętość złoża dobierano zachowując stosunek masowy próbka:złoże = 1-2,5:100. Przed
rozpoczęciem chromatografowania kolumny napełniano złożem zawieszonym w początkowej fazie
‹ 44 ›
ruchomej i pozostawiano do sedymentacji przy zamkniętym kranie dolnym. Po upływie ok. 30 min.
wypuszczano poprzez złoże nadmiar fazy ruchomej i, pozostawiając jej niewielką ilość na ponad
szczytem złoża, przystępowano do aplikacji frakcjonowanej próbki. Proces chromatografii
kolumnowej kontrolowano stosując, w miarę potrzeb, odpowiedni system chromatografii
cienkowarstwowej lub chromatografii gazowej.
Tab.4.5 Warunki chromatografowania stosowane w preparatywnej chromatografii kolumnowej.
symbol faza stała faza ruchoma przepływ
grawitacyjny
P-1 LH-20 metanol
ok. 10 ml/min.
P-2 Si60 gradient octanu etylu w eterze naftowym
P-3 Si60 gradient octanu etylu w n-heksanie wymuszony
P-4 Si60 / Ag gradient eteru dietylowego w n-pentanie nadciśnieniem
P-5 Si60 / Ag gradient eteru dietylowego w n-heksanie ok. 5 ml/min.
P-6 RP18 gradient metanolu w wodzie
4. 2.3 Me tod y sp ek tro sk op o w e
4. 2.3 .1 Sp ektr o me tri a ma so wa

Zintegrowane urządzenia, na których prowadzono analizy GC-MS, zostały opisane powyżej

(rozdział 4.2.2.2.2, str. 45). Stosowano jonizację metodą EI (70 eV), analizowano z użyciem
kwadrupola.
W analizie spektrometrii mas o wysokiej rozdzielczości (HRMS) korzystano z aparatu Apex
Ultra firmy Bruker Daltonics (Bremen, Niemcy), będącego w dyspozycji Wydziału Chemii
Uniwersytetu Wrocławskiego. Stosowano jonizację metodą ESI (30 eV) z deprotonacją, analizowano
z użyciem układu kwadrupol-cyklotron.
4. 2.3 .2 Sp ektr o skop ia N MR
W analizie spektroskopii NMR korzystano z następujących aparatów firmy Bruker BioSpin

(Rheinstetten, Niemcy): urządzenia o częstotliwości 300 MHz (dla 1H-NMR) i 75 MHz (dla 13C-NMR),
będącego w dyspozycji Wydziału Farmaceutycznego Akademii Medycznej we Wrocławiu (widma
oznaczane 300) oraz aparatu o częstotliwości 600 MHz (dla 1H-NMR) i 125 MHz (dla 13
C-NMR),
będącego w dyspozycji Konsorcjum Wrocławskich Uczelni: Uniwersytetu, Uniwersytetu
Przyrodniczego i Politechniki (widma oznaczane 600). Jako rozpuszczalniki stosowano CDCl3 (dla
związków izolowanych z olejków i wyciągu chloroformowego) i DMSO-d6 (dla związków izolowanych
z wyciągu octanowego) firmy Armar Chemicals (Döttingen, Szwajcaria) o deklarowanej zawartości
rozpuszczalnika deuterowanego 99,8 %. Próbki przygotowywano poprzez rozpuszczenie w 650 μl
deuterowanego rozpuszczalnika (klasyczne probówki do NMR o średnicy 5 mm) lub w 70 μl
deuterowanego rozpuszczalnika (mikroprobówki adaptowane z dwuczęściowych zestawów
do stosowania wzorca wewnętrznego w NMR; w probówce wewnętrznej umieszczano analizowany
roztwór zaś w probówce okładzinowej ok. 500 μl czystego deuterowanego rozpuszczalnika).
‹ 45 ›
4. 2.3 .3 Sp ektr o skop ia U V
Dla wykreślenia widma w ultrafiolecie stosowano fotodiodowy detektor przemiatający

aparatu HPLC Smartline firmy Knauer (Berlin, Niemcy) będącego w dyspozycji Katedry Farmakognozji
Akademii Medycznej we Wrocławiu. W celu wykreślenia widma chromatografowano wydzieloną
frakcję (zawierającą dominujący bądź czysty związek chemiczny) w odpowiednim systemie: HPLC-1,
HPLC-2 lub HPLC-3. Stężenie próbki wynosiło każdorazowo 0,25 mg/ml (roztwór metanolowy),
nastrzyk 20 μl.
4. 2.3 .4 Sp ektr o skop ia I R
Widma w podczerwieni otrzymywano stosując spektrofotometr Mattson IR300 FTIR firmy

Thermo Electron Corp. (Waltham, USA), będącego w dyspozycji Katedry Chemii Wydziału Nauk
o Żywności Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Próbki przygotowywano w formie tabletek
o średnicy 3 mm, w KBr (wysuszonym w temperaturze 120°C). Jako tło stosowano widmo
analogicznej tabletki KBr, nie zawierającej badanej próbki.
4. 2.4 Pozo st ał a ap ara tu ra
Skręcalność optyczną oznaczano przy użyciu polarymetru Autopol IV firmy Rudolph

Research Analytical (Hackettstown, USA), będącego w dyspozycji Katedry Chemii Wydziału Nauk
o Żywności Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Analizowane próbki rozpuszczano
w metanolu cz.d.a. Pomiarów dokonywano w celi o długości 100 mm przy świetle linii sodu (λ=589
nm) po uprzedniej kalibracji urządzenia wzorcami (-)-α-pinenu i (+)-α-pinenu.
4. 2.5 Op ro gr am o wan i e
Uzyskane widma NMR analizowano z użyciem oprogramowania MestReNova 3.5 i MestReJ

firmy Mestrelab Research (Santiago de Compostela, Hiszpania).
Analizę GC-MS prowadzono z pomocą programów MS Workstation 6.5 firmy Varian (Palo
Alto, USA) z bazą danych NIST 05 i Massfinder 2 (Dr Hochmuth Scientific Consulting, Hamburg,
Niemcy). Wzory strukturalne opracowano z użyciem oprogramowania Symyx Draw 3.2 firmy Symyx
Technologies (Sunnyvale, USA).
‹ 46 ›
4.3 Badania własne - wprowadzenie
Badaniami objęto cztery grupy naturalnych substancji chemicznych, występujących
w cedrzyńcu kalifornijskim: olejek eteryczny (otrzymywany z różnych części rośliny), proste związki
fenolowe i ich dimery, lignany oraz flawonoidy. Dla większej przejrzystości niniejszego opracowania,
badania nad poszczególnymi grupami związków i omówienie uzyskiwanych wyników przedstawiono
partiami.
Pierwszy z rozdziałów (4.4) dotyczy badań olejku eterycznego cedrzyńca kalifornijskiego
otrzymywanego z liści, szyszek, nasion, kory i bielu, przeprowadzonych w skali analitycznej.
Drugi z nich (4.5) przedstawia izolację i uzyskanie interesujących, nieidentyfikowalnych w skali
analitycznej połączeń chemicznych z następujących surowców: z olejku eterycznego z liści
C.decurrens rosnącego w Gdańsku, z olejku eterycznego z bielu drewna C.decurrens rosnącego
w Kórniku, z wyciągu chloroformowo-metanolowego z bielu drewna C.decurrens rosnącego
w Kórniku, oraz z wyciągu octanowego z liści C.decurrens rosnącego w Gdańsku. W trzecim rozdziale
(4.6) opisano szczegółowo identyfikację wyizolowanych z cedrzyńca kalifornijskiego związków.
W dalszej części pracy (rozdział 6) umieszczono obszerniejszą dokumentację dotyczącą
głównie uzyskiwanych widm związków opisywanych w rozdziale 4.6.
4.4 Badania olejku eterycznego z różnych części cedrzyńca kalifornijskiego uprawianego w Polsce
4. 4.1 Wy od r ęb n ian ie , ozn ac za n ie za wa rto ś ci i an ali za skł ad u o le jku et ery czn e go

z li ś ci c ed r zy ń c a ka li fo r n ij ski e go u p ra w ian eg o w P ol s c e
4. 4.1 .1 Otrzy my w an i e o l ejku z l iś ci
Olejek eteryczny wydestylowywano z materiału roślinnego w aparacie Derynga (w oparciu

o FP VI, 2002; bez użycia ksylenu) po uprzednim rozdrobnieniu surowca w młynku laboratoryjnym
i odsianiu pyłu substancji na sicie 0,15 mm. W przypadku destylacji do celów analitycznych używano
odważkę 20,0 g substancji na 400 ml wody destylowanej. Destylację olejku prowadzono przez
3 godziny od momentu otrzymania pierwszych kropel destylatu. Po upływie tego czasu odłączano
ogrzewanie i pozostawiano aparaturę do ochłodzenia przez 30 minut. Następnie zbierano destylat
mierząc jego objętość. Po oznaczeniu objętości w odbieralniku aparatu Derynga, olejek suszono
przesączając przez warstwę bezwodnego siarczanu (VI) sodu, w proporcji ok. 100 mg soli na 1 ml
olejku.
‹ 47 ›
4. 4.1 .2 Poró wn a wcz a an a li za i lo ś cio wa i j ako ś cio w a o le j ku z l i śc i
Dla celów analitycznych olejek eteryczny pozyskany w opisany powyżej sposób z liści
egzemplarzy cedrzyńca kalifornijskiego, uprawianych w Polsce, był poddawany rozdziałowi w skali
analitycznej z zastosowaniem chromatografii gazowej z detekcją masową (warunki GC-2) w celu
ustalenia jego składu. Identyfikację składników olejku eterycznego prowadzono na podstawie
porównywania indeksów retencji (Kovats’a, RI) oraz rozpadów fragmentacyjnych substancji
chromatografowanych z wymienionymi parametrami substancji wzorcowych, a także z danymi
zgromadzonymi w bazach danych (MassFinder 2, NIST 05). Względny udział (n Rel%) odczytywano
jako powierzchnię pola pod pikiem związku (detektor MS) w stosunku do łącznego pola powierzchni
pod pikami wszystkich zaobserwowanych związków (100 Rel%). Wyniki zebrano w tabeli 4.6.
Tab.4.6 Zestawienie wykrytych składników olejku eterycznego z liści C.decurrens z różnych upraw w Polsce,
(warunki GC-2) oraz zestawienie zawartości olejku eterycznego w liściach.
Próbki olejku z liści C.decurrens
Gdańsk Kórnik Łódź Rogów
z różnych stanowisk (zbiór 2006.04)
L.p. Składnik RI Rel% Rel% Rel% Rel%
1. 2-metylenobicyklo[3.2.1]okt-3-en 879 0,3 0,2 0,1 0,2
2. 8-metylobicyklo[3.2.1]okta-2,6-dien 888 0,4 0,4 0,2 0,2
3. santolinatrien 910 0,1 0,2 0,1 0,1
4. tricyklen 924 0,2 0,2 0,2 0,1

5. α-tujen 929 0,2 0,2 0,1 0,1
6. α-pinen 938 25,3 44,1 33,4 11,7
7. α-fenchen 945 1,4 0,9 1,4 0,7
8. kamfen 950 t t 0,1 t
9. werbenen 964 0,7 0,5 0,2 0,2
10. sabinen 969 0,3 0,6 0,2 0,4
11. β-pinen 972 0,7 0,9 0,7 0,3
12. mircen 991 13,2 11,9 11,6 4,1
13. α-felandren 1002 0,2 0,1 0,2 t
14. kar-3-en 1014 32,3 20,5 32,4 38,5
15. p-cymen 1016 0,2 0,3 0,5 0,7
16. β-felandren 1020 1,5 1,6 1,3 2,0
17. limonen 1026 6,6 6,2 5,9 14,2
18. (Z)-β-ocymen 1031 0,1 0,1 0,1 t
19. γ-terpinen 1050 0,3 0,2 0,2 0,1
20. fenchon 1067 0,1 - - 0,3
21. p-cymenen 1074 0,5 t t -
22. terpinolen 1081 4,1 1,5 1,5 0,7
23. linalol 1085 0,2 0,1 0,2 t
24. perillen 1099 0,1 - 0,1 -
25. α-kamfolenal 1104 0,1 t - -
26. endo-fenchol 1117 0,2 0,1 0,1 0,3
27. kamfora 1120 0,2 0,1 0,1 0,2
28. trans-pinokarweol 1128 0,3 0,1 t 0,1
29. cis-werbenol 1135 - - 0,2 0,1
30. trans-werbenol 1139 0,4 0,3 0,1 0,1
31. borneol 1146 0,5 0,3 0,2 1,5
32. p-cymen-9-ol 1153 0,4 0,1 0,4 0,2
33. terpinen-4-ol 1158 0,3 0,1 0,1 0,8
34. p-cymen-8-ol 1161 1,0 0,6 0,4 0,3
35. α-terpineol 1166 0,3 0,2 0,1 -
36. werbenon 1171 0,3 0,1 0,2 -
37. *II (pin-2(10)-enian-8 metylu) 1178 0,2 0,4 0,3 0,3
38. *IV (pin-2-en-8-ol) 1180 0,6 0,7 0,2 4,0
39. *V (pin-2(10)-en-8-ol) 1188 t 0,1 t 0,3
‹ 48 ›
Tab.4.6 - ciąg dalszy
40. α-kamfolenol 1193 0,1 - t -

41. niezidentyfikowany, M=152 1198 0,1 - t 0,2
42. trans-karweol 1201 - - - 0,1
43. *I (pin-2-enian-8 metylu) 1207 0,6 - 0,2 2,0
44. eter metylowy tymolu 1217 0,1 0,1 0,1 0,2
45. eter metylowy karwakrolu 1219 0,1 t t t
46. α-kamfolenian metylu 1224 0,2 0,1 - 0,2
47. (Z)-dec-4-en-1-ol 1249 0,1 0,1 0,1 0,1
48. octan bornylu 1264 0,1 0,9 0,5 0,9
49. *III (mirtenian metylu) 1269 0,4 0,4 0,4 1,8
50. *VI (octan pin-2-en-8-ylu) 1308 t t t 0,4
51. niezidentyfikowany, M=181 1320 0,2 0,2 0,1 0,1
52. octan α-terpinylu 1330 1,2 1,7 2,4 2,5
53. α-funebren 1371 0,1 0,3 0,2 0,3
54. β-elemen 1381 0,1 0,2 0,3 0,4
55. α-mikrobioten 1391 0,1 0,2 0,2 0,3
56. β-funebren 1400 0,1 0,2 0,3 0,3
57. β-kariofilen 1407 0,3 - 0,2 0,5
58. tujopsen 1417 0,2 0,2 0,1 0,4
59. prezizaen 1431 0,1 0,4 0,2 0,4
60. ar-kurkumen 1470 0,1 - 0,1 0,2
61. γ-kurkumen 1471 0,1 0,1 0,1 0,1
62. α-muurolen 1481 0,2 - 0,1 0,1
63. δ-amorfen 1497 0,1 0,1 - 0,2

64. β-kurkumen 1501 0,1 t t t
65. niezidentyfikowany, M=204 1507 0,1 0,1 0,1 0,5
66. tlenek kariofilenu 1556 0,2 0,1 0,2 0,4
67. cedrol 1583 0,5 0,3 0,4 1,2
68. T-kadinol 1627 0,1 0,1 t 0,3
69. α-kadinol 1643 0,1 t 0,1 0,2
70. niezidentyfikowany 1914 0,1 0,1 t 0,3
Udział składników o zawartości ≥ 0,1 Rel% 99,7 99,8 99,5 97,4
Ilość składników o zawartości ≥ 0,1 Rel% 65 53 55 58
Ilość składników zidentyfikowanych 64 57 61 60
Zawartość olejku % ± SD (n=3) [V/m] 1,55 ± 0,05 0,82 ± 0,09 0,97 ± 0,01 1,20 ± 0,02
wytłuszczono składniki dominujące (ponad 1,0 Rel%);
znakiem * i cyframi rzymskimi oznaczono związki identyfikowane w dalszej części niniejszej pracy;
literką t oznaczono śladową zawartość identyfikowalnego związku (poniżej 0,1 Rel%).
4. 4.1 .3 Bad an i e z mi en n o śc i za w arto ś ci i skł ad u ol e jku w sk ali ro czn ej
Aby optymalnie dobrać termin pozyskiwania olejku eterycznego z liści do celów

preparatywnych, na przykładzie łatwo dostępnego egzamplarza gdańskiego zbadano roczną
zmienność zawartości i składu olejku z liści. Próbki liści zbierano w okresie od czerwca 2004 do maja
2005 roku. Pozyskany materiał roślinny dzielono na dwie części, z których pierwszą przeznaczano do
destylacji bezpośrednio po zbiorze (do trzech dni od zbioru), drugą zaś suszono (warunki
zachowawcze, temperatura do 35°C) i poddawano destylacji oraz analizie składu po miesiącu od daty
zbioru. Wyniki podawano jako średnią z trzech, jednocześnie przeprowadzanych, oznaczeń. Rezultaty
zostały zebrane na wykresie (Ryc. 4.1).
Względny udział głównych składników olejków eterycznych z liści świeżych i suszonych
przedstawiono na wykresach (Ryc. 4.2 i 4.3); dla zwiększenia przejrzystości wykresów przedstawiono
tylko po cztery próbki, w odstępie kwartalnym. Warunki analizy przedstawiono w rozdziale 4.4.1.2.
‹ 49 ›
zawartość olejku w świeżych liściach
zawartość olejku w suszonych liściach
zawartość olejku eterycznego [V/m]
2.50%
2.00%
1.50%
1.00%
0.50%
0.00%
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
miesiąc zbioru
Ryc.4.1 Roczna zmienność zawartości olejku eterycznego w liściach cedrzyńca kalifornijskiego (egzemplarz gdański).
CDG/2004.08 CDG/2004.11 CDG/2005.01 CDG/2005.04

zawartość składnika [Rel%]
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0
terpinen-4-ol
związek IV
cedrol
związek I
związek III
kar-3-en
p-cymen
limonen
terpinolen
α-pinen
mircen
α-terpineol
p-cymen-8-ol
składnik olejku eterycznego
ze świeżych liści cedrzyńca kalifornijskiego (egzemplarz gdański).
CDG/2004.08 CDG/2004.11 CDG/2005.01 CDG/2005.04

zawartość składnika [Rel%]
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0
terpinen-4-ol
związek IV
cedrol
związek I
związek III
kar-3-en
p-cymen
limonen
terpinolen
α-pinen
mircen
α-terpineol
p-cymen-8-ol
z suszonych liści cedrzyńca kalifornijskiego (egzemplarz gdański).
‹ 50 ›
CDG/2006.04 CDK/2006.04 CDŁ/2006.04 CDR/2006.04
zawartość składnika [Rel %]

50.0
45.0
40.0
35.0
30.0
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0
kar-3-en
terpinolen
α-pinen
mircen
limonen
Ryc.4.4 Zróżnicowanie udziału dominujących węglowodorów monoterpenowych w olejku eterycznym z liści cedrzyńca
kalifornijskiego (z krajowych upraw, z czterech różnych stanowisk – Gdańsk, Kórnik, Łódź, Rogów).
CDG/2006.04 CDK/2006.04 CDŁ/2006.04 CDR/2006.04

zawartość składnika [Rel %]
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
związek IV
cedrol
związek I
borneol
p-cymen-8-ol
α-terpinylu
octan

Ryc.4.5 Zróżnicowanie udziału głównych utlenionych terpenów w olejku eterycznym z liści cedrzyńca kalifornijskiego
(z krajowych upraw, z czterech różnych stanowisk – Gdańsk, Kórnik, Łódź, Rogów).
4. 4.1 .4 Om ó wi en i e wy n ikó w
Z liści czterech egzemplarzy uprawianego w kraju C.decurrens, zebranych

w kwietniu 2006 roku, otrzymano, poprzez destylację z parą wodną w aparacie Derynga, praktycznie
bezbarwny olejek eteryczny z następującą średnią wydajnością: 1,55 % (V/m) – liście
z egzemplarza gdańskiego, 0,82 % (V/m) – liście z egzemplarza kórnickiego, 0,97 % (V/m) – liście
z egzemplarza łódzkiego, 1,20 % (V/m) – liście z egzemplarza rogowskiego (Tab.4.6). Wydajności te
znacząco różnią się od uzyskiwanych przez badaczy C.decurrens rosnącego w Ameryce Północnej:
0,2-0,3% (Schrorger, 1916), 0,21-0,27 % (Zavarin, 1954d), 0,7-0,9 % (von Rudloff, 1981).
Już na podstawie niniejszego, wstępnego badania, można zatem uznać, że egzemplarze cedrzyńca
kalifornijskiego uprawiane w Polsce dostarczają większych ilości olejku eterycznego z liści niż rosnące
w stanie naturalnym. Może to wynikać z uwarunkowań klimatycznych, siedliskowych, ekologicznych,
a także z powodu prowadzenia selekcji (uprawiane w Polsce, co najmniej kilkunastoletnie
‹ 51 ›
egzemplarze, z których pozyskiwano surowiec, są zdolne przetrwać trudniejsze warunki uprawy
w Polsce). Pewien wpływ na zróżnicowanie wyników może mieć również niejednolitość
zastosowanych przez badaczy metod oznaczania zawartości olejku eterycznego.
Badając zmienność zawartości olejku eterycznego w liściach egzemplarza gdańskiego
zaobserwowano dwa maksima - wiosenne - ok. 2 % (V/m) w liściach suszonych - i jesienne - ok. 1,8 %
(V/m) w liściach suszonych, przy średniej zawartości olejku w liściach suszonych na poziomie 1,65 % ±
0,27 (V/m), n=12 (Ryc.4.1), zaś w liściach świeżych na poziomie 1,39 % ± 0,23 (V/m), n=12 (Ryc.4.1).
Stwierdzoną, pozornie wyższą, zawartość olejku eterycznego w substancji wysuszonej można
wytłumaczyć tym, że u roślin nagonasiennych jest on zlokalizowany w specyficznych, zamkniętych
strukturach, jakimi są przewody olejkowe, nie ulatnia się zatem podczas suszenia tak łatwo jak woda
transpirująca poprzez martwe aparaty szparkowe. Przy zastosowaniu opisanych, zachowawczych
warunków suszenia, prowadzi to do zmniejszenia masy surowca przy zachowaniu początkowej ilości
olejku. Analogicznych obserwacji dokonał Schrorger (1916) który wskazywał na wyższą zawartość
olejku w surowcu suszonym i tendencję wzrostową zawartości w okresie zimowym.
Za pomocą chromatografii gazowej z detekcją masową (warunki GC-1, GC-2, Tab.4.4)
ustalono następnie skład jakościowy uzyskanych olejków. Składniki niezidentyfikowane
na tym etapie, a zidentyfikowane po ich wyodrębnieniu w toku niniejszych badań, oznaczono

literami w kolejności wyodrębnienia i identyfikacji (tabela 4.6).
Uzyskane wyniki wykazały dość zbliżony skład jakościowy wszystkich badanych olejków.
W olejku z liści cedrzyńca kalifornijskiego rosnącego w Gdańsku zaobserwowano 65 składników
w ilości ponad 0,1 Rel%, zidentyfikowano 64 (w tym 6 po wyodrębnieniu, w późniejszych badaniach).
W analogicznie badanym olejku z egzemplarza kórnickiego zaobserwowano 53 składniki w ilości
ponad 0,1 Rel%, zidentyfikowano 57; w olejku z egzemplarza łódzkiego zaobserwowano
55 składników w ilości ponad 0,1 Rel%, zidentyfikowano 63; w olejku z egzemplarza rogowskiego
zaobserwowano 58 składników w ilości ponad 0,1 Rel%, zidentyfikowano 60. Ogółem
zaobserwowano występowanie 70 składników w ilości ponad 0,1 Rel%, z czego zidentyfikowano 64.
Według najobszerniejszej pracy opisującej skład i zawartość olejku eterycznego z liści różnych
populacji cedrzyńca kalifornijskiego występującego w stanie naturalnym w Ameryce Północnej
zaobserwowano dotychczas 61 składników, z czego dominującymi związkami, podobnie jak
w niniejszym przypadku, były węglowodory monoterpenowe: LIMONEN, KAR-3-EN, α-PINEN i MIRCEN przy
stosunkowo niewielkim udziale seskwiterpenów (Adams i wsp., 2006). W badanych olejkach z liści
różnych egzemplarzy C.decurrens rosnących w Polsce, występowały one w następujących ilościach
(Tab.4.6, Ryc.4.4): KAR-3-EN od 38,5 Rel% (Rogów) do 20,5 Rel% (Kórnik), α-PINEN od 44,1 Rel%
(Kórnik) do 11,7 Rel% (Rogów), MIRCEN od 13,2 Rel% (Gdańsk) do 4,1 Rel% (Rogów), LIMONEN
od 14,2 Rel% (Rogów) do 5,9 Rel% (Łódź). Zauważyć należy, że zawartość LIMONENU, wysoka w latach
2004-2005 w olejku z liści egzemplarza gdańskiego (ok. 30 Rel%, Ryc.4.2 i 4.3), oscylowała ok. 6 Rel%
w roku 2006 w olejku z liści każdego z badanych egzemplarzy (Tab.4.6, Ryc.4.4). Zaobserwowano
odwrotną tendencję w przypadku α-PINENU (ok. 5 Rel% w latach 2004-2005;
‹ 52 ›
ok. 20 Rel% w roku 2006), KAR-3-ENU (ok. 20 Rel% w latach 2004-2005; ok. 30 Rel% w roku 2006)
i MIRCENU (ok. 5 Rel% w latach 2004-2005; ok. 10 Rel % w roku 2006). Stosunkowo wysoką zawartość
utlenionych terpenów wykazywał olejek z liści egzemplarza rogowskiego (Ryc.4.5). W badaniach
olejku z egzemplarza gdańskiego w latach 2004-2005 zauważono ponadto tendencję wzrostową
zawartości węglowodorów monoterpenowych przy jednoczesnej tendencji spadkowej większości
terpenów utlenionych (Ryc.4.2 i 4.3), zwłaszcza w okresie zimowym. Obserwacje te mogą sugerować
istotny wpływ czynników środowiskowych na ukierunkowanie biosyntezy poszczególnych składników
oraz dowodzą konieczności zachowania ostrożności przy ustalaniu ras chemicznych badanego
gatunku.
Składnikami różniącym istotnie jakościowo olejek z C.decurrens rosnących w stanie
naturalnym (Adams i wsp, 2006) i w Polsce były: OCTAN FENCHYLU (dochodzący do ok. 9 Rel% w olejku
amerykańskim, niewykryty w żadnym olejku krajowym), jak również udział związków o charakterze
seskwiterpenów, np. CEDROLU (niższa zawartość zespołu związków w olejku amerykańskim).
Za charakterystyczne cechy wspólne olejku eterycznego z liści C.decurrens występującego
w stanie naturalnym (Adams i wsp., 2006) i w Polsce, oprócz dominacji węglowodorów
monoterpenowych (łącznie ok. 70 Rel%), należy uważać obecność octanów alkoholi
monoterpenowych (np. OCTAN BORNYLU, OCTAN α-TERPINYLU, OCTAN FENCHYLU, związek VI) oraz estrów
metylowych kwasów monoterpenowych (np. MIRTENIAN METYLU, PERILLAN METYLU, α-KAMFOLENIAN METYLU,
związki I i II).
Na podstawie danych literaturowych (Cheng i wsp., 2004; Adams i wsp., 2006) wiadomo,
że olejki z liści gatunków C.macrolepis i C.formosana (traktowanego też jako odmiana C. macrolepis)
charakteryzuje wysoka zawartość α-PINENU oraz - w mniejszych ilościach - LIMONENU i MIRCENU, które
stanowią łącznie ok. 75 Rel% olejku w przypadku pierwszego i ok. 80 Rel% w przypadku drugiego
gatunku. Nie zaobserwowano w nich CEDROLU, charakterystycznego dla C. decurrens, zaś spośród
seskwiterpenów liczniej reprezentowane są β-KARIOFILEN i jego tlenek. Dane te pozwalają dość łatwo
odróżnić omawiane gatunki z rodzaju Calocedrus w oparciu o skład olejku eterycznego z liści. Skład
olejku z gatunku C.rupestris pozostaje niezbadany.
Niniejsza praca opisuje, pierwsze dotychczas, badanie zawartości i składu olejku eterycznego
z liści cedrzyńca kalifornijskiego uprawianego w Polsce i Europie.
‹ 53 ›
z kory , szy sz ek i n a s ion ced rzy ń ca kal if orn ij sk ie go u p ra wi an e go w Po l sc e
4. 4.2 .1 Otrzy my w an i e o raz an aliz a ja ko śc io wa i ilo ś cio wa ol ej ku z kory ,

n as ion i szy sz ek
Olejek eteryczny wydestylowywano z materiału roślinnego i przygotowano do celów

analitycznych w sposób opisany w rozdziale 4.4.1.1. Korę pozyskano z egzemplarza kórnickiego
(CDK/2006.04/K), zaś szyszki i nasiona zebrano z egzemplarza wrocławskiego (CDW/2007.09/S
i CDW/2007.09/N). Olejek analizowano za pomocą chromatograii gazowej z detekcją masową
(warunki GC-2, Tab.4.4) w celu ustalenia ich składu. Identyfikację prowadzono w sposób analogiczny
jak opisano powyżej (rozdział 4.4.1.2). Wyniki zebrano w tabeli 4.7.
Tab.4.7 Zestawienie wykrytych składników olejku eterycznego z szyszek, nasion i kory C.decurrens z różnych upraw w
Polsce, (warunki GC-2) oraz zawartości olejku eterycznego w wymienionych surowcach.
Wrocław Wrocław Kórnik
Próbka olejku
szyszki nasiona kora
L.p. Składnik RI Rel% Rel% Rel%
1. tricyklen 924 0,5 0,6 0,4
2. α-tujen 929 0,2 0,1 0,1

3. α-pinen 938 60,1 74,5 84,6
4. α-fenchen 945 0,1 0,1 0,1
5. kamfen 950 0,6 0,7 0,6
6. sabinen 969 0,4 - 0,4
7. β-pinen 972 5,9 4,1 3,5
8. mircen 991 1,6 1,2 1,6
9. kar-3-en 1014 0,9 - -
10. p-cymen 1016 t 0,4 0,1
11. limonen 1025 4,7 3,3 3,5
12. β-felandren 1026 1,3 0,1 0,2
13. terpinolen 1081 0,9 0,1 0,1
14. endo-fenchol 1117 - 0,1 -
15. α-kamfolenal 1104 - 0,2 -
16. cis-werbenol 1135 t 0,2 -
17. kamfora 1136 - 0,1 -
18. karan-3-ol 1138 0,2 0,3 -
19. izoborneol 1140 - 0,1 -
20. borneol 1146 0,1 0,3 -
21. terpinen-4-ol 1158 0,2 0,1 -
22. p-cymen-8-ol 1161 t 0,1 -
23. α-terpineol 1166 0,2 0,1 0,1
24. mirtenol 1172 0,1 0,1 -
25. *IV (pin-2-en-8-ol) 1180 - 0,1 -
26. trans-karweol 1201 - 0,2 -
27. octan bornylu 1264 0,8 1,2 0,1
28. *VI (octan pin-2-en-8-ylu) 1308 - 0,1 -
29. octan α-terpinylu 1330 0,1 0,4 -
30. niezidentyfikowany, M=204 1453 0,5 0,1 -
36. cedrol 1583 1,3 1,2 -
37. T-kadinol 1627 0,2 0,1 -
‹ 54 ›
38. α-eudesmol 1632 0,4 0,2 -

39. kupresen 1825 0,6 2,6 -
40. atiserene/sclarene 1997 0,9 - -
41. abietatrien 2050 6,5 0,8 -
42. pimaral/pimara-7,5-dien-3-on 2171 1,3 - -
43. dehydroabietal 2266 0,9 - 0,2
44. totarol 2306 4,5 2,8 0,3
Udział składników o zawartości ≥ 0,1 Rel% 97,8 97,9 95,9
Ilość składników o zawartości ≥ 0,1 Rel% 34 39 16
Ilość składników zidentyfikowanych 31 33 16
Zawartość olejku % (V/m) ± SD (n=3) 1,40 ± 0,03 1,08 ± 0,02 0,56 ± 0,02
znakiem * i cyframi rzymskimi oznaczono związki identyfikowane w dalszej części pracy;
literką t oznaczono śladową zawartość identyfikowalnego związku (poniżej 0,1 Rel%).
Z suszonych w warunkach zachowawczych szyszek i nasion egzemplarza uprawianego

we Wrocławiu C.decurrens (pozyskanych w roku 2007), oraz z kory egzemplarza tego gatunku
uprawianego w Kórniku (pozyskanej w roku 2006) otrzymano poprzez destylację z parą wodną w
aparacie Derynga jasnożółty olejek eteryczny z następującą średnią wydajnością:

1,40 % (V/m) – szyszki z egzemplarza wrocławskiego, 1,08 % (V/m) – nasiona z egzemplarza
wrocławskiego, 0,56 % (V/m) – kora z egzemplarza kórnickiego (Tab.4.7). W literaturze brakuje
danych porównawczych w zakresie zawartości olejku eterycznego w tych surowcach. Interesująca
jest przekraczająca 1 % (V/m) zawartość olejku w szyszkach i nasionach. Dane te powinny w
przyszłości zostać sprawdzone w oparciu o wiekszą liczbę stanowisk i w szerszym przedziale
czasowym. Nie było to możliwe w czasie wykonywania niniejszej pracy, ponieważ egzemplarze
krajowe owocują nieregularnie, a szyszki zlokalizowane są zwykle poza zasięgiem zbieracza. Szyszki
i nasiona pozyskano, w niewielkiej ilości dopiero w roku 2007, wyłącznie z odnalezionego
przypadkowo stanowiska C.decurrens znajdującego się we wrocławskim Parku Szczytnickim.
Za pomocą chromatografii gazowej z detekcją masową (warunki GC-2, Tab.4.4) ustalono
następnie skład jakościowy uzyskanych olejków. Składniki niezidentyfikowane na tym etapie,
a zidentyfikowane po ich wyodrębnieniu z olejku z liści w toku niniejszych badań, oznaczono literami
w kolejności wyodrębnienia i identyfikacji (tabela 4.7).
Uzyskane wyniki wykazały zbliżony skład jakościowy wszystkich badanych olejków
w zakresie głównych składników. Były to węglowodory terpenowe: α-PINEN (od ok. 60 Rel% w olejku
z szyszek egzemplarza wrocławskiego do ok. 80 Rel% w olejku z kory egzemplarza kórnickiego)
oraz oscylujące w zakresie 1-5 Rel% β-PINEN, MIRCEN oraz LIMONEN. Za znamienną należy uznać niską
zawartość KAR-3-ENU w porównaniu do olejku z liści C.decurrens (rozdział 4.3). W przypadku olejku
z kory zidentyfikowano jedynie 16 składników. W badanej próbce nieobecne były seskwiterpeny,
a zawartość alkoholi i estrów była niższa niż podawał w swej pracy Schrorger (1916). W przypadku
olejku z szyszek i nasion zaobserwowano odpowiednio 34 i 39 składników występujacych w ilości
ponad 0,1 Rel%. Oprócz pewnej ilości niezidentyfikowanych związków o masach odpowiadajacych
‹ 55 ›
węglowodorom seskiterpenowym, zaobserwowano także obecność związków IV i VI w olejku
z nasion C.decurrens. Ciekawa jest stosunkowo wysoka zawartość frakcji diterpenowej w olejku
z szyszek C.decurrens rosnącego we Wrocławiu, w której dominującymi składnikami są TOTAROL
(4,5 Rel%) i jego biosyntetyczny prekursor - ABIETATRIEN (6,5 Rel%). TOTAROL został w innych badaniach
wyodrębniony z kory C.decurrens, z egzemplarza kórnickiego (Włodarczyk i wsp., 2010), dzięki czemu
możliwe było jednoznaczne potwierdzenie jego obecności w omawianych surowcach.
z kory cedrzyńca kalifornijskiego uprawianego w Polsce i Europie, zaś szyszki i nasiona nie były
jeszcze dotąd badane w tym zakresie.

z b i elu c ed r zy ń c a ka li fo r n ij ski e go u p ra w ian eg o w P ol s c e
4. 4.3 .1 Otrzy my w an i e o raz an a l iza j ako ś cio w a i il o śc io w a ol ejk u z d re w n a
Drewno młode (biel) pozyskano z egzemplarza kórnickiego (CDK/2006.04/D). Olejek

eteryczny wydestylowywano z materiału roślinnego i przygotowano do celów analitycznych

w sposób opisany w rozdziale 4.4.1.1. Po wykonaniu pierwszych, próbnych destylacji, stwierdzono,
że otrzymany olejek miał konsystencją półstałą. Zmodyfikowano zatem metodę pozyskiwania. W celu
wygodnego wyodrębnienia do badań zastosowano destylację z jednoczesną ekstrakcją. W
odbieralniku aparatu Derynga umieszczano ok. 1,5 ml eteru dietylowego cz.d.a., dzięki czemu
oddestylowywany, półstały olejek eteryczny z bielu, rozpuszczał się w eterze dietylowym i był
łatwiejszy do przenoszenia. Olejek suszono w sposób omówiony w rozdziale 4.4.1.1, a jego zawartość
w substancji roślinnej (surowcu) obliczano po oddestylowaniu eteru dietylowego, w stosunku
masowym.
Uzyskane próbki analizowano za pomocą chromatografii gazowej z detekcją masową
(warunki GC-1, Tab.4.4) w celu ustalenia składu jakościowego. Identyfikację prowadzono w sposób
analogiczny jak opisano powyżej (rozdział 4.4.1.2). Wyniki zebrano w tabeli 4.8.
Tab.4.8 Zestawienie wykrytych składników olejku eterycznego z bielu C. decurrens (egzemplarz kórnicki, warunki GC-1)
oraz zawartość olejku eterycznego w tym surowcu.
Kórnik
Próbka olejku
drewno (biel)
L.p. Składnik RI Rel%
1. α-pinen 923 1,0
2. mircen 981 0,1
3. kar-3-en 1002 0,1
4. p-cymen 1016 0,5
5. limonen + β-felandren 1019 0,1
6. dehydro-p-cymen 1082 0,1
7. n-nonanal 1097 0,1
8. kamfora 1139 0,1
9. borneol 1160 0,2
10. terpinen-4-ol 1170 7,4
‹ 56 ›
11. p-cymen-8-ol 1179 0,3

12. α-terpineol 1184 4,1
13. mirtenal 1191 0,1
14. tymochinon 1244 6,8
15. karwenon 1251 3,2
16. *XI (karwakrol) 1299 40,8
17. 2,4-dekadienal 1310 0,1
18. niezidentyfikowany 1365 0,1
19. kuminian metylu 1367 0,2
21. 2,6-dimetoksycymen 1416 0,6
22. *XII (p-metoksytymol) 1482 11,7
23. *XIII (p-metoksykarwakrol) 1490 2,8
24. 2,5-dimetoksycymen 1532 0,4
25. β-eudesmol 1645 0,1
26. metoksytrimetylofenol 1677 0,1
27. niezidentyfikowany, M=218 1761 0,1
28. fenantren 1771 0,2
29. niezidentyfikowany, M=214 1868 0,1
30. diizopropylonaftalen 1885 0,1
31. abietatrien 2050 0,1
33. izoabienol 2180 0,1
35. dehydroabietal 2266 0,3

37. totarol 2306 0,1
38. *X (libocedrol-C) 2320 0,3
39. *IX (heyderiol-C) 2324 0,6
40. *VIII (heyderiol) 2344 4,1
41. *VII (libocedrol) 2390 11,2
Udział składników o zawartości ≥ 0,1 Rel% 99,3
Ilość składników o zawartości ≥ 0,1 Rel% 42
Ilość składników zidentyfikowanych 34
Zawartość olejku % ± SD (n=3) [m/m] 0,10 ± 0,06
znakiem * i drukowanymi literami oznaczono związki identyfikowane w dalszej części pracy.
4. 4.3 .2 Zm i en n o ś ć skł ad u ol ej ku z b i el u c ed rzy ń ca k ali f o rn ij sk i ego w c za si e
W trakcie badań przypadkowo zaobserwowano zmienność składu olejku eterycznego z bielu

C.decurrens w czasie, tzw. skłonność do starzenia. Analizując ponownie skład olejku eterycznego
z bielu po miesiącu od daty pierwotnej analizy zauważono zmniejszenie się zawartości związków
XI i XII, podczas gdy stosunkowo wzrosła zawartość składników VII i VIII.
Wykonano eksperyment mający na celu imitację warunków przyspieszonego starzenia.
Do 0,1 g świeżego olejku eterycznego z drewna (bielu) C.decurrens dodano 0,01 ml nadtlenku
benzoilu jako czynnika utleniającego, po czym badano zmienność składu w dniu destylacji oraz
po 5 i po 9 dniach. (Ryc.4.6). Zaobserwowano ponownie zmniejszanie się zawartości związków
XI i XII, oraz wzrost zawartości związków VII i VIII.
‹ 57 ›
a)
MCounts
XI XII
6
5 XIII
4 VII
VIII
3
2
1
0
10 20 30 40 T (min) 50
b)
MCounts
10.0
7.5
5.0
2.5
0.0
10 20 30 40 T (min) 50
c)
MCounts
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
10 20 30 40 T (min) 50
Ryc.4.6 Chromatogramy olejku eterycznego z bielu C.decurrens (egzemplarz kórnicki, warunki GC-1):
a) świeżo destylowany olejek,
b) olejek z dodatkiem nadtlenku benzoilu, po 5 dniach od destylacji,
c) olejek z dodatkiem nadtlenku benzoilu, po 9 dniach od destylacji;
cyframi rzymskimi oznaczono skaładniki wyizolowane w późniejszej części niniejszej pracy.
Z suszonego w warunkach zachowawczych drewna (bielu) cedrzyńca kalifornijskiego

uprawianego w Kórniku (pozyskanego w 2006 roku) otrzymano poprzez destylację z parą wodną
w aparacie Derynga z jednoczesną ekstrakcją do eteru dietylowego ciemnopomarańczowy olejek
eteryczny ze średnią wydajnością: 0,10 % (m/m). Zawartość była stosunkowo niska
w stosunku do uzyskiwanej z liści czy szyszek - średnio odpowiednio 1,55 i 1,4 % (V/m). Możliwe było
pozyskanie drewna tylko (wyłącznie bielu) z jednego stanowiska krajowego.
‹ 58 ›
Za pomocą chromatografii gazowej z detekcją masową (warunki GC-1, Tab.4.4) ustalono
następnie skład jakościowy uzyskanego olejku. Składniki niezidentyfikowane na tym etapie,
a zidentyfikowane po ich wyodrębnieniu z olejku z liści w toku niniejszych badań, oznaczono literami
w kolejności wyodrębnienia i identyfikacji (Tab.4.8).
Uzyskane wyniki wykazały odmienny skład olejku z drewna w stosunku do pozostałych
olejków, badanych uprzednio. Spośród 42 składników, główne związki pozostały na tym etapie
analizy niezidentyfikowane. Ich struktury ustalono dopiero po wyodrębnieniu. Związek XI
(identyfikowany za pomocą baz danych jako tymol lub karwakrol) stanowił 40,8 Rel%. Związek XII
i VII stanowiły po ok. 11 Rel%. Zaobserwowano, że związki VII, VIII, IX i X miały identyczną masę
([M+]=358) i bardzo zbliżone fragmentacje. Podobnie związki XII i XIII o masach [M+]=180
charakteryzowały niemal identyczne rozpady, co sugerowało, że związki te mogą być odpowiednio
izomerami. Spośród innych składników, należy nadmienić, że olejek z bielu drewna C.decurrens
charakteryzowała ponadto nieznaczna zawartość węglowodorów monoterpenowych, oraz istotna
zawartość TERPINEN-4-OLU i α-TERPINEOLU i TYMOCHINONU odpowiednio: 7,4, 4,1 i 6,8 Rel%.
Zaobserwowano ponadto tendencję starzenia się olejku eterycznego z drewna w trakcie
jego przechowywania oraz w trakcie przyspieszonego starzenia po dodaniu czynnika utleniającego
do olejku. Proces ten objawiał się stopniowym zmniejszaniem się zawartości związków XI i XII, a także
XIII, przy jednoczesnym zwiększaniu się zawartości związków VII i VIII. Zbliżone fragmentacje
wszystkich tych związków sugerowały, że możliwe jest, że jedne z nich przechodzą w drugie
z upływem czasu.
z bielu cedrzyńca kalifornijskiego. We wcześniejszych pracach jedynie Nakatsuka i Hirose (1954)
wyizolowali z drewna C.decurrens olejek eteryczny z wydajnością 0,5 % (V/m), w którym
zaobserwowali 53 % substancji obojętnych, 42 % fenoli i 5 % substancji kwaśnych. Brak jednak
określenia czy uzyskali go z drewna rdzeniowego, czy z miękkiego bielu. Z frakcji fenolowej
wyizolowali KARWAKROL i jego pochodną (prawdopodobnie p-METOKSYTYMOL lub p-METOKSYKARWARKOL).
Podobne związki, w tym dimery fenolowe, izolowali w latach ‘50tych i ‘60tych ubiegłego wieku
z wyciągów z drewna rdzeniowego badacze amerykańscy (głównie Zavarin, liczne prace, szczegółowy
opis w rozdziałach 3.4.1.1 i 3.4.1.2). Autor niniejszej rozprawy przypuszczał zatem na tym etapie,
że związki niezidentyfikowane w olejku z bielu C.decurrens mogą być fenolami, zwłaszcza,
że charakteryzowały je rozpady fragmentacyjne analogiczne do rozpadu karwakrolu i tymolu.
Jakkolwiek pełnej identyfikacji dokonano dopiero po wydorębnieniu niezidentyfikowanych substancji
chemicznych i ustaleniu ich struktur metodami spektroskopowymi.
‹ 59 ›
4.5 Izolacja niektórych, wytypowanych składników z cedrzyńca kalifornijskiego
4. 5.1 Bad an ia w st ęp n e – p od s taw o we p rób y jak o śc io w e
W celu uzyskania elementarnej informacji o składzie chemicznym badanego materiału

roślinnego wykonano szereg prób jakościowych. W przypadku olejku eterycznego z różnych części
C.decurrens przeprowadzono oznaczenia jakościowe z użyciem GC-MS, opisane szczegółowo w
rozdziale 4.4. Metodą tą nie udało się jednoznacznie zidentyfikować dziesięciu związków w olejku z
liści, ośmiu w olejku z szyszek, sześciu w olejku z nasion i piętnastu w olejku
z bielu tego gatunku. Udział trzech składników olejku z liści oraz czterech składników olejku
z bielu przekraczał 0,5 Rel%, co rokowało możliwość ich wyizolowania z osiągalnej ilości olejku.
Olejek eteryczny z szyszek i nasion był w warunkach krajowych nieosiągalny w ilościach
pozwalających na próby izolacji poszczególnych związków. Pozyskawszy zatem liście z egzemplarza
gdańskiego oraz drewno (biel) z egzemplarza kórnickiego przystąpiono do podstawowych badań
jakościowych.
W tym celu sporządzono szereg uniwersalnych wyciągów z surowców, stosując trzydniową
macerację uwodnionym metanolem (70 % V/V; w stosunku 5:1 (V/m) w odniesieniu do surowca).
Wyciągi i olejki z liści i bielu C.decurrens (otrzymane uprzednio i zbadane za pomocą GC-MS; rozdział
4.4) chromatografowano następnie metodą TLC1, początkowo stosując warunki T-14 i wizualizując
analogiczne chromatogramy następującymi odczynnikami: KS, NR, FF i DPPH•. Warunki T-14
są popularnie cytowane w podstawowych podręcznikach analizy TLC dla substancji roślinnych
(np. Wagner i Bladt, 1996). Odczynnik KS (kwas siarkowy) niespecyficznie uwidacznia większość
związków organicznych, dając nieraz intensywne i oryginalne barwy pochodnych (często dobrze
widzialne również dzieki fluorescencji w świetle UV). Odczynnik NR (tzw. Naturstoff Reagent)
wykazuje zdolność tworzenia barwnych, głównie żółtych kompleksów z polifenolami (różne barwy
fluorescencji w UV). Odczynniki DPPH• i FF pozwalają z kolei wykryć in situ obecność substancji
o charakterze zmiataczy wolnych rodników oraz substancji o charakterze reduktorów. W przypadku
fenoli obie te cechy często współwystępują.
Następnie zastosowano warunki T-1 – T-7 oraz alternatywnie T-8 – T-13 wraz z wyżej
wymienionymi metodami wizualizacji w celu dokładniejszego rozdzielenia większych ilości związków
koncentrujących się w okolicy linii mety fazy ruchomej, przy zastosowaniu warunków T-14.
Stwierdzono lepszą odtwarzalność dla układów opartych na octanie etylu (T-1 – T-7) niż na eterze
dietylowym (T-8 – T-13).
W olejku z liści wykazano obecność szeregu związków mniej polarnych, możliwych
do umiarkowanie dobrego rozdzielenia w warunkach T-3 oraz bardziej polarnych, możliwych
do umiarkowanie dobrego rozdzielenia w warunkach T-4. Powyższe, bezbarwne związki,
wizualizowano odczynnikiem KS.
W olejku z drewna wykazano obecność co najmniej czterech związków mniej polarnych,
1 warunki chromatografowania zebrano Tabelach 4.3-4.5
‹ 60 ›
możliwych do dość dobrego rozdzielenia w warunkach T-3 oraz dwóch bardziej polarnych związków
słabo rozdzielalnych w warunkach T-3 i T-4. Związki te, nieznacznie żółtawe, wygaszające
fluorescencję przy 254 nm, wizualizowano odczynnikami DPPH• i FF. Były one jednocześnie
prawdopodobnie głównymi związkami w mieszaninie (olejek z bielu drewna),
sądząc po intensywności barw pochodnych, uzyskiwanych po wizualizacji kwasem siarkowym.
Analogiczne wyniki (porównywalne Rf, barwy) uzyskano badając pilotażowy wyciąg alkoholowy
z drewna. Dodatkowo były jeszcze widoczne liczne, stosunkowo bardziej polarne związki,
wywołujące się odczynnikami DPPH• i FF, a także NR (wiele z nich wykazywało z tym ostatnim
niebieskawą fluorescencję w świetle UV 354 nm), możliwe do umiarkowanie dobrego rozdzielenia
w warunkach T-6. Związki te dawały także barwne (czerwone, fioletowe, zielone, niebieskie)
pochodne z kwasem siarkowym, fluoryzujące w świetle UV 366 nm. Można było zatem wnioskować,
że tak olejek jak i wyciąg z drewna (bielu) zawierają związki o charakterze pochodnych fenoli.
W pilotażowym wyciągu alkoholowym z liści wykazano obecność głównie nielicznych
związków względnie niepolarnych (pozwalających się rozdzielać w warunkach T-3), wywołujących się
kwasem siarkowym (barwa gł. fioletowa i podobne). Ponadto zaobserwowano dość dużą ilość
związków względnie polarnych, pozostających w okolicy czoła fazy ruchomej w warunkach T-14,
nie rozdzielających się dobrze w warunkach T-6 (rozlane i niewyraźne plamy). Wiele z tych związków
dawało intensywnie żółtą barwę z odczynnikiem NR (plamy fluoryzujące żółto i pomarańczowo
w świetle UV 366 nm), a także wizualizowało się odczynnikami DPPH• i FF oraz KS. Można było zatem
wnioskować, że wyciąg ten jest dość bogaty w polifenole, jakimi są flawonoidy,
sądząc zaś po ich ujawnionej polarności, prawdopodobnie głównie o charakterze aglikonów.
Kierując się uzyskanymi informacjami postanowiono, oprócz próby izolacji nieznanych
składników olejków eterycznych, zająć się wyodrębnianiem występujących w relatywnie dużych
ilościach składników o możliwym działaniu przeciwwolnorodnikowym (prawdopodobnie
o charakterze fenoli lub polifenoli) z wyciągu z bielu C.decurrens i z liści C.decurrens.
4. 5.2 Uzy sk i wan i e ol ejk ó w et ery czn y ch i wy c ią gó w w ska li p ół p r ep araty w n e j
Olejek eteryczny (oznaczany A2) wydestylowywano z materiału roślinnego (próbki

odpowiednio CDG/2006.04/L i CDK/2006.04/D) w aparacie Derynga (FP VI, 2002) po uprzednim
rozdrobnieniu surowca w młynku laboratoryjnym i odsianiu pyłu substancji na sicie 0,15 mm.
W przypadku pozyskiwania olejku do celów preparatywnych używano każdorazowo odważkę ok. 250
g substancji na 1000 ml wody destylowanej. Destylację olejku kontynuowano przez 3 godziny
od momentu uzyskania pierwszych kropel destylatu. Po upływie tego czasu odłączano ogrzewanie
i pozostawiano chłodnicę czynną przez 30 minut. Następnie zbierano destylat mierząc jego objętość.
Po oznaczeniu objętości w aparacie Derynga, olejek suszono przesączając przez warstwę
bezwodnego siarczanu (VI) sodu, w proporcji ok. 100 mg soli na 1 ml olejku. W przypadku olejku
z drewna, do odbieralnika aparatu Derynga dodawano ok. 2 ml eteru dietylowego cz.d.a, do którego
2 z łac. aetheroleum
‹ 61 ›
zbierano oddestylowywany olejek (destylacja z jednoczesną ekstrakcją). Po wysuszeniu przez
przesączenie przez bezwodny siarczan (VI) sodu, eter dietylowy ostrożnie oddestylowywano
i pozostały półstały destylat ważono.
Olejek z liści C.decurrens, barwy jasnożółtej, przejrzysty, ruchliwy, charakteryzował się
przyjemnym, słodkawym, leśnym zapachem. Olejek z bielu C.decurrens, barwy brunatnoczerwonej,
półstały, charakteryzował zapach ostry, drażniący, przenikliwy, drzewny. Obydwie próbki wykazywały
gęstość mniejszą od wody (zbierały się na powierzchni wody w odbieralniku aparatu Derynga).
pozyskanie substancji roślinnych: liście (L), drewno (D), kora (K), szyszki (S), nasiona (N)
↓ ↓ ↓ ↓
CDG/2004.06/L, 150 g CDG/2006.04/L, 75 g CDG/2006.04/L, 0,5 kg CDG/2006.04/L, 1 kg

CDG/2004.07/L, 150 g CDK/2006.04/L, 75 g
CDG/2004.08/L, 150 g CDŁ/2006.04/L, 75 g CDK/2006.04/D, 2,5 kg CDK/2006.04/D, 0,5 kg
CDG/2004.09/L, 150 g CDR/2006.04/L, 75 g
↓ ↓
CDG/2004.10/L, 150 g
CDG/2004.11/L, 150 g CDK/2006.04/D, 75 g uzyskanie olejków wstępne badania
CDG/2004.12/L, 150 g eterycznych jakościowe i ilościowe
CDG/2005.01/L, 150 g CDK/2006.04/K, 75 g
↓ ↓
CDG/2005.02/L, 150 g
CDG/2005.03/L, 150 g CDW/2007.09/S, 75 g olejek eteryczny zmiana skali
CDG/2005.04/L, 150 g z suszonych liści na preparatywną
CDG/2005.05/L, 150 g CDW/2007.09/N, 75 g egz. gdańskiego (AL) ↓
↓ ↓ olejek eteryczny uzyskanie wyciągów:
z suszonego drewna macierzystego (M),

uzyskanie olejków uzyskanie olejków
egz. kórnickiego (AD) chloroformowego (C),
eterycznych eterycznych
octanowego (O),
↓ ↓ ↓ wodnego (W)
olejek eteryczny olejek eteryczny wstępne badania ↓
ze świeżych liści z suszonych liści jakościowe
wyciągi CL, OL i WL
olejek eteryczny ↓ z suszonych liści
olejek eteryczny
z suszonych liści izolacja składników egz. gdańskiego
z suszonego drewna
↓ ↓ wyciągi CD, OD i WD
olejek eteryczny
z suszonego drewna
badania składu z suszonej kory związki I-VI
egz. kórnickiego
i zawartości olejku z olejku z liści
z liści egz. gdańskiego olejek eteryczny egz. gdańskiego ↓
w skali rocznej z suszonych szyszek
związki VII-XIII wybór do izolacji
olejek eteryczny oraz VII' i VIII' składników wyciągu CD z
z suszonych nasion z olejku z drewna egz. kórnickiego
egz. kórnickiego i wyciągu OL
↓
z egz. gdańskiego
badania składu ↓
i zawartości olejku identyfikacja składników przeznaczenie do
z różnych części późniejszych badań
różnych egzemplarzy pozostałych wyciągów
krajowych
↓
izolacja składników
↓
związki VII-XXIV
z wyciągu
chloroformowego
z drewna
egz. kórnickiego
związki XXV-XXXV
z wyciągu octanowego
z liści egz. gdańskiego
Ryc.4.7 Schemat obrazujący etapy niniejszej pracy. ↓

identyfikacja składników
‹ 62 ›
Łącznie uzyskano 9,5 ml (ok. 8,1 g, stąd gęstość ok. 0,85 g/ml) olejku eterycznego z liści
C.decurrens (AL) z 0,5 kg substancji (surowca) z egzemplarza gdańskiego oraz ok. 0,75 g olejku
eterycznego z bielu C.decurrens (AD) z 2,5 kg drewna z egzemplarza kórnickiego.
Wyciągi macierzyste (oznaczane M) sporządzano poprzez macerację odważonej substancji
roślinnej (surowca) odpowiednio: 0,5 kg drewna C.decurrens (CDK/2006.04/D) oraz 1 kg liści
(CDG/2006.04/L) w mieszaninie chloroform/metanol (1/1, V/V) przez siedem dni. Po tym czasie
uzyskany wyciąg dekantowano i odwirowywano (wirówka MPW-340, Mechanika Precyzyjna,
Warszawa, Polska; v=3000 obrotów/min., t=5 min.) i tak oczyszczony ekstrakt zagęszczano następnie
przez oddestylowanie rozpuszczalników na wyparce próżniowej (zestaw R-200, V-500, V-800 i B-490,
Büchi, Flawil, Szwajcaria; ciśnienie minimalne: 80 mbar, temperatura łaźni wodnej: 40°C). Proces
maceracji powtarzano trzykrotnie w celu przeprowadzenia wyczerpującej ekstrakcji substancji
(surowca), porównując każdorazowo skład faz, aż do ustalenia równowagi (TLC, T-14). Kolejne
zagęszczone maceraty łączono. W rezultacie otrzymano wyciągi macierzyste o konsystencji gęstego
syropu. Uzyskano odpowiednio ok. 2,5 g wyciągu macierzystego z bielu C.decurrens (MD) i ok. 120 g
wyciągu macierzystego z liści C.decurrens (ML).
Całość wyciągów macierzystych zawieszano następnie w wodzie (1/10, m/V) i poddawano
wyczerpującej ekstrakcji chloroformem w rozdzielaczu, stosując proporcję zawiesina

wodna/chloroform jak 1/2, (V/V), porównując każdorazowo skład faz po rozdzieleniu (TLC, T-14).
Rozdzielone fazy zlewano osobno; pierwotne ekstrakty chloroformowe łączono, a nastepnie
oddestylowywano od rozpuszczalnika, otrzymując w ten sposób wyciągi chloroformowe (oznaczane
C). Otrzymano odpowiednio ok. 1,8 g ciemnobrązowego wyciągu chloroformowego z bielu
C.decurrens (CD) o ostrym zapachu i ok. 80 g ciemnozielonego wyciągu chloroformowego z liści
C.decurrens (CL) o przyjemnym zapachu.
Wyekstrahowane chloroformem zawiesiny wodne obu substancji poddawano dalszej
wyczerpującej ekstrakcji z wykorzystaniem octanu etylu, w proporcji 2/1 (V/V), analogicznie do wyżej
przedstawionego schematu. Po zakończeniu ekstrakcji połączone pierwotne wyciągi octanowe
oddestylowywano od rozpuszczalnika otrzymując wyciągi octanowe (oznaczane O). Pozostałość
wodną również zagęszczano otrzymując wyciągi wodne (oznaczane W). Otrzymano odpowiednio
ok. 0,55 g brunatnego wyciągu octanowego z bielu C.decurrens (OD) i ok. 10 g brązowego wyciągu
octanowego z liści C.decurrens (OL) oraz ok. 0,25 g przejrzystego wyciągu wodnego z bielu
C.decurrens (WD) i ok. 25 g brązowego wyciągu wodnego z liści C.decurrens (WL). Z ekstraktu OL
wykrystalizowywał z upływem czasu jasnożółty, drobnokrystaliczny osad (oddzielony od pozostałej
części wyciągu jako frakcja OLb).
Do czasu podjęcia kolejnych eksperymentów olejki (A) i zagęszczone wyciągi (C, O, W)
zarówno z liści jak i z drewna, były przechowywane w szczelnie zamkniętych, prawie całkowicie
wypełnionych naczyniach, w miejscu suchym, ciemnym, w temperaturze ok. 4°C.
Uproszczony schemat wszystkich etapów badań zilustrowany jest na rycinie 4.7.
‹ 63 ›
4. 5.3 Izol acj a n i ek tóry ch zw ią zkó w c h e m ic zn y ch z o l ej ku e te ry c zn ego z l i śc i
ced rzy ń ca kal if orn ij sk ie go
W celu łatwiejszego rozdzielenia i wyodrębnienia, za pomocą metod chromatografii

preparatywnej, wystepujących w olejku w większych ilościach nieznanych, mniej lotnych składników,
olejek poddano wstępnemu rozdziałowi za pomocą rektyfikacji. W szczególności starano się oddzielić
składniki mniej lotne od licznie reprezentowanych węglowodorów terpenowych,
łatwych do rozpoznania przy pomocy GC. Dla zapewnienia warunków zachowawczych całą objętość
olejku rektyfikowano pod zmniejszonym ciśnieniem (20 mbar = 20 hPa). W zakresie temperatur
85-105°C oddestylowano frakcje złożone głównie z łatwiej lotnych węglowodorów terpenowych
(zbiorcza frakcja AL.1; kontrola w warunkach GC-23). Frakcji tej nie badano dalej. Do dalszej analizy
przeznaczono syropowaty pogon (frakcja AL.2; 1,525 g) zawierający mniej lotne związki (kontrola
w warunkach GC-2).
Pierwszy rozdział chromatograficzny pogonu (AL.2) przeprowadzono na kolumnie
z wypełnieniem krzemionkowym (warunki P-2, 150 g złoża, 1,5 g aplikacji). W wyniku tego rozdziału
uzyskano 20 frakcji (AL.2.1-AL.2.20). AL.2.1-AL.2.3 zawierały nieoddestylowane w procesie
rektyfikacji pozostałości węglowodorów terpenowych, AL.2.4-AL.2.6 zawierały głównie estry, zaś
AL.2.7-2.20 – głównie alkohole (kontrola GC w warunkach GC-2, TLC w warunkach T-2 i T-4).
Ponieważ we frakcji AL.2.4 zaobserwowano dużą koncentrację wytypowanych do identyfikacji
związków I i II (tabela 4.6), w AL.2.5 związku III, zaś w AL2.20 α-TERPINEOLU i związku IV oraz
nieznacznych ilości związku V, próbki te wybrano do izolacji wymienionych składników.
Dominującymi związkami obecnymi we frakcji AL.2.13 był BORNEOL, w AL.2.14-2.15 TERPINEN-4-OL,
w AL.2.16 CEDROL, natomiast w AL.2.17-2.19 α-TERPINEOL. Związek VI zaobserwowano w niewielkiej
ilości tylko we frakcji AL.2.7. Ponad 100 % wydajność tego etapu rozdziału spowodowana była
ostrożnym zagęszczaniem próbek i niecałkowitym oddestylowywaniem rozpuszczalników,
ze względu na lotność związków chemicznych analizowanych w tym etapie pracy.
Mieszaninę AL.2.4 poddano rozdziałowi na krzemionce impregnowanej azotanem (V) srebra
(P-4, 15 g złoża, ok. 100 mg aplikacji), nie uzyskując jednak zadowalającej separacji związków
zawartych w próbce (kontrola, GC-2). Uzyskane frakcje połączono zatem ponownie (AL.2.4c)
i podjęto próby izolacji za pomocą PTLC (używając ok. połowy frakcji AL.2.4c, tj. do Tp-2, ok. 20 mg
i do Tp-3, ok. 20 mg). Rozdział PTLC zakończył się niepowodzeniem i utratą analizowanej próbki.
Pozostałą część AL.2.4c (ok. 45 mg), zawierającą praktycznie czyste związki I i II w proporcji 3 do 1
(wyliczonej na podstawie integracji ich pików, warunki GC-2) i niewielkie ilości innej substancji,
przeznaczono do próby identyfikacji mimo braku dokładnego rozdziału związków.
Frakcję AL.2.5 poddano rozdziałowi na krzemionce impregnowanej azotanem srebra
(warunki P-4, 15 g złoża, ok. 135 mg aplikacji), uzyskując w jednej z frakcji (AL.2.5.2, 21 mg) dość
czysty związek III (warunki GC-2). Substancję tą przeznaczono do analizy NMR.
3 warunki chromatografowania zebrano w tabelach 4.1-4.5
‹ 64 ›
substancja: liście (CDG/2006.04/L), 500 g
↓
destylacja z parą wodną
↓
suszenie (bezwodnym Na2SO4)
↓
olejek eteryczny z liści (AL), 8120 mg → kontrola składu (GC-2, T-2, T-3)
↓
rektyfikacja pod zmniejszonym ciśnieniem
↓ ↓
destylat pogon kontrola składu destylatu i pogonu (GC-2),
→
AL.1, 6432 mg AL.2, 1525 mg odrzucenie destylatu
↓
chromatografia kolumnowa (P-2)
↓
AL.2.1, 536 mg AL.2.8, 56 mg AL.2.15, 81 mg
AL.2.2, 215 mg AL.2.9, 210 mg AL.2.16, 53 mg
AL.2.3, 30 mg AL.2.10, 62 mg AL.2.17, 76 mg
AL.2.11, 15 mg kontrola składu
AL.2.4, 120 mg AL.2.18, 93 mg →
AL.2.12, 10 mg (GC-2, T-2, T-4, T-5)
AL.2.5, 135 mg AL.2.19, 117 mg
AL.2.6, 87 mg AL.2.13, 23 mg AL.2.20, 58 mg
AL.2.7, 62 mg AL.2.14, 75 mg AL.2.21, 23 mg
↓
wybór frakcji do izolacji składników
↓ ↓ ↓
AL.2.4, 100 mg AL.2.5, 135 mg AL.2.20, 55 mg
↓ ↓ ↓
chromatografia kolumnowa (P-4) chromatografia chromatografia
↓ kolumnowa kolumnowa
analiza wyników (GC-2) (P-4) (P-4)
↓ ↓ ↓
połączenie frakcji (-> AL.2.4c, ok. 85 mg) analiza wyników analiza wyników
zmiana sposobu izolacji (GC-2) (GC-2)
↓ ↓ ↓ ↓ ↓
AL.2.4c, 20 mg AL.2.4c, 20 mg związek III, 24 mg połączenie frakcji
↓ ↓ (=AL.2.5.2) (-> AL.2.20c, ok. 40mg)
chromatografia chromatografia zaniechanie rozdziału
cienkowarstwowa cienkowarstwowa ↓
AL.2.4c, 45 mg
(Tp-2) (Tp-3)
mieszanina związków:
↓ ↓ α-terpineol i związek IV oraz domieszka V, 40 mg
analiza wyników analiza wyników (proporcja z GC-MS α-terpineol:IV:V = 4:3:0,5)
(GC-2) (GC-2)
↓ ↓
brak satysfakcjonującego rozdziału
utrata części frakcji
↓
analiza wyników (GC-2), zaniechanie rozdziału
↓
mieszanina związków: związki I i II, 45 mg
(proporcja z GC-MS I:II = 3:1)
Ryc.4.8 Schemat obrazujący sposób frakcjonowania olejku eterycznego z liści C.decurrens, wykonanego w celu
otrzymania wybranych składników.
Frakcję AL.2.20, zawierającą głównie α-TERPINEOL wraz z nieznanym związkiem IV i niewielką

ilością związku V poddano rozdziałowi na kolumnie z wypełnieniem krzemionkowym,
impregnowanym azotanem (V) srebra (P-4, 15 g złoża, ok. 55 mg aplikacji). Nie uzyskano
satysfakcjonującego rozdziału (GC-2), zatem obawiając się niekontrolowanej utraty interesującego
połączenia chemicznego, zdecydowano się ponownie połączyć otrzymane frakcje i przeprowadzić
analizę NMR wstępnie oczyszczonej mieszaniny związków (AL.2.20c, ok. 40 mg). α-TERPINEOL i związek
IV pozostawały w niej w proporcji 4 do 3 (wyliczonej na podstawie integracji ich pików, warunki
‹ 65 ›
GC-2). Związek VI, obecny w niewielkich ilościach we frakcji AL.2.7 zaobserwowano ponadto
w próbce AL.2.20c (GC-2). Schemat frakcjonowania olejku eterycznego z liści C.decurrens
zilustrowano na rycinie 4.8. Istotne chromatogramy gazowe przedstawiono na rycinie 4.9.
Z olejku z liści cedrzyńca kalifornijckiego z Gdańska uzyskano zatem do identyfikacji jeden
wysoko oczyszczony (kontrola czystości GC-2) III, mieszaninę dwóch nieznanych związków
o zbliżonych fragmentacjach masowych I i II oraz mieszaninę α-TERPINEOLU i jednego nieznanego
związku IV z niewielką domieszką innego, o zbliżonej do niego fragmentacji masowej (V).
6 I CDG/2006.04/AL.2.4
A [MCounts]
5
4
II
3
2
1
0
5 10 15 20 25 30
T [min]
3.0 I III CDG/2006.04/AL.2.5

A [MCounts]
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
5 10 15 20 25 30
T [min]
CDG/2006.04/AL.2.19
A [MCounts]
1.25
α-terpineol
1.00
0.75
0.50
0.25
0.00
5 10 15 20 25 30
T [min]
α-terpineol IV CDG/2006.04/AL.2.20
A [MCounts]
5
4
3 V
2
1
0
5 10 15 20 25 30
T [min]
Ryc.4.9 Chromatogramy GC-MS (warunki GC-2) obrazujące skład wybranych frakcji olejku eterycznego (CDG/2006.04/AL)
otrzymanych w pierwszym etapie chromatografii preparatywnej (warunki P-4).
Cyframi rzymskimi oznaczono skaładniki identyfikowane w późniejszej części niniejszej pracy.
‹ 66 ›
4. 5.4 Izol acj a n i ek tóry ch zw ią zkó w c h e m ic zn y ch z o l ej ku e te ry c zn ego z b ie lu
ced rzy ń ca kal if orn ij sk ie go
Wstępna analiza TLC olejku eterycznego z drewna ujawniła obecność znacznej ilości
związków o charakterze przeciwwolnorodnikowym i redukcyjnym (odczynniki wizualizujące FF
i DPPH•, rozdział 4.5.1), zarówno mniej jak i bardziej polarnych (na podstawie Rf, warunki T-1–T-5).
Kierując się tą informacją postanowiono skupić się na izolacji tej grupy związków.
Schemat frakcjonowania olejku eterycznego z bielu C.decurrens zilustrowano na rycinie
4.10.
substancja: drewno (CDK/2006.04/D), 2500 g
↓
destylacja z parą wodną
z ekstrakcją do eteru dietylowego
↓
suszenie (bezwodnym Na2SO4)
↓
oddestylowanie eteru dietylowego
↓
olejek eteryczny z bielu (AD), 750 mg → kontrola składu (GC-2, T-2)
↓
↓
AD.1, 20 mg AD.5, 42 mg AD.9, 127 mg

AD.2, 13 mg AD.6, 50 mg AD.10, 64 mg kontrola składu
→
AD.3, 5 mg AD.7, 30 mg AD.11, 214 (GC-2, T-2, T-4, T-5)
AD.4, 55 mg AD.8, 73 mg mg
↓
↓ ↓ ↓ ↓
AD.4, 55 mg AD.5, 42 mg AD.6, 50 mg AD.9, 127 mg
↓ ↓ ↓ ↓
chromatografia chromatografia chromatografia chromatografia
cienkowarstwowa kolumnowa cienkowarstwowa cienkowarstwowa
(Tp-1) (P-5) MGD (Tp-1>Tp-2>Tp-2) (Tp-4)
↓ ↓ ↓ ↓
AD.4.1, 15 mg AD.6.1, 7 mg AD.9.1, 7 mg
AD.5.1', 8 mg
AD.4.2, 6 mg AD.6.2, 5 mg AD.9.2, 15 mg
↓ ↓ AD.6.3, 3 mg AD.9.3, 47 mg
analiza wyników analiza wyników AD.6.4, 2,5 mg AD.9.4, 23 mg
(GC-2) (GC-2) ↓ ↓
↓ ↓ analiza wyników analiza wyników
(GC-2) (GC-2)
związek VII, 15 mg mieszanina artefaktów:
(=AD.4.1) związki VII' i VIII', 8 mg ↓ ↓
(proporcja z GC-MS związek VII, 7 mg związek XI, 7 mg
związek VIII, 6 mg VII' do VIII' = 4:3) (=AD.6.1) (=AD.9.1)
(=AD.4.2) (=AD.5.1')
związek VIII, 5 mg mieszanina związków:
(=AD.6.2) związki XII i XIII, 47 mg
(proporcja z GC-MS
związek IX, 3 mg XII do XIII = 3:1)
(=AD.6.3) (=AD.9.3)
związek X, 2,5 mg
(=AD.6.4)
Ryc.4.10 Schemat obrazujący sposób frakcjonowania olejku eterycznego z bielu C.decurrens, wykonanego w celu
Ze względu na zróżnicowaną polarność związków zawartych w olejku chromatografowano

go początkowo na kolumnie krzemionkowej, stosując eluent z wzrastającym gradientem octanu etylu
w eterze naftowym (P-2, 75 g złoża, 750 mg aplikacji). Uzyskano w ten sposób 11 frakcji
‹ 67 ›
(AD.1-AD.11), z których AD.4-AD.6 wykazywały znaczniejszą zawartość związków mniej polarnych,
zaś AD.7-AD.9 przewagę związków bardziej polarnych (na podstawie Rf, warunki T-3, T-4).
Frakcję AD.4 rozdzielano następnie za pomocą PTLC na krzemionce (warunki Tp-1) w wyniku
czego uzyskano frakcje zawierające chromatograficznie czyste związki: AD.4.1 – związek VII (15 mg)
i AD.4.2 – związek VIII (6 mg, GC-2, tabela 4.8).
Frakcję AD.5 (zawierającą związki VII i VIII oraz mniejsze ilości związków IX oraz X),
chromatografowano na kolumnie wypełnionej krzemionką impregnowaną azotanem srebra (P-5, 5 g
złoża, 50 mg aplikacji). W trakcie chromatografowania frakcja ta zmieniła gwałtownie barwę
na czerwonobrunatną co wskazywało na zmianę składu. Mimo niepowodzenia zebrano całość
barwnego eluatu uzyskując 8 mg mieszaniny AD.5.1’, którą następnie poddano analizie GC (warunki
GC-2). We frakcji tej wykazano obecność dwóch związków, nieobserwowanych w olejku eterycznym
z bielu (tabela 4.7), o pikach masowych odpowiadających 344 Da i niemal identycznych
fragmentacjach, nazwane tu związkiem VII’ i związkiem VIII’. Ponieważ nie udało się rozdzielić ich
metodą TLC (warunki T-1, T-2, T-3, również z zastosowaniem techniki MGD), zaniechano rozdziału.
Postanowiono spróbować ustalić ich struktury w oparciu o widma NMR, MS wykorzystując niewielką
różnicę w udziale (proporcja ok. 4 do 3, wyliczona na podstawie integracji ich pików, warunki GC-2).
Zaniechano także całkowicie stosowania faz modyfikowanych azotanem srebra do rozdziału tej grupy
związków, obawiając się reakcji między sorbentem a rozdzielanymi substancjami.
Wobec niemożności stosowania użytecznego uprzednio złoża impregnowanego azotanem
(V) srebra, frakcję AD.6 poddano preparatywnej chromatografii cienkowarstwowej z zastosowaniem
MGD (warunki Tp-1, chromatogram po wysuszeniu rozwinięto w warunkach Tp-2 i po raz trzeci
w Tp-2). Uzyskano w ten sposób frakcje AD.6.1 i AD.6.2 zawierające chromatograficznie czyste
związki: odpowiednio VII (7 mg) i VIII (5 mg, TLC: T-3, GC: GC-2) oraz AD.6.3, zawierającą głównie
związek IX (3 mg, GC-2) i AD.6.4, zawierającą głównie związek X (2,5 mg, GC-2).
Najbardziej różnorodną i największą spośród bardziej hydrofilnych frakcji – AD.9 – poddano
preparatywnej chromatografii cienkowarstwowej (Tp-4), uzyskując kolejno najistotniejsze:
jednorodną frakcję AD.9.1 (7 mg, GC-2, odpowiadającą praktycznie czystemu związkowi XI) i AD.9.3
będącą mieszaniną dwóch związków (47 mg, w proporcji 3 do 1, wyliczonej na podstawie integracji
ich pików, warunki GC-2). Składnik główny frakcji AD.9.3 odpowiadał natomiast chromatograficznie
(GC-2) i fragmentacją MS związkowi XII z tabeli 4.8, zaś składnik poboczny – związkowi XIII.
Z olejku z bielu drewna cedrzyńca kalifornijckiego z Kórnika do identyfikacji uzyskano pięć
związków czystych (GC-2) VII, VIII, IX, X, XI, mieszaninę dwóch nieznanych związków o identycznych
fragmentacjach masowych i zbliżonych wartościach RI XII i XIII oraz mieszaninę dwóch artefaktów
VII’ i VIII’ o identycznych fragmentacjach masowych i zbliżonych wartościach RI.
‹ 68 ›
4. 5.5 Izol acj a n i ek tóry ch zw ią zkó w c h e m ic zn y ch z wy c iągu ch lor of or mo w e go z
b ie lu d re wn a c ed rzy ń ca kali fo rn i j ski e go
Bazując na wynikach badań wstępnych (warunki T-1 - T-7, detekcja KS, FF i DPPH•)4,
wskazujących na możliwą obecność połączeń fenolowych o zróżnicowanej polarności w wyciągu
chloroformowym z bielu C.decurrens (rozdział 4.5.1), a także wykorzystując informacje uzyskane
podczas rozdziału olejku z bielu C.decurrens postanowiono frakcjonować ten wyciąg unikając
czynników utleniających.
Pierwsze frakcjonowanie przeprowadzono na kolumnie z wypełnieniem krzemionkowym
stosując eluent z wzrastającym gradientowo stężeniem octanu etylu w eterze naftowym
(warunki P-2, 100 g złoża, 850 mg aplikacji). W jego wyniku uzyskano frakcje oznaczane CD.1-CD.20,
z których CD.1-CD.3 były stosunkowo niepolarne, CD.4-CD.6 charakteryzowała polarność zbliżona do
polarności składników olejku eterycznego z drewna zaś kolejne frakcje charakteryzowały się większą
wzrastającą polarnością (warunki T-2 – T-7).
Spośród wymienionych próbek poddano następnie rozdziałowi na krzemionce frakcję CD.4
(warunki P-3, 10 g złoża, 45 mg aplikacji) uzyskując dziewięć frakcji, spośród których praktycznie
czyste związki zawierały CD.4.1, CD.4.2 i CD.4.4. Frakcję CD.4.3, zawierającą mieszaninę trzech
głównych związków, przeznaczono do oczyszczania z zastosowaniem PTLC (warunki Tp-3).

Porównując nastepnie wartości Rf i barwy głównych plam frakcji CD.4.1-CD.4.5 (kontrola T-2 – T-5,
wizualizacja KS i FF) ustalono, że zawierają one prawdopodobnie analogiczne związki do zawartych
w olejku z drewna. Stosunkowo niepolarne frakcje CD.4.1. – CD.4.5, rozcieńczone
(1:50 w chloroformie) zbadano zatem dodatkowo z użyciem chromatografii gazowej (GC-2). Metoda
ta potwierdziła wcześniejsze przypuszczenia. Frakcja CD.4.1 zawierała głównie związek VII (10 mg),
frakcja CD.4.2 związek VIII (8 mg). W wyniku oczyszczania poprzez PTLC frakcji CD.4.3 uzyskano
frakcje CD.4.3.2 (1,5 mg, głównie związek IX i ślady XIV) i 4.3.3 (1,5 mg, głównie związek X). Barwna,
brunatnoczerwona próbka CD.4.4 zawierała głównie związek XV (9 mg), zidentyfikowany wstępnie
przy pomocy GC-MS z bazami danych (GC-2) jako tymochinon. Frakcji CD.4.5, zawierającej
mieszaninę związków XII i XIII oraz domieszki XI (GC-2, porównawcze T-3 i T-4 z frakcjami z olejku
z drewna zawierającymi te związki, uzyskanymi w rozdziale 4.5.4) nie rozdzielano dalej.
Kolejne frakcje (CD.8 i CD.11) rozdzialano również na krzemionce (warunki P-3, odpowiednio
5 g złoża i 13 mg aplikacji oraz 25 g złoża i 135 mg aplikacji). Stosując ten sposób z pierwszej z nich
uzyskano cztery frakcje, z których CD.8.1 i CD.8.3 wydawały się jednorodne (odpowiednio związki
XVI, 1,5 mg i XVII, 3 mg; kontrola T-5 i T-17, wizualizacja KS i FF) zaś z frakcji CD.11 uzyskano sześć
dalszych, z których CD.11.2 wydawała się zawierać pojedyńczy związek i nieco zanieczyszczeń
(kontrola T-6 i T-17, wizualizacja KS i FF). Oczyszczono ją zatem poprzez PTLC w warunkach Tp-4
co zaowocowało wydzieleniem związku XVIII (13 mg). Umiarkowanie niepolarne związki XVI i XVII
analizowano z użyciem chromatografii gazowej z detekcja masową (GC-2), w wyniku czego uzyskano
informacje, że związek XVI jest prawdopodobnie waniliną, zaś XVII prawdopodobnie alehydem
4 warunki szczegółowo opisane w rozdziale 4.2.2
‹ 69 ›
koniferylowym. Związek XVIII przeznaczono do identyfikacji w oparciu o inne metody
spektroskopowe.
Frakcję CD.15 chromatografowano na krzemionce (warunki P-3, 20 g złoża, 65 mg aplikacji)
w wyniku czego uzyskano pięć mieszanin o niezadawalającej czystości (T-6, T-17, wizualizacja).
Frakcję CD.15.1 oraz połączone CD.15.2 i CD.15.3 chromatografowano ponownie, tym razem
z zastosowaniem PTLC (Tp-5). Uzyskano w ten sposób próbkę CD.15.3.1, którą ze względu
na podobieństwo chromatograficzne (T-5, T-17) połączono z CD.15.1.2 (obie zawierały głównie
związek XIX (3 mg). Uzyskano także większe mieszaniny – CD.15.3.2 – trzech związków (30 mg)
i CD.15.3.5 – dwóch związków (10 mg). Aby uniknąć dalszego zagęszczania frakcji w środowisku
pozostającego octanu etylu zastosowano wielokrotne rozwinięcie PTLC na krzemionce w układzie
chlorek metylenu/metanol 98/2 (V/V), Tp-6, które zaowocowało wyodrębnieniem z pierwszej z nich
trzech związków XX, XXIII i XXIV (odpowiednio 16, 3 i 2,5 mg), zaś z drugiej z nich dwóch związków
XXI i XXII (odpowiednio 2 i 3 mg).
Frakcję CD.16, zawierającą większe ilości związku XXII chromatografowano pierwotnie
kolumnowo (P-3, 20 g złoża, ok. 80 mg aplikacji), po czym oczyszczano w dobranych uprzednio
warunkach PTLC (Tp-6), otrzymując ostatecznie we frakcji CD.16.2.2 jeszcze 18 mg związku XXII.
Rozdziały chromatograficzne frakcji CD.7, CD.17 i CD.19, odmiennych chromatograficznie

od wyżej opisywanych, nie przyniosły zadowalających rozdziałów.
Izolując związki chemiczne o charakterze reduktorów lub/i zmiataczy wolnego rodnika
DPPH• z wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens otrzymano do identyfikacji łącznie
czternaście substancji chemicznych o tym charakterze (w tym dziesięć nieobserwowanych
we wcześniejszych etapach niniejszej pracy i cztery zidentyfikowane uprzednio w olejku z drewna
C.decurrens, VII-X) oraz mieszaninę zawierającą związki XI-XIII, zidentyfikowane uprzednio w olejku
z drewna C.decurrens. Trzy spośród nowo wyizolowanych związków zidentyfikowano wstępnie
(GC-2) jako tymochinon (XV), wanilinę (XVI) i aldehyd koniferylowy (XVII). Ponadto obserwowano
jeden, wcześniej niezauważony w olejku z drewna związek XIV.
Schemat frakcjonowania wyciągu chloroformowego CD z bielu cedrzyńca kalifornijskiego
zilustrowano na rycinie 4.11 Chromatogramy cienkowarstwowe dla omawianych frakcji
przedstawiono na rycinach 4.12a-d i 4.13.
‹ 70 ›
wyciąg chloroformowy z drewna (CDK/2006.04/CD), 0,85 g
↓
↓
CD.1, 60 mg CD.9, 20 mg CD.16, 83 mg
CD.2-3, 30 mg CD.10, 20 mg CD.17, 20 mg
CD.4, 45 mg CD.11, 98 mg CD.18, 17 mg
CD.5, 40 mg CD.12, 9 mg CD.19, 54 mg
CD.6, 31 mg CD.13, 8 mg CD.20, 65 mg
CD.7, 50 mg CD.14, 11 mg kontola składu, ocena czystości
→
CD.8, 13 mg CD.15, 63 mg chromatografia cienkowarstwowa (T-1 - T-7)
↓
↓ ↓ ↓ ↓ ↓
CD.4, 45 mg CD.8, 13 mg CD.11, 135 mg CD.15, 63 mg CD.16, 83 mg
↓ ↓ ↓ ↓ ↓
chromatografia chromatografia chromatografia chromatografia chromatografia
kolumnowa kolumnowa kolumnowa kolumnowa kolumnowa
(P-3) (P-3) (P-3) (P-3) (P-3)
↓ ↓ ↓ ↓ ↓
CD.4.1, 10 mg CD.8.1, 1,5 mg CD.11.1, 7 mg CD.15.1, 3 mg CD.16.1, 3 mg
CD.4.2, 8 mg CD.8.2, 2 mg CD.11.2, 21 mg CD.15.2, 16 mg CD.16.2, 19 mg
CD.4.3, 5 mg CD.8.3, 3 mg CD.11.3, 1 mg CD.15.3, 29 mg CD.16.3, 32 mg
CD.4.4, 9 mg CD.8.4, 1,5 mg CD.11.4, 1 mg CD.15.4, 6 mg CD.16.4, 6 mg
CD.4.5, 30 mg CD.11.5, 1 mg CD.15.5, 3 mg CD.16.5, 8 mg
CD.4.6, 5 mg ↓ CD.11.6, 8 mg
CD.4.7, 2 mg analiza wyników ↓ ↓ ↓
CD.4.8, 1 mg (T-3, T-5, GC-2) analiza wyników analiza wyników analiza wyników
CD.4.9, 8 mg
↓ (T-5, T-17) (T-5, T-17) (T-5, T-17)
↓ ↓ ↓ ↓
związek XVI,
analiza wyników 1,5 mg (=CD.8.1) CD.11.2, 21 mg CD.15.1, 3 mg CD.16.2
(T-2, T-3, GC-2) ↓ + CD.16.3, 51 mg
↓ związek XVII, chromatografia CD.15.2 ↓
3 mg (=CD.8.3) cienkowarstwowa + CD.15.3, 45 mg
związek VII, chromatografia
10 mg (=CD.4.1) (Tp-4) ↓ cienkowarstwowa
↓ chromatografia (Tp-6)
związek VIII,
analiza wyników cienkowarstwowa ↓
8 mg (=CD.4.2)
(T-6, T-17) (Tp-5) analiza wyników
mieszanina ↓ ↓ (T-6, T-17)
związków IX i X → CD.4.3, 5 mg związek XVIII, analiza wyników ↓
oraz nieco VIII, 13 mg (=CD.11.2.2) (T-6, T-17)
↓ związek XXII,
5 mg (=CD.4.3)
chromatografia ↓ 18 mg
związek XV, cienkowarstwowa związek XIX, (=CD.16.2.2)
9 mg (=CD.4.4) (Tp-3) 3 mg (=CD.15.1.2
+ CD.15.3.1)
↓
mieszanina
związ. XII i XIII analiza wyników mieszanina
oraz nieco XI, (T-2, T-3, GC-2) CD.15.3.2, 30 mg ← związków XX
30 mg (=CD.4.5) ↓ ↓ oraz XXIII i XXIV,
związek IX 30 mg (=CD.15.3.2)
chromatografia
oraz nieco XIV, cienkowarstwowa
1,5 mg (=CD.4.3.2) mieszanina
(Tp-6) CD.15.3.5, 10 mg
związ. XXI i XXII →
związek X, ↓ 10 mg (=CD.15.3.5) ↓
1,5 mg (=CD.4.3.3) analiza wyników chromatografia
(T-6, T-17) cienkowarstwowa
↓ (Tp-6)
↓
związek XX,
16 mg analiza wyników
(=CD.15.3.2.3) (T-6, T-17)
↓
związek XXIII,
związek XXI,
3 mg
2 mg
(=CD.15.3.2.5)
(=CD.15.3.5.1)
związek XXIV,
związek XXII,
2,5 mg
3 mg
(=CD.15.3.2.6)
(=CD.15.3.5.4)
Ryc.4.11 Schemat obrazujący sposób frakcjonowania wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens, wykonanego w celu
‹ 71 ›
366 nm 366 nm / KS
A 1 2/3 4 5 6 7 8 9 A 1 2/3 4 5 6 7 8 9
254 nm VIS / KS
A 1 2/3 4 5 6 7 8 9 A 1 2/3 4 5 6 7 8 9
Ryc.4.12a Chromatogramy TLC obrazujące kolejne frakcje wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens otrzymane po
pierwszym etapie rozdziału kolumnowego (warunki P-2).
Warunki T-3. A – substancja porównawcza (wyciąg CDK/2006.04/CD). Frakcje CD.1-CD.9.
‹ 72 ›
366 nm 366 nm / KS
7 8 9 10 11 12 7 8 9 10 11 12
254 nm VIS / KS
7 8 9 10 11 12 7 8 9 10 11 12
Ryc.4.12b Chromatogramy TLC obrazujące kolejne frakcje wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens otrzymane po
‹ 73 ›
366 nm 366 nm / KS
A 11 12 13 14 15 16 A 11 12 13 14 15 16
254 nm VIS / KS
A 11 12 13 14 15 16 A 11 12 13 14 15 16
Ryc.4.12c Chromatogramy TLC obrazujące kolejne frakcje wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens otrzymane po
‹ 74 ›
366 nm 366 nm / KS
A 15 16 17 18 19 20 A 15 16 17 18 19 20
254 nm VIS / KS
A 15 16 17 18 19 20 A 15 16 17 18 19 20
Ryc.4.12d Chromatogramy TLC obrazujące kolejne frakcje wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens, otrzymane po
‹ 75 ›
Pobrano z https://ppm.edu.pl / Downloaded from Repository of Polish Platform of Medical Researc
Ryc.4.13 Chromatogramy TLC obrazujące znacznie oczyszczone frakcje z wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens.
7.1 7.1 7.1
7.2 7.2 7.2
Po lewej stronie – warunki T-15, po prawej – warunki T-18. Frakcje CD.7.1-CD.17.3.

7.3 7.3 7.3
8.1 8.1 8.1
8.2 8.2 8.2
8.3 8.3 8.3
11.2 11.2 11.2
15.1 15.1 15.1
15.3.5.1 15.3.5.1 15.3.5.1
15.3.5.2 15.3.5.2 15.3.5.2
15.3.2.3 15.3.2.3 15.3.2.3
15.3.2.4 15.3.2.4 15.3.2.4
15.3.2.4 15.3.2.4 15.3.2.4
366 nm / KS
15.3.2.5 15.3.2.5 15.3.2.5
366 nm
VIS / KS
15.3.2.6 15.3.2.6 15.3.2.6
16.1 16.1 16.1
16.2 16.2 16.2
17.1 17.1 17.1
17.2 17.2 17.2
17.3 17.3 17.3
‹ 76 ›
7.1 7.1 7.1

7.2 7.2 7.2
7.3 7.3 7.3
8.1 8.1 8.1
8.2 8.2 8.2
8.3 8.3 8.3
11.2 11.2 11.2
15.1 15.1 15.1
15.3.5.1 15.3.5.1 15.3.5.1
15.3.5.2 15.3.5.2 15.3.5.2
15.3.2.3 15.3.2.3 15.3.2.3
15.3.2.4 15.3.2.4 15.3.2.4
15.3.2.4 15.3.2.4 15.3.2.4
15.3.2.5 15.3.2.5 15.3.2.5
15.3.2.6 15.3.2.6 15.3.2.6
366 nm / KS
16.1 16.1 16.1
366 nm
VIS / KS
16.2 16.2 16.2
17.1 17.1 17.1
17.2 17.2 17.2
17.3 17.3 17.3
17.4 17.4 17.4
17.5 17.5 17.5
4. 5.6 Izol acj a n i ek tóry ch zw ią zkó w c h e m ic zn y ch z wy c iągu oc tan o w e go
z li ś ci c ed r zy ń c a ka li fo r n ij ski e go
Bazując na wynikach badań wstępnych (warunki T-14, T-15, detekcja KS i NR), wskazujących
na możliwą obecność licznych połączeń flawonoidowych w liściach (rozdział 4.5.1) nie badano
szczegółowo wyciągu CL, a do badań przeznaczono wyciąg OL, z którego po zagęszczeniu dodatkowo
wydzielał się intensywnie żółty, drobnokrystaliczny osad.
Wyciąg OL podzielono na dwie części – OLa (wyciąg gęsty) i OLb (osad) i każdą z nich
poddano w analogicznych warunkach wstępnemu rozdziałowi preparatywnemu na kolumnach
wypełnionych sefadeksem LH-20, stosując metanol jako fazę ruchomą (warunki P-11). Te warunki
chromatografowania zostały wybrane do wstępnego frakcjonowania ze względu na łatwość
zagęszczania zbieranych frakcji i możliwość ponownego wykorzystania fazy ruchomej, a także ze
względu na możliwość łatwego regenerowania fazy stacjonarnej (duża masa aplikacji powodowała
konieczność użycia stosunkowo dużych ilości faz: nieruchomej i ruchomej).
Uzyskano po 15 frakcji z każdej kolumny (odpowiednio OL.1a-OL.15a i OL.1b-OL.15b). Po
przeprowadzeniu analizy chromatograficznej (warunki T-14 - T-19, detekcja KS i NR) pozostałe frakcje
o podobnym obrazie chromatograficznym połączono. Frakcje OL.4-OL.6 zawierały prawdopodobnie
głównie glikozydy flawonoidowe podczas gdy OL.7-OL.15 zawierały prawdopodobnie głównie

aglikony biflawonoidów. Tego wstępnego rozróżnienia dokonano na podstawie porównywania ich
mobilności w różnych warunkach TLC (T-14 - T-19). Niepolarne biflawonoidy najczęściej
charakteryzuje zdolność do wygaszania fluorescencji (pochodne apigeniny), podczas gdy
wizualizowane difenyloboranem etyloaminy (NR) dają intensywne barwy w odcieniach żółtego i
pomarańczowego, podobnie jak proste flawonoidy (Markham, 1982).
Do identyfikacji przeznaczono frakcje OL.8b, OL.11a, OL.12b otrzymane w większych
ilościach i zawierające chromatograficznie czyste związki (warunki T-14 - T-19, detekcja KS i NR).
Związki te oznaczono odpowiednio XXV, XXVI i XXVII (odpowiednio 288, 135 i 281 mg).
Pozostałe frakcje poddano dalszemu oczyszczaniu i rozdzielaniu za pomocą preparatywnej
TLC. Na płytki o rozmiarach 20 cm x 20 cm x 0,25 mm nanoszono maksymalnie po 50 mg frakcji i
rozwijano w warunkach Tp-7). W razie potrzeby oczyszczanie kontynuowano na złożu RP-18 (warunki
P-6, kolumny do 2,5 g, aplikacje do 25 mg). Wnioskując z wyników kontrolnych analiz TLC (warunki T-
14 - T-19, detekcja KS i NR) otrzymano pojedyncze związki (warunki T-14 - T-19, detekcja KS i NR),
niektóre z nich w postaci krystalicznej. Na podstawie wstępnych badań polarności (TLC, T-14) uznano
związki XXXII i XXXIII za aglikony zaś związki XXVIII-XXXI i XXXIV-XXXV za glikozydy.
Z wyciągu octanowego z liści C.decurrens uzyskano łącznie dwanaście związków,
prawdopodobnie flawonoidów, o czystości pozwalającej na ich analizę strukturalną.
Schemat frakcjonowania wyciągu octanowego OL z liści cedrzyńca kalifornijskiego
zilustrowano na rycinie 4.14 Chromatogramy cienkowarstwowe dla niektórych omawianych frakcji
przedstawiono na rycinach 4.15a-b.
1 warunki chromatografowania zebrano w tabelach 4.1-4.5
‹ 77 ›
wyciąg octanowy z liści (CDG/2006.04/OL), 10 g
↓
↓ ↓
OL.1a, 597 mg OL 1b, 55 mg

OL.2a, 2931 mg OL 2b, 728 mg
OL.3a, 918 mg OL 3b, 677 mg
OL.4a, 264 mg OL 4b, 128 mg
OL 5a, 124 mg OL 5b, 37 mg
OL 6a, 162 mg OL 6b, 61 mg
OL 7a, 69 mg OL 7b 64 mg
OL 8a, 40 mg OL 8b, 181 mg
OL 9a, 207 mg OL 9b, 239 mg
OL 10a, 59 mg OL 10b, 85 mg
OL 11a, 135 mg OL 11b, 1040 mg
OL 12a, 31 mg OL 12b, 281 mg
OL 13a, 218 mg OL 13b, 410 mg
OL 14a, 7 mg OL 14b, 31 mg kontola składu, ocena czystości
OL 15a, 18 mg OL 15b, 5 mg →
chromatografia cienkowarstwowa (T-14 - T-19)
↓ ↓ ↓
wybór frakcji do izolacji składników związek XXV, 288 mg
↓ ↓ (=OL.8b + OL.9a)
OL.4a + OL.5b, 301 mg OL.5a + OL.6b, 185 mg
związek XXVI, 135 mg
↓ ↓
(=OL.11a)
chromatografia chromatografia
cienkowarstwowa cienkowarstwowa związek XXVII, 281 mg
(Tp-7) (Tp-7) (=OL.12b)
↓ ↓
chromatografia chromatografia
kolumnowa kolumnowa
(P-6) (P-6)
↓ ↓
OL.4.1, 2 mg OL.5.1,
OL.4.2, 25 mg OL.5.2, 17 mg
OL.4.3, 3,5 mg OL.5.3, 14 mg
OL.4.4, 16 mg OL.5.4,
analiza wyników
OL.4.5, 1 mg OL.5.5, 22 mg →
(T-14 - T-19)
OL.4.6, 8 mg OL.5.6,
analiza wyników OL.5.7, ↓
← OL.4.7, 2,5 mg
(T-14 - T-19) OL.4.8, 12 mg OL.5.8,
OL.5.9, 20 mg związek XXXII,
↓ OL.4.9, 3 mg
17 mg (=OL.5.2)
OL.4.10, 10 mg
związek XXVIII,
związek XXXIII,
25 mg (=OL.4.2)
14 mg (=OL.5.3)
związek XXIX,
związek XXXIV,
16 mg (=OL.4.4)
22 mg (=OL.5.5)
związek XXX,
związek XXXVI,
12 mg (=OL.4.8)
20 mg (=OL.5.9)
związek XXXI,
10 mg (=OL.4.10)
Ryc.4.14 Schemat obrazujący sposób frakcjonowania wyciągu octanowego z liści C.decurrens, wykonanego w celu
‹ 78 ›
254 nm 254 nm
8a
8a
OL
OL
1a
2a
3a
4a
5a
6a
7a
9a
10a
11a
12a
13a
14a
15a
1a
2a
3a
4a
5a
6a
7a
9a
10a
11a
12a
13a
14a
15a
366 nm 366 nm
8a
OL
8a
1a
2a
3a
4a
5a
6a
7a
9a
10a
11a
12a
13a
14a
15a
OL
1a
2a
3a
4a
5a
6a
7a
9a
10a
11a
12a
13a
14a
15a
366 nm / NR 366 nm / NR
8a
8a
OL
OL
1a
2a
3a
4a
5a
6a
7a
9a
10a
11a
12a
13a
14a
15a
1a
2a
3a
4a
5a
6a
7a
9a
10a
11a
12a
13a
14a
15a
Ryc.4.15a Chromatogramy TLC obrazujące frakcje z wyciągu octanowego z liści C.decurrens.
Po lewej stronie warunki T-14, po prawej stronie warunki T-19. OL – substancja porównawcza (wyciąg
CDG/2006.04/OL). Frakcje OL.1a-OL.15a.
‹ 79 ›
Pobrano z https://ppm.edu.pl / Downloaded from Repository of Polish Platform of Medical Researc
366 nm
8a
OL
1a
2a
3a
4a
5a
6a
7a
9a
10a
11a
12a
13a
14a
15a
366 nm / NR
8a
OL
1a
2a
3a
4a
5a
6a
7a
9a
10a
11a
12a
13a
14a
15a
Ryc.4.15b Chromatogramy TLC obrazujące frakcje z wyciągu octanowego z liści C.decurrens.

Warunki T-17. OL – substancja porównawcza (wyciąg CDG/2006.04/OL). Frakcje OL.1a-OL.15a.
4. 5.7 Om ó wi en i e wy n ikó w
W wyniku szeregu przeprowadzonych procesów wyodrębniania otrzymano: z olejku AL

z liści C.decurrens egzemplarza gdańskiego 1 związek (III), z olejku AD z bielu C.decurrens
egzemplarza kórnickiego 5 związków (VII-XI), z wyciągu chloroformowego CD z bielu C.decurrens
egzemplarza kórnickiego 14 związków (VII-X, XV-XXIV) oraz z wyciągu octanowego OL z liści
C.decurrens egzemplarza gdańskiego 11 związków (XXV-XXXV) co daje łącznie 27 pojedynczych
związków chemicznych.
Ponadto otrzymano szereg oczyszczonych mieszanin związków przeznaczonych
do interpretacji i identyfikacji spektroskopowej: 2 mieszaniny z olejku AL z liści C.decurrens
egzemplarza gdańskiego (I+II, α-terpineol+IV+V), 2 mieszaniny z olejku AD z bielu C.decurrens
egzemplarza kórnickiego (XII+XIII, artefakty: VII’+VIII’) oraz 1 mieszaninę (XI+XII+XIII) z wyciągu
chloroformowego CD z bielu C.decurrens egzemplarza kórnickiego, co daje łącznie 5 oczyszczonych
mieszanin związków.
Związki V, VI i XIV były obserwowane obok innych związków lub mieszanin.
‹ 80 ›
4.6 Identyfikacja wyizolowanych składników
4. 6.1 Zw iąz ek I
Związek I, stanowił główny składnik mieszniny AL.2.4c, wyosobnionej z olejku AL z liści

egzemplarza gdańskiego. Frakcja ta była gęstą, żółtawą cieczą o specyficznym, przyjemnym
aromacie.
Analiza GC-MS wykazała obecność dominującego związku I oraz mniejszych ilości II
i niewielkich ilości innego zanieczyszczenia. Związki I i II pozostawały w stosunku ok. 3:1 ustalonym
na podstawie porównania pól powierzchni pod pikami tych związków na chromatogramie GC
(Ryc.4.16; indeksy retencji odpowiednio 1207 i 1178, warunki GC-2).
MCounts
1.00
I
0.75
0.50
II
0.25
0.00
5 10 15 20 25
T(min.)
Ryc.4.16 Chromatogram GC mieszaniny AL.2.4c (warunki GC-2).
Rozpady MS związków I i II były podobne (Ryc.4.17). Posiadały identyczną masą

cząsteczkową 180 Da. Można zatem było wnioskować o izomerii badanych substancji chemicznych.
Pierwszy z istotnych fragmentów różnił się od piku masowego o 32 m/z, co sugerowało łatwość
utraty w pierwszej kolejności jonu CH3O•. W obu przypadkach widoczne są też fragmenty
o niewielkiej intensywności, różniące się od piku masowego o 15 m/z, co odpowiadać mogło utracie
jonu CH3•. Propozycja przebiegu fragmentacji dla związku I przedstawiona jest na rycinie 4.18.
105.0 91.0
100% 100%
121.0
75% 105.0
75%
77.0 148.0 77.0
148.0
120.0
50% 50%
180.0
180.0
25% 25%
0% 0%
25 50 75 100 125 150 175 m/z 25 50 75 100 125 150 175 m/z
Ryc.4.17 Rozpady MS związków I (po lewej) i II (po prawej).
‹ 81 ›
.
. . ..
M = 180, C11H16O 2 M = 165, C10H13O 2 M = 149, C10H13O M = 121, C9H13 M = 106, C8H10
. .
. ..
M = 106, C8H10 M = 91, C7H7
Ryc.4.18 Proponowana fragmentacja związku I.
Widmo IR dostarczało informacji o możliwej obecności estrów w tej mieszaninie (1734/cm,

drgania rozciągające C=O, 1251 i 1110/cm – drgania rozciągające C–O; Ryc.4.19).
100
90
80
70
60
%T
50
1251,25
40
2953,77
1734,04
30
20
10
447,26
493,79
-0
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500
Wavenumbers (cm-1)
Ryc.4.19 Widmo IR frakcji AL.2.4c.
Pierwszą informacją uzyskaną z widm 1H-NMR (Ryc.4.20) i HSQC było czytelne wykazanie
obecności dwóch grup metoksylowych w rejonie ok. 3,7/50 ppm1. Zaobserwowano także jeden
wysunięty sygnał w niskim polu, ok. 5,2/117 ppm oraz grupę dwóch sygnałów protonów związanych
z jednym atomem węgla (HSQC) ok. 4,8 i 4,6/105 ppm. Całkowanie pól powierzchni tych sygnałów
pozwoliło wnioskować, że dominujący związek I pozostaje w stosunku do związku II w stosunku
molowym 3:0,3.
Ryc.4.20 Widmo 1H-NMR frakcji AL.2.4c.
1 przesunięcia chemiczne opisywane w tekście w formie a/b ppm odpowiadają wartościom przesunięć 1H-NMR/13C-NMR
‹ 82 ›
Prawdziwość twierdzenia o budowie estrowej badanych związków udowodniły korelacje
HMBC, łączące wymienione grupy metoksylowe z węglami o przesunięciach odpowiednio 179,5 ppm
(związek I) i 176,5 ppm (związek II). Fragment z widma HMBC ilustrujący to twierdzenie przedstawia
Ryc.4.21.
Ryc.4.21 Detal z widma HMBC frakcji AL.2.4c.
Następnie, analizując widma 1H-NMR i 13

C-NMR i HSQC przyporządkowano dominującemu
związkowi I następujące sygnały (odpowiadające sobie integracją): charakterystyczne multiplety przy
2,72(gaussowski)/39,2 ppm i 2,58(przypominający tryplet)/45,2 ppm, szeroki dublet multipletów

(prawdopodobnie dubletów dubletów) 2,30 i 2,15/30,3 ppm, charakterystyczny dublet trypletów
przy 1,97/31,9 ppm oraz dwa silniejsze sygnały odpowiadające po zintegrowaniu pól powierzchni
alifatycznym grupom metylowym przy 1,69(dublet dubletów)/23,0 ppm i przy 1,03(singlet)/16,3 ppm
(Ryc.4.22).
Ryc.4.22 Szczegółowe widmo 1H-NMR związku I.
Porównując otrzymane widma 13C-NMR, DEPT 90 i DEPT 135 ustalono protonację wszystkich
węgli. Zauważono jednocześnie (HSQC), że węgiel o przesunięciu chemicznym 31,9 ppm (CH2) ma
przyłączony drugi proton dający niezbyt czytelny dublet przy 1,20 ppm. Zaobserwowano też
korelacje HMBC pomiędzy protonem przy 1,03 ppm a węglem przy ok. 49 ppm co utwierdziło w
przekonaniu, że obserwowany na 13C-NMR nieprotonowany atom węgla (49,1 ppm) również buduje
cząsteczkę związku I (Ryc.4.23). Otrzymano wzór sumaryczny C11H16O2 (M = 180 Da).
‹ 83 ›
Ryc.4.23 Widma 13C-NMR, DEPT 90 i DEPT 135 frakcji AL.2.4c. Widoczne wyraźne sygnały związku dominującego I i
pobocznego II.
Na podstawie porównania widm korelacyjnych COSY i HMBC ustalono, że protonowane

węgle połączone są w następujący sposób: 45,2(C-1)<->31,9(C-7)<->39,2(C-5)<->30,3(C-4)<->
117,0(C-3), zaś korelacje HMBC umiejscowiły węgle o przesunięciach chemicznych 142,3 i 23,0 ppm
w pobliżu węgli o przesunięciach chemicznych 45,2 i 117,0 ppm, a 49,1 ppm w pobliżu węgla
karbonylowego 179,5 ppm i grupy metylowej dającej sygnał przy 16,3 ppm. Po połączeniu informacji
o korelacjach i narysowaniu struktury cząsteczka przypominała strukturę α-pinenu zmodyfikowaną
utlenieniem i następnie estryfikacją jednej z geminalnych grup metylowych połączonych z atomem
węgla C-6 2 (Tab.4.10).
Tab.4.10 Przypisanie przesunięć chemicznych w cząsteczce związku I w porównaniu z wzorcowym α-pinenem.
związek I α-pinen (wzorzec)
13 1 13 1
Nr C H (J) C H (J)
1 45,2 2,58 m 47,3 1,92 m
2 142,3 - 144,7 -
3 117,0 5,26 dd (1,5, 2,9) 116,3 5,17 m
a: 2,30 dm (18,1) a: 2,22 dm (17,3)
4 30,3 31,5
s: 2,15 dm (18,1) s: 2,15 dm (17,3)
5 39,2 2,72 m 41,0 2,06 m
6 49,1 - 38,2 -
a: 1,20 d (8,7) a: 1,15 d (8,5)
7 31,9 31,7
s: 1,97 dt (5,6, 5,6, 8,7) s: 2,35 dt (5,6, 5,6, 8,5)
8 179,5 (-COOMe) 26,6 1,25 s
9 16,3 1,03 s 21,0 0,83 s
10 23,0 1,69 dd (2,1, 3,9) 23,2 1,65 dd (2,0, 3,0)
11 52,1 3,72 s (-OMe)
Wartości 13C- i 1H-NMR podane w ppm. Wartości J podane w Hz.
Aby upewnić się która z grup metylowych uległa przekształceniu, wykonano dodatkowo
eksperyment NOESY (Ryc.4.24), wykazując korelację w przestrzeni pomiędzy protonami grupy
metylowej (1,03/16,3 ppm, C-9) oraz głównie 1,69 (C-10), 2,15 (C-4s) i 5,26 ppm (C-3) przy
jednoczesnym braku korelacji z sygnałami protonów przyłączonych do C-1, C-5 i C-7.
2 w tym miejscu należy zaznaczyć, że współczesna numeracja szkieletu pinanu odbiega od spotykanej w dawniejszej literaturze
‹ 84 ›
Ryc.4.24 Widmo NOESY mieszaniny związków I i II (frakcja AL.2.4c).
Dodatkowo widmo otrzymane w wyniku tego eksperymentu wykazało sygnał korelacyjny

pomiędzy protonami grupy metoksylowej (3,72/52,1 ppm, C-11) wyłącznie z protonami grupy
metylowej (1,03/16,3 ppm, C-9). Obserwacje te doprowadziły autora do przekonania, że
ugrupowanie estrowe zwrócone jest do mniejszego pierścienia struktury pinanu. Wydedukowaną
strukturę wraz z najistotniejszymi korelacjami przedstawiono poniżej (Ryc.4.25, strzałki obustronne
demonstrują korelacje odczytane z widma NOESY, zaś jednostronne – korelacje odczytane z widma
HMBC).
11 11
9 9
10 8 10
3 1
5
4
7 7
Ryc.4.25 Najważniejsze korelacje związku I – estru metylowego kwasu α-pineno-8-karboksylowego – odczytane z widm
NOESY (po lewej) i HMBC (po prawej).
W oparciu o dostępne dane ustalono, że związek I jest estrem metylowym kwasu pin-2-eno-
8-karboksylowego (ester metylowy kwasu α-pineno-8-karboksylowego, ester metylowy kwasu 2,6-
dimetylobicyklo[3.1.1]hept-2-eno-6-karboksylowego). Związek ten nie został dotąd znaleziony w
naturze.
‹ 85 ›
Ponieważ w wyniku analiz GC z zastosowaniem kolumny chiralnej (warunki GC-3),
stwierdzono, że w olejku z liści zarówno α-pinen jak i β-pinen występują z nadmiarem
enancjomerycznym od 8:2 do 6:4 (-) do (+) nie zaś w postaci czystego enancjomeru niemożliwe jest
na tym etapie jednoznaczne ustalenie czy mamy do czynienia z izomerem (R,R), (S,S)
czy z ich mieszaniną.
4. 6.2 Zw iąz ek II
Związek II stanowił poboczny składnik mieszaniny AL.2.4c. Właściwości fizykochemiczne

mieszaniny zostały opisane w rozdziale 4.6.1.
Opisywana substancja chemiczna miała masę 180 Da (widmo MS, Ryc.4.17) i fragmentację
zbliżoną do związku I co sugerowało, że związek II jest izomerem związku I.
Otrzymane widma NMR mieszaniny analizowano po odjęciu uprzednio opisywanych
sygnałów dominującego związku I, w celu uzyskania widma zawierającego jedynie sygnały związku II.
Analizując wszystkie sygnały protonów przypisywano im odpowiednie węgle z widma
13
C-NMR opierając się na informacjach z korelacyjnego widma HSQC. Zaobserwowano czytelną
korelację HMBC pomiędzy sygnałem grupy metylenowej przy 3,64/51,7 ppm a węglem przy
176,5 ppm co sugerowało obecność grupy estrowej (Ryc.4.26, podobnie jak w związku I).
Ponadto dobrze widoczne byly sygnały dwóch protonów 4,88 i 4,66/105,3 ppm, co jest układem
typowym dla grup metylidenowych (Ryc.4.20).
Następnie, analizując widma 1H-NMR i 13
C-NMR i HSQC, głównie w oparciu o widmo
korelacyjne przyporządkowano związkowi II oprócz powyższych następujące sygnały: trzech węgli
CH2 (2,36 i 1,88/36,0 ppm, 1,90 i 1,68/31,6 ppm oraz 1,84 i 1,32/28,5 ppm) dwóch węgli CH
(3,00/45,4 ppm i 2,60/51,9 ppm) oraz jednej alifatycznej grupy metylowej (1,17/17,76 ppm).
Zauważono poza tym sygnały węgli nieprotonowanych przy 153,2 oraz 48,2 ppm.
Otrzymano zatem wzór strukturalny C11H16O2, odpowiadający masie cząsteczkowej 180 Da.
Na podstawie porównywania widm korelacyjnych COSY i HMBC ustalono, że protonowane
węgle połączone są w następujący sposób: 51,9(C-1)<->28,5(C-7)<->45,4(C-5)<->31,6(C-4)<->36,0(C-
3), zaś korelacje HMBC umiejscowiły węgiel o przesunięciu chemicznym 153,2 w pobliżu węgli C-10,
C-1 i C-3, a 48,2 ppm w pobliżu węgla karbonylowego 176,5 (C-8). Po scaleniu informacji
o korelacjach i wyrysowaniu struktury cząsteczka przypominała strukturę β-pinenu zmodyfikowaną
utlenieniem i następnie estryfikacją jednej z geminalnych grup metylowych połączonych z atomem
węgla C-6 3 (Tab.4.11).
3 w tym miejscu należy zaznaczyć, że współczesna numeracja szkieletu pinanu odbiega od spotykanej w dawniejszej literaturze
‹ 86 ›
Tab.4.11 Przypisanie przesunięć chemicznych w cząsteczce związku II w porównaniu z wzorcowym β-pinenem.
związek II β-pinen (wzorzec)
13 1 13 1
Nr C H (J) C H (J)
1 51,9 2,60 m 52,0 2,43 t (5,4, 5,4)
2 153,2 - 152,4 -
a: 2,36 m a: 2,52 m
3 36,0 23,79
s: 1,88 m s: 2,23 m
1,90 m a: 1,86-1,77 m
4 31,6 23,80
1,68 m s: 1,86-1,77 m
5 45,4 3,00 m 40,7 1,96 m
6 48,2 - 40,9 -
a: 1,32 m a: 1,41 d (9,9)
7 28,5 27,2
s: 1,84 m s: 2,32-2,27 m
8 176,5 (-COOMe) 26,3 1,22 s
9 17,8 1,17 s 22,1 0,71 s
a: 4,88 m a: 4,61 m
10 105,3 106,0
s: 4,66 m s: 4,54 m
11 51,7 3,64 s (-OMe) - -
Aby upewnić się która z grup metylowych uległa przekształceniu, z wykonanego

eksperymentu NOESY (Ryc.4.24), odczytano korelację w przestrzeni pomiędzy protonami grupy
metylowej (1,17/17,8 ppm, C-9) oraz 4,8 i 4,6 ppm. Dodatkowo widmo otrzymane w wyniku tego
eksperymentu wykazało sygnał korelacyjny pomiędzy protonami grupy metoksylowej

(3,64/51,7 ppm, C-11) a protonami grupy metylowej (1,17/17,8 ppm, C-9). Obserwacje te
doprowadziły autora do przekonania, że ugrupowanie estrowe zwrócone jest również do mniejszego
pierścienia struktury pinanu. Wydedukowaną strukturę wraz z najistotniejszymi korelacjami
przedstawiono poniżej (Ryc.4.25, strzałki obustronne demonstrują korelacje odczytane z widma
NOESY, zaś jednostronne – korelacje odczytane z widma HMBC).
11 11
9 9
10 8 10
1
3
5
4
7 7
Ryc.4.26 Najważniejsze korelacje związku II – estru metylowego kwasu β-pineno-8-karboksylowego – odczytane z widm
NOESY (po lewej) i HMBC (po prawej).
W oparciu o dostępne dane ustalono, że związek II jest estrem metylowym kwasu pin-2(10)-
eno-8-karboksylowego (ester metylowy kwasu β-pineno-8-karboksylowego, ester metylowy kwasu
2-metyleno-6-metylobicyklo[3.1.1]heptano-6-karboksylowego). Związek ten nie został dotąd
znaleziony w naturze.
‹ 87 ›
4. 6.3 Zw iąz ek III
Związek III, stanowił główny składnik mieszniny AL.2.5.2, wyosobnionej z olejku AL z liści
egzemplarza gdańskiego. Związek ten był gęstą, żółtawą cieczą o specyficznym, przyjemnym
aromacie. Wykazywał skręcalność optyczną -21° (c=0,5 mg/ml, w MeOH cz.d.a). Analiza GC-MS
wykazała obecność śladowych ilości związku II. Widmo fragmentacyjne MS związku III wskazywało na
masę cząsteczkową 180 Da.
Pierwszą informacją uzyskaną z widm 1H-NMR (Ryc.4.27) i HSQC było czytelne wykazanie
obecności grupy metoksylowej w rejonie ok. 3,7/50 ppm. Zaobserwowano także jeden sygnał przy
niższym polu, ok. 6,8/136 ppm oraz sygnały dwóch alifatycznych grup metylowych (0,76/21 i 1,31/26
13
ppm). Widmo C-NMR w kombinacji z DEPT 90 i DEPT 135 (Ryc.4.28) dostarczyło informacji o
jedenastu atomach węgla w cząsteczce związku III (z czego jeden w rejonie grup karboksylowych,
dwa inne atomy węgla niezwiązane z protonem, trzy CH3 (z czego jeden metoksylowy przy ok. 50
ppm), dwa CH2 i dwa CH. Otrzymano wzór sumaryczny C11H16O2 odpowiadający masie cząsteczkowej
180 Da.
węgle połączone są w następujący sposób: 41,4(C-1)<->31,5(C-7)<->40,5(C-5)<->32,4(C-4)<->136,8
(C-3), zaś korelacje HMBC umiejscowiły węgiel o przesunięciu chemicznym 140,3 ppm w pobliżu
węgla CH 41,4 ppm i CH 136,8 ppm, a węgiel o przesunięciu chemicznym 37,9 ppm w pobliżu
alifatycznych grup metylowych. Twierdzenia o budowie estrowej związku III dowodziła korelacja
HMBC łącząca protony grupy metoksylowej z węglem o przesunięciu 167,0 ppm.
Ryc.4.27 Widmo 1H-NMR związku III.
‹ 88 ›
Ryc.4.28 Widma 13C-NMR, DEPT 90 i DEPT 135 związku III.
Po połączeniu informacji o korelacjach i narysowaniu struktury, cząsteczka przypominała

strukturę α-pinenu zmodyfikowaną utlenieniem i następnie estryfikacją grupy metylowej (C-10)
połączonej z atomem węgla C-2 (Tab.4.12).

Tab.4.12 Przypisanie przesunięć chemicznych w cząsteczce związku III w porównaniu z wzorcowym α-pinenem.
związek III – mirtenian metylu α-pinen
13 1 13 1
Nr C H (J) C H (J)
1 41,4 2,77 dt (1,4, 5,7) 47,3 1,92 m
2 140,3 - 144,7 -
3 136,8 6,79 m 116,3 5,17 m
a: 2,22 dm (17,3)
4 32,4 a i s: 2,39 m 31,5
s: 2,15 dm (17,3)
5 40,5 2,10 m 41,0 2,06 m
6 37,9 - 38,2 -
a: 1,10 d (9,0) a: 1,15 d (8,5)
7 31,5 31,7
s: 2,40 dd (5,7, 9,0) s: 2,35 dt (5,6, 5,6, 8,5)
8 26,1 1,31 s 26,6 1,25 s
9 21,2 0,76 s 21,0 0,83 s
10 167,0 (-COOMe) 23,2 1,65 dd (2,0, 3,0)
11 51,7 3,72 s (-OMe)
W oparciu o dostępne dane ustalono oraz porównując z danymi literaturowymi (Southwell i

wsp., 2001), że związek III był estrem metylowym kwasu pin-2-eno-10-karboksylowego
(ester metylowy kwasu α-pineno-10-karboksylowego, ester metylowy kwasu 6,6-
dimetylobicyklo[3.1.1]hept-2-eno-2-karboksylowego), znanym też jako mirtenian metylu (Ryc.4.29).
9
11
8 10
1 2 3
5
4
7
Ryc.4.29 Najważniejsze korelacje związku III – mirtenianu metylu – odczytane z widma HMBC.
‹ 89 ›
4. 6.4 Zw iąz ek IV
Związek IV, stanowił obok α-terpineolu główny składnik mieszniny AL.2.20c, wyizolowanej
z olejku Al z liści egzemplarza gdańskiego. Frakcja ta była gęstą, żółtawą cieczą o specyficznym,
przyjemnym aromacie. Analiza GC-MS wykazała obecność α-terpineolu oraz związku IV i niewielkich
ilości związku V. α-Terpineol oraz związki IV i V pozostawały w stosunku ok. 4:3:0,5 ustalonym
na podstawie porównania pól powierzchni pod pikami tych związków na chromatogramie GC
(Ryc.4.9; indeksy retencji odpowiednio 1166, 1180 i 1188, warunki GC-2).
Rozpady MS związków IV i V były zbliżone, związki te miały identyczną masę cząsteczkową
wynoszącą 152 Da (Ryc.4.30). Można było zatem wnioskować o ich izomerii. Pierwszy z istotnych
fragmentów różnił się od piku masowego o 17 m/z, co sugerowało łatwość utraty jonu OH•
(był to zatem prawdopodobnie alkohol, podobnie jak α-terpineol)
135.0 100% 93.9

100%
94.0
93.2
75% 75%
107.0
50% 50%
95.0
91.1
134.0 118.8
106.8
25% 25%
121.0 134.8
152.0
0% 0%
25 50 75 100 125 150 175 m/z 25 50 75 100 125 150 175 m/z
Ryc.4.30 Rozpady MS związków IV (po lewej) i V (po prawej).

W pierwszej kolejności ustalono przez porównanie z wzorcem sygnały 1H i 13
C-NMR
α-terpineolu (Ryc.4.31) i odjęto je z widm. Następnie analizowano pozostałe sygnały mieszaniny.
Pierwszą informacją uzyskaną z widm 1H-NMR (Ryc.4.32) i HSQC było czytelne wykazanie obecności
dwóch pierwszorzędowych grup alkoholowych w rejonie ok. 3,6-3,8/60-70 ppm. Zaobserwowano
w niższym polu sygnał ok. 5,2/117 ppm. Całkowanie pól powierzchni sygnałów grup CH2OH pozwoliło
wnioskować, że związek IV pozostaje w stosunku do związku V w stosunku molowym 1:0,6.
Wcześniej wykonane widmo 1H-NMR z frakcji AL.2.20.6 (ok. 5 mg), wykazującej w swoim składzie
stosunkowo większy udział związku V (GC-2) pozwoliło obserwować większą intensywność sygnału
grupy alkoholowej 3,61 ppm, stąd sygnał ten przypisano związkowi V. Zaobserwowano także
intensywny sygnał grupy metylidenowej 4,85 i 4,66 ppm pozostający w stosunku integracji
do sygnału grupy hydroksymetylenowej przy 3,61 ppm jak 1+1 do 2, w związku z czym również ten
sygnał przypisano związkowi V.
Następnie, analizując widma 1H-NMR i 13C-NMR i HSQC (Ryc.4.32 i 4.33 przyporządkowano
związkowi IV następujące sygnały protonów związanych z wyraźnymi sygnałami atomów węgla:
1,65(CH3)/23,1 ppm i 0,90(CH3)/16,0 ppm, a także 2,04(CH)/42,9 ppm, 2,19(CH)/36,6 ppm, ok.2,24
i 2,15(CH2)/31,0 ppm oraz ok. 2,28 i 1,22(CH2)/31,8 ppm.
‹ 90 ›
Dodatkowo wykonane widmo NOE wykazało korelację w przestrzeni pomiędzy protonami
grupy metylowej 0,90/16,0 ppm a protonami grupy CH2OH 3,77/69,6 ppm (Ryc.4.34).
Ryc.4.31 Widmo 1H-NMR wzorcowego α-terpineolu.

Ryc.4.32 Widmo 1H-NMR mieszaniny AL.2.20c.
Ryc.4.33 Widmo 13C-NMR mieszaniny AL.2.20c.
Ryc.4.34 Widmo NOE mieszaniny AL.2.20c, aktywowano grupę metylową 0,90/16,0 ppm.
‹ 91 ›
Obserwacje te, jak również podobieństwa przesunięć chemicznych doprowadziły autora
do przekonania, że związek IV jest analogiem związku I z grupą alkoholową zwróconą w kierunku
mniejszego pierścienia (brak korelacji NOE z protonami wiekszego pierścienia). Wydedukowaną
strukturę przedstawiono poniżej (Ryc.4.35). Otrzymano zatem wzór strukturalny C10H16O,
odpowiadający masie cząsteczkowej 152 Da. Proponowany przebieg fragmentacji związku III podany
9 9
jest na rycinie 4.36.
8 10 8 10
HO 1 2 3 HO 1 2 3
5 5
4 7 4
7
Ryc.4.35 Najważniejsze korelacje związku IV – α-pinen-8-olu – odczytane z widma HMBC (po lewej) i NOE (po prawej).
. . ..
M = 152, C10H16O M = 136, C10H16 M = 121, C9H13 M = 106, C8H10

. . .
. . ..
M = 120, C9H12 M = 106, C8H10 M = 91, C7H7

Ryc.4.36 Proponowany przebieg fragmentacji związku IV.
W oparciu o dostępne dane oraz porównując z danymi literaturowymi, ustalono że związek
IV był exo-pin-2-en-8-olem [tj. α-pinen-8-ol, (2,6-dimetylo-6-bicyklo[3.1.1]hept-2-enylo)metanol].
Związek ten został dotychczas uzyskany jedynie z olejku eterycznego z korzeni Aristolochia longa,
Aristolochiaceae (de Pascual, 1983), jednakże nie został dostatecznie dobrze scharakteryzowany
spektroskopowo, co niniejszym uczyniono (Tab.4.13).
Tab.4.13 Przypisanie przesunięć chemicznych w cząsteczce związku IV w porównianiu z wzorcowym α-pinenem.
związek IV – α-pinen-8-ol α-pinen (wzorzec)
13 1 13 1
Nr C H (J) C H (J)
1 42,9 2,04 m 47,3 1,92 m
2 144,0 - 144,7 -
3 117,1 5,22 m 116,3 5,17 m
a: 2,24 m a: 2,22 dm (17,3)
4 31,0 31,5
s: 2,15 m s: 2,15 dm (17,3)
5 36,6 2,19 m 41,0 2,06 m
6 43,7 - 38,2 -
a: 1,22 m a: 1,15 d (8,5)
7 31,8 31,7
s: 2,28 m s: 2,35 dt (5,6, 5,6, 8,5)
3,77 d (10,9) (CH2OH)
8 69,6 26,6 1,25 s
3,77 d (10,9) (CH2OH)
9 16,0 0,90 s 21,0 0,83 s
10 23,1 1,65 dd (2,0, 3,9) 23,2 1,65 dd (2,0, 3,0)
‹ 92 ›
4. 6.5 Zw iąz ek V
Związek ten, scharakteryzowany częściowo w powyższym rozdziale (4.6.4)

był prawdopodobnie izomerem związku IV (zbliżona fragmentacja MS, identyczna masa
cząsteczkowa). Analizując widma NMR mieszaniny AL.2.20c i frakcji AL.2.20.6 (Ryc.4.37)
zaobserwowano w strukturze analizownej substancji charakterystyczną grupę metylidenową
(4,85 i 4,66/103,4 ppm) oraz pierwszorzędową grupę alkoholową (4,61/62,9 ppm).
Autor przypuszcza, że związek ten mógł być pin-2(10)-en-8-olem (tj. β-pinen-8-ol, (2-metyleno-6-
metylo-6-bicyklo[3.1.1]heptylo)metanol), przedstawiony na Ryc.4.38, jednak dla pełnej identyfikacji
musiałby zostać wyosobniony z dużo wyższą czystością.
Ryc.4.37 Widmo 1H-NMR frakcji 2.20.6 (ok.5 mg), względnie bogatej w związek V, przed połączeniem w zbiorczą frakcję
2.20c.
8
10
1 2 3
5
4
7
Ryc.4.38 Propozycja struktury związku V.
4. 6.6 Zw iąz ek VI
Związek VI, o słabym piku masowym odpowiadającym masie 194 Da, występował we frakcji
AL.2.7, jednakże znaleziony został również w przechowywanej przez ok. pół roku frakcji AL.2.20c,
zawierającej ślady octanu etylu, nieoddestylowanego do końca, z obawy przed utratą części frakcji.
Z tego powodu autor przypuszcza, że związek ten może być estrem (octanem) związku IV lub V
(Ryc.4.38). Octan α-terpinylu został wykluczony na podstawie analizy chromatograficznej
w warunkach GC-2 (Tab.4.4).
9 9
8 8
10 10
1 2 3 1 2 3
5 5
4 4
7 7
Ryc.4.39 Propozycje struktury związku VI.
‹ 93 ›
4. 6.7 Zw iąz ek VI I
Związek VII otrzymano z olejku eterycznego z bielu drewna C.decurrens (frakcje AD.4 i AD.6)
oraz z wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens (frakcja CD.4) z egzemplarza
kórnickiego w łącznej ilości 32 mg. Związek ten otrzymano w postaci żółtej, gęstej cieczy,
o charakterystycznym przenikliwym zapachu. Przy dłuższym pozostawieniu miał tendencję
do krystalizowywania w formie drobnych żółtych kryształków.
EIMS związku VII (Ryc.4.40, odczytane z GC-MS) dawało wyraźny pik masowy [M]+ = 358,
(przez bazy danych sugerowany syntetyczny przeciwutleniacz, dimer fenolowy, santonoks, Ryc.4.42)
poza tym widoczny był praktycznie jedynie fragment o m/z = 149 (fragmentacja proponowana przez
bazy danych jako tymol lub karwakrol), co sugerowało znaczną symetryczność cząsteczki. HRMS
związku VII wskazywał na strukturę C22H30O4. Propozycja przebiegu fragmentacji związku VII znajduje
się na rycinie 4.43.
CD OD 1
358.0
100%
75%
50%
359.0
25%
149.0
0%
100 200 300 400 500 600 m/z
Ryc.4.40 Rozpad MS związku VII.
Widmo IR wykazywało możliwość występowania ugrupowań fenolowych lub

hydroksylowych (3558 i 3459/cm) i eterowych aromatycznych (1197 i 1124/cm, pasma rozciągające
C–O) (Ryc.4.41).
100
95
90
85
80
75
70
65
60
2869,43
%T
55
1011,83
1086,66
1343,33
50
3558,12
3458,77
45
1401,17
40
35
1425,21
30
1460,74
2959,90
25
1499,73
1124,90
20
15
1197,11
10
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500
Wavenumbers (cm-1)
Ryc.4.41 Widmo IR związku VII.
W widmie UV zarejestrowano dwa maksima absorpcji, ok. 268 i 286 nm.

Widmo 1H-NMR wykazało obecność jedynie trzech izolowanych protonów w rejonie
aromatycznym (singlety 6,76, 6,61, 6,21 ppm) oraz czterech grup metylowych skorelowanych (COSY)
po dwie z pojedyńczymi protonami dającymi symetryczne multiplety przypominające septet
(odpowiednio 2×1,26 ppm skorelowane z 3,31 ppm oraz 2×1,34 ppm skorelowane z 3,53 ppm) co
pozwalało sądzić o obecności dwóch pierścieni aromatycznych podstawionych przez grupy
‹ 94 ›
izopropylowe. Oprócz tego widoczne były sygnały dwóch grup metylowych (1,91 i 2,03 ppm) oraz
dwóch grup metoksylowych (3,80 i 3,81 ppm).
Widmo 13C-NMR porównywane z DEPT 90 i DEPT 135 i HSQC wykazało obecność dziewięciu
węgli nieprotonowanych (w tym pięciu w rejonie grup fenolowych), pięciu CH i ośmiu CH3 (z czego
dwóch metoksylowych). Brakujący do wzoru sumarycznego (uzyskanego na podstawie HRMS) proton
musiał zatem pochodzić z grupy hydroksylowej. Pozostający atom tlenu (pięć węgli w rejonie
fenolowym: 140-160 ppm) musiał zatem tworzyć mostek eterowy pomiędzy pierścieniami.
Widmo HSQC pozwoliło przyporządkować poszczególne sygnały protonów odpowiednim
sygnałom atomów węgla. Wykonane widma korelacyjne HMBC i NOESY pozwoliły przypisać
otoczenie poszczególnym protonowanym atomom węgla. Pierwszy z pierścieni charakteryzowała
obecność grupy metylowej wysuniętej znacznie w wysokie pole (9,6 ppm, C-7), co sugerowało
podstawienie pierścienia aromatycznego grupami zawierającymi tlen w obu pozycjach orto
względem niej. Ponadto na widmie NOESY zaobserwowano obecność grupy metoksylowej
skorelowanej z w/wym. grupą metylową oraz protonem o przesunięciu chemicznym 6,61 ppm (H-5).
Proton grupy izopropylowej (H-8) dawał korelacje HMBC z węglami nieprotonowanymi
o przesunięciach chemicznych 140,6 (C-3) oraz 132,5 ppm (C-4), a także jednoprotonowanym przy
105,5 ppm (C-5). Ponieważ grupa metylowa (C-7) wykazywała korelacje NOESY z protonami grupy
izopropylowej i metoksylowej drugiego pierścienia, prawdopodobnym miejscem podstawienia
mostka eterowego był węgiel C-2, zaś grupy fenolowej C-3. W przeciwnym wypadku grupa fenolowa
stanowiłaby zawadę przestrzenną i uniemożliwiała wspomniane korelacje NOE. Drugi z pierścieni
charakteryzowała obecność grupy metylowej wysuniętej nieznacznie w wysokie pole (16,1 ppm,
C-7’), co wskazywało na podstawienie pierścienia aromatycznego w pozycji orto względem niej jedną
grupą zawierającą tlen. Poza tym Widoczne były korelacje NOE protonów tej grupy z protonem przy
6,21 ppm (H-6’) oraz z grupą metoksylową przy 3,80 ppm (H-11’). Grupa metoksylowa (H-11’) z kolei
wykazywała korelacje z protonem położonym przy 6,76 ppm (C-3’). Proton grupy izopropylowej
położonej przy drugim pierścieniu (H-8’) wykazywał korelacje dalekiego zasięgu (HMBC) z węglami
o przesunięciach chemicznych 109,4 (C-3’), 134,1 (C-4’) oraz 147,8 ppm (C-5’). Ponieważ wszystkim
pozycjom drugiego pierścienia przypisano już podstawniki (C-1’-metyl, C-2’-metoksyl, C-3’-proton,
C-4’-izopropyl, C-6’-proton) jedynym możliwym miejscem podstawienia mostka eterowego w drugim
pierścieniu aromatycznym była pozycja C-5’ (przy węglu w niższym polu). Dokładne dane dotyczące
widm 1H-, 13
C-NMR i korelacyjnych znajdują się poniżej (Tab.4.14). Analogiczne dochodzenia
przeprowadzono w przypadku związków VIII, IX i X.
‹ 95 ›
Tab.4.14 Dane spektroskopowe związku VII.
związek VII – libocedrol
EIMS 358 (100) [M]+, 270 (2), 195 (2), 149 (15)
[M-H]- 357,2045,
HRMS
obliczone 357,2071, δ = 7,37 ppm
UV 268 (2,00), 286 (1,79)
3558, 3459, 2960, 2870, 1500, 1461, 1425,
IR
1401, 1343, 1197, 1125, 1087, 1012
13 1
Nr C HMBC H (J) NOESY
1 117,6 - - -
2 140,6 - (-O-) -
3 140,6 2,3,4 5,02 s (OH) -
4 132,5 - - -
5 105,5 1,3,6,8 6,61 s 7',9,10,11
6 151,7 - (-OMe) -
7 9,6 1,2,6 1,91 s 9',10',11,11'
8 27,6 3,4,5,9,10 3,31 m 9,10
9 22,8 8,10 1,26 d (6,9) 3,8
10 22,8 8,9 1,26 d (6,9) 3,8
11 56,4 6 3,81 s 5,7
1' 125,0 - - -
2' 153,1 - (-OMe) -
3' 109,4 1',2',5',8' 6,76 s 9',10',11'
4' 134,1 - - -
5' 147,8 - (-O-) -
6' 115,1 2',4',5',7' 6,21 s 5,7'
7' 16,1 1',2',6' 2,03 s 6',11'
8' 27,5 3',4',5',9',10' 3,53 m 9',10'

9' 23,2 8',10' 1,34 d (6,9) 3',7,8'
10' 23,2 8',9' 1,34 d (6,9) 3',7,8'
11' 56,1 2' 3,80 s 3',7,7'
Wartości MS podane jako m/z (względna intensywność). Wartości UV podane jako λmax (logε). Wartości IR
podane w 1/cm. Wartości 13C- i 1H-NMR podane są w ppm. Wartości J podane są w Hz. Wartości HMBC i NOESY
podane odpowiednio jako numery skorelowanych atomów (H->C; H<->H).
Na podstawie otrzymanych danych ustalono, że związek VII jest dimerem zbudowanym
z cząsteczek p-metoksytymolu połączonych mostkiem eterowym, co zobrazowano poniżej (Ryc.4.41).
Związek ten znany jest jako libocedrol (tj. 6-metoksy-2-[(2’-metoksymenta-1’,3’,5’-trienyl)-5’-oksy]-
menta-1,3,5-trien-3-ol) i był już izolowany z drewna rdzeniowego C.decurrens (Zavarin i Anderson,
1955c) lecz nie z jego bielu ani z olejku eterycznego z bielu. Był również obserwowany
i scharakteryzowany spektroskopowo po izolacji z wyciągu z drewna Tetraclinis articulata (Barrero
i wsp., 2003). Numerację odniesiono do cząsteczki p-menta-1,3,5-trienu.
7'
1'
2' 11'
7
5'
1
11 6 2
8'
3 9' 10'
9 8 10
Ryc.4.42 Struktury związku VII – libocedrolu (z lewej) i proponowanego przez bazy danych na podstawie fragmentacji MS
– santonoksu (z prawej).
‹ 96 ›
.
M = 358, C22H30O 4 M = 327, C21H27O 3
.
.
M = 165, C10H13O 2 M = 149, C10H13O

. .
. .
M = 327, C21H27O 3 M = 296, C20H24O 2 . .
M = 148, C10H12O M = 132, C10H12
Ryc.4.43 Proponowany przebieg fragmentacji EIMS związku VII.
4. 6.8 Zw iąz ek VI II
Związek VIII otrzymano z olejku eterycznego z bielu drewna C.decurrens (frakcje AD.4 i AD.6)
oraz z wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens (frakcja CD.4) z egzemplarza
kórnickiego w łącznej ilości 19 mg. Związek ten otrzymano w postaci żółtej, gęstej cieczy,
o charakterystycznym przenikliwym zapachu.
EIMS związku VIII (Ryc.4.44, odczytane z GC-MS) dawało wyraźny pik masowy [M]+ = 358,
poza tym widoczne był praktycznie jedynie fragment o m/z = 150 (fragmentacja proponowana przez
bazy danych jako tymol lub karwakrol, ewentualnie santonoks - Ryc.4.41), co sugerowało znaczną
symetryczność cząsteczki i izomeryczność w stosunku do związku VII. HRMS związku VIII wskazywał
na strukturę C22H30O4.
CD OD2
358.0
100%
75%
50%
359.0
150.0
25%
151.0
357.0
0%
100 200 300 400 500 600 m/z
Ryc.4.44 Rozpad MS związku VIII.
Na widmie UV zarejestrowano dwa maksima absorpcji, ok. 268 i 286 nm.

Widmo IR wykazywało możliwość występowania ugrupowań hydroksylowych
lub fenolowych (3466/cm) i eterowych (1196/cm) (Ryc.4.45).
‹ 97 ›
100
95
90
85
565,88
1400,07
1503,06
1425,63
1021,01
1636,56
80
1460,25
1123,57
2958,51
75
%T
2927,86
1196,82
70
65
60
55
50
3456,34
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500

Wavenumbers (cm-1)
Ryc.4.45 Widmo IR związku VIII.

aromatycznym (singlety 6,70, 6,59 i 6,26 ppm) oraz czterech grup metylowych skorelowanych (COSY)
(odpowiednio 0,99 i 1,00 ppm skorelowane z 3,12 ppm oraz 1,25 i 1,26 ppm skorelowane
z 3,30 ppm) co pozwalało sądzić o obecności dwóch pierścieni aromatycznych podstawionych
przez grupy izopropylowe. Oprócz tego widoczne były sygnały dwóch grup metylowych (1,87 i 2,38
ppm) oraz dwóch grup metoksylowych (3,78 i 3,80 ppm).

Widmo 13C-NMR porównywane z DEPT 90 i DEPT 135 i HSQC wykazało obecność dziewięciu
węgli nieprotonowanych (w tym pięciu w rejonie grup fenolowych), pięciu CH i ośmiu CH3 (z czego
dwóch metoksylowych). Brakujący do wzoru sumarycznego (uzyskanego z HRMS) proton musiał
zatem pochodzić z grupy hydroksylowej, a pozostały atom tlenu (znaleziono pięć węgli w rejonie
fenolowym: 140-160 ppm) prawdopodobnie tworzył mostek eterowy pomiędzy pierścieniami.
otoczenie poszczególnym protonowanym atomom węgla.
Na podstawie otrzymanych danych ustalono, że związek VIII jest dimerem zbudowanym z
cząsteczki p-metoksytymolu i cząsteczki p-metoksykarwakrolu połączonych mostkiem eterowym,
przy czym grupa hydroksylowa została zachowana w cząsteczce p-metoksytymolu, co zobrazowano
na poniżej (Ryc.4.46). Związek ten znany jest jako heyderiol (tj. 6-metoksy-2-[(5’-metoksymenta-
1’,3’,5’-trienyl)-2’-oksy]-menta-1,3,5-trien-3-ol) i był już izolowany z drewna rdzeniowego
C.decurrens (Zavarin, 1958b) lecz nie z jego bielu ani z olejku eterycznego z bielu. Nie dostarczono dla
niego do tej pory szczególowych danych spektroskopowych.
7 7'
1 1'
2'
11 6 2
5' 11'
9 8 10 9' 8' 10'
Ryc.4.46 Struktura związku VIII – heyderiolu.

Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się poniżej (Tab.4.15).
‹ 98 ›
Tab.4.15 Dane spektroskopowe związku VIII.
związek VIII – heyderiol
EIMS 358 (100) [M]+, 270 (2), 195 (2), 149 (15)
[M-H]- 357,2124,
HRMS
obliczone 357,2071, δ = 14,74 ppm
UV 268 (2,00), 286 (1,81)
3456, 2959, 2928, 1637, 1503, 1460, 1426,
IR
1400, 1197, 1124, 1021
13 1
Nr C HMBC H NOESY
1 117,4 - - -
2 140,9a) - (-O-) -
3 140,6a) 2,3,4 5,08 s (OH) -
4 132,3 - - -
5 105,7 1,3,6,8 6,59 s 9,10,11
6 151,7 - (-OMe) -
7 9,5 1,2,6 1,87 s -
8 27,8 3,4,5,9,10 3,30 m 9,10
9 22,7 4,8,10 1,25 d (6,9) 5,8
10 22,7 4,8,9 1,25 d (6,9) 5,8
11 56,6 6 3,80 s 5,9',10'
1' 123,6 - - -
2' 149,3 - (-O-) -
3' 111,1 1',2',5',8' 6,26 s 9',10'
4' 135,8 - - -
5' 151,8 - (-OMe) -
6' 114,1 2',4',5',7' 6,70 s 7',11
7' 16,4 1',2',6' 2,38 s 6'
8' 27,1 3',4',5',9',10' 3,12 m 9',10'

9' 22,7 8',10' 1,00 d (6,9) 3',8',11
10' 22,7 8',9' 1,00 d (6,9) 3',8',11
11' 56,3 5' 3,78 s 6'
podane jako numery skorelowanych atomów (H->C; H<->H). Wartości oznaczone literką a) mogą być zamienione.
4. 6.9 Zw iąz ek IX
Związek IX otrzymano z olejku eterycznego z bielu drewna C.decurrens (frakcja AD.6) oraz z
wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens (frakcja CD.4) z egzemplarza kórnickiego w
łącznej ilości 4,5 mg. Związek ten otrzymano w postaci żółtej, gęstej cieczy, o charakterystycznym
przenikliwym zapachu.
EIMS związku IX (Ryc.4.47, odczytane z GC-MS) dawało wyraźny pik masowy [M]+ = 358,
poza tym widoczne były praktycznie jedynie fragmenty o m/z = 149 i 164, co sugerowało znaczną
symetryczność cząsteczki i izomeryczność w stosunku do związków VII i VIII. HRMS związku IX
wskazywał na strukturę C22H30O4.
CD OD3
358.0
100%
75%
50%
149.0 359.0
25%
164.0
0%
100 200 300 400 500 600 m/z
Ryc.4.47 Rozpad MS związku IX.
‹ 99 ›
Widmo IR wykazywało możliwość występowania ugrupowań hydroksylowych
lub fenolowych (3425/cm) i eterowych (1196/cm) (Ryc.4.48).
100
95
90
85
80
75
70
65
1342,80
1653,72
60
%T
1400,80
1034,02
55
1424,14
50
1499,63
45
2854,58
1462,21
1127,07
40
35
1198,07
30
3425,15
25
2925,81
20
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500

Wavenumbers (cm-1)
Ryc.4.48 Widmo IR związku IX.

Na widmie UV zarejestrowano dwa maksima absorpcji, ok. 224 i 275 nm.
aromatycznym (singlety 6,74, 6,54 i 6,23 ppm) oraz dwóch grup metylowych skorelowanych
(na podstawie widma COSY) protonem dającym symetryczny multiplet przypominający septet
(2×1,31 ppm skorelowane z 3,49 ppm). Widoczny był także drugi symetryczny multiplet (3,09 ppm)
o słabo skorelowany (COSY, NOESY) z protonami przy 1,12 ppm. Pozwalało to sądzić o obecności
dwóch pierścieni aromatycznych podstawionych przez grupy izopropylowe. Oprócz tego widoczne
były sygnały dwóch grup metylowych (2,02 i 2,23 ppm) oraz dwóch grup metoksylowych (3,77 i 3,79
ppm).
Ponieważ ilość otrzymanego związku nie pozwalała na uzyskanie dobrego jakościowo widma
13
C-NMR, wartości przesunięć chemicznych poszczególnych atomów węgla odczytano z bardziej
czułych widm korelacyjnych HSQC i HMBC. Wykazano obecność ośmiu węgli nieprotonowanych
(w tym czterech w rejonie grup fenolowych), pięciu CH i ośmiu CH3 (z czego dwóch metoksylowych).
Uznano, że brakujący do wzoru sumarycznego proton musiał, podobnie jak w przypadku związków
VII i VIII, pochodzić z grupy hydroksylowej, a pozostały atom tlenu powinien tworzyć mostek eterowy
pomiędzy pierścieniami. Sygnał niezarejestrowanego nieprotonowanego atomu węgla powinien być
zatem zlokalizowany w okolicy 140 ppm.
otoczenie poszczególnym protonowanym atomom węgla. Dokładne dane dotyczące widm
1
H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się poniżej (Tab.4.16).
Na podstawie otrzymanych danych ustalono, że związek IX jest dimerem zbudowanym z
cząsteczki p-metoksytymolu i cząsteczki p-metoksykarwakrolu połączonych mostkiem eterowym,
przy czym grupa hydroksylowa została zachowana w cząsteczce p-metoksykarwakrolu, co
zobrazowano poniżej (Ry.4.49). Nazwa proponowana dla związku to heyderiol-C (tj. 5-metoksy-3-
[(2’-metoksymenta-1’,3’,5’-trienyl)-5’-oksy]-menta-1,3,5-trien-2-ol).
Związek ten nie był dotąd identyfikowany w przyrodzie.
‹ 100 ›
Tab.4.16 Dane spektroskopowe związku IX.
związek IX – heyderiol-C
EIMS 358 (100) [M]+, 179 (18), 164 (40), 149 (40)
[M-H]- 357,2132,
HRMS
obliczone 357,2071, δ = 16,98 ppm
UV 224 (2,00), 275 (1,45)
3425, 2926, 2855, 1654, 1500, 1462, 1424,
IR
1401, 1343, 1198, 1127, 1034
13 1
Nr C HMBC H NOESY
a)
1 122,5 - - -
2 141,7a) - 4,80 s (-OH) -
3 nd - (-O-) -
4 128,7a) - - -
5 153,1a) - (-OMe) -
6 111,0 2,4,7 6,54 s 6',7,11
7 16,0 1,2,6 2,23 s 6
8 26,6a) - 3,09 m 9,10
9 21,4a) - 1,12 m a) 6',8
a)
10 21,4 - 1,12 m a) 6',8
11 56,1 5 3,77 s 6
1' 125,3a) - - -
2' 153,1a) - (-OMe) -
3' 109,4 1',2',4',5',8' 6,74 s 9',10',11'
4' 134,0a) - - -
5' 148,7a) - (-O-) -
6' 115,5 2',4' 6,23 s 6,7',8,9,
7' 16,0 1',2',6' 2,02 s 6'
8' 28,0a) - 3,49 m 9',10'

9' 23,1 4',8',10' 1,31 d (6,9) 3',8'
10' 23,1 4',8',9' 1,31 d (6,9) 3',8'
11' 56,1 2' 3,79 s 3'
podane odpowiednio jako numery skorelowanych atomów (H->C; H<->H). Literką a) oznaczono wartości
odczytane z widm korelacyjnych (HSQC, HMBC, ew. COSY, NOESY). Jako nd oznaczono nie wykryty.
7 7'
1 1'
2 2' 11'
11 5
3 5'
9 8 10 9' 8' 10'
Ryc.4.49 Struktura związku IX – heyderiolu-C.
4. 6.1 0 Zw iąz ek X
Związek X otrzymano z olejku eterycznego z bielu drewna C.decurrens (frakcja AD.6) oraz
z wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens (frakcja CD.4) z egzemplarza kórnickiego
w łącznej ilości 3,5 mg. Związek ten otrzymano w postaci żółtej, gęstej cieczy, o charakterystycznym
przenikliwym zapachu.
EIMS związku X (Ryc.4.50, odczytane z GC-MS) dawało wyraźny pik masowy [M]+ = 358, poza
tym widoczny był praktycznie jedynie fragment o m/z = 150, co sugerowało znaczną symetryczność
cząsteczki i izomeryczność w stosunku do związków VII, VIII i IX. HRMS związku X wskazywał na
strukturę C22H30O4.
‹ 101 ›
CD OD4
358.0
100%
75%
50%
150.0
359.0
25%
149.0
0%
100 200 300 400 500 600 m/z
Ryc.4.50 Rozpad MS związku X.
Widmo IR wykazywało możliwość występowania ugrupowań fenolowych lub

hydroksylowych (3424/cm) i eterowych (1194/cm) (Ryc.4.51).
100
95
90
85
968,65
1125,17
1495,28
482,32
1081,24
80
1461,80
1194,84
75
2855,12
1635,84
70
1025,74
%T
65
60
2926,65
55
50
45
40
35
3424,59
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500

Wavenumbers (cm-1)
Ryc.4.51 Widmo IR związku X.
Widmo 1H-NMR porównywane z widmami 1H-NMR związków VII-IX (Ryc.4.52) wykazało

obecność jedynie trzech izolowanych protonów w rejonie aromatycznym (singlety 6,69, 6,54 i 6,25
ppm) oraz czterech grup metylowych skorelowanych (COSY) po dwie z pojedyńczymi protonami
dającymi symetryczne multiplety przypominające septet (odpowiednio 2×1,00 ppm skorelowane z
3,05 ppm oraz 2×1,12 ppm skorelowane z 3,15 ppm) co pozwalało sądzić o obecności dwóch
pierścieni aromatycznych podstawionych przez grupy izopropylowe. Oprócz tego widoczne były
sygnały dwóch grup metylowych (2,24 i 2,37 ppm) oraz dwóch grup metoksylowych (3,77 i 3,77
ppm).
Ponieważ ilość otrzymanego związku nie pozwalała na uzyskanie dobrego jakościowo widma
13
C-NMR, a związek X przypominał trzy izomery opisane uprzednio (MS, 1H-NMR), zdecydowano się
spróbować ustalić strukturę. Wykonane widmo korelacyjne NOESY pozwoliło przypisać otoczenie
poszczególnym protonowanym atomom węgla. Dokładne dane dotyczące widm 1H-NMR i NOESY
znajdują się poniżej (Tab.4.17).
Na podstawie otrzymanych danych ustalono, że związek X jest dimerem zbudowanym z
cząsteczek p-metoksykarwakrolu połączonych mostkiem eterowym, co zobrazowano poniżej
(Ryc.4.53). Nazwa proponowana dla związku to libocedrol-C (tj. 5-metoksy-3-[(5’-metoksymenta-
1’,3’,5’-trienyl)-2’-oksy]-menta-1,3,5-trien-2-ol). Związek ten nie był dotąd identyfikowany w
przyrodzie.
‹ 102 ›
Ryc.4.52 Widma 1H-NMR izomerycznych związków: kolejno od góry X, IX, VII i VIII.
Tab.4.17 Dane spektroskopowe związku X.

związek X – libocedrol-C
EIMS 358 (100) [M]+, 149 (30)
[M-H]- 357,2134,
HRMS obliczone 357,2071,
δ = 17,54 ppm
3425, 2927, 2855, 1636,
IR 1495, 1462, 1195, 1125,
1081, 1026, 969
1
Nr H NOESY
1 - -
2 4,90 s (OH) -
3 (-O-) -
4 - -
5 (-OMe) -
7
6 6,54 s 7,11
1
7 2,24 s 6 OH
2
8 3,05 m 9,10 11 5 7'
9 1,12 d (7,0) 8 O 3 O
1'
10 1,12 d (7,0) 8 2'
5' 11'
11 3,773 s 6 9 8 10
1' - - O
2' (-O-) -
9' 8' 10'
3' 6,25 s 9',10'
4' - -
5' (-OMe) - Ryc.4.53 Struktura związku X – libocedrolu-C.
6' 6,69 s 7',11'
7' 2,37 s 6'
8' 3,12 m 9',10'
9' 1,00 d (6,9) 3',8'
10' 1,00 d (6,9) 3',8'
11' 3,773 s 6'
Wartości MS podane jako m/z (względna intensywność). Wartości IR podane w 1/cm. Wartości 1H-NMR podane
są w ppm. Wartości NOESY podane jako numery atomów skorelowanych protonów.
‹ 103 ›
4. 6.1 1 Zw iąz ek VI I’
Mieszaninę związków VII’ i VIII’ (prawdopodobnie artefaktów – na podstawie porówniania

mieszaniny metodami TLC i GC z frakcją wyjściową) otrzymano chromatografując frakcję AD.5.1
(42 mg) z olejku eterycznego z bielu C.decurrens z egzemplarza kórnickiego na kolumnie
krzemionkowej impregnowanej AgNO3 (warunki P-54), w postaci barwnej frakcji AD.5.1’. Mieszanina
ta, o łącznej masie 8 mg, miała postać intensywnie czerwonej, gęstej cieczy, o przenikliwym,
drażniącym zapachu.
Analizując mieszaninę za pomocą analitycznej TLC w różnych warunkach (T-1 do T-3, oraz
T-8 do T-10) nie zaobserwowano rozdzielenia się pojedyńczej, intensywnie czerwonej plamy, jednak
analiza GC-MS (warunki GC-2) wykazała obecność dwóch dominujących związków ([M]+ 342 m/z)
o bardzo zbliżonych indeksach retencji (2321 i 2318) oraz dwóch pomniejszych ([M]+ 344 m/z),
również o zbliżonych indeksach retencji (2490 i 2376).
EIMS związku VII’ (odczytane z GC-MS, Ryc.4.54) dawało wyraźny pik masowy [M]+ = 342,
poza tym widoczne był praktycznie jedynie fragment o m/z = 328 (różnica od piku masowego
o 14 m/z) oraz niewielki o m/z = 150. Widma MS związków VII’ i VIII’ przedstawiono na rycinie
poniżej. Stosunek integracji pików związku VII do VIII na chromatogramie GC-MS wynosił 4:3.
CD OD 3a.1 CD OD 3a.2
342.0 342.0
100% 100%
75% 75%
328.0
50% 50%
343.0
343.0
25% 25% 163.0
344.0 328.0
67.0 164.0
150.0 327.0
0% 0%
50 100 150 200 250 300 350 400
m/z 50 100 150 200 250 300 350 400
m/z
Ryc.4.54 Rozpad MS związków VII’(po lewej) i VIII’ (po prawej).
Opierając się na informacji z GC-MS o wzajemnym stosunku ilościowym związków VII’ i VIII’
odnaleziono na widmie 1H-NMR (Ryc.4.55) dwie serie sygnałów o odpowiadającej sobie integracji.
Stosunek integracji sygnałów poszczególnych protonów tych dwóch serii (VII’ do VIII’) był jak 3:2.
Nie zauważono ponadto innych, dodatkowo inteferujących sygnałów.
Widmo 1H-NMR związku VII’ (Ryc.4.55) wykazało obecność jedynie trzech izolowanych
protonów w rejonie aromatycznym (singlety 6,74 i 6,25 ppm oraz dublet 6,52 ppm (J = 1,2 Hz)
nieskorelowany na widmie COSY) oraz czterech grup metylowych skorelowanych (w widmie COSY)
(odpowiednio 2×1,07 ppm skorelowane z 2,95 ppm oraz 2×1,29 ppm skorelowane z 3,39 ppm)
co pozwalało sądzić o obecności dwóch pierścieni aromatycznych podstawionych przez grupy
izopropylowe. Oprócz tego widoczne były sygnały dwóch grup metylowych (1,97 i 2,06 ppm) oraz
jednej grupy metoksylowej (3,80 ppm). Ponieważ większość sygnałów protonów odpowiadała niemal
dokładnie sygnałom protonów cząsteczki libocedrolu (związek VII) założono, że związek VII’ może być
4 warunki chromatografowania zebrano na początku części eksperymentalnej, w tabelach 4.1-4.5
‹ 104 ›
modyfikacją związku VII. Próby przekształcenia libocedrolu (VII) w związek VII’ analogicznych
warunkach (powolne przesączenie roztworu libocedrolu w metanolu przez złoże impregnowane
AgNO3) nie doprowadziły jednak do powstania związku VII’ ani VIII’, założono, że musiały one
powstać z innych związków.
Ryc.4.55 Widmo 1H-NMR mieszaniny AD.5.1’ (związek VII’ – LQ i związek VIII’ – HQ).
Widmo 13C-NMR porównywane z DEPT 90 i DEPT 135 i HSQC wykazało obecność dziesięciu
węgli nieprotonowanych (w tym dwóch w rejonie grup ketonowych i czterech w rejonie grup
fenolowych), czterech CH i siedmiu CH3 (z czego dwóch metoksylowych). Wzór sumaryczny związku
VII’ ustalono zatem jako C21H22O4 na podstawie widm NMR i EIMS.
otoczenie poszczególnym protonowanym atomom węgla. Pierwszy z pierścieni charakteryzowała
obecność grupy metylowej wysuniętej znacznie w wysokie pole (9,1 ppm, C-7), co sugerowało
podstawienie pierścienia aromatycznego grupami zawierającymi tlen w obu pozycjach orto
względem niej. Protony tej grupy (H-7) dawały korelacje HMBC z węglami nieprotonowanymi
o przesunięciach chemicznych 131,5 (C-1), 153,6 (C-2) oraz 181,9 (C-6). Proton grupy izopropylowej
(H-8) dawał korelacje HMBC z węglem nieprotonowanym o przesunięciu chemicznym 153,5 ppm
(C-4), a także jednoprotonowanym przy 130,5 ppm (C-5; korelacje H-8<->H-5potwierdzone
dodatkowo na widmie NOESY). Ponieważ sygnały węgli C-1, C-4 i C-5 były przesunięte w niższe pole,
a dodatkowo widoczny był sygnał grupy karbonylowej przy ok. 188,9 ppm przypisywany pozycji C-6,
założono, że ten pierścień aromatyczny może mieć strukturę p-chinonu z mostkiem eterowym
podstawionym w pozycji C-2. Drugi z pierścieni charakteryzowała obecność grupy metylowej
‹ 105 ›
wysuniętej nieznacznie w wysokie pole (16,1 ppm, C-7’), co wskazywało na podstawienie pierścienia
aromatycznego w pozycji orto względem niej jedną grupą zawierającą tlen. Poza tym widoczne były
korelacje NOE protonów tej grupy z protonem przy 6,25 ppm (H-6’). Grupa metoksylowa (H-11’)
wykazywała korelacje z protonem położonym przy 6,74 ppm (C-3’). Proton grupy izopropylowej
położonej przy drugim pierścieniu (H-8’) wykazywał korelacje HMBC z węglami o przesunięciach
chemicznych 109,2 (C-3’), 135,1 (C-4’) oraz 148,0 ppm (C-5’). Ponieważ wszystkim pozycjom drugiego
pierścienia przypisano już podstawniki (C-1’-metyl, C-2’-metoksyl, C-3’-proton, C-4’-izopropyl,
C-6’-proton) jedynym możliwym miejscem podstawienia mostka eterowego w drugim pierścieniu
aromatycznym była pozycja C-5’ (przy węglu w niższym polu), analogicznie jak w przypadku drugiego
pierścienia w związku VII. Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych związku VII’
w porównaniu ze związkiem VII znajdują się poniżej (Tab.4.18). Analogiczne dochodzenie
przeprowadzono w przypadku związku VIII’.
Tab.4.18 Dane spektroskopowe związku VII’ w porównaniu ze związkiem VII.

związek VII’ – libocedrochinon związek VII – libocedrol
EIMS 342 (100) [M]+, 328 (55), 150 (10) 358 (100) [M]+, 270 (2), 195 (2), 149 (15)
13 1 13 1
Nr C HMBC H (J) NOESY C HMBC H NOESY
1 131,5 - - - 117,6 - - -
2 153,6 - (-O-) - 140,6 - (-O-) -

3 181,9 - (=O) - 140,6 2,3,4 5,02 s (OH) -
4 153,5 - - - 132,5 - - -
5 130,5 4,8 6,52 d (1,2) 9,10 105,5 1,3,6,8 6,61 s 7',9,10,11
6 188,8 - (=O) - 151,7 - (OMe) -
7 9,1 1,2,6 1,97 s - 9,6 1,2,6 1,91 s 9',10',11,11'
8 26,8 4,5,9,10 2,95 m - 27,6 3,4,5,9,10 3,31 m 9,1
9 21,6 4,8,10 1,07 d (6,9) 5 22,8 8,10 1,26 d (6,9) 3,8
10 21,6 4,8,9 1,07 d (6,9) 5 22,8 8,9 1,26 d (6,9) 3,8
11 - - - - 56,4 6 3,81 s 5,7
1' 124,7 - - - 125,0 - - -
2' 153,7 - (OMe) - 153,1 - (OMe) -
3' 109,2 1',2',5',8' 6,74 s 9',10',11' 109,4 1',2',5',8' 6,76 s 9',10',11'
4' 135,1 - - - 134,1 - - -
5' 148,0 - (-O-) - 147,8 - (-O-) -
6' 116,6 2',4',5',7' 6,25 s 7' 115,1 2',4',5',7' 6,21 s 5,7'
7' 16,1 1',2',6' 2,06 s 6' 16,1 1',2',6' 2,03 s 6',11'
8' 27,6 3',4',5',9',10' 3,39 m - 27,5 3',4',5',9',10' 3,53 m 9',10'
9' 23,0 4',8',10' 1,29 d (6,9) 3' 23,2 8',10' 1,34 d (6,9) 3',7,8'
10' 23,0 4',8',9' 1,29 d (6,9) 3' 23,2 8',9' 1,34 d (6,9) 3',7,8'
11' 56,0 2' 3,80 s 3' 56,1 2' 3,80 s 3',7,7'
Wartości EIMS podane jako m/z (względna intensywność). Wartości UV podane jako λmax (logε). Wartości 13C- i
1H-NMR podane jako ppm. Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC i NOESY podane odpowiednio jako numery
skorelowanych atomów (H->C; H<->H).
Na podstawie otrzymanych danych ustalono, że związek VII’ jest dimerem zbudowanym z

cząsteczki tymochinonu połączonej mostkiem eterowym z cząsteczką p-metoksytymolu, co
zobrazowano poniżej (Ryc.4.56). Związek ten znany jest jako libocedrochinon (tj. 2-[(2’-
metoksymenta-1’,3’,5’-trienyl)-5’-oksy]-menta-1,4-dien-3,6-dion) i był już otrzymany sztucznie z
libocedrolu izolowanego z drewna rdzeniowego C.decurrens (Zavarin i Anderson, 1955c). Nie
dostarczono dla niego do tej pory szczególowych danych spektroskopowych.
‹ 106 ›
7'
1'
2' 11'
7
1
5'
6 2
8'
3 9' 10'
9 8 10
Ryc.4.56 Struktura związku VII’ – libocedrochinonu.
4. 6.1 2 Zw iąz ek VI II’
Związek VIII’ otrzymano jako składnik mieszaniny AD.5.1.’, co opisano w poprzednim

rozdziale (4.6.11).
EIMS związku VIII’ (Ryc.4.54, odczytane z GC-MS) dawało wyraźny pik masowy [M]+ = 342,
poza tym widoczne były fragmenty o m/z = 302, 328 oraz 164. Na podstawie widma EIMS ustalono,
że związek VIII’ jest izomeryczny ze związkiem VII’.
Widmo 1H-NMR związku VIII’ wykazało obecność jedynie trzech izolowanych protonów
w rejonie aromatycznym (singlety 6,68 i 6,33 ppm oraz dublet 6,50 ppm (J = 1,2 Hz) nieskorelowany
na widmie COSY) oraz czterech grup metylowych skorelowanych (COSY) po dwie z pojedyńczymi
protonami dającymi symetryczne multiplety przypominające septet (odpowiednio 2×1,05 ppm
skorelowane z 3,17 ppm oraz 2×1,06 ppm skorelowane z 2,95 ppm) co pozwalało sądzić o obecności
dwóch pierścieni aromatycznych podstawionych przez grupy izopropylowe. Oprócz tego widoczne
były sygnały dwóch grup metylowych (1,95 i 2,32 ppm) oraz jednej grupy metoksylowej (3,78 ppm).
Ponieważ większość sygnałów protonów odpowiadała niemal dokładnie sygnałom protonów
cząsteczki heyderiolu (związek VIII) założono, że związek VIII’ może być modyfikacją związku VIII.
Próby przekształcenia heyderiolu (VIII) w związek VIII’ analogicznych warunkach (powolne
przesączenie roztworu heyderiolu w metanolu przez złoże impregnowane AgNO3) nie doprowadziły
do powstania związku VII’ ani VIII’, założono zatem, że musiały one powstać z innych związków.
Widmo 13C-NMR porównywane z DEPT 90 i DEPT 135, HSQC i HMBC wykazało obecność
dziesięciu węgli nieprotonowanych (w tym dwóch w rejonie grup ketonowych i czterech w rejonie
grup fenolowych), czterech CH i siedmiu CH3 (z czego dwóch metoksylowych). Wzór sumaryczny
związku VIII’ ustalono zatem jako C21H22O4 na podstawie widm NMR i EIMS.
otoczenie poszczególnym protonowanym atomom węgla w sposób analogiczny do opisanego
w poprzednim rozdziale (4.6.11). Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13
C-NMR i korelacyjnych
w porównaniu ze związkiem VIII znajdują się poniżej (Tab.4.19).
‹ 107 ›
Tab.4.19 Dane spektroskopowe związku VIII’ w porównaniu ze związkiem VIII.
związek VIII’ – heyderiochinon związek VIII – heyderiol
EIMS 342 (100) [M]+, 164 (25) EIMS 358 (100) [M]+, 270 (2), 195 (2), 149 (15)
13 1 13 1
Nr C HMBC H (J) NOESY Nr C HMBC H NOESY
1 131,5 - - - 1 117,4 - - -
2 152,9 - (-O-) - 2 140,9a) - (-O-) -
3 181,9 - (=O) - 3 140,6a) 2,3,4 5,08 s (OH) -
4 153,4 - - - 4 132,3 - - -
5 130,4 4,8 6,50 d (1,2) 9,1 5 105,7 1,3,6,8 6,59 s 9,10,11
6 188,8 - (=O) - 6 151,7 - (OMe) -
7 9,0 1,2,6 1,97 s - 7 9,5 1,2,6 1,87 s -
8 26,7 4,5,9,10 2,95 m - 8 27,8 3,4,5,9,10 3,30 m 9,10
9 21,5 4,8,10 1,06 d (6,9) 5 9 22,7 4,8,10 1,25 d (6,9) 5,8
10 21,5 4,8,9 1,06 d (6,9) 5 10 22,7 4,8,9 1,25 d (6,9) 5,8
11 - - - - 11 56,6 6 3,80 s 5,9',10'
1' 125,0 - - - 1' 123,6 - - -
2' 149,5 - (-O-) - 2' 149,3 - (-O-) -
3' 112,0 1',2',5',8' 6,33 s 9',10' 3' 111,1 1',2',5',8' 6,26 s 9',10'
4' 135,1 - - - 4' 135,8 - - -
5' 152,6 - (OMe) - 5' 151,8 - (OMe) -
6' 113,9 2,4,5,7 6,68 s 11' 6' 114,1 2',4',5',7' 6,70 s 7',11
7' 16,3 1',2',6' 2,32 s - 7' 16,4 1',2',6' 2,38 s 6'
8' 26,9 3',4',9',10' 3,17 m 11' 8' 27,1 3',4',5',9',10' 3,12 m 9',10'
9' 22,9 4',8',10' 1,05 d (6,9) 3' 9' 22,7 8',10' 1,00 d (6,9) 3',8',11
10' 22,9 4',8',9' 1,05 d (6,9) 3' 10' 22,7 8',9' 1,00 d (6,9) 3',8',11
11' 56,1 5' 3,78 s 6',8' 11' 56,3 5' 3,78 s 6'
1H-NMR podane w ppm. Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC i NOESY podane odpowiednio jako numery
skorelowanych atomów (H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) mogą być zamienione.
Na podstawie otrzymanych danych ustalono, że związek VIII’ jest dimerem zbudowanym

z cząsteczki tymochinonu połączonej mostkiem eterowym z cząsteczką p-metoksykarwakrolu,
co zobrazowano poniżej (Ryc.4.55). Związek ten znany jest jako heyderiochinon (tj. 2-[(5’-
metoksymenta-1’,3’,5’-trienyl)-2’-oksy]-menta-1,4-dien-3,6-dion) i był już otrzymany sztucznie
z heyderiolu izolowanego z drewna rdzeniowego C.decurrens (Zavarin, 1958b). Nie dostarczono
dla niego do tej pory szczególowych danych spektroskopowych.
7 7'
1 1'
6 2 2'
5' 11'
9 8 10 9' 8' 10'
Ryc.4.57 Struktura związku VIII’ – heyderiochinonu.
4. 6.1 3 Zw iąz ek XI
Związek XI (7 mg) otrzymano z olejku eterycznego z bielu drewna C.decurrens (frakcja AD.9)
a także jako składnik mieszaniny CD.4.5 z wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens
egzemplarza kórnickiego. Związek ten otrzymano w postaci jasnej, gęstej cieczy,
o charakterystycznym przyjemnym, drzewnym zapachu.
W oparciu o dostępne bazy danych MS związek XI był rozpoznawany jako karwakrol
lub tymol. W celu upewnienia się o jego tożsamości, po jego wydzieleniu z olejku AD wykonano
widma 1H-NMR i 13C-NMR w odniesieniu do wzorcowego tymolu. W oparciu o dane spektroskopowe
‹ 108 ›
(pierścień aromatyczny podstawiony przez dwa protony (6,71 i 7,02 ppm) położone w pozycji orto
względem siebie, grupę metylową i izopropylową oraz pojedyńczy proton, obecność grupy fenolowej
(brak korelacji protonu przy 4,61 ppm na widmie HSQC; Tab.4.20) ustalono, że związkiem XI jest
karwakrol (Ryc.4.58), tj. menta-1,3,5-trien-2-ol.
Tab.4.20 Dane spektroskopowe związku XI – karwakrolu – w porównaniu ze wzorcowym tymolem.
związek XI tymol
13 1 13 1
Nr C H (J) C H (J)
1 121,0 - 136,8 -
2 153,8 4,61 s (OH) 116,3 6,62 s
3 113,2 6,64 s 152,6 5,01 s (OH)
4 148,7 - 131,6 -
5 119,0 6,71 d (7,7) 126,4 7,17 d (7,7)
6 131,0 7,02 d (7,7) 121,9 6,81 d (7,7)
7 15,5 2,20 s 21,0 2,33 s
8 33,9 2,76 m 26,8 3,25 m
9 24,2 1,20 d (6,9) 22,9 1,32 d (6,9)
10 24,4 1,20 d (6,9) 22,9 1,32 d (6,9)
Wartości 13C- i 1H-NMR podane jako ppm. Wartości J podane w Hz.
7 7 7 7 7
1 1 1 1 1
2 2 2 2
11
11 3
5 5 5
9 8 10 9 8 10 9 8 10 9 8 10 8
9 10
Ryc.4.58 Struktury związków XI (karwakrolu), XIII (p-metoksykarwakrolu), tymolu, XII (p-metoksytymolu),

XV (tymochinonu). Przedstawione kolejno, od lewej do prawej.
4. 6.1 4 Zw iąz ek XI I
Mieszaninę związków XII i XIII otrzymano z olejku z bielu drewna C.decurrens egzemplarza
kórnickiego, z frakcji AD.9 w ilości 47 mg. Mieszanina ta, miała postać brunatnożółtej, gęstej cieczy,
o przenikliwym, bardzo drażniącym zapachu, wywołującym kichanie.
Analizując mieszaninę za pomocą analitycznej TLC w różnych warunkach (T-3 do T-6, oraz
T-9 do T-125) nie zaobserwowano rozdzielenia się dominującej plamy związków, jednak analiza
GC-MS (warunki GC-2) wykazała obecność dwóch dominujących związków ([M]+ 180 m/z) o bardzo
zbliżonych indeksach retencji (1490 i 1482).
EIMS związku XII (Ryc.4.59, odczytane z GC-MS) dawało wyraźny pik masowy [M]+ = 180,
poza tym widoczny był praktycznie jedynie fragment o m/z = 165 (różnica od piku masowego
o 15 m/z). Widma MS izomerycznych związków XII i XIII przedstawiono na rycinie poniżej. Stosunek
integracji pików związku XII do XIII na chromatogramie GC-MS wynosił 3:1.
Opierając się na informacji z GC-MS o wzajemnym stosunku ilościowym związków XII i XIII
odnaleziono na widmie 1H-NMR (Ryc.4.60) dwie serie sygnałów o odpowiadającej sobie integracji.
Stosunek integracji sygnałów poszczególnych protonów tych dwóch serii (XII do XIII) był jak 3:1.
Nie zauważono ponadto innych, wyraźnie inteferujących sygnałów.
5 warunki chromatografowania zebrano na początku części eksperymentalnej, w tabelach 4.1-4.5
‹ 109 ›
CD p-metoksytymol Spectrum 1A
180.0 180.0
100% 100%
75% 75%
165.0
165.0
50% 50%
25% 166.0 25% 166.0
105.0 164.0
0% 0%
50 100 150 200 250 300 350 400
m/z 50 100 150 200 250 300 350 400
m/z
Ryc.4.59 Rozpad MS związków XII (po lewej) i XIII (po prawej).
Widmo 1H-NMR związku XII wykazało obecność jedynie dwóch izolowanych protonów
w rejonie aromatycznym (singlety 6,68 i 6,56 ppm) oraz dwóh grup metylowych skorelowanych
(COSY) z protonem dającym symetryczny multiplet (2×1,24 ppm skorelowane z 3,21 ppm),
co pozwalało sądzić o obecności pierścienia aromatycznego podstawionego przez grupę
izopropylową. Oprócz tego widoczne były sygnały grupy metylowej (2,14 ppm) oraz metoksylowej
(3,79 ppm).
Widmo 13C-NMR porównywane z DEPT 90 i DEPT 135 i HSQC wykazało obecność czterech
węgli nieprotonowanych (w tym dwóch w rejonie fenolowych), trzech CH i czterech CH3
(z czego jednej metoksylowej). Wzór sumaryczny związku XII ustalono zatem jako C11H16O2
na podstawie widm NMR i EIMS.
Ryc.4.60 Widmo 1H-NMR mieszaniny AD.9.3 (oznaczenia: związek XII – MT i związek XIII – MK).

sygnałom atomów węgla i wyszczególnić nieskorelowany sygnał pochodzący od protonu grupy
fenolowej. Wykonane widma korelacyjne HMBC i NOESY pozwoliły przypisać otoczenie
‹ 110 ›
poszczególnym protonowanym atomom węgla. Sygnał węgla grupy metylowej był wysunięty do 15,6
ppm, co wskazywało na podstawienie pierścienia aromatycznego jedną grupą zawierającą tlen
w pozycji orto względem grupy metylowej. Ponadto widoczna była na widmie NOESY korelacja
pomiędzy protonem przy 6,56 ppm (H-6) a tą grupą oraz grupą fenolową. Protony grupy
metoksylowej dawały na widmie NOESY widoczne korelacje z protonem przy 6,68 ppm (C-3).
Proton grupy izopropylowej dawał korelacje HMBC z węglami o przesunięciach chemicznych 109,3
(C-3), 132,4 (C-4) i 146,4 (C-5). Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13
C-NMR i korelacyjnych
w porównaniu ze związkiem XIII znajdują się w tabeli poniżej (Tab.4.21).
Tab.4.21 Dane spektroskopowe związków XII i XIII.

związek XII – p-metoksytymol związek XIII – p-metoksykarwakrol
EIMS 180 [M]+ (100), 165 (75) 180 [M]+ (100), 165 (75)
UV 268 (2,00), 286 (1,81) 268 (2,00), 286 (1,81)
13 1 13 1
Nr C HMBC H NOESY C HMBC H NOESY
1 125,0 - - - 121,2 - - -
2 152,1 - (-OMe) - 147,8 1,2,3 4,86 s (-OH) 3
3 109,3 1,2,5,8 6,68 s 9,10,11 113,4 1,2,8 6,66 s 9,10,OH
4 132,4 - - - 136,2 - - -
5 146,4 4,5,6 4,82 s (-OH) 6 150,8 - (-OMe) -
6 118,2 2,4,5,7 6,56 s 7,OH 114,1 4,5,7 6,62 s 7,11
7 15,6 1,2,6 2,14 s 6 15,7 1,2,6 2,23 s 6

8 27,1 3,4,5,9,10 3,21 m 9,1 26,4 3,4,5,9,10 3,21 m 9,1
9 22,7 4,8,10 1,24 d (6,9) 3,8 22,8 4,8,10 1,16 d (6,9) 3,8
10 22,7 4,8,9 1,24 d (6,9) 3,8 22,8 4,8,9 1,16 d (6,9) 3,8
11 56,4 1,2,6 3,79 s 3 56,5 1,2,6 3,77 s 6
1H-NMR podane jako ppm. Wartości HMBC i NOESY podane odpowiednio jako numery skorelowanych atomów
(H->C; H<->H).
Na podstawie otrzymanych danych ustalono, że związek XII jest p-metoksytymolem

(Ryc.4.58) tj. 2-metoksymenta-1,3,5-trien-5-olem. Związek ten znany jest w naturze i był już
wyizolowany m.in z drewna rdzeniowego C.decurrens (Zavarin i Anderson, 1955b).
Dane spektroskopowe są zgodne z literaturowymi (Moussa i wsp., 1997).
4. 6.1 5 Zw iąz ek XI II
Związek XIII otrzymano jako składnik mieszaniny AD.9.3, co opisano w rozdziale 4.6.14.
EIMS związku XIII (Ryc.4.59, odczytane z GC-MS) dawało wyraźny pik masowy [M]+ = 180,
poza tym widoczny był praktycznie jedynie fragment o m/z = 165 (różnica od piku masowego o 15
m/z). Na podstawie widma EIMS ustalono, że związek XIII jest izomeryczny ze związkiem XII.
Widmo 1H-NMR związku XIII wykazało obecność jedynie dwóch izolowanych protonów w
rejonie aromatycznym (singlety 6,66 i 6,62 ppm) oraz dwóh grup metylowych skorelowanych (COSY)
z protonem dającym symetryczny multiplet (2×1,16 ppm skorelowane z 3,21 ppm) co pozwalało
sądzić o obecności pierścienia aromatycznego podstawionego grupą izopropylową. Oprócz tego
widoczne były sygnały grupy metylowej (2,23 ppm) oraz metoksylowej (3,77 ppm).
Widmo 13C-NMR porównywane z DEPT 90 i DEPT 135 i HSQC wykazało obecność czterech
‹ 111 ›
węgli nieprotonowanych (w tym dwóch w rejonie fenolowych), trzech CH i czterech CH3
(z czego jednej metoksylowej). Wzór sumaryczny związku XIII ustalono zatem jako C11H16O2
na podstawie widm NMR i EIMS.
sygnałom atomów węgla i wyszczególnić sygnał pochodzący od protonu grupy hydroksylowej.
Wykonane widma korelacyjne HMBC i NOESY pozwoliły przypisać otoczenie poszczególnym
protonowanym atomom węgla w sposób analogiczny jak w przypadku związku XII. Dokładne dane
dotyczące widm 1H-, 13
C-NMR i korelacyjnych w porównaniu ze związkiem XII znajdują się w tabeli
4.21.
Na podstawie otrzymanych danych ustalono, że związek XIII jest p-metoksykarwakrolem
(Ryc.4.58) tj. 5-metoksymenta-1,3,5-trien-2-olem. Związek ten znany jest w naturze i był już
wyizolowany m.in z drewna rdzeniowego C.decurrens (Zavarin i Anderson, 1955b).
4. 6.1 6 Zw iąz ek XI V
Związek XIV nie został wydzielony, a jedynie był obserwowany na chromatogramie GC-MS
(GC-2) frakcji CD.4.3.2 z wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens egzemplarza
kórnickiego, zawierającej głównie związek IX. Substancję tą charakteryzował wysoki indeks retencji
(poza wyskalowanym przedziałem aparatu, ponad 2600) i wyraźnie zaznaczony pik masowy [M]+ 536
m/z.
EIMS związku XIV zobrazowane jest na rycinie 4.61. Autor przypuszcza, opierając się
na publikacji Zavarina (1958a), że związek ten może być analogiem 3-libocedroksytymochinonu
(Ryc.4.62, 4.63). Interesujące jest, że cząsteczka o tak wysokiej masie cząsteczkowej, może być
identyfikowana za pomocą techniki GC-MS.
CD OD 3+ trimer
536.0
100%
343.0
75%
50%
178.0
537.0
25%
342.0
179.0
0%
100 200 300 400 500 600 m/z
Ryc.4.61 Rozpad MS związku XIV.
Ryc.4.62 Struktura 3-libocedroksytymochinonu (M = 520 Da, struktura poprawiona wg Anderson i Scheffer, 1962).
‹ 112 ›
. .
M = 357, C22H29O 4 M = 343, C21H27O 4
M = 536, C33H44O 6
. . .
. . .
M = 341, C22H29O 3 M = 178, C11H14O 2 M = 179, C10H11O 3
Ryc.4.63 Proponowana możliwa struktura i przebieg fragmentacji związku XIV.
4. 6.1 7 Zw iąz ek X V
Związek XV (9 mg) otrzymano z wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens

z egzemplarza kórnickiego (we frakcji CD.4.4). Został otrzymany w postaci ciemnoczerwonej, gęstej
cieczy, o ostrym, drażniącym, drzewnym zapachu.
Związek ten w oparciu o dostępne bazy danych MS był rozpoznawany jako tymochinon
tj. menta-1,4-dien-3,6-dion. W celu upewnienia się o jego tożsamości wykonano, po jego wydzieleniu
z wyciągu CD widma 1H-NMR i 13C-NMR w odniesieniu do wzorcowego tymochinonu, co ostatecznie
potwierdziło jego tożsamość (Tab.4.22). Związek ten był identyfikowany m.in. w drewnie
rdzeniowym C.decurrens (Zavarin i Anderson, 1955a). Struktura przedstawiona jest na rycinie 4.58.
Tab.4.22 Dane spektroskopowe związku XV.
związek XV – tymochinon
EIMS 164 [M]+ (100)
UV 251 (2,00)
13 1
Nr C HMBC H
1 145,3 - -
2 188,7 - (=O)
3 130,5 1,5,8 6,44 s
4 155,7 - -
5 187,5 - (=O)
6 133,9 2,4,7 6,51 s
7 15,5 1,2,6 1,96 s
8 26,7 3,4,5,9,10 2,94 m
9 21,5 2,4,8,10 1,05 d (6,9)
10 21,5 2,4,8,9 1,05 d (6,9)
Wartości EIMS podane jako m/z (względna intensywność). Wartości UV podane jako λmax (logε). Wartości 13C-
i 1H-NMR podane w ppm. Wartości HMBC podane jako numery atomów skorelowanych węgli (H->C).
4. 6.1 8 Zw iąz ek X VI
Związek XVI (1,5 mg) otrzymano z wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens
z egzemplarza kórnickiego (we frakcji CD.8.1), w postaci bezbarwnej, gęstej cieczy, krystalizującej
z upływem czasu, o delikatnym, przyjemnym zapachu wanilii.
Związek ten w oparciu o dostępne bazy danych MS był rozpoznawany jako wanilina (GC-2)
tj. 4-hydroksy-3-metoksybenzaldehyd. W celu upewnienia się o jego tożsamości wykonano, po jego
‹ 113 ›
wydzieleniu z wyciągu CD, widma 1H-NMR i HSQC. Odniesienie otrzymanych danych do wzorcowej
waniliny ostatecznie potwierdziło jego tożsamość (Tab.4.23, Ryc.4.64). Związek jest typowym
prekursorem ligniny (fenolowej) i lignanów, obecnym w drewnie drzew szpilkowych.
Tab.4.23 Dane spektroskopowe związku XVI.
związek XVI – wanilina
EIMS 152 [M]+ (100), 106 (50), 109 (40)
O 7
UV 200, 230, 276, 308
13 1 1
Nr C H (J)
a)
2
1 130,0 -
2 108,6a) 7,40 d (1,72) 3
3 147,2a) (OMe) 4 O
4 151,8a) (OH) OH 8
5 114,2a) 7,03 d (8,49)
6 127,4a) 7,41 dd (1,76, 8,46) Ryc.4.64 Struktura związku XVI – waniliny.
7 191,0a) 9,82 s (CHO)
8 56,0a) 3,95 s
Wartości EIMS podane jako m/z (względna intensywność). Wartości UV podane jako λmax (logε). Wartości 13C-
i 1H-NMR podane w ppm. Wartości J podane w Hz. Literą a) oznaczono wartości przesunięć odczytane z widm
HSQC i HMBC.
4. 6.1 9 Zw iąz ek X VII
Związek XVII (3 mg) otrzymano z wyciągu chloroformowego z bielu drewna C.decurrens

egzemplarza kórnickiego (we frakcji CD.8.3) w postaci bezbarwnej, gęstej cieczy, o przyjemnym
zapachu.
Związek ten w oparciu o dostępne bazy danych MS był rozpoznawany jako aldehyd
koniferylowy, tj. trans-3-(4-hydroksy-3-metoksyfenylo)prop-2-enal. W celu upewnienia się o jego
tożsamości wykonano, po jego wydzieleniu z wyciągu CD widma 1H-NMR i HSQC (Tab.4.24, Ryc.4.65).
Dane spektroskopowe odpowiadały literaturowym (Miyazawa i Hisama, 2003). Związek XVII jest
typowym prekursorem ligniny (fenolowej) i lignanów, obecnym w drewnie drzew szpilkowych.
Tab.4.24 Dane spektroskopowe związku XVII.
związek XVII – aldehyd koniferylowy
EIMS 178 [M]+ (100), 147 (46)
O
UV 196, 220, 238, 338 9
13 1
Nr C H (J) 8
a) 7
1 126,8 -
2 109,7a) 7,05 d (1,88) 1
2
3 147,2a) (OMe)
4 148,5a) (OH) 3
5 115,2a) 6,94 d (8,17) 4 O

6 124,3a) 7,11 dd (1,93, 8,18) OH 10
7 153,2a) 7,38 d (15,81)
8 126,8a) 6,58 dd (7,74, 15,81) Ryc.4.65 Struktura związku XVII – aldehydu
9 194,0a) 9,64 d (7,75) (CHO) koniferylowego.
10 56,4a) 3,93 s
1H-NMR podane w ppm. Wartości J podane w Hz. Literą a) oznaczono wartości przesunięć odczytane z widm
HSQC i HMBC.
‹ 114 ›
4. 6.2 0 Zw iąz ek X VII I
Związek XVIII (13 mg) został otrzymany z wyciągu chloroformowego CD z bielu C.decurrens
egzemplarza kórnickiego jako bezbarwna, krzepnąca po ochłodzeniu do temperatury pokojowej
oleista ciecz, nie wykazująca skłonności do krystalizacji.
HRMS związku XVIII wykazywało wyraźny pik masowy [M-H]- = 357,1328, odpowiadający
wzorowi sumarycznemu C20H22O6. Na tej podstawie, jak również na podstawie widma UV założono,
że związek ten może być lignanem.
Ryc.4.66 Widmo 1H-NMR związku XVIII.
Widmo 1H-NMR (Ryc.4.66) wykazało obecność wyraźnych sygnałów 20 protonów oraz

prawdopodobnie grup hydroksylowych przy ok. 5,25 ppm. Na podstawie widm COSY, HSQC i HMBC
rozwikłano nachodzące na siebie multiplety w rejonie aromatycznym, co doprowadziło
do wyodrębnienia dwóch bliźniaczych pierścieni aromatycznych podstawionych w pozycjach 3 grupą
metoksylową, a w pozycjach 4 grupą hydroksylową (analogicznie do waniliny). Protony
grup hydroksylowych dawały prawdopodobnie sygnał przy ok. 5,25 ppm (brak korelacji HSQC).
Na widmach korelacyjnych widoczne były zależności pomiędzy protonami pierścieni aromatycznych
(poz.2 i 6 oraz 2’ i 6’) z protonami położonymi przy węglach 34,7 i 38,5 ppm, co sugerowało
ich połączenie poprzez mostki metylenowe z dalszą częścią cząsteczki. Na widmie 1H-NMR widoczne
były także skorelowane dwa dublety dubletów wysunięte w niższe pole (4,11 i 3,85 ppm), położone
prawdopodobnie w pobliżu atomu tlenu, co potwierdziło HSQC (protony te leżały przy węglu
w rejonie alkoholowym 71,6 ppm).
‹ 115 ›
13
Widmo C-NMR (porównane z HSQC, DEPT 90 i DEPT 135) wykazywało m.in. obecność
węgla karbonylowego przy ok. 179 ppm, a ponadto czterech węgli nieprotonowanych pomiędzy
147 a 144 ppm (hydroksylowanych i metoksylowanych węgli pierścieni aromatycznych), szeregu
węgli CH (głównie odpowiadających protonom pierścieni aromatycznych), trzech węgli CH2
(w tym 71,6 ppm – skorelowany poprzez HMBC z węglem karbonylowym i 38,5 ppm)
i dwóch CH3 metoksylowych (ok. 56 ppm).
węgle, nie należące do pierścieni aromatycznych, połączone są w następujący sposób:
34,7(C-7)<->46,7(C-8)<->41,1(C-8’)<->[38,5(C-7’) i 71,6(C-9’)], zaś korelacje HMBC nierównocennych
protonów położonych przy węglu 71,6(C-9’) umiejscowiły go w bezpośredniej bliskości
węgla karbonylowego, co sugerowało możliwość istnienia pierścienia laktonowego.
Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli 4.25.
Tab.4.25 Dane spektroskopowe związku XVIII.
związek XVIII – (-)-matairezynol
[α]22D -35° (c=1,0 mg/ml)
HRMS [M-H]- 357,1328, obliczone 357,1344, δ = 4,37 ppm
UV 224 (2,00), 280 (1,63)
13 1
1 129,3 - - -
2 111,8 4,6,7 6,56 d (1,8) 10
3 146,8 - (OMe) -
4 144,7 - 5,26 s (OH) -
5 114,4 1,3,4 6,76 d (7,9) 6
6 122,2 2,4,7 6,55 dd (1,9, 7,9) 5
2,90 dd (5,2, 14,1)
7 34,7 1,2,6,8,8',9 -
2,82 dd (7,2, 14,1)
8 46,7 8',9' 2,56 m -
9 179,3 - (=O) -
10 56,0 3 3,77 s 2
1' 129,9 - - -
2' 111,3 4',6',7' 6,37 d (1,9) 10'
3' 147,0 - (OMe) -
4' 144,6 - 5,26 s (OH) -
5' 114,7 1',3',4' 6,74 d (8,0) 6'
6' 121,5 2',4',7' 6,45 dd (1,9, 8,0) 5'
7' 38,5 - 2,50 m -
8' 41,1 7' 2,43 m -
9 4,11 dd (7,4, 9,1)
9' 71,6 -
7' 3,85 dd (7,3, 9,1)
10' 55,9 3' 3,76 s 2'
Wartości HRMS podane jako m/z. Wartości UV podane jako λmax (logε). Wartości 13C- i 1H-NMR podane w ppm.
Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC i NOESY podane odpowiednio jako numery skorelowanych atomów
(H->C; H<->H).
Na podstawie otrzymanych danych, po porównaniu z danymi literaturowymi (Tiwari i wsp.,

2001), ustalono, że związek XVIII jest lignanem w typie γ-butyrolaktonowym, co zobrazowano poniżej
(Ryc.4.64). Ponieważ skręcalność optyczna odpowiadała literaturowej, a wśród drzew szpilkowych
zwykle występują pojedyncze enancjomery lignanów - przypisano związkowi XVIII konfigurację
absolutną analogiczną do literaturowej (Kawai i wsp., 1999). Związek ten znany jest jako
(-)-matairezynol (tj. (8R,8’R)-4,4'-dihydroksy-3,3'-dimetoksylignan-9,9'-olid) i jest spotykany wśród
roślin szpilkowych. Był również izolowany z C.formosana. Niniejsze doniesienie jest pierwszym
‹ 116 ›
o występowaniu tego związku w C.decurrens.
Strukturę związku XVII zobrazowano na rycinie 4.67.
7' 9'
3' 1' 8'
10'
4' 9
7 8
1
4
10
Ryc.4.67 Numeracja struktury z propozycja konfiguracji absolutnej związku XVIII – (-)-matairezynolu.
4. 6.2 1 Zw iąz ek XI X
Związek XIX (3 mg) został otrzymany z wyciągu chloroformowego CD z bielu C.decurrens

egzemplarza kórnickiego jako żółtawa, oleista ciecz, nie wykazująca skłonności do krystalizacji.
HRMS związku XVIII wykazywało wyraźny pik masowy [M-H]- = 373,1374, odpowiadający
wzorowi sumarycznemu C20H22O7. Na tej podstawie, jak również na podstawie widma UV,
analogicznego do związku XVIII założono, że związek ten może być również lignanem.
Ryc.4.68 Widmo 1H-NMR związku XIX.
Widmo 1H-NMR (Ryc.4.68) wykazało obecność sygnałów 19 protonów, w tym dwóch

wyraźnie widocznych grup metoksylowych. Na podstawie widm COSY, HSQC i HMBC rozwikłano
nachodzące na siebie multiplety w rejonie aromatycznym, co doprowadziło do wyodrębnienia dwóch
bliźniaczych pierścieni aromatycznych podstawionych w pozycjach 3 grupą metoksylową, a w pozycji
4 grupą hydroksylową (analogicznie jak w związku XVIII). Na widmach korelacyjnych widoczne były
‹ 117 ›
zależności pomiędzy protonami pierścieni aromatycznych (poz.2 i 6 oraz 2’ i 6’) a protonami
położonymi przy węglach CH2 (via HSQC), odpowiednio ok. 30 i ok. 43 ppm co sugerowało połączenie
pierścieni aromatycznych z dalszą częścią cząsteczki poprzez mostki metylenowe.
Protony położone przy węglu ok. 76 ppm (rejon alkoholowy) dawały każdy jedynie dublet,
co sugerowało ich izolację od innych protonów i zostało potwierdzone również na widmie COSY.
Poza tym widoczna była korelacja HMBC pomiędzy jednym z nich a węglem karbonylowym
ok. 178 ppm, co sugerowało możliwość wystąpienia wiązania laktonowego (podobnie jak w
przypadku związku XVIII).
Ze względu na niewielką ilość związku nie wykonano dobrego jakościowo widma 13C-NMR.
Wszystkie przesunięcia chemiczne węgli zostały ustalone na podstawie widm korelacyjnych HSQC i
HMBC.
W stosunku do związku XVIII sygnały atomów węgli pierścienia laktonowego (8, 9’) zostały
przesunięte w niskie pole zaś dodatkowo obserwowano korelacje pomiędzy C-7’ i C-9’ z węglem
o przesunięciu chemicznym ok. 178 (nieobserwowanym w przypadku związku XVIII) co w połączeniu
z kalkulacją HRMS sugerowało podstawienie pierścienia laktonowego dodatkową grupą
hydroksylową. Nie był to jednak wikstromol (nortrachelogenina), jak można się było spodziewać
(porównanie wartości przesunięć chemicznych z literaturą: Sefkow, 2001) ani hydroksylowane

pochodne tujaplikatyny (MacLean i Murakami, 1966b, 1967; MacLean i MacDonald, 1967). Wobec
izolacji sygnałów protonów H-7’ i H-9’ na widmie COSY, a przy tym wyraźnie zaznaczonych dwóch
dubletów zamiast dwóch dubletów dubletów protonów zlokalizowanych przy C-9’ (jak w związku
XVIII), miejscem hydroksylacji wydawała się pozycja 8’.
Konfiguracja cis podstawników aromatycznych przy węglach 8 i 8’ ustalona została
na podstawie widma NOESY (piki korelacyjne: 7/7’ – brak takiej korelacji w związkach XVIII i XX,
7’/OCH3->C-3) wobec typowej dla lignanów γ-butyrolaktonowych konfiguracji trans w przypadku
związku XVIII. Ponadto przesunięcia chemiczne protonów były porównywalne z danymi dla związku
o analogicznej orientacji przy lokantach 8 i 8’, otrzymanymi przez Abdel-Kader’a i wsp. (1997).
Zaproponowano zatem strukturę związku XIX jako lignanu w typie γ-butyrolaktonowym:
(+)-8’-epi-8’-hydroksymatairezynolu tj. (8R,8’R)-4,4',8'-trihydroksy-3,3'-dimetoksy-lignan-9,9'-olidu.
Związek ten jest dotąd nieznany w naturze.
Stuktura związku XIX została przedstawiona na rycinie 4.69. Dokładne dane dotyczące widm
1
H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli poniżej (Tab.4.26).
7' 9'
3' 1'
10' 8'
9
4' 7 8
1
4
10
Ryc.4.69 Numeracja struktury z proponowaną konfiguracją absolutną związku XIX – (+)-8’-epi-8’-hydroksymatairezynolu.
‹ 118 ›
Tab.4.26 Dane spektroskopowe związku XIX.
związek XIX – (+)-8’-epi-8’-hydroksymatairezynol
[α]22D +13° (c=1,0 mg/ml)
UV 225 (2,00), 280 (1,70)
13 1
a)
1 126,5 - - -
2 112,3a) 4,6,7 6,87 d (1,7) 7,8,10
3 146,9a) - (OMe) -
4 144,6a) - (OH) -
5 114,6a) 1,3 6,84 d (8,0) -
6 122,3a) 3 6,79 dd (1,8, 8,1) 7,8
3,12 dd (5,1, 14,5)
7 30,1a) 1,2,6,8,8',9 6,7'
2,92 dd (8,3, 14,5)
8 50,4a) 1,7,9 2,68 dd (5,1, 8,3) 6
9 177,8a) - (=O) -
10 56,3a) 3 3,88 s 2
1' 131,2a) - - -
2' 112,5a) 4',6',7' 6,41 d (1,9) 7',9',10'
3' 146,9a) - (OMe) -
4' 144,6a) - (OH) -
5' 115,0a) - 6,81 d (8,0) -
6' 123,0a) 2',4' 6,48 dd (1,9, 8,0) 7'
7' 43,2a) 1',2',6',8,8' 2,61 d (3,0) 2',6',7
8' 78,4a) - (OH) -
8' 4,16 d (9,9)
9' 76,9a) 2'
8,8',9 3,90 d (10,0)
a)
10' 56,2 3' 3,78 s 2'
(H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) odczytano z widm HSQC i HMBC.
4. 6.2 2 Zw iąz ek X X
Związek XX (16 mg) został otrzymany z wyciągu chloroformowego CD z bielu C.decurrens

HRMS związku XX wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 387,1444,
odpowiadający wzorowi sumarycznemu C21H24O7. Założono, że związek ten może być również
lignanem. Widmo UV związku XX wykazywało dwa maksima absorbancji: przy 215 i 280 nm, różniące
się od widm związków XVIII i XIX jedynie przesunięciem o -10 nm pierwszego z nich.
Na widmie 1H-NMR (Ryc.4.70) związku XX można dostrzec sygnały dwudziestu dwóch
protonów. Widoczne są skorelowane (J, COSY) sygnały pochodzące od protonów jednego z pierścieni
aromatycznych (szeroki dublet 6,73 ppm, dublet dubletów 6,45 ppm i wąski dublet 6,36) oraz
nachodzące na siebie sygnały bliźniaczych protonów drugiego pierścienia aromatycznego (6,26 ppm,
podwójna integracja), a także sygnały trzech grup metoksylowych (dwóch o bliźniaczych
przesunięciach 3,77 ppm i jednej 3,74 ppm) wskazujące dodatkowo na niesymetryczne podstawienie
grupami funkcyjnymi jednego z pierścieni fenolowych (związanego z C-8, na podstawie HMBC,
NOESY). Widoczne były dwa dublety dubletów w niższym polu (4,14 i 3,85 ppm, położone przy węglu
przy ok. 70 ppm, via HSQC), skorelowane z protonem przy 2,43 ppm (widmo COSY). Ten z kolei
był skorelowany (COSY) z protonami przy 2,52 ppm (nachodzące na siebie sygnały protonów
rozwikłano częściowo za pomocą widma HSQC). Jeden z protonów przy 2,52 ppm był skorelowany
z protonami dającymi dublety dubletów przy 2,88 i 2,80 ppm.
‹ 119 ›
Ryc.4.70 Widmo 1H-NMR związku XX.
13
Widmo C-NMR porównywane z DEPT 90 i DEPT 135 pozwoliło na zaobserwowanie
sygnałów dwudziestu jeden atomów węgla: ośmiu nieprotonowanych (w tym karbonylowego i pięciu
fenolowych), siedmiu CH (w tym pięciu w rejonie aromatycznym i dwóch w rejonie alifatycznym),
trzech CH2 (w tym jednego w rejonie alkoholowym i dwóch w rejonie alifatycznym) oraz trzech CH3
(w rejonie metoksylowym).
Na widmie HMBC dobrze widoczne były korelacje pomiędzy węglami alifatycznych grup CH2
przy 35 i 38 ppm z protonami pierścieni aromatycznych oraz z protonami położonymi przy a węglami
protonami alifatycznych grup CH2. Z kolei proton 2,52 ppm położony przy jednym z tych atomów
węgla dawał korelacje HMBC z węglem karbonylowym. Poza tym widoczna była zróżnicowana
zależność pomiędzy protonami położonymi przy węglu alkoholowym – jeden z nich dawał korelację
HMBC z węglem 38,5 ppm (C-7’) a drugi z nich – z węglem karbonylowym, co sugerowało możliwość
istnienia pierścienia laktonowego, podobnie jak w przypadku związku XVIII. Obecność pierścienia
γ-laktonowego sugerowało dodatkowo wykonane widmo IR (pasmo 1759/cm, Ryc.4.71).
‹ 120 ›
100
95
90
85
80
75
%T
70
65
60
55
50
45
40
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500
Wavenumbers (cm-1)
Ryc.4.71 Widmo IR związku XX.
Ponieważ pomiar skręcalności optycznej wykazał lewoskrętność badanej substancji uznano,

że związek XX jest (-)-5-metylotujaplikatyną tj. (8R,8’R)-4,4'-dihydroksy-3,3',5-trimetoksylignan-9,9'-
olidem (skręcalność zgodna z danymi literaturowymi związku o ustalonej konfiguracji absolutnej –
Kawai i wsp., 1999). Związek ten był wcześniej izolowany z drewna Thuja plicata i częściowo
scharakteryzowany spektroskopowo (MacLean i Murakami, 1966a).
Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli 4.27.
Tab.4.27 Dane spektroskopowe związku XX.

związek XX – (-)-5-metylotujaplikatyna
[α]22D -21° (c=1,0 mg/ml)
UV 215 (2,00), 280 (1,30)
3435, 2926, 1759, 1616, 1517, 1461,
IR
1273, 1215, 1155, 1118, 760
13 1
1 128,8 - - -
2 106,1 1,3,4,5,7 6,26 s 10
3 147,3 - (OMe) -
4 133,7 - 5,30 s (OH) -
5 147,3 - (OMe) -
6 106,1 1,3,4,5,7 6,26 s 11
2,88 dd (5,2, 14,1)
7 35,2 1,2,6,8,8',9 10,11
2,80 dd (7,0, 14,1)
8 46,8 1,8',9 2,52 m
9 179,3 - (=O) -
10 56,4 3 3,77 s 2,7
11 56,4 5 3,77 s 6,7
1' 129,8 - - -
2' 111,3 4',6',7' 6,36 d (1,8) 10'
3' 147,0 - (OMe) -
4' 144,6 - 5,30 s (OH) -
5' 114,8 1',3',6' 6,73 d (8,0) -
6' 121,4 2',4',7' 6,45 dd (1,8, 8,0) -
7' 38,5 - 2,52 m -
8' 41,1 7' 2,43 m -
9 4,14 dd (7,5, 9,1)
9' 71,6 -
7' 3,85 dd (7,4, 9,1)
10' 55,9 3' 3,74 s 2'
Wartości HRMS podane jako m/z. Wartości UV podane jako λmax (logε). Wartości IR podane w 1/cm. Wartości
13
C- i 1H-NMR podane w ppm. Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC i NOESY podane odpowiednio jako
numery skorelowanych atomów (H->C; H<->H).
Struktura związku XX została zobrazowana na rycinie 4.72.
‹ 121 ›
7' 9'
3' 1'
10' 8'
9
4' 7 8
1
5 3
4
11 10
Ryc.4.72 Numeracja struktury związku XX – (-)-5-metylotujaplikatyny (propozycja konfiguracji absolutnej).
4. 6.2 3 Zw iąz ek X XI
Związek XXI (2 mg) został otrzymany z wyciągu chloroformowego z bielu C.decurrens

HRMS związku XXI wykazywał sygnał jonu molekularnego 373,1287 m/z, co odpowiadało
strukturze C20H22O7. Widmo UV związku XXI było identyczne z widmem związku XX co sugerowało
ich znaczne podobieństwo.
Na widmie 1H-NMR związku XXI (Ryc.4.73), porównywanym z widmem 1H-NMR związku
XX widoczne są sygnały jedynie dwóch grup metoksylowych (3,80 i 3,77ppm).
Ryc.4.73 Widmo 1H-NMR związku XXI.
Oprócz sygnałów pierścienia ‘ podstawionego w pozycjach C-3’ i C-4’ widoczne były sygnały
dwóch protonów przy 6,32 i 6,20 ppm, skorelowane na HMBC. Brak identycznych wartości protonów
tego pierścienia wraz z brakiem jednej z grup metoksylowych w stosunku do związku XX sugerował
niesymetryczne podstawienie pierścienia grupami hydroksylowymi i metoksylową. W rozwiązaniu
tego problemu pomogło wykonanie widma NOESY, które wykazało korelację grupy metoksylowej
‹ 122 ›
z protonem przy 6,20 ppm. Poza tym widoczne były sygnały zanieczyszczeń odpowiadające związkom
metoksylowanym (3 sygnały, ok. 3,83 ppm, widoczne korelacje HSQC do węgli przy ok. 55 ppm)
oraz przy 3,45 ppm odpowiadający metanolowi (kropla dodana dla poprawienia rozpuszczalności
w CDCl3 przed pomiarem NMR).
Związek XXI różnił się zatem od XX jedynie sposobem metylowania pierścienia
aromatycznego w poz. C-5. Pomiar skręcalności optycznej wykazał lewoskrętność badanego związku.
Stwierdzono, że w oparciu o dane literaturowe i doświadczalne dotyczące związków XVIII i XX można
ustalić analogiczną konfigurację absolutną dla związku XXI – (-)-tujaplikatyny tj. (8R,8’R)-4,4',5-
trihydroksy-3,3'-dimetoksylignan-9,9'-olidu. Związek ten był wcześniej izolowany z drewna
Thuja plicata i częściowo scharakteryzowany spektroskopowo (MacLean i Murakami, 1966a).
Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13
C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli poniżej
(Tab.4.28). Struktura związku XXI została zobrazowana na rycinie 4.74.
Tab.4.28 Dane spektroskopowe związku XXI.
związek XXI – (-)-tujaplikatyna
[α]22D -29° (c=1,0 mg/ml)
UV 215 (2,00), 280 (1,32)
13 1
1 131,0 - - -
2 110,1 1 6,32 s -
3 144,0a) - (OH) -
4 nd - (OH) -
5 146,9a) - (OMe) -
6 104,5 1,5,7 6,20 s 10
2,85 d (4,9)
7 35,1 - -
2,81 d (6,7)
8 46,8 - 2,50 m -
9 179,0a) - (=O) -
10 56,3 5 3,77 s 6
1' 129,9 - - -
2' 111,8 6,42 d (1,8) 10'
3' 147,4a) - (OMe) -
4' 144,0a) - (OH) -
5' 114,6a) 1',3' 6,76 d (8,0) -
6' 121,5 2',4' 6,48 dd (1,8, 7,9) -
7' 38,5 - 2,54 m -
8' 41,3 - 2,46 m -
4,13 dd (6,7, 9,1)
9' 72,0 - -
3,87 m
10' 56,0 3' 3,80 s 2'
(H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) odczytano z widm HSQC i HMBC.
7' 9'
O 3' 1'
10' 8' R O
R 9
HO 4' 7 8
1 O
5 3
HO 4
O
OH 10
Ryc.4.74 Numeracja struktury związku XXI – (-)-tujaplikatyny (propozycja konfiguracji absolutnej).
‹ 123 ›
4. 6.2 4 Zw iąz ek X XII
Związek XXII (21 mg) został otrzymany z wyciągu chloroformowego CD z bielu C.decurrens
HRMS związku XXII wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 371,1141,
odpowiadający wzorowi sumarycznemu C20H20O7. Założono, że związek ten może być również
lignanem. Widmo UV związku XXII wykazywało dwa maksima absorbancji: przy 230 i 330 nm.
Na widmie 1H-NMR (Ryc.4.75) związku XXII można dostrzec sygnały siedemnastu protonów.
Charakterystyczny jest sygnał w niskim polu: 7,40 ppm. Widoczne są skorelowane (J, COSY),
nachodzące na siebie sygnały pochodzące od protonów jednego z pierścieni aromatycznych (szeroki
dublet 6,78 ppm, dublet dubletów 6,65 ppm i wąski dublet 6,66 ppm) oraz sygnały pojedyńczych
protonów drugiego pierścienia aromatycznego (6,90 i 6,61 ppm), a także sygnały dwóch grup
metoksylowych (3,83 ppm i 3,84 ppm). Widoczne były dwa dublety dubletów w niskim polu
(4,24 i 4,21 ppm, położone przy węglu ok. 70 ppm, via HSQC), skorelowane ze słabo zaznczonym
protonem przy 3,75 ppm (COSY). Ten z kolei był skorelowany (COSY) z protonem przy 2,54 ppm,
a ten z protonem przy 3,00 ppm, leżącym przy tym samym węglu (HSQC).
Ryc.4.75 Widmo 1H-NMR związku XXII.
13
Widmo C-NMR, porównywane z DEPT 90 i DEPT 135 oraz widmami korelacyjnymi,
pozwoliło na zaobserwowanie sygnałów dwudziestu atomów węgla: dziewięciu nieprotonowanych
(w tym karbonylowego i pięciu fenolowych), siedmiu CH (w tym jednego w niskim polu, pięciu w
rejonie aromatycznym i jednego w rejonie alifatycznym), dwóch CH2 (w tym jednego w rejonie
alkoholowym i jednego w rejonie alifatycznym) oraz dwóch CH3 (w rejonie metoksylowym).
‹ 124 ›
Na widmie HMBC dobrze widoczne były korelacje pomiędzy protonami grupy CH2 przy 37,6
ppm z węglami pierścieni aromatycznych (poz. 1’,2’ i 6’) i węglami C8’ i C-9’, a także korelacje
pomiędzy protonem wysuniętej grupy CH przy 138 ppm a węglami drugiego pierścienia (poz. 1, 2 i 6)
i węglami C8, C-8’ i C-9. Istnienie tej ostatniej korelacji przy jednoczesnym braku protonu przy C-8
wskazywało na połączenie wiązaniem podwójnym węgli w poz. C-7 i C-8. Poza tym widoczna była
zróżnicowana zależność pomiędzy protonami położonymi przy węglu alkoholowym – jeden z nich
dawał korelację HMBC z węglem 37,6 ppm (C-7’) a drugi z nich – z węglem karbonylowym,
co sugerowało możliwość istnienia pierścienia laktonowego, podobnie jak w przypadku związku XVIII
czy XX. Zgodnie z literaturą (Fang i wsp., 1985; Fang i wsp., 1990), podstawniki przy wiązaniu
podwójnym w tego typu związkach powinny pozostawać w orientacji trans względem siebie, co jest
korzystniejsze energetycznie; ponadto sygnał protonu H-7 znajdował się w analogicznym położeniu
jak w związkach opisywanych w cytowanej powyżej pracy.
Obecność pierścienia γ-laktonowego sugerowało dodatkowo widmo IR (1735/cm),
a dodatkowo widoczne było silne pasmo 1640/cm, wskazujące na obecność wiązania podwójnego
sprzężonego z ugrupowaniem karbonylowym (Ryc.4.76).
100
95
90
85
2853,98
80
1031,70
1456,95
2925,44
75
1156,54
1349,75
1092,59
1734,92
%T
1605,31
70
1639,76
1516,87
65
1210,22
60
55
50
3414,44
45
4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500

Wavenumbers (cm-1)
Ryc.4.76 Widmo IR związku XXII.

Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXII jest (±)-γ-tujaplikatenem
czyli (7E)-3,4,4'-trihydroksy-3',5-dimetoksylign-7-en-9,9'olidem. Związek ten był wcześniej izolowany
z drewna Thuja plicata i częściowo scharakteryzowany spektroskopowo (MacDonald i Barton, 1970).
Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13
C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli 4.29. Struktura
związku XXII została zobrazowana na rycinie 4.77.
10'
4'
3'
1'
5 9'
7' 8'
4
10 8 9
3 1
7
Ryc.4.77 Numeracja struktury związku XXII – (±)-γ-tujaplikatenu (przedstawiony jeden z enancjomerów poz.8’).
Pomiar skręcalności optycznej wykazał niewielką prawoskrętność badanego związku,
nie można zatem jednoznacznie ustalić czy związek XXII był mieszaniną enancjomerów czy
jednym z nich.
‹ 125 ›
Tab.4.29 Dane spektroskopowe związku XXII.
związek XXII – (±)-γ-tujaplikaten
[α]22D +1° (c=1,0 mg/ml)
UV 230 (2,00), 330 (1,97)
3415, 2925, 2854, 1735, 1640, 1605, 1517, 1457,
IR
1350, 1210, 1157, 1093, 1032
13 1
b)
1 125,7 - - -
2 110,7 3,4,6,7 6,90 d (1,7) 7,8'
3 144,7a) - (OH) -
4 135,4 - (OH) -
5 147,6 - (OMe) -
6 106,8 2,4,5,7 6,61 d (1,7) 7,10
7 138,1 1,2,6,8,8',9 7,40 d (1,7) 2,6
8 125,8b) - - -
9 173,4 - (=O) -
10 56,5 5 3,84 s 6
11 - - - -
1' 130,0 - - -
2' 111,9 4',6',7' 6,66 d (1,8) 7',10'
3' 147,0a) - (OMe) -
4' 145,0a) - (OH) -
5' 114,9 1',3' 6,78 d (7,8) -
6' 121,6 2' 6,65 dd (1,8, 7,8) -
3,00 dd (4,0, 14,3) 8'
7' 37,6 1',2',6',8'
2,54 dd (10,2, 14,3) 2',9'
8' 40,1 - 3,75 m 2,7'

9 4,24 dd (1,9, 9,1), 8'
9' 70,1
7' 4,21 dd (6,7, 9,0) 2',7'
10' 55,1 - 3,83 s 2'
Wartości HRMS podane jako m/z. Wartości UV podane jako λmax (logε). Wartości IR podane w 1/cm. Wartości
13C- i 1H-NMR podane w ppm. Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC i NOESY podane odpowiednio jako
numery skorelowanych atomów (H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) odczytano z widm HSQC i HMBC.
Wartości oznaczone b) mogą być zamienione.
4. 6.2 5 Zw iąz ek X XII I
Związek XXIII (3 mg) został otrzymany z wyciągu chloroformowego CD z bielu C.decurrens

HRMS związku XXIII wykazywało sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 385,1276,
odpowiadający wzorowi sumarycznemu C21H22O7. Widmo UV związku XXIII było identyczne
z widmem związku XXII, co sugerowało ich znaczne podobieństwo. Założono, że związek ten może
być również lignanem.
Na widmie 1H-NMR związku XXIII (Ryc.4.78), porównywanym z widmem 1H-NMR związku
XXII można dostrzec dodatkowy sygnał grupy metoksylowej (sygnał o podwójnej integracji,
3,89 ppm). Oprócz analogicznych sygnałów pierścienia drugiego podstawionego w pozycjach
C-3’ i C-4’, widoczny był sygnał protonu przy 6,83 ppm, o podwójnej integracji. Sugerowało
to podstawienie pierwszego pierścienia w sposób symetryczny. Charakterystyczny był wysunięty
w niższe pole sygnał 7,49 ppm. Poza tym widoczne były sygnały zanieczyszczeń (ok. 1,5 ppm),
oraz sygnał przy 3,5 ppm, odpowiadający metanolowi (kropla dodana dla poprawienia
rozpuszczalności w CDCl3 przed pomiarem NMR). Zgodnie z literaturą (Fang i wsp., 1990),
podstawniki przy wiązaniu podwójnym powinny pozostawać w orientacji trans względem siebie,
‹ 126 ›
co jest korzystniejsze energetycznie; ponadto sygnał protonu H-7 znajdował się w analogicznym
położeniu jak w cytowanej powyżej pracy.
Ryc.4.78 Widmo 1H-NMR związku XXIII.
Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXIII jest eterem metylowym związku XXII,
(+)-3-metylo-γ-tujaplikatenem czyli (7E)-4,4'-dihydroksy-3,3',5-trimetoksylign-7-en-9,9'-olidem.
Związek ten był wcześniej izolowany z drewna C.formosana i częściowo scharakteryzowany
spektroskopowo (Fang i wsp., 1990).
Pomiar skręcalności optycznej wykazał prawoskrętność badanego związku. Jakkolwiek Fang
i wsp. (1990) nie zarejestrowali skręcalności optycznej izolowanego 3-metylo-γ-tujaplikatenu,
zważywszy na to, że wiązanie podwójne jest biosyntetycznie wytwarzane po zamknięciu pierścienia
laktonowego tego typu związków (Suzuki i Umezawa, 2007), a szpilkowe zwykle wytwarzają tylko
jeden z enncjomerów analogicznych lignanów, można przypuszczać, że związek XXIII ma
1 13
niezmienioną konfigurację R na węglu C-8’. Dokładne dane dotyczące widm H-, C-NMR
i korelacyjnych znajdują się w tabeli 4.30. Struktura związku XXIII została zobrazowana na rycinie
4.79.
‹ 127 ›
Tab.4.30 Dane spektroskopowe związku XXIII.
związek XXIII – (+)-3-metylo-γ-tujaplikaten
[α]22D +36° (c=1,0 mg/ml)
UV 230 (2,00), 330 (1,97)
13 1
1 125,4 - - -
2 107,8 3,4,5,7 6,83 s 7,10,11
3 147,5a) - (OMe) -
4 136,6a) - (OH) -
5 147,5a) - (OMe) -
6 107,8 3,4,5,7 6,83 s 7,10,11
7 138,3 2,6 7,49 d (1,8) 2,6
8 125,8 - - -
9 173,6a) - (=O) -
10 56,7 3 3,89 s -
11 56,7 5 3,89 s -
1' 129,7 - - -
2' 112,1 6' 6,62 d (1,9) 10'
3' 146,8a) - (OMe) -
4' 145,3a) - (OH) -
5' nd 1',4' 6,82 d (8,1) -
6' 121,3 2',4' 6,66 dd (1,9, 8,1) -
3,07 dd (4,3, 14,6)
7' 37,6 - -
2,65 dd (10,1, 14,6)
8' 39,7 - 3,83 m -
4,29 dd (6,7, 9,0)
9' 70,2 - -
4,26 dd (2,0, 9,1)
10' 56,1 3' 3,83 s 2'
(H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) odczytano z widm HSQC i HMBC. nd –nie ustalono.
10'
4'
3'
11
1'
5 9'
7' 8'
4
10 8 9
3 1
7
Ryc.4.79 Numeracja struktury związku XXIII – (+)-3-metylo-γ-tujaplikatenu (prawdopodobny enancjomer poz.8’).
4. 6.2 6 Zw iąz ek X XI V
Związek XXIV (2,5 mg) został otrzymany z wyciągu chloroformowego CD z bielu C.decurrens
HRMS związku XXIV wykazywało sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 399,1538,
odpowiadający wzorowi sumarycznemu C22H24O7. Widmo UV związku XXIV było niemal identyczne
z widmami związków XXII i XXIII, co sugerowało ich znaczne podobieństwo. Założono, że związek ten
może być również lignanem.
Porównując widmo 1H-NMR związku XXIV (Ryc.4.80) z widmem 1H-NMR związku XXIII,
można dostrzec dodatkowy sygnał grupy metoksylowej (3,84 ppm). Oprócz analogicznych sygnałów
pierścienia pierwszego podstawionego symetrycznie w poz. 3 i 5 grupami metoksylowymi i w poz. 4
‹ 128 ›
grupą hydroksylową widoczne były nieco przesunięte względem XXIII sygnały protonów pierścienia
drugiego przy 6,64 (wąski dublet), 6,65 (dublet dubletów) i przy 6,75 ppm (szeroki dublet),
co sugerowało podstawienie grupą metoksylową własnie tego pierścienia. Zachowany był
charakterystyczny wysunięty w niższe pole sygnał przy 7,49 ppm, co sugerowało analogiczną
jak w związkach XXII i XXIII konfigurację trans podstawników przy wiązaniu podwójnym. Poza tym
widoczny był sygnał przy 3,47 ppm odpowiadający metanolowi (kropla dodana dla poprawienia
rozpuszczalności w CDCl3 przed pomiarem NMR).
Ryc.4.80 Widmo 1H-NMR związku XXIV.
Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXIV jest eterem metylowym związku
XXIII, (+)-3,4’-dimetylo-γ-tujaplikatenem czyli (7E)-4-hydroksy-3,3',4’,5-tetrametoksylign-7-en-9,9'-
olidem. Związek ten jest dotąd nieznany w naturze.
Pomiar skręcalności optycznej wykazał prawoskrętność badanego związku. Nie ustalono,
czy związek XXIV wyizolowano jako jeden z enancjomerów czy jako mieszaninę. Jednak, analogicznie
jak w przypadku związku XXIII, wiedząc że wiązanie podwójne jest biosyntetycznie wytwarzane
po zamknięciu pierścienia laktonowego (Suzuki i Umezawa, 2007), a szpilkowe zwykle wytwarzają
tylko jeden z enncjomerów analogicznych lignanów, można przypuszczać, że związek XXIV
ma niezmienioną konfigurację R na węglu C-8’.
Mała ilość związku nie pozwoliła na uzyskanie zadowalających widm korelacyjnych NOESY
i HMBC. Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli 4.31.
Tab.4.31 Dane spektroskopowe związku XXIV.
‹ 129 ›
związek XXIV – (+)-3,4’-dimetylo-γ-tujaplikaten
[α]22D +12° (c=0,5 mg/ml)
UV 230 (2,00), 332 (1,93)
13 1
Nr C HMBC H (J)
1 125,5a) - -
2 107,8a) 1,3,4,5 6,82 s
3 147,1a) - (OMe)
4 136,7a) - (OH)
5 147,1a) - (OMe)
6 107,8a) 1,3,4,5 6,82 s
7 138,0a) 2,6 7,49 d (1,7)
8 nd - -
9 nd - (=O)
10 56,9a) - 3,90 s
11 56,9a) - 3,90 s
1' 130,3a) - -
2' 112,7a) - 6,64 d (1,9)
3' 148,8a) - (OMe)
4' 148,0a) - (OMe)
5' 111,8a) - 6,75 d (8,2)
6' 121,0a) - 6,65 dd (1,9, 8,2)
3,09 dd (4,1, 14,6)
7' 38,0a) -
2,65 dd (10,4, 14,5)
8' 39,9a) - 3,86 m
9' 70,0a) - 4,26 m
10' 56,4a) - 3,83 s
11' 56,4a) - 3,84 s

Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC podane odpowiednio jako numery skorelowanych atomów węgla
(H->C). Przesunięcia oznaczone a) odczytano z widm HSQC i HMBC. nd –nie ustalono.
Struktura związku XXIV została zobrazowana na rycinie 4.81.

11'
10'
4'
3'
11
1'
5 9'
7' 8'
4
10 8 9
3 1
7
Ryc.4.81 Numeracja struktury związku XXIV – (+)-3,4’-dimetylo-γ-tujaplikatenu (prawdopodobny enancjomer poz.8’).
‹ 130 ›
4. 6.2 7 Zw iąz ek X XV
Związek XXV (288 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
egzemplarza gdańskiego jako żółty, bezpostaciowy proszek.
ESIMS związku XXV wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 537. Widmo
UV związku XXV wykazywało trzy maksima absorbancji: przy 238, 271 i 328 nm. Na podstawie tych
informacji jak również wyniku reakcji z odczynnikiem NR (intensywna żółta fluorescencja), założono,
że związek ten może być flawonoidem lub biflawonoidem.
Na widmie 1H-NMR związku XXV (Ryc.4.82) można dostrzec sygnały zaledwie czterech
protonów w rejonie aromatycznym oraz charakterystyczne sygnały protonów grup hydroksylowych.
Łatwo zaobserwować korelacje pomiędzy sygnałami przy 6,73 a 7,48 ppm (J, COSY) typowe
dla pierścienia B flawonoidów podstawionego w poz. 4’, oraz izolowane 6,43 i 6,78 ppm typowe
dla flawonów, odpowiadające pozycjom 3 i 6 (korelacje HMBC).
Ryc.4.82 Widmo 1H-NMR związku XXV.
13
pozwoliło na zaobserwowanie zaledwie trzynastu atomów węgla: dziewięciu nieprotonowanych
(w tym karbonylowego) i czterech CH co sugerowało znaczną symetryczność cząsteczki.
Na widmie HMBC dobrze widoczne były korelacje pomiędzy protonem w poz. 6
oraz nieprotonowanymi węglami C-8 i C-10, co sugerowało istnienie mostka biflawonoidowego
w poz. 8.
‹ 131 ›
Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXV jest kupresuflawonem
(4',4''',5,5'',7,7''-heksahydroksy-8,8''-biflawonem). Związek ten był wcześniej obserwowany w liściach
C.decurrens (Gadek i Quinn, 1985). Dane spektroskopowe odpowiadały literaturowym (Andersen i
Markham, 2006). Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli
4.32. Struktura związku XXV została zobrazowana na rycinie 4.83.
Tab.4.32 Dane spektroskopowe związku XXV.
związek XXV – kupresuflawon
ESIMS 538
UV 238 (2,00), 271 (1,73), 328 (1,71)
13 1
Nr C HMBC H (J)
2 163,5 - -
3 102,6 1',2,4,8,10 6,78 s
4 182,1 - -
5 160,9a) 5,6,10 13,16 s (OH)
6 98,9 8,10 6,43 s
7 163,5 - (OH)
8 98,8 - (C-C)
9 154,8 - -
10 103,6 - -
1' 121,2 - -
2' 127,9 2,4' 7,48 d (7,9)
3' 115,8 1',4' 6,73 d (7,9)
4' 161,0a) - (OH)
5' 115,8 1',4' 6,73 d (7,9)

6' 127,9 2,4' 7,48 d (7,9)
2'' 163,5 - -
3'' 102,6 1''',2'',4'',8'',10'' 6,78 s
4'' 182,1 - -
5'' 160,9a) 5'',6'',10'' 13,16 s (OH)
6'' 98,9 8'',10'' 6,43 s
7'' 163,5 - (OH)
8'' 98,8 - (C-C)
9'' 154,8 - -
10'' 103,6 - -
1''' 121,2 - -
2''' 127,9 2'',4''' 7,48 d (7,9)
3''' 115,8 1''',4''' 6,73 d (7,9)
4''' 161,0a) - (OH)
5''' 115,8 1''',4''' 6,73 d (7,9)
6''' 127,9 2'',4''' 7,48 d (7,9)
Wartości ESIMS podane jako m/z. Wartości UV podane jako λmax (logε). Wartości 13C- i 1H-NMR podane w ppm.
Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC podane jako numery atomów skorelowanych węgli (H->C). Przesunięcia
oznaczone a) mogą być zamienione.
4'
4''' 2
1 1' 3'
7 2'
6 3
5 4
Ryc.4.83 Numeracja struktury związku XXV – kupresuflawonu.
‹ 132 ›
4. 6.2 8 Zw iąz ek X XV I
Związek XXVI (135 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
ESIMS związku XXVI wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 537. Widmo
UV związku XXVI wykazywało trzy maksima absorbancji: przy 238, 266 i 366 nm. Na podstawie tych
Na widmie 1H-NMR związku XXVI (Ryc.4.84) można dostrzec sygnały dwunastu protonów
w rejonie aromatycznym oraz charakterystyczne sygnały protonów grup hydroksylowych (ostry
singlet w niskim polu, ok. 13 ppm, oraz szerokie singlety pomiędzy 10 a 11 ppm). Łatwe
do zaobserwowania były korelacje COSY pomiędzy sygnałami przy 6,71 a 7,35 ppm (J, COSY) typowe
dla pierścienia B flawonoidów symetrycznie podstawionego w poz. 4’. Ze względu na symetryczność
pierścienia B sygnały 6,71 i 7,35 potraktowano jako podwójne. Widoczny był także układ: wąski
dublet (7,81 ppm) - dublet dubletów (7,92 ppm) - szeroki dublet (6,99 ppm). Poza tym były widoczne
dwa wąskie dublety (6,46 i 6,44 ppm) położone przy węglach ok. 94 ppm (HSQC), co odpowiadało
ich typowemu umiejscowieniu w poz. 8 oraz dwa wąskie dublety (6,21 i 6,18 ppm) położone przy
przy węglach ok. 98 ppm (HSQC), co odpowiadało ich typowemu umiejscowieniu w poz. 6.
Dodatkowo widoczny był pojedyńczy proton 6,73/103 ppm, co odpowiadało pozycji 3 jednej z części
biflawonoidu. Mostek biflawonoidowy musiał zatem przebiegać pomiędzy pozycją 3 jednej części
a pozycją 3’ asymetrycznego pierścienia B drugiej części.
Ryc.4.84 Widmo 1H-NMR związku XXVI.
13
pozwoliło na zaobserwowanie trzydziestu atomów węgla: osiemnastu nieprotonowanych
(w tym dwóch karbonylowych) i dwunastu CH.
Na podstawie widma HMBC zbadano dokładnie otoczenie protonowanych atomów węgla,
w następującej kolejności: kluczowe korelacje protonów do C-4 i C-4’’, następnie korelacje protonu
6,73/103 ppm oraz protonów pierścieni B, zwłaszcza do węgli węzłowych C-2, C-1’ oraz C-2’’, C-1’’’
‹ 133 ›
i C-3’’’. Dodatkowo wykonane wimo ROESY wykazało bliskość w przestrzeni protonów 6,73 i 7,34
ppm, co potwierdzało umiejscowienie mostka C-C.
Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXVI jest taiwaniaflawonem
(4',4''',5,5'',7,7''-heksahydroksy-3’,3''-biflawonem). Związek ten był wcześniej obserwowany
w liściach C.decurrens (Gadek i Quinn, 1985). Nie odnaleziono danych literaturowych dotyczących
pomiarów NMR dla tego związku wykonywanych w DMSO-d6. Dokładne dane dotyczące widm
1
H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli powyżej (Tab.4.33). Struktura związku XXVI została
zobrazowana na rycinie 4.85.
Tab.4.33 Dane spektroskopowe związku XXVI.
związek XXVI – taiwaniaflawon
ESIMS 538
UV 238 (2,00), 266 (1,75), 336 (1,67)
13 1
Nr C HMBC H (J)
2 163,4 - -
3 103,0 1',2,4,8,10 6,73 s
4 181,7 - -
5 161,5a) - 12,95 s (OH)
6 98,9 4,6,7,9,10 6,18 d (2,0)
7 164,2 - (OH)
8 94,5 4,5,6,10 6,44 d (2,0)
9 157,3 - -
10 103,7 - -
1' 120,8b) - -
2' 131,0 2,3',4',5' 7,81 d (2,4)
3' 121,3b) - (C-C)
4' 159,5 - (OH)
5' 116,3 1',3',4' 6,98 d (8,7)
6' 128,2 2,4' 7,92 dd (2,4; 8,7)
2'' 162,3 - -
3'' 115,4 - (C-C)
4'' 180,8 - -
5'' 161,6a) - 12,95 s (OH)
6'' 98,9 4'',5'',7'',8'' 6,24 d (2,1)
7'' 164,4 - (OH)
8'' 93,7 4'',7'',9'',10'' 6,46 d (2,1)
9'' 157,3 - -
10'' 103,3 - -
1''' 123,0 - -
2''' 130,5 2'',3''',4''',5''' 7,34 d (8,8)
3''' 115,2 1''',4''' 6,71 d (8,8)
4''' 159,7 - (OH)
5''' 115,2 1''',4''' 6,71 d (8,8)
6''' 130,5 2'',3''',4''',5''' 7,34 d (8,8)
oznaczone a) lub b) mogą być odpowiednio zamienione.
8 1'
4'' 6''
2
2''
6 4 3
1''' 8''
2'''
3'''
Ryc.4.85 Numeracja struktury związku XXVI – taiwaniaflawonu.
‹ 134 ›
4. 6.2 9 Zw iąz ek X XV II
Związek XXVII (281 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
ESIMS związku XXVII wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 537. Widmo
UV związku XXVII wykazywało trzy maksima absorbancji: przy 238, 268 i 334 nm. Na podstawie tych
Na widmie 1H-NMR związku XXVII (Ryc.4.86) można dostrzec sygnały dwunastu protonów w
rejonie aromatycznym oraz charakterystyczne sygnały protonów grup hydroksylowych (ostre singlety
wysunięty w niskim polu, ok. 13 ppm, oraz szerokie singlety pomiędzy 10 a 11 ppm). Łatwe do
zaobserwowania były korelacje COSY pomiędzy sygnałami przy 6,74 a 7,58 ppm (J, COSY) typowe dla
pierścienia B flawonoidów symetrycznie podstawionego w poz. 4’. Ze względu na symetryczność
tego pierścienia B, sygnały 6,74 i 7,58 potraktowano jako podwójne. Widoczny był także układ: wąski
dublet (8,03 ppm) - dublet dubletów (8,01 ppm) - szeroki dublet (7,17 ppm). Poza tym były widoczne
dwa wąskie dublety (6,48 i 6,21 ppm) położone przy węglach ok. 94 i 99 ppm (HSQC), co
odpowiadało ich typowemu umiejscowieniu odpowiednio w poz. 8 i 6 oraz singlet 6,42/98,8 ppm,
odpowiadający protonowi w poz.6 jednej z części biflawonoidu. Dodatkowo widoczny były dwa
singlety protonów 6,83 i 6,77 ppm przy węglach ok. 103 ppm, co odpowiadało podstawieniu poz. 3
obu części biflawonoidu. Mostek biflawonoidowy musiał zatem przebiegać pomiędzy pozycją 8
jednej części a pozycją 3’ asymetrycznego pierścienia B drugiej części.
Ryc.4.86 Widmo 1H-NMR związku XXVII.
13
pozwoliło na zaobserwowanie trzydziestu atomów węgla: osiemnastu nieprotonowanych (w tym
dwóch karbonylowych) i dwunastu CH.
Na podstawie widma HMBC zbadano dokładnie otoczenie protonowanych atomów węgla,
analogicznie jak w przypadku związku XXVI.
Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXVII jest amentoflawonem
(4',4''',5,5'',7,7''-heksahydroksy-3’,8''-biflawonem). Związek ten był wcześniej obserwowany
‹ 135 ›
w liściach C.decurrens (Gadek i Quinn, 1985). Dane literaturowe odpowiadały eksperymentalnym
(Andersen i Markham, 2006). Dokładne dane dotyczące widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują
się w tabeli 4.34. Struktura związku XXVII została zobrazowana na rycinie 4.87.
Tab.4.34 Dane spektroskopowe związku XXVII.
związek XXVII – amentoflawon
ESIMS 538
UV 238 (2,00), 268 (1,93), 334 (1,92)
13 1
Nr C HMBC H (J)
2 164,0 - -
3 103,1 1',2,4,10 6,83 s
4 181,8 - -
5 161,6b) 5,6,10 12,98 s (OH)
6 99,0 2,5,8,10 6,21 d (2,1)
7 164,2a) - (OH)
8 94,2 6,7,9,10 6,48 d (2,1)
9 157,5 - -
10 103,8 - -
1' 120,2 - -
2' 131,5 2',4',6',8'' 8,03 d (2,4)
3' 121,1 - (C-C)
4' 159,7 - (OH)
5' 116,4 1'/3' 7,17 d (8,6)
6' 127,9 2',4' 8,01 dd (2,4; 8,6)
2'' 163,8 - -
3'' 102,7 1''',2'',4'',10'' 6,77 s

4'' 182,2 - -
5'' 160,7 5'',6'',10'' 13,11 s (OH)
6'' 98,8 5'',10'' 6,42 s
7'' 162,2 - (OH)
8'' 104,1 - (C-C)
9'' 154,6 - -
10'' 103,7 - -
1''' 121,6 - -
2''' 128,3 2'',4''' 7,58 d (8,8)
3''' 115,9 1''',4''' 6,74 d (8,8)
4''' 161,1b) - (OH)
5''' 115,9 1''',4''' 6,74 d (8,8)
6''' 128,3 2'',4''' 7,58 d (8,8)
oznaczone a) lub b) mogą być odpowiednio zamienione.
4'''
3'''
2'''
1'''
2''
4' 3''
8 4''
1'
2
6 3
4 6''
Ryc.4.87 Numeracja struktury związku XXVII – amentoflawonu.
‹ 136 ›
4. 6.3 0 Zw iąz ek X XV III
Związek XXVIII (25 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
ESIMS związku XXVIII wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 449,
co odpowiadało masie 450 Da. Widmo UV związku XXVIII wykazywało kilka maksimów absorbancji:
przy 222, 248, 264, 320 i 364 nm. Na podstawie tych informacji jak również wyniku reakcji
z odczynnikiem NR (intensywna żółta fluorescencja) oraz parametrów chromatograficznych (TLC),
założono, że związek ten może być glikozydem flawonoidu.
Na widmie 1H-NMR oraz HSQC związku XXVIII (Ryc.4.88) można dostrzec sygnały piętnastu
protonów (ośmiu w rejonie aromatycznym) oraz charakterystyczne sygnały protonów grup
hydroksylowych (nieprzypisane do węgli na widmie HSQC). Łatwe do zaobserwowania były korelacje
COSY pomiędzy sygnałami przy 6,79 a 7,32 ppm (J, COSY) typowe dla pierścienia B flawonoidów
symetrycznie podstawionego w poz. 4’. Ze względu na symetryczność pierścienia B, sygnały 6,79
i 7,32 potraktowano jako podwójne. Poza tym były widoczne dwa wąskie dublety (6,14/95,4
i 6,16/96,8 ppm), odpowiadające typowemu umiejscowieniu tych protonów odpowiednio
w poz. 6 i 8. Dodatkowo widoczne były sprzężone ze sobą (J=11,4 Hz) sygnały 5,12/83,1 oraz
4,66/71,6 ppm co pozwalało przypuszczać o szkielecie dihydroflawonolu. Czytelnie widoczny był

sygnał protonu anomerycznego cukru przy 4,95/99,6 ppm. Sygnały protonów i węgli glikonu
odpowiadały literaturowym dla β-D-glukozy (Markham, 1982; Andersen i Markham, 2006).
13
Widmo C-NMR pozwoliło na zaobserwowanie sygnału grupy karbonylowej w poz. 4,
wysuniętej w niskie pole (198,7 ppm), co jest typowym położeniem dla 2,3-dihydroflawonoli.
Ryc.4.88 Widmo 1H-NMR związku XXVIII.
‹ 137 ›
Tab.4.35 Dane spektroskopowe związku XXVIII.
związek XXVIII – 7-O-β-glukozyd 2,3-dihydrokemferolu
222 sh (1,93), 248 sh (1,93), 264 (1,95),
UV
320 sh (1,72), 364 (2,00)
13 1
Nr C HMBC H (J) ROESY
2 83,1 1',3 5,12 d (11,4) 2',3,3',5',6'
4,66 dd (5,9; 11,5)
3 71,6 3,4 2,2',3(OH),3',5',6'
5,85 d (6,1) (OH)
4 198,7 - - -
5 162,8 - 11,79 brs (OH) -
6 96,8 5,7,8,10 6,16 d (2,1) 1''
7 165,4 - (O-Glc) -
8 95,4 6,7,8,10 6,14 d (2,1) 1''
9 162,4 - - -
10 102,1 - - -
1' 127,4 - - -
2' 129,6 4' 7,32 d (8,6) 2,3,4'(OH)
3' 115,0 1',4' 6,79 d (8,5) 2,3,4'(OH)
4' 157,9 2',6' 9,60 brs (OH) 2',3',5',6'
5' 115,0 1',4' 6,79 d (8,5) 2,3,4'(OH)
6' 129,6 4' 7,32 d (8,6) 2,3,4'(OH)
1'' 99,6 7 4,95 d (7,3) 6,8
2'' 73,0 - 3,21 m a) -
3'' 76,3 - 3,26 m a) -
4'' 69,5 - 3,14 m a) -
5'' 77,1 - 3,37 m a) -
3,66 dd (4,5; 10,9)
6'' 60,6 - -
3,44 m
Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC i ROESY podane odpowiednio jako numery skorelowanych atomów
(H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) mogą być odpowiednio zamienione.
Na podstawie widma HMBC przypisano dokładnie otoczenie protonowanych atomów węgla.

Sygnały obu protonów pierścienia A wykazywały na widmie ROESY skorelowanie z sygnałem protonu
anomerycznego cukru co jednoznacznie wskazywało glikozydację w pozycji 7. Związek ten wykazywał
niewielki nadmiar formy prawoskrętnej (+ 5°).
13
Ponieważ na widmie C-NMR niewidoczne były wyraźne sygnały drugiego
diastereoizomeru, ustalono że związek XXVIII jest (+)-7-O-β-glukozydem 2,3-dihydrokemferolu,
znanym też jako sinensyna. Dane eksperymentalne odpowiadały literaturowym (Forkmann, 1979).
Struktura związku XXVIII została zobrazowana na rycinie 4.89. Dokładne dane dotyczące
widm H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli 4.35.
1
Ryc.4.89 Numeracja struktury związku XXVIII – (+)-7-O-β-glukozydu 2,3-dihydrokemferolu.
‹ 138 ›
4. 6.3 1 Zw iąz ek X XI X
Związek XXIX (16 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
ESIMS związku XXIX wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 433,
co odpowiadało masie 434 Da. Widmo UV związku XXIX wykazywało kilka maksimów absorbancji:
przy 220, 282, 330 nm. Na podstawie tych informacji jak również wyniku reakcji z odczynnikiem NR
(intensywna żółta fluorescencja) oraz parametrów chromatograficznych (TLC), założono, że związek
ten może być glikozydem flawonoidu.
Na widmie 1H-NMR oraz HSQC związku XXIX (Ryc.4.90) można dostrzec sygnały szesnastu
protonów (sześciu w rejonie aromatycznym). Łatwe do zaobserwowania były korelacje COSY
pomiędzy sygnałami przy 6,80 a 7,32 ppm (J, COSY) typowe dla pierścienia B flawonoidów
i 7,32 potraktowano jako podwójne. Poza tym były widoczne dwa nakładające się wąskie dublety
(6,13/96,6 i 6,14/95,5 ppm), odpowiadające typowemu umiejscowieniu tych protonów odpowiednio
w poz. 6 i 8. Dodatkowo widoczne były sprzężone ze sobą (J=12,7 Hz) sygnały 5,49/78,8
oraz 3,35/42,2 ppm; przy węglu 42,2 podstawiony był jeszcze jeden proton (2,73 ppm) co pozwalało
przypuszczać o szkielecie flawanu. Czytelnie widoczny był sygnał protonu anomerycznego cukru przy
4,95/99,5 ppm. Sygnały protonów i węgli glikonu odpowiadały literaturowym dla β-D-glukozy
(Markham, 1982; Andersen i Markham, 2006).
13
Widmo C-NMR pozwoliło na zaobserwowanie sygnału grupy karbonylowej w poz. 4,
wysuniętej znacznie w niskie pole (197,3 ppm), co jest typowym położeniem dla flawanonów.
Ryc.4.90 Widmo 1H-NMR związku XXIX.
‹ 139 ›
Tab.4.36 Dane spektroskopowe związku XXIX.
związek XXIX – 7-O-β-glukozyd naryngeniny
UV 222 (2,00), 282 (1,79), 330 sh (0,84)
13 1
2 78,8 1' 5,49 dd (2,6; 12,7) 2',3,6'
4 3,35 dd (12,9; 17,2) 2,3b
3 42,1
4 2,73 dd (2,9; 17,1) 2,3a
4 197,3 - - -
5 162,8 - 12,17 brs (OH) -
6 96,6 7,8,9,10 6,13 d (1,8) 1''
7 165,3 - (O-Glc) -
8 95,5 6,7,8,9,10 6,14 d (1,9) 1''
9 163,0 - - -
10 103,3 - - -
1' 128,6 - - -
2' 128,5 2,4' 7,32 d (8,5) 2,3',5'
3' 115,3 1',4' 6,80 d (8,5) 2',6'
4' 158,0 - (OH) -
5' 115,3 1',4' 6,80 d (8,5) 2',6'
6' 128,5 2,4' 7,32 d (8,5) 2,3',5'
1'' 99,5 7 4,95 d (7,2) 2'',6,8
2'' 73,1 1'',3'' 3,21 m 1''
3'' 76,4 2'' 3,25 m -
4'' 69,5 - 3,15 m -
5'' 77,1 - 3,36 m -
3,66 d (11,1)
6'' 60,6 - -
3,46 d (11,1)
(H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) lub b) mogą być odpowiednio zamienione.

anomerycznego cukru co jednoznacznie wskazywało glikozydację w pozycji 7. Związek ten
nie wykazywał istotnej aktywności optycznej.
Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXIX jest racemicznym 7-O-β-glukozydem
naryngeniny. Wskazywały na to również podwojone sygnały części atomów węgla (o zblizonej
intensywności). Dane eksperymentalne odpowiadały literaturowym (Moco i wsp., 2006).
Struktura związku XXIX została zobrazowana na rycinie 4.91. Dokładne dane dotyczące widm
1
H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli 4.36.
Ryc.4.91 Numeracja struktury związku XXIX – 7-O-β-glukozydu naryngeniny.
‹ 140 ›
4. 6.3 2 Zw iąz ek X XX
Związek XXX (12 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
ESIMS związku XXX wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 431,
co odpowiadało masie 432 Da. Widmo UV związku XXX wykazywało kilka maksimów absorbancji:
przy 218, 265, 332 nm. Związek ten intensywnie wygaszał fluorescencję. Na podstawie tych
informacji jak również wyniku reakcji z odczynnikiem NR (intensywna fluorescencja) oraz
parametrów chromatograficznych (TLC), założono, że związek ten może być glikozydem flawonu.
Na widmie 1H-NMR oraz HSQC związku XXX (Ryc.4.92) można dostrzec sygnały czternastu
protonów (siedmiu w rejonie aromatycznym). Łatwe do zaobserwowania były korelacje COSY
i 7,96 potraktowano jako podwójne. Poza tym były widoczne dwa wąskie dublety (6,45/99,5
i 6,83/94,9 ppm), odpowiadające typowemu umiejscowieniu tych protonów odpowiednio w poz.
6 i 8. Dodatkowo widoczny był proton położony przy 6,87/103,1, co pozwalało przypuszczać
o szkielecie flawonu. Czytelnie widoczny był sygnał protonu anomerycznego cukru przy 5,07/99,9
ppm. Sygnały protonów i węgli glikonu odpowiadały literaturowym dla β-D-glukozy (Markham, 1982;
Andersen i Markham, 2006).
Widmo 13C-NMR pozwoliło na zaobserwowanie sygnału grupy karbonylowej w poz. 4, (182,0
ppm), co jest typowym położeniem dla flawonów (Markham, 1982).
4000
3000
2000
1000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
1400
3'+5' (d) 6 (d)
6.94 6.44
1200
5(OH) (brs) 4'(OH) (brs) 2'+6' (d) 3 (s) 1'' (d) - (s) 6'' (s)
12.96 10.36 7.96 6.87 5.07 4.64 3.70
1000
8 (d)
6.83
800
600
400
200
0
0.26
0.00
0.99
1.05
0.55
0.47
0.54
0.52
0.34
0.57
12.9 10.7 10.5 10.3 10.1 9.1 9.0 8.9 8.8 8.7 8.6 8.0 7.9
7.0 6.9 5.4 5.2 5.1 4.7 4.6 3.8 3.7 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2
f1 (ppm)
Ryc.4.92 Widmo 1H-NMR związku XXX.
‹ 141 ›
Tab.4.37 Dane spektroskopowe związku XXX.
związek XXX – 7-O-β-glukozyd apigeniny
UV 218 sh (2,00), 265 (1,87), 336 (1,94)
13 1
2 164,3 - - -
3 103,1 1',2,4 6,87 s 2',6'
4 182,0 - - -
5 161,4 - 12,96 brs (OH)
6 99,5 5,8,10 6,45 d (2,0) 1''
7 163,0 - (O-Glc) -
8 94,9 6,7,10 6,83 d (2,0) 1''
9 157,0 - - -
10 105,4 - - -
1' 121,0 - -
2' 128,7 2,4' 7,96 d (8,7) 3,3',5'
3' 116,1 1',4' 6,94 d (8,7) 2',6'
4' 161,1 - 10,36 brs (OH) -
5' 116,1 1',4' 6,94 d (8,7) 2',6'
6' 128,7 2,4' 7,96 d (8,7) 3,3',5'
1'' 99,9 7 5,07 d (7,2) 2'',5'',6,8
2'' 73,1 3'' 3,26 m 1''
3'' 76,5 2'' 3,28 m -
4'' 69,6 - 3,17 m -
5'' 77,2 - 3,43 m 1''
3,70 m
6'' 60,6 - -
3,46 m
(H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) lub b) mogą być odpowiednio zamienione.

Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXX jest 7-O-β-glukozydem apigeniny,
znanym też jako kosmosyna. Dane eksperymentalne odpowiadały literaturowym (Markham, 1982;
Struktura związku XXX została zobrazowana na rycinie 4.93. Dokładne dane dotyczące widm
1 13
H-, C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli powyżej (Tab.4.37).
Ryc.4.93 Numeracja struktury związku XXX – 7-O-β-glukozydu apigeniny.
‹ 142 ›
4. 6.3 3 Zw iąz ek X XX I
Związek XXXI (10 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
egzemplarza gdańskiego jako zółty, bezpostaciowy proszek.
ESIMS związku XXXI wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 431, co
odpowiadało masie 432 Da. Widmo UV związku XXXI wykazywało kilka maksimów absorbancji: przy
208, 220, 262, 296, 318, 342. Na podstawie tych informacji jak również wyniku reakcji z odczynnikiem
NR (intensywna fluorescencja) oraz parametrów chromatograficznych (TLC), założono, że związek ten
może być glikozydem flawonoidu.
Na widmie 1H-NMR oraz HSQC związku XXXI (Ryc.4.94) można dostrzec sygnały czternastu
protonów (siedmiu w rejonie aromatycznym). Łatwe do zaobserwowania były korelacje COSY
symetrycznie podstawionego w poz. 4’. Ze względu na symetryczność pierścienia B, sygnały
6,88 i 7,68 potraktowano jako podwójne. Poza tym były widoczne dwa wąskie dublety (5,94/100,5
w poz. 6 i 8. Czytelnie widoczny był sygnał protonu anomerycznego cukru przy 5,28/101,6 ppm.
Brak dodatkowych sygnałów protonów sugerował podstawienie flawonolu cukrem w poz. 3.
Sygnały protonów glikonu odpowiadały literaturowym dla α-L-ramnozy (charakterystyczny dublet

grupy CH3 przy 0,78/17,5 ppm; Markham, 1982; Andersen i Markham, 2006)
Widmo HMBC pozwoliło na zaobserwowanie sygnału grupy karbonylowej w poz. 4, (171,5
ppm), co jest typowym położeniem dla flawonoli (Markham, 1982)
Ryc.4.94 Widmo 1H-NMR związku XXXI.
‹ 143 ›
Tab.4.38 Dane spektroskopowe związku XXXI.
związek XXXI – 3-O-α-ramnozyd kemferolu
208 sh (1,98), 220 sh (1,93), 262 (2,00),
UV
296 sh (1,71), 318 sh (1,79), 342 (1,83)
13 1
2 156,4 - - -
3 133,6 - (O-Rha) -
4 171,5a) - - -
5 161,0 - 12,61 brs (OH) -
6 100,5 4,5,8,10 5,94 d (2,6) -
7 165,4a) - (OH) 10
8 94,7 4,6,9,10 6,11 d (2,6) -
9 157,0 - - -
10 102,2a) - - -
1' 120,4a) - - 6
2' 130,3 2,4' 7,68 d (8,7) -
3' 115,5 1',4' 6,88 d (8,7) -
4' 160,4 - (OH) -
5' 115,5 1',4' 6,88 d (8,7) -
6' 130,3 2,4' 7,68 d (8,7) -
1'' 101,6 2'',3 5,28 d (1,2) -
2'' 70,4 - 3,97 m -
3'' 70,5 - 3,46 m -
4'' 71,2 - 3,11 m -
5'' 70,1 - 3,50 m -

6'' 17,5 - 0,78 d (5,4) 2'
(H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) odczytano z widma HMBC.
Na podstawie widma HMBC przypisano dokładnie otoczenie protonowanych atomów węgla. Sygnały
protonów pierścieni A i B nie wykazywały na widmie ROESY skorelowania z sygnałem protonu
anomerycznego cukru co sugerowało brak glikozydacji w pozycji 4’,5 lub 7. Związek ten
Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXXI jest 3-O-α-ramnozydem kemferolu,
znanym też jako afzelina. Dane eksperymentalne odpowiadały literaturowym.
Struktura związku XXXI została zobrazowana na rycinie 4.95. Dokładne dane dotyczące widm
1 13
H-, C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli powyżej (Tab.4.38).
Ryc.4.95 Numeracja struktury związku XXXI – 3-O-α-ramnozydu kemferolu.
‹ 144 ›
4. 6.3 4 Zw iąz ek X XX II
Związek XXXII (17 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
egzemplarza gdańskiego jako drobne, żółte, igiełkowate kryształy.
ESIMS związku XXXII wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 303,
co odpowiadało masie 304 Da. Widmo UV związku XXXII wykazywało kilka maksimów absorbancji:
przy 220, 246, 264, 292, 320, 364. Na podstawie tych informacji jak również wyniku reakcji
z odczynnikiem NR (intensywna fluorescencja) oraz parametrów chromatograficznych (TLC),
założono, że związek ten może być aglikonem flawonoidu.
Na widmie 1H-NMR oraz HSQC związku XXXII (Ryc.4.96) można dostrzec sygnały siedmiu
protonów w rejonie aromatycznym. Pierścień B podstawiony był niesymetrycznie w poz. 3’ i 4’
(sygnały protonów 6,72/115,2, 6,73/119,3 i 6,86/115,4 ppm). Poza tym były widoczne dwa wąskie
dublety (5,76/96,8 i 5,72/95,9 ppm), odpowiadające typowemu umiejscowieniu tych protonów
odpowiednio w poz. 6 i 8. Widoczne były także dwa szerokie dublety 4,89/82,9 i 4,41/71,5
odpowiadające poz. 2 i 3 2,3-dihydroflawonolu. Duża stała sprzężenia (J2,3 = 11,0 Hz) wskazywała na
wzajemne położenie podstawników poz.2 i 3 w orientacji trans Widmo HMBC pozwoliło na
zaobserwowanie sygnału grupy karbonylowej w poz. 4, (196,4 ppm), co jest typowym położeniem
dla 2,3-dihydroflawonoli.
Ryc.4.96 Widmo 1H-NMR związku XXXII.

Wykazano niewielki nadmiar enancjomeryczny formy prawoskrętnej (+3°).
Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXXII jest niemal racemiczną 2,3-
dihydrokwercetyną. Prawoskrętny enancjomer tego związku znany jest jako taksyfolina. Dane
eksperymentalne odpowiadały literaturowym (Markham, 1982; Nifantev E.E., 2006).
Struktura związku XXXII została zobrazowana na rycinie 4.97. Dokładne dane dotyczące
widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli ponżej (Tab.4.39).
‹ 145 ›
Tab.4.39 Dane spektroskopowe związku XXXII.
związek XXXII – 2,3-dihydrokwercetyna
220 (1,99), 246 sh (1,88), 264 (1,92),
UV
292 sh (1,65), 320 sh (1,74), 364 (2,00)
13 1
Nr C HMBC H (J)
2 82,9 1',2',3,4,5',6' 4,89 d (11,0)
3 71,5 1',2,4 4,41 d (11,0)
4 196,4a) - -
5 163,5 - 12,31 brs (OH)
6 96,8 5,7,8,10 5,76 d (1,9)
7 171,0a) - (OH)
8 95,9 6,7,9,10 5,72 d (1,9)
9 162,4 -
10 99,2 -
1' 128,3 - -
2' 115,2 2,3'/4' 6,72 s
3' 145,1 - (OH)
4' 145,9 - (OH)
5' 119,3 1',2,3'/4' 6,73 s
6' 115,4 2,3'/4',5' 6,86 s
oznaczone a) odczytano z widma HMBC.
Ryc.4.97 Numeracja struktury związku XXXII – 2,3-dihydrokwercetyny (przedstawiona taksyfolina).
4. 6.3 5 Zw iąz ek X XX III
Związek XXXIII (14 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
egzemplarza gdańskiego jako drobne, żółte, igiełkowate kryształy.
ESIMS związku XXXIII wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 287,
co odpowiadało masie 288 Da. Widmo UV związku XXXIII było analogiczne do związku XXXII.
Na podstawie tych informacji jak również wyniku reakcji z odczynnikiem NR (intensywna
fluorescencja) oraz parametrów chromatograficznych (TLC), założono, że związek ten może być
aglikonem flawonoidu.
Na widmie 1H-NMR oraz HSQC związku XXXIII (Ryc.4.98) można dostrzec sygnały ośmiu
protonów w rejonie aromatycznym. Pierścień B był podstawiony symetrycznie w poz. 4’ (podwójne,
skorelowane dublety protonów 6,77 i 7,29 ppm). Poza tym były widoczne dwa wąskie dublety
w poz. 6 i 8. Widoczne były także dwa szerokie dublety 4,97/82,7 i 4,50/71,4 odpowiadające
poz. 2 i 3 2,3-dihydroflawonolu. Ich szeroka stała sprzężenia (J2,3 = 11,2 Hz) wskazywała na wzajemne
położenie podstawników poz.2 i 3 w orientacji trans. Widmo 13C-NMR pozwoliło na zaobserwowanie
w niskim polu sygnału grupy karbonylowej w poz. 4, (196,5 ppm), co jest typowym położeniem
dla 2,3-dihydroflawonoli (Marham, 1982; Anderson i Markham, 2006).
‹ 146 ›
Ryc.4.98 Widmo 1H-NMR związku XXXIII.

Wykazano niewielki nadmiar enancjomeryczny formy prawoskrętnej (+4°).
Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXXIII jest niemal racemicznym
2,3-dihydrokemferolem. Prawoskrętny enancjomer tego związku znany jest jako aromadendryna.
Dane eksperymentalne odpowiadały literaturowym (Markham, 1982; Nifantev E.E., 2006).
Struktura związku XXXIII została zobrazowana na rycinie 4.99. Dokładne dane dotyczące
widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli powyżej (Tab.4.40).
Tab.4.40 Dane spektroskopowe związku XXXIII.
związek XXXIII – 2,3-dihydrokemferol
220 (1,99), 246 sh (1,88), 264 (1,92),
UV
292 sh (1,65), 320 sh (1,74), 364 (2,00)
13 1
Nr C HMBC H (J)
2 82,7 1',3,4 4,97 d (11,2)
3 71,4 1',2,4 4,50 d (11,2)
4 196,5 - -
5 163,5 - 11,96 brs (OH)
6 96,7 4,5,7,8,10 5,77 d (2,0)
7 170,3a) - (OH)
8 95,8 4,6,7,9,10 5,72 d (2,0)
9 162,4 - -
10 99,3 - -
1' 127,8 - -
2' 129,4 2,3',4',5' 7,29 d (8,6)
3' 114,9 1',4' 6,77 d (8,5)
4' 157,8 - (OH)
5' 114,9 1',4' 6,77 d (8,5)
6' 129,4 2,3',4',5' 7,29 d (8,6)
oznaczone a) odczytano z widma HMBC.
Ryc.4.99 Numeracja struktury związku XXXIII – 2,3-dihydrokemferolu (przedstawiona aromadendryna).
‹ 147 ›
4. 6.3 6 Zw iąz ek X XX IV
Związek XXXIV (22 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
egzemplarza gdańskiego jako bezpostaciowy, żółty proszek.
ESIMS związku XXXIII wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 447,
co odpowiadało masie 448 Da. Widmo UV związku XXXIV było analogiczne do związku XXX.
Na podstawie tych informacji jak również wyniku reakcji z odczynnikiem NR (żółtawa fluorescencja)
oraz parametrów chromatograficznych (TLC), założono, że związek ten może być glikozydem
flawonoidu.
Na widmie 1H-NMR oraz HSQC związku XXXIV (Ryc.4.100) można dostrzec sygnały sześciu
protonów w rejonie aromatycznym. Pierścień B podstawiony był symetrycznie w poz. 4’ (podwójne,
skorelowane dublety protonów 6,93 i 8,09 ppm). Poza tym były widoczne dwa wąskie dublety
w poz. 6 i 8. Czytelnie widoczny był sygnał protonu anomerycznego cukru przy 5,06/99,9 ppm.
Sygnały protonów i węgli glikonu odpowiadały literaturowym dla β-D-glukozy (Markham, 1982;
Widmo 13C-NMR pozwoliło na zaobserwowanie w niskim polu sygnału grupy karbonylowej
w poz. 4, (176,5 ppm), co jest typowym położeniem dla flawonoli (Marham, 1982; Anderson i
Markham, 2006).
Ryc.4.100 Widmo 1H-NMR związku XXXIV.

Łącząc powyższe informacje ustalono, że związek XXXIV jest 7-O-β-glukozydem kemferolu,
znanym też jako populnina. Dane eksperymentalne odpowiadały literaturowym (Markham, 1982;
Struktura związku XXXIV została zobrazowana na rycinie 4.101. Dokładne dane dotyczące
widm H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli poniżej (Tab.4.41).
1
‹ 148 ›
Tab.4.41 Dane spektroskopowe związku XXXIV.
związek XXXIV – 7-O-β-glukozyd kemferolu
UV 212 (2,00), 254 (1,80), 292 sh (1,24)
13 1
2 n.d. - - -
3 136,8 - (OH) -
4 176,5 - - -
5 160,4 - 12,64 brs (OH) -
6 98,7 5,10 6,40 d (2,0) 1''
7 162,6 - (O-Glc) -
8 94,3 7,9,10 6,79 d (2,0) 1''
9 155,7 - - -
10 104,7 - - -
1' 121,6 - - -
2' 129,5 2,4' 8,09 d (8,7) 3',5'
3' 115,5 1' 6,93 d (8,6) 2',6'
4' 159,5 - (OH) -
5' 115,5 1' 6,93 d (8,6) 2',6'
6' 129,5 2,4' 8,09 d (8,7) 3',5'
1'' 99,9 7 5,06 d (7,1) 2'',3'',4'',5'',6,8
2'' 73,1 - 3,27 m 1''
3'' 76,5 2'' 3,28 m 1''
4'' 69,6 3'' 3,17 m 1''
5'' 77,2 - 3,45 m 1''
3,71 d (10,1)
6'' 60,6 - -
3,48 d (12,4)
Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC i ROESY podane odpowiednio jako numery atomów skorelowanych
atomów (H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) odczytano z widma HMBC.
Ryc.4.101 Numeracja struktury związku XXXIV – 7-O-β-glukozydu kemferolu.
4. 6.3 7 Zw iąz ek X XX V
Związek XXXV (20 mg) został otrzymany z wyciągu octanowego OL z liści C.decurrens
egzemplarza gdańskiego drobne, żółte kryształki, trudno rozpuszczalne w metanolu.
ESIMS związku XXXV wykazywało wyraźny sygnał jonu molekularnego [M-H]- = 417,
co odpowiadało masie 418 Da. Widmo UV związku XXXV było analogiczne do związku XXX.
Na podstawie tych informacji jak również wyniku reakcji z odczynnikiem NR (intensywna
fluorescencja) oraz parametrów chromatograficznych (TLC), założono, że związek ten może być
glikozydem flawonoidu.
Na widmie 1H-NMR oraz HSQC związku XXXV (Ryc.4.102) można dostrzec sygnały sześciu
protonów w rejonie aromatycznym. Pierścień B podstawiony był symetrycznie w poz. 4’ (podwójne,
skorelowane dublety protonów 6,95 i 7,99 ppm). Poza tym były widoczne dwa singlety (6,56/98,5
‹ 149 ›
w poz. 3 i 6 struktury flawonu. Brak drugiego protonu w pierścieniu A (przy C-8), singlet protonu H-6
oraz pewne zmiany wartości przesunięć chemicznych węgli w pierścieniu A (np. C-10 przesunięty
aż do 105,2 ppm) sugerowały dodatkową hydroksylację w pozycji 8. Czytelnie widoczny był sygnał
protonu anomerycznego cukru przy 4,97/101,6 ppm. Sygnały protonów i węgli glikonu odpowiadały
literaturowym dla β-D-ksylozy (Markham, 1982; Andersen i Markham, 2006).
Widmo 13C-NMR pozwoliło na zaobserwowanie w niskim polu sygnału grupy karbonylowej
w poz. 4, (182,4 ppm), co jest typowym położeniem dla flawonów (Marham, 1982; Anderson i
Markham, 2006).
Ryc.4.102 Widmo 1H-NMR związku XXXV.

Sygnał protonu pierścienia A wykazywał na widmie ROESY skorelowanie z sygnałem protonu
anomerycznego cukru co wskazywało glikozydację w pozycji 7 lub ewentualnie 5.
Łącząc powyższe informacje i odnosząc je do literatury ustalono, że związek XXXV jest
7-O-β-ksylozydem izoskutelareiny. Dane spektroskopowe otrzymanego związku były zgodne
z literaturowymi (Nakanishi i wsp., 2004).
Struktura związku XXXV została zobrazowana na rycinie 4.103. Dokładne dane dotyczące
widm 1H-, 13C-NMR i korelacyjnych znajdują się w tabeli poniżej (Tab.4.42).
Ryc.4.103 Numeracja struktury związku XXXV – 7-O-β-ksylozydu izoskutelareiny.
‹ 150 ›
Tab.4.42 Dane spektroskopowe związku XXXV.
związek XXXV – 7-O-β-ksylozyd izoskutelareiny
224 (1,99), 264 (1,99), 304 (2,00),
UV
324 (1,97), 364 sh (1,66)
13 1
2 164,1 - - -
3 102,7 1',2,4,10 6,83 s -
4 182,4 - - -
5 151,1a) 5,6,10 12,39 s (OH) -
6 98,5 4,5,8,10 6,56 s 1''
7 151,0 - (O-Xyl) -
8 127,1 - 8,74 brs (OH) -
9 144,5 - - -
10 105,2 - - -
1' 121,3 - - -
2' 128,7 2,4' 7,99 d (8,8) 3',5'
3' 116,0 1' 6,95 d (8,8) 2',6'
4' 161,3 - 10,41 brs (OH) -
5' 116,0 1' 6,95 d (8,8) 2',6'
6' 128,7 2,4' 7,99 d (8,8) 3',5'
1'' 101,6 - 4,97 d (7,4) 2'',5'',6
2'' 73,0 - 3,36 m 1''
3'' 75,7 4'' 3,27 m -
4'' 69,3 - 3,38 m -
1'',3'',4'' 3,79 m
5'' 65,8 1''
1'',3'',4'' 3,37 m
6'' - - - -
Wartości J podane w Hz. Wartości HMBC i ROESY podane odpowiednio jako numery atomów skorelowanych
atomów (H->C; H<->H). Przesunięcia oznaczone a) odczytano z widma HMBC.
‹ 151 ›
Rozdział 5
152-158
Wyniki i wnioski
5.1 Wyniki
1. W niniejszej pracy przedmiot badań fitochemicznych stanowił cedrzyniec kalifornijski
(Calocedrus decurrens (Torr.) Florin, Cupressaceae), drzewo uprawiane w Polsce.
Po przeprowadzeniu odpowiedniej ekstrakcji badaniom poddano:
a) olejek eteryczny z liści, kory, nasion i szyszek,
b) olejek eteryczny i wyciąg z bielu drewna, zawierające proste naturalne fenole
i ich pochodne,
c) wyciąg z bielu drewna, w którym obecne były lignany,
d) wyciąg z liści, w którym obecne były flawonoidy.
2. Określono zawartość i skład chemiczny olejków eterycznych wydestylowanych z parą
wodną za pomocą aparatu Derynga z liści, szyszek, nasion, kory i bielu drewna
C.decurrens. Część składników, niezidentyfikowanych na tym etapie za pomocą
chromatografii gazowej z detekcją masową, zidentyfikowano po ich wyodrębnieniu
(związki I-XIII).
Z liści uprawianego w kraju C.decurrens, otrzymano (2006), olejek eteryczny
z następującą średnią wydajnością: 1,55±0,05 % (V/m) (egzemplarz gdański),
0,82±0,09 % (V/m) (egzemplarz kórnicki), 0,97±0,01 % (V/m) (egzemplarz łódzki),

1,20±0,02 % (V/m) (egzemplarz rogowski). W latach 2004-2005 przebadano zawartość
olejku eterycznego w liściach świeżych i suszonych (Tmax 35°C) C.decurrens z Gdańska
w cyklu rocznym, przy czym zaobserwowano dwa maksima zawartości olejku
eterycznego w suszonych liściach: wiosenne - ok. 2 % (V/m) i jesienne - ok. 1,8 % (V/m).
Stwierdzono wyższą, średnio o 0,26 % (V/m), zawartość olejku eterycznego w liściach
wysuszonych niż w liściach świeżych.
W olejku eterycznym z liści C.decurerrens odnotowano obecność 70 składników w ilości
ponad 0,1 Rel%, z których zidentyfikowano w egzemplarzu gdańskim – 64 składniki,
w egzemplarzu kórnickim – 57, w egzemplarzu łódzkim – 63, zaś w egzemplarzu
z Rogowa – 60. Głównymi składnikami we wszystkich przypadkach były następujące
związki chemiczne: KAR-3-EN (20,5-38,5 Rel%), α-PINEN (11,7-44,1 Rel%),
MIRCEN (4,1- 13,2 Rel%) i LIMONEN (5,9- 14,2 Rel%).
3. Zauważono, że zawartość LIMONENU, wysoka w latach 2004-2005 w olejku z liści

egzemplarza gdańskiego (ok. 30 Rel%), wynosiła ok. 6 Rel% w roku 2006 w olejku z liści
każdego z badanych egzemplarzy. Równocześnie stwierdzono tendencję wzrostową
w przypadku następujących składników: α-PINENU (ok. 5 Rel% w latach 2004-2005;
ok. 20 Rel% w roku 2006), KAR-3-ENU (ok. 20 Rel% w latach 2004-2005; ok. 30 Rel%
w roku 2006) i MIRCENU (ok. 5 Rel% w latach 2004-2005; ok. 10 Rel % w roku 2006).
W badaniach olejku z egzemplarza gdańskiego w latach 2004-2005 zauważono także
tendencję wzrostową zawartości węglowodorów monoterpenowych (np. LIMONENU,
KAR-3-ENU czy α-PINENU) przy jednoczesnej tendencji spadkowej większości terpenów
utlenionych (jak np. TERPINEN-4-OLU, p-CYMEN-8-OLU, CEDROLU czy związków III i IV),
‹ 153 ›
zwłaszcza w okresie zimowym.
4. Cechami różniącym istotnie jakościowo olejek z liści C.decurrens rosnącego w stanie
naturalnym (Adams i wsp, 2006) i w Polsce były: zawartość OCTANU FENCHYLU, jak również
zwiększony udział związków o charakterze seskwiterpenów jak np. CEDROLU.
Za charakterystyczne cechy wspólne olejku eterycznego z liści C.decurrens
występującego w stanie naturalnym (Adams i wsp., 2006) i w Polsce, należy uznać
dominację węglowodorów monoterpenowych (łącznie ok. 70 Rel%), obecność octanów
alkoholi monoterpenowych oraz estrów metylowych kwasów monoterpenowych.
5. Otrzymano olejek eteryczny z szyszek C.decurrens z następującą średnią wydajnością:
1,40±0,03 % (V/m) (egzemplarz wrocławski), w którym stwierdzono 34 składniki w ilości
ponad 0,1 Rel%. W trakcie badań ustalono nieznane właścicielowi stanowisko
C.decurrens we wrocławskim Parku Szczytnickim (piąty pod względem wielkości
powierzchni park w Europie).
6. Otrzymano olejek eteryczny z nasion C.decurrens z następującą średnią wydajnością:
1,08±0,02 % (V/m) (egzemplarz wrocławski) i stwierdzono w tym olejku 39 składników
występujących w ilości ponad 0,1 Rel%.
7. Otrzymano olejek eteryczny z kory C.decurrens (egzemplarz z Kórnika) z następującą

średnią wydajnością: 0,56±0,02 % (V/m) i zidentyfikowano w nim 16 składników.
8. Dominującymi składnikami olejków z szyszek, nasion i kory C.decurrens były
węglowodory terpenowe: α-PINEN (ok. 60-80 Rel%) oraz β-PINEN, MIRCEN i LIMONEN,
których udział oscylował w zakresie 1-5 Rel%. W porównaniu do olejku z liści
C.decurrens cechą różnicującą była niska lub zawartość KAR-3-ENU (poniżej 1 Rel%).
W przypadku olejku z szyszek i nasion obserwowano kilka niezidentyfikowanych
związków, o masach odpowiadajacych węglowodorom seskwiterpenowym.
Zaobserwowano także obecność związków IV i VI w olejku z nasion C.decurrens,
wcześniej stwierdzonych w olejku z liści. W olejku z szyszek odnotowano wysoką
zawartość frakcji diterpenowej (m.in. TOTAROLU i jego biosyntetycznego prekursora –
ABIETATRIENU). W przypadku olejku z kory nieobecne były seskwiterpeny.
9. Z bielu drewna C. decurrens otrzymano olejek eteryczny ze średnią wydajnością:

0,10±0,06 % (V/m) (egzemplarz kórnicki). Stwierdzono odmienny skład olejku z bielu
drewna w stosunku do olejków z liści, szyszek, nasion i kory. Spośród 42 składników
olejku z bielu drewna, główne zostały zidentyfikowane dopiero po ich wyodrębnieniu.
Wykazano, że dominującymi substancjami chemicznymi były KARWAKROL (ok. 40 Rel%),
LIBOCEDROL i p-METOKSYTYMOL (po ok. 11 Rel%). Wykryto również inne związki fenolowe:
p-METOKSYKARWAKROL, HEYDERIOLU, HEYDERIOLU-C i LIBOCEDROLU-C oraz istotną zawartość
TERPINEN-4-OLU i α-TERPINEOLU i TYMOCHINONU – odpowiednio: 7,4, 4,1 i 6,8 Rel%.
‹ 154 ›
10. Zaobserwowano istotną zmienność składu olejku eterycznego z drewna w trakcie jego
przechowywania oraz w trakcie przyspieszonego starzenia po dodaniu czynnika
utleniającego do olejku, co objawiało się stopniowym zmniejszaniem zawartości
KARWAKROLU, p-METOKSYTYMOLU i p-METOKSYKARWAKROLU przy jednoczesnym zwiększaniu
się udziału związków dimerycznych (LIBOCEDROLU i HEYDERIOLU).
11. Z olejku eterycznego z różnych części C.decurrens wyodrębniono w postaci
pojedynczych substancji lub mieszanin łącznie 15 związków, stosując chromatografię
kolumnową na żelu krzemionkowym (także impregnowanym azotanem srebra)
i preparatywną chromatografię cienkowarstwową. Związki te opisano, wykorzystując
metody chromatograficzne (GC-MS, TLC, HPLC) i spektralne (UV, IR, 1H- i 13
C-NMR,
2D-NMR, MS). W postaci pojedynczych substancji uzyskano związki III, VII-XI,
zaś dalszych 9 związków w postaci 4 mieszanin: I+II, α-TERPINEOL+IV+V (zawierająca ślady
VI), XII+XIII, VII’+VIII’.
Po wyodrębnieniu, w olejku eterycznym z liści C.decurrens egzemplarza gdańskiego
zidentyfikowano następujące związki: I – ester metylowy kwasu exo-α-pineno-8-
karboksylowego, II – ester metylowy kwasu exo-β-pineno-8-karboksylowego, III – ester
metylowy kwasu α-pineno-10-karboksylowego, IV – α-pinen-8-ol. W przypadku

związków: V i VI, które otrzymano w ilościach niepozwalających na pełną identyfikację,
zaproponowano na podstawie otrzymanych danych następujące struktury: V – β-pinen-
8-ol i VI – octan α- lub β-pinen-8-ylu. Na podkreślenie zasługują związki I i II, utlenione
monoterpeny dotychczas nieopisywane w literaturze. Po wyodrębnieniu, w olejku
eterycznym z bielu drewna C.decurrens egzemplarza z Kórnika zidentyfikowano
następujące związki: VII – libocedrol, VIII – heyderiol, IX – heyderiol-C, X – libocedrol C,
XI – karwakrol, XII – p-metoksytymol, XIII – p-metoksykarwakrol. Nie opisywane
dotychczas w literaturze związki IX i X stanowią izomery położeniowe heyderiolu
i libocedrolu. Związki: VII’ (libocedrochinon) i VIII’ (heyderiochinon) zostały
prawdopodobnie wyizolowane jako artefakty, powstałe w procesie
chromatografowania, były bowiem nieobecne, nawet w śladowych ilościach, w olejku
z bielu drewna. Związki wyodrębnione z olejku z liści mają charakter estrów i alkoholi
monoterpenowych, zaś wyodrębnione z olejku z bielu drewna – fenoli i eterów.
12. W wyniku maceracji bielu drewna C.decurrens (egzemplarz z Kórnika) mieszaniną
chloroform/metanol, a następnie po oddestylowaniu rozpuszczalników i rozdzieleniu
pozostałości pomiędzy chloroform i wodę uzyskano wyciąg chloroformowy (CD).
Wstępne badania chromatograficzne TLC na żelu krzemionkowym wyciągu CD z różnymi
sposobami detekcji wykazały prawdopodobną obecność licznych związków fenolowych
w tym wyciągu. Na podstawie doświadczeń opracowano warunki chromatografowania,
a następnie stosując preparatywną chromatografię na żelu krzemionkowym i żelu
modyfikowanym (C-18) oraz preparatywną chromatografię cienkowarstwową,
‹ 155 ›
wyodrębniono w postaci pojedynczych związków (VII-X, XIV-XXIV) lub mieszanin łącznie
28 związków. W postaci pojedynczych substancji uzyskano z wyciągu CD związki VII-X i
XV-XXIV, zaś dalsze 4 związki w postaci 2 mieszanin: IX+ślady XIV, XI+XII+XIII.
Spośród powyższych związki VII-XIII były już identyfikowane w olejku z bielu drewna.
W przypadku związku: XIV, który obserwowano jedynie jako zanieczyszczenie IX,
zaproponowano na podstawie otrzymanych danych strukturę trimeru fenolowego,
analogu libocedrolu.
Pozostałe, w oparciu o szczegółowe dane spektroskopowe, rozpoznano jako: XV –
tymochinon, XVI – wanilinę, XVII – koniferal. Związki XVIII-XXIV rozpoznano jako
następujące lignany w typie butyrolaktonowym: VIII – (-)matairezynol, XIX – (+)-8’-epi-
8’-hydroksymatairezynol, XX – (-)-5-metylotujaplikatynę, XXI – (-)-tujaplikatynę,
XXII – (±)-γ-tujaplikaten, XXIII – (+)-3-metylo-γ-tujaplikaten i XXIV – (+)-3,4’-dimetylo-γ-
tujaplikaten. Spośród powyższych na uwagę zasługują związki XIX i XXIV,
nieopisywane dotąd w literaturze.
13. Poprzez macerację liści C.decurrens (egzemplarz gdański) mieszaniną
chloroform/metanol uzyskano wyciąg macierzysty ML, z którego w drodze
frakcjonowanej ekstrakcji otrzymano wyciąg octanowy OL. Wstępna analiza

chromatograficzna (TLC z różnymi sposobami detekcji) wykazała w wyciągu OL
obecność związków flawonoidowych. Po opracowaniu warunków rozdzielenia
flawonoidów z wyciągu OL przeprowadzono chromatografię kolumnową na sefadeksie
(LH-20) oraz preparatywne chromatografie kolumnowe i cienkowarstwowe na żelu
krzemionkowym i oktadecylu. W wyniku powyższego postępowania uzyskano i
następnie zidentyfikowano 12 następujących związków flawonoidowych: XXV –
kupresuflawon, XXVI – taiwaniaflawon, XXVII – amentoflawon, XXVIII – 7-O-β-glukozyd
2,3-dihydrokemferolu, XXIX – 7-O-β-glukozyd naryngeniny, XXX – 7-O-β-glukozyd
apigeniny, XXXI – 3-O-α-ramnozyd kemferolu, XXXII – 2,3-dihydrokwercetynę,
XXXIII – 2,3-dihydrokemferol, XXXIV – 7-O-β-glukozyd kemferolu, XXXV – 7-O-β-ksylozyd
kemferolu, XXXVI – 7-O-β-ksylozyd izoskutelareiny.
14. Zidentyfikowano łącznie 34 związki z czego 7 w formie kilkuskładnikowych,
oczyszczonych mieszanin. Spośród tych substancji 4 były pochodnymi pinanu,
12 pochodnymi prostych fenoli, 7 lignanami a 11 flawonoidami. Zaproponowano
ponadto identyfikację dalszych 3 niewyizolowanych związków.
15. Obecnie dostępne techniki spektroskopowe takie jak GC-MS, a zwłaszcza HRMS
i korelacyjne techniki NMR stworzyły możliwość identyfikacji związków wyodrębnionych
w formie oczyszczonych, kilkuskładnikowych mieszanin. Zastosowanie techniki μNMR
pozwoliło, w przypadku związków otrzymanych w mniejszych ilościach, na uzyskanie
interpretowalnych wyników pomiarów spektroskopowych.
‹ 156 ›
5.2 Podsumowanie i wnioski
1. Niniejsza praca opisuje, pierwsze dotychczas, badanie zawartości i składu olejku
eterycznego z liści i kory cedrzyńca kalifornijskiego uprawianego w Polsce i Europie.
Olejek eteryczny z drewna (bielu), szyszek i nasion tego gatunku nie był do tej pory
przedmiotem jakichkolwiek badań.
2. Badane, krajowe egzemplarze C.decurrens dostarczają olejku eterycznego z liści
ze znacząco wyższą wydajnością w stosunku do rosnących w stanie naturalnym. Może
to być związane z uwarunkowaniami klimatycznymi, siedliskowymi, ekologicznymi.
Pewien wpływ na zróżnicowanie wyników może mieć również niejednolitość
zastosowanych przez badaczy metod oznaczania zawartości olejku eterycznego.
3. Pozornie wyższą zawartość olejku w suszonych liściach C.decurrens można wytłumaczyć
tym, że olejek eteryczny, zamknięty jest u roślin nagonasiennych w specyficznych
strukturach, jakimi są przewody olejkowe, nie ulatnia się podczas suszenia tak łatwo
jak woda transpirująca poprzez martwe aparaty szparkowe. Powyższa obserwacja
zgodna jest z danymi literaturowymi.
4. Znaczące różnice w składzie olejku eterycznego z liści z różnych lat mogą sugerować
istotny wpływ czynników środowiskowych na ukierunkowanie biosyntezy

poszczególnych składników i dowodzić konieczności zachowania ostrożności przy
ustalaniu ras chemicznych tego gatunku. Wzrost udziału utlenionych terpenów w olejku
eterycznym z liści C.decurrens w okresie letnim można tłumaczyć większą aktywnością
enzymów utleniających w wyższych temperaturach. Ze względu na stwierdzenie
w olejku z liści C.decurrens obecności szeregu związków monoterpenowych
o utlenionych grupach metylowych można przypuszczać, iż w gatunku tym obecna jest
specyficzna oksydaza grup metylowych monoterpenów.
5. Wykazano unikalność olejku z liści C.decurrens w aspekcie obecności nowo odkrytych
w przyrodzie związków chemicznych: estrów metylowych kwasów α- i β-pinen-8-
owych, a także alkoholi α- i β-pinen-8-owych. Struktury estrów kwasów i alkoholi
pinenowych zostały określone na poziomie konfiguracji względnej. Dla określenia
konfiguracji absolutnej konieczne byłoby wykonanie eksperymentów z zastosowaniem
dichroizmu kołowego lub otrzymanie pochodnych krystalicznych i poddanie ich
badaniom krystalograficznym.
6. Interesująca jest przekraczająca 1 % (V/m) zawartość olejku w szyszkach i nasionach
oraz wysoki udział diterpenów w tych olejkach, jakkolwiek dane te należy sprawdzić
w oparciu o wiekszą liczbę stanowisk i w szerszym przedziale czasowym. Zawartość
ta może być wyższa niż wykazywana w analizie GC-MS, diterpeny są bowiem zwykle
mniej lotne w stosunku do monoterpenów.
7. Z olejku eterycznego z drewna (bielu) uzyskano frakcję będącą mieszaniną
p-metoksytymolu i p-metoksykarwakrolu (możliwą do rozdzielenia za pomocą
‹ 157 ›
chromatografi gazowej lecz nie za pomocą zastosowanych warunków TLC).
Wyodrębniono także, teoretycznie spodziewane, związki będące dimerami p-
metoksykarwakrolu i p-metoksytymolu – libocedrol, heyderiol, heyderiol-C i libocedrol-
C, z których dwa ostatnie zostały po raz pierwszy opisane w przyrodzie. Wykazano także
przydatność chromatografii gazowej do rozdziału wymienionych dimerycznych
związków fenolowych. Libocedrol i heyderiol były dotąd opisywane jako składniki
drewna rdzeniowego C.decurrens, ponadto libocedrol dodatkowo w drewnie Tetraclinis
articulata. Nie można wykluczyć, że olejki eteryczne otrzymywane z innych roślin,
a zawierające w swoim składzie reaktywne etery: p-metoksytymol i/lub
p-metoksykarwakrol, nie zawierają ich di- lub trimerycznych pochodnych.
8. Zaobserwowana tendencja starzenia się olejku eterycznego z drewna w trakcie jego
przechowywania może wynikać z labilności p-metoksytymolu i p-metoksykarwakrolu.
Ponieważ reakcja powstawania dimerów ma, zgodnie z danymi literaturowymi,
charakter wolnorodnikowy nie można jednoznacznie stwierdzić czy związki dimeryczne
są artefaktami czy nie; w trakcie pracy obserwowano je również w świeżych maceratach
z drewna. Stwierdzono natomiast, że w olejku z bielu C.decurrens nie występowały
libocedrochinon ani hederiochinon, które otrzymano jako prawdopodobne artefakty

w wyniku chromatografowania na krzemionce impregnowanej azotanem srebra,
a nie otrzymano ich w wyniku chromatografowania tegoż olejku na niemodyfikowanej
krzemionce.
9. Ustalono, że metodą bardziej odpowiednią dla izolacji fenolowych związków lotnych
z bielu C.decurrens jest ekstrakcja drewna rozpuszczalnikiem.
10. Po raz pierwszy opisano dokładnie zespół lignanów charakterystycznych dla drewna
(bielu) C.decurrens. Niektóre z opisanych lignanów były wcześniej izolowane z drewna
Thuja plicata i C.formosana. Można zaobserwować, że profil ten różni C.decurrens i
C.formosana w zakresie metoksylacji analogicznych struktur, ale wyraźnie odbiega od
Libocedrus yateensis i Libocedrus bidwillii.
11. Spośród lignanów wyizolowanych z bielu drewna 8’-epi-8’-hydroksymatairezynol
i 3,4’-dimetylo-γ-tujaplikaten są nowo odkrytymi w naturze.
12. Wśród wyizolowanych z liści C.decurrens dwunastu flawonoidów, dominowały, zgodnie
z danymi literaturowymi trzy biflawonoidy. Wśród innych flawonoidów przeważały
7-O-glikozydy, w większości często spotykane w świecie roślin; obecne były też typowe
dla szpilkowych 2,3-dihydroflawonole. Na uwagę zasługuje 7-O-β-ksylozyd
izoskutelareiny, który jest flawonoidem rzadziej spotykanym. Stosunkowo prosty
sposób otrzymywania frakcji bogatej w biflawonoidy może zostać wykorzystany
do ich analogicznej izolacji z innych substancji roślinnych. Do tej pory nie określono
składu frakcji prostych flawonoidów dla gatunków z rodzaju Calocedrus, zatem niniejsze
opracowanie może być użyteczne ze względów chemotaksonomicznych.
‹ 158 ›
Rozdział 6
159-246
Dokumentacja
5.1 Widma UV
xE+3 xE+3
2
VII 2 XV
mAU
mAU
1 1
0 0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
Wavelength (nm) Wavelength (nm)
xE+3 xE+3
1.5
2
VIII XVI
1.0
mAU
mAU
1
0.5
0 0.0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
xE+3 xE+3
1.5
2 IX XVII
1.0
mAU
mAU
1
0.5
0 0.0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
xE+3 xE+3
1.0
2 X XVIII
mAU
mAU
0.5
0 0.0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
xE+3 xE+3
2.0
2
XI 1.5
XIX
mAU
mAU
1.0
0.5
0 0.0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
xE+3 xE+3
1.5
2 XII + XIII XX
1.0
mAU
mAU
1
0.5
0 0.0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
xE+3
1.5
XXI
1.0
mAU
0.5
0.0
200 250 300 350 400
Wavelength (nm)
‹ 160 ›
xE+3
1.5 500
XXII 400
XXXI
1.0
300
mAU
mAU
200
0.5
100
0.0 0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
xE+3 xE+3
1.5 1.5
XXIII XXXII
1.0 1.0
mAU
mAU
0.5 0.5
0.0 0.0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
xE+3 xE+3
1.5 1.5
XXIV XXXIII
1.0 1.0
mAU
mAU
0.5 0.5
0.0 0.0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
xE+3
XXVII XXXIV
2 200
mAU
mAU
1 100
0 0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
500 500
400 XXVIII 400 XXXV

300 300
mAU
mAU
200 200
100 100
0 0
200 250 300 350 400 200 250 300 350 400
500
400 XXIX
300
mAU
200
100
0
200 250 300 350 400
Wavelength (nm)
500
400 XXX
300
mAU
200
100
0
200 250 300 350 400
Wavelength (nm)
‹ 161 ›
5.2 Widma HRMS
Intens.
x10 9 357.2045
5
VII
4
0
200 400 600 800 1000 1200 1400 m/z
Intens.
x10 9
357.2124
5
VIII (MS2)
4
3
283.2687
473.2915
0
200 400 600 800 1000 1200 1400 m/z
Intens.
x10 9
357.2132
2.5
283.2687
IX (MS2)
2.0
1.5
1.0
409.3186
0.5
473.2918
0.0
200 400 600 800 1000 1200 1400 m/z
Intens.
x10 9
6 283.2688
X (MS2)
5
2 357.2134
409.3187
1 473.2919
0
200 400 600 800 1000 1200 1400 m/z
‹ 162 ›
Intens.
x10 10
373.1374
2.0
XIX
1.5
1.0
745.2755
0.5
0.0
200 400 600 800 1000 1200 1400 m/z
Intens.
x10 10
399.1538
1.5 XXIV
1.0
0.5
565.2243
483.1404 821.3099
0.0
200 400 600 800 1000 1200 1400 m/z
‹ 163 ›
5.3 Widma NMR
I + II / α-pinenian-8 metylu + β-pinenian-8 metylu; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
1.00
0.20
1E+08
1E+08
1E+08
9E+07
8E+07
(d)
1.18 7E+07
3 (m) 11 (s) 5 (m) 1 (dt) 4a (dm) 4s (dm) 7s (dt) 10 (dd) (s) (d) 9 (s) 6E+07
5.26 3.72 2.72 2.58 2.30 2.15 1.97 1.69 1.58 1.22 1.03
5E+07
7a (m)
4E+07
1.20
3E+07
2E+07
1E+07
-1E+07
5.30 5.25 3.75 3.70 2.75 2.70 2.65 2.60 2.55 2.35 2.30 2.25 2.20 2.15 2.10 2.05 2.00 1.95 1.70 1.65 1.60 1.55 1.25 1.20 1.151.05
f1 (ppm)
‹ 164 ›
‹ 165 ›
I + II / α-pinenian-8 metylu + β-pinenian-8 metylu; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 166 ›
I + II / α-pinenian-8 metylu + β-pinenian-8 metylu; kolejno: COSY, NOESY
‹ 167 ›
III / mirtenian metylu; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
III / mirtenian metylu; kolejno: HSQC, COSY
‹ 168 ›
IV / (α-terpineol) + α-pinen-8 ol; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
3000
2000
1000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
7.4 7.3 7.2 7.1 7.0 5.8 5.7 5.6 5.5 5.4 5.3 5.2 3.8 3.7 3.6 3.5 3.4 2.4 2.3 2.2 2.1 2.0 1.9 1.8 1.7 1.6 1.5 1.4 1.3 1.2 1.1 1.0 0.9 0.8 0.7
f1 (ppm)
‹ 169 ›
IV / (α-terpineol) + α-pinen-8 ol; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 170 ›
IV / α-terpineol + α-pinen-8 ol; kolejno: COSY, NOESY
‹ 171 ›
VII / libocedrol; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
40000
30000
20000
10000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
45000
11' (s)
40000
3.80
3' (s) 5 (s) 6' (s) 3 (OH) (s) 11 (s) 8' (sept.) 8 (sept.) 7' (s) 7 (s) 9'+10' (d) 9+10 (d) 35000
6.76 6.61 6.21 5.02 3.81 3.53 3.31 2.03 1.91 1.34 1.26
30000
25000
20000
15000
10000
5000
0
-5000
6.75 6.60 6.20 5.00 3.80 3.55 3.50 3.35 3.30 2.05 2.00 1.95 1.90 1.35 1.30 1.25
f1 (ppm)
‹ 172 ›
VII / libocedrol; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 173 ›
VII / libocedrol; kolejno: COSY, NOESY
‹ 174 ›
VIII / heyderiol; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
60000
50000
40000
30000
20000
10000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
60000
6' (s) 11 (s)
6.26 3.80
3' (s) 5 (s) 3 (OH) (s) 11 (s) 8 ( sept.) 8 ( sept.) 10 (s) 10 (s) z 3a (s) 9+10 (d) 9'+10' (d) 50000
6.70 6.59 5.08 3.78 3.30 3.12 2.38 1.87 1.55 1.25 1.00
40000
30000
20000
10000
0
6.70 6.65 6.60 6.25 5.10 5.05 3.80 3.75 3.35 3.30 3.25 3.20 3.15 3.10 3.05 2.40 2.35 1.85 1.60 1.55 1.25 1.00 0.95
f1 (ppm)
2000
1500
1000
500
210 200 190 180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 -10
f1 (ppm)
‹ 175 ›
VIII / heyderiol; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 176 ›
VIII / heyderiol; kolejno: COSY, NOESY
‹ 177 ›
‹ 178 ›
VII’ + VIII’ / libocedrochinon + heyderiochinon; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C
‹ 179 ›
VII’ + VIII’ / libocedrochinon + heyderiochinon; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 180 ›
VII’ + VIII’ / libocedrochinon + heyderiochinon; kolejno: COSY, NOESY
IX / heyderiol-C; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C
15000
10000
5000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
5000
6' (s) 11 (s)
6.23 3.77
3' (s) 6 (s) 2 (OH) (s) 11' (s) 8' (m) 8 (m) 7 (s) 7' (s) 9'+10' (d)
4000
6.74 6.54 4.80 3.79 3.50 3.09 2.23 2.02 1.31
3000
2000
1000
0
6.7 6.6 6.2 4.8 3.8 3.7 3.6 3.5 3.4 3.1 3.0 2.2 2.0 1.9 1.8 1.7 1.6 1.5 1.4 1.3 1.2 1.1 1.0 0.9 0.8
f1 (ppm)
‹ 181 ›
IX / heyderiol-C; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 182 ›
IX / heyderiol-C; kolejno: COSY, NOESY
‹ 183 ›
X / libocedrol-C; kolejno: 1H, 1H-detale, porównanie 1H: libocedrol-C, heyderiol-C, libocedrol, heyderiol
10000
5000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
500
11 (s) 8 (m) 7 (s)

3.77 3.10 2.24
400
6' (s) 6 (s) 3' (s) 11' (s) 8' (m) 7' (s) 9+10 (d) 9'+10' (d)
6.69 6.54 6.25 3.77 3.13 2.37 1.12 1.00
300
200
100
-100
6.70 6.55 6.25 6.20 4.90 4.85 3.75 3.65 3.60 3.45 3.20 3.15 3.10 3.05 3.00 2.95 2.40 2.25 2.20
1.15 1.10 1.00
f1 (ppm)
‹ 184 ›
X / libocedrol-C; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 185 ›
XI / karwakrol; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
5E+08
4E+08
3E+08
2E+08
1E+08
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
4E+08
4E+08
3E+08
2E+08
6 (d) 5 (dd) 3 (d) 2 (OH) (s) 8 (m) 7 (s) 9+10 (d) 2E+08
7.02 6.71 6.64 4.61 2.81 2.20 1.20
2E+08
1E+08
5E+07
0
7.04 7.02 7.00 6.74 6.72 6.70 6.68 6.66 6.64 4.64 4.62 4.60 4.583.80 3.78 3.76 2.90 2.88 2.86 2.84 2.82 2.80 2.78 2.76 2.74 2.24 2.22 2.20 2.18 2.16 1.22 1.20 1.18 1.16
f1 (ppm)
‹ 186 ›
XI / karwakrol; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 187 ›
XI / karwakrol; NOESY
‹ 188 ›
‹ 189 ›
XII+XIII / p-metoksytymol + p-metoksykarwakrol; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
‹ 190 ›
XII+XIII / p-metoksytymol + p-metoksykarwakrol; kolejno: HSQC, HMBC
XII+XIII / p-metoksytymol + p-metoksykarwakrol; NOESY
‹ 191 ›
XV / tymochinon + wzorzec tymochinon; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C
3E+05
2E+05
2E+05
2E+05
1E+05
50000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
3E+05
2E+05
6 (s) 3 (s) 8 (m) 7 (s) 9+10 (d)
6.51 6.44 2.95 1.96 1.05
2E+05
2E+05
1E+05
50000
0
6.70 6.65 6.60 6.55 6.50 6.45 6.40 3.05 3.00 2.95 2.90 2.00 1.95 1.90 1.10 1.05 1.00
f1 (ppm)
‹ 192 ›
XV / tymochinon + wzorzec tymochinon; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 193 ›
XVI / wanilina; kolejno: 1H, 1H-detale, NOESY
7000
6000
5000
4000
3000
2000
1000
10.8 10.6 10.4 10.2 10.0 9.8 9.6 9.4 9.2 9.0 8.8 8.6 8.4 8.2 8.0 7.8 7.6 7.4 7.2 7.0 6.8 6.6 6.4 6.2 6.0 5.8
f1 (ppm)
7000
2 (d)
7.40
6000
7 (s) 6 (dd) 5 (d) 4 (OH) (brs) 8 (s)

9.81 7.41 7.03 6.15 3.95
5000
4000
3000
2000
1000
0
9.90 9.85 9.80 9.75 7.45 7.40 7.05 7.00 6.25 6.20 6.15 6.10 6.05 4.00 3.95 3.90 3.85
f1 (ppm)
‹ 194 ›
XVI / wanilina; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 195 ›
XVII / aldehyd koniferylowy; kolejno: 1H, 1H-detale, NOESY
4000
3000
2000
1000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
4500
2 (d)
7.05 4000
3'/gamma(CHO) (d) 1'/alfa (d) 6 (dd) 5 (d) 2'/beta (dd) 4 (OH) (s) 4' (OMe) (s) (s)
3500
9.64 7.38 7.11 6.94 6.58 5.95 3.93 1.23
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
9.7 9.6 7.4 7.1 7.0 6.9 6.6 6.5 6.0 5.9 3.9 1.7 1.6 1.5 1.4 1.3 1.2 0.9 0.8
f1 (ppm)
‹ 196 ›
XVII / aldehyd koniferylowy; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 197 ›
‹ 198 ›
XVIII / matairezynol; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
XVIII / matairezynol; kolejno: HSQC,HMBC
‹ 199 ›
XVIII / matairezynol; kolejno: COSY, NOESY
‹ 200 ›
XIX / 8’-epi-8’-hydroksymatairezynol: 1H, 1H-detale
‹ 201 ›
XIX / 8’-epi-8’-hydroksymatairezynol: HSQC, HMBC
‹ 202 ›
f1 (ppm)
XIX / 8’-epi-8’-hydroksymatairezynol: COSY, NOESY
‹ 203 ›
f1 (ppm) f1 (ppm)
‹ 204 ›
XX / 3-metylotujaplikatyna; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
XX / 3-metylotujaplikatyna; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 205 ›
XX / 3-metylotujaplikatyna; kolejno: COSY, NOESY
‹ 206 ›
XXI / tujaplikatyna; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, NOESY
‹ 207 ›
XXI / tujaplikatyna; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 208 ›
XXII / γ-tujaplikaten; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT 135
‹ 209 ›
XXII / γ-tujaplikaten; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 210 ›
12
11
10
XXII / γ-tujaplikaten; kolejno: COSY, NOESY
9
8
7
‹ 211 ›
6
f2 (ppm)
5
4
3
2
1
0
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
12
11
10
XXIII / 3-metylo-γ-tujaplikaten; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C
‹ 212 ›
XXIII / 3-metylo-γ-tujaplikaten; kolejno: HMBC, NOESY
‹ 213 ›
XXIV / 3,4’-dimetylo-γ-tujaplikaten; kolejno: 1H, 1H-detale, NOESY
‹ 214 ›
XXIV / 3,4’-dimetylo-γ-tujaplikaten; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 215 ›
XXV / kupresuflawon: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
‹ 216 ›
XXV / kupresuflawon: HSQC, HMBC
‹ 217 ›
XXV / kupresuflawon: COSY, ROESY
‹ 218 ›
XXVI / (taiwaniaflawon); kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
2500
2000
1500
1000
500
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
2200
2000
1800
1600
8'' (d)
6.46
1400
2''',6''' (m) 3 (s) 8 (d) 6 (d)
7.34 6.73 6.45 6.18 1200
6' (dd) 2' (d) 5' (d) 6'' (d) 1000

7.92 7.81 6.98 6.24
800
3''',5''' (d)
6.69 600
400
200
-200
13.0 12.9 11.0 10.9 10.8 10.7 10.4 10.3 10.2 10.1 10.0 7.9 7.8 7.3 7.0 6.7 6.5 6.2 3.5 3.4 3.3 3.2
f1 (ppm)
‹ 219 ›
XXVI / (taiwaniaflawon); kolejno: HSQC, HMBC
‹ 220 ›
XXVI / taiwaniaflawon; kolejno: COSY, ROESY
‹ 221 ›
XXVII / amentoflawon; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
4E+08
3E+08
2E+08
1E+08
13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1
f1 (ppm)
4E+08
6' (dd) 3''',5''' (d) 4E+08

8.01 6.74
4E+08
OH (s) OH (s) 2' (d) 2''',6''' (d) 5' (d) 3 (s) 3'' (s) 8 (d) 6'' (s) 6 (d)
13.11 12.98 8.03 7.58 7.17 6.83 6.77 6.48 6.42 6.21
3E+08
2E+08
2E+08
2E+08
1E+08
5E+07
0
13.10 13.05 13.00 8.05 8.00 7.60 7.55 7.20 7.15 6.85 6.80 6.75 6.706.50 6.45 6.40 6.20
f1 (ppm)
‹ 222 ›
XXVII / amentoflawon; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 223 ›
f1 (ppm) f1 (ppm)
XXVIII / 7-O-β-glukozyd dihydrokemferolu; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
1500
1000
500
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
1800
3'+5' (d) 8 (d) (OH) (d) 1'' (d) (OH) (s) 1600
6.79 6.13 5.12 4.95 4.56
1400
5 (OH) (brs) 4' (OH) (brs) 2'+6' (d) 6 (d) (OH) (d) (OH) (s) 3 (1H) (dd) 6''(1H) (dd)
11.79 9.60 7.32 6.16 5.37 5.05 4.66 3.65
1200
3 (OH) (d)
5.85
1000
800
600
400
200
0
11.9 11.8 11.7 9.7 9.6 9.5 7.4 7.3 6.8 5.4 5.1 5.0 4.7 4.6 3.7 3.4 3.3 3.2 -4.1
f1 (ppm)
‹ 224 ›
XXVIII / 7-O-β-glukozyd dihydrokemferolu; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 225 ›
XXVIII / 7-O-β-glukozyd dihydrokemferolu; kolejno: COSY, ROESY
‹ 226 ›
XXIX / 7-O-β-glukozyd naryngeniny; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
1200
1000
800
600
400
200
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
600
6 (d) 6''(1H) (d) 3'' (d)
6.13 3.46 3.25
2'+6' (d) 3'+5' (d) 8 (s) 2 (d) 1'' (t) 6''(1H) (d) 3(1H)+5'' (dd) 3(1H) (d) I (s) J (s) 500
7.32 6.80 6.14 5.49 4.96 3.66 3.35 2.73 1.78 1.23
2'' (d) 400

3.21
300
200
100
0
7.4 7.3 6.8 6.2 6.1 5.5 5.0 4.9 3.7 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2 3.1 2.8 2.7 1.8 1.2 -4.1
f1 (ppm)
‹ 227 ›
XXIX / 7-O-β-glukozyd naryngeniny; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 228 ›
XXIX / 7-O-β-glukozyd naryngeniny; kolejno: COSY, ROESY
‹ 229 ›
XXX / 7-O-β-glukozyd apigeniny; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
4000
3000
2000
1000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
1400
3'+5' (d) 6 (d)
6.94 6.44
1200
5(OH) (brs) 4'(OH) (brs) 2'+6' (d) 3 (s) 1'' (d) - (s) 6'' (s)
12.96 10.36 7.96 6.87 5.07 4.64 3.70
1000
8 (d)
6.83
800
600
400
200
0
12.9 10.7 10.5 10.3 10.1 9.1 9.0 8.9 8.8 8.7 8.6 8.0 7.9
7.0 6.9 5.4 5.2 5.1 4.7 4.6 3.8 3.7 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2
f1 (ppm)
‹ 230 ›
XXX / 7-O-β-glukozyd apigeniny; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 231 ›
XXX / 7-O-β-glukozyd apigeniny; kolejno: COSY, ROESY
‹ 232 ›
‹ 233 ›
XXXI / 3-O-β-ramnozyd kemferolu; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
XXXI / 3-O-β-ramnozyd kemferolu; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 234 ›
XXXI / 3-O-β-ramnozyd kemferolu; COSY
‹ 235 ›
0.00
0.78
1.80
0.69
0.67
0.70
‹ 236 ›
0.69
XXXII / 2,3-dihydrokwercetyna; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
XXXII / 2,3-dihydrokwercetyna; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 237 ›
0.00
1.01
1.00
0.54
0.49
0.49
0.46
‹ 238 ›
XXXIII / 2,3-dihydrokemferol; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
0.36
XXXIII / 2,3-dihydrokemferol; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 239 ›
0.00
0.90
0.88
0.46
‹ 240 ›
0.43
0.47
XXXIV / 7-O-β-glukozyd kemferolu; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
0.41
1.79
XXXIV / 7-O-β-glukozyd kemferolu; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 241 ›
XXXIV / 7-O-β-glukozyd kemferolu; kolejno: COSY, ROESY
‹ 242 ›
XXXV / 7-O-β-ksylozyd izoskutelareiny; kolejno: 1H, 1H-detale, 13C, DEPT90, DEPT 135
10000
8000
6000
4000
2000
16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4
f1 (ppm)
3 (s)
6.83 1500
5(OH) (s) 4'(OH) (brs) 8(OH) (brs) 2'+6' (d) 3'+5' (d) 6 (s) (s) (s) 1'' (d) 5'' (d)
12.39 10.41 8.74 7.99 6.95 6.56 5.42 5.14 4.97 3.79
1000
500
0
12.3 10.5 10.3 9.0 8.9 8.8 8.7 8.6 8.1 8.0 7.9 7.0 6.9 6.86.6 6.55.6 5.5 5.4 5.3 5.2 5.1 5.0 4.9 3.9 3.8 3.4 3.3 3.2 3.1
f1 (ppm)
‹ 243 ›
XXXV / 7-O-β-ksylozyd izoskutelareiny; kolejno: HSQC, HMBC
‹ 244 ›
XXXV / 7-O-β-ksylozyd izoskutelareiny; kolejno: COSY, ROESY
‹ 245 ›
5.4 Zestawienie chromatograficznych parametrów retencyjnych
związek Tr [min] warunki Rf warunki Rf warunki RI warunki
I - - 0,44 0,94 1205
II - - 0,44 0,94 1201
GC-1
T-2
T-4
III - - 0,39 0,86 1303
IV - - 0,06 0,31 1228
VII 21,72 0,49 - - 2390
VIII 22,13 0,43 - - 2344
IX 23,16 0,38 - - 2324
GC-1
T-3
X 23,90 0,34 - - 2320
XI 15,38 0,26 - - 1299
XII 14,88 0,23 - - 1482
XIII 14,75 HPLC-3 0,23 - - 1490
XVI 8,71 0,67 0,63 - -
XVII 10,07 0,52 0,58 - -
XVIII 11,52 0,28 0,55 - -
XIX 10,77 0,10 0,63 - -
T-15
T-18
XX 11,49 0,21 0,53 - -
XXI 11,43 0,06 0,62 - -
XXII 9,88 0,06 0,51 - -
XXIII 12,10 0,21 0,50 - -
XXIV 13,57 0,23 0,37 - -
XXV 20,13 0,99 0,30 - -
HPLC-2
XXVI 22,02 0,99 0,25 - -

XXVII 21,38 0,99 0,27 - -
XXVIII 11,95 0,58 nd - -

XXIX 14,07 0,55 nd - -
T-14
XXX 17,64 0,45 nd T-17 - -

HPLC-1
XXXI 16,72 0,65 0,46 - -

XXXII 30,35 0,76 0,39 - -
XXXIII 32,98 0,79 0,38 - -
XXXIV 17,06 0,47 0,51 - -
XXXV 19,82 0,49 0,52 - -
‹ 246 ›
Rozdział 7
247-257
Bibliografia
Abdel-Kader M.S., Wisse, J., Evans, R., van der Werff H., Baker D.D., Chu M., Oza U., Rajgarhia V.
Kingston D.G.I. The value of natural products to future pharmaceutical
Bioactive Iridoids and a new lignan from Allamanda discovery
cathartica and Himatanthus fallax from the Suriname Natural Product Reports (2007), 24(6): 1225-1244
rainforest
Journal of Natural Products (1997), 60(12): 1294-1297 Banaszczak P.
informacja ustna, (2004)
Abensperg-Traun M.
CITES, sustainable use of wild species and incentive- Banewar V.W., Raut A.R., Thakre V.D., Deahmukh D.R.
driven conservation in developing countries, with an Prediction of activity spectra and synthesis of some
emphasis on southern Africa substituted coumarins
Biological Conservation (2009), 142(5): 948-963 Asian Journal of Chemistry (2009) 21(7): 5135-5139
Adams R.P., Nguyen S., Hsieh C.F., Kaiyun G. Banno N., Akihisa T., Yasukawa K., Tokuda H., Tabata K.,
The leaf essential oils of the genus Calocedrus Nakamura Y., Nishimura R., Kimura Y., Suzuki T.
Journal of Eessential Oil Research (2006), 18(6): 654-658 Anti-inflammatory activities of the triterpene acids from
the resin of Boswellia carteri
Andersen Ø.M., Markham K.R. (red.) Journal of Ethnopharmacology (2006), 107(2): 249-253
Flavonoids: chemistry, biochemistry and applications
CRC Press, Boca Raton (2006) Barańska M., Schulz H., Rösch P., Strehle M.A., Popp J.
Identification of secondary metabolites in medicinal and
Anderson A.B., Scheffer T.C. spice plants by NIR-FT-Raman microspectroscopic
Chemistry of decay of heartwood on ageing in incense mapping
cedar (Libocedrus decurrens Torrey) Analyst (2004), 129(10): 926-930
Nature (1962), 194(4826): 410
Barrero A.R., Quilez del Moral J.F., Lucas R., Paya M.,
Anderson A.B., Scheffer T.C., Duncan C.G. Akssira M., Akaad S., Mellouki F.
On the decay retardant properties of some tropolones Diterpenoids from Tetraclinis articulata that inhibit
Science (1962), 137(3533): 859-860 various human leukocyte functions
Journal of Natural Products (2003), 66(6): 844-850
Anderson A.B., Scheffer T.C., Duncan C.G.
The chemistry of decay resistance and its decrease with Belsito E.L., Carbone C., Di Gioia M.L., Leggio A., Liguori
heartwood aging in incense cedar A., Perri F., Siciliano C., Viscomi M.C.
Holzforschung (1963), 17(1): 1-5 Comparison of the volatile constituents in cold-pressed
bergamot oil and a volatile oil isolated by vacuum
Anderson A.B., Zavarin E. distillation
Influence of extractives on tree properties. III. Incense Journal of Agriculture and Food Chemistry (2007), 55(19):
cedar (Libocedrus decurrens) 7847-7851
Journal of the Institute of Wood Science (1965), 15: 3-24
Besiiere Y., Grison C., Boussac G.
Anderson A.B., Zavarin E., Scheffer T.C. Transpositions thermiques de derives d’α-pinene
Nature of some decay-retardant extractive components Tetrahedron (1978), 34(13): 1957-1963
in incense cedar heartwood (Libocedrus decurrens
Torrey) Blumberg L., Klee M.S.
Nature (1958), 181(4618): 1275-1276 A critical look at the definition of multidimensional
separations
Anzali S., Barnickel G., Cezanne B., Krug M., Filimonov Journal of Chromatography A (2010), 1217(1): 99-103
D., Poroikov V.
Discriminating between drugs and nondrugs by Boyd M.R., Cardellina II J.H., Gustafson K.R., McMahon
prediction of activity spectra for substances (PASS) J.B., Fuller R.W., Cragg G.M., Kashman Y., Soejarto D.
Journal of Medicinal Chemistry (2001), 44(15): 2432-2437 Calanolide and related antiviral compounds,
compositions and usues thereof
Aqil M., Ahad A., Sultana Y., Ali A. Patent (2002), US 20020086898A1
Status of terpenes as skin penetration enhancers
Drug Discovery Today (2007), 12(23-24): 1061-1067 Bross-Walch N., Kühn T., Moskau D., Zerbe O.
Strategies and tools for structure determination of
Asensio-Ramos M., Hernández-Borges J., Rocco A., natural products using modern methods of NMR
Fanali S. spectroscopy
Food analysis: a continuous challenge for miniaturized Chemistry and Biodiversity (2005), 2(2): 147-177
separation techniques
Journal of Separtion Science (2009), 32(21): 3764-3800 Budlewska D.
Badania dimerów flawonoidowych w niektórych
Asfawa N., Storesunda H.J., Skattebølb L., Aasena A.J. gatunkach rodziny Cupressaceae
Coexistence of chrysanthenone, filifolone and (Z)- Akademia Medyczna w Gdańsku, Gdańsk (2000), praca
isogeranic acid in hydrodistillates. Artefacts! magisterska
Phytochemistry (2001), 58(3): 489-492
Buszewski B., Kłodzińska E.
Augusto F., Carasek E., Silva R.G.C., Rivellino S.R., Determination of pathogenic bacteria by CZE with
Batista A.D., Martendal E. modified capillary surface
New sorbents for extraction and microextraction Electrophoresis (2008), 29(20): 4177-4184
techniques
Journal of Chromatography A (2010), 1217(16): 2533- Caldarelli S.
2542 Chromatographic NMR: a tool for the analysis of mixtures
of small molecules
Magnetic Resonance in Chemistry (2007), 45(supl.): S48-
S55
‹ 248 ›
Calnan C.D. Chien S.C., Liu H.K., Kuo Y.H.
Dermatitis from cedar wood pencils. Two new compounds from the leaves of Calocedrus
Transactions and Annual Report of the St John's Hospital microlepic (sic!) var. formosana
Dermatological Society (1972), 58: 43 Chemical and Pharmaceutical Bulletin (2004), 52(6): 762-
763
Carrara C., Viel S., Delaurent C., Ziarelli F., Excoffier G.,
Caldarelli S. Chiou L.C., Ling J.Y., Chang C.C.
Chromatographic NMR in NMR solvents Chinese herb constituent β-eudesmol alleviated the
Journal of Magnetic Resonance (2008), 194(2): 303-306 electroshock seizures in mice and electrographic seizures
in rat hippocampal slices
Catharino R.R., Haddad R., Cabrini L.G., Cunha I.B.S., Neuroscience Letters (1997), 231(3): 171-174
Sawaya A.C.H.F., Eberlin M.N.
Characterization of vegetable oils by electrospray Cichewicz R.H., Kouzi S.A.
ionization mass spectrometry fingerprinting: Chemistry, biological activity, and chemotherapeutic
classification, quality, adulteration, and aging potential of betulinic acid for the prevention and
Analytical Chemistry (2005), 77(22): 7429-7433 treatment of cancer and HIV infection
Medicinal Research Reviews (2003), 24(1): 90-114
Cavagni G., Caffarelli C., Spattini A., Riva G.
IgE-mediated allergic rhinitis and conjunctivitis caused by Claridge T.
Calocedrus decurrens (incense cedar). Software review of MNova: NMR data processing,
Allergy (2003), 58(11): 1201-1202 analysis, and prediction software
Journal of Chemical Information and Modelling (2009),
Chao K.P., Hua K.F., Hsu H.Y., Su Y.C., Chang S.T. 49(4): 1136-1137
Anti-inflammatory activity of sugiol, a diterpene isolated
from Calocedrus formosana bark. Clarkson C., Stærk D., Hansen S.H., Smith P.J.,
Planta Medica (2005), 71(4): 300-305 Jaroszewski J.W.
Discovering new natural products directly from crude
Chao L.K., Hua K.F., Hsu H.Y., Su Y.C., Chang S.T. extracts by HPLC-SPE-NMR: chinane diterpenes in
Bioactivity assay of extracts from Calocedrus macrolepis Harpagophytum procumbens
var. formosana bark Journal of Natural Products (2006), 69(4): 527-530
Bioresource Technology (2006), 97(18): 2462-2465
Cool L.G., Adams R.P.

Chen C.H., Huang J.P., Tsai C.C., Chaw S.M. A pregeijerene isomer from Juniperus erectopatens
Phylogeny of Calocedrus (Cupressaceae), an eastern foliage
Asian and western North American disjunct gymnosperm Phytochemistry (2003), 63(1): 105-108
genus, inferred from nuclear ribosomal nrITS sequences
Botanical Studies (2009), 50: 425-433 Cozzolino D.
Near infrared spectroscopy in natural products analysis
Chen L., Jia X., Lu Q., Peng Y., Du S., Chen Q. Planta Medica (2009), 75(7): 746-756
Highly efficient and selective enrichment of puerarin
from Radix Puerariae by molecularly imprinted solid- Cushnie T.P.T., Lamb A.J.
phase extraction Antimicrobial activity of flavonoids
Separation and Purification Technology (2010), 71(3): International Journal of Antimicrobial Agents (2005),
324-330 26(5): 343-356
Cheng S.S., Chang H.T., Wu C.L., Chang S.T. de Hoffmann E., Stroobant V.
Anti-termitic activities of essential oils from coniferous Mass spectrometry: principles and applications, wyd.3.
trees against Coptotermes formosanus Wiley, Chichester (2007)
Bioresource Technology (2007), 98(2): 456-459
de Pascual Teresa J., Urones J.G., Fernandez A.
Cheng S.S., Wu C.L., Chang H.T., Kao Y.T., Chang S.T. Monoterpene derivatives from the essential oil of
Antitermitic and antifungal activities of essential oil of Aristolochia longa
Calocedrus formosana leaf and its composition Phytochemistry (1983), 22(12): 2753-2754
Journal of Chemical Ecology (2004), 30(10): 1957-1967
Dewick P.M.
Cheng Y.S., Lin K.C. Medicinal natural products: a biosynthetic approach,
Extractive constituents from the wood of Libocedrus wyd.3.
formosana. Neutral parts II John Wiley & Sons, Chichester (2009): 28, 137-184, 187-
Huaxue (1971), 3: 94-99 306
Cheng Y.S., Lin K.C. DNP, praca zbiorowa
Extractive constituents from the wood of Libocedrus Dictionary of Natural Products, CD-ROM Version 15:1
formosana. Neutral parts I Chapman and Hall, Boca Raton (2007)
Huaxue (1970), 1-2: 28-32
Dolan M.C., Dietrich G., Panella N.A., Montenieri J.A.,
Chiang Y.M., Liu H.K., Lo J.M., Chien S.C., Chan Y.F., Lee Karchesy J.J.
T.H., Su J.K., Kuo Y.H. Biocidal activity of three wood essential oils against
Cytotoxic constituents of the leaves of Calocedrus Ixodes scapularis (Acari: Ixodidae), Xenopsylla cheopis
formosana (Siphonaptera: Pulicidae), and Aedes aegypti (Diptera:
Journal of the Chinese Chemical Society (2003), 50(1):161- Culicidae)
166 Journal of Economic Entomology (2007), 100(2): 622-625
Dunn W.B., Bailey N.J.C., Johnson H.B.
Measuring the metabolome: current analytical
technologies
Analyst (2005), 130(5): 606-625
‹ 249 ›
Earle C.J. Franke, A., Markham K.R.
The Gymnosperm Database Quercetin-3-O-α-(2-O-p-hydroxybenzoyl-4-O-p-
9 grudnia 2008, URL: <http://www.conifers.org> coumaroylrhamnopyranoside), an aglycone-like flavonol
glycoside from Libocedrus bidwillii
Ebermann R., Alth G., Kreitner M., Kubin A. Phytochemistry (1989), 28(12): 3566-3567
Natural products derived from plants as potential drugs
for the photodynamic destruction of tumor cells Gadek P.A., Alpers D.L., Heslewood M.M., Quinn C.J.
Journal of Photochemistry and Photobiology B: Biology Relationships within Cupressaceae sensu lato: a
(1996), 36(2): 95-97 combined morphological and molecular approach
American Journal of Botany (2000), 87(7): 1044-1057
Eckenwalder J.E.
Conifers of the world: the complete reference Gadek P.A., Quinn C.J.
Timber Press, Portland (2009): 182-185 Biflavones of the subfamily Callitroideae, Cupressaceae
Phytochemistry (1983), 22(4): 969-972
Erdtman, H., Harmatha J.
Phenolic and terpenoid heartwood constituents of Gadek P.A., Quinn C.J.
Libocedrus yateensis Biflavones of the subfamily Cupressoideae, Cupressaceae
Phytochemistry (1979), 18(9): 1495-1500 Phytochemistry (1985), 24(2): 267-272
Fang J.M., Hsu K.C., Cheng Y.S. Gledhill D.
Lignans from leaves of Calocedrus formosana The names of plants, wyd.4.
Phytochemistry (1989b), 28(12): 3553-3555 Cambridge University Press, Cambridge (2008): 85, 97,
199, 237, 379
Fang J.M., Hsu K.C., Cheng Y.S.
Terpenoids from leaves of Calocedrus formosana Gleiter R., Esser B., Kornmayer S.C.
Phytochemistry (1989a), 28(4): 1173-1175 Cyclacenes: hoop-shaped systems composed of
conjugated rings
Fang J.M., Jan S.T., Cheng Y.S. Accounts of Chemical Research (2009), 42(8): 1108-1116
(+)-calocedrin, a lignan dihydroanhydrid from Calocedrus
formosana Gocan S., Cimpan G.
Phytochemistry (1985), 24(8): 1863-1864 Review of the analysis of medicinal plants by TLC:
modern approaches
Fang J.M., Jan S.T., Cheng Y.S. Journal of Liquid Chromatography and Related
Terpenoids from Calocedrus formosana Technologies (2004) 27(7-9): 1377-1411
Phytochemistry (1987), 26(3): 853-854
Gordaliza M., Garcia P.A., Miguel del Corral J.M., Castro
Fang J.M., Liu M.Y., Cheng Y.S. M.A., Gomez-Zurita M.A.
Lignans from wood of Calocedrus formosana Podophyllotoxin: distribution, sources, applications and
Phytochemistry(1990), 29(9): 3048-3049 new cytotoxic derivatives
Forkmann, G. Toxicon (2004), 44(4): 441-459
Flavanones and dihydroflavonols as biosynthetic Gough L.J., Mills J.S.
intermediates in Matthiola incana Diterpenes of Calocedrus decurrens
Phytochemistry (1979), 18 (12): 1973-1975 Phytochemistry (1974), 13(8): 1612-1613.
Fitzpatrick J.D., Steelink C., Hansen R.E. Granger R.E., Campbell E.L., Johnston G.A.R.
Phenoxy radical intermediates. II. The oxidative (+)- And (-)-borneol: efficacious positive modulators of
detoxification of phenols in incense cedar heartwood GABA action at human recombinant α1β2γ2L GABAA
Journal of Organic Chemistry (1967), 32(3): 625-628 receptors
Foucault A.P. Biochemical Pharmacology (2005) , 69(7): 1101-1111
Enantioseparations in counter-current chromatography Gronquist M., Meinwald J., Eisner T., Schröder F.C.
and centrifugal partition chromatography Exploring uncharted terrain in nature’s structure space
Journal of Chromatography A (2001) 906(1-2): 365-378 using c apillary NMR spectroscopy: 13 steroids from 50
FP I, praca zbiorowa fireflies
Pharmacopoeia Regni Poloniae Journal of American Chemical Society (2005), 127(31):
wyd. nieznany, Warszawa (1817) 10810-10811
FP II, praca zbiorowa Grynbaum M.D., Kreidler D., Rehbein J., Purea A.,
Farmakopea Polska; wyd.2. Schuler P., Schaal W., Czesla H., Webb A., Schurig V.,
Towarzystwo Przyjaciół Wydziałów i Oddziałów Albert K.
Farmaceutycznych przy Uniwersytetach w Polsce, Hyphenation of gas chromatography to microcoil 1H
Warszawa (1936) nuclear magnetic resonance spectroscopy
Analytical Chemistry (2007), 79(7): 2708-2713
FP III, praca zbiorowa
Farmakopea Polska; wyd.3. Harmatha J., Budesinsky M., Trka A.
PZWL, Warszawa (1954) The structure of yatein. Determination of the positions,
and configurations of benzyl groups in lignans of the 2,3-
FP VI, praca zbiorowa dibenzylobutyrolactone type
Farmakopea Polska; wyd.6. Collection of Czechoslovak Chemical Communications
PTFarm, Warszawa (2002) (1982), 47(2): 644-663
FP VIII, praca zbiorowa Hattori S. , Yoshida S., Hasegawa M.
Farmakopea Polska; wyd.8. Occurrence of shikimic acid in the leaves of
PTFarm, Warszawa (2008) gymnosperms
Physiologia Plantarum (1954), 7(2): 283-289
‹ 250 ›
Hawthorne S.B., Grabanski C.B., Martin E., Miller D.J. Ichikawa N.
Comparisons of Soxhlet extraction, pressurized liquid Studies on acids contained in the wood of Libocedrus
extraction, supercritical fluid extraction and subcritical formosana Florin. V. Alcohols obtained from the
water extraction for environmental solids: recovery, reduction of shonanic acid esters and the optical
selectivity and effects on sample matrix properties of shonanic acid and its derivatives
Journal of Chromatography A (2000), 892(1-2): 421-433 Journal of the Chemical Society of Japan (1934d), 55: 111-
116
Himmler H.J., Kos A.
Finding new potential acetylcholine esterase Inhibitors in Ichikawa N.
SDFiles using CWM Lead Finder and PASS (Prediction of Studies on acids contained in the wood of Libocedrus
Activity Spectra for Substances) formosana Florin. VI. Oxidation of dihydroshonan alcohol
Chemistry Central Journal (2008), 2(supl.): P42 by potassium permanganate and the treatment of
shonanic acid with ozone
Holmes E., Tang H., Wang Y., Seger Ch. Journal of the Chemical Society of Japan (1934e), 55:
The assessment of plant metabolite profiles by NMR- 1074-1084
based methodologies
Planta Medica (2006), 72(9): 771-785 Ichikawa N.
Studies on acids contained in the wood of Libocedrus
Holzgrabe U., Diehl B.W.K., Wawer I. formosana Florin. VII
NMR spectroscopy in pharmacy Journal of the Chemical Society of Japan (1934f), 55:
Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis 1124-1133
(1998), 17(4-5): 557-616
Ichikawa N.
Hsieh C.L., Shiu L.L., Tseng M.H., Shao Y.Y., Kuo Y.H. Studies on the constitution of shonanic acid, one of the
Calocedimers A, B, C, and D from the bark of Calocedrus two characteristic volatile acids from the wood of
macrolepis var. formosana Libocedrus formosana Florin. I. The isolation of shonanic
Journal of Natural Products (2006a), 69(4): 665-667 acid and its general properties
Hsieh C.L., Tseng M.H., Kuo Y.H. Bulletin of the Chemical Society of Japan (1936), 11: 759-
Formosadimers A, B, and C from the bark of Calocedrus 769
macrolepis var. formosana Ichikawa N.
Chemical and Pharmaceutical Bulletin (2005), 53(11): Studies on the constitution of shonanic acid, one of the
1463-1465 two characteristic volatile acids from the wood of
Hsieh H.L., Tseng M.H., Shao Y.Y., Chang J.Y., Kuo C.C., Libocedrus formosana Florin. II. On the reduction and
Chang C.C., Kuo Y.H. bromination of shonanic acid
C35 Terpenoids from the bark of Calocedrus macrolepis Bulletin of the Chemical Society of Japan (1937a), 12:
var. formosana with activity against human cancer cell 233-243
lines Ichikawa N.
Journal of Natural Products (2006b), 69(11): 1611-1613 Studies on the constitution of shonanic acid, one of the
Hu J.F., Garo E., Yoo H.D., Cremin P.A., Zeng L., Göring two characteristic volatile acids from the wood of
M.G., O’Neil-Johnson M., Eldridge G.R. Libocedrus formosana Florin. III. Studies on the oxidation
Application of capillary-scale NMR for the structure of shonanic acid
determination of phytochemicals Bulletin of the Chemical Society of Japan (1937b), 12:
Phytochemical Analysis (2005), 16(2): 127-133 243-252
Ichikawa N. Ichikawa N.
Studies on the volatile acid of Libocedrus macrolepis Studies on the constitution of shonanic acid, one of the
Benth et Hook. I two characteristic volatile acids from the wood of
Journal of the Chemical Society of Japan (1932), 53: 353- Libocedrus formosana Florin. IV. On dihydroshonanyl
365 alcohol and the optical activity of shonanic acid and its
derivatives
Ichikawa N. Bulletin of the Chemical Society of Japan (1937c), 12: 253-
Studies on acids contained in the wood of Libocedrus 257
formosana Florin. II. A supplement to the previous report
on the double bond of shonanic acid Ichikawa N.
Journal of the Chemical Society of Japan (1934a), 55: 85- Studies on the constitution of shonanic acid, one of the
94 two characteristic volatile acids from the wood of
Libocedrus formosana Florin. V. Studies on the oxidation
Ichikawa N. of dihydroshonanyl alcohol and the ozonolysis of
Studies on acids contained in the wood of Libocedrus shonanic acid
formosana Florin. III. Oxidation products of shonanic acid Bulletin of the Chemical Society of Japan (1937d), 12:
by potassium permanganate and its ring form 258-266
Journal of the Chemical Society of Japan (1934b), 55: 95-
104 Ichikawa N.
Studies on the constitution of shonanic acid, one of the
Ichikawa N. two characteristic volatile acids from the wood of
Studies on acids contained in the wood of Libocedrus Libocedrus formosana Florin. VI. Studies on the oxidation
formosana Florin. IV. Bromination of shonanic acid and a of dihydroshonanic acid with ozone and potassium
few of its derivatives permanganate
Journal of the Chemical Society of Japan (1934c), 55: 105- Bulletin of the Chemical Society of Japan (1937e), 12:
110 267-275
IPNI (The International Plant Names Index)
9 grudnia 2008, URL: <http://www.ipni.org>
‹ 251 ›
Jaroszewski J.W. Kuhn S., Egert B., Neumann S., Steinbeck C.
Hyphenated NMR methods in natural products research, Building blocks for automated elucidation of metabolites:
part 1: direct hyphenation machine learning methods for NMR prediction
Planta Medica (2005a), 71(8): 691-700 BMC Bioinformatics (2008), 9: 400
Jaroszewski J.W. Kuo Y.C., Kuo Y.H., Lin Y.L., Tsai W.J.
Hyphenated NMR methods in natural products research, Yatein from Chamaecyparis obtusa suppresses herpes
part 2: trends in NMR hyphenation simplex virus type 1 replication in HeLa cells by
Planta Medica (2005b), 71(9): 795-802 interruption the immediate-early gene expression
Antiviral Research (2006), 70(3): 112-120
Jasti R., Bhattacharjee J., Neaton J.B., Bertozzi C.R.
Synthesis, characterization, and theory of [9]-, [12]-, and Kuo Y.H., Chang B.H., Lin Y.T.
[18]cycloparaphenylene: carbon nanohoop structures Studies on the extractive constituents of the bark of
Journal of American Chemical Society (2008), 130(52): Libocedrus formosana Florin I. The structure of 6α-
17646-17647 hydroxy-7-oxo-ferruginol
Journal of the Chinese Chemical Society (1975), 22(1): 49-
Jung M., Park M., Lee H.C., Kang Y.H., Kang, E.S., Kim 52
S.K.
Antidiabetic agents from medicinal plants Kupchan S.M., Hemingway R.J., Hemingway J.C.
Current Medicinal Chemistry (2006), 13(10): 1203-1218 Tumor inhibitors XIX. Desoxypodophyllotoxin, the
cytotoxic principle of Libocedrus decurrens
Kawai S., Sugishita K., Ohashi H. Journal of Pharmaceutical Sciences (1967), 56(3): 408-409
Identification of Thuja occidentalis lignans and its
biosynthetic relationship Kusari S., Lamshöft M., Zühlke S., Spiteller M.
Phytochemistry (1999), 51(2): 243-247 An endophytic fungus from Hypericum perforatum that
produces hypericin
Kaufmann B., Christen P. Journal of Natural Products (2008), 71(2): 159-162
Recent extraction techniques for natural products:
microwave-assisted extraction and pressurised solvent Kuźma Ł., Różalski M., Walencka E., Różalska B.,
extraction Wysokińska H.
Phytochemical Analysis (2002), 13(2): 105-113 Antimicrobial activity of diterpenoids from hairy roots of
Salvia sclarea L.: salvipisone as a potential anti-biofilm

Kellenbach E.R., Dukor R.K., Nafie L.A. agent active against antibiotic resistant Staphylococci
Absolute configuration determination of chiral molecules Phytomedicine (2007), 14(1): 31-35
without crystallisation by vibrational circular dichroism
(VCD) Kwan E.E., Huang S.G.
Spectroscopy Europe (2007), 19(4): 15-18 Structural elucidation with NMR spectroscopy: practical
strategies for organic chemists
Kim S.W., Ban S.H., Chung H., Cho S., Chung H.J., Choi P. European Journal of Organic Chemistry (2008), 2008(16):
S., Yoo O.J., Liu J.R. 2671-2688
Taxonomic discrimination of flowering plants by
multivariate analysis of Fourier transform infrared Lai E.P.C, Maleki Z.D., Wu S.
spectroscopy data Characterization of molecularly imprinted and
Plant Cell Reports (2004), 23(4): 246-250 nonimprinted polymer submicron particles specifically
tailored for removal of trace 17β-estradiol in water
Kisiel W., Zielińska K. treatment
Guaianolides from Cichorium intybus and structure Journal of Applied Polymer Science (2010), 116(3): 1499-
revision of Cichorium sesquiterpene lactones 1508
Phytochemistry (2001), 57(4): 523-527
Lambert J.B., Kozminski M.A., Santiago-Blay J.A.
Kohlmünzer S. Distinctions among conifer exudates by proton magnetic
Farmakognozja, wyd.5. resonance spectroscopy
PZWL, Warszawa, 1998 Journal of Natural Products (2007a), 70(8): 1283-1294
Kottakis F., Lamari F., Matragkou Ch., Zachariadis G., Lambert M., Wolfender J.L., Stærk D., Christensen S.B.,
Karamanos N., Choli-Papadopoulou T. Hostettmann K., Jaroszewski J.W.
Arabino-galactan proteins from Pistacia lentiscus Identification of natural products using HPLC-SPE
var.chia: isolation, characterization and biological combined with CapNMR
function Analytical Chemistry (2007b), 79(2): 727-735
Amino Acids (2008), 34(3): 413-420
Lamer-Zarawska E.
Koehn F.E. Compounds of benzene fraction from leaves of some
High impact technologies for natural products screening species of Cupressaceae family
Progress in Drug Research (2008), 65: 175-210 Dissertationes Pharmaceuticae et Pharmacologicae
Krupadam R.J., Khan M.S., Wate S.R. (1972), 24(4): 401-405
Removal of probable human carcinogenic polycyclic Lin Y.T., Kuo Y.H., Chang B.H.
aromatic hydrocarbons from contaminated water using Studies on the extractive constituents of the bark of
molecularly imprinted polymer Libocedrus formosana Florin II
Water Research (2010), 44(3): 681-688 Journal of the Chinese Chemical Society (1975), 22(4):
Kucht S., Groß J., Hussein Y., Grothe T., Keller U., Basar 331-334
S., König W.A., Steiner U., Leistner E. Lin Y.T., Lin K.T., Wang K.T., Weinstein B.
Elimination of ergoline alkaloids following treatment of Phytochemical studies. Isolation of 5-ethyltropolone from
Ipomoea asarifolia (Convolvulaceae) with fungicides Libocedrus formosana
Planta (2004), 219(4): 619-625 Experientia (1966), 22(3): 140-141
‹ 252 ›
Lin Y.T., Liu K.T. MacLean H., Murakami K.
A study of the extractive constituents from the wood of Lignans of western red cedar (Thuja plicata Donn). VI.
Libocedrus formosana Florin VIII. The phenolic Dihydroxythujaplicatin methyl ether
components. Shonanol, a new diterpene phenol Canadian Journal of Chemistry (1967), 45(3): 305-309
Journal of the Chinese Chemical Society (1965), 12(1-2):
51-60 Manter D.K., Kelsey R.G., Karchesy J.J.
Antimicrobial activity of extractable conifer heartwood
Lin Y.T., Lo T.B., Cheng Y.S. compounds toward Phytophthora ramorum
Study of the extractive constituents from the wood of Journal of Chemical Ecology (2007), 33(11): 2133-2147
Libocedrus formosana Florin V. The structures of
shonanic acid and isoshonanic acid Markham K.R.
Journal of the Chinese Chemical Society (1963), 10(1): 59- Techniques of flavonoid identification
65 Academic Press, London (1982)
Lin Y.T., Lo T.B., Lin, T.H. Markham K.R., Franke A., Molloy B.P.J., Webby R.F.
Study of the extractives constituents from the wood of Flavonoid profiles of new zealand Libocedrus and related
Libocedrus formosana Florin. II. Interconversion between genera
isoshonanic acid and thujic acid Phytochemistry (1990), 29(2): 501-507
Journal of the Chinese Chemical Society (1956), 3(1): 36- Matysik G.
40 Modified programmed multiple gradient development
Lin, Y.T., Lo T.B., Cheng Y.S. (MGD) in the analysis of complex plant extracts
Study of the extractive constituents from the wood of Chromatographia (1996) 43(1-2): 39-43
Libocedrus formosana Florin III. Isolation of chaminic Matysik G., Skalska-Kamińska A., Stefańczyk B.,
acid, acid C and acid E Wójciak-Kosior M., Rapa D.
Journal of the Chinese Chemical Society (1960), 7(2): 166- Application of a new technique in two-dimensional TLC
173 separation of multicomponent mixtures
Liu K.T., Lin Y.T. Journal of Planar Chromatography - Modern TLC (2008)
The extractive constituents from the wood of Libocedrus 21(4): 233-236
formosana. VII. Phosphoric acid-soluble part Meshnick S.R., Taylor T.E., Kamchonwongpaisan S.
Huaxue (1964), 4: 170-175 Artemisinin and the antimalarial endoperoxides: from

Lo T.B., Lin Y.T. herbal remedy to targeted chemotherapy
Study of the extractives constituents from the wood of Microbiological Reviews (1996), 60(2): 301-315
Libocedrus formosana Florin. I Miyazawa M., Hisama M.
Journal of the Chinese Chemical Society (1956), 3(1): 30- Antimutagenic activity of phenylpropanoids from clove
35 (Syzygium aromaticum)
Lopez-Perez J.L., Theron R., del Olmo E., Diaz D. Journal of Agriculture and Food Chemistry (2003), 51(22):
NAPROC-13: a database for the dereplication of natural 6413-6422
product mixtures in bioassay-guided protocols Moaddel R., Musyimi H.K., Sanghvi M., Bashore C.,
Bioinformatics (2007), 23(23): 3256-3257 Frazier C.R., Khadeer M., Bhatia P., Wainer I.W.
MacDonald B.F., Barton G.M. Synthesis and characterization of a cellular membrane
Lignans of western red cedar (Thuja plicata Donn). X. γ- affinity chromatography column containing histamine 1
thujaplicatene and P2Y1 receptors: a multiple G-protein coupled
Canadian Journal of Chemistry (1970), 48(20): 3144-3146 receptor column
Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis
Maciuk A., Moaddel R., Haginaka J., Wainer I.W (2010), 52(3): 416-419
Screening of tobacco smoke condensate for nicotinic
acetylcholine receptor ligands using cellular membrane Moerman D.E.
affinity chromatography columns and missing peak Native American Ethnobotany
chromatography Timber Press, Portland (1998): 188, 636, 682, 695, 725,
Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis 727, 740, 759
(2008), 48(2): 238-246 Mongrand S., Badoc A., Patouille B., Lacomblez C.,
MacLean H., MacDonald B.F. Chavent M., Cassagne C., Bessoule J.J.
Lignans of western red cedar (Thuja plicata Donn). VII. Taxonomy of gymnospermae: multivariate analyses of
Dihydroxythujaplicatin leaf fatty acid composition
Canadian Journal of Chemistry (1967), 45(7): 739-740 Phytochemistry (2001), 58(1): 101-115
MacLean H., Murakami K. Moussa C., Houziaux P., Danree B., Azerad R.
Lignans of western red cedar (Thuja plicata Donn). IV. Microbial models of mammalian metabolism. Fungal
Thujaplicatin and thujaplicatin methyl ether metabolism of phenolic and nonphenolic p-cymene-
Canadian Journal of Chemistry (1966a), 44(14): 1541- related drugs and prodrugs. I. Metabolites of
1545 thymoxamine
Drug Metabolism And Disposition (1997), 25(3): 301-310
MacLean H., Murakami K.
Lignans of western red cedar (Thuja plicata Donn). V. Muñoz M., Muñoz O., Joseph-Natan P.
Hydroxythujaplicatin methyl ether Absolute configuration determination and
Canadian Journal of Chemistry (1966b), 44(15): 1827- conformational analysis of (-)-(3S,6S)-3α,6β-
1830 diacetoxytropane using vibrational circular dichroism and
DFT techniques
Chirality (2010), 22(2): 234-241
‹ 253 ›
Muroi H., Kubo I. Perry N.B., Foster L.M.
Antibacterial activity of anacardic acid and totarol, alone Antitumour lignans and cytotoxic resin acids from a New
and in combination with methicillin, against Zealand gymnosperm, Libocedrus plumosa
methicillinresistant Staphylococcus aureus Phytomedicine (1994), 1(3): 233-237
Journal of Applied Bacteriology (1996), 80(4): 387-394
Pham T.N., Köver K.E., Jin L., Uhrin D.
1
Muszyński J.K. H-detected double-J-modulated INEPT-INADEQUATE for
Zarys farmakognozji simultaneous determination of one-bond and long-range
PZWL, Warszawa, 1957 carbon-carbon connectivities and the measurement of all
carbon-carbon coupling constants
Nakanishi T., Iida N., Inatomi Y., Murata H., Inada A., Journal of Magnetic Resonance (2005), 176(2): 199-206
Murata J., Lang F.A., Iinuma M., Tanaka T.
Neolignan and flavonoid glycosides in Juniperus Plouvier V.
communis var. depressa Inositol methyl ethers in several plant materials
Phytochemistry (2004), 65(2): 207-213 Compt. rend. (1958), 247: 2423-2426, podawane za
Chemical abstracts (1959), 53: 73237
Nakatsuka T., Hirose Y.
The essential oil from the wood of incense cedar (I). On Powers R.F., Oliver W.W.
the phenolic substances Libocedrus decurrens Torr., w
Journal of Japanese Forestry Society (1954), 30: 280-283 Burns R.M., Honkala B.H. (red.)
Silvics of North America: 1. Conifers. Agriculture
Nifantev E.E., Koroteev M.P., Kaziev G.Z., Uminskii A.A., Handbook 654
Grachev A.A., Menshov V.M., Tsvetkov Yu.E., Nifantev United States Department of Agriculture, Forest Service,
N.E., Belskii V.K., Stash A.I. Washington, DC. (1990): 173-180
On the problem of identification of the dihydroquercetin
flavonoid Queiroz E.F., Ioset J.R., Ndjoko K., Guntern A., Foggin
Russian Journal of General Chemistry (2006), 76(1): 161- C.M., Hostettmann K.
163 On-line identification of the bioactive compounds from
Blumea gariepina by HPLC-UV-MS and HPLC-UV-NMR,
Noda I., Dowrey A.E., Marcott C. combined with HPLC-micro-fractionation
Two-dimensional infrared (2D IR) spectroscopy. A new Phytochemical Analysis (2005) 16(3): 166-174
tool for interpreting infrared spectra

Microchimica Acta (1988), 94(1-6): 101-103 Quirke J.M.E., Hsu Y.L., van Berkel G.J.
Ferrocene-based electroactive derivatizing reagents for
Nováková L., Vlčková H. the rapid selective screening of alcohols and phenols in
A review of current trends and advances in modern bio- natural product mixtures using electrospray-tandem
analytical methods: chromatography and sample mass spectrometry
preparation Journal of Natural Products (2000), 63(2): 230-237
Analytica Chimica Acta (2009), 656(1-2): 8-35
Potterat O., Hamburger M.
Nowak T.J. (red.) Drug discovery and development with plant-derived
Index plantarum polskich kolekcji dendrologicznych compounds
Prace Ogrodu Botanicznego Unwersytetu Progress in Drug Research (2008), 65: 46-118
Wrocławskiego(1999), 5(1): 17-306
Rada Miasta Świnoujścia
Olson D.L., Norcross J.A., O’Neil-Johnson M., Molitor Uchwała NR L/419/2005
P.F., Detlefsen D.J., Wilson A.G., Peck T.L. 24 listopada 2005r.
Microflow NMR: concepts and capabilities
Analytical Chemistry (2004), 76(10): 2966-2974 Raghavendra T.R., Vaidyanathan P., Swathi H.K.,
Ramesha B.T., Ravikanth G., Ganeshaiah K.N., Srikrishna
Ong E.S. A., Shaanker R.U.
Extraction methods and chemical standardization of Prospecting for alternate sources of shikimic acid, a
botanicals and herbal preparations precursor of Tamiflu, a bird-flu drug.
Journal of Chromatography B (2004), 812(1-2, spec.iss.): Current Science (2009), 96(6): 771-772
23-33
Ramachandra Rao S., Ravishankar G.A.
Ono M., Asai T., Watanabe H. Plant cell cultures: chemical factories of secondary
Hinokitiol production in a suspension culture of metabolites
Calocedrus formosana Florin Biotechnology Advances (2002), 20(2): 101-153
Bioscience, Biotechnology and Biochemistry (1998), 62(9):
1653-1659 Rasmussen B., Cloarec O., Tang H., Stærk D., Jaroszewski
J.W.
Pacyniak C. Multivariate analysis of integrated and full-resolution 1H-
Jeden z najokazalszych w Europie egzemplarzy cedrzyńca NMR spectral data from complex pharmaceutical
kalifornijskiego (Calocedrus decurrens Florin) rosnący w preparations: St. John's wort
Świnoujściu. Planta Medica (2006), 72(6): 556-563
Rocznik Dendrologiczny (1979), 32: 105-107
Riccio R., Bifulco G., Cimino P., Bassarello C., Gomez-
Pauli G.F., Pro S.M., Friesen J.B. Paloma L.
Countercurrent separation of natural products Stereochemical analysis of natural products. Approaches
Journal of Natural Products (2008) 71(8): 1489-1508 relying on the combination of NMR spectroscopy and
Pawliszyn J., Pawliszyn B., Pawliszyn M. computational methods
Solid Phase Microextraction (SPME) Pure and Applied Chemistry (2003), 75(2-3): 295-308
The Chemical Educator (1997), 2(4): 1-7
‹ 254 ›
Romanik G., Gilgenast E., Przyjazny A., Kamiński M. Sefkow M.
Techniques of preparing plant material for Enantioselective synthesis of (−)-wikstromol using a new
chromatographic separation and analysis approach via malic acid
Journal of Biochemical and Biophysical Methods (2007), Journal of Organic Chemistry (2001), 66(7): 2343-2349
70(2): 253-261
Seneta W.
Rufian-Henares J.A., Morales F.J. Drzewa i krzewy iglaste
Microtiter plate-based assay for screening antimicrobial PWN, Warszawa (1987)
activity of melanoidins against E. coli and S. aureus Smith J.E., Kurth E.F.
Food Chemistry (2008) 111(4): 1069-1074 The chemical nature of cedar barks
Tappi (1953), 36: 71-78, podawane za Chemical Abstracts
Russel G.R. (1953), 47: 64015
Lignans and sugiol from Libocedrus bidwillii
Phytochemistry (1975), 14(12): 2708 Smith L.V., Zavarin E.
Free mono- and oligosaccharides of some California
Russel G.R., Singh P., Fenemore P.G. conifers.
Insect-control chemicals from plants III. Toxic lignans Tappi (1960), 43: 218-221, podawane za Chemical
from Libocedrus bidwilli Abstracts (1960), 54: 92437
Australian Journal of Botanical Sciences (1976), 29(1-2):
99-103 Smith R.M.
Supercritical fluids in separation science - the dreams, the
Saridara C., Mitra S. reality and the future
Chromatography on self-assembled carbon nanotubes Journal of Chromatography A (1999), 856(1-2): 83-115
Southwell I.A., Brophy J.J., Tucker D.J.
Särkkä J., Hynynen J., Mäntykoski K., Herve S., Lahtiperä Darwinia citriodora (Myrtaceae), a new source of methyl
M., Paasivirta J. myrtenate and methyl geranate
POPs and organic polysufides in sediments of Lake Journal of Essential Oil Research (2001), 13(1): 58-60
Ladoga
Chemosphere (2007), 67(3): 435-438 Stankiewicz A.
Wstępna analiza składu wyciągów lipofilnych z liści i kory
Sawaya A.C.H.F., Tomazela D.M., Cunha I.B.S., Bankova cedrzyńca kalifornijskiego

V.S., Marcucci M.C., Custodio A.R., Eberlin M.N. Akademia Medyczna we Wrocławiu, Wrocław (2009),
Electrospray ionization mass spectrometry fingerprinting praca magisterska
of propolis
Analyst (2004), 129(8): 739-744 Steiner U., Ahimsa-Müller M.A., Markert A., Kucht S.,
Groß J., Kauf N., Kuzma M., Zych M., Lamshöft M.,
Schlotterbeck G., Ross A., Hochstrasser R., Senn H., Furmanowa M., Knoop V., Drewke C., Leistner E.
Kühn T., Marek D., Schett O. Molecular characterization of a seed transmitted
High-resolution capillary tube NMR. A miniaturized 5-μL clavicipitaceous fungus occurring on dicotyledoneous
high-sensitivity TXI probe for mass-limited samples, off- plants (Convolvulaceae)
line LC NMR, and HT NMR Planta (2006) 224(3): 533-544
Stepanchikova A.V., Lagunin A.A., Filimonov D.A.,
Schrorger A.W. Poroikov V.V.
Oils of the Coniferae: V - The leaf and twig, and bark oils Prediction of biological activity spectra for substances:
of incense cedar evaluation on the divers sets of drug like structures
Journal of Industrial and Engineering Chemistry (1916), Current Medicinal Chemistry (2003) 10(3): 225-233
8(1): 22-24
Suder P., Silberring J.
Schulz B., Boyle C., Draeger S., Römmert A.K., Krohn K. Spektrometria mas
Endophytic fungi: a source of novel biologically active WUJ, Kraków, 2006
secondary metabolites
Mycological Research (2002), 106(9): 996-1004 Sugikawa K., Numata M., Kaneko K., Sada K., Shinkai S.
Alternate layer-by-layer adsorption of single- and double-
Schulz H., Barańska M., Quilitzsch R., Schütze W. walled carbon nanotubes wrapped by functionalized β-
Determination of alkaloids in capsules, milk and ethanolic 1,3-glucan polysaccharides
extracts of poppy (Papaver somniferum L.) by ATR-FT-IR Langmuir (2008), 24(23): 13270-13275
and FT-Raman spectroscopy
Analyst (2004), 129(10): 917-920 Sutherland I.A.
Recent progress on the industrial scale-up of counter-
Schulz H., Barańska M., Quilitzsch R., Schütze W., Lösing current chromatography
G. Journal of Chromatography A (2007) 1151(1-2): 6-13
Characterization of peppercorn, pepper oil, and pepper
oleoresin by vibrational spectroscopy methods Suzuki S., Umezawa T.
Journal of Agriculture and Food Chemistry (2005), 53(9): Biosynthesis of lignans and norlignans
3358-3363 Journal of Wood Science (2007), 53(4): 273-284
Schulz H., Schrader B., Quilitzsch R., Pfeffer S., Krüger H. Swartz M.E.
Rapid classification of basil chemotypes by various UPLC™: an introduction and review
vibrational spectroscopy methods Journal of Liquid Chromatography and Related
Journal of Agriculture and Food Chemistry (2003), 51(9): Technologies (2005), 28(7): 1253-1263
2475-2481 Taiz L., Zeiger E.
Plant physiology, wyd.3.
Sinauer Associates, Sunderland, (2002)
‹ 255 ›
Whitby K., Pierson T.C., Geiss B., Lane K., Engle M., Zhou
Tan R.X., Zou W.X. Y., Doms R.W., Diamond M.S.
Endophytes: a rich source of functional metabolites Castanospermine, a potent inhibitor of dengue virus
Natural Product Reports (2001), 18(4): 448-459 infection in vitro and in vivo
Tapiero H., Tew K.D., Ba G.N., Mathé G. Journal of Virology (2005), 79(14): 8698-8706
Polyphenols: do they play a role in the prevention of Williams C.M., Mander L.N.
human pathologies? Chromatography with silver nitrate
Biomedical Pharmacotherapy (2002), 56(4): 200-207 Tetrahedron (2001), 57(3): 425-447
Tiwari A.K., Srinivas P.V., Praveen Kumar, S., Wink M.
Madhusudana Rao, J. Evolution of secondary metabolites from an ecological
Free radical scavenging active components from Cedrus and molecular phylogenetic perspective
deodara Phytochemistry (2003), 64(1): 3-19
Journal of Agriulture and Food Chemistry (2001), 49(10):
4642-4645 Włodarczyk M., Cisowski W., Mardarowicz M., Litwinek
E.
Tropicos (Missouri Botanical Garden) Composition of the essential oils from various parts of
9 grudnia 2008, URL: <http://www.tropicos.org> Calocedrus decurrens (Torr.) Florin and their
Tumiłowicz J. antimicrobial activities
Uprawa, wzrost i zdrowotność niektórych rzadkich 5th International Symposium on Chromatography of
gatunków iglastych w arboretum w Rogowie Natural Products (ISCNP), Lublin, 19-22.VI.2006, P-145
Rocznik Dendrologiczny (1979), 32: 108-123 Włodarczyk M., Stankiewicz A., Cisowski W.
USDA, ARS (National Genetic Resources Program) Phenolic diterpenes from the Calocedrus decurrens
GRIN (Germplasm Resources Information Network) (Torr.) Florin bark
National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, 7th International Symposium on Chromatography of
Maryland Natural Products (ISCNP), Lublin, 14-17.VI.2010, P-144
9 grudnia 2008, URL: <http://www.ars-grin.gov/cgi- Wolfender J.L., Ndjoko K., Hostettmann K.
bin/npgs/html/tax_search.pl> Liquid chromatography with ultraviolet absorbance -
Valeriote F., Grieshaber C.K., Media J., Pietraszkewicz mass spectrometric detection and with nuclear magnetic
H., Hoffmann J., Pan M., McLaughlin S. resonance spectroscopy: a powerful combination for the
Discovery and development of anticancer agents from on-line structural investigation of plant metabolites
plants Journal of Chromatography A (2003), 1000(1-2): 437-455
Journal of Experimental Therapeutics and Oncology Wolfender J.L., Rodriguez S., Hostettman K.
(2002), 2(4): 228-236 Liquid chromatography coupled to mass spectrometry
Viel S., Caldarelli S. and nuclear magnetic resonance spectroscopy for the
Improved 3D DOSY-TOCSY experiment for mixture screening of plant constituents
analysis Journal of Chromatography A (1998), 794(1-2): 299-316
Chemical Communications (2008), 2008(17): 2013-2015 Woods B., Calnan C.D.
von Rudloff E. Toxic woods
The leaf oil terpene composition of incense cedar and British Journal of Dermatology (1976), 95(13): 1-97
coast redwood Wooten J.B., Kalengamaliro N.E., Axelson D.E.
Canadian Journal of Chemistry (1981), 59(2): 285-287 Characterization of bright tobaccos by multivariate
Wagner H, Bladt S. analysis of 13C CPMAS NMR spectra
Plant Drug Analysis Phytochemistry (2009), 70(7): 940-951
Springer, Berlin-Heidelberg (1996): 359-364 Wright A.D., Goclik E., König G.M., Kaminsky R.
Walsh V., Goodman J. Lepadins D-F: antiplasmodial and antitrypanosomal
From Taxol to Taxol®: the changing identities and decahydroquinoline derivatives from the tropical marine
ownership of an anti-cancer drug tunicate Didemnum sp.
Journal Medical Anthropology (2002), 21(3-4): 307-336 Journal of Medicinal Chemistry (2002), 45(14): 3067-3072
Wang S.Y., Wang Y.S., Tseng Y.H., Lin C.T., Liu C.P. WSiP (Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne)
Analysis of fragrance compositions of precious coniferous 20 maja 2009, URL:
woods grown in Taiwan <http://www.wsipnet.pl/kluby/geografia_ekstra.php>
Holzforschung (2006), 60(5): 528-532 Yang P., Litwinski G.R., Pursch M., McCabe T.,
Wang S.Y., Wu J.H., Cheng S.S., Lo C.P., Chang H.N., Kuppannan K.
Shyur L.F., Chang S.T. Separation of natural product using columns packed with
Antioxidant activity of extracts from Calocedrus fused-core particles
formosana leaf, bark, and heartwood Journal of Separation Science (2009) 32(11): 1816-1822
Journal of Wood Science (2004), 50(5): 422-426 Yen T.B., Chang H.T., Hsieh C.C., Chang S.T.
Ward P., Small I., Smith J., Suter P., Dutkowski R. Antifungal properties of ethanolic extract and its active
Oseltamivir (Tamiflu®) and its potential for use in the compounds from Calocedrus macrolepis var. formosana
event of an influenza pandemic (Florin) heartwood
Journal of Antimicrobial Chemotherapy (2005), 55(supp.): Bioresource Technology (2008), 99(11): 4871-4877
i5-i21
‹ 256 ›
Yu R., Song L., Zhao Y., Bin W., Wang L., Zhang H., Wu Y.,
Ye W., Yao X.
Isolation and biological properties of polysaccharide CPS-
1 from cultured Cordyceps militaris
Fitoterapia (2004), 75(5): 465-472
Zavarin E.
Extractive components from incense-cedar heartwood
(Libocedrus decurrens Torrey) VI. On the occurence of 3-
libocedroxythymoquinone
Journal of Organic Chemistry (1958a), 23(8): 1198-1204
Zavarin E.
(Libocedrus decurrens Torrey) VII. On the occurence
heyderiol
Journal of Organic Chemistry (1958b), 23(9): 1264-1268
Zavarin E.
The extraneous substances of incense cedar, Heyderia
decurrens (Libocedrus decurrens)
Calif. Forest Proc. Lab. (1958c), 5: 5, podawane za
Chemical Abstracts (1960), 54: 130349
Zavarin E., Anderson A.B.
(Libocedrus decurrens Torrey) I. Occurence of carvacrol,
hydrothymoquinone and thymoquinone
Journal of Organic Chemistry (1955a), 20(1): 82-88

(Libocedrus decurrens Torrey) II. Occurence and synthesis
of p-methoxythymol and p-methoxycarvacrol, two new
phenolic compounds
Journal of Organic Chemistry (1955b), 20(4): 443-447
(Libocedrus decurrens Torrey) III. Occurence of libocedrol,
a new phenol ether, and its p-methoxythymol addition
complex
Journal of Organic Chemistry (1955c), 20(6): 788-796
Extractive components from incense-cedar heartwood of
Libocedrus decurrens Torrey. IV. Occurrence and
chromatography of thujaplicins
Chemische Berichte (1955d), 89(2): 545-549
Paper chromatography of the tropolones of
Cupressaceae
Journal of Organic Chemistry (1956), 21(3): 332-335
Extractive components from incense cedar heartwood
(Libocedrus decurrens). V. Synthesis of libocedrol
Journal of Organic Chemistry (1957), 22(9): 1122-1124
Zielińska K., Kisiel W.
Sesquiterpenoids from roots of Taraxacum laevigatum
and Taraxacum disseminatum
Phytochemistry (2000), 54(8): 791-794
Zhang H.W., Song Y.C., Tan R.X.
Biology and chemistry of endophytes
Natural Product Reports (2006), 23(5): 753-771
Zhang Y.J., Litaudon M., Bousserouel H., Martin M.T.,
Thoison O., Leonce S., Dumontet V., Sevenet T., Gueritte
F.
Sesquiterpenoids and cytotoxic lignans from the bark of
Libocedrus chevalieri
Journal of Natural Products (2007), 70(8): 1368-1370
‹ 257 ›
Rozdział 7
258-262
Streszczenie / Summary
Cedrzyniec kalifornijski (Calocedrus decurrens (Torr.) Florin, Cupressaceae) jest rośliną
występującą naturalnie w górskich regionach zachodniego wybrzeża Ameryki Północnej. Drzewo to
może być również uprawiane w warunkach europejskich, jakkolwiek jest wrażliwe na niskie
temperatury. Dostarcza olejku eterycznego z liści o przyjemnym zapachu, a także trwałego, lekkiego
drewna budulcowego, o charakterystycznym czerwonobrunatnym zabarwieniu twardzieli.
W badaniach etnologicznych wzmiankowano zastosowanie niektórych części tej rośliny w medycynie
mieszkańców Ameryki Północnej.
Dane literaturowe dotyczące chemizmu C.decurrens są dosyć skąpe, w odróżnieniu
od spokrewnionego z nim, azjatyckiego C.macrolepis Kurz (w tym var. formosana). Jako czynnik
cytotoksyczny, zawarty w liściach C.decurrens, ustalono lignan deoksypodofilotoksynę.
W jego drewnie rdzeniowym stwierdzono obecność unikalnych dimerów fenolowych – libocedrolu
i heyderiolu. Wzmiakowano także aktywność olejku eterycznego z drewna (twardzieli) przeciwko
niektórym owadom oraz pojawiły się doniesienia, że pył drewna może wywoływać odczyny
alergiczne.
Jako cele niniejszej pracy wyznaczono określenie składu i zawartości olejków z liści, drewna
(bielu), kory, szyszek i nasion oraz ustalenie składu frakcji fenolowych: lignanowej z drewna
i flawonoidowej z liści.
Materiał do badań stanowiły liście, drewno (biel), kora, szyszki i nasiona pochodzące
z egzemplarzy C.decurrens uprawianych na terenie polskich arboretów, ogrodów botanicznych
i parków.
Stosując zmodyfikowaną metodę wyodrębniania i oznaczania zawartości olejku według
Farmakopei Polskiej VI w aparacie Derynga, badano olejki eteryczne z różnych organów roślin
pochodzących z upraw krajowych. W toku niniejszej pracy oznaczono skład chemiczny olejków
eterycznych z liści, kory, szyszek, nasion i drewna (bielu) C.decurrens metodą GC-MS, a także
zbadano zmienność zawartości i składu olejku eterycznego w jego liściach w cyklu rocznym
(lata 2004-2005). Dodatkowo porównano skład chemiczny i zawartość olejku eterycznego z liści
pomiędzy poszczególnymi, dostępnymi, egzemplarzami (2006). Jest to pierwsze badanie olejków
tego gatunku pochodzących z upraw europejskich. Ponadto dotychczas nie badano jeszcze
składu i zawartości olejku eterycznego w szyszkach i nasionach C.decurrens.
Stosując powyższą metodę pozyskiwania olejku eterycznego, wyodrębniono jego większe
ilości z liści i drewna (bielu). Następnie w drodze destylacji frakcjonowanej i frakcjonowania
chromatograficznego tych olejków uzyskano pojedyncze związki chemiczne lub ich mieszaniny,
pozwalające na identyfikację składników sprawiających trudności w oznaczaniu metodą GC-MS.
Sporządzono również odpowiednie wyciągi z większych ilości liści i drewna (bielu), które następnie
rozdzielano z zastosowaniem ekstrakcji rozpuszczalnikami oraz poddano frakcjonowaniu
chromatograficznemu, z zastosowaniem złóż klasycznych i odwróconych, w celu uzyskania
składników o charakterze fenolowym – flawonoidów i lignanów.
Po przeprowadzeniu procesów izolacji badano wyodrębnione związki chemiczne za pomocą
‹ 259 ›
technik spektroskopowych takich jak EIMS, ESIMS, HR(ESI)MS, jedno- i dwuwymiarowych technik
NMR, ponadto UV i IR. W uzasadnionych przypadkach dokonywano pomiarów skręcalności
optycznej. W rezultacie zidentyfikowano łącznie 35 związków chemicznych: 4 składniki o charakterze
utlenionych pochodnych pinanu (związki I-IV), 4 dimery prostych fenoli (związki VII-X), 3 proste
fenole (związki XI-XIII), 1 chinon (związek XV), 2 dimery fenolowo-chinonowe (związki VII’-VIII’,
prawdopodobnie artefakty), 2 prekursory lignanów (związki XVI-XVII), 7 lignanów w typie
butyrolaktonowym (XVIII-XXIV), 3 biflawonoidy (związki XXV-XXVII), 2 aglikony flawonoidów (związki
XXXII-XXXIII) oraz 6 glikozydów flawonoidów (związki XXVIII-XXXI i XXXIV-XXXV). Ponadto w trakcie
badań zaobserwowano i częściowo scharakteryzowano spektroskopowo związki V i VI
(prawdopodobnie o charakterze utlenionych pochodnych pinanu) oraz XIV (prawdopodobnie trimer
fenolowy).
Spośród wyizolowanych związków chemicznych do nowo obserwowanych w przyrodzie
należą 2 unikalne estry metylowe kwasów pineno-8-karboksylowych (związki I i II, wydorębnione
jako mieszanina z olejku z liści), charakteryzujące się przyjemnym aromatem, ponadto
2 dimeryczne fenole: libocedrol-C i heyderiol-C (związki IX i X, wyizolowane zarówno z olejku z bielu
drewna jak też z wyciągu chloroformowego z bielu drewna), 2 lignany butyrolaktonowe:
8’-epi-8’-hydroksymatairezynol i 3,4’-dimetylo-γ-tujaplikaten (związki XIX i XXIV).

Wszystkie wyizolowane z bielu drewna lignany oraz wyizolowane z liści flawonoidy (oprócz
biflawonoidów) zostały opisane po raz pierwszy w C.decurrens. Dodatkowo część z uzyskanych
związków została po raz pierwszy dokładnie scharakteryzowana spektroskopowo.
W trakcie procesu izolacji obserwowano także znaczną aktywność zmiatania wolnych
rodników przez wyodrębniane związki fenolowe. Uzyskane olejki eteryczne, wyciągi i niektóre
wyizolowane związki chemiczne zostały przekazane profesjonalistom, zajmującym się badaniami
aktywności cytotoksycznej, przeciwgrzybiczej i przeciwbakteryjnej.
‹ 260 ›
Californian incense-cedar (Calocedrus decurrens (Torr.) Florin, Cupressaceae) is a coniferous
tree native to mountain regions of North America’s west coast. This plant may be also cultivated
in the european climate however it is sensitive to cold. Main yields from this plant are leaf essential
oil with pleasant aroma and strong and resistant timber, with specific red heartwood. Ethnological
survey reported usage of this plant in traditional medicine of Native Americans.
While the chemical compounds of related asian species C.macrolepis Kurz (including
var. formosana) were satisafactionary identified, there are only few information about C.decurrens
chemistry. Deoxypodophyllotoxin, present in leaves is known for the cytotoxic activity. Moreover,
in heartwood two original phenolics – libocedrol and heyderiol – were found. The bioactivity
of heartwood essential oil against some insects was also mentioned. Some authors reports
that wood sawdust may provoke allergic reactions.
The aim of this work was to estabilish chemical composition and yields of essential oil from
leaves, sapwood, bark, cones and seeds and to recognize chemical compostion of phenolic fractions:
lignans from the sapwood and flavonoids from the leaves of C.decurrens.
The plant material were leaves, sapwood, bark, cones and seeds of C.decurrens collected
from polish arboreta, botanical gardens and parks.
By the use of modified pharmacopoeial method of isolation and determining the quantity
of the essential oil in Deryng’s apparatus (based on Polish Pharmacopoeia VI), essential oils from
different parts of C.decurrens growned in Poland were obtained. Afterthat the composition
of essential oils obtained from leaves, sapwood, bark, cones and seeds of this plant was examined
using GC-MS. The seasonal variation of the leaf essential oil chemical quality and quantity
was determined (in years 2004-2005) and the variation of the leaf essential oil chemical composition
and quantity was also compared among the available Polish exemplars of this tree (2006). However,
not every compound was certainly recognized on this level of this study. This is the first analysis
of essential oil in this species growned in Europe. The chemical composition and yield of essential oil
from cones and seeds of C.decurrens was examined for the first time in this species.
Larger quantities of the essential oil were isolated from incense cedar’s leaves
and sapwood. Afterwards, using fractionate distillation and chromatographic fractionation of the oils
some chemical compounds or analysable mixtures were collected. That allowed identification
of compounds that were previously difficult to identify by GC-MS. Moreover, appropriate extracts
from C.decurrens leaves and sapwood were produced. The extracts were afterthat separated
by liquid-liquid extraction and chromatographic fractionation (on normal and reversed phases)
to obtain phenolic compounds – flavonoids and lignans.
After the isolation, the extracted compounds were examined using such spectroscopic
techniques as EIMS, ESIMS, HR(ESI)MS, 1D- and 2D-NMR, besides UV and IR. In particular cases
the optical rotation was measured. The study was made on totally 35 chemical compounds:
4 oxygenated pinane derivatives (compounds I-IV), 4 dimeric phenolics (compounds VII-X),
3 simple phenols (compounds XI-XIII), 1 quinone (compound XV), 2 phenolic-quinone dimers
‹ 261 ›
(compounds VII’-VIII’, probably artefacts), 2 lignan precursores (compounds XVI-XVII),
7 butyrolactone lignans (compounds XVIII-XXIV), 3 biflavonoids (compounds XXV-XXVII),
2 flavonoid aglycones (compounds XXXII-XXXIII) and 6 flavonoid glycosides (compounds XXVIII-XXXI
and XXXIV-XXXV). Compounds V, VI and (probably oxygenated pinane derivatives) and XIV (probably
phenolic trimer) were only observed during the isolation process.
Among the isolated chemicals some were newly recognized in the nature: 2 unique methyl
esters of pinene-8-carboxylic acids (compounds I and II, with pleasant aroma, isolated as a mixture
from the leaf essential oil), 2 dimeric phenolics: libocedrol-C and heyderiol-C (compounds IX i X,
isolated both from the sapwood essential oil and from the sapwood chloroform extract),
2 butyrolactone lignans: 8’-epi-8’-hydroxymatairesinol and 3,4’-dimethyl-γ-thujaplicatene
(compounds XIX i XXIV).
All of the lignans from the sapwood and also flavonoids (excerpt biflavonoids) from the
leaves were described for the first time in C.decurrens. Some of the isolated compounds were
sufficiently spectroscopicaly described for the first time.
During the isolation relatively high antiradical activity of the phenolics was also noted.
Isolated essential oils, extracts and some chemicals, isolated in the larger quantities were subjected
to professional analysis to determine their cytotoxic, antifungal and antibacterial activity.
‹ 262 ›

Wlodarczyk Maciej

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wlodarczyk Maciej

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Uniwersytet Medyczny im.

Piastów Śląskich we Wrocławiu - Polska Platforma Medyczna

Rodzaj dyplomu / Diploma type Rozprawa doktorska / PhD thesis

Phytochemical analysis of californian incense cedar

as the source of natural compounds

promotor: prof. dr hab. Wojciech Cisowski

recenzent: prof. dr hab. Wanda Kisiel

składam serdeczne podziękowania wszystkim,

Panu Profesorowi Wojciechowi Cisowskiemu za temat, zaufanie i wnikliwą krytykę

Michałowi za praktyczną naukę chromatografii

Władzom Alma Mater za dostęp do bogatych zbiorów bibliotecznych

Współpracownikom za wszelką pomoc

Mojej Rodzinie za stworzenie warunków do pracy i wyrozumiałość

prof. dr hab. Danuta Kalemba

dr hab. Piotr Stefanowicz

Katedra Chemii, Wydział Nauk o Żywności, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

2.2.3.1 Spektrometria mas ...................................................................................................... 12

3.1 Ogólne wiadomości o Calocedrus decurrens (Torrey) Florin 21

4.2.3.2 Spektroskopia NMR ..................................................................................................... 45

4.6.19 Związek XVII .................................................................................................................. 114

Tab.4.14 Dane spektroskopowe związku VII .................................................................................................................. 96

bibułowa, metody kolorymetryczne), stopniowo lecz systematycznie ustępują w kolejnych

1.2 Metabolity wtórne, ich rola w organizmach roślin i w medycynie

współczesnych badań podstawowych wraz z rozwojem nowoczesnych technik przesiewowych

1.3 Wybór przedmiotu badań i określenie celu pracy

W oparciu o powyższe dane i analizę dostępnej literatury przedmiotu postawiono pracy

W trakcie pozyskiwania substancji naturalnej (surowca) przeznaczonej do izolacji ciał

2. 1.2 Wy tra w ian ie ( ek st rak cja ) i rozd zi el an i e m ie s zan i n

W procesie wytrawiania samorzutność procesu dyfuzji wspomagana jest poprzez

Tradycyjną i jednocześnie bardzo skuteczną metodą rozdziału mieszanin związków

2.2 Identyfikacja fizyko-chemiczna

2. 2.1 Ch r om ato gra f ia

Analiza chromatograficzna jest procesem, który dzięki swej odtwarzalności w określonych

2. 2.2 Up o ch ad n ian ie (d e ry wat y zacj a)

Upochadnianie jest procesem prowadzącym do wytworzenia związków chemicznych

2. 2.3 .1 Sp ektr o me tri a ma s

Emisyjna spektrometria mas (MS) jest metodą identyfikacji związków chemicznych

2. 2.3 .2 Sp ektr o skop ia N MR

Emisyjna spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego (NMR) jest metodą

(ROESY). Dodatkowym atutem protonowych technik dwuwymiarowego 1H-NMR jest możliwość

trójwymiarowe, prostsze np. HMBC-TOCSY lub bardziej skomplikowane np. DJM-INEPT-INADEQUATE

2. 2.3 .3 In n e m e tod y sp ekt ro sk o p ow e

Do pozostalych metod spektroskopowych zalicza się spektroskopię w nadfiolecie, świetle

2. 2.4 U sta lan ie kon fi gu r ac ji a b so lu tn ej

Oprócz standardowo stosowanej procedury analizy krystalograficznej, do ustalania

2. 2.5 Poró wn y w an i e t e mp er at u ry top n i en i a

Metodą o słabnącym znaczeniu jest oznaczenie i porównywanie temperatury topnienia

2.3 Identyfikacja biologiczna

2. 3.1 T e sty wy k orzy s tu ją c e or gan i z my ży w e

Do najpowszechniej wykonywanych testów z użyciem organizmów żywych należą

Najczęściej wykonywane testy przesiewowe wykorzystujące reakcje biochemiczne można

2.4 Mikronizacja technik identyfikacyjnych

prowadzonych doświadczeń i ilości wymaganych do identyfikacji związków. Pierwszą z takich metod

ekonomicznie) jest prowadzić pochromatograficznie (off-line) inne zaś prowadzone są w czasie

rodzaje Calocedrus, Libocedrus i Heyderia –

3. 1.1 .1 N az wa ł a ciń sk a i s y n on i my 3. 1.1 .4 N az wy w r óżn y ch j ęzy k a ch

Calocedrus decurrens (Torrey) Florin 1 (californian) incense-cedar (ang.),

=Thuja nuttalliana Douglas ex Gordon 4.

3. 1.1 .2 E ty m olo gi a n az wy ł ac iń s kie j 3. 1.1 .5 Sp oty kan e ku lty wa ry

calos (z gr. καλος) - piękno, dobro 'Aureovariegata',

USA: Kalifornia, Newada, Oregon; 'Variegata'.

Meksyk: Półwysep Kalifornijski.

Literatura pochodzenia nazw gatunkowych podana jest,

Cedrzyniec kalifornijski jest jednopiennym, zimozielonym drzewem, zamieszkującym